ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΓΕΝΙΚΗΣ ΠΑΙ ΕΙΑΣ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ & ΕΠΑ.Λ. Β 28 ΜΑΪΟΥ 2014 ΕΝ ΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ Α. Το παραπάνω δοκίµιο αναφέρεται στην έννοια και στη σηµασία του όρου ανθρωπιά. Αρχικά, ο δοκιµιογράφος ορίζει την ανθρωπιά και τη συγκρίνει µε αυτή του σήµερα και µιας παλαιότερης εποχής δίνοντας το παράδειγµα του ανθρωπιστή Ντυνάν. Στη συνέχεια, επισηµαίνει τα χαρακτηριστικά του ανθρωπιστή, ο οποίος αποτελεί πρότυπο του παρελθόντος και δηλώνει εµφατικά ότι σήµερα η ανθρωπιά έχει υποστεί ανυπολόγιστες αλλοιώσεις και απέκτησε για τον καθένα εντελώς διαφορετικό σηµασιολογικό φορτίο. Επιπροσθέτως, διαπιστώνει ότι η ανθρωπιά έχει δώσει τη σκυτάλη στον υλισµό, γεγονός που οδηγεί στο περιθώριο κάθε "ευγενικό αίσθηµα". Τέλος, καταλήγει στο συµπέρασµα ότι η ανθρωπιά δεν αποτελεί µία παθητική στάση, µία γνώση αλλά έχει µία µορφή κυκλική καθώς αντιπροσωπεύει την αυτοθυσία σε κάθε περίσταση. Β1. " Η ανθρώπινη λαιµαργία, η δίψα της ευζωίας δεν αφήνει τόπο για ευγενικά αισθήµατα. Κάτι περισσότερο τα ευγενικά αισθήµατα θεωρούνται ξεπερασµένα". Είναι γεγονός ότι στη σύγχρονη εποχή κυριαρχεί η ύλη έναντι του πνεύµατος, καθώς ο άνθρωπος επιδίδεται στο αδιάκοπο κυνήγι του υλικού ευδαιµονισµού και κρίνει το συνάνθρωπό του µε βάση το "έχειν" και όχι το "είναι". Η προσπάθεια του ανθρώπου να ικανοποιήσει τις ακόρεστες επιθυµίες του τον υποδουλώνει, τον οδηγεί στην αλλοτρίωση µε αποτέλεσµα να αδιαφορεί για τον συνάνθρωπό του και κάθε ευγενικό συναίσθηµα να ξεθωριάζει. Ετσι, λοιπόν, ο άνθρωπος απανθρωποποιείται και εγκλωβίζεται σε µία ουτοπία ευµάρειας και χλιδής εξακοντίζοντας στο περιθώριο αξίες και ιδανικά. 1
Β2. α) Η πρώτη παράγραφος αναπτύσσεται αρχικά µε τη µέθοδο του ορισµού. Οριστέα έννοια είναι η "ανθρωπιά", γένος είναι "µια λέξη", "ένας όρος", "ένα νόµισµα όπως επίσης "συµπόνια","συµµετοχή". Τέλος, ειδοποιός διαφορά είναι " µε τον έναν ή τον άλλο τρόπο... γείτονα". Ακολούθως, η παράγραφος αναπτύσσεται και µε παραδείγµατα. Πιο συγκεκριµένα, ο δοκιµιογράφος αναφέρει ως παράδειγµα τον Ντυνάν, ο οποίος υπήρξε ο ιδρυτής του "Ερυθρού Σταυρού" και ήταν ανθρωπιστής παλαιότερης εποχής. Άρα, η παράγραφος αναπτύσσεται µε συνδυασµό µεθόδων. *Αξίζει να σηµειωθεί ότι η παράγραφος αναπτύσσεται και µε αιτιολόγηση καθώς ο δοκιµιογράφος αιτιολογεί τη θεµατική περίοδο ότι δηλαδή η "ανθρωπιά είναι µιά "λέξη", ένας " όρος", ένα "νόµισµα" που κυκλοφορεί σε όλα τα χέρια. Η λέξη κλειδί που χρησιµοποιεί είναι η διαρθρωτική λέξη "γιατί" που δηλώνει αιτιολόγηση. β) έτσι : δηλώνει συµπέρασµα ωστόσο : δηλώνει αντίθεση - εναντίωση Β3. α) αναλίσκεται = ξοδεύεται, αναλώνεται, καταναλώνεται, αυτοθυσιάζεται, προσφέρεται. οικουµενική = καθολική, παγκόσµια, ουµανιστική, πανανθρώπινη. διαστρεβλώσεις = παραποιήσεις, αλλοιώσεις. ολωσδιόλου = εντελώς, ολοκληρωτικά, ολότελα, τελείως. ευζωίας = ευτυχίας, ευδαιµονίας, καλοπέρασης, καλοζωίας. β) κοινόχρηστος ιδιωτικός, ατοµικός, προσωπικός. συµµετοχή αποχή αυτοακυρώνεται επιβεβαίωνεται, αυτοεπικυρώνεται. γνώση αµάθεια, άγνοια. αδιάκοπης ασυνεχούς, διαρκούς, διακεκοµµένης, διακοπτόµενης, περιοδικής. 2
Β4. α) "αυτός είναι µεγάλος ανθρωπιστής": (1η παράγραφος) Τα εισαγωγικά χρησιµοποιούνται σε αυτήν την περίπτωση για τη µεταφορά λεγοµένων της κοινής γνώµης της εποχής. "Ερυθρού Σταυρού": (1η παράγραφος) (όρος µε ειδική σηµασία) Τα εισαγωγικά χρησιµοποιούνται γιατί πρόκειται για επωνυµία ενός οργανισµού-ιδρύµατος. β) Οι τρείς εκφράσεις µε µεταφορική σηµασία είναι οι ακόλουθες : "... µία λέξη, µία έκφραση, που βρίσκεται ολοένα στο σώµα µας, σιγά σιγά φτωχαίνει, αδειάζει, αποστεώνεται, αυτοακυρώνεται" "Η "καληµέρα", αυτό το χαρούµενο άνοιγµα παραθύρου..." "Η ανθρωπιά είναι κυκλική παρουσία" Γ. Παραγωγή λόγου. ΤΙΤΛΟΣ : ΨΑΧΝΟΝΤΑΣ... ΤΟΝ ΣΥΝΑΝΘΡΩΠΟ. ΠΡΟΛΟΓΟΣ : Στη σύγχρονη εποχή, εποχή αέναων αλλαγών και τεχνολογικών επιτευγµάτων, κάνει αισθητή την παρουσία του το φαινόµενο του ελλείµµατος ανθρωπιάς το οποίο έχει λάβει δραµατικές διαστάσεις. Η σηµερινή κρίση που υφίσταται εκτιµάται ότι οφείλεται στο γεγονός ότι ο πολιτισµός µας τείνει να παραγκωνίσει την αιτία της ύπαρξής του, τον άνθρωπο. Πρόκειται λοιπόν για µια βαθιά κρίση ανθρωπισµού, καθώς ο άνθρωπος έπαψε να αποτελεί το αµετακίνητο µέτρο της ζωής. ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟ ΟΣ : Πριν γίνει λόγος για τις δραστηριότητες οι οποίες αποσκοπούν στον περιορισµό αυτού του ελλείµµατος, αξίζει να αναφερθούν τα φαινόµενα που αποδεικνύουν την έλλειψη ανθρωπιάς στην εποχή µας. 1ο ΖΗΤΟΥΜΕΝΟ : 3
ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ : 1. Υποβίβαση ανθρώπου σε µέσο - δε λογαριάζεται πια ως ιδιαίτερη ανθρώπινη ύπαρξη αλλά ως µονάδα παραγωγής και κατανάλωσης. 2. Υδροκεφαλισµός των πόλεων ( αλλοτρίωση του ανθρώπου, αποµόνωση, άγχος ) που οδηγεί στη µαζικοποίηση του ανθρώπου. 3. Θεοποίηση του χρήµατος - ο άνθρωπος είναι ανδράποδο της ύλης ( αδιάκοπο κυνήγι υλικού ευδαιµονισµού ). 4. Η αλόγιστη ανάπτυξη της τεχνολογίας οδηγεί σε υποβάθµιση της ποιότητας ζωής του ανθρώπου. ( πυρηνικά όπλα, οικολογική καταστροφή ) 5. Εξαρση φαινοµένων κοινωνικής παθογένειας ( βία, εγκληµατικότητα, ρατσισµός, φανατισµός ). 6. Πασίδηλη καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωµάτων ( δικαίωµα στην εργασία, ιδιωτική ζωή ) 7. Περιθωριοποίηση µειονοτικών οµάδων ( πρόσφυγες, µετανάστες ) που οδηγεί στην επίταση του φαινοµένου του εθνικισµού. ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΗ ΠΕΡΙΟ ΟΣ : Είναι αναµφισβήτητη λοιπόν η ανάγκη ο άνθρωπος να βγεί απο το αδιέξοδο στο οποίο έχει οδηγηθεί στις µέρες µας και να στραφεί προς τις ανθρωπιστικές αξίες. Για να συµβεί αυτό απαιτείται άµεση δραστηριοποίηση απο όλους µας. 2ο ΖΗΤΟΥΜΕΝΟ : ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΕΛΛΕΙΜΜΑΤΟΣ : 1. Ανθρωπιστική παιδεία ( δια βίου µάθηση ) 2. Η οικογένεια οφείλει να γαλουχήσει τους νέους µε ηθικές αξίες και ιδανικά. 3. Ενεργοποίηση διεθνών οργανισµών για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωµάτων ( Ο.Η.Ε, Ουνέσκο ). 4. ραστηριοποίηση της πνευµατικής εργασίας, εθελοντισµός. 5. Αντιµετώπιση του ρατσισµού, προάσπιση του δηµοκρατικού πολιτεύµατος. 6. Αποτίναξη του υλισµού µέσω της ενδοσκόπησης και του αυτοελέγχου. 4
ΕΠΙΛΟΓΟΣ : Μπορούµε να ελπίζουµε σε περιορισµό της εξάπλωσης του νοσηρού φαινοµένου της έλλειψης ανθρωπιάς και σε κάποια βελτίωση της κατάστασης, αν δεν εξακολουθήσουµε να αδρανούµε µπροστά στο πρόβληµα, αλλά προβούµε αποφασιστικά στη λήψη ορθών µέτρων για την έγκαιρη αντιµετώπισή του. Όποια µέτρα όµως κι αν ληφθούν, δεν θα είναι αποτελεσµατικά, αν δεν στοχεύουν στην εξάλειψη των βαθύτερων αιτιών που προκαλούν το φαινόµενο. Και αυτά δεν µπορεί να είναι άλλα από την προσπάθεια του καθενός ξεχωριστά αλλά και συλλογικά. Επιµέλεια : Γιόρτσιου Χρυσάνθη Ιστορικός 5