ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΑΓΡΟΝΟΜΩΝ ΚΑΙ ΤΟΠΟΓΡΑΦΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΑΣ

Transcript

1 ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΣΧΟΛΗ ΑΓΡΟΝΟΜΩΝ ΚΑΙ ΤΟΠΟΓΡΑΦΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΤΟΜΕΑΣ ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΑΣ Διπλωματική Εργασία: Χωρικός προσδιορισμός θαλάσσιων ζωνών οικονομικής εκμετάλλευσης της Κύπρου ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: Μ. ΚΑΒΟΥΡΑΣ Επιμέλεια Εργασίας: Αντρέας Γιασεμή ΑΘΗΝΑ 2012

2 Πρόλογος Το ενεργειακό πρόβλημα το οποίο ταλανίζει τον πλανήτη μας ανάγκασε τους επιστήμονες να στραφούν στην εξεύρεση λύσεων για την αντιμετώπιση του. Μία από αυτές είναι η πλούσια σε ενεργειακά αποθέματα περιοχή της θάλασσας. Για να μπορεί όμως το κάθε κράτος να εκμεταλευτεί τα κοιτάσματα αυτά πρέπει να υπάρχει ένας νομικός διαχωρισμός της θαλάσσιας έκτασης και αυτό οδήγησε στην Κωδικοποιητική Συνδιάσκεψη της Χάγης το 1930 και τον επανακαθορισμό της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης. Σκοπός της εργασίας είναι ο Χωρικός προσδιορισμός θαλάσσιων ζωνών οικονομικής εκμετάλλευσης της Κύπρου. Η παρούσα εργασία εκπονήθηκε στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο - Σχολή Αγρονόμων και Τοπογράφων Μηχανικών Τομέας Τοπογραφίας. Συγκεκριμένα, η Δρ. Αθανασία Δάρρα του τομέα εκπόνησε το θέμα για το ακαδημαϊκό έτος , εαρινό εξάμηνο, με επιβλέπον καθηγητή τον κ. Μ.Κάβουρα. Ουσιαστική για την εκπόνηση της εργασίας ήταν η παρακολούθηση της Δρ. Αθανασίας Δάρρα αλλά και η συνδρομή από το Τμήμα Ενέργειας του Υπουργείου Εμπορίου,Βιομήχανίας και Τουρισμού και τέλος την Υδρογραφική Υπηρεσία του Κτηματολογίου Κύπρου. Τέλος, θα ήθελα να αφιερώσω την διπλωματική εργασία στον φίλο και συνάδελφο Θεοχάρη Μυλωνά του οποίου η βοήθεια ήταν καθοριστική καθώς και στην οικογένεια μου.. ΑΝΤΡΕΑΣ ΓΙΑΣΕΜΗ Σελ. 2 από 82

3 Περιεχόμενα Πρόλογος...Σελ.2 Περιεχόμενα...Σελ.3 Πίνακας Εικόνων...Σελ.5 Πίνακας Πινάκων...Σελ.6 Πίνακας Διαγραμμάτων...Σελ.7 Περίληψη...Σελ.8 Summary..Σελ.9 ΜΕΡΟΣ Α ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. Ορισμοί...Σελ Ορισμός Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης...Σελ Ορισμός Αιγιαλίτιδα Ζώνης...Σελ Ορισμός Υφαλοκρηπίδας...Σελ.11 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2. Νομοθετικό Πλαίσιο...Σελ Διεθνές Επίπεδο...Σελ Εθνικό Επίπεδο - Κύπρος...Σελ.14 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3. Ιστορική Εξέλιξη ΑΟΖ...Σελ.16 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4. Υπάρχουσα κατάσταση...σελ Γεωγραφικά στοιχεία...σελ Μορφολογία Εδάφους...Σελ Ιστορική αναδρομή...σελ Πληθυσμός...Σελ Απασχόληση...Σελ Ανεργία...Σελ Ενέργεια...Σελ Οικονομικά Στοιχεία...Σελ Δείκτης Τιμών Καταναλωτή...Σελ Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν...Σελ Λιμάνια Κύπρου...Σελ Αρχή Λιμένων Κύπρου...Σελ.27 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5. Στοιχεία καθορισμού των ορίων της ΑΟΖ...Σελ Πλάτος της ΑΟΖ...Σελ Γραμμές Βάσης...Σελ.29 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6. Μέθοδοι χάραξης ΑΟΖ...Σελ Μέθοδος της παράλληλης χάραξης...σελ Μέθοδος της πολυγωνικής χάραξης...σελ Μέθοδος του ημικυκλίου...σελ.30 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7. Οριοθέτηση ΑΟΖ μεταξύ κρατών...σελ.31 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8. Μεσόγειος και Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη...Σελ Ημίκλειστη Θάλασσα...Σελ Οριοθέτηση της ΑΟΖ στην Μεσόγειο...Σελ.33 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9. Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη στην Κύπρο...Σελ Υπογραφή συμφωνίας Κυπριακής Δημοκρατίας Αιγύπτου...Σελ Υπογραφή συμφωνίας Κυπριακής Δημοκρατίας Ισραήλ...Σελ.39 ΑΝΤΡΕΑΣ ΓΙΑΣΕΜΗ Σελ. 3 από 82

4 9.3 Υπογραφή συμφωνίας Κυπριακής Δημοκρατίας Λιβάνου...Σελ Οριοθέτηση της Αποκλειστικής Ζώνης Κύπρου...Σελ.42 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 10. Έρευνες Υδρογονανθράκων...Σελ Πρώτος Γύρος Αδειοδοτήσεων...Σελ Δεύτερος Γύρος Αδειοδοτήσεων...Σελ Στρατηγική Μελέτη Εκτίμησης Επιπτώσεων στο Περιβάλλον...Σελ Εισηγούμενοι όροι αδειοδότησης με βάση τις επιμέρους νομοθεσίες...σελ.51 ΜΕΡΟΣ Β Πρακτική Εφαρμογή στο πρόγραμμα ArcMap. Σελ.51 Βιβλιογραφία....Σελ.60 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α : ΔΙΕΘΝΕΣ ΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ...Σελ.62 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Β : ΕΘΝΙΚΟ ΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ...Σελ.65 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Γ: ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΜΕΤΑΞΥ ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΚΑΙ ΑΡΑΒΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΤΗΣ ΑΙΓΥΠΤΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΗ ΑΟΖ...Σελ.69 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Δ : ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΜΕΤΑΞΥ ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΚΑΙ ΙΣΡΑΗΛ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΗ ΑΟΖ...Σελ.72 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ε : Ανακοίνωση από την κυβέρνηση της κυπριακής Δημοκρατίας σύμφωνα με την οδηγία 94/22/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τους όρους χορήγησης και χρήσης των αδειών αναζήτησης, εξερεύνησης και παραγωγής υδρογονανθράκων...σελ.78 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΣΤ: Ανακοίνωση από την κυβέρνηση της Κυπριακής Δημοκρατίας σύμφωνα με την οδηγία 94/22/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τους όρους χορήγησης και χρήσης των αδειών αναζήτησης, εξερεύνησης και παραγωγής υδρογονανθράκων...σελ.79 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ε : ΧΑΡΤΗΣ...Σελ.61 ΑΝΤΡΕΑΣ ΓΙΑΣΕΜΗ Σελ. 4 από 82

5 Πίνακας Εικόνων Εικόνα 1: Οι ΑΟΖ σε παγκόσμιο επίπεδο...σελ.10 Εικόνα 2:Κάθετη τομή παράκτιου κράτους...σελ.11 Εικόνα 3: Γεωγραφική θέση Κύπρου....Σελ.18 Εικόνα 4: Εικόνα 4: Περιοχή Ανέγερσης Ενεργειακού Κέντρου στο Βασιλικό...Σελ.25 Εικόνα 5: Λιμάνια και Φάροι της Κύπρου...Σελ.28 Εικόνα 6: Το αποτέλεσμα της συμφωνίας Κύπρου Αιγύπτου... Σελ.38 Εικόνα 7: Το αποτέλεσμα της συμφωνίας Κύπρου Ισραήλ... Σελ.40 Εικόνα 8: Το αποτέλεσμα της συμφωνίας Κύπρου Λιβάνου...Σελ.41 Εικόνα 9:Το αποτέλεσμα της συμφωνίας οριοθέτησης ΑΟΖ...Σελ.42 Εικόνα 10: Το οικόπεδο 12 για το οποίο παραχωρήθηκε Άδεια Έρευνας στον πρώτο γύρο αδειοδοτήσεων...σελ.44 Εικόνα 10: Το νησί της Κύπρου...Σελ.51 Εικόνα 9: Η μέση γραμμή διαχωρισμού των ΑΟΖ Κυπριακής Δημοκρατίας Αιγύπτου...Σελ.54 Εικόνα 10: Η μέση γραμμή διαχωρισμού των ΑΟΖ Κυπριακής Δημοκρατίας Ισραήλ...Σελ.55 Εικόνα 11: Η μέση γραμμή διαχωρισμού των ΑΟΖ Κυπριακής Δημοκρατίας Λιβάνου...Σελ.56 Εικόνα 12: Ο διαχωρισμός των 13 οικοπέδων...σελ.57 Εικόνα 13: Η ΑΟΖ της Κύπρου...Σελ.58 Εικόνα 14: Ο τελικός χάρτης...σελ.59 ΑΝΤΡΕΑΣ ΓΙΑΣΕΜΗ Σελ. 5 από 82

6 Πίνακας Πινάκων Πίνακας 1: Κατανομή πληθυσμού κατά επαρχία απογραφές 2001 και Σελ.20 Πίνακας 2: Χαρακτηριστικά μεγέθη της Μεσογείου...Σελ.33 Πίνακας 3: Γεωγραφικές συντεταγμένες της μέσης γραμμής σύμφωνα με την συμφωνία της Κυπριακής Δημοκρατίας και της Αραβικής Δημοκρατίας της Αιγύπτου...Σελ.39 Πίνακας 4: Γεωγραφικές συντεταγμένες της μέσης γραμμής σύμφωνα με την συμφωνία της Κυπριακής Δημοκρατίας και της Κυβέρνησης του Ισραήλ...Σελ.40 Πίνακας 5: Κατάλογος εταιρειών οι οποίες εκδήλωσαν ενδιαφέρον για τον 2ο Γύρο Χορήγησης Αδειών Εξερεύνησης Υδρογονανθράκων σε Υπεράκτιες περιοχές της Κύπρου...Σελ.45 Πίνακας 6: Συντεταγμένες Οικοπέδων ΑΟΖ Κύπρου...Σελ.53 ΑΝΤΡΕΑΣ ΓΙΑΣΕΜΗ Σελ. 6 από 82

7 Πίνακας Διαγραμμάτων Διάγραμμα 1: Εναρμονισμένο ποσοστό (% ) ανεργίας Σελ.21 Διάγραμμα 2: Τελική ενεργειακή κατανάλωση και κατανάλωση ηλεκτρισμού σελ.22 Διάγραμμα 3: Τελική Κατανάλωση Ενέργειας ανά τομέα Σελ.22 Διάγραμμα 4: Δείκτης Τιμών Καταναλωτή για τα έτη Σελ.26 Διάγραμμα 5: Τριμηνιαίος ρυθμός αλλαγής ΑΕΠ Σελ.27 ΑΝΤΡΕΑΣ ΓΙΑΣΕΜΗ Σελ. 7 από 82

8 Περίληψη Η Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (για συντομία στο υπόλοιπο της εργασίας θα αναφέρεται ΑΟΖ) αποτελεί στις μέρες μας σημαντική εξέλιξη του Δικαίου της Θάλασσας, σε οικονομικό κυρίως επίπεδο. Είναι μια θαλάσσια ζώνη η οποία δεν περιλαμβανόταν στην κλασική μορφή του Δικαίου της Θάλασσας καθώς αυτό προέβλεπε μόνο την αιγιαλίτιδα ζώνη και την ανοιχτή θάλασσα. Τα περισσότερα κράτη σε παγκόσμιο επίπεδο δεν έχουν οριοθετήσει ΑΟΖ και έτσι δεν εξασφάλισαν τα αποθέματα της θάλασσας και του θαλάσσιου εδάφους υπεδάφους. Η παρούσα εργασία έχει σκοπό να αναλύσει σε θεωρητικό επίπεδο τις αρχές που διέπουν την ΑΟΖ και να παρουσιάσει σε πρακτικό επίπεδο τον χωρικό προσδιορισμό της συγκεκριμένα στην Κύπρο. Περιλαμβάνει δύο μέρη. Το πρώτο μέρος περιλαμβάνει δέκα κεφάλαια, στο πρώτο δίνονται ορισμοί οι οποίοι θα βοηθήσουν στην κατανόηση της εργασίας ενώ στο δεύτερο παρουσιάζεται το νομοθετικό πλαίσιο στο οποίο στηρίζεται η οριοθέτηση ΑΟΖ σε διεθνές και εθνικό επίπεδο. Το τρίτο κεφάλαιο αναφέρεται στην ιστορική αναδρομή της ΑΟΖ από την πρώτη εμφάνιση της με την Κωδικοποιητική Συνδιάσκεψη της Χάγης το 1930 μέχρι σήμερα. Στο επόμενο κεφάλαιο γίνεται περιγραφή της υπάρχουσας κατάστασης της Κύπρου σε διάφορους τομείς. Τα δύο κεφάλαια που ακολουθούν αναφέρουν στοιχεία καθορισμού και μεθόδους χάραξης των ορίων της ΑΟΖ. Στο έβδομο κεφάλαιο παρουσιάζονται τα προβλήματα της οριοθέτησης που προκύπτουν από γειτονικά κράτη. Στα δύο επόμενα κεφάλαια γίνεται μια πιο συγκεκριμένη αναφορά στα κράτη της Μεσογείου και για το νησί της Κύπρου με τις τρεις συμφωνίες οριοθέτησης που υπογράφηκαν μέχρι σήμερα, Αιγύπτου, Ισραήλ και Λιβάνου. Στο τελευταίο κεφάλαιο γίνεται μια παρουσίαση των ερευνών για υδρογονάνθρακες το οποίο είναι κυρίως ο σκοπός της οριοθέτησης της ΑΟΖ. Το δεύτερο μέρος της εργασίας, το πρακτικό, γίνεται στο πρόγραμμα ArcMap, και σκοπό έχει να δημιουργηθεί μια βάση δεδομένων και στη συνέχεια ένα Γεωγραφικό Σύστημα Πληροφοριών στο οποίο θα φαίνονται οι ΑΟΖ, τα 13 οικόπεδα, τα υψόμετρα του βυθού και στοιχεία της Κύπρου όπως οικισμοί, ακτογραμμή και οδικό δίκτυο. ΑΝΤΡΕΑΣ ΓΙΑΣΕΜΗ Σελ. 8 από 82

9 Summary The Exclusive Economic Zone (for abbreviation in the rest of the work will be reffered as EEZ) in our days is a significant development of The Law of the Sea, mainly in the economic sector. The Exclusive Economic Zone is a sea zone which was not included in the classic form of The Law of the Sea because it provided only the coastal zone and the open sea. The most nations worldwide have not delimit EEZ and therefore have not ensure the inventories of the sea and the sea s ground underground. This work has a purpose to analise in theoretical level the principles that rule the EEZ and present in practical level the spatial definition especially for Cyprus. Includes two parts. The first part includes ten chapters, in the first one some definitions are given tha will be helpful in the understanding of the work and in the second the legal framework is presented for the delimitation of the EEZ. The third chapter refers to the history recursion of the EEZ from the first appearance in the Codifying Conference of Hague in 1930 until today. In the next chapter a description is made of the existing situation in several sectors. The next two chapters that follow mention the information to identify and the making elements of EEZ limits. In the seventh chapter the problems of the delimitation between nabour countries are presented. In the next two chapters a more specifically presentation is made in the countries of the Mediteranean sea and for the island of Cyprus with the three delimitation agreements until today with Egypt, Israel and Lebanon. In the last one there is a refer for the hydrocarbon exploration which is the main purpose of the delimitation today. The second part, the practical, is at the ArcMap program and its purpose is to create a data base and next a Geographical Information System in which will appear the EEZ, the 13 plots, the level of the sea and data of Cyprus such as settlements, coast line and the main roads. ΑΝΤΡΕΑΣ ΓΙΑΣΕΜΗ Σελ. 9 από 82

10 ΜΕΡΟΣ Α ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. Ορισμοί 1.1 Ορισμός Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης Η αποκλειστική οικονομική ζώνη εκτείνεται στα 200 ναυτικά μίλια από την ακτογραμμή της κάθε χώρας. Αυτό προφανώς διαφοροποιείται σε περιπτώσεις όπου οι ΑΟΖ δύο ή περισσοτέρων χωρών αλληλοεφάπτονται, δηλαδή οι ακτογραμμές των χωρών αυτών να απέχουν λιγότερο από τα 400 ναυτικά μίλια. Στην περίπτωση που οι ΑΟΖ αλληλοεφάπτονται, οι χώρες που διεκδικούν την περιοχή οφείλουν να ορίσουν από κοινού τα θαλάσσια σύνορα τους με δεδομένο ότι κάθε σημείο εντός αλληλοεφαπτόμενης περιοχής βρίσκεται στη δικαιοδοσία της εγγύτερης χώρας. Η ΑΟΖ μιας χώρας υπολογίζεται από τα όρια των εθνικών της υδάτων και εκτείνεται προς τα έξω, μέχρι τα 200 ναυτικά μίλια. Στην έκταση της ΑΟΖ συνυπολογίζεται και η συνοριακή ζώνη, η οποία εκτείνεται για 12 ν.μ. πέραν του ορίου των εθνικών υδάτων. Οι χώρες μπορούν να αξιώνουν δικαίωμα και στην υφαλοκρηπίδα, η οποία μπορεί να εκτείνεται έως και 350 ν.μ. από την ακτογραμμή και πέραν την ΑΟΖ, ωστόσο αυτές οι περιοχές δεν λογίζονται ως μέρος της ΑΟΖ τους. (Υπουργείο Εμπορίου, Βιομηχανίας και Τουρισμού) Εικόνα 1: Οι Αποκλειστικές Οικονομικές Ζώνες παγκοσμίως φαίνονται στην εικόνα με σκούρο μπλε χρώμα. (Πηγή: Territorial_waters_-_World.svg) 1.2 Ορισμός Αιγιαλίτιδας Ζώνης Αιγιαλίτιδα Ζώνη είναι η Ζώνη Θάλασσας που είναι παρακείµενη στην ακτή, πέραν από την ξηρά και τα εσωτερικά χωρικά ύδατα, πάνω στην οποία το κράτος ασκεί πλήρη κυριαρχία. Η κυριαρχία αυτή εκτείνεται στον εναέριο χώρο πάνω από την Αιγιαλίτιδα Ζώνη, όπως και στο βυθό και στο υπέδαφος. (Γενικό Επιτελείο Στρατού) Η Σύµβαση του 1982 για το Νόµο της Θάλασσας αναφέρει: 'Κάθε κράτος έχει το δικαίωµα να καθορίσει το πλάτος της Αιγιαλίτιδας Ζώνης µέχρι το όριο των 12 Ναυτικών Μιλίων, µετρώµενη σύµφωνα µε τα καθοριζόµενα στη Σύµβαση αυτή" ΑΝΤΡΕΑΣ ΓΙΑΣΕΜΗ Σελ. 10 από 82

11 1.3 Ορισμός Υφαλοκρηπίδας Η Υφαλοκρηπίδα είναι τμήμα του παράκτιου βυθού της θάλασσας. Ο ορισμός της κατά τη γεωλογία είναι το τμήμα το οποίο αποτελεί την ομαλή προέκταση της ακτής κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας ως το σημείο στο οποίο αυτή διακόπτεται απότομα. Η υφαλοκρηπίδα διακόπτεται εκεί όπου ο βυθός αποκτά απότομη κλίση ο. Το τμήμα με την απότομη κλίση ονομάζεται υφαλοπρανές. Το μήκος της υφαλοκρηπίδας ποικίλλει ανάλογα με τη μορφολογία της κάθε περιοχής. Στη βάση του υφαλοπρανούς βρίσκεται το ηπειρωτικό ανύψωμα και από τα μ. βάθος και πέρα αρχίζει η ωκεάνια άβυσσος. Υφαλοκρηπίδα, υφαλοπρανές και ηπειρωτικό ανύψωμα συναποτελούν το υφαλοπλαίσιο. Το παράκτιο κράτος έχει συγκεκριμένα κυριαρχικά δικαιώματα επί της υφαλοκρηπίδας. Στο παράκτιο κράτος ανήκουν σύμφωνα με τη Σύμβαση του 1982 τα ορυκτά του εδάφους και του υπεδάφους του βυθού, οι μη ζώντες οργανισμοί του βυθού καθώς και οι ζώντες οργανισμοί του βυθού που ανήκουν στα καθιστικά είδη (είδη που δεν μπορούν να κινηθούν μόνα τους χωρίς συνεχή επαφή με τον βυθό). Τα παράκτια αυτά δικαιώματα του κράτους τού ανήκουν αυτοδικαίως, ανεξάρτητα από την τήρηση άλλων διατυπώσεων (π.χ. δήλωσης, οριοθέτησης κλπ.) και είναι αποκλειστικά ακόμα κι αν δεν τα ασκήσει το παράκτιο κράτος, δεν δικαιούται να τα ασκήσει κανένα άλλο κράτος. Τα δικαιώματα επί της υφαλοκρηπίδας δεν αφορούν και δεν επηρεάζουν το καθεστώς των υπερκειμένων υδάτων. Στην πράξη εφ'όσον η υφαλοκρηπίδα εκτείνεται ως τα 200 ν.μ., τα υπερκείμενα ύδατα θα ανήκουν στην αποκλειστική οικονομική ζώνη του παρακτίου κράτους. Πέραν των 200 ν.μ. από την ακτή τα ύδατα αποτελούν την ανοιχτή θάλασσα, στην οποία ισχύει η ελευθερία των θαλασσών. (Γενικό Επιτελείο Στρατού) Εικόνα 2: Σε κάθετη τομή τα τμήματα του παράκτιου κράτους από την ακτή μέχρι την ωκεάνια πεδιάδα. (Πηγή: ΑΝΤΡΕΑΣ ΓΙΑΣΕΜΗ Σελ. 11 από 82

12 Υφαλοκρηπίδα και Μέση Γραμμή Αναφορικώς με την υφαλοκρηπίδα οι διατυπώσεις είναι απολύτως σαφείς και ενισχύονται μάλιστα από τη Συνθήκη του Montego Bay του Με τη σύμβαση αυτή, επιλύθηκε ένα από τα πλέον ακανθώδη προβλήματα του Δικαίου της Θάλασσας: επήλθε συμφωνία για το πλάτος των Χωρικών Υδάτων (Χωρικής Θαλάσσης), η οποία ήταν αδύνατο πλέον να φτάνει το εύρος των 12 ναυτικών μιλίων (ν.μ). Ο κανόνας αυτός μάλιστα, λόγω της ευρύτατου εφαρμογής του, έχει αποκτήσει πλέον μεγάλη ισχύ. Για την οριοθέτηση των επικαλυπτομένων, Χωρικών Υδάτων (χωρικών Θαλασσών) υιοθετήθηκε η αρχή της Μέσης Γραμμής με ελάχιστες μόνον εξαιρέσεις (άρθρο 15). Αναφορικώς τώρα με τα κυριαρχικά δικαιώματα που ασκεί το παράκτιο κράτος το οποίο διαθέτει την συγκεκριμένη υφαλοκρηπίδα, αυτά έχουν την έννοια των «κυριαρχικών δικαιωμάτων» δηλαδή το ότι ουδέν άλλο κράτος δύναται να τα διεκδικήσει, έστω και αν το παράκτιο αυτό κράτος δεν ασκεί τα εν λόγω δικαιώματα εις την πράξη. Επίσης, τα δικαιώματα αυτά, σύμφωνα με την απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης εις την Υπόθεση της Υφαλοκρηπίδας της Βορείου Θαλάσσης, υφίστανται υπέρ του παρακτίου Κράτους ipso juro et ab initio (αυτοδικαίως και εξυπαρχής) χωρίς το Κράτος αυτό να χρειάζεται να προβεί εις ουδεμία νομική ενέργεια. Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη και Μέση Γραμμή Επίσης, η Υφαλοκρηπίδα, σύμφωνα προς την Σύμβαση του 1982, διαθέτει ως ελάχιστον εύρος, την έκταση του βυθού της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) δηλαδή μέχρι 200 ν.μ. Δύναται όμως να υπερβεί και το όριο αυτό, όταν το Υφαλοπλαίσιον του παρακτίου κράτους εκτείνεται πέραν από τα 200 ν.μ., οπότε η Υφαλοκρηπίδα εξικνείται μέχρι και το τέλος του Υφαλοπλαισίου ή τα 350 ν.μ. ή ακόμα να εκτείνεται στα 100 ν.μ πέραν από την ισοβαθή καμπύλην των μέτρων. Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη, Μέση Γραμμή και Δίκαια Κρίση Ένα σημείο το οποίο μπορεί να δημιουργήσει ασάφειες οι οποίες θα απαιτούσαν μάλλον «πολιτικού τύπου προσεγγίσεις» και όχι -κατά βάσιν- νομικού. Πρόκειται, για το άρθρον 74, στο οποίο η νέα Σύμβαση (1982) προβλέπει σύναψη Συμφωνίας «συμφώνως προς το διεθνές Δίκαιον, όπως αυτό καθορίζεται στο άρθρο 38 του Καταστατικού του Διεθνούς Δικαστηρίου, προς τον σκοπό καταλήξεως εις δίκαια (επιεική) λύση». Η «δημιουργική ασάφεια» λοιπόν, την οποίαν φαίνεται να επικαλούνται ορισμένοι αναλυτές, προκύπτει ακριβώς εδώ. Εις το πλαίσιο αυτό όμως, εμπεριέχεται και η μέθοδος χαράξεως της Μέσης Γραμμής-Μέσης Αποστάσεως, η οποία ήδη έχει αποτελέσει απολύτως πρόσφατο νομικό προηγούμενο στις περιπτώσεις χαράξεως ΑΟΖ μεταξύ Κύπρου και των γειτονικών της παρακτίων χωρών. Η συμφωνία βασίζεται στη διεθνώς αποδεκτή αρχή της μέσης γραμμής και τους όρους της Συμβάσεως του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θαλάσσης. ΑΝΤΡΕΑΣ ΓΙΑΣΕΜΗ Σελ. 12 από 82

13 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2. Νομοθετικό Πλαίσιο 2.1 Διεθνές Επίπεδο Σε διεθνές επίπεδο η σημαντικότερη συνθήκη που υπογράφηκε στον τομέα των ΑΟΖ είναι η Διεθνής Συνθήκη του ΟΗΕ περί Ναυτικού Δικαίου του Με βάση τα άρθρα της νέας Σύμβασης, ως ΑΟΖ ορίζεται η πέραν και παρακείμενη της αιγιαλίτιδας ζώνης περιοχή σε πλάτος μεχρι 200 ναυτικών μιλίων από τις γραμμές βάσης από τις οποίες μετράται το πλάτος της αιγιαλίτιδας ζώνης και εντός της οποίας το παράκτιο κράτος ασκεί κυριαρχικά δικαιώματα σε θέματα που έχουν σχέση με την εξερεύνηση, εκμετάλλευση, διατήρηση και διαχείριση των φυσικών πηγών ζώντων ή μη των υδάτων, του βυθού και του υπεδάφους της θάλασσας. Παράλληλα, η Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας αναφέρει ρητά (Αρθρο 121, παράγραφο 2) ότι όλα τα νησιά διαθέτουν ΑΟΖ και ότι η ΑΟΖ και η υφαλοκρηπίδα ενός νησιού καθορίζονται με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που καθορίζονται και για τις ηπειρωτικές περιοχές. Η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας ( UNCLOS) του 1982, μεταξύ άλλων, δίνει σαφείς ορισμούς για την Αιγιαλίτιδα Ζώνη (Α.Ζ.) ή τα Χωρικά Ύδατα, τη Συνορεύουσα ή Παρακείμενη Ζώνη, την Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ). Η Σύμβαση του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας, η οποία συμφωνήθηκε το 1982 στο Montego Bay της Τζαμάικα και τέθηκε σε εφαρμογή στις 16 Νοεμβρίου 1994, αντικατέστησε τέσσερις παλαιότερες διεθνείς συνθήκες. Σε ψηφοφορία που έγινε στις 30 Απριλίου 1982 στη Νέα Υόρκη για τη νέα Σύμβαση 130 κράτη ψήφισαν υπέρ, τέσσερα κατά και 17 τήρησαν αποχή. Μεταξύ των κρατών που ψήφισαν κατά της Σύμβασης ήταν και η Τουρκία. Μέχρι το τέλος του 2008 επικύρωσαν τη Σύμβαση 157 χώρες, μεταξύ των οποίων και η Κύπρος ( 12 Δεκεμβρίου 1988 ) και η Ελλάδα ( 21 Ιουλίου 1995 ). Τα κυριότερα άρθρα της σύμβασης είναι: Μέρος ΙΙ. Ασχολείται µε τα Χωρικά Ύδατα, τη Συνορεύουσα Ζώνη και την Αβλαβή διέλευση. Μέρος ΙΙΙ. Ασχολείται µε τη διεθνή ναυσιπλοΐα διαµέσου των στενών, όπου καθιερώνονται δύο καθεστώτα: Διέλευση διαµέσου των στενών µε ελεύθερη ναυσιπλοία που συνδέει ένα µέρος της ανοιχτής θάλασσας ή Οικονοµικής ζώνης με την άλλη πλευρά και μη αποκλειόµενη Αβλαβή Διέλευση σε στενά που σχηματίζονται από την ξηρά και ένα νησί, όταν εναλλακτικά υπάρχει εύκολη εναλλακτική διέλευση, ή σε στενά µεταξύ ανοιχτής θάλασσας ή Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης και χωρικής θάλασσας. Μέρος V. Ορίζει την Αποκλειστική Οικονοµική Ζώνη. Είναι η περιοχή παρακείμενη και πέρα των χωρικών υδάτων, εκτεινόµενη όχι περισσότερο των 200 ναυτικών µιλίων από την ακτή. Στην Αποκλειστική Οικονοµική Ζώνη το παράκτιο κράτος έχει κυριαρχικά δικαιώµατα για σκοπούς εξερεύνησης, εκμετάλλευσης και διαχείρισης των φυσικών πόρων. Τρίτες χώρες διατηρούν το δικαίωμα της ελεύθερης ναυσιπλοίας και αεροπλοίας στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη. ΑΝΤΡΕΑΣ ΓΙΑΣΕΜΗ Σελ. 13 από 82

14 Μέρος VII. Καθορίζει τα της Ανοιχτής Θάλασσας. Στην Ανοιχτή Θάλασσα υπάρχει ελευθερία ναυσιπλοΐας και αεροπλοΐας και υπό ορισµένους όρους, επιστημονικής έρευνας, αλιείας, κατασκευής εγκαταστάσεων και διακαλωδίωσης. Μέρος ΧΙ. Καθορίζει τα του Διεθνούς Βυθού. Ο Διεθνής Βυθός θάλασσας περιλαµβάνει το βυθό και το έδαφος πέραν των ορίων της εθνικής δικαιοδοσίας (π.χ. πέραν της ηπειρωτικής υφαλοκρηπίδας/της Αποκλειστικής Οικονοµικής Ζώνης). Ενδιαφέρον για τον όρο παρουσιάζει η εξόρυξη µετάλλων όπως το µαγνήσιο, που προαπαιτεί σύµβαση µε τη Διεθνή Επιτροπή Βυθού, έναν οργανισµό που ιδρύθηκε για να διαχειρίζεται αυτό το θέµα. 2.2 Εθνικό Επίπεδο - Κύπρος Στη Κύπρο για τις ΑΟΖ ισχύει ο περί Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης Νόμος του 2004 και εκδόθηκε με δημοσίευση στην Επίσημη Εφημερίδα της Κυπριακής Δημοκρατίας σύμφωνα με το Άρθρο 52 του Συντάγματος. Είναι ο νόμος που προνοεί για την διακήρυξη της ΑΟΖ από την Κυπριακή Δημοκρατία. (Παράρτημα Α) Σύμφωνα με τον Νόμο κηρύσσεται Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη, το εξωτερικό όριο της οποίας δε θα επεκτείνεται πέραν των 200 ναυτικών μιλίων από τις γραμμές βάσης από τις οποίες μετράται το πλάτος της χωρικής θάλασσαςσύμφωνα με τη Σύμβαση. Σε περίπτωση που οποιοδήποτε τμήμα της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης υπερκαλύπτει τμήμα της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης οποιουδήποτε άλλου Κράτους, του οποίου οι ακτές βρίσκονται απέναντι απ αυτές της Δημοκρατίας, η οριοθέτηση της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης της Κυπριακής Δημοκρατίας και της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης του άλλου Κράτους, θα καθορίζεται κατόπιν συμφωνίας μεταξύ τους, ελλείψει δε συμφωνίας μεταξύ τους η οριοθέτηση των συνόρων της ζώνης αυτής δε θα επεκτείνεται πέραν της μέσης γραμμής ή της γραμμής ίσης απόστασης από τις εκατέρωθεν γραμμές βάσης από τις οποίες μετράται το πλάτος της χωρικής θάλασσας. Στις 26 Ιανουαρίου 2007 ψηφίστηκε ο περί Υδρογονανθράκων (Αναζήτηση, Έρευνα, Εκμετάλλευση) Νόμος και Κανονισμοί, στον οποίο ανφέρονται και ορίζονται τα πιό κάτω με τα κριτήρια: Άδεια Αναζήτησης Εκτίμηση του πετρελαϊκού δυναμικού - 2D/3D σεισμικές έρευνες - Χορηγείται για ένα χρόνο Άδεια Ερευνών Περιλαμβάνει βαρυτομετρικές, μαγνητικές και 2D/3D σεισμικές έρευνες καθώς και ερευνητικές γεωτρήσεις Χορηγείται σε πετρελαϊκές εταιρείες για διάρκεια τριών ετών με δυνατότητα δύο ανανεώσεων από δύο έτη κάθε φορά Σε κάθε ανανέωση 25% της αδειοδοτούμενης περιοχής επιστρέφεται στο κράτος Άδεια Εκμετάλλευσης Παραχωρείται σε πετρελαϊκές εταιρείες για χρονικό διάστημα μέχρι είκοσι πέντε έτη Υπάρχει δυνατότητα μιας ανανέωσης διάρκειας δέκα ετών ΑΝΤΡΕΑΣ ΓΙΑΣΕΜΗ Σελ. 14 από 82

15 Άδεια Εκμετάλλευσης Παραχωρείται για χρονικό διάστημα μέχρι 25 έτη Υπάρχει δυνατότητα μιας ανανέωσης διάρκειας 10 ετών ΑΝΤΡΕΑΣ ΓΙΑΣΕΜΗ Σελ. 15 από 82

16 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3. Ιστορική Εξέλιξη ΑΟΖ Κάνοντας μια αναδρομή για την εξέλιξη των ΑΟΖ παρατηρούμε ότι ξεκινάει με την Κωδικοποιητική Συνδιάσκεψη της Χάγης το 1930, όπου τα κράτη προσπάθησαν να επεκτείνουν τις αρμοδιότητες της συνορεύουσας ζώνης τους με σκοπό να συμπεριλάβει και τα αλιευτικά τους συμφέροντα. Εδώ αξίζει να αναφέρουμε πως, αν και υπήρχε η επιθυμία εύρεσης λύσης σε ένα θέμα το οποίο ήταν πολύ σημαντικό για πολλές χώρες, όπως η αλιευτική βιομηχανία σε συνδιασμό με την διασφάλιση του φυσικού πλούτου, δεν είχε την αρμοδιότητα η Συνδιάσκεψη να καθορίσει μέτρα για επίλυση του. Αυτό το οποίο επιτεύχθηκε από την Χάγη τα επόμενα χρόνια όμως είναι η κατανόηση από τις χώρες ότι είναι απαραίτητη η ύπαρξη ενός νομοθετικού καθεστώτος για προστασία των θαλάσσιων περιοχών των παράκτιων περιοχών. Δεκαπέντε χρόνια αργότερα, στις 28 Σεπτεμβρίου 1945 ο τότε πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής Χάρι Τρούμαν ( ), σε περιοχές της ανοικτής θάλασσας και μόνο για τους πολίτες της χώρας του διακήρυξε το δικαίωμα λήψης μονομερών μέτρων διατήρησης (Διακήρυξη 2668). Σε περίπτωση όμως που μια περιοχή αλιείας θα μοιραζόταν με υπηκόο άλλης χώρας θα αποφάσιζαν από κοινού οι ενδιαφερόμενες χώρες για τα μέτρα. Η διακήρυξη αυτή ουσιαστικά δεν ανάφερε κάτι καινούργιο για τους ανθρώπους των παράκτιων περιοχών και τα δικαιώματα τους, αφού το κάθε παράκτιο κράτος ρύθμιζε τις αλιευτικές δραστηριότητες των υπηκόων του. Ένα μήνα αργότερα, ένα κοντινό κράτος από τις ΗΠΑ, το Μεξικό, (29 Οκτωβρίου 1945) με την προεδρική δήλωση της μέρας του Εβίκα Καμάχο γίνεται αναφορά στο δικαίωμα λήψης μέτρων διατήρησης στις θαλάσσιες περιοχές. Στις 23 Ιουνίου 1947, στη Χιλή με σκοπό την προστασία του φυσικού της πλούτου στην θάλασσα διακήρυχθηκε από τον πρόεδρο εθνική κυριαρχία στην περιοχή από την ακτή μέχρι τα 200 ναυτικά μίλια (το οποίο διατηρήθηκε μέχρι και σήμερα σε παγκόσμιο επίπεδο) και για τα νησιά. Ακολούθησε το Περού την ίδια χρονιά με παρόμοια σημεία διακηρύττοντας εθνική κυριαρχία και δικαιοδοσία με σκοπό την διατήρηση, προστασία και αξιοποίηση των φυσικών πόρων και του πλούτου στην παρακείμενη θάλασσα στα 200 ναυτικά μίλια. Η Κόστα Ρίκα, το Ελ Σαλβαδόρ και η Ονδούρα ακολούθησαν με σχετικές διακηρύξεις. Στις 18 Αυγούστου 1952 υπεγράφηκε από την Χιλή, το Εκουαδόρ και το Περού η διακήρυξη του Σαντιάγκο σε μια συνδιάσκεψη για την διατήρηση και εκμετάλευση των θαλάσσιων πόρων του Ν.Ειρηνικού. Το 1955 η Κόστα Ρίκα προσχώρησε στην συνθήκη. Το 1958 πραγματοποιήθηκε η Α Συνδιάσκεψη για το Δίκαιο της Θάλασσας (United Nations Convention on the Law of the Sea -UNCLOS) στην οποία οι τρεις πιό πάνω χώρες εισηγήθηκαν να υιοθετηθεί μια ζώνη 200 ναυτικών μιλιών η οποία να ανήκει στη δικαιοδοσία της χώρας. Το αίτημα αυτό δεν υποστηρίχθηκε αλλά όρισε πως κάθε παράκτιο κράτος έχει το ιδιαίτερο συμφέρον να προστατεύει την παραγωγικότητα των πηγών του φυσικού πλούτου σε οποιοδήποτε σημείο της ανοικτής θάλασσας και αν βρίσκεται. ΑΝΤΡΕΑΣ ΓΙΑΣΕΜΗ Σελ. 16 από 82

17 Το 1969 η Σοβιετική Ένωση μετά την σύλληψη των σκαφών της, τα οποία προορίζονταν για αλιεία, από τα Λατινοαμερικάνικα κράτη με την πρόφαση ότι εισήλθαν στην ζώνη των 200 ναυτικών μιλιών, πρότεινε στις ΗΠΑ να γίνει ειδική συνδιάσκεψη ώστε να επισημοποιηθούν τα 12 ν.μ σαν όριο για την ζώνη αλιείας. Η πρόταση της Σοβιετικής Ένωσης κατατέθηκε και υπήρξε η βάση για την δημιουργία της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης. Ένα χρόνο αργότερα, στις 8 Μαϊου 1970 τα κράτη της Λατινικής Αμερικής διεκδίκησαν τα δικαιώματα στη θάλασσα μέχρι τα 200 ν.μ με συνέπεια την διακήρυξη του Μοντεβιδέο (πόλη της Ουρουγουάης) περιλαμβάνοντας αρχές για το δίκαιο της θάλασσας, με σημαντικότερη την ελευθερία ναυσιπλοϊας και υπέρπτησης των κρατών που είχαν υπογράψει. Λίγους μήνες αργότερα, τον Αύγουστο μια νέα διακύρηξη, της Λίμα, ήρθε να συμπληρώσει κάποιες ατέλιες της παραπάνω με την συμμετοχή 20 κρατών σε αντίθεση με τα 9 της διακήρυξης του Μοντεβιδέο. Σε γενικές γραμμές την εποχή αυτή τα κράτη κατηγοριοποιούνταν σε δύο ομάδες, αυτά που ταύτησαν στα 200 ν.μ την αιγιαλίτιδα ζώνη τους και αυτά που ήθελαν δύο ζώνες, μία των 12 ν.μ της αιγιαλίτιδας και μία μέχρι τα 200 ν.μ. Τον Ιανουάριο του 1971 στο Κολόμπο της Σρι Λάνκα με πρόταση της Κένυας εισήχθηκε η έννοια της οικονομικής ζώνης. Με δύο ακόμη συναντήσεις σε Καζαμπλάνκα και Αντίς Αμπέμπα την ίδια χρονιά μπήκαν και οι Αφρικανικές χώρες στην πολιτική για το θέμα της ζώνης φτάνοντας στην επόμενη χρονιά 16 Αφρικανικές χώρες να υπογράψουν στη Γιαουντέ του Καμερούν για την οικονομική ζώνη στην οποία θα είχαν αποκλειστική δικαιοδοσία και εκμετάλευση των πόρων. Η Βενεζουέλα ήτανε η χώρα η οποία έκανε το επόμενο βήμα κάνοντας πρόταση στην Ενισχυμένη Υποθαλάσσια Επιτροπή τον Αύγουστο του 1971 για την οικονομική ζώνη με την υποστήριξη της Γκάνας και Γαλλίας. Το 1972 ήτανε μια σημαντική χρονιά καθώς στην 13 η Σύνοδο της Αφροασιατικής Επιτροπής η Κένυα με πρόταση της για τον θεσμό της ΑΟΖ έκανε το πρώτο βήμα και όπως φάνηκε στα επόμενα χρόνια διατηρήθηκε και πήρε τον τίτλο αυτό. Εισήγαγε εκτός από τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις του παράκτιου κράτους αλλά και της διεθνούς κοινότητας. Στις 2 Ιουλίου 1973 στην Αντής Αμπέμπα επαναλήφθηκε η πρόταση της Κένυας στην Ενισχυμένη Υποθαλάσσια Επιτροπή καθιερώνοντας την έννοια της «αποκλειστικής οικονομικής ζώνης», η οποία αποδείχθηκε αργότερα ότι ήτανε ουσιώδες. Η ένατη σύνοδος της Γ Συνδιάσκεψης έλαβε χώρα το 1980, δίνοντας κυριαρχικά δικαιώματα για έρευνα, εκμετάλευση, διοίκηση και διατήρηση των φυσικών αποθεμάτων. Η σύμβαση του 1982 με το άρθρο 55 έφερε την ΑΟΖ στην τελική της μορφή, και ειδικότερα το 5 ο Μέρος της Σύμβασης του Montego Bay (Jamaica). Τα είκοσι άρθρα (55-75) αναλύουν το νέο καθεστός καταγράφοντας τις αρχές της πολύ σημαντικής ζώνης, απο οικονομικής πλευράς, των κρατών. Η ΑΟΖ είναι μια θαλάσσια περιοχή, η οποία βρίσκεται μετά από την αιγιαλίτιδα ζώνη, στην οποία παράκειται και εκτείνεται μέχρι τα 200 ν.μ από τις γραμμές βάσης, από τις οποίες μετριέται το πλάτος της αιγιαλίτιδας ζώνης. (Κυπριώτη Μ. Προοπτική Ανάπτυξης ενιαίας ΑΟΖ στο χώρο της ΝΑ Μεσογείου ) ΑΝΤΡΕΑΣ ΓΙΑΣΕΜΗ Σελ. 17 από 82

18 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4. Υπάρχουσα κατάσταση Στο κεφάλαιο αυτό γίνεται μελέτη και αναφορά της υπάρχουσας κατάστασης της Κύπρου. Συγκεκριμένα, θα γίνει αναφορά στα γεωγραφικά στοιχεία, μορφολογία εδάφους, σε μια μικρή ιστορική αναδρομή, στον πληθυσμό, απασχόληση, ενέργεια, οικονομικά στοιχεία και τέλος στα λιμάνια της Κύπρου. (Στατιστική Υπηρεσία Κύπρου) 4.1 Γεωγραφικά στοιχεία Η Κύπρος βρίσκεται νοτιο-ανατολικά της Ελλάδας (389km από τη Ρόδο), νότια της Τουρκίας (75km από το Αναμούρ Καραμανίας), ανατολικά από τη Συρία (105km από το Ρας Ιμπν Χανίμ) και νότια από την Αίγυπτο (380km από το λιμένα Δαμιέτας). Συγκεκριμένα βρίσκεται μεταξύ των γεωγραφικών παραλλήλων (γεωγραφικά πλάτη) και βόρεια του Ισημερινού και μεταξύ των μεσημβρινών (γεωγραφικά μήκη) και ανατολικά του 1 ου μεσημβρινού Γκρήνουιτς. Είναι το τρίτο σε έκταση νησί της Μεσογείου μετά την Σαρδηνία και Σικελία καλύπτοντας έκταση 9.251km 2, αναλυτικά η έκταση αυτή είναι: Έδαφος κατεχόμενο από τουρκικά στρατεύματα: 35,2% Έδαφος ελεύθερων περιοχών που ελέγχει η Κυπριακή Δημοκρατία: 59,5% Συνολική έκταση νεκρής ζώνης: 2,6% Συνολική έκταση βρετανικών βάσεων: 2,7% (Έκταση της Κύπρου σε εκατοστιαία ποσόστωση-2011 ) Εικόνα 3: Γεωγραφική θέση Κύπρου (Πηγή:Βικιπαίδεια. Location European nation states.svg) 4.2 Μορφολογία Εδάφους Από μορφολογικής άποψης η Κύπρος υποδιαιρείται στις ακόλουθες μορφολογικές περιφέρειες: α) Στο ορεινό σύμπλεγμα Τρόοδος που δεσπόζει στο κεντρο-νοτιοδυτικό τμήμα του νησιού, με ψηλότερη κορυφή τον Όλυμπο (1.953 μ.) ΑΝΤΡΕΑΣ ΓΙΑΣΕΜΗ Σελ. 18 από 82

19 β) Στη βόρεια οροσειρά του Πενταδάκτυλου, με ψηλότερη κορυφή τον Κυπαρισσόβουνο (1.024 μ.) γ) Στη κεντρική πεδιάδα της Μεσαορίας, που εκτείνεται μεταξύ των δύο προηγουμένων και την οποία διασχίζουν δυο ποταμοί-χείμαρροι, ο Πεδιαίος και ο Γιαλιάς. δ) Στη λοφώδη περιοχή γύρω από το σύμπλεγμα του Τροόδους και ε) Στις παράκτιες πεδιάδες και ακτές. Το νησί αναδύθηκε μετά από σύγκρουση της Ευρασιατικής και Αφρικανικής πλάκας και στους επόμενους αιώνες διαμόρφωσε τη σημερινή του μορφή. 4.3 Ιστορική αναδρομή Η Κυπριακή Δημοκρατία ιδρύθηκε το 1960, όταν στη Συμφωνία Ζυρίχης- Λονδίνου ανεξαρτητοποιήθηκε από τη Βρετανία, της οποίας ήταν αποικία. Οι τρείς επίσημες γλώσσες που ορίστηκαν από τη Συμφωνία είναι η Ελληνική, Τουρκική και Αγγλική. Το 1963 με αφορμή τις προτάσεις για τροποποιήσεις του Συντάγματος των συμφωνιών Ζυρίχης οι Τουρκοκύπριοι αυτοαπομονώθηκαν. Μετά την Τουρκική εισβολή στην Κύπρο, αφορμή της οποίας απετέλεσε το φασιστικό πραξικόπημα της ελλαδικής Χούντας και της κυπριακής Ε.Ο.Κ.Α. Β, και την κατοχή του 1974, η Κυπριακή Δημοκρατία πρακτικά ελέγχει μόνο τα δύο τρίτα του νησιού, ενώ το βόρειο τρίτο κατέχεται παράνομα από την Τουρκία. (Κύπρος: Αποκαλύψεις για το ρόλο της ΕΟΚΑ Β στο προδοτικό πραξικόπημα της 15 ης Ιουλίου) Το 1983 η Τουρκία παρανόμως ανακήρυξε τα κατεχόμενα εδάφη σε κράτος, Τουρκική Δημοκρατία της Βορείου Κύπρου, το λεγόμενο ψευδοκράτος. Η ενέργεια αυτή καταδικάστηκε από το Συμβούλιο Ασφαλείας του Ο.Η.Ε. Το κράτος αναγνωρίζεται σήμερα μόνο από την Τουρκία. Στις δεκαετίες που ακολούθησαν την εισβολή οι εγκλωβισμένοι Ελληνοκύπριοι εκδιώχθηκαν και έποικοι από την Τουρκία μεταφέρθηκαν στο βόρειο μέρος της Κύπρου. Το ίδιο συνέβηκε και με τους περισσότερους Τουρκοκύπριους οι οποίοι μετά την εισβολή μετακινήθηκαν στο κατεχόμενο μέρος. Το αποτέλεσμα είναι σήμερα το κατεχόμενο μέρος να κατοικείται κυρίως από Τούρκοκύπριους και χιλιάδες εποίκους. Το 2004, ήτανε καθοριστική χρονία για το νησί, η Κυπριακή Δημοκρατία εντάχθηκε στην Ευρωπαϊκή Ένωση, με ένα τμήμα του εδάφους να βρίσκεται υπό Τουρκική κατοχή. Αυτό σημαίνει ότι το κοινοτικό κεκτημένο εφαρμόζεται μόνο στο ελεύθερο μέρος της Κύπρου. Δηλαδή, η συμφωνία ένταξης καλύπτει την ένταξη ολόκληρης της Κύπρου, αλλά υπάρχει πρόνοια ώστε το κοινοτικό κεκτημένο να εφαρμόζεται μόνο στις ελεύθερες περιοχές, διότι αυτές είναι που ελέγχει η κυπριακή κυβέρνηση. Η μη εφαρμογή του κοινοτικού κεκτημένου στο βόρειο τρίτο του νησιού έχει γεωγραφική ισχύ και όχι κοινωνική, και η Τουρκική μειονότητα της Κύπρου απολαμβάνει όλα τα δικαιώματα της ένταξης. 4.4 Πληθυσμός Ο πληθυσμός ανήλθε σε άτομα την 1 ην Οκτωβρίου 2011 σε σύγκριση με στην προηγούμενη απογραφή το 2001 δηλαδή σημείωσε αύξηση 21,7% τα ΑΝΤΡΕΑΣ ΓΙΑΣΕΜΗ Σελ. 19 από 82

20 τελευταία 10 χρόνια. Η κατανομή του πληθυσμού κατά επαρχία το 2011 είναι η ακόλουθη: Λευκωσία 38,8% του συνολικού πληθυσμού Λεμεσός 28,0% Λάρνακα 17,1% Πάφος 10,5% Αμμόχωστος 5,5% Στον πίνακα 1 που ακολουθεί παρουσιάζονται τα αποτελέσματα των καταγραφών του 2001 και 2011 και το ποσοστό αύξησης. Πίνακας 1: Κατανομή πληθυσμού κατά επαρχία απογραφές 2001 και 2011 (Πηγή: Στατιστική Υπηρεσία Κύπρου) Όπως παρατηρείται η επαρχία με τη μεγαλύτερη πληθυσμιακή αύξηση το 2011 σε σχέση με το 2001 είναι η Πάφος με ποσοστό αύξησης 33,0%, ακολουθεί η Λάρνακα με 24,4%, η Αμμόχωστος με 23,1%, η Λεμεσός με 19,6% και τέλος η Λευκωσία με 19,0%. 4.5 Απασχόληση Το Εργατικό Δυναμικό (δηλαδή οι απασχολούμενοι και οι άνεργοι) το 3 ο τρίμηνο του 2011 ανερχόταν στα άτομα (άνδρες και γυναίκες ). Το 2 ο τρίμηνο του 2011 το Εργατικό Δυναμικό ανερχόταν στα άτομα (άνδρες και γυναίκες ). Το 3 ο τρίμηνο του 2010 το Εργατικό Δυναμικό αποτελείτο από άτομα (άνδρες και γυναίκες ) Ο αριθμός των απασχολουμένων ανερχόταν στα άτομα (άνδρες και γυναίκες ). Οι γυναίκες αποτελούσαν το 45,0% των απασχολουμένων. Το 2 ο τρίμηνο του 2011 ο αριθμός των απασχολουμένων ήταν άτομα (άνδρες και γυναίκες ) ενώ ο αντίστοιχος αριθμός για το 3 ο τρίμηνο του 2010 ήταν άτομα (άνδρες και γυναίκες ). Σύμφωνα με την κατανομή της απασχόλησης κατά τομέα, το μεγαλύτερο ποσοστό απασχολουμένων το συγκέντρωναν οι υπηρεσίες με 74,6%, ενώ η βιομηχανία ακολουθούσε με 21,6% και τέλος η γεωργία με μόνο 3,8%. Το 2 ο τρίμηνο του 2011 απασχολούνταν στις υπηρεσίες 74,7%, στη βιομηχανία 21,3% και στη γεωργία 4,0%. Το 3 ο ΑΝΤΡΕΑΣ ΓΙΑΣΕΜΗ Σελ. 20 από 82

21 τρίμηνο του 2010 τα αντίστοιχα ποσοστά ήταν: υπηρεσίες 75,4%, βιομηχανία 20,7% και γεωργία 3,9% Ανεργία Ο αριθμός των ανέργων ανερχόταν σε άτομα ή ποσοστό 7,6% του εργατικού δυναμικού (2011). Το ποσοστό ανεργίας των ανδρών ήταν 7,4% ή άτομα ενώ για τις γυναίκες το ποσοστό ήταν 7,9% ή Το 2 ο τρίμηνο του 2011 ο αριθμός των ανέργων ήταν άτομα ή 7,1% (άνδρες 7,2% και γυναίκες 7,0%) και το αντίστοιχο ποσοστό για το 3 ο τρίμηνο του 2010 ήταν 5,8% ή άτομα (άνδρες 5,7% και γυναίκες 5,9%). Στον πίνακα Διάγραμμα 1: Εναρμονισμένο ποσοστό (% ) ανεργίας (Πηγή: Κυπριακή Οικονομία Marfin Bank) 4.6 Ενέργεια Στο υποκεφάλαιο αυτό γίνεται αναφορά στη τελική κατανάλωση ενέργειας στα νοικοκυριά για το έτος 2009, το οποίο είναι το τελευταίο το οποίο έγινε έρευνα από την Στατιστική Υπηρεσία Κύπρου, μέχρι την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων από την απογραφή του Τα τελευταία χρόνια σε παγκόσμιο επίπεδο υπάρχει αύξηση των ενεργειακών αναγκών λόγω της διείσδυσης της τεχνολογίας στη ζωή μας καθώς και της αύξησης του βιωτικού επιπέδου. Στην Κύπρο συγκεκριμένα ατά τη δεκαετία η τελική κατανάλωση ενέργειας αυξήθηκε με μέσο ετήσιο ρυθμό 2,2%, ενώ η κατανάλωση ηλεκτρισμού αυξήθηκε με μέσο ετήσιο ρυθμό 6,8%. Στο διάγραμμα που ακολουθεί φαίνεται κατά την δεκαετία η αύξηση που αναφέρθηκε. ΑΝΤΡΕΑΣ ΓΙΑΣΕΜΗ Σελ. 21 από 82

22 Διάγραμμα 2: Τελικήενεργειακή κατανάλωση και κατανάλωση ηλεκτρισμού (Πηγή: Ο Ενεργειακός Τομέας της Κύπρου.Το παρόν και το μέλλον- Σόλων Κασίνης Διευθυντής Υπηρεσίας Ενέργειας Υπουργείο Εμπορίου Βιομηχανίας και Τουρισμού, Οκτώβριος 2010) Όπως παρατηρούμε η αύξηση της τελικής κατανάλωσης του ηλεκτρικού ρεύματος (μπλε) είναι σημαντική και είναι περίπου 2 GWh. Ενεργειακό Ισοζύγιο Ο κλάδος των μεταφορών είναι ο σημαντικότερος τομέας ζήτησης ενέργειας (73% οδικές μεταφορές και 26,7% αερομεταφορές). Εδώ πρέπει να σημειώσουμε ότι η μέση ετήσια αύξηση της ζήτησης ενέργειας για τις μεταφορές είναι 2,3%. Η μέση ετήσια αύξηση της ζήτησης ενέργειας για οικιακό τομέα και υπηρεσίες είναι 8,9% ενώ μειώθηκε η ζήτηση ενέργειας στο βιομηχανικό τομέα Στον διάγραμμα που ακολουθεί φαίνεται Τελική Κατανάλωση Ενέργειας ανά τομέα: Διάγραμμα 3: Τελική Κατανάλωση Ενέργειας ανά τομέα (Πηγή: Ο Ενεργειακός Τομέας της Κύπρου.Το παρόν και το μέλλον- Σόλων Κασίνης Διευθυντής Υπηρεσίας Ενέργειας Υπουργείο Εμπορίου Βιομηχανίας και Τουρισμού, Οκτώβριος 2010) ΑΝΤΡΕΑΣ ΓΙΑΣΕΜΗ Σελ. 22 από 82

23 Στην Κύπρο, η ενέργεια αποτελεί έναν από τους σημαντικούς τομείς της οικονομίας. Ο τομέας της ενέργειας χαρακτηρίζεται από την υψηλή εξάρτηση από εισαγόμενες πηγές ενέργειας, την έντονη κυριαρχία του πετρελαίου στο ενεργειακό ισοζύγιο, την ταχεία αύξηση της ενεργειακής ζήτησης, τις δυσκολίες διασύνδεσης με τα ευρωπαϊκά δίκτυα, λόγω γεωγραφικής θέσης, καθώς επίσης και το σχετικά χαμηλό βαθμό διείσδυσης και αξιοποίησης των ΑΠΕ. Έτσι τα τελευταία χρόνια, το κυπριακό ενεργειακό σύστημα παρουσιάζει έντονη δυναμικότητα καθώς διανύει μια περίοδο σημαντικών αλλαγών, με την απελευθέρωση των αγορών ενέργειας (ηλεκτρισμού) όπως αυτή επιβάλλεται από τις ισχύουσες Οδηγίες, την απόφαση για εισαγωγή και διείσδυση του Φυσικού Αερίου στο ενεργειακό ισοζύγιο της χώρας, την προώθηση των ΑΠΕ και σύγχρονων συστημάτων συμπαραγωγής, και της εξοικονόμησης ενέργειας, αλλαγές οι οποίες επιβάλλουν διαρθρωτικές παρεμβάσεις για την αντιμετώπιση των νέων προκλήσεων στην ενέργεια. Η Κυβέρνηση της Κύπρου αναγνωρίζοντας τη θετική συμβολή που θα έχει η εισαγωγή και χρήση του Φυσικού Αερίου στην οικονομία και στο περιβάλλον της Κύπρου ανέθεσε, μετά από σχετική απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου (Αρ.20/2001), σε εξ Υπουργών Επιτροπή να διατυπώσει όρους εντολής για την ετοιμασία μελέτης από εμπειρογνώμονες αναφορικά με τη μεταφορά και χρήση Φυσικού Αερίου στην Κύπρο. Μετά από σχετικό διαγωνισμό που προκηρύχθηκε από το Υπουργείο Εμπορίου, Βιομηχανίας και Τουρισμού προσελήφθηκε συμβουλευτικός οίκος ο οποίος εκπόνησε μελέτη, η οποία ολοκληρώθηκε το Νοέμβριο του 2002 και κατέδειξε ότι ο πλέον οικονομικός και εξασφαλισμένος τρόπος προμήθειας και μεταφοράς Φυσικού Αερίου στην Κύπρο είναι σε υγροποιημένη μορφή. Η μελέτη κατάδειξε επίσης ότι η χρήση του Φυσικού Αερίου στην Κύπρο περιορίζεται στο παρόν τουλάχιστο στάδιο στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας ενόψει της έλλειψης άλλων μεγάλων καταναλωτών. Ενεργειακό Κέντρο Ύστερα από την απόφαση της Κυβέρνησης της Κυπριακής Δημοκρατίας για τερματισμό της λειτουργίας του Κυπριακού Διυλιστηρίου Πετρελαίου και απομάκρυνση του τερματικού εισαγωγής και αποθήκευσης πετρελαιοειδών από τη Λάρνακα, μέχρι το έτος 2010, για περιβαλλοντικούς και όχι μόνο σκοπούς, προέκυψε η ανάγκη δημιουργίας τερματικού σταθμού πετρελαιοειδών. Επιπλέον, από την 01/01/2008 αποτελεί υποχρέωση για την Κύπρο, ως Κράτος Μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η διατήρηση εθνικών αποθεμάτων ασφαλείας 90 ημερών κατανάλωσης, ενώ στόχο αποτελούν η διαφοροποίηση του ενεργειακού ισοζυγίου της χώρας, με την εισαγωγή του φυσικού αερίου, καθώς επίσης και η μείωση των ατμοσφαιρικών ρύπων και εφαρμογή των προνοιών του Πρωτοκόλλου του Κιότο. Δεδομένων τον πιο πάνω, η Κυπριακή Δημοκρατία αποφάσισε τη δημιουργία του Ενεργειακού Κέντρου στο Βασιλικό, το οποίο θα περιλαμβάνει εγκαταστάσεις εισαγωγής, αποθήκευσης στρατηγικών και λειτουργικών αποθεμάτων, διαχείρισης, διανομής και εξαγωγής πετρελαιοειδών, καθώς και εγκαταστάσεις εισαγωγής, αποθήκευσης και αποϋγροποίησης υγροποιημένου Φυσικού Αερίου. Το Ενεργειακό Κέντρο θα ανεγερθεί στη νότια ακτή της Κύπρου, σε απόσταση 25Km ΑΝΤΡΕΑΣ ΓΙΑΣΕΜΗ Σελ. 23 από 82

24 ανατολικά της Λεμεσού, σε έκταση της οποίας τμήμα αποτελεί και ο χώρος που κατελάμβαναν οι Ελληνικές Χημικές Βιομηχανίες. Η επιλογή του χώρου αυτού κρίθηκε, λόγω της θέσης και μορφολογίας του, ως η πιο ενδεδειγμένη για την ανέγερση των εγκαταστάσεων αποθήκευσης και διανομής πετρελαιοειδών, καθώς και για τη δημιουργία τερματικού παραλαβής και αποθήκευσης φυσικού αερίου. Δεδομένου ότι αρχικά το φυσικό αέριο θα χρησιμοποιείται κυρίως για ηλεκτροπαραγωγή από τον παρακείμενο Ηλεκτροπαραγωγό Σταθμό Βασιλικού της ΑΗΚ, κρίθηκε σκόπιμο όπως η ανέγερση του Κέντρου γίνει σε παραπλήσια περιοχή, ώστε να υπάρχει δυνατότητα εκμετάλλευσης των συνεργιών. Στόχος της Κυπριακής Κυβέρνησης με τη δημιουργία του Ενεργειακού Κέντρου στο Βασιλικό είναι μεταξύ άλλων η επίτευξη ασφαλούς, μακροχρόνιας, βιώσιμης και απρόσκοπτης ενεργειακής τροφοδοσίας της χώρας, η λειτουργία μιας απελευθερωμένης αγοράς πετρελαιοειδών και η επίτευξη υγιούς ανταγωνισμού καθώς επίσης και η εξασφάλιση καλύτερου ελέγχου και διαφάνειας στον καθορισμό των τιμών των καυσίμων. Στα πλαίσια της υλοποίησης του Έργου, το Υπουργείο Εμπορίου, Βιομηχανίας και Τουρισμού προέβηκε στην πρόσληψη συμβούλων οι οποίοι ετοίμασαν το Βασικό Σχεδιασμό του έργου και τον παρέδωσαν στο Υπουργείο Εμπορίου, Βιομηχανίας και Τουρισμού το Σεπτέμβριο του Επίσης, σύμφωνα με τις Αποφάσεις του Υπουργικού Συμβουλίου, συστάθηκε τον Νοέμβριο του 2007 ένας νέος ανεξάρτητος φορέας Ιδιωτικού Δικαίου, η Δημόσια Επιχείρηση Φυσικού Αερίου (ΔΕΦΑ). Σκοπός ίδρυσης της ΔΕΦΑ, βάσει του καταστατικού της, είναι να αγοράζει, εισάγει, αποκτά, κατέχει, χρησιμοποιεί, εκμεταλλεύεται, αποθηκεύει, μεταφέρει, διαθέτει, διανέμει, πωλεί, προμηθεύει και εμπορεύεται φυσικό αέριο, να κάνει χρήση του τερματικού φυσικού αερίου, να επαναεροποιεί το υγροποιημένο φυσικό αέριο, καθώς και να διαχειρίζεται το δίκτυο διανομής και προμήθειας φυσικού αερίου και να προβαίνει σε οποιαδήποτε πράξη συναφή με τα πιο πάνω. ΑΝΤΡΕΑΣ ΓΙΑΣΕΜΗ Σελ. 24 από 82

25 Εικόνα 4: Περιοχή Ανέγερσης Ενεργειακού Κέντρου στο Βασιλικό (Πηγή: Τμήμα Ενέργειας Κύπρου) 4.7 Οικονομικά Στοιχεία Δείκτης Τιμών Καταναλωτή Ένας σημαντικός δείκτης στον οποίο αξίζει να αναφερθούμε είναι ο Δείκτης Τιμών Καταναλωτή (ΔΤΚ), συγκεκριμένα, είναι οικονομικός δείκτης που καταρτίζεται για τη μέτρηση των διαχρονικών μεταβολών στις τιμές των καταναλωτικών αγαθών και υπηρεσιών που αποκτώνται, χρησιμοποιούνται ή πληρώνονται από τα νοικοκυριά. Ο ΔΤΚ της Κύπρου καλύπτει τα καταναλωτικά έξοδα, σε συγκεκριμένα αγαθά και υπηρεσίες (καλάθι της νοικοκυράς), των νοικοκυριών που διαμένουν στην Κύπρο ή έχουν σκοπό να διαμείνουν στην Κύπρο για ένα χρόνο τουλάχιστον. Στόχος του ΔΤΚ είναι να καλύψει το πλήρες φάσμα της τελικής καταναλωτικής δαπάνης ώστε να δοθεί μια έγκαιρη και σαφής εικόνα του πληθωρισμού. Τα αγαθά και οι υπηρεσίες του ΔΤΚ κατανέμονται σε 12 κατηγορίες και ταξινομούνται βάση της κωδικοποίησης COICOP (όπως αυτή έχει καθοριστεί από την Ευρωπαϊκή Στατιστική Υπηρεσία): 1. Τρόφιμα και μη αλκοολούχα ποτά 2. Αλκοολούχα ποτά και καπνός 3. Είδη ένδυσης και υπόδησης 4. Στέγαση, ύδρευση, ηλεκτρισμός και θέρμανση 5. Επίπλωση, οικιακός εξοπλισμός 6. Υγεία 7. Μεταφορές 8. Επικοινωνίες ΑΝΤΡΕΑΣ ΓΙΑΣΕΜΗ Σελ. 25 από 82

26 9. Αναψυχή και πολιτισμός 10. Εκπαίδευση 11. Εστιατόρια και ξενοδοχεία 12. Άλλα αγαθά και υπηρεσίες Ο Γενικός δείκτης Τιμών Καταναλωτή τον Ιανουάριο του 2012 ήταν 117,05 μονάδες ενώ τον Φεβρουάριο υπήρξε μια μικρή αύξηση στις 117,52 μονάδες. Διάγραμμα 4: Δείκτης Τιμών Καταναλωτή για τα έτη (Πηγή: Στατιστική Υπηρεσία Κύπρου) Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν Το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (ΑΕΠ) είναι το σύνολο όλων των προϊόντων και αγαθών που παράγει μια οικονομία, εκφρασμένο σε χρηματικές μονάδες. Είναι, δηλαδή, η συνολική αξία όλων των τελικών αγαθών (υλικών και άυλων) που παράχθηκαν εντός μιας χώρας σε διάστημα ενός έτους, ακόμα και αν μέρος αυτού παράχθηκε από παραγωγικές μονάδες που ανήκουν σε κατοίκους του εξωτερικού. Για την Κύπρο το ΑΕΠ για το 2009 ήταν εκ.ευρώ, για το εκ.ευρώ. Για το έτος 2011 είχαμε άνοδο στα εκ.ευρώ (Υπουργείο Οικονομικών). Για τα έτη 2012 και 2013 το αρμόδιο υπουργείο προβλέπει το ΑΕΠ στα εκ.ευρώ και εκ.ευρώ αντίστοιχα. Στο διάγραμμα που ακολουθεί φαίνεται ο ρυθμός μεταβολής του ΑΕΠ για τα έτη 2007 έως 2010 της Κύπρου (κίτρινο), της Ευροζώνης των 16 (μπλε) και τέλος της Ευρώπης των 27 (μωβ). Η μεταβολή (κάθετος άξονας) αναφέρεται σε εκατοστιαία μεταβολή % της προηγούμενης τιμής του ΑΕΠ. ΑΝΤΡΕΑΣ ΓΙΑΣΕΜΗ Σελ. 26 από 82

27 4.8 Λιμάνια Κύπρου Διάγραμμα 5: Τριμηνιαίος ρυθμός αλλαγής ΑΕΠ (Πηγή: Κυπριακή Οικονομία Marfin Bank) Τα λιμάνια του νησιού είναι της Λεμεσού, Λάρνακας, Βασιλικού, Μονής, Αμμοχώστου και Καραβοστάσι. Τα δύο τελευταία είναι κλειστά λιμάνια κάτω από την Τουρκική κατοχή. Υπάρχουν και μικρότερα λιμάνια όπως της Πάφου και το Παλιό Λιμάνι Λεμεσού. Ο αρμόδιος φορέας για την διαχείρηση των λιμανιών της Κύπρου είναι η Αρχή Λιμένων Κύπρου, η οποία είναι ένας αυτόνομος δημόσιος οργανισμός υπεύθυνος για την διεύθυνση, διαχείρηση και ανάπτυξη των λιμανιών της χώρας.(presentation OF CYPRUS PORTS AUTHORITY STRUCTURE AND FUNCTIONS by Capt. Christos Matsis) Αρχή Λιμένων Κύπρου Η Αρχή Λιμένων Κύπρου διοικείται από εννιαμελές συμβούλιο το οποίο διορίζεται από το Υπουργικό Συμβούλιο για θητεία τριών χρόνων. Το συμβούλιο αυτό επιβλέπει την εφαρμογή των οδηγιών της πολιτικής που εκδίδονται από το Υπουργείο Συγκοινωνιών και Έργων, καθώς και τις επιδόσεις της Αρχής σύμφωνα με την νομοθεσία της. Η οργανωτική δομή της Αρχής Λιμένων χωρίζεται σε τρία τμήματα και τις τεχνικές υπηρεσίες: Το διοικητικό και προσωπικό τμήμα Το τμήμα επιχειρήσεων Το τμήμα οικονομικών Η Αρχή Λιμένων εργοδοτεί 350 άτομα μόνιμο προσωπικό εκ των οποίων 50 εργάζονται στα κεντρικά γραφεία του οργανισμού στη Λευκωσία, 235 στο λιμάνι της Λεμεσού και 65 στο λιμάνι Λάρνακας. ΑΝΤΡΕΑΣ ΓΙΑΣΕΜΗ Σελ. 27 από 82

28 Η Αρχή έχει διπλό ρόλο να εκτελέσει καθώς από τη μια παρέχει εμπορικές υπηρεσίες όπως πλοήγηση, ρυμούλκηση, αποθήκευση φορτίων και από την άλλη παρέχει δημόσιες λειτουργίες όπως ασφάλεια λιμένων και προστασία του περιβάλλοντος. ΦΑΡΟΣ ΑΠ. ΑΝΤΡΕΑ ΦΑΡΟΣ ΚΟΡΜΑΚΙΤΗ ΚΕΡΥΝΕΙΑ ΚΑΡΑΒΟΣΤΑΣΙ ΛΑΤΣΙ ΦΑΡΟΣ ΑΚΑΜΑ ΑΜΜΟΧΩΣΤΟΣ ΦΑΡΟΣ ΚΑΒΟ ΓΚΡΕΚΟ ΦΑΡΟΣ ΠΑΦΟΥ ΠΑΦΟΣ ΛΜΑΝΙ ΠΑΦΟΥ ΜΟΝΗ ΛΕΜΕΣΟΣ ΚΑΒΟ ΓΑΤΑ ΒΑΣΙΛΙΚΟ ΛΑΡΝΑΚΑ ΦΑΡΟΣ ΚΙΤΙ Εικόνα 5: Λιμάνια και Φάροι της Κύπρου (Πηγή: PRESENTATION OF CYPRUS PORTS AUTHORITY STRUCTURE AND FUNCTIONS by Capt. Christos Matsis) ΑΝΤΡΕΑΣ ΓΙΑΣΕΜΗ Σελ. 28 από 82

29 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5. Στοιχεία καθορισμού των ορίων της ΑΟΖ Όπως αναφέρθηκε σε προηγούμενα κεφάλαια σύμφωνα με τα άρθρα 55 και 57 «η ΑΟΖ είναι μια περιοχή πέρα από τη χωρική θάλασσα και συνεχόμενη με αυτήν και δεν θα εκτείνεται πέρα από τα 200 ν.μ από τις γραμμές βάσης από τις οποίες μετράται το πλάτος της χωρικής θάλασσας». Στο κεφάλαιο αυτό θα γίνει ανάλυση του πλάτους της ΑΟΖ, μέτρηση της καθώ και 5.1 Πλάτος της ΑΟΖ Το πλάτος της ΑΟΖ εξαρτάται από την αιγιαλίτιδα ζώνη που έχει καθορίσει το παράκτιο κράτος, αν για παράδειγμα ένα κράτος καθόρισε την αιγιαλίτιδα ζώνη του στα 8 ν.μ τότε η ΑΟΖ θα είναι 192 ν.μ, ενώ αν καθορίστηκε στα 12 ν.μ τότε η ΑΟΖ θα έχει πλάτος 188 ν.μ. Αυτό σημαίνει πως για να βρούμε την ΑΟΖ ενός παράκτιου κράτους αφαιρούμε από τα 200 ν.μ την αιγιαλίτιδα ζώνη που έχει αυτό ορίσει. Σύμφωνα με το άρθρο 57, χρειάζεται ειδική διακήρυξη για την θέσπιση της ΑΟΖ από το κράτος και αυτό έχει και το δικαίωμα να καθιερώσει μικρότερη ΑΟΖ από τα 200 ν.μ. Συμπερασματικά, η ΑΟΖ η οποία θεσπίζεται για το παράκτιο κράτος έχει σαν μέγιστο όριο της τα 200 ν.μ. 5.2 Γραμμές Βάσης Σύμφωνα με το άρθρο 57 η ΑΟΖ δεν θα εκτείνεται πέρα από τα 200 ν.μ από τις γραμμές βάσεις από τις οποίες μετράται το πλάτος της χωρικής θάλασσας. Για την μέτρηση της ΑΟΖ ακολουθούνται ίδιες διαδικασίες όπως για την μέτρηση της αιγιαλίτιδας ζώνης, αυτό όμως προκαλεί αβεβαιότητες λόγω των ευθειών γραμμών βάσεως δυσκολεύοντας τον υπολογισμό της περιοχής που θα αφαιρεθεί από την ανοικτή θάλασσα. Για να προσδιοριστεί ακριβώς η έκταση της ΑΟΖ πρέπει, συνεπώς, να χαραχθούν οι γραμμές βάσης και η έκταση της αιγιαλίτιδας ζώνης. Οι γραμμές βάσης (άρθρο 3 της Σύμβασης των Η.Ε 1982) ορίζονται από το εσωτερικό όριο της αιγιαλίτιδας ζώνης, υπάρχουν μεθόδοι τις οποίες μπορεί το κράτος να επιλέξει (άρθρο 14 Σύμβασης) ή να κάνει συνδιασμό αυτών για τον καθορισμό τους. Οι μεθόδοι είναι σύμφωνα με τα άρθρα 5 και 7 η φυσική ακτογραμμή και οι ευθείες γραμμές βάσης αντίστοιχα. Η φυσική ακτογραμμή είναι η γραμμή που εφάπτεται η θάλασσα με την ξηρά αλλά δεν είναι πάντοτε σταθερή καθώς επηρεάζεται από την παλίρροια, η οποία δημιουργεί μέγιστη πλήμμη ή στην αντίθετη περίπτωση κατώτατη ρηχία. Στην περίπτωση της Κύπρου και της Ελλάδας δεν υπάρχει όμως τέτοιο πρόβλημα γιατί η παλίρροια είναι σχεδόν ανύπαρκτη. Η μέθοδος των ευθειών γραμμών βάσης εφαρμόστηκε το 1951 για πρώτη φορά για την διαφορά μεταξύ Αγγλίας Νορβηγίας για την αλιεία. Με την απόφαση αυτή έγινε αποδεκτό ότι σε περίπτωση όπου η εφαρμογή της φυσικής ακτογραμμής ήταν περίπλοκη θα χρησιμοποιούσαν νοητές γραμμές κατά μήκος των ακτών των κρατών. ΑΝΤΡΕΑΣ ΓΙΑΣΕΜΗ Σελ. 29 από 82

30 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6. Μεθόδοι χάραξης ΑΟΖ Για την χάραξη της ΑΟΖ, σύμφωνα με την Σύμβαση των Η.Ε για το Δίκαιο της Θάλασσας του 1982, δεν είναι υποχρεωτικό να ακολουθεί το κράτος μια συγκεκριμένη μέθοδο χάραξης του εξωτερικού της ορίου. Οι μέθοδοι αυτοί είναι αυτοί που χρησιμοποιούνται για την χάραξη του εξωτερικού ορίου της αιγιαλίτιδας ζώνης (Διεθνές Δικαστήριο για την Αγγλονορβηγική υπόθεση αλιείας του 1955). 6.1 Μέθοδος της παράλληλης χάραξης Στην μέθοδο αυτή η χάραξη είναι μια παράλληλη γραμμή η οποία ακολουθεί την ακτή του κράτους και εφαρμόζεται κυρίως σε ακτές που είναι συνεχής. Η ακτή και η παράλληλη της δημιουργούν μια θαλάσσια περιοχή η οποία εξαρτάται από το πλάτος της αιγιαλίτιδας ζώνης που ορίζει το κράτος, που είναι το εσωτερικό όριο της ΑΟΖ και από αυτό χαράσσεται το εξωτερικό της όριο. 6.2 Μέθοδος της πολυγωνικής χάραξης Στην μέθοδο αυτή η χάραξη γίνεται με ευθείες παράλληλες προς τις γραμμές βάσης οι οποίες ενώνουν τα ακρωτήρια του κράτους και με βάση αυτές δημιουργείται και το εξωτερικό όριο της ΑΟΖ. 6.3 Μέθοδος του ημικυκλίου Στην μέθοδο αυτή επιλέγονται συγκεκριμένα σημεία της ακτής (όχι όλη η ακτή) και χρησιμοποιούνται για την χάραξη της γραμμής. Τα σημεία αυτά έχουν απόσταση από την ακτή όσο το πλάτος της αιγιαλίτιδας ζώνης το οποίο όρισε το κράτος. Με κέντρο το καθένα από αυτά και με ακτίνα ίση με το πλάτος της αιγιαλίτιδας χαράσσονται οι περιφέρειες κύκλων που τέμνονται μεταξύ τους σε δύο σημεία. Όταν ενωθούν τα σημεία τομής δύο κύκλών με τόξο είναι το εξωτερικό όριο της ΑΟΖ. ΑΝΤΡΕΑΣ ΓΙΑΣΕΜΗ Σελ. 30 από 82

31 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7. Οριοθέτηση ΑΟΖ μεταξύ κρατών Ένα σημαντικό πρόβλημα που δημιουργήθηκε κατά την Τρίτη Συνδιάσκεψη για το Δίκαιο της Θάλασσας ήταν οι αρχές που θα ισχύουν για τον καθορισμό των ΑΟΖ μεταξύ γειτονικών κρατών. Τα κράτη της Συνδιάσκεψης χωρίστηκαν σε δύο κατηγορίες: Στην πρώτη (όπου άνηκε η Ελλάδα και άλλα 21 κράτη) τα κράτη υποστήριξαν να καθιερωθεί η αρχή της μέσης γραμμής, ενώ η δεύτερη (με 29 κράτη) της οποίας τα κράτη υποστήριξαν την αρχή της ευθυδικίας. Το τελικό συμπέρασμα από την Συνδιάσκεψη ήταν ότι δεν υποστήρικτηκε αποκλειστικά καμία εκ των δύο αρχών και έτσι δεν υπήρξε συγκεκριμένη μέθοδος κατά την οριοθέτηση ΑΟΖ μεταξύ κρατών. Σύμφωνα με τον ορισμό της ΑΟΖ, για να υπάρξει πρόβλημα οριοθέτησης μεταξύ γειτονικών κρατών (απέναντι) πρέπει η απόσταση τους να μην υπερβαίνει τα 400 ν.μ και στην περίπτωση αυτή έχουμε επικάλυψη των ΑΟΖ. Η περίπτωση της Κύπρου είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα την επικάλυψης ΑΟΖ και δεν μπορεί να γίνει εκμετάλευση όλης της περιοχής των 200 ν.μ λόγω της μικρής απόστασης με Αίγυπτο, Ισραήλ και Λίβανο. Συμπερασματικά, σύμφωνα με το άρθρο 74 της Σύμβασης, η οριοθέτηση της ΑΟΖ σε κράτη με απέναντη ακτές με απόσταση μικρότερη των 400 ν.μ, με σκοπό να υπάρξει δίκαιη λύση γίνεται με συμφωνία με βάση το Διεθνές Δίκαιο όπως ορίζει το άρθρο 38 του καταστατικού του. Αν τα κράτη δεν καταλήξουν σε συμφωνία σε εύλογο χρονικό διάστημα μπορούν να προσφύγουν σε άλλη διαδικασία, στην υπαγωγή της διαφοράς στα συστήματα επίλυσης διαφορών (συνδιαλλαγή, διαιτησία, δικαστική επίλυση κλπ). Για να υπάρχει μια λύση σε προσωρινό στάδιο μέχρι την οριστικοποίηση των ΑΟΖ τους τα κράτη μπορούν να επιδιώξουν προσωρινή διευθέτηση πρακτικού χαρακτήρα χωρίς να επηρεάζουν την τελική οριοθέτηση. Σήμερα τα κράτη τα οποία συμφώνησαν σε οριοθέτηση ΑΟΖ μεταξύ τους είναι πολύ λίγα και αφορούν κυρίως θαλάσσια σύνορα. Υπάρχουν δύο περιπτώσεις κρατών τα οποία προσπαθούν να ορίσουν ΑΟΖ. Τα απέναντι κράτη, βασίζονται κυρίως στον κανόνα της ίσης απόστασης με ελαφρά απόκλιση, όπως για παράδειγμα η Ιαπωνία με την Κορέα, η Ινδία με τις Μαλβίδες. Υπάρχει και μία μόνο συμφωνία η οποία βασίζεται στον κανόνα της ίσης απόστασης αλλά με μείωση της ζώνης των νησιών, η συμφωνία μεταξύ Βενεζουέλας και Ολλανδικών Αντιλλών όπου η περιοχή των δεύτερων έχει μειωθεί κατά το ήμιση από αυτό που κανονικά έπρεπε να πάρουν. Τα παρακείμενα κράτη, στην πλειοψηφία τους χρησιμοποίησαν τον κανόνα της ίσης απόστασης (Ινδία-Σρι Λάνκα) αλλά χρησιμοποίησαν σύνορα ευθειών γραμμών ακολουθώντας γεωγραφικούς παράλληλους αλλά κάθετους προς τις ακτές και άλλα γραμμές με αζιμούθιο. ΑΝΤΡΕΑΣ ΓΙΑΣΕΜΗ Σελ. 31 από 82

32 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8. Μεσόγειος και Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη Μιλώντας για την θάλασσα της Μεσογείου πρέπει να αναφερθούμε σε κάποιες έννοιες οι οποίες την κάνουν να έχει ιδιέτερη σημασία για τον καθορισμό των ορίων της ΑΟΖ. Σύμφωνα με την Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας του 1982 υπάρχει ο όρος Ημίκλειστη Θάλασσα η οποία χαρακτηρίζει την Μεσόγειο. 8.1 Ημίκλειστη Θάλασσα Ο όρος αυτός αναφέρεται σε θάλασσα η οποία έχει έξοδο στον ωκεανό (στην περίπτωση της Μεσογείου ο Βόρειος Ατλαντικός ωκεανός από το Στενό του Γιβραλτάρ). Εμφανίζεται για πρώτη φορά στη Σύμβαση του 1982 για να βοηθήσει στην επίτευξη συνεργασίας μεταξύ των κρατών σε κλειστές και ημίκλειστες θάλασσες. Όπως έχει εκτιμηθεί υπάρχουν 40 ημίκλειστες θάλασσες όπως η Μεσόγειος. Άρθρο 122 «Για τους σκοπούς της παρούσας Σύμβασης κλειστή ή ημίκλειστη θάλασσα σημαίνει κόλπο, λεκάνη ή θάλασσα που περιβάλλεται από δύο ή περισσότερα κράτη και που συνδέεται με άλλη θάλασσα ή άλλο ωκεανό με στενό δίαυλο, ή που αποτελείται καθ ολοκληρίαν ή κυρίως από χωρικές θάλασσες ή τις αποκλειστικές οικονομικές ζώνες δύο ή περισσότερων παράκτιων κρατών» (Ασωνίτης Γ. 1955) Δεν θα μπορούσαμε να αναφερθούμε, όμως, στην περίπτωση της Μεσογείου και να μην επισημάνουμε την διαμάχη Ελλάδας Τουρκίας στο Αιγαίο και την στέρηση της Ελλάδος να εναρμονίσει τα χωρικά της ύδατα με αυτά των υπολοίπων κρατών. Η Τουρκία, αν και δεν υπέγραψε αλλά και ούτε επικύρωσε τη Σύμβαση του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας, υιοθέτησε στα τέλη του 1986 ΑΟΖ στη Μαύρη Θάλασσα και ήρθε σε συμφωνία με την τότε Σοβιετική Ένωση για τις επικαλυπτόμενες περιοχές, χρησιμοποιώντας τη μέθοδο της μέσης γραμμής. Αργότερα άρχισε συνομιλίες με την Βουλγαρία και την Ρουμανία για το ίδιο θέμα και ήρθε σε παρόμοια συμφωνία που είχε συνάψει με τους Σοβιετικούς. Έτσι, ενώ η Τουρκία έχει προχωρήσει σε συνεργασία με ορισμένα κράτη στην οριοθέτηση της ΑΟΖ στη Μαύρη Θάλασσα μιας "κλειστής ή ημίκλειστης θάλασσας", όπως και η Μεσόγειος αρνείται να πράξει το ίδιο και στη Μεσόγειο, τη στιγμή που η ίδια δημιούργησε προηγούμενο στη Μαύρη Θάλασσα. Παράλληλα, η Τουρκία είναι έτοιμη να δημιουργήσει μια Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ) στην Μεσόγειο αγνοώντας τις διατάξεις της Διεθνούς Συνθήκης για το Δίκαιο της Θάλασσας. Τα τελευταία χρόνια προσπαθεί να δημοσιεύσει έναν εντελώς απαράδεκτο χάρτη, που δείχνει ότι η Κύπρος αποτελείται από δύο κράτη και η αποκαλούμενη "νότιος" Κύπρος έχει μια περιορισμένη ΑΟΖ. Επιπλέον αρνούνται να δώσουν δικαιώματα ΑΟΖ στην Κρήτη και στα Δωδεκάνησα και με αυτή την οριοθέτηση παριστάνουν ότι έχουν θαλάσσια σύνορα με την Αίγυπτο. Ακόμη, η Τουρκία φαίνεται να έχει πλησιάσει τους Αιγυπτίους που μπορεί να αποδεχθούν μια τέτοια οριοθέτηση, η οποία δεν δίνει δικαιώματα ΑΟΖ στα ελληνικά νησιά Καστελόριζο και Στρογγύλη. Από την Μεσόγειο βρέχονται 19 ανεξάρτητα κράτη με ένα εκ των δύο νησιώτικων να είναι η Κύπρος (η δεύτερη είναι η Μάλτα), ενώ διαθέτει νησιά. Περιέχει ΑΝΤΡΕΑΣ ΓΙΑΣΕΜΗ Σελ. 32 από 82

33 αρχιπελαγικά συμπλέγματα, όπω αυτό του Αιγαίου το οποίο έχει περισσότερα από 7000 νησιά. Πηγαίνοντας αρκετά χρόνια πίσω παρατηρούμε ότι η Μεσόγειος δημιουργήθηκε από την απομάκρυνση της Γκοντβάνας (Αφρική, Αραβία και Ινδία) από την Ευρασία (Ευρώπη και Ασία). Τα σημαντικά χαρακτηριστικά της Μεσογείου φαίνονται στον Πίνακα 2. Έκταση km² Όγκος υδάτων km³ Μέσο βάθος 1 500m Μέγιστο βάθος 5 120m Ποσοστό της συνολικής έκτασης των 0.7% ωκεανών και θαλασσών Πίνακας 2: Χαρακτηριστικά μεγέθη της Μεσογείου (Πηγή: Γεωγραφική Υπηρεσία Στρατού) 8.2 Οριοθέτηση της ΑΟΖ στην Μεσόγειο Στο κεφάλαιο αυτό θα γίνει μια ανάλυση των ΑΟΖ συγκεκριμένα στην Νοτιοανατολική πλευρά της Μεσογείου. Όπως αναφέρθηκε πιό πάνω η Μεσόγειος είναι μιά ημίκλειστη θάλασσα αλλα αυτό δεν προκαλεί προβλήματα στις διαδικασίες και μεθόδους οριοθέτησης των ΑΟΖ ανάμεσα σε απέναντι και όμορρα κράτη. Η Σύμβαση των Η.Ε για το δίκαιο της θάλασσας (άρθρο 74) προτρέπει την ανάπτυξη των σχέσων των μεσογειακών κρατών σε θέματα συνεργασίας με άμεσο ή έμμεσο τρόπο, μέσω περιφερειακής οργάνωσης με σκοπό την επίτευξη δίκαιης λύσης. Η συνεργασία που αναφέρεται είναι σε θέματα: Διαχείρησης, έρευνας και εκμετάλλευσης των ζωντανών πόρων Συντονισμού για προστασία και διατήρηση του θαλάσσιου περιβάλλοντος Επιστημονικής έρευνας Συνεργασία με διεθνής οργανισμούς Τα κράτη της Μεσογείου αναγκάστηκαν, όπως και πολλά κράτη, να συμβιβαστούν με τα νέα περιορισμένα σύνορα τους στο θαλάσσιο χώρο με τις νέες διευρυμένες σε επίπεδο έκτασης επιταγές της Σύμβασης του 1982 αναφορικά με τις ζώνες εθνικής δικαιοδοσίας. Την ίδια χρονία υιοθετήθηκε από τα κράτη για πρώτη φορά η αρχή της ΑΟΖ και η έρευνα ακολούθως για μεθόδους οριοθέτησης μεταξύ τους καθώς οι δύο απέναντι πλευρές (Ευρωπαϊκά και Αφρικανικά κράτη) δεν απέχουν περισσότερο από 400ν.μ. Αυτό σημαίνει ότι η Μεσόγειος στο σύνολο της διαμοιράστηκε ανάλογα στα παράκτια κράτη. Στην Νοτιοανατολική Μεσόγειο, όμως, το κλίμα δεν ήταν ευνοϊκό από τα κράτη για επίτευξη συμφωνίας για καθορισμό των ΑΟΖ, παρά την πιεστική παρέμβαση για συνεργασία από τις αρχές της Σύμβασης του 1982 για οριοθέτηση. Η αιτία της έλλειψης συνεργασίας των κρατών της ΝΑ Μεσογείου είναι τα δύο της κράτη, η Τουρκία και το Ισραήλ τα οποία καταψήφισαν τη Νέα Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για δύο κυρίως λόγους: ΑΝΤΡΕΑΣ ΓΙΑΣΕΜΗ Σελ. 33 από 82

34 Η μη αναγνώριση των δικαιωμάτων των ελληνικών νησιών στο ανατολικό μέρος του Αιγαίου στην αυτόνομη υφαλοκρηπίδα ενώ το άρθρο 121 κατοχυρώνει ξεκάθαρα τα δικαιώματα τους σε όλες τις ζώνες εθνικής δικαιοδοσίας (με εξαίρεση τους βράχους). Η άρνηση της Τουρκίας να αποδεκτεί από τη Νέα Σύμβαση ότι η γεωγραφική της θέση στην Ανατολική Μεσόγειο της παρέχει σύμφωνα με τα δικαιώματα της, μειωμένα δικαιώματα (να αποδεχτεί το χαρακτηρισμό του γεωγραφικώς μειονεκτούντος κράτους). Από το 2001 προσπαθεί εις βάρος της Ελλάδας και της Κύπρου να οριοθετήσει ΑΟΖ παραβαίνοντας τις αρχές της Σύμβασης. Η ανακολουθία της Τουρκίας Η Τουρκία ούτε υπέγραψε αλλά και ούτε επικύρωσε τη Σύμβαση του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας. Ωστόσο, υιοθέτησε, περί το τέλος του 1986, ΑΟΖ στη Μαύρη Θάλασσα και ήρθε σε συμφωνία με την τότε Σοβιετική Ένωση για τις επικαλυπτόμενες περιοχές χρησιμοποιώντας τη μέθοδο της μέσης γραμμής. Αργότερα η Τουρκία άρχισε συνομιλίες με την Βουλγαρία και την Ρουμανία για το ίδιο θέμα και ήρθε σε παρόμοια συμφωνία που είχε συνάψει με τους Σοβιετικούς. Έτσι, ενώ η Τουρκία έχει προχωρήσει, σε συνεργασία με παρευξείνια κράτη στην οριοθέτηση της ΑΟΖ στη Μαύρη Θάλασσα μιας "κλειστής ή ημίκλειστης θάλασσας", όπως και η Μεσόγειος αρνείται να πράξει το ίδιο και στη Μεσόγειο, τη στιγμή που η ίδια δημιούργησε προηγούμενο στη Μαύρη Θάλασσα. Yποχρεώσεις της Τουρκίας από την ενταξιακή της πορεία Η Σύμβαση του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας έχει κυρωθεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση ( 10 Δεκεμβρίου 1998 )και κατ επέκταση αποτελεί μέρος του κοινοτικού κεκτημένου. Όλες οι υπό ένταξη χώρες περιλαμβανομένης της Τουρκίας - οφείλουν κατά το χρόνο της ένταξής τους να εφαρμόσουν το κοινοτικό κεκτημένο. Σχετική ερώτηση για το πιο πάνω θέμα υπέβαλε ο Έλληνας Ευρωβουλευτής του Συνασπισμού Ριζοσπαστικής Αριστεράς κ. Δημήτρης Παπαδημούλης. Η απάντηση του Συμβουλίου στις 2 Ιουνίου 2005 αναφέρει, μεταξύ άλλων, : «Η σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας αποτελεί μικτή συμφωνία, δηλαδή έχει συναφθεί και από την Κοινότητα και από τα κράτη μέλη. Δυνάμει των διατάξεων του άρθρου 6 της πράξης που αφορά τους όρους προσχώρησης των νέων κρατών μελών, τα κράτη αυτά δεσμεύονται να προσχωρήσουν στις συμβάσεις και συμφωνίες που έχουν συνάψει τα παλιά κράτη μέλη και, μαζί με αυτά, η Κοινότητα». Στο πιο πάνω θέμα επανήλθε ο κ. Παπαδημούλης με νέα ερώτησή του στις 20 Φεβρουαρίου 2007 τόσο προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή όσο και προς το Συμβούλιο. Η απάντηση του αρμόδιου για τη διεύρυνση επιτρόπου Όλι Ρεν στις 2 Απριλίου 2007 ήταν σαφής : «Η Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας αποτελεί όντως κοινοτικό κεκτημένο, ΑΝΤΡΕΑΣ ΓΙΑΣΕΜΗ Σελ. 34 από 82

35 που η Τουρκία αναμένεται να υιοθετήσει και να εφαρμόσει μετά την προσχώρησή της στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η Επιτροπή θα συνεχίσει να ελέγχει την εφαρμογή του κεκτημένου στην Τουρκία». Aνάλογου περιεχομένου ήταν επίσης η απάντηση του κ. Ρεν σε ερώτηση του Κύπριου Ευρωβουλευτή κ. Ι. Κασουλίδη αναφορικά με τις παραβιάσεις της ΑΟΖ της Κύπρου από τουρκικό σκάφος. Συγκεκριμένα, ο κ. Ρεν στην απάντησή του ημερ κάνει ιδιαίτερη αναφορά στα συμπεράσματα της 8ης Δεκεμβρίου 2008, όπου αναφέρεται ότι «η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποθαρρύνει τυχόν απειλές, προστριβές, ή πράξεις οι οποίες θα μπορούσαν να επηρεάσουν αρνητικά τις σχέσεις καλής γειτνίασης και την ειρηνική διευθέτηση των διαφορών». To θέμα επανέφερε, με παρέμβασή του στην ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στις 7 Ιουλίου 2010 ο Έλληνας ευρωβουλευτής κ. Γεώργιος Κουμουτσάκος, ο οποίος τόνισε ότι η Τουρκία είναι η μόνη από τις προς ένταξη στην ΕΕ χώρες, που δεν έχει υιοθετήσει, ακόμη, τη Σύμβαση του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS), που αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα του κοινοτικού κεκτημένου. Αφορμή για την παρέμβαση του Έλληνα ευρωβουλευτή, έδωσαν οι πρόσφατες ενέργειες του ωκεανογραφικού «Τσεσμέ» επί της ελληνικής υφαλοκρηπίδας. Ο κ. Κουμουτσάκος υπενθύμισε ότι τη Σύμβαση του ΟΗΕ για το Δίκαιο στη Θάλασσα έχει υπογράψει ως Σώμα η Ευρωπαϊκή Ένωση, όλα ανεξαιρέτως τα κράτη μέλη και όλα τα υποψήφια προς ένταξη κράτη, εκτός από την Τουρκία. Η υιοθέτηση της Σύμβασης από την Τουρκία, αποτελεί αναγκαία και ικανή προϋπόθεση, για την ένταξη αυτής της χώρας στην ΕΕ, είπε ο Έλληνας ευρωβουλευτής, υπογραμμίζοντας ότι στον κανόνα αυτόν δεν μπορεί να αποτελέσει εξαίρεση η Τουρκία. Η μη ανταπόκριση της Τουρκίας στο θέμα αυτό δεν μπορεί παρά να επηρεάσει αρνητικά τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις της σε ορισμένα διαπραγματευτικά Κεφάλαια, όπως τα Κεφάλαια ''Ενέργεια'' και ''Αλιεία'', κατέληξε ο κ. Κουμουτσάκος, απευθύνοντας έκκληση στο Ευρωκοινοβούλιο να καλέσει την Τουρκία να υιοθετήσει το ταχύτερο αυτήν τη Σύμβαση. Προκλητικές ενέργειες της Τουρκίας Ερευνητικό σκάφος νορβηγικής εταιρείας, υπό σημαία Παναμά, που διενεργούσε, εκ μέρους της κυπριακής Κυβέρνησης, έρευνες για κοιτάσματα πετρελαίου στην ΑΟΖ της Κύπρου ( 27 μίλια από τη νότια ακτή του νησιού ), παρενοχλήθηκε στις από τουρκικά πολεμικά σκάφη. Άμεση ήταν η αντίδραση της Κυβέρνησης. Συγκεκριμένα, ο Πρόεδρος Χριστόφιας απέστειλε στις επιστολή προς το ΓΓ των ΗΕ, με την οποία κατήγγειλε τις τουρκικές προκλήσεις. Επίσης, ενημερώθηκαν σε Κύπρο και Ν. Υόρκη τα πέντε μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας και αποστάληκαν διαβήματα στην Ευρωπαϊκή Ένωση μέσω του Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, κ. Μπαρόζο, αλλά και μέσω του Προεδρεύοντος της ΕΕ, Γάλλου Προέδρου κ. Ν. Σαρκοζί. ΑΝΤΡΕΑΣ ΓΙΑΣΕΜΗ Σελ. 35 από 82

36 Ωστόσο, οι προκλητικές ενέργειες της Τουρκίας συνεχίσθηκαν. Συγκεκριμένα τουρκικά πολεμικά σκάφη παρενόχλησαν σε τρεις περιπτώσεις στις 19, 21 και 24 Νοεμβρίου ερευνητικά σκάφη τα οποία έκαναν ωκεανογραφικές έρευνες στην ΑΟΖ της Κύπρου για λογαριασμό της Κυπριακής Δημοκρατίας. Οι πιο πάνω ενέργειες καταγγέλθηκαν με νέα επιστολή του Προέδρου Χριστόφια ημερ , στο ΓΓ των ΗΕ. Ενόψει της έναρξης της διαδικασίας εξόρυξης φυσικού αερίου τον Οκτώβριο 2011, το Τουρκικό Υπουργείο Εξωτερικών, με ανακοίνωσή του στις 5 Αυγούστου 2011 προκαλεί εκ νέου, υποστηρίζοντας ότι οι ενέργειες και οι συμφωνίες της Κυπριακής Δημοκρατίας για εκμετάλλευση του φυσικού της πλούτου δεν είναι σύμφωνες με το διεθνές δίκαιο, ενώ δημιουργούν προβλήματα στην διαδικασία των απευθείας συνομιλιών. Επιπλέον, στην ανακοίνωση το Τουρκικό ΥΠΕΞ υποστηρίζει ότι η Κυπριακή Δημοκρατία δεν έχει το δικαίωμα να προβαίνει σε ενέργειες και να υπογράφει συμφωνίες, και καλεί τη διεθνή κοινότητα να ενεργήσει υπεύθυνα και να μην ενθαρρύνει τις ενέργειες αυτές. Σε γραπτή δήλωσή του (7 Αυγούστου 2011), ο Κυβερνητικός Εκπρόσωπος, κ. Στέφανος Στεφάνου, χαρακτήρισε τις δηλώσεις του Τουρκικού Υπουργείου καταδικαστέες, και τόνισε παράλληλα ότι η Κυπριακή Δημοκρατία έχει το κυριαρχικό δικαίωμα να εκμεταλλεύεται τον φυσικό της πλούτο και το κάνει πάντοτε στο πλαίσιο του διεθνούς δικαίου και της διεθνούς νομιμότητας. Άμεση ήταν και η αντίδραση εκ μέρους της Υπουργού Εξωτερικών, δρος Ερατούς Κοζάκου-Μαρκουλλή, η οποία σε δηλώσεις της στην εφημερίδα Αλήθεια (10 Αυγούστου 2011), ανέφερε ότι στάλισαν επιστολές στους Ευρωπαίους εταίρους, τους Επιτρόπους της Κομισιόν και τα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας των ΗΕ, ενημερώνοντας για τη συμπεριφορά της Τουρκίας και ζητώντας στήριξη στις προσπάθειες για αντιμετώπιση αυτής της εξέλιξης. Η προκλητική συμπεριφορά της Τουρκίας, η οποία αμφισβητεί τα κυριαρχικά δικαιώματα της Κυπριακής Δημοκρατίας, συνιστά παραβίαση της υποχρέωσης της Τουρκίας, ως μέλος των Ηνωμένων Εθνών, να σέβεται την κυριαρχία και εδαφική ακεραιότητα όλων των κρατών, συμπεριλαμβανομένης της Κυπριακής Δημοκρατίας. Εξάλλου, η συμπεριφορά αυτή αναπόφευκτα επηρεάζει αρνητικά τις προσπάθειες για επίτευξη μιας λύσης με διαπραγματεύσεις στο κυπριακό πρόβλημα. Η Κύπρος, όντας η ίδια θύμα παραβίασης του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών και κανόνων του Διεθνούς Δικαίου, αποδίδει τεράστια σημασία στο σεβασμό και την εφαρμογή του Διεθνούς Δικαίου. Η πιο πάνω αρχή αποτελεί ουσιαστικό πυλώνα της εξωτερικής της πολιτικής. Αντίθετα με την Τουρκία, το κράτος της Αιγύπτου προσπαθεί από το 2001 να οριοθετήσει ΑΟΖ με σωστές διαδικασίες και σεβασμό προς τα απέναντι και όμορρα κράτη. ΑΝΤΡΕΑΣ ΓΙΑΣΕΜΗ Σελ. 36 από 82

37 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9. Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη στην Κύπρο Η Κύπρος θεωρείται νέα χώρα στον τομέα της εξερεύνησης και εκμετάλλευσης πετρελαίου και φυσικού αερίου. Οι τελευταίες μελέτες δείχνουν μια αξιοσημείωτη ποσότητα γεωφυσικών δεδομένων, τα οποία σε συνδυασμό με το σταθερό εμπορικό περιβάλλον, το ευεργετικό φορολογικό σύστημα, και τη γεωγραφική θέση της Κύπρου καθιστούν το νησί πρώτης κατηγορίας προορισμό για εξερεύνηση υδρογονανθράκων. Και παρόλο που η Κύπρος είναι νεοεισερχόμενη στον τομέα του πετρελαίου και φυσικού αερίου, πολλές διεθνείς εταιρείες πετρελαίου και φυσικού αερίου, ήδη χρησιμοποιούν την Κύπρο για τον σχεδιασμό αποτελεσματικών φορολογικών δομών και επωφελούνται από την εξαιρετική γεωγραφική θέση του νησιού καθώς και απο τις επαγγελματικές υπηρεσίες που παρέχονται σε όλους τους τομείς. Η αρμόδια αρχή, η οποία είναι υπεύθυνη για όλες τις σχετικές διαδικασίες για τις ΑΟΖ και τους υδρογονάνθρακες είναι η Υπηρεσία Ενέργειας του Υπουργείου Εμπορίου, Βιομηχανίας και Τουρισμού. Οι δραστηριότητες εξερεύνησης και εκμετάλευσης υδρογονανθράκων στην Κυπριακή Δημοκρατία διέπονται από τον Νόμο του 2007 (Νο.4(Ι)/3007) περί υδρογονανθράκων και τους Κανονισμούς Υδρογονανθράκων του 2007 και 2009 (No.51/2007 and No.113/2009). Το νομικό πλαίσιο ισχύει στα χωρικά ύδατα, την υφαλοκρηπίδα και την Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη της Κυπριακής Δημοκρατίας. Οι δραστηριότητες Υδρογονανθράκων είναι αντικείμενο των γενικών κυπριακών νόμων και κανονισμών για περιβαλλοντική προστασία, υγιεινή και ασφάλεια. Η Κύπρος είναι μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης και έτσι, η οδηγία της για τη χορήγηση και χρήση αδειών για αναζήτηση, εξερεύνηση και παραγωγή (Οδηγία 94/22/EC) και άλλη σχετική νομοθεσία ισχύουν για τις δραστηριότητες πετρελαίου και φυσικού αερίου στην ανοικτή θάλασσα της Κύπρου. Στις 12 Δεκεμβρίου 1988, η Κύπρος προχώρησε στην επικύρωση της Σύμβασης του ΟΗΕ για το δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS 82). Μεταξύ της Κυπριακής Δημοκρατίας και των γειτονικών χωρών υπογράφηκε αριθμός συμφωνιών. 9.1 Υπογραφή συμφωνίας Κύπριακής Δημοκρατίας Αιγύπτου Το Φεβρουάριο του 2003 η Κύπρος υπέγραψε συμφωνία για την οριοθέτηση της ΑΟΖ με την Αίγυπτο. Η οριοθέτηση της ΑΟΖ της Κύπρου έχει συμφωνηθεί και υπογραφτηκε απο την Αραβική Δημοκρατία της Αιγύπτου, βασισμένη στην αρχή της μέσης γραμμής και σύμφωνα με τις διατάξεις της UNCLOS 82. Η Κυπριακή Δημοκρατία και η Αραβική Δημοκρατία της Αιγύπτου υπέγραψαν και Συμφωνία-Πλαίσιο λαμβάνοντας υπόψη την ανάπτυξη πόρων υδρογονανθράκων στη μέση γραμμή. Τα κύρια σημεία που υπογράφηκαν είναι: Συμφωνία οριοθέτησης της ΑΟΖ (2003) Συμφωνία Πλαίσιο για κοινή εκμετάλλευση κοιτασμάτων υδρογονανθράκων που εκτείνονται εκατέρωθεν της Μέσης Γραμμής (2006) Συμφωνία Εμπιστευτικότητας (2006) ΑΝΤΡΕΑΣ ΓΙΑΣΕΜΗ Σελ. 37 από 82

38 Η Κυπριακή Δημοκρατία οριοθέτησε την ΑΟΖ της με την Αίγυπτο, πλάτους περίπου 90 ναυτικών μιλίων, με βάση σχετική διμερή Συμφωνία που συνομολογήθηκε στο Κάιρο στις , και τέθηκε σε ισχύ στις Πρόκειται για την πρώτη συμφωνία του είδους της στην περιοχή της Μεσογείου, η οποία συνομολογήθηκε με πρωτοβουλία της Αιγύπτου. Εικόνα 6: Το αποτέλεσμα της συμφωνίας Κύπρου Αιγύπτου. Με μπλε χρώμα η μέση γραμμή οριοθέτησης οικονομικής εκμετάλευσης των δύο πλευρών. (Πηγή: Υπουργείο Εμπορίας, Βιομηχανίας και Τουρισμού) Η συμφωνία των δύο κρατών περιλαμβάνει 5 άρθρα, τα οποία παρουσιάζονται αναλυτικά στο Παράρτημα Γ. Στο άρθρο 1 περιγράφεται η μέση γραμμή και δυνατότητες για επανακαθορισμό της σύμφωνα με την Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών. Στο άρθρο 2 ορίζεται ότι σε περίπτωση που οι φυσικοί πόροι της μίας ΑΟΖ εκτείνονται και στην άλλη οι δύο πλευρές θα πρέπει να συμφωνήσουν για την εκμετάλευση τους. Το άρθρο 3 αναφέρει πως σε περίπτωση που ένα από τα δύο κράτη επιχειρήσει να οριοθετήσει ΑΟΖ με ένα τρίτο κράτος που σχετίζεται με τα 8 σημεία της μέσης γραμμής θα πρέπει να συμβουλευτεί την άλλη πλευρα. Τα δύο τλευταία άρθρα Στον Πίνακα 3 που ακολουθεί είναι οι γεωγραφικές συντεταγμένες των 8 σημείων τα οποία αποτελούν την μέση γραμμή σύμφωνα με την συμφωνία της Κυπριακής Δημοκρατίας και της Αραβικής Δημοκρατίας της Αιγύπτου. ΑΝΤΡΕΑΣ ΓΙΑΣΕΜΗ Σελ. 38 από 82

39 Πίνακας Γεωγραφικών Συντεταγμένων Σημείο Μεσημβρινός Παράλληλος ' 00'' 30 05' 00'' ' 00'' 30 28' 30'' ' 40'' 30 36' 40'' ' 20'' 31 07' 00'' ' 30'' 31 36' 30'' ' 20'' 31 01' 20'' ' 40'' 32 31' 00'' ' 20'' 32 58' 20'' Πίνακας 3: Γεωγραφικές συντεταγμένες της μέσης γραμμής σύμφωνα με την συμφωνία της Κυπριακής Δημοκρατίας και της Αραβικής Δημοκρατίας της Αιγύπτου (Πηγή: Συφωνία Κυπριακής Δημοκρατίας και της Αραβικής Δημοκρατίας της Αιγύπτου για την οριοθέτηση της ΑΟΖ, 17 Φεβρουαρίου 2003) 9.2 Υπογραφή συμφωνίας Κύπριακής Δημοκρατίας Ισραήλ Τον Δεκέμβριο του 2010 ακολούθησε η υπογραφή συμφωνίας μεταξύ Κυπριακής Δημοκρατίας και της Κυβέρνησης του Ισραήλ για να ενισχύσουν τους δεσμούς καλής γειτονίας και στνεργασίας τους. (Παράρτημα Δ) Με βάση τις πρόνοιες για τις ΑΟΖ της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας της 10 ης Δεκεμβρίου του 1982 κατέληξαν σε συμφωνία η οποία περιλαμβάνει 5 άρθρα. Στο πρώτο άρθρο γίνεται αναφορά στην οριοθέτηση της ΑΟΖ των δύο κρατών με την αρχή της Μέσης Γραμμής και τον ορισμό αυτής με 12 σημεία (οι συντεταγμένες των οποίων φαίνονται στον Πίνακα 4 που ακολουθεί). Τα σημεία αυτά μπορούν να αναθεωρηθούν ή να τροποποιηθούν από μελλοντική σθμφωνία των κρατών. Όμοια με την συμφωνία Κυπριακής Δημοκρατίας και Αιγύπτου στο άρθρο 2 ορίζεται ότι σε περίπτωση που οι φυσικοί πόροι της μίας ΑΟΖ εκτείνονται και στην άλλη οι δύο πλευρές θα πρέπει να συμφωνήσουν για την εκμετάλευση τους και το άρθρο 3 αναφέρει πως σε περίπτωση που ένα από τα δύο κράτη επιχειρήσει να οριοθετήσει ΑΟΖ με ένα τρίτο κράτος που σχετίζεται με τα 12 σημεία της μέσης γραμμής θα πρέπει να συμβουλευτεί την άλλη πλευρα. Στα τελευταία δύο άρθρα αναφέρεται ότι οποιαδήποτε διαφορά προκύψει από την εφαρμογή της συμμφωνίας πρέπει να γίνεται σε πνεύμα κατανόησης και συνεργασίας και ότι η επικύρωση γίνεται σύμφωνα με τις συνταγματικές διαδικασίες της κάθε χώρας. Η συμφωνία με το Ισραήλ για την οριοθέτηση της ΑΟΖ μεταξύ των δύο χωρών φαίνεται στην παρακάτω εικόνα. ΑΝΤΡΕΑΣ ΓΙΑΣΕΜΗ Σελ. 39 από 82

40 Εικόνα 7: Το αποτέλεσμα της συμφωνίας Κύπρου Ισραήλ. Με μπλε χρώμα η μέση γραμμή οριοθέτησης οικονομικής εκμετάλευσης των δύο πλευρών. (Πηγή: Υπουργείο Εμπορίας, Βιομηχανίας και Τουρισμού) Στον Πίνακα 4 που ακολουθεί είναι οι γεωγραφικές συντεταγμένες των 12 σημείων τα οποία αποτελούν την μέση γραμμή σύμφωνα με την συμφωνία της Κυπριακής Δημοκρατίας και της Κυβέρνησης του Ισραήλ. Πίνακας Γεωγραφικών Συντεταγμένων Σημείο Μεσημβρινός Παράλληλος ' 40'' 33 53' 40'' ' 24'' 33 52' 06'' ' 59'' 33 46' 42'' ' 00'' 33 43' 05'' ' 27'' 33 36' 15'' ' 56'' 33 27' 02'' ' 25'' 33 17' 50'' ' 22'' 33 10' 28'' ' 37'' 33 05' 56'' ' 03'' 33 01' 36'' ' 35'' 32 59' 50'' ' 20'' 32 58' 20'' Πίνακας 4: Γεωγραφικές συντεταγμένες της μέσης γραμμής σύμφωνα με την συμφωνία της Κυπριακής Δημοκρατίας και της Κυβέρνησης του Ισραήλ (Πηγή: Επίσημη Εφημερίδα της Κυπριακής Δημοκρατίας, αριθμός 4143, Παρασκευή 25 Φεβρουαρίου 2011) ΑΝΤΡΕΑΣ ΓΙΑΣΕΜΗ Σελ. 40 από 82

41 9.3 Υπογραφή συμφωνίας Κύπριακής Δημοκρατίας Λιβάνου Τον Ιανουάριο του 2007, η Κύπρος υπέγραψε συμφωνία για την οριοθέτηση της ΑΟΖ με το Λίβανο. Η συμφωνία βασίζεται στη διεθνώς αποδεκτή αρχή της μέσης γραμμής και τους όρους της Σύμβασης του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας. Τα μέρη της συμφωνίας καθώς και οι τελικές συντεταγμένες δεν έχουν ακόμη δημοσιευτεί στην Επίσημη Εφημερίδα της Κυπριακής Δημοκρατίας. Στην εικόνα που ακολουθεί φαίνεται η μέση γραμή διαχωρισμού της ΑΟΖ μεταξύ των δύο χωρών. Εδώ πρέπει να επισυμάνουμε ότι η συμφωνία δεν έχει δημοσιευτεί στην Επίσημη Εφημερίδα της Κυπριακής Κυβέρνησης. Εικόνα 8: Το αποτέλεσμα της συμφωνίας Κύπρου Λιβάνου. Με μπλε χρώμα η μέση γραμμή οριοθέτησης οικονομικής εκμετάλευσης των δύο πλευρών. (Πηγή: Υπουργείο Εμπορίας, Βιομηχανίας και Τουρισμού) ΑΝΤΡΕΑΣ ΓΙΑΣΕΜΗ Σελ. 41 από 82

42 9.4 Οριοθέτηση της Αποκλειστικής Ζώνης Κύπρου Η Κυπριακή Δημοκρατία επικύρωσε την οριοθέτηση των ΑΟΖ με τις τρεις χώρες και η τελική περιοχή που προέκυψε για εξερεύνηση καλύπτει περίπου km² και έχει διαχωριστεί σε 13 οικόπεδα. Εικόνα 9: Το αποτέλεσμα της συμφωνίας οριοθέτησης ΑΟΖ. Με κόκκινο χρώμα ο διαχωρισμός των 13 οικοπέδων. (Πηγή: Υπουργείο Εμπορίας, Βιομηχανίας και Τουρισμού) ΑΝΤΡΕΑΣ ΓΙΑΣΕΜΗ Σελ. 42 από 82

43 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 10. Έρευνες Υδρογονανθράκων Στο κεφάλαιο αυτό γίνεται αναφορά στον κυρίως σκοπό για τον οποίο επιτεύχθηκαν συμφωνίες με τις γειτονικές χώρες για οριοθέτηση ΑΟΖ, την εξόρυξη υδρογονανθράκων. Η Κυπριακή Δημοκρατία σύμφωνα με την οδηγία 94/22/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου ανακοίνωσε τους όρους χορήγησης και χρήσης των αδειών αναζήτησης, εξερεύνησης και παραγωγής υδρογονανθράκων. (Παράρτημα Ε) 10.1 Πρώτος Γύρος Αδειοδοτήσεων Η Κύπρος εγκαινίασε στις 16 Φεβρουαρίου 2007 τον πρώτο γύρο υποβολής αιτήσεων αδειών έρευνας και αδειών εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων, ο οποίος έληξε στις 16 Ιουλίου Αριθμός εταιρειών επέδειξε ενδιαφέρον και δόθηκαν σε αυτές σχετικές πληροφορίες. Συνοπτικά, το Υπουργείο Εμπορίου, Βιομηχανίας και Τουρισμού σε συνεργασία με το Νορβηγικό οίκο PGS Geophysical AS, προέβει στις εξείς ενέργειες: 2006 Δισδιάστατες σεισμικές διασκοπήσεις, συνολικής έκτασης 6.770km 2007 Τρισδιάστατες σεισμικές διασκοπήσεις, συνολικής έκτασης 659km 2008 Δισδιάστατες σεισμικές διασκοπήσεις, συνολικής έκτασης km Οι Αδειοδοτήσεις έγιναν σε δύο στάδια: 1 ος Γύρος Αδειοδοτήσεων: 15/02/2007 έως 16/08/2007 Υποβλήθηκαν 3 αιτήσεις για τρία διαφορετικά ερευνητικά τεμάχια Παραχωρήθηκε μια Άδεια Έρευνας για το ερευνητικό τεμάχιο Αρ.12 Ο Γαλλικός Οίκος Beicip-Franlap ετοίμασε για το Υπουργείο Εμπορίου, Βιομηχανίας και Τουρισμού Έκθεση Ερμηνείας Σεισμικών Δεδομένων με βάση τις πιο πάνω διασκοπήσεις. Κατόπιν διεξαγωγής του 1 ου Γύρου Αδειοδοτήσεων τον Αύγουστο του 2007, παραχωρήθηκε μια Άδεια Έρευνας στην εταιρεία Noble Energy για το Ερευνητικό Τεμάχιο Αρ. 12. Η εν λόγω εταιρεία έχει προβεί σε ανάλυση των δισδιάστατων δεδομένων, καθώς και σε τρισδιάστατες σεισμικές διασκοπήσεις, ενώ προγραμματίζει να προβεί στην πρώτηερευνητική γεώτρηση για επαλήθευση των μέχρι τώρα ενδείξεων. Στις 19 Σεπτεμβρίου του 2011, με την έναρξη της πρώτης δoκιμαστικής γεώτρησης στη ΑΟΖ, καθορίστηκε το σημείο όπου θα τρυπήσει το γεωτρύπανο Ηomer Ferrington της Noble Ενεργειακής. Αρχικά, οι δεξαμενές της πλατφόρμας γέμισαν με νερό, προκειμένου να σταθεροποιηθεί στη θάλασσα, με τη βοήθεια και του πλοίου που τη συνοδεύει και στη συνέχεια το γεωτρύπανο θα τρυπήσει στο Οικόπεδο 12 σε βάθος 1700 μέτρων. [ ΑΝΤΡΕΑΣ ΓΙΑΣΕΜΗ Σελ. 43 από 82

44 Εικόνα 10: Το οικόπεδο 12 για το οποίο παραχωρήθηκε Άδεια Έρευνας στον πρώτο γύρο αδειοδοτήσεων (Πηγή: Υπουργείο Εμπορίας, Βιομηχανίας και Τουρισμού) 10.2 Δεύτερος Γύρος Αδειοδοτήσεων Η κυβέρνηση της Κυπριακής Δημοκρατίας σύμφωνα με την οδηγία 94/22/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τους όρους χορήγησης και χρήσης των αδειών αναζήτησης, εξερεύνησης και παραγωγής υδρογονανθράκων ανακοίνωσε την έναρξη των διαδικασιών για έρευνες υδρογονανθράκων στα οικόπεδα 1-11 και το οικόπεδο 13. (Παράρτημα ΣΤ) Μετά την λήξη της προθεσμίας υποβολής αιτήσεων υπήρξε μεγάλη ζήτηση πέραν της αναμενώμενης από ετερείες. Στον πίνακα που ακολουθεί φαίνονται οι εταιρείες αυτές. Α/Α Αιτητής Εταιρεία Χώρα Προέλευσης 1 Εταιρεία Petra Petroleum Inc. ATP East Med Number 2 B.V. Αμερική Naphtha Israel Petroleum Corp. Ltd Ισραήλ DOR Chemicals Ltd Ισραήλ Modi 'in Energy Limited 2 Κοινοπραξία Partnership Ισραήλ ATP East Med Number 2 B.V. Αμερική Naphtha Israel Petroleum Corp. Ltd Ισραήλ DOR Chemicals Ltd Ισραήλ Modi 'in Energy Limited Partnership Ισραήλ 3 Εταιρεία Total E&P Activities Petrolieres Γαλλία ΑΝΤΡΕΑΣ ΓΙΑΣΕΜΗ Σελ. 44 από 82

45 Total E&P Activities Petrolieres (operator) Γαλλία Total E&P Activities Petrolieres (operator) Γαλλία 4 Κοινοπραξία NOVATEC Overseas Exploration & Ρωσία Production GPB Global Resources BV Ρωσία 5 Κοινοπραξία Premier Oil (Operator) Ηνωμένο Βασίλειο VITOL Ηνωμένο Βασίλειο Premier Oil (Operator) Ηνωμένο Βασίλειο 6 Κοινοπραξία VITOL Ηνωμένο Βασίλειο Petronas Μαλαισία Edison International S.p.A. (operator) Ιταλία Delek Drilling Ltd Partnership Ισραήλ 7 Κοινοπραξία Avner Oil Exploration Ltd Partnership Ισραήλ Enel Trade S.p.A. Ιταλία Woodside Energy Holdings PTY Ltd Αυστραλία 8 Κοινοπραξία ΕΝΙ Ιταλία KOGAS Κορέα C.O. Cyprus Opportunity Energy Public Κύπρος 9 Κοινοπραξία Company Ltd AGR Energy AS (Operator) Νορβηγία Capricorn Oil Ηνωμένο Βασίλειο 10 Κοινοπραξία Marathon Oil Αμερική Orange NASSAU Energie Ολλανδία CC Energie S.A.L Λίβανος Πίνακας 5: Κατάλογος εταιρειών οι οποίες εκδήλωσαν ενδιαφέρον για τον 2ο Γύρο Χορήγησης Αδειών Εξερεύνησης Υδρογονανθράκων σε Υπεράκτιες περιοχές της Κύπρου. (Πηγή:Υπουργείο Εμπορίας, Βιομηχανίας και Τουρισμού) 10.3 Στρατηγική Μελέτη Εκτίμησης Επιπτώσεων στο Περιβάλλον Οι έρευνες για εξόρυξη υδρογονανθράκων στην ΑΟΖ της Κύπρου όπως κάθε παρέμβαση στο φυσικό περιβάλλον πρέπει να ακολουθείτε από περιβαλλοντική μελέτη. Σύμφωνα με τη Στρατηγική Μελέτη Εκτίμησης Επιπτώσεων στο Περιβάλλον, δεν έχει προκύψει οποιοδήποτε στοιχείο που να δείχνει ότι μπορεί να υπάρξει ουσιώδες περιβαλλοντικό πρόβλημα που να μην μπορεί να αντιμετωπιστεί, νοουμένου και εφόσον εφαρμοστούν τα κατάλληλα μέτρα. Στη Μελέτη περιλαμβάνεται σειρά διαχειριστικών μέτρων που πρέπει να λαμβάνονται για την περιβαλλοντικά ορθολογική λειτουργία του προτεινόμενου Προγράμματος/ Σχεδίου. Διαδικασία εξέτασης της Μελέτης Στα πλαίσια του περί της Εκτίμησης των Επιπτώσεων στο Περιβάλλον από Ορισμένα Σχέδια και/ ή Προγράμματα Νόμου, η Στρατηγική Μελέτη Εκτίμησης Επιπτώσεων στο Περιβάλλον εξετάστηκε σε συνεδρίαση της Επιτροπής Εκτίμησης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, στις ΑΝΤΡΕΑΣ ΓΙΑΣΕΜΗ Σελ. 45 από 82

46 Κατά τη διάρκεια της ολοκληρωμένης εξέτασης των περιβαλλοντικών παραμέτρων του προτεινόμενου Προγράμματος/ Σχεδίου, η Περιβαλλοντική Αρχή έλαβε υπόψη τη Στρατηγική Μελέτη Εκτίμησης Επιπτώσεων στο Περιβάλλον, τις προδιαγραφές και άλλα στοιχεία από τη λειτουργία παρόμοιων Προγραμμάτων/ Σχεδίων, τις θέσεις των μελών της Επιτροπής και άλλων υπηρεσιών και τα χωροταξικά και περιβαλλοντικά δεδομένα της περιοχής. Μετά από συναξιολόγηση των πιο πάνω, η Περιβαλλοντική Αρχή έχει διαμορφώσει τη θέση ότι, το εν λόγω Πρόγραμμα/ Σχέδιο θα μπορούσε να εφαρμοστεί στην περιοχή με περιβαλλοντικά αποδεκτό τρόπο, με την προϋπόθεση της τήρησης των αναφερόμενων στην Στρατηγική Μελέτη Εκτίμησης των Επιπτώσεων στο Περιβάλλον και των όρων που περιλαμβάνονται στο Παράρτημα, καθώς επίσης και με την προϋπόθεση για λεπτομερή και συνεχή έλεγχο του Προγράμματος/ Σχεδίου σύμφωνα με την περιβαλλοντική νομοθεσία Εισηγούμενοι όροι αδειοδότησης με βάση τις επιμέρους νομοθεσίες Α. ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΡΕΥΝΑ Α.1. Να απαιτηθεί από τους κατόχους άδειας να εφαρμόσουν ένα πρωτόκολλο για την μείωση του κινδύνου πρόκλησης ακουστικού τραύματος στα θαλάσσια θηλαστικά και τις χελώνες. Το πρωτόκολλο πρέπει κατ ελάχιστον να περιλαμβάνει πρόνοιες για ελεγχόμενη έναρξη, οπτικό έλεγχο και τερματισμό λειτουργίας. Α.2. Οι κάτοχοι άδειας θα πρέπει να συμβουλεύονται όλους όσους αφορά το ερευνητικό τους πρόγραμμα έτσι ώστε να εξασφαλίζεται η αποφυγή επηρεασμού των αλιευτικών και ναυτιλιακών δραστηριοτήτων στην περιοχή διεξαγωγής των ερευνών. Β. ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΞΕΡΕΥΝΗΣΗ Β.1. Οι κάτοχοι άδειας πρέπει να αξιολογήσουν την περιοχή του προγράμματος για την παρουσία κοραλλιών των βαθιών νερών και χημοσυνθετικών (chemosynthetic) κοινοτήτων. Θα πρέπει να διατηρούν μια απόσταση ασφαλείας 100 m μεταξύ των σημείων παρουσίας των κοραλλιών ή των χημοσυνθετικών κοινοτήτων και της περιοχής δραστηριότητας που προκαλεί διαταραχές του πυθμένα της θάλασσας. Οι κάτοχοι θα πρέπει διαμέσου έρευνας τηλεπισκόπησης να αξιολογήσουν τη περιοχή δραστηριότητας για παρουσία ναυαγίων και να υποβάλουν μια αρχαιολογική έκθεση αξιολόγησης από έναν καταρτισμένο θαλάσσιο αρχαιολόγο, συμπεριλαμβανομένων και των συστάσεων για περαιτέρω μελέτη. Β.2. Οι κάτοχοι άδειας θα πρέπει να αξιολογήσουν την περιοχή του προγράμματος τους για την πιθανή παρουσία κοραλλιών των βαθιών νερών και χημοσυνθετικών κοινοτήτων, και να ΑΝΤΡΕΑΣ ΓΙΑΣΕΜΗ Σελ. 46 από 82

47 διατηρήσουν μια απόσταση ασφαλείας τουλάχιστον 500 m από οποιεσδήποτε γεωτρήσεις. Β.3. Οι κάτοχοι άδειας θα πρέπει να χρησιμοποιούν καυστήρες υψηλής απόδοσης για να ελαχιστοποιήσουν την δημιουργία αέριων εκπομπών, όπως επίσης και να παρακολουθούν και να ελέγχουν την δημιουργία φιλμ στην επιφάνεια της θάλασσας. Β.4. Πρέπει να δίνονται οι απαραίτητες υποδείξεις στους κατόχους άδειας ώστε να αποφεύγονται οι πτήσεις πάνω από τις Σημαντικές Περιοχές Πτηνών. Γ. ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗ Γ.1. Οι κάτοχοι άδειας πρέπει να αξιολογήσουν την περιοχή της εκμετάλλευσης για την παρουσία κοραλλιών των βαθιών νερών και χημοσυνθετικών κοινοτήτων. Θα πρέπει να διατηρούν μια απόσταση ασφαλείας 100 m μεταξύ των σημείων παρουσίας κοραλλιών ή χημοσυνθετικών κοινοτήτων και της περιοχής δραστηριότητας που προκαλεί διαταραχές του πυθμένα της θάλασσας (συμπεριλαμβανομένων των αγκυρώσεων, των εγκαταστάσεων στον πυθμένα και της κατασκευή του δικτύου των σωληνώσεων). Γ.2. Οι κάτοχοι θα πρέπει διαμέσου έρευνας τηλεπισκόπησης να αξιολογήσουν τη περιοχή δραστηριότητας για παρουσία ναυαγίων και να υποβάλουν μια αρχαιολογική έκθεση αξιολόγησης από έναν καταρτισμένο θαλάσσιο αρχαιολόγο, συμπεριλαμβανομένων και των συστάσεων για περαιτέρω μελέτη. Γ.3. Οι κάτοχοι άδειας θα πρέπει να αξιολογήσουν την περιοχή εκμετάλλευσης για την πιθανή παρουσία κοραλλιών των βαθιών νερών και χημοσυνθετικών κοινοτήτων, και να διατηρήσουν μια απόσταση ασφαλείας τουλάχιστον 500 m από οποιεσδήποτε απόβλητα γεωτρήσεων. Γ.4. Πρέπει να δίνονται οι απαραίτητες υποδείξεις στους κατόχους άδειας ώστε να αποφεύγονται οι πτήσεις πάνω από τις Σημαντικές Περιοχές Πτηνών. Γ.5. Θα πρέπει να εφαρμοστεί κατάλληλο πρωτόκολλο για την προστασία των θαλασσίων θηλαστικών και των χελωνών κατά τη διάρκεια της αποσυναρμολόγησης και απομάκρυνσης των εγκαταστάσεων σύμφωνα με τις πρόνοιες της διεθνούς καλής πρακτικής. Γ.6. Η προσομοίωση της διασποράς της διαρροής πρέπει να εκπονείται με τρόπο που να βοηθά στην κατανόηση των επιπτώσεων μιας διαρροής υδρογονανθράκων στις διάφορες θέσεις της περιοχής αδειοδότησης, τους περιβαλλοντικούς πόρους που ενδεχομένως επηρεασθούν και τους ελάχιστους χρόνους ανταπόκρισης. Γ.7. Οι κάτοχοι άδειας θα πρέπει να υποβάλουν όλες τις σχετικές πληροφορίες για τα αναμενόμενα επίπεδα H2S για τα προτεινόμενες γεωτρήσεις ως μέρος της διαδικασίας έγκρισης για τις δραστηριότητες γεώτρησης. Όπου υφίσταται σημαντικός κίνδυνος εντοπισμού H2S κατά τη εκτέλεση των διαδικασιών, οι κάτοχοι άδειας θα πρέπει να υποβάλουν ένα σχέδιο δράσης για την αντιμετώπιση των πιθανών προβλημάτων και επιπτώσεων. Δ. ΓΕΝΙΚΑ Δ.1. Πριν από τη έναρξη των δραστηριοτήτων που περιλαμβάνουν την διάνοιξη γεωτρήσεων, τις αγκυρώσεις στον πυθμένα του εξοπλισμού, την δημιουργία των φρεατίων εξόρυξης ή/ και των εγκαταστάσεων παραγωγής στον πυθμένα θάλασσας, και ΑΝΤΡΕΑΣ ΓΙΑΣΕΜΗ Σελ. 47 από 82

48 την εγκατάσταση των σωληνώσεων, οι κάτοχοι άδειας πρέπει να χρησιμοποιήσουν σεισμικά δεδομένα υψηλής ανάλυσης, τρισδιάστατα σεισμικά στοιχεία ερευνών, και οποιεσδήποτε άλλες διαθέσιμες πληροφορίες, έτσι ώστε να προσδιορίσουν τις περιοχές του πυθμένα που μπορούν να υποστηρίξουν κοινότητες κοραλλιών. Εάν εντοπιστούν οποιεσδήποτε από τις εν λόγω κοινότητες, οι κάτοχοι άδειας θα πρέπει να διεξαγάγουν προσομοιώσεις διασποράς της λάσπης και των αποβλήτων ούτως ώστε να προσδιοριστεί η απόσταση ασφαλείας που θα προστατεύσει τις εν λόγω κοινότητες κοραλλιών. Δ.2. Οι κάτοχοι άδειας που προτίθενται να εμπλακούν σε δραστηριότητες εξερεύνησης και εκμετάλλευσης στη περιοχή αδειοδότησης, οι οποίες περιλαμβάνουν την διάνοιξη γεωτρήσεων, τις αγκυρώσεις του εξοπλισμού στον πυθμένα της θάλασσας, την δημιουργία των φρεατίων εξόρυξης ή/ και των εγκαταστάσεων παραγωγής στον πυθμένα θάλασσας, και την εγκατάσταση των σωληνώσεων, πρέπει να χρησιμοποιήσουν σεισμικά δεδομένα υψηλής ανάλυσης, τρισδιάστατα σεισμικά στοιχεία ερευνών, και οποιεσδήποτε άλλες διαθέσιμες πληροφορίες, έτσι ώστε να προσδιορίσουν τα γεωλογικά χαρακτηριστικά τα οποία μπορούν να υποστηρίξουν μεγάλη ποικιλία χημοσυνθετικών κοινοτήτων. Στην περίπτωση εντοπισμού τέτοιων γεωλογικών χαρακτηριστικών, οι κάτοχοι άδειας πρέπει να εφαρμόσουν αποστάσεις ασφαλείας τουλάχιστον 500m από κάθε προτεινόμενο σημείο γεώτρησης και σημείο απόρριψης αποβλήτων, και 100 m από κάθε άλλη πιθανή θέση διατάραξης του πυθμένα της θάλασσας (όπως είναι αγκυροβολήσεις, αλυσίδες αγκύρων, σχοινιά, σύρματα, σωλήνες κλπ.). Δ.3. Πριν από τη έναρξη των δραστηριοτήτων που περιλαμβάνουν την διάνοιξη γεωτρήσεων, τις αγκυρώσεις του εξοπλισμού στον πυθμένα της θάλασσας, την δημιουργία των φρεατίων εξόρυξης ή/ και των εγκαταστάσεων παραγωγής στον πυθμένα θάλασσας, και την εγκατάσταση των σωληνώσεων, οι κάτοχοι άδειας θα πρέπει να εκπονήσουν έρευνες τηλεπισκόπησης του πυθμένα για να αξιολογηθούν έτσι οι πιθανότητες να υπάρχουν σε αυτόν ναυάγια και αρχαιολογικοί χώροι. Οι κάτοχοι άδειας πρέπει να υποβάλουν αρχαιολογικές μελέτες (που εκπονούνται από ειδικούς αρχαιολόγους) οι οποίες να καταδεικνύουν την ύπαρξη ή μη αρχαιολογικών περιοχών, και να εισηγούνται μέτρα προστασίας αυτών. Δ.4. Κατά τη διάρκεια των σεισμικών ερευνών, οι κάτοχοι άδειας πρέπει να εφαρμόσουν ένα πρωτόκολλο για να μειώσουν τον κίνδυνο ακουστικού τραύματος στα θαλάσσια θηλαστικά και τις χελώνες. Το πρωτόκολλο πρέπει να περιλαμβάνει τουλάχιστον τα ακόλουθα: Ελεγχόμενη έναρξη - κάθε φορά που ενεργοποιείται η χρήση της σεισμικής σειράς, οι διαδικασίες «ελεγχόμενης έναρξης» πρέπει να εφαρμόζονται για να δώσουν χρόνο στα θαλάσσια θηλαστικά και στις χελώνες να απομακρυνθούν προτού να φθάσει η σειρά στην πλήρη ισχύ. Η διαδικασία πρέπει να αρχίσει με τη μικρότερη πηγή ήχου στη σειρά, και να φτάσει στη μέγιστη ισχύ σε χρονικό διάστημα από 20 έως 40 λεπτά. Οπτικός έλεγχος - Πρέπει να ξεκινά τουλάχιστον 30 λεπτά πριν από την έναρξη της διαδικασίας σεισμικής έρευνας κατά τη διάρκεια της ημέρας. Οι οπτικοί παρατηρητές πρέπει να ελέγχουν μια ζώνη ασφάλειας (αποκλεισμός) ακτίνας 500 m γύρω από το σκάφος της ηχητικής πηγής. Η διαδικασία σεισμικής έρευνας ενεργοποιείται μόνο ΑΝΤΡΕΑΣ ΓΙΑΣΕΜΗ Σελ. 48 από 82

49 εφόσον δεν υπάρχει παρουσία για τουλάχιστον 20 λεπτά θαλασσίων θηλαστικών και χελωνών εντός της ζώνης ασφάλειας. Απενεργοποίηση της ηχητικής πηγής - ο οπτικός έλεγχος της θαλάσσιας επιφάνειας πρέπει να συνεχίζεται καθ όλη τη διάρκεια λειτουργίας της ηχητικής πηγής κατά τη διάρκεια της ημέρας. Η λειτουργία της ηχητικής πηγής πρέπει να διακοπεί εάν μια φάλαινα ή μια χελώνα εισέλθουν στη ζώνη ασφάλειας κατά τη διάρκεια του οπτικού ελέγχου. Δ.5. Οι κάτοχοι άδειας πρέπει να ακολουθούν τη διεθνή καλή πρακτική για την ασφαλή απομάκρυνση του εξοπλισμού κατά τη διάρκεια της αποσυναρμολόγησης των εγκαταστάσεων Πριν τη αποσυναρμολόγηση των κατασκευών απαιτείται η εκπόνηση πλάνου αποσυναρμολόγησης, το οποίο θα συμπεριλαμβάνει την παρακολούθηση και έλεγχο της παρουσίας των θαλάσσιων θηλαστικών και χελωνών με σκοπό την αποφυγή πιθανών επιπτώσεων που θα προκύψουν από τις υποβρύχιες εκρήξεις. Δ.6. Να προσδιοριστούν οι πιθανές κατευθύνσεις των διαρροών στην περιοχή αδειοδότησης, χρησιμοποιώντας εποχιακά μετεωρολογικά και ωκεανογραφικά στοιχεία. Τα αποτελέσματα να χρησιμοποιηθούν για να καθοριστεί η πιθανή επίπτωση των διαρροών στην περιοχή, ενδεχομένως και των επηρεαζόμενων περιβαλλοντικών πόρων, και η εκτίμηση του χρόνου που χρειάζεται να φθάσουν οι εν λόγω διαρροές στις ακτές της Κύπρου και άλλων χωρών της ευρύτερης περιοχής. Δ.7. Θα πρέπει να καθοριστούν οι απαιτήσεις για τη διαχείριση των αποβλήτων των γεωτρήσεων, και των άλλων αποβλήτων που σχετίζονται με τις δραστηριότητες εκμετάλλευσης των υδρογονανθράκων στη περιοχή αδειοδότησης. Κατά τη ανάπτυξη των εν λόγω απαιτήσεων θα πρέπει να ληφθούν υπόψη οι σχετικές πρόνοιες της Σύμβασης της Βαρκελώνης και των οποιωνδήποτε άλλων σχετικών Συμβάσεων. Επιπλέον γίνεται εισήγηση όπως γίνει λεπτομερής ανάλυση των προνοιών του πρωτοκόλλου υπεράκτιων δραστηριοτήτων της Σύμβασης της Βαρκελώνης και των Παραρτημάτων του έτσι ώστε να επιβεβαιωθεί ότι όλες οι δραστηριότητες εξερεύνησης και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων στη περιοχή αδειοδότησης είναι σύμφωνες με τις απαιτήσεις του. Δ.8. Πριν την έκδοση οποιασδήποτε άδειας Έρευνας υδρογονανθράκων, θα πρέπει να ετοιμαστεί για έκαστη άδεια από το Φορέα Εκμετάλλευσης (Αιτούμενος Άδειας) Προκαταρκτική Έκθεση Επιπτώσεων στο Περιβάλλον, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 14 του Ν.140(Ι)/2005. Πριν από την έκδοση οποιασδήποτε Άδειας Εκμετάλλευσης θα πρέπει για έκαστη Άδεια να ετοιμαστεί από το Φορέα Εκμετάλλευσης (Αιτούμενος Άδειας) Μελέτη Εκτίμησης των Επιπτώσεων στο Περιβάλλον και αυτή να εξεταστεί στα πλαίσια του περί της Εκτίμησης των Επιπτώσεων στο Περιβάλλον από Ορισμένα Έργα Νόμου (Αρ. 140(Ι)/2005). Η έκθεση που ετοιμάζεται κατά τη χορήγηση άδειας έρευνας ή η μελέτη κατά τη χορήγηση άδειας εκμετάλλευσης, θα πρέπει να περιλαμβάνουν και τα ακόλουθα, ώστε να μπορεί να γίνει όσο το δυνατό πιο ακριβής η εκτίμηση των σχετικών περιβαλλοντικών παραμέτρων: Αξιολόγηση της οικολογίας του υποθαλάσσιου όρους Ερατοσθένης συμπεριλαμβανομένων των κοραλλιών (όπου εφαρμόζεται). ΑΝΤΡΕΑΣ ΓΙΑΣΕΜΗ Σελ. 49 από 82

50 Μετρήσεις των συγκεντρώσεων των υδρογονανθράκων και βαρέων μετάλλων στα ιζήματα του πυθμένα της θάλασσας στην περιοχή αδειοδότησης, ούτως ώστε να είναι δυνατή η εκτίμηση των επιπτώσεων και αλλαγών λόγω των δραστηριοτήτων εξερεύνησης και εκμετάλλευσης των υδρογονανθράκων στην περιοχή. Επέκταση ή αύξηση της ανάλυσης των υφιστάμενων ωκεάνιων προγνωστικών μοντέλων ροής προκειμένου να βελτιωθεί η ακρίβεια και η αξιοπιστία των προσομοιώσεων της διασποράς των διαρροών πετρελαίου. Συλλογή επιπρόσθετων στοιχείων και δεδομένων σε σχέση με τα υποεπιφανειακά ρεύματα, τη θερμοκρασία και την αλατότητα στην περιοχή αδειοδότησης ΑΝΤΡΕΑΣ ΓΙΑΣΕΜΗ Σελ. 50 από 82

51 Β ΜΕΡΟΣ ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΣΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ArcGis Στο μέρος αυτό της διπλωματικής εργασίας θα δημιουργηθεί μια βάση δεδομένων και στη συνέχεια ένα Γεωγραφικό Σύστημα Πληροφοριών το οποίο θα περιλαμβάνει τα εξής στοιχεία: Το νησί της Κύπρου με την ακτογραμμή Τους κυριότερους οικισμούς της Κυπριακής Δημοκρατίας Το πρωτεύον οδικό δίκτυο Τις βυθομετρικές καμπύλες Τα στοιχεία αυτά λήφθηκαν από το Κτηματολόγιο Κύπρου και την Υδρογραφική του Υπηρεσία αφού ακολουθήθηκαν οι απαραίτητες διαδικασίες. Όπως αναφέρθηκε στο θεωρητικό μέρος 'Κάθε κράτος έχει το δικαίωµα να καθορίσει το πλάτος της Αιγιαλίτιδας Ζώνης µέχρι το όριο των 12 Ναυτικών Μιλίων, µετρώµενη σύµφωνα µε τα καθοριζόµενα στη Σύµβαση αυτή". Όπως φαίνεται στην εικόνα 8 η Αιγιαλίτιδα Ζώνη της Κύπρου ορίστηκε στα 12 ν.μ Εικόνα 11: Το νησί της Κύπρου με πράσινο χρώμα και με κίτρινο η Αιγιαλίτιδα Ζώνη. (Πηγή: ArcMap 10) ΑΝΤΡΕΑΣ ΓΙΑΣΕΜΗ Σελ. 51 από 82

52 Στη συνέχεια της πρακτικής εφαρμογής έγινε εισαγωγή των σημείων τα οποία ορίζουν την μέση γραμμή της Κύπρου με τα τρία κράτη: Κύπρος Αίγυπτος Κύπρος Ισραήλ Κύπρος Λίβανος Το επόμενο βήμα που πραγματοποιήθηκε στο πρόγραμμα ArcMap είναι η εισαγωγή των σημείων τα οποία ορίζουν τα οικόπεδα 1-13 της ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας. ΑΝΤΡΕΑΣ ΓΙΑΣΕΜΗ Σελ. 52 από 82

53 Πίνακας 6: Συντεταγμένες Οικοπέδων ΑΟΖ Κύπρου (Πηγή: Υπηρεσία Ενέργειας - Υπουργείο Βιομηχανίας, Εμπορίου και Τουρισμού) ΑΝΤΡΕΑΣ ΓΙΑΣΕΜΗ Σελ. 53 από 82

54 Ακολούθως έγινε δημιουργία layers για όλα τα στοιχεία τα οποία χρησιμοποιήθηκαν: Ακτογραμμή Κύπρου Βυθομετρικές Καμπύλες Οικισμοί Πρωτεύον Οδικό Δίκτυο Μέση Γραμμή Κύπρου Αιγύπτου Εικόνα 12: Η μέση γραμμή διαχωρισμού των ΑΟΖ των δύο πλευρών φαίνεται με κόκκινο χρώμα. (Πηγή: ArcMap 10) ΑΝΤΡΕΑΣ ΓΙΑΣΕΜΗ Σελ. 54 από 82

55 Μέση Γραμμή Κύπρου Ισραήλ Εικόνα 13: Η μέση γραμμή διαχωρισμού των ΑΟΖ των δύο πλευρών φαίνεται με πράσινο χρώμα. (Πηγή: ArcMap 10) ΑΝΤΡΕΑΣ ΓΙΑΣΕΜΗ Σελ. 55 από 82

56 Μέση Γραμμή Κύπρου Λιβάνου Εικόνα 14: Η μέση γραμμή διαχωρισμού των ΑΟΖ των δύο πλευρών φαίνεται με κίτρινο χρώμα. (Πηγή: ArcMap 10) ΑΝΤΡΕΑΣ ΓΙΑΣΕΜΗ Σελ. 56 από 82

57 Διχωρισμός Οικοπέδων Εικόνα 15: Ο διαχωρισμός των 13 οικοπέδων φαίνεται με μαύρο χρώμα. (Πηγή: ArcMap 10) ΑΝΤΡΕΑΣ ΓΙΑΣΕΜΗ Σελ. 57 από 82

58 ΑΟΖ Κύπρου Εικόνα 16: Η ΑΟΖ της Κύπρου φαίνεται με μαύρο χρώμα (Πηγή: ArcMap 10) ΑΝΤΡΕΑΣ ΓΙΑΣΕΜΗ Σελ. 58 από 82

59 Το τελικό στάδιο της εργασίας είναι η δημιουργία του χάρτη ο οποίος φαίνεται πιό κάτω (Παράρτημα Ε) Εικόνα 17: Ο τελικός χάρτης (Πηγή: ArcMap 10) ΑΝΤΡΕΑΣ ΓΙΑΣΕΜΗ Σελ. 59 από 82

60 Αναφορές 1. Στατιστική Υπηρεσία Κύπρου ( 2. Κτηματολόγιο Κύπρου 3. Υπουργείο Εμπορίου, Βιομηχανίας και Τουρισμού. ( nt) 4. ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΔΟΜΗ ΚΑΙ ΤΙΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΤΗΣ ΑΡΧΗΣ ΛΙΜΕΝΩΝ ΚΥΠΡΟΥ Πλοίαρχος Χρίστος Μάτσης. 5. Ασωνίτης Γ. «Η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας», Εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα 1995, σελ Κυπριώτη Μ. Προοπτική Ανάπτυξης ενιαίας ΑΟΖ στο χώρο της ΝΑ Μεσογείου Σεπτέμβριος Ελληνικός Στρατός ( 8. Γεωγραφική Υπηρεσία Στρατού ( 9. Ελληνική Εταιρεία Διεθνούς Δικαίου και Διεθνών Σχέσεων ( ΑΝΤΡΕΑΣ ΓΙΑΣΕΜΗ Σελ. 60 από 82

61 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ ΑΝΤΡΕΑΣ ΓΙΑΣΕΜΗ Σελ. 61 από 82

62 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α : ΔΙΕΘΝΕΣ ΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ United Nations Convention on the Law of the Sea PART V EXCLUSIVE ECONOMIC ZONE Article 55 Specific legal regime of the exclusive economic zone The exclusive economic zone is an area beyond and adjacent to the territorial sea, subject to the specific legal regime established in this Part, under which the rights and jurisdiction of the coastal State and the rights and freedoms of other States are governed by the relevant provisions of this Convention. Article 56 Rights, jurisdiction and duties of the coastal State in the exclusive economic zone 1. In the exclusive economic zone, the coastal State has: (a) sovereign rights for the purpose of exploring and exploiting, conserving and managing the natural resources, whether living or non-living, of the waters superjacent to the seabed and of the seabed and its subsoil, and with regard to other activities for the economic exploitation and exploration of the zone, such as the production of energy from the water, currents and winds; (b) jurisdiction as provided for in the relevant provisions of this Convention with regard to: (i) the establishment and use of artificial islands, installations and structures; (ii) marine scientific research; (iii) the protection and preservation of the marine environment; (c) other rights and duties provided for in this Convention. 2. In exercising its rights and performing its duties under this Convention in the exclusive economic zone, the coastal State shall have due regard to the rights and duties of other States and shall act in a manner compatible with the provisions of this Convention. 3. The rights set out in this article with respect to the seabed and subsoil shall be exercised in accordance with Part VI. Article 57 Breadth of the exclusive economic zone The exclusive economic zone shall not extend beyond 200 nautical miles from the baselines from which the breadth of the territorial sea is measured. Article 58 Rights and duties of other States in the exclusive economic zone 1. In the exclusive economic zone, all States, whether coastal or land-locked, enjoy, subject to the relevant provisions of this Convention, the freedoms referred to in article 87 of navigation and overflight and of the laying of submarine cables and pipelines, and other internationally lawful uses of the sea related to these freedoms, such as those associated with the operation of ships, aircraft and submarine cables and pipelines, and compatible with the other provisions of this Convention. 2. Articles 88 to 115 and other pertinent rules of international law apply to the exclusive economic zone in so far as they are not incompatible with this Part. ΑΝΤΡΕΑΣ ΓΙΑΣΕΜΗ Σελ. 62 από 82

63 3. In exercising their rights and performing their duties under this Convention in the exclusive economic zone, States shall have due regard to the rights and duties of the coastal State and shall comply with the laws and regulations adopted by the coastal State in accordance with the provisions of this Convention and other rules of international law in so far as they are not incompatible with this Part. Article 59 Basis for the resolution of conflicts regarding the attribution of rights and jurisdiction in the exclusive economic zone In cases where this Convention does not attribute rights or jurisdictionto the coastal State or to other States within the exclusive economic zone, and a conflict arises between the interests of the coastal State and any other State or States, the conflict should be resolved on the basis of equity and in the light of all the relevant circumstances, taking into account the respective importance of the interests involved to the parties as well as to the international community as a whole. Article 60 Artificial islands, installations and structures in the exclusive economic zone 1. In the exclusive economic zone, the coastal State shall have the exclusive right to construct and to authorize and regulate the construction,operation and use of: (a) artificial islands; (b) installations and structures for the purposes provided for in article 56 and other economic purposes; (c) installations and structures which may interfere with the exercise of the rights of the coastal State in the zone. 2. The coastal State shall have exclusive jurisdiction over such artificial islands, installations and structures, including jurisdiction with regard to customs, fiscal, health, safety and immigration laws and regulations. 3. Due notice must be given of the construction of such artificial islands, installations or structures, and permanent means for giving warning of their presence must be maintained. Any installations or structures which are abandoned or disused shall be removed to ensure safety of navigation, taking into account any generally accepted international standards established in this regard by the competent international organization. Such removal shall also have due regard to fishing, the protection of the marine environment and the rights and duties of other States. Appropriate publicity shall be given to the depth, position and dimensions of any installations or structures not entirely removed. 4. The coastal State may, where necessary, establish reasonable safety zones around such artificial islands, installations and structures in which it may take appropriate measures to ensure the safety both of navigation and of the artificial islands, installations and structures. 5. The breadth of the safety zones shall be determined by the coastal State, taking into account applicable international standards. Such zones shall be designed to ensure that they are reasonably related to the nature and function of the artificial islands, installations or structures, and shall not exceed a distance of 500 metres around them, ΑΝΤΡΕΑΣ ΓΙΑΣΕΜΗ Σελ. 63 από 82

64 measured from each point of their outer edge, except as authorized by generally accepted international standards or as recommended by the competent international organization. Due notice shall be given of the extent of safety zones. 6. All ships must respect these safety zones and shall comply with generally accepted international standards regarding navigation in the vicinity of artificial islands, installations, structures and safety zones. 7. Artificial islands, installations and structures and the safety zones around them may not be established where interference may be caused to the use of recognized sea lanes essential to international navigation. 8. Artificial islands, installations and structures do not possess the status of islands. They have no territorial sea of their own, and their presence does not affect the delimitation of the territorial sea, the exclusive economic zone or the continental shelf. PART VIII REGIME OF ISLANDS Article 121 Regime of islands 1. An island is a naturally formed area of land, surrounded by water, which is above water at high tide. 2. Except as provided for in paragraph 3, the territorial sea, the contiguous zone, the exclusive economic zone and the continental shelf of an island are determined in accordance with the provisions of this Convention applicable to other land territory. 3. Rocks which cannot sustain human habitation or economic life of their own shall have no exclusive economic zone or continental shelf. ΑΝΤΡΕΑΣ ΓΙΑΣΕΜΗ Σελ. 64 από 82

65 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Β : ΕΘΝΙΚΟ ΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ Ο περί της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης Νόμος του 2004 εκδίδεται με δημοσίευση στην Επίσημη Εφημερίδα της Κυπριακής Δημοκρατίας σύμφωνα με το Άρθρο 52 του Συντάγματος. Αριθμός 64(Ι) του 2004 ΝΟΜΟΣ ΠΟΥ ΠΡΟΝΟΕΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ ΤΗΣ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΖΩΝΗΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Η Βουλή των Αντιπροσώπων ψηφίζει ως ακολούθως: Συνοπτικός τίτλος. 1. Ο παρών Νόμος θα αναφέρεται ως ο περί της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης Νόμος του 2004.Ερμηνεία. 2. (1) Στον παρόντα Νόμο, εκτός εάν από το κείμενό του προκύπτει διαφορετική έννοια «Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη» σημαίνει τη ζώνη πέραν και παρακείμενη της χωρικής θάλασσας της Δημοκρατίας, τα όρια της οποίας καθορίζονται στο άρθρο 3 «Δημοκρατία» σημαίνει την Κυπριακή Δημοκρατία «Διευθυντής» σημαίνει το Διευθυντή. του Τμήματος Αλιείας και Θαλάσσιων Ερευνών του Υπουργείου Γεωργίας, Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος. «Δικαστήριο» σημαίνει το Δικαστήριο όπως ορίζεται στο άρθρο 10. «ζώντες πόροι» περιλαμβάνουν ψάρια και οποιασδήποτε άλλης μορφής υδρόβια ζωή, εκτός των καθιστικών ειδών όπως αυτά καθορίζονται στο άρθρο 77 της Σύμβασης «μη ζώντες πόροι» σημαίνει τους διάφορους μεταλλευτικούς και άλλους μη ζώντες πόρους που κατά κανόνα βρίσκονται στο βυθό της θάλασσας ή το υπέδαφός του «ναυτικό μίλι» σημαίνει απόσταση χιλίων οκτακοσίων πενήντα δύο μέτρων 203 του «Σύμβαση» σημαίνει τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θαλάσσης, η οποία κυρώθηκε από τον περί της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας (Κυρωτικό) Νόμο του 1988 «Υπουργός» σημαίνει τον Υπουργό Γεωργίας, Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος και οποιοδήποτε άλλο γενικά ή ειδικά εξουσιοδοτημένο για το σκοπό αυτό πρόσωπο. (2) Ορισμοί οι οποίοι δεν έχουν διαφορετικά ερμηνευθεί στο παρόν άρθρο θα έχουν την έννοια που δίδει σ αυτούς η Σύμβαση και σε περίπτωση αντίθεσης μεταξύ του παρόντος Νόμου και της Σύμβασης, υπερισχύει η ερμηνεία της Σύμβασης. Κήρυξη και καθορισμός ορίων της Αποκλειστικής ΟικονομικήςΖώνης. 3. (1) Με τον παρόντα Νόμο, κηρύσσεται Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη, το εξωτερικό όριο της οποίας δε θα επεκτείνεται πέραν των 200 ναυτικών μιλίων από τις γραμμές βάσης από τις οποίες μετράται το πλάτος της χωρικής θάλασσας σύμφωνα με τη Σύμβαση. (2) Σε περίπτωση που οποιοδήποτε τμήμα της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης υπερκαλύπτει τμήμα της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης οποιουδήποτε άλλου Κράτους, του οποίου οι ακτές βρίσκονται απέναντι απ αυτές της Δημοκρατίας, η οριοθέτηση της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης της Κυπριακής Δημοκρατίας και της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης του άλλου Κράτους, θα καθορίζεταικατόπιν ΑΝΤΡΕΑΣ ΓΙΑΣΕΜΗ Σελ. 65 από 82

66 συμφωνίας μεταξύ τους, ελλείψει δε συμφωνίας μεταξύ τους η οριοθέτηση των συνόρων της ζώνης αυτής δε θα επεκτείνεται πέραν της μέσης γραμμής ή της γραμμής ίσης απόστασης από τις εκατέρωθεν γραμμές βάσης από τις οποίες μετράται το πλάτος της χωρικής θάλασσας. (3) Τα ακριβή όρια της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης θα γνωστοποιούνται εκάστοτε με Γνωστοποίηση του Υπουργού Εξωτερικών, που θα δημοσιεύεται στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας όπως τα όρια αυτά διαμορφώνονται ανάλογα με τις συγκεκριμένες περιοχές και με τις ενδεχόμενες συμφωνίες οριοθέτησης σύμφωνα με τις πρόνοιες των εδαφίων (1) και (2). Δικαιώματα και δικαιοδοσία στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη. 4. (1) Στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη η Δημοκρατία ασκεί (α) Κυριαρχικά δικαιώματα σ ό,τι αφορά στην εξερεύνηση, εκμετάλλευση, διατήρηση και διαχείριση των φυσικών πόρων, ζώντων ή μη, των υδάτων των υπερκείμενων του βυθού της θάλασσας, του βυθού της θάλασσας και του υπεδάφους της, και που σχετίζονται με άλλες δραστηριότητες για την οικονομική εκμετάλλευση και εξερεύνηση της ζώνης, όπως η παραγωγή ενέργειας από τα ύδατα, τα ρεύματα και τους ανέμους (β) δικαιοδοσία σ ό,τι αφορά (i) την εγκαθίδρυση και χρησιμοποίηση τεχνητών νήσων, εγκαταστάσεων και κατασκευών (ii) τη θαλάσσια επιστημονική έρευνα (iii) την προστασία και διατήρηση του θαλάσσιου περιβάλλοντος (γ) άλλα δικαιώματα και καθήκοντα που προβλέπει η Σύμβαση. (2) Τα δικαιώματα που αναφέρονται στο παρόν άρθρο αναφορικά με το βυθό της θάλασσας και το υπέδαφος θα ασκούνται σύμφωνα με το Μέρος VI της Σύμβασης - Διατάξεις περί Υφαλοκρηπίδας Δικαιώματα και καθήκοντα άλλων κρατών στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη. 5. (1) Η Κυπριακή Δημοκρατία, κατά την ενάσκηση των δικαιωμάτων της και την εκτέλεση των καθηκόντων της στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη σύμφωνα με τον παρόντα Νόμο και τις διατάξεις της Σύμβασης, λαμβάνει υπόψη τα δικαιώματα και τα καθήκοντα των άλλων Κρατών και ενεργεί κατά τρόπο συνάδοντα με τις διατάξεις της Σύμβασης. (2) Στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη της Κυπριακής Δημοκρατίας, τα άλλα Κράτη απολαμβάνουν τα δικαιώματα και υπόκεινται στις υποχρεώσεις που προβλέπει η Σύμβαση. Κατά την άσκηση των δικαιωμάτων και την εκπλήρωση των καθηκόντων τους αυτών, λαμβάνουν δεόντως υπόψη τα δικαιώματα και καθήκοντα της Κυπριακής Δημοκρατίας και συμμορφώνονται με τους νόμους και τους Κανονισμούς που υιοθετούνται απ αυτή σύμφωνα με τις διατάξεις της Σύμβασης και τους κανόνες του Διεθνούς Δικαίου, στην έκταση που αυτοί δεν είναι αντίθετοι με το σχετικό μέρος της Σύμβασης. ΑΝΤΡΕΑΣ ΓΙΑΣΕΜΗ Σελ. 66 από 82

67 Διατήρηση των ζώντων πόρων. 6. Ο Υπουργός με διάταγμά του που δημοσιεύεται στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας, καθορίζει τον επιτρεπτό όγκο και τα είδη αλιεύματος των ζώντων πόρων στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη. Εξερεύνηση και εκμετάλλευση των ζώντων πόρων. Κεφ του του του (1) Κανένα πρόσωπο δεν προβαίνει μέσα στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη σε εξερεύνηση και εκμετάλλευση των ζώντων πόρων, εκτός των περιπτώσεων όπου έχει λάβει άδεια από τον Υπουργό σύμφωνα με τον παρόντα ή οποιοδήποτε άλλο Νόμο ή Κανονισμό ή από το Διευθυντή σύμφωνα με τον περί Αλιείας Νόμο. (2)(α) Οποιοδήποτε πρόσωπο παραβαίνει τις διατάξεις του εδαφίου (1) του παρόντος άρθρου, διαπράττει αδίκημα και, σε περίπτωση καταδίκης του, υπόκειται σε χρηματική ποινή που δεν υπερβαίνει τις εκατό χιλιάδες λίρες (ΛΚ ) ή σε φυλάκιση για χρονική περίοδο που δεν υπερβαίνει τα τρία χρόνια ή και στις δύο αυτές ποινές. Σε περίπτωση δεύτερης ή μεταγενέστερης καταδίκης, το πρόσωπο αυτό υπόκειται σε χρηματική ποινή που δεν υπερβαίνει τις διακόσιες χιλιάδες λίρες (ΛΚ ) ή σε φυλάκιση που δεν υπερβαίνει τα πέντε χρόνια ή και στις δύο αυτές ποινές. (β) Το Δικαστήριο, επιπρόσθετα με οποιαδήποτε ποινή ήθελε επιβάλει δυνάμει της παραγράφου (α) του παρόντος εδαφίου, δύναται να διατάξει την κατάσχεση οποιουδήποτε σκάφους, αντικειμένου, εξοπλισμού ή υλικού, συμπεριλαμβανομένου και αλιεύματος, που χρησιμοποιήθηκε ή λήφθηκε κατά τη διάπραξη του αδικήματος αυτού. Εξερεύνηση και εκμετάλλευση των μη ζώντων πόρων. 8. (1) Κανένα πρόσωπο δε θα προβαίνει μέσα στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη, στην εξερεύνηση και εκμετάλλευση των μη ζώντων πόρων, εκτός από τις περιπτώσεις κατά τις οποίες έχει λάβει άδεια από το Υπουργικό Συμβούλιο σύμφωνα με τον παρόντα Νόμο ή από οποιοδήποτε άλλο αρμόδιο όργανο δυνάμει άλλου νόμου ή κανονισμού. (2)(α) Οποιοδήποτε πρόσωπο παραβαίνει τις διατάξεις του εδαφίου (1), διαπράττει αδίκημα και, σε περίπτωση, καταδίκης, υπόκειται σε χρηματική ποινή που δεν υπερβαίνει τις διακόσιες πενήντα χιλιάδες λίρες (ΛΚ ) ή σε φυλάκιση για χρονική περίοδο που δεν υπερβαίνει τα πέντε χρόνια ή και στις δύο αυτές ποινές. Σε περίπτωση δεύτερης ή μεταγενέστερης καταδίκης, το πρόσωπο αυτό υπόκειται σε χρηματική ποινή που δεν υπερβαίνει τις πεντακόσιες χιλιάδες λίρες (ΛΚ ) ή σε φυλάκιση που δεν υπερβαίνει τα δέκα χρόνια ή και στις δύο αυτές ποινές. (β) Το Δικαστήριο, επιπρόσθετα με οποιαδήποτε ποινή ήθελε επιβάλει δυνάμει της παραγράφου (α) του παρόντος εδαφίου δύναται να διατάξει την κατάσχεση οποιουδήποτε σκάφους, αντικειμένου, εξοπλισμού ή υλικού, συμπεριλαμβανομένων και των ίδιων των μη ζώντων πόρων, που λήφθηκαν κατά τη διάπραξη του αδικήματος αυτού. ΑΝΤΡΕΑΣ ΓΙΑΣΕΜΗ Σελ. 67 από 82

68 Ποινική ευθύνη αξιωματούχων νομικών προσώπων. 9. Όταν διαπραχθεί από νομικό πρόσωπο αδίκημα κατά παράβαση των διατάξεων του παρόντος Νόμου και αποδεικνύεται ότι το αδίκημα αυτό έχει διαπραχθεί με τη συγκατάθεση ή ανοχή ή ότι οφείλεται σε αμέλεια οποιουδήποτε διευθύνοντος συμβούλου, διευθυντή, γραμματέα ή άλλου αξιωματούχου του νομικού προσώπου, το πρόσωπο αυτό καθώς και το νομικό πρόσωπο είναι ένοχο του αδικήματος αυτού. Αποκλειστική δικαιοδοσία Δικαστηρίου. 10. Το Επαρχιακό Δικαστήριο Λευκωσίας ή το Κακουργιοδικείο, ανάλογα με τη σοβαρότητα του αδικήματος, που συνεδριάζει στη Λευκωσία, θα έχει την αποκλειστική δικαιοδοσία να εκδικάζει όλα τα κατά παράβαση των διατάξεων του παρόντος Νόμου αδικήματα και να επιβάλλει οποιαδήποτε ποινή προβλεπόμενη στον παρόντα Νόμο ή Κανονισμούς που εκδίδονται δυνάμει αυτού. Κανονισμοί. 11. (1) Το Υπουργικό Συμβούλιο δύναται να εκδίδει Κανονισμούς για την καλύτερη εφαρμογή των διατάξεων του παρόντος Νόμου. (2) Χωρίς επηρεασμό της γενικότητας του εδαφίου (1), οι εν λόγω Κανονισμοί δύνανται να αφορούν σε όλους ή μερικούς από τους ακόλουθους σκοπούς, δηλαδή (α) Τη διατήρηση των ζώντων πόρων της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (β) την προστασία του περιβάλλοντος στη Ζώνη αυτή (γ) όσον αφορά τα αλλοδαπά πλοία, τη ρύθμιση των περιοχών αλιείας, των τύπων, μεγεθών και ποσότητας εξοπλισμού, και των τύπων, μεγέθων και αριθμού των αλιευτικών σκαφών που μπορούν να χρησιμοποιηθούν (δ) τη ρύθμιση των θεμάτων της θαλάσσιας επιστημονικής έρευνας (ε) τη δυνατότητα επιβίβασης σε αλλοδαπά πλοία, της επιθεώρησης σύλληψης και κατάσχεσης για τη διασφάλιση της νομοθεσίας της σχετικής με την άσκηση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Δημοκρατίας και (στ) τη διαδικασία χορήγησης οποιασδήποτε άδειας που εφαρμόζεται στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη. Έναρξη της ισχύος του παρόντος Νόμου. 12. Ο παρών Νόμος τίθεται σε ισχύ από την ΑΝΤΡΕΑΣ ΓΙΑΣΕΜΗ Σελ. 68 από 82

69 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Γ : ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΜΕΤΑΞΥ ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΚΑΙ ΑΡΑΒΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΤΗΣ ΑΙΓΥΠΤΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΗ ΑΟΖ AGREEMENT BETWEEN THE REPUBLIC OF CYPRUS AND THE ARAB REPUBLIC OF EGYPT ON THE DELIMITATION OF THE EXCLUSIVE ECONOMIC ZONE The Republic of Cyprus and the Arab Republic of Egypt (hereinafter referred to as "the two parties"); Desiring to strengthen further the ties of good - neighborhood and cooperation between the two countries; Recognizing the importance of the delimitation of the Exclusive Economic Zone for the purpose of development in both countries; Recalling the relevant provisions of the United Nations Convention on the Law of the Sea of 10 December 1982, to which the two countries are parties; have agreed as follows; ARTICLE (1) a- The delimitation of the Exclusive Economic Zone between the two parties is effected by the median line of which every point is equidistant from the nearest point on the base line of the two parties. b- The median line and its limits is defined by points from (1) to (8) according to the list of the Geographical Coordinates annexed to this agreement (Annex I). c- The median line determined, appears graphically on the Official Hydrographic Chart published by the British Admiralty No. 183 (Ras at Tin to Iskenderun) scale 1/ (Annex II). d- At the request of any of the two parties, any further improvement on the positional accuracy of the median line, will be agreed upon by the two parties using the same principles, when more accurate data are available. e- Taking into consideration article 74 of the United Nations Convention on the Law of the Sea of 10th of December, 1982, the geographical coordinates of points 1 and 8 could be reviewed and /or extended as necessary in light of future delimitation of the EEZ with other concerned neighboring states and in accordance with an agreement to be reached in this matter by neighboring states concerned. ΑΝΤΡΕΑΣ ΓΙΑΣΕΜΗ Σελ. 69 από 82

70 ARTICLE (2) In case there are natural resources extending from the Exclusive Economic Zone of one party to the Exclusive Economic Zone of the other, the two parties shall cooperate in order to reach an agreement on the modalities of the exploitation of such resources. ARTICLE (3) If any of the two parties is engaged in negotiations aimed at the delimitation of its Exclusive Economic Zone with another state, this party before reaching a final agreement with the other state, shall notify and consult the other party, if such delimitation is in connection with coordinates 1 or 8. ARTICLE (4) a- Any dispute arising from the implementation of this agreement shall be settled through diplomatic channels in a spirit of understanding and cooperation. b- In case the two parties do not settle the dispute within a reasonable period of time through diplomatic channels, then the dispute will be referred to arbitration. ARTICLE (5) 1- This agreement is subject to ratification according to the constitutional procedures in each country. 2- This agreement shall enter into force upon the exchange of the instruments of ratification. Done in duplicate at Cairo this 17 day of February 2003 in English and Arabic languages, both texts being authentic, in case of differences of interpretation, the English text shall prevail. For The Government of The Republic of Cyprus For The Government of The Arab Republic of Egypt ΑΝΤΡΕΑΣ ΓΙΑΣΕΜΗ Σελ. 70 από 82

71 ANNEX 1 LIST OF GEOGRAPHICAL COORDINATES OF POINTS (1) TO (8) DEFINING THE MEDIAN LINE AND ITS LIMITS ANNEXED TO THE AGREEMENT BETWEEN THE REPUBLIC OF CYPRUS AND THE ARAB REPUBLIC OF EGYPT ON THE DELIMITATION OF THE EXCLUSIVE ECONOMIC ZONE LIST OF GEOGRAPHICAL COORDINATES POINT LATITUDE LONGITUDE ' 00'' 30 05' 00'' ' 00'' 30 28' 30'' ' 40'' 30 36' 40'' ' 20'' 31 07' 00'' ' 30'' 31 36' 30'' ' 20'' 31 01' 20'' ' 40'' 32 31' 00'' ' 20'' 32 58' 20'' * The geographical Coordinates of point (1 & 8 ) could be reviewed and/or extended as necessary in accordance with the provisions of this agreement. NOTE 1: The median line determined, appears graphically on the Official Hydrographic Chart published by the British Admiralty, No. 183 ( Ras at Tin to Iskenderun ) scale 1/ , Annex II of the above agreement. The positional accuracy of the median line and the derived geographical coordinates of the turning points ( 1 ) to ( 8 ), is that of the above mentioned British chart. NOTE 2: Any further improvement on the positional accuracy of the median line, will be agreed upon by the two parties using the same principles, when more accurate data is available. Ministry of Interior Department of Lands and Surveys Hydrographic Unit CYPRUS Name and title: CHRISTOS ZENONOS Chief Hydrographer Signed: Date: The Director of the Egyptian Hydrographic Department EGYPT Name and title: Signed: Date: ΑΝΤΡΕΑΣ ΓΙΑΣΕΜΗ Σελ. 71 από 82

72 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Δ : ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΜΕΤΑΞΥ ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΚΑΙ ΙΣΡΑΗΛ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΗ ΑΟΖ Επίσημη Εφημερίδα Της Κυπριακής Δημοκρατίας Παράρτημα Πρώτο Νομοθεσία Μέρος III Αριθμός 4143 Παρασκευή, 25 Φεβρουαρίου Ο περί της Συμφωνίας μεταξύ της Κυβέρνησης της Κυπριακής Δημοκρατίας και της Κυβέρνησης του Κράτους του Ισραήλ για την Οριοθέτηση της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (Κυρωτικός) Νόμος του 2011 εκδίδεται με δημοσίευση στην Επίσημε Εφημερίδα της Κυπριακής Δημοκρατίας σύμφωνα με το Άρθρο 52 του Συντάγματος Αριθμός 7(III) του 2011 ΝΟΜΟΣ ΜΕ ΤΟΝ ΟΠΟΙΟ ΚΥΡΩΝΕΤΑΙ Η ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΜΕΤΑΞΗ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΚΗΣΗΣ ΤΗΣ ΚΥΠΡΙΑΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ ΤΟΥ ΙΣΡΑΗΛ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΗ ΤΗΣ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΖΩΝΗΣ Η Βουλή των Αντιπροσώπων ψηφίζει ως ακολούθως: Συνοπτικός τίτλος : 1. Ο παρών νόμος θα αναφέρεται ως περί της Συμφωνίας μεταξύ της Κυβέρνησης της Κυπριακής Δημοκρατίας και της Κυβέρνησης του κράτους του Ισραήλ για την οριοθέτηση της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (Κυρωτικός ) Νόμος του Ερμηνεία: 2.Στον Παρόντα Νόμο- <<Συμφωνία>> σημαίνει την Συμφωνία μεταξύ της Κυβέρνησης του Κράτους του Ισραήλ για την Οριοθέτηση της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης, η οποία έγινε στην Λευκωσία στις 17 Δεκεμβρίου 2010 και της οποίας το αυθεντικό κείμενο στην Ελληνική γλώσσα εκτίθεται στο Μέρος I του Πίνακα, στην Εβραϊκή γλώσσα στο Μέρος II του Πίνακα. Νοείται ότι, σε περίπτωση αντίθεσης μεταξύ των κειμένων, υπερισχύει το κείμενο που εκτίθεται στο Μέρος III του Πίνακα. Κύρωση της Συμφωνίας: 3.Η Συμφωνία, της οποίας η υπογραφή από την Κυβέρνηση της Κυπριακής Δημοκρατίας αποφασίσθηκε από το Υπουργικό Συμβούλιο με Απόφαση του ημερομηνίας 13 Δεκεμβρίου 2010, κυρώνεται με τον παρόντα Νόμο. ΑΝΤΡΕΑΣ ΓΙΑΣΕΜΗ Σελ. 72 από 82

73 ΠΙΝΑΚΑΣ ΜΕΡΟΣ 1 Συμφωνία μεταξύ της κυβέρνησης της Κυπριακής Δημοκρατίας και της Κυβέρνησης του Κράτους του Ισραήλ για την Οριοθέτηση της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης. Η Κυβέρνηση της Κυπριακής Δημοκρατίας και η Κυβέρνηση του Κράτους Ισραήλ (εφεξής αναφερόμενες, η κάθε μια, ως <<Μέρος>>, και μαζί ως τα δύο Μέρη) Επιθυμώντας να ενισχύσουν περαιτέρω τους δεσμούς καλής γειτονίας και συνεργασίας μεταξύ των 2 χωρών. Αναγνωρίζοντας την σημασία της οριοθέτησης της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης για σκοπούς ανάπτυξης στις 2 χώρες. Ανακαλώντας τις σχετικές με την Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη πρόνοιες της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για το δίκαιο της θάλασσας της 10 ης Δεκεμβρίου Βασιζόμενες στους εφαρμοστέους στο θέμα κανόνες και αρχές του διεθνούς δικαίου της θάλασσας. Έχουν συμφωνήσει ως ακολούθως: Άρθρο 1 (α) Η οριοθέτηση της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης μεταξύ των δύο Μερών γίνεται με βάση τη μέση γραμμή, ως αυτή ορίζεται στην πιο κάτω παράγραφο (β). (β) Η μέση γραμμή μεταξύ των δύο Μερών και τα όρια της ορίζονται από τα σημεία 1 εώς 12, σύμφωνα με τον κατάλογο των γεωγραφικών συντεταγμένων που επισυνάπτεται ως Παράρτημα Ι, το οποίο αποτελεί αναπόσπαστο μέρος αυτής της Συμφωνίας. (γ) Η μέση γραμμή όπως καθορίζεται, απεικονίζεται γραφικά στον Επίσημο Υδρογραφικό Ναυτικό Χάρτη που εκδόθηκε από το Βρετανικό Ναυαρχείο Αρ.183 (από το Ρα ς ατ Τιν μέχρι την Αλεξανδρούπολη). κλίμακα 1/1,100,000 (Επισυνάπτεται ως Παράρτημα II, οποίο αποτελεί αναπόσπαστο μέρος αυτής της Συμφωνίας). (δ) Οι τιμές των συντεταγμένων των συμφωνηθέντων σημείων 1 έως 12 επί της μέσης γραμμής έχουν αυξημένη ισχύ έναντι του χάρτη που αναφέρεται στην παράγραφο (γ) πιο πάνω, και έναντι οποιοδήποτε άλλου χάρτη ή ναυτικού χάρτη που αποτυπώνει τη θέση της μέσης γραμμής μεταξύ των δύο Μερών. ΑΝΤΡΕΑΣ ΓΙΑΣΕΜΗ Σελ. 73 από 82

74 (ε) Λαμβάνοντας υπόψη τις σχετικές με την οριοθέτηση της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης μεταξύ Κρατών του εθιμικού διεθνούς δικαίου, οι γεωγραφικές συντεταγμένες των σημείων 1 ή 12 δύναται να αναθεωρηθούν και / ή να τροποποιηθούν ως είναι αναγκαίο υπό το φώς μελλοντικής συμφωνίας σχετικά με την οριοθέτηση της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης που θα επιτευχθεί από τα τρία ενδιαφερόμενα Κράτη σε σχέση με κάθε ένα από τα προαναφερόμενα σημεία. Άρθρο 2 Στην περίπτωση που υπάρχουν φυσικό πόροι, συμπεριλαμβανομένων υδρογονανθρακικών ταμιευτήρων που εκτίνονται από την Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη τοθ άλλου, τα δύο Μέρη θα συνεργαστούν με σκοπό την επίτευξη συμφωνίας-πλαίσιο καταμερισμού για τους τρόπους κοινής ανάπτυξης και εκμετάλλευσης τέτοιων πόρων. Άρθρο 3 Χωρίς επηρεασμό των προνοιών του Άρθρου i (ε), εάν οποιοδήποτε από τα δυο Μέρη εμπλέκεται σε διαπραγματεύσεις οι οποίες αποσκοπούν στην οριοθέτηση της Αποκλειστικής Οικονομικής του Ζώνης με άλλο Κράτος, εκείνο το Μέρος, πριν από την επίτευξη τελικής συμφωνίας με το άλλο Κράτος, θα γνωστοποιήσει στο άλλο Μέρος και θα διαβουλευθεί με αυτό, εάν η Οριοθέτηση έχει σχέση με της συντεταγμένες 1 ή 12. Άρθρο 4 (α) Οποιαδήποτε διαφορά προκύπτει από την ερμηνεία ή την εφαρμογή αυτής της Συμφωνίας θα διευθετείται μέσω τη διπλωματικής οδού με πνεύμα κατανόησης και συνεργασίας. (β) Σε περίπτωση που τα δύο Μέρη δεν διευθετήσουν τη διαφορά τους εντός εύλογου χρονικού διαστήματος μέσω της διπλωματικής οδού σύμφωνα με την παράγραφο (α) πιο πάνω, η διαφορά παραπέμπεται σε διαιτησία. Οι όροι αναφοράς και η διαδικασία της διαιτησίας ορίζονται από τα Μέρη, με αμοιβαία συμφωνία, πριν από την έναρξη της διαιτησίας. Άρθρο 5 (α) Η Συμφωνία αυτή υπόκειται σε επικύρωση σύμφωνα με τις συνταγματικές διαδικασίες σε κάθε χώρα. ΑΝΤΡΕΑΣ ΓΙΑΣΕΜΗ Σελ. 74 από 82

75 (β) Η Συμφωνία αυτή τίθεται σε ισχύ με την ανταλλαγή των εγγράφων επικύρωσης. Έγινε στην Λευκωσία στις 17 του Δεκεμβρίου 2010, που αντιστοιχεί στη 10 η ημέρα του Τεβέτ 5771, σε δύο αντίγραφα την Ελληνική, Εβραϊκή και Αγγλική γλώσσα, με όλα τα κείμενα να είναι εξίσου αυθεντικά. Σε περίπτωση διαφοράς στην Ερμηνεία των κειμένων, υπερισχύει το Αγγλικό κείμενο. ΑΝΤΡΕΑΣ ΓΙΑΣΕΜΗ Σελ. 75 από 82

76 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ I Κατάλογος γεωγραφικών συντεταγμένων των σημείων 1 εώς 12 στο επίπεδο αναφοράς WGS84 που ορίζουν τη μέση γραμμή μεταξύ της Κυπριακής Δημοκρατίας και του Κράτους του Ισραήλ και τα όρια της, που τίθεται ως παράρτημα στην Συμφωνία μεταξύ της Κυβέρνησης της Κυπριακής Δημοκρατίας και του Κράτους του Ισραήλ για την Οριοθέτηση της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης ΣΗΜΕΙΟ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΟ ΠΛΑΤΟΣ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΟ ΜΗΚΟΣ '40"N 33 53'40"E '24"N 33 52'06"E '59"N 33 46'42"E '00"N 33 43'05"E '27"N 33 36'15"E '56"N 33 27'02"E '25"N 33 17'50"E '22"N 33 10'28"E '37"N 33 05'56"E '03"N 33 01'36"E '35"N 32 59'50"E '20"N 32 58'20"E Οι γεωγραφικές συντεταγμένες των σημείων 1 και / ή 12 δύναται να αναθεωρηθούν και / ή να τροποποιηθούν όπως κριθεί αναγκαίο σύμφωνα με τις πρόνοιες αυτής της Συμφωνίας. ΣΗΕΜΕΙΩΣΗ 1: Η μέση γραμμή, ως έχει καθοριστεί γραφικά στον Επίσημο Υδρογραφικό Ναυτικό Χάρτη που εκδόθηκε από το Βρετανικό Ναυαρχείο Αρ.183( από το Ρα ς ατ Τιν μέχρι την Αλεξανδρέττα) κλίμακα 1/1,100,000 (Επισυνάπτεται ως Παράρτημα II). ΣΗΜΕΙΩΣΗ 2: Η μέση γραμμή μεταξύ οποιοδήποτε δυο πιο πάνω αναφερόμενων διαδοχικών σημείων ακολουθεί την γεωδαισιακή γραμμή μεταξύ αυτών των σημείων. ΣΗΜΕΙΩΣΗ 3: O κατάλογος των γεωγραφικών συντεταγμένων ως πιο πάνω έχει αυξημένη ισχύ έναντι οποιουδήποτε χάρτη ή ναυτικού χάρτη που αποτυπώνει τη θέση της μέσης γραμμής μεταξύ των δύο Μερών. ΑΝΤΡΕΑΣ ΓΙΑΣΕΜΗ Σελ. 76 από 82

77 ΑΝΤΡΕΑΣ ΓΙΑΣΕΜΗ Σελ. 77 από 82