ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ «ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΗΤΡΑΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΣΠΗΛΑΙΟ ΤΗΣ ΜΑΡΩΝΕΙΑΣ» ENVIRONMENTAL ASSESSMENT IMPACT ABOUT CAVE OF MARONIA

Transcript

1 Τ.Ε.Ι. ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΑΚΗΣ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΑΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ «ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΗΤΡΑΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΓΙΑ ΤΟ ΣΠΗΛΑΙΟ ΤΗΣ ΜΑΡΩΝΕΙΑΣ» ENVIRONMENTAL ASSESSMENT IMPACT ABOUT CAVE OF MARONIA ΣΠΟΥΔΑΣΤΗΣ ΚΑΤΣΙΜΠΡΑΣ ΔΗΜΟΣ Α.Ε.Μ.464 Επιβλέπουσα Καθηγήτρια: Κόγια Γρ. Φωτεινή Καβάλα, Νοέμβριος 213

2 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η εργασία αυτή αποτελεί την πτυχιακή μου εργασία στα πλαίσια των σπουδών μου στο τμήμα μηχανολογίας του Τ.Ε.Ι Καβάλας και παράλληλα επισφραγίζει το τέλος των σπουδών μου. Η εκπόνηση της ξεκίνησε το Νοέμβριο του 212 και ολοκληρώθηκε τον Αύγουστο του 213, υπό την επίβλεψη της καθηγήτριας κας Κόγια Φωτεινής, καθηγήτριας εφαρμογών του τομέα φυσικής, του γενικού τμήματος θετικών επιστημών, της σχολής τεχνολογικών εφαρμογών, του Τ.Ε.Ι Καβάλας. Η παρούσα εργασία, είχε ως σκοπό την διεξαγωγή και την δημιουργία μιας μήτρας μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων του σπηλαίου της Μαρώνειας. Ο τελικός στόχος αυτής ήταν η συγκέντρωση στοιχείων, η διατύπωση παρατηρήσεων και η εξαγωγή συμπερασμάτων τα οποία πιθανόν να φανούν χρήσιμα στη μελλοντική ευρεία αξιοποίηση της διεξαγωγής τέτοιων ενεργειών ώστε να έχουμε μια πιο κατανοητή μορφή πληροφόρησης ως προς της επιπτώσεις ενός έργου. Τέλειώνοντας θα ήθελα να ευχαριστήσω θερμά και πρώτα απ όλους την καθηγήτρια κα Κόγια Φωτεινή, τόσο για την ανάθεση του θέματος, όσο και για το αμείωτο ενδιαφέρον, για την προθυμία της στην εξεύρεση πληροφοριών, την καθοδήγηση αλλα κυρίως για την κατανόηση της σε κάποια λεπτα θέματα τα όποια ηταν καταλυτικά ως προς την διεκπεραίωση της πτυχιακής αυτής εργασίας. Ένα μεγάλο ευχαριστώ στην οικογένεια μου για όλη τους την προσπάθεια όλα αυτά τα χρόνια,στον παππού και την γιαγιά μου οι οποίοι μου πρόσφεραν την μεγαλύτερη βοήθεια όλο αυτό τον καιρό και σε όσους πιστεύουν σε εμένα. Τέλος ένα ακόμη ευχαριστώ σε όλους τους καθηγητές και δασκάλους μου για όλες τις γνώσεις που μου πρόσφεραν μέχρι τώρα. Κομοτηνή Αύγουστος ΚΑΤΣΙΜΠΡΑΣ ΔΗΜΟΣ 464

3 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΡΟΛΟΓΟΣ... 2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ... 3 ΠΕΡΙΛΗΨΗ... 5 ABSTRACT ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ΣΠΗΛΑΙΑ Τι είναι σπήλαιο Τα σπήλαια της Ελλάδος Σπήλαια Ανατολικής Μακεδονείας και Θράκης Σπήλαιο και άνθρωπος Τα Σπήλαια ως Κατοικία του Ανθρώπου Βιοποικιλότητα-Οικοσυστήματα Σπηλαίων ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΣΠΗΛΑΙΩΝ Ανθρώπινη Ρύπανση Όχληση από τον Άνθρωπο Καταστροφή Αβιοτικών Παραγόντων Πως Επηρεάζεται η Πανίδα και η Χλωρίδα Οπτική ρύπανση ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ Ασφάλεια Σπηλαίου ΜΗΤΡΕΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ Ορισμός Διαχρονική εξέλιξη της μήτρας περιβαλλοντικών επιπτώσεων α Μεθοδολογία WRAM β Μεθοδολογία Crawford γ Μεθοδολογία PADC δ Μεθοδολογία Fisher and Davis ε Μεθοδολογία Loran Μεθοδολογία Leopold α Δομή ΚΑΤΣΙΜΠΡΑΣ ΔΗΜΟΣ 464

4 5.3.β Οι έννοιες μέγεθος και σημασία των επιπτώσεων γ Περιγραφή μήτρας Ανάπτυξη μήτρας περιβαλλοντικών επιπτώσεων ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΜΗΤΡΑΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ Κείμενο μήτρας α Συνοπτική περιγραφή του έργου β Επιμερούς εργασίες (Στήλες μήτρας) γ Περιβαλλοντικοί παράγοντες (Σειρές μήτρας) δ Βαθμολόγηση επιπώσεων Μήτρα Περιορισμένη Μήτρα Σχολιασμός Της Μήτρας ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΚΑΤΣΙΜΠΡΑΣ ΔΗΜΟΣ 464

5 ΠΕΡΙΛΗΨΗ Η πτυχιάκη αύτη εργασία ως αντικείμενο την ανάπτυξη της μήτρας περιβαλλοντικών επιπτώσεων.στόχος της εργασίας,είναι μία όσο το δυνατόν απλούστερη και σαφέστερη καταγραφή και απεικόνιση των επιπτώσεων που μπορεί να έχει ένα έργο στο περιβάλλον. Στην κατεύθυνση αύτη,περιγράφονται οι επιπτώσεις που μπορεί να εχουν οι εργασίες για την ανάδειξη του σπηλαίου της Μαρώνειας,καθώς και οι προτεινόμενοι τρόποι αντιμετώπισης σύμφωνα με την νομοθεσία με σκοπό πάντα την αξιοποίηση και προστασία του σπηλαίου. ABSTRACT This work were designed to develop an environmental impact matrix.attempt of this work is one possible simpler and clearer record and display of the impacts that can have a project on the environment. In this direction, we describe the impacts they may have the works to showcase the cave of Maronia, and we suggested ways of treatment under the law, always by the use of protection and the making of the cave. 5 ΚΑΤΣΙΜΠΡΑΣ ΔΗΜΟΣ 464

6 1. ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ Μια μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων (ΜΠΕ) είναι η λεπτομερής μελέτη των πιθανών επιπτώσεων από μια καθορισμένη ανάπτυξη στο τοπικό περιβάλλον. Η μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων θα πρέπει να αξιολογήσει την υπάρχουσα τοποθεσία και τους όρους και να αξιολογήσει τις αναμενόμενες επιπτώσεις στη χλωρίδα, την πανίδα, την οικονομία, ιστορικών και κοινωνικών παραγόντων της νέας ανάπτυξης. Όλες οι εξελίξεις με υψηλό αντίκτυπο απαιτούν ΜΠΕ, για παράδειγμα, των γεωργικών βιομηχανιών προϊόντων, ηλεκτρικών σταθμών παραγωγής, μαρίνες και άλλες εγκαταστάσεις ακτογραμμή και ξύλο και είδε τα έργα άλεσης. Η ΕΠΕ είναι σημαντικό να γίνει για να μην προκληθεί ζημιά στην τοπική περιοχή από την άποψη της οικολογίας, του αέρα και των υδάτων του και να διασφαλίσει τη μακροπρόθεσμη βιώσιμη, ανάπτυξη με την ελάχιστη επίπτωση. Αναλυτικά οδηγίες και κατευθύνσεις για τη διεξαγωγή ΜΠΕ, αναφέρει και ένα απόσπασμα: "Αποφαινόμενη" αρχή πρέπει να εξετάσει την επίδραση μιας δραστηριότητας για: a. κρίσιμο ενδιαίτημα, και b. στην περίπτωση των απειλούμενων πληθυσμών των ειδών, καθώς και οικολογικές κοινότητες, καθώς και των ενδιαιτημάτων τους, το αν είναι πιθανό να υπάρξει σημαντική επίδραση στους πληθυσμούς των ειδών αυτών, ή οικολογικές κοινότητες, ή τους οικοτόπους, και c. οποιαδήποτε άλλα προστατευόμενα είδη πανίδας ή προστατευόμενη ενδημικά φυτά κατά την έννοια του Εθνικού Πάρκων και Άγριας Ζωής Νόμος του " 6 ΚΑΤΣΙΜΠΡΑΣ ΔΗΜΟΣ 464

7 Kρυστάλλινοι σταλακτίτες σε εντυπωσιακούς σχηματισμούς αντανακλώνται στα νερά του λιμναίου σπηλαίου «Γλυφάδας» Διρού, στη Mάνη. Yπόγειος ποταμός στο σπήλαιο Aγίας Tριάδας Kαρύστου Eυβοίας. Eίναι κατάλληλο για αθλητική σπηλαιολογία, λόγω των δυσκολιών που παρουσιάζει. 7 ΚΑΤΣΙΜΠΡΑΣ ΔΗΜΟΣ 464

8 2. ΣΠΗΛΑΙΑ 2.1. Τι είναι σπήλαιο Ως σπήλαιο ορίζεται οποιαδήποτε φυσική κοιλότητα στο εσωτερικό της γής, στην οποία μπορεί να έχει πρόσβαση ο άνθρωπος. Σε αντίθετη περίπτωση, κατά την οποία δεν υπάρχει πρόσβαση για τον άνθρωπο, γίνεται λόγος για έγκοιλο. Σχηματισμός Η διαδικασία δημιουργίας των σπηλαίων είναι καθαρά γεωλογική - χημική. Η συνηθέστερη διαδικασία δημιουργίας σπηλαίου είναι η εξής: Η διείσδυση του νερού της βροχής στις σχισμές των ασβεστολιθικών πετρωμάτων τα διαλύει πολύ αργά, δημιουργώντας σταδιακά ολοένα και μεγαλύτερες κοιλότητες στο εσωτερικό τους. Μέσα στα σπήλαια συναντούμε διάκοσμο από ασβεστολιθικές αποθέσεις. Το νερό που διαλύει τα ασβεστολιθικά πετρώματα και δημιουργεί το σπήλαιο γίνεται πλούσιο σε ανθρακικό ασβέστιο, το οποίο και εναποθέτει βαθμηδόν στα σημεία όπου υπάρχει σταγονορροή. Έτσι, στην οροφή του σπηλαίου δημιουργούνται οι σταλακτίτες και στο έδαφος οι σταλαγμίτες. Πλήθος άλλων εξειδικευμένων μορφών δημιουργούνται από την ίδια διαδικασία, δίνοντας πολύπλοκα και πολύ όμορφα συμπλέγματα. 8 ΚΑΤΣΙΜΠΡΑΣ ΔΗΜΟΣ 464

9 2.2. Τα σπήλαια της Ελλάδος 1.β ΣΠΗΛΑΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ Ονομασία Περιοχή-Νομός 1. Αγίας Σοφίας Κύθηρα 2. Αγίου Ανδρέα Καστανιές-Λακωνία 3. Αγίου Γάλακτος Χίος 4. Αγίου Γεωργίου Κιλκίς 5. Αγγίτης Προσοτσάνη Δράμας 6. Αλιστράτης Σέρρες 7. Αλμωπίας Αριδαία 8. Ανεμότρυπα Πραμάντα Ιωαννίνων 9. Αντιπάρου Αντίπαρος 1. Απήδημα Μάνη Λακωνείας 11. Αρετούσας Λόφος πρ.ηλία,πειραιάς 12. Ασπροχάλικο Πρέβεζα 13. Γεροντόσπηλιος Μελιδόνι Ρεθύμνου 14. Γλυφάδα Διρού Λακωνία 15. Σπηλαιοκαταβόθρα Δέρβιος Τύρος,ν.Αρκαδίας 16. Δίκταιο Άντρο Λασίθι 17. Δρογκαράτη Σάμη Κεφαλονίας 18. Ηράκλεια (νησίδα) Μεταξύ Νάξου και Ίου 19. Ιδαίο Άντρο Οροπέδιο Νίδας Ρέθυμνο 2. Καταρακτών Έδεσσας Έδεσσα 21. Κλειδί Ιωάννινα 22. Σπήλαιο των λιμνών Καστριά Αχαϊας 23. Μεγάλακκος Κλειδωνία Ιωαννίνων 24. Λιμνοσπήλαιο Μελισσάνης Σάμη Κεφαλονίας 9 ΚΑΤΣΙΜΠΡΑΣ ΔΗΜΟΣ 464

10 25. Μιλάτου Λασίθι 26. Νταβέλη Αττική 27. Των Ολύμπων Χίος 28. Περάματος Ιωάννινα 29. Πετραλώνων Χαλκιδική 3. Προφήτη Ηλία Ριζούπολης Αττική 31. Απόλλωνος και Πανός Ακρόπολη Αττική 32. Βούβα Διδυμότειχο 33. Καγιάλη Διδυμότειχο 34. Σφενδόνη Ζωνιανών Ρέθυμνο 35. Μαρώνειας Ν.Ροδόπης 36. Φραγχθή Ν.Αργολίδας 37. Παιανίας Αττική 38. Σπηλιά του Δράκου Καστοριά 39. Ασφέντου Χανιά 4. Αγ.Ιωάννου του ερημίτου Χανιά 41. Αγίας Σοφίας Χανιά 42. Κρυονερίδα Χανιά 43. Τζανή Χανιά 44. Λέων Χανιά 45. Αρκουδόσπηλιος Χανιά 46. Γουργούδακας Χανιά 2.3. Σπήλαια Ανατολικής Μακεδονείας και Θράκης 1. Μαρώνειας Ν.Ροδόπης 1 ΚΑΤΣΙΜΠΡΑΣ ΔΗΜΟΣ 464

11 2. Αγγίτης Προσοτσάνη Δράμας 3. Αλιστράτης Σέρρες 4. Πετραλώνων Χαλκιδική 2.4. Σπήλαιο και άνθρωπος Η Ιστορία των σπηλαίων είναι τόσο παλιά όσο είναι η δημιουργία, η εμφάνιση των μεγάλων ζώων και αργότερα του ανθρώπου. Πρώτα τα ζώα, που σήμερα έχουν εξαφανιστεί, στις παλαιότερες εποχές και ιδιαίτερα στις περιόδους των παγετώνων, χρησιμοποιούσαν τα σπήλαια ως φωλιές τους, για να προστατευθούν από διάφορους κινδύνους, όπως τις καιρικές συνθήκες, αλλά και για να γεννήσουν και να προφυλάξουν τα αδύναμα μικρά τους. Σήμερα βρίσκουμε τα οστά τους στις εδαφικές αποθέσεις των σπηλαίων. Τέτοια ζώα είναι η σπηλαία αρκούδα, ο πάνθηρας, η ύαινα, ο λύκος, ο λέοντας και άλλα μικρότερα θηρία, τα οποία ονομάστηκαν "σπηλαία" γιατί τα οστά και οι παραστάσεις τους βρέθηκαν άφθονα στο δάπεδο ή στους τοίχους πολλών σπηλαίων. Η αρκούδα των σπηλαίων με το επιστημονικό όνομα URSUS SPELAEUS είναι ένα είδος που σήμερα έχει εκλείψει και αυτό πιθανότατα οφείλεται στον άνθρωπο. Αργότερα, εξελικτικά, εμφανίστηκε ο άνθρωπος, ο οποίος για τους ίδιους λόγους έκανε κι αυτός χρήση των σπηλαίων. Οι προϊστορικοί άνθρωποι ζήτησαν εκεί προστασία από το κρύο τους πάγους και τα άγρια θηρία. Πολλές φορές πάλεψαν με τα άγρια σπηλαιόβια ζώα για την διεκδίκηση των σπηλαίων. Παράλληλα τα σπήλαια υπήρξαν οι τόποι λατρείας όπου οι πρωτόγονοι προσκυνούσαν τους σταλαγμίτες, οι δε αρχαίοι πρόγονοι στέγασαν τους Θεούς τους. 11 ΚΑΤΣΙΜΠΡΑΣ ΔΗΜΟΣ 464

12 Χώροι γεμάτοι μυστήριο και μαγεία είναι τα σπήλαια. Κι όμως εκεί μέσα γράφτηκε πριν από δεκάδες χιλιάδες χρόνια η πιο σκοτεινή και άγνωστη, αλλά και η πιο συγκλονιστική ιστορία του ανθρώπινου γένους. Γιατί εδώ, στην ασφάλεια των σπηλαίων, ήρθε να προστατευθεί ο μακρινός μας πρόγονος, ο πρωτόγονος άνθρωπος. Ήταν εκτεθειμένος στις καιρικές μεταβολές, στα στοιχεία της φύσης και στα άγρια θηρία. Πολλές φορές πάλεψε με τα άγρια σπηλαιόβια ζώα για την διεκδίκηση των σπηλαίων. Λειτουργούσε περισσότερο με το ένστικτο και λιγότερο με το μυαλό. Ήταν σχεδόν μόνος, πολλές φορές φοβισμένος, αναγκασμένος να κυνηγάει άγρια και μεγάλα ζώα για να χορτάσει την πείνα του. Έτσι στα φυσικά κοιλώματα και στις σπηλιές έσυρε μοιραία τα βαριά του βήματα. Για να ανάψει μια φωτιά να ζεσταθεί, να φάει ότι κυνήγησε, να φτιάξει τα αρχέγονα εργαλεία του και τα όπλα του, να γεννήσει τα παιδιά του. Ίσως εκεί μέσα εκείνος ο πρωτόγονος να πρόσφερε τους πρώτους σχηματισμένους φθόγγους, αρχή της ομιλίας, κι εκεί να ένιωσε τα πρώτα σκιρτήματα της καρδιάς του, τις πρώτες πνευματικές του ανησυχίες, τις πρώτες του αγάπες που τις σκάλισε στους πέτρινους τοίχους με εκπληκτικά σχήματα. Αλλά κι εκεί μέσα πέθανε, μπορεί μόνος, μπορεί αβοήθητος, αφήνοντας τα οστά του θαμμένα σε σίγουρο μέρος προστατευμένα στο μεγάλο σκοτάδι. Ανακαλύψεις που έγιναν από ανασκαφές σε σπήλαια τεκμηριώνουν με ένα παράδοξο και εντυπωσιακό τρόπο τις ποικίλες χρήσεις που είχαν αυτοί οι χώροι κατά την διάρκεια διάφορων εποχών μέσα στο πέρασμα του χρόνου. Έτσι ανάλογα με την φωτεινότητα, την βατότητά, τη θέση και την μορφολογία καθοριζόταν και η χρήση τους. 12 ΚΑΤΣΙΜΠΡΑΣ ΔΗΜΟΣ 464

13 Στους προϊστορικούς, ιστορικούς και σύγχρονους χρόνους τα σπήλαια χρησιμοποιήθηκαν ως εξής: Ως χώροι μόνιμης ή ημιμόνιμης εγκατάστασης την Παλαιολιθική και Μεσολιθική εποχή. Ως χώροι, εποχικής ανθρώπινης εγκατάστασης και δραστηριότητας κύρια στην νεολιθική εποχή. Ως τόποι περιστασιακής διαβίωσης σε διάφορες εποχές όπως καταφύγια σε επιδρομές, διωγμούς, βομβαρδισμούς κλπ. (π.χ. σπήλαιο Πούντας) Ως χώροι ενσταυλισμού ζώων μέχρι και σήμερα (π.χ. ποιμνιοστάσια σε πολλά σπήλαια της Σαλαμίνας) Ως ησυχαστήρια, τόποι διαλογισμού και δημιουργικής συγγραφής (π.χ. σπήλαια Περιστεριών Σαλαμίνας, Πάτμου, Άγιου Όρους κλπ) Ως τόποι απόκρυψης περιουσιών (φυσικά θησαυροφυλάκια) σε Μεσαιωνικούς και Νεώτερους χρόνους (π.χ. σπήλαιο Περιστεριών Σαλαμίνας). Ως θάλαμοι για ταφές (π.χ. σπηλιά Γιαούρη) και σαν ιεροί λατρευτικοί χώροι προορισμένοι για λατρεία διάφορων θεοτήτων (π.χ. Ιδαίον Άντρον στην Κρήτη, Μέγα Σπήλαιο κλπ) Ως πόλοι έλξης τουριστών και οικονομική εκμετάλλευσή τους αν έχουν ξεχωριστό φυσικό διάκοσμο (π.χ. σπήλαια Δυρού, Παιανίας κλπ) 13 ΚΑΤΣΙΜΠΡΑΣ ΔΗΜΟΣ 464

14 Τα Σπύλαια ως Κατοικία του Ανθρώπου Σπηλαιολογικές έρευνες σε παγκόσμια κλίμακα έφεραν στο φως σπουδαία παλαιοντολογικά και αρχαιολογικά ευρήματα όπως σκελετούς και κρανία ζώων και ανθρώπων, εργαλεία, βραχογραφίες, σκεύη και πολλά άλλα είδη. Οι ανακαλύψεις που έγιναν από ανασκαφές σε σπήλαια τεκμηριώνουν με ένα παράδοξο και εντυπωσιακό τρόπο τις ποικίλες χρήσεις που είχαν αυτοί οι χώροι κατά την διάρκεια διάφορων εποχών μέσα στο πέρασμα του χρόνου. Τα οστά και τα εργαλεία που βρέθηκαν μέσα στα σπήλαια, δείχνουν ότι υπήρξαν κατοικίες του ανθρώπου. Στα σπήλαια όπως αποδεικνύεται από τα ευρήματα, κατοικούσαν άνθρωποι της Παλαιολιθικής εποχής. Αυτοί ζούσαν με το κυνήγι, την αλιεία, χρησιμοποιούσαν δέρματα ζώων τα οποία έραβαν με νεύρα ταράνδων. Δεν είχανε οικιακά ζώα και δεν γνώριζαν την κεραμική τέχνη. Οι μεταγενέστεροι κάτοικοι των σπηλαίων ξεχώριζαν από τους παλαιολιθικούς, από το γεγονός ότι είχαν οικιακά ζώα και ότι τα σύγχρονα με αυτούς άγρια ζώα ζουν μέχρι σήμερα. Τα νεολιθικά σπήλαια είναι διασπαρμένα σε όλη την Ευρώπη και χρησιμοποιήθηκαν ως κατοικίες και τάφοι των πρώτων φυλών που ήρθαν από την Ασία στον ευρωπαϊκό χώρο. Η σπανιότητα ορειχάλκινων ειδών μέσα στα ευρωπαϊκά σπήλαια δείχνει ότι κατά την κορυφαία εκείνη εποχή σπάνια τα χρησιμοποιούσαν ως κατοικίες ή τάφους. Σπήλαια που να περιέχουν είδη σιδήρου, να ανήκουν δηλαδή στην εποχή του σιδήρου, είναι ακόμη περισσότερο σπάνια. Με το πέρασμα του χρόνου και την πολιτιστική ανάπτυξη, ο άνθρωπος έπαψε να ζει στα σπήλαια, κατασκεύασε κατοικίες έξω από αυτά, δεν έθαβε τους νεκρούς του σε σκοτεινές σπηλιές. Οι άνθρωποι ζούσαν σε σπηλιές μέχρι και πρόσφατα. Ακόμα και ως τη δεκαετία του 195 πολλοί άνθρωποι γεννιόνταν και πέρναγαν τα πρώτα χρόνια της ζωής τους σε ψηλές απόκρημνες σπηλιές. Άλλοι κατέφευγαν εποχιακά στη σπηλαιοκατοίκηση για να βρίσκονται κοντά στη σοδειά τους. Ακόμα και σήμερα υπάρχουν άνθρωποι στην Ελλάδα που είναι εγκατεστημένοι μόνιμα σε σπήλαια (τρωγλοδύτες). Είναι τα πελασγικά σπήλαια - αιολικά ή τεχνητά - διανοιγμένα σε πωρόλιθο, που βρίσκονται στις πλαγιές της Ακρόπολης και στο Καλαί Διδυμοτείχου. Ειδικότερα στο Καλαί, υπάρχουν 2 περίπου σπήλαια όπου μέσα, ζουν εγκατεστημένες μόνιμα πριν από πολλά χρόνια, 12 οικογένειες, που αποτελούν σήμερα κοινότητα με πρόεδρο και συμβούλους. 14 ΚΑΤΣΙΜΠΡΑΣ ΔΗΜΟΣ 464

15 Αυτά τα καταφύγια που στέγασαν χιλιάδες γενιές, τώρα προστατεύονται και αποτελούν σημαντικά μνημεία της Ελληνικής Προϊστορίας Βιοποικιλότητα-Οικοσυστήματα Σπηλαίων Στα σπήλαια υπάρχει και ζωή. Πέρα από τη ζώνη της εισόδου όπου βρίσκουν καταφύγιο διάφορα ζώα (απλοί επισκέπτες - τρωγλόξενα είδη), πιο μέσα στο σπήλαιο συναντούμε τα τρωγλόφιλα είδη, που κατοικούν στο σπήλαιο αλλά τρέφονται έξω από αυτό (π.χ. νυχτερίδες) και τα τρωγλόβια, που ζουν και ολοκληρώνουν ολόκληρο τον κύκλο της ζωής τους μέσα στο σπήλαιο, χωρίς να βγαίνουν ποτέ έξω. 3. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΣΠΗΛΑΙΩΝ 3.1. Ανθρώπινη Ρύπανση Ένα από τα αρνητικά της αξιοποίησης χώρων σημαντικής αξίας και πολιτιστικής κληρονομιάς είναι η ανθρώπινη ρύπανση η οποία είναι αναπόφευκτη διότι ο άνθρωπος όπου πηγαίνει αφηνει ή κρυβει και το σκουπιδάκι του (πλαστικα, γόπες, χαρτικά) με αποτέλεσμα να επιβαρύνει τον εκάστοτε χώρο Όχληση από τον Άνθρωπο Ακόμη ένα αρνητικό της αξιοποίησης είναι η όχληση που δημιουργείται από τον άνθρωπο και αυτό γιατί έχει παρατηρηθεί ότι όταν αναδεικνύεται ένας τετοιος χώρος πολλοί σπεύδουν να στησουν σην γύρο περιοχη την πραματεια τους εχοντας άγνοια τις περισσοτερες φορες για την συμαντικότητα του εκαστοτε χώρου (Καντίνες, πάγκοι πλανόδιων, εμποροπανύγηρη) 15 ΚΑΤΣΙΜΠΡΑΣ ΔΗΜΟΣ 464

16 3.3. Καταστροφή Αβιοτικών Παραγόντων Όλα τα οικοσυστήματα αποτελούνται από δύο παράγοντες: τον αβιοτικό και τον βιοτικό. Οι αβιοτικοί παράγοντες είναι τα φυσικά και χημικά συστατικά του οικοσυστήματος (όπως η βροχή, η θερμοκρασία, ο αέρας, ο ήλιος και τα θρεπτικά υλικά). Όλοι οι οργανισμοί έχουν προσαρμοσθεί μετά από πολλά χρόνια εξέλιξης στους αβιοτικούς περιβαλλοντικούς παράγοντες του οικοσυστήματος. Τα όρια μέσα στα οποία ζουν οι οργανισμοί καλούνται όρια ανοχής. Όταν οι οργανισμοί βρεθούν εκτός των ορίων ανοχής υπόκεινται σε φυσιολογική ένταση όπου η επιβίωση είναι δυνατή αλλά δύσκολη. Όταν όμως επεκταθούν σε ζώνες μη ανοχής τότε οι οργανισμοί δεν επιβιώνουν. Αυτό συμβαίνει ιδιαίτερα σε ανθρωπογενείς επεμβάσεις και σε περιπτώσεις ρύπανσης ή υποβάθμισης του περιβάλλοντος, όπου οι περιβαλλοντικές συνθήκες μεταβάλλονται και οι οργανισμοί δεν μπορούν να επιβιώσουν. Αν και οι οργανισμοί επηρεάζονται από φυσικούς και χημικούς παράγοντες, υπάρχει και ένας άλλος παράγοντας, που καλείται περιοριστικός παράγοντας, που παίζει σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξή των οικοσυστημάτων. Η έννοια του περιοριστικού παράγοντα εμφανίσθηκε το 184 στις μελέτες του διάσημου φυσιοδίφη Justus von Liebig (έρευνες για την επίδραση των χημικών θρεπτικών συστατικών στην ανάπτυξη των φυτών). Σε λίμνες και δεξαμενές νερού, ο φωσφόρος είναι ο περιοριστικός παράγοντας (χαμηλές συγκεντρώσεις συγκρατούν τον πληθυσμό των φυκιών και άλλων οργανισμών, ενώ υψηλές συγκεντρώσεις προκαλούν υπέρμετρη ανάπτυξη). Στα περισσότερα οικοσυστήματα η βροχόπτωση είναι ο κυριότερος περιοριστικός παράγοντας. Ανάλογα με το ύψος της ετήσιας βροχόπτωσης σε μια περιοχή θα αναπτυχθεί δάσος, λιβάδι ή έρημος Για παράδειγμα, εάν η ετήσια βροχόπτωση ξεπερνάει τα 7-8 εκατοστά αναπτύσσεται και μπορεί να επιβιώσει ένα δάσος. Στην περιπτωση μας τώρα ακόμη μια αιτία καταστροφής των αβιοτίκών παραγοντων είναι και η επεμβασή του ανθρώπου γιατι όπως έχουμε αναφέρει όλα αυτά τα μνημεία είναι λίαν ευαίσθητα σε κάθε ιδους μεταβολη είτε φυσική είτε τεχνιτή Πως Επηρεάζεται η Πανίδα και η Χλωρίδα Από όλα τα παραπάνω επιρεάζονται και οι κάτοικοι του σπηλαίου όπως ζώα, έντομα, θηλαστικά, πτηνά και τα είδη διαφόρων φυτων τα όποια είναι προσαρμοσμένα σε συνθηκες ηρεμίας χαμηλού φωτισμου και μηδαμινής ηχορυπανσης οπότε μπορούμε να καταλάβουμε τι μπόρει να προξενισει η παρουσία του ανθρωπου ( μετανάστευση σπανίων ειδών ζώων, καταστοφή φυτών, διαταραξη του όλου περιβάλλοντος ακόμη και εξαφάνιση ζώων και φυτων λόγο αυξημένης ρύπανσης Οπτική ρύπανση Έχει παρατηρηθεί σε περιπτώσεις λαθασμενων μελετων αλλα και σε περιπτωσεις λαθος κατασκευών ακόμη και σε περιπτωσεις μειώμενης μεριμνας από την έναρξη της λειτουργείας τετοων χώρων και περιοχων, η αλλοιωση του φυσικου κάλους της περιοχής του μνημειου πχ.( παρκινγκ, σωρος από μπαζα,διαφορες πεταμένες υλες ). 16 ΚΑΤΣΙΜΠΡΑΣ ΔΗΜΟΣ 464

17 Αυτό ονομάζεται οπτική ρυπανση διοτι υπαρχει αλλοιωσει της φυσικότητας ττης περιοχης με αποτέλεσμα την άμεση υποβάθμηση του φυσικού μνημείου. 4. ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ 4.1. Ασφάλεια Σπυλαίου Βασική Νομοθεσία περί Σπηλαίων Α. Προεδρικό Διάταγμα αρ. 941/1977 «Περί Οργανισμού του ΎΠΤΙΕ» Άρθρο 46: Εφορεία Παλαιοανθρωπολογίας Σπηλαιολογίας Β. Νόμος υπ'αρ. 1127/1981 Γ.Νόμοςυπ'αρ. 1126/1981 Δ. Απόφαση Υπουργού Πολιτισμού αρ /118/ , «Προστασία σπηλαίων» Ε. Νόμος υπ 'αρ. 328/22 «για την προστασία των Αρχαιοτήτων και εν γένει της πολιτιστικής κληρονομιάς». ΣΤ. Προεδρικό Διάταγμα υπ'αριθμ. 191/23 «Οργανισμός Υπουργείου Πολιτισμού» Άρθρο 49: Διάρθρωση και αρμοδιότητες των Εφορειών. Παλαιοανθρωπολογίας Σπηλαιολογίας Η. Υπουργική Απόφαση 4746 / 24 (ΦΕΚ 88 B') Ε.. Νόμος υπ'αρ. 328/22 «για την προστασία των Αρχαιοτήτων και εν γένει της πολιτιστικής κληρονομιάς». Πα την προστασία των Αρχαιοτήτων και εν γένει της Πολιτιστικής Κληρονομιάς. Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ Εκδίδομε τον ακόλουθο νόμο που ψήφισε η Βουλή: ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ ΒΑΣΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ Άρθρο 1 Αντικείμενο 1. Στην προστασία που παρέχεται με τις διατάξεις του παρόντος νόμου υπάγεται η πολιτιστική κληρονομιά της Χώρας από τους αρχαιότατους χρόνους μέχρι σήμερα. Η προστασία αυτή έχει ως σκοπό τη διατήρηση της ιστορικής μνήμης χάριν της παρούσας και των μελλοντικών γενεών και την αναβάθμιση του πολιτιστικού περιβάλλοντος. 2. Η πολιτιστική κληρονομιά της Χώρας αποτελείται από τα πολιτιστικά αγαθά που βρίσκονται εντός των ορίων της ελληνικής επικράτειας, συμπεριλαμβανομένων των χωρικών υδάτων, καθώς και εντός άλλων θαλάσσιων ζωνών στις 17 ΚΑΤΣΙΜΠΡΑΣ ΔΗΜΟΣ 464

18 οποίες η Ελλάδα ασκεί σχετική δικαιοδοσία σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο. Η πολιτιστική κληρονομιά περιλαμβάνει και τα άϋλα πολιτιστικά αγαθά. 3. Στο πλαίσιο των κανόνων του διεθνούς δικαίου, το Ελληνικό Κράτος μεριμνά και για την προστασία των πολιτιστικών αγαθών που προέρχονται από την ελληνική επικράτεια οποτεδήποτε και αν απομακρύνθηκαν από αυτήν.το Ελληνικό Κράτος μεριμνά επίσης στο πλαίσιο του διεθνούς δικαίου για την προστασία των πολιτιστικών αγαθών που συνδέονται ιστορικά με την Ελλάδα οπουδήποτε και αν βρίσκονται. Άρθρο 2 Έννοια όρων Για την εφαρμογή των διατάξεων του παρόντος νόμου: α) Ως πολιτιστικά αγαθά νοούνται οι μαρτυρίες της ύπαρξης και της ατομικής και συλλογικής δραστηριότητας του ανθρώπου. β) Ως μνημεία νοούνται τα πολιτιστικά αγαθά που απότελούν υλικές μαρτυρίες και ανήκουν στην πολιτιστική κληρονομιά της Χώρας και των οποίων επιβάλλεται η ειδικότερη προστασία βάσει των εξής διακρίσεων. αα) Ως αρχαία μνημεία ή αρχαία νοούνται όλα τα πολιτιστικά αγαθά που ανάγονται στους προϊστορικούς, αρχαίους,βυζαντινούς και μεταβυζαντινούς χρόνους και χρονολογούνται έως και το 183, με την επιφύλαξη τωνδιατάξεων του άρθρου 2. Στα αρχαία μνημεία συμπεριλαμβάνονται σπήλαια και παλαιοντολογικά κατάλοιπα για τα οποία υπάρχουν ενδείξεις ότι συνδέονται με την ανθρώπινη ύπαρξη. ββ) Ως νεότερα μνημεία νοούνται τα πολιτιστικά αγαθά που είναι μεταγενέστερα του 183 και των οποίων η προστασία επιβάλλεται λόγω της ιστορικής, καλλιτεχνικής ή επιστημονικής σημασίας τους, κατά τις διακρίσεις των άρθρων 6 και 2. γγ)ως ακίνητα μνημεία νοούνται τα μνημεία που υπήρξαν συνδεδεμένα με το έδαφος και παραμένουν σε αυτό ή στο βυθό της θάλασσας η στον πυθμένα λιμνών ή ποταμών, καθώς και τα μνημεία που βρίσκονται στο έδαφος ή στο βυθό της θάλασσας ή στον πυθμένα λιμνών ή ποταμών και δεν είναι δυνατόν να μετακινηθούν χωρίς βλάβη της αξίας τους ως μαρτυριών. Στα ακίνητα μνημεία συμπεριλαμβάνονται οι εγκαταστάσεις, οι κατασκευές και τα διακοσμητικά και λοιπά στοιχεία που αποτελούν αναπόσπαστο τμήμα τους, καθώς και το άμεσο περιβάλλον τους. δδ)ως κινητά μνημεία νοούνται τα μνημεία που δεν θεωρούνται ακίνητα. γ) Ως αρχαιολογικοί χώροι νοούνται εκτάσεις στην ξηρά ή στη θάλασσα ή στις λίμνες ή στους ποταμούς, οι οποίες περιέχουν ή στις οποίες υπάρχουν ενδείξεις ότι περιέχονται αρχαία μνημεία η αποτέλεσαν ή υπάρχουν ενδείξεις ότι αποτέλεσαν από τους αρχαιότατους χρόνους έως και το 183 μνημειακό, οικιστικά ή ταφικά σύνολα. Οι αρχαιολογικοί χώροι περιλαμβάνουν και το απαραίτητο ελεύθερο περιβάλλον που επιτρέπει στα σωζόμενα μνημεία να συντίθενται σε ιστορική, αισθητική και λειτουργική ενότητα. δ) Ως ιστορικοί τόποι νοούνται είτε εκτάσεις στην ξηρά ή στη θάλασσα ή στις λίμνες ή στους ποταμούς που αποτέλεσαν ή που υπάρχουν ενδείξεις ότι αποτέλεσαν το χώρο εξαίρετων ιστορικών ή μυθικών γεγονότων, ή εκτάσεις που περιέχουν ή στις οποίες υπάρχουν ενδείξεις ότι περιέχονται μνημεία μεταγενέστερα του 183, είτε σύνθετα έργα του ανθρώπου και της φύσης μεταγενέστερα του 183, τα οποία συνιστούν χαρακτηριστικούς και ομοιογενείς χώρους, που είναι δυνατόν να οριοθετηθούν τοπογραφικά, και των οποίων επιβάλλεται η προστασία λόγω της λαογραφικής, εθνολογικής, κοινωνικής, τεχνικής, αρχιτεκτονικής, βιομηχανικής ή εν γένει ιστορικής, καλλιτεχνικής ή επιστημονικής σημασίας τους. ε) Ως άυλα πολιτιστικά αγαθά νοούνται εκφράσεις, δραστηριότητες, γνώσεις και πληροφορίες, όπως μύθοι, έθιμα, προφορικές παραδόσεις, χοροί, δρώμενα, μουσική, τραγούδια, δεξιότητες ή τεχνικές που αποτελούν μαρτυρίες του παραδοσιακού, λαϊκού και λόγιου πολιτισμού. στ) Ως Υπηρεσία νοείται η αρμόδια Κεντρική ή Περιφερειακή Υπηρεσία του Υπουργείου Πολιτισμού. 18 ΚΑΤΣΙΜΠΡΑΣ ΔΗΜΟΣ 464

19 ζ) Ως Συμβούλιο νοείται το κατά περίπτωση αρμόδιο γνωμοδοτικό συλλογικό όργανο, όπως αυτά ορίζονται στις διατάξεις των άρθρων 49 έως 51. Άρθρο 3 Περιεχόμενο της προστασίας 1. Η προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς της Χώρας συνίσταται κυρίως: α) στον εντοπισμό, την έρευνα, την καταγραφή, την τεκμηρίωση και τη μελέτη των στοιχείων της, β) στη διατήρηση και στην αποτροπή της καταστροφής, της αλλοίωσης και γενικά κάθε άμεσης ή έμμεσης βλάβης της. γ) στην αποτροπή της παράνομης ανασκαφής, της κλοπής και της παράνομης εξαγωγής, δ) στη συντήρηση και την κατά περίπτωση αναγκαία αποκατάσταση της, ε) στη διευκόλυνση της πρόσβασης και της επικοινωνίας του κοινού με αυτήν, στ) στην ανάδειξη και την ένταξη της στη σύγχρονη κοινωνική ζωή και ζ) στην παιδεία, την αισθητική αγωγή και την ευαισθητοποίηση των πολιτών για την πολιτιστική κληρονομιά. 2. Η προστασία των μνημείων, αρχαιολογικών χώρων και ιστορικών τόπων περιλαμβάνεται στους στόχους οποιουδήποτε επιπέδου χωροταξικού, αναπτυξιακού, περιβαλλοντικού και πολεοδομικού σχεδιασμού ή σχεδίων ισοδύναμου αποτελέσματος ή υποκατάστατων τους. Άρθρο 4 Εθνικό Αρχείο Μνημείων 1. Τα μνημεία καταγράφονται, τεκμηριώνονται και καταχωρούνται στο Εθνικό Αρχείο Μνημείων, που τηρείται στο Υπουργείο Πολιτισμού. 2. Με προεδρικό διάταγμα, που εκδίδεται με πρόταση του Υπουργού Πολιτισμού, ρυθμίζεται η οργάνωση και η λειτουργία του Εθνικού Αρχείου Μνημείων και προσδιορίζονται ο τρόπος καταγραφής των μνημείων, ο τρόπος προστασίας των δεδομένων, οι προϋποθέσεις άσκησης του δικαιώματος πρόσβασης σε αυτά για ερευνητικούς και άλλους λόγους και κάθε αναγκαία λεπτομέρεια. Στο Εθνικό Αρχείο Μνημείων καταχωρίζεται, το αργότερο ανά τριετία, το πόρισμα επιθεώρησης για την κατάσταση κάθε ακινήτου μνημείου που διενεργείται από την αρμόδια Υπηρεσία του Υπουργείου Πολιτισμού. Άρθρο 5 Προστασία αυλών πολιτιστικών αγαθών Το Υπουργείο Πολιτισμού μεριμνά για την αποτύπωση σε γραπτή μορφή, καθώς και σε υλικούς φορείς ήχου. εικόνας ή ήχου και εικόνας, την καταγραφή και την τεκμηρίωση αυλών πολιτιστικών αγαθών του παραδοσιακού, λαϊκού και λόγιου πολιτισμού που παρουσιάζουν ιδιαίτερη σημασία. Με προεδρικό διάταγμα, που εκδίδεται με πρόταση του Υπουργού Πολιτισμού, καθορίζονται ο τρόπος καταγραφής και αποτύπωσης των αυλών πολιτιστικών αγαθών, οι αρμόδιες για την υλοποίηση των παραπάνω ενεργειών υπηρεσίες ή και φορείς και ρυθμίζεται κάθε αναγκαία λεπτομέρεια. ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ ΑΚΙΝΗΤΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΚΑΙ ΧΩΡΟΙ ΤΜΗΜΑ ΠΡΩΤΟ 19 ΚΑΤΣΙΜΠΡΑΣ ΔΗΜΟΣ 464

20 ΓΕΝΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ Άρθρο 6 Διακρίσεις ακινήτων μνημείων-χαρακτηρισμός 1. Στα ακίνητα μνημεία περιλαμβάνονται: α) τα αρχαία που χρονολογούνται έως και το 183. β) τα νεότερα πολιτιστικά αγαθά που είναι προγενέστερα των εκάστοτε τελευταίων εκατό ετών και χαρακτηρίζονται μνημεία λόγω της αρχιτεκτονικής, πολεοδομικής, κοινωνικής, εθνολογικής, λαογραφικής, τεχνικής, βιομηχανικής ή εν γένει ιστορικής, καλλιτεχνικής ή επιστημονικής σημασίας τους, γ) τα νεότερα πολιτιστικά αγαθά που ανάγονται στην περίοδο των εκάστοτε τελευταίων εκατό ετών και χαρακτηρίζονται μνημεία λόγω της ιδιαίτερης αρχιτεκτονικής, πολεοδομικής, κοινωνικής, εθνολογικής, λαογραφικής, τεχνικής, βιομηχανικής ή εν γένει ιστορικής, καλλιτεχνικής ή επιστημονικής σημασίας τους. 2. Ο χαρακτηρισμός ακινήτου μνημείου είναι δυνατόν να αφορά και κινητά που συνδέονται με ορισμένη χρήση του ακινήτου, τις χρήσεις που είναι σύμφωνες με το χαρακτήρα του ως μνημείου, καθώς και τον περιβάλλοντα χώρο ή στοιχεία αυτού. 3. Για τη δυνατότητα μετακίνησης μνημείων της περίπτωσης γγ' του εδαφίου β' του άρθρου 2 και την ιδιότητά τους ως ακινήτων αποφαίνεται ο Υπουργός Πολιτισμού ύστερα από γνώμη του Συμβουλίου 4. Τα αρχαία ακίνητα μνημεία προστατεύονται από το νόμο χωρίς να απαιτείται η έκδοση οποιασδήποτε διοικητικής πράξης. Τα ακίνητα των περιπτώσεων β' και γ' της παραγράφου 1 χαρακτηρίζονται μνημεία με απόφαση του Υπουργού Πολιτισμού, που εκδίδεται ύστερα από εισήγηση της Υπηρεσίας και γνώμη του Συμβουλίου και δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. 5. Η εισήγηση κοινοποιείται απευθείας, με μέριμνα της Υπηρεσίας, στον κύριο, τον νομέα ή τον κάτοχο, ο οποίος μπορεί να υποβάλει αντιρρήσεις εντός δύο (2) μηνών από την κοινοποίηση. Εάν δεν είναι δυνατόν να γίνει κοινοποίηση γιατί ο κύριος, ο νομέας ή ο κάτοχος δεν κατέστη δυνατόν να ανευρεθεί από την Υπηρεσία, συντάσσεται ανακοίνωση για την εισήγηση, που δημοσιεύεται σε μία ημερήσια ή εβδομαδιαία εφημερίδα που εκδίδεται στην πρωτεύουσα του νομού όπου βρίσκεται το από χαρακτηρισμό ακίνητο ή το μεγαλύτερο τμήμα αυτού, και εάν δεν υπάρχει τέτοια σε μία ημερήσια εφημερίδα της Αθήνας ή της Θεσσαλονίκης για τις Περιφέρειες Κεντρικής Μακεδονίας, Δυτικής Μακεδονίας. Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης. Παράλληλα η ανακοίνωση τοιχοκολλάται στο υπό χαρακτηρισμό ακίνητο και συντάσσεται πρακτικό από την Υπηρεσία για την τοιχοκόλληση. Στην περίπτωση αυτή η προθεσμία για την υποβολή αντιρρήσεων αρχίζει από τη δημοσίευση. 6. κύριος ή όποιος έχει εμπράγματα δικαιώματα σε ακίνητο υπό χαρακτηρισμό, καθώς και ο νομέας, ο κάτοχος ή ο χρήστης οφείλει και πριν από την έκδοση της απόφασης να επιτρέπει στους υπαλλήλους της Υπηρεσίας την είσοδο τους σε αυτό και την εξέταση του. Επίσης οφείλει νότους παρέχει κάθε σχετική πληροφορία. 7. Τα αποτελέσματα του χαρακτηρισμού επέρχονται από την κοινοποίηση ή τη δημοσίευση της ανακοίνωσης στην εφημερίδα και αίρονται εάν η απόφαση περί χαρακτηρισμού δεν δημοσιευθεί εντός ενός (1) έτους από αυτές. Εντός του ίδιου χρονικού διαστήματος απαγορεύεται κάθε επέμβαση ή εργασία στο υπό χαρακτηρισμό ακίνητο. 8. Με απόφαση του Υπουργού Πολιτισμού ρυθμίζεται κάθε λεπτομέρεια αναγκαία για την εφαρμογή των διατάξεων των προηγούμενων παραγράφων. 9. Η απόφαση χαρακτηρισμού ακινήτου μνημείου που εκδίδεται σύμφωνα με τις προηγούμενες παραγράφους μπορεί να ανακληθεί μόνο για πλάνη περί τα πράγματα. Η απόφαση ανάκλησης εκδίδεται κατά τη διαδικασία των παραγράφων 4 και 5 και δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, αφότου και επέρχονται τα αποτελέσματά της. Η απόφαση για το χαρακτηρισμό ή η ανακλητική της αποστέλλεται στην αρμόδια πολεοδομική υπηρεσία και στον οικείο δήμο ή κοινότητα και στο Κτηματολόγιο Α. Ε. 1. Η κατεδάφιση νεότερων ακινήτων που είναι 2 ΚΑΤΣΙΜΠΡΑΣ ΔΗΜΟΣ 464

21 προγενέστερα των εκάστοτε εκατό τελευταίων ετών ή η εκτέλεση εργασιών για τις οποίες απαιτείται η έκδοση οικοδομικής άδειας, ακόμα και αν τα ακίνητα αυτά δεν έχουν χαρακτηρισθεί μνημεία, δεν επιτρέπεται χωρίς την έγκριση της Υπηρεσίας. Για το σκοπό αυτόν ο ενδιαφερόμενος γνωστοποιεί στην Υπηρεσία ότι προτίθεται να προβεί σε αυτήν. Η έγκριση θεωρείται ότι έχει χορηγηθεί εάν μέσα σε τέσσερις (4) μήνες από τη γνωστοποίηση δεν συντελεστούν οι διατυπώσεις δημοσιότητας της εισήγησης για το χαρακτηρισμό του ακίνητου που προβλέπονται στην παράγραφο Με απόφαση του Υπουργού Πολιτισμού που εκδίδεται ύστερα από γνώμη του Συμβουλίου κρίνεται εάν είναι αναγκαία η ολική ή μερική, διαρκής ή προσωρινή άρση της προστασίας ακινήτου μνημείου προκειμένου να προστατευθεί άλλο μνημείο. Άρθρο 7 Κυριότητα σε ακίνητα μνημεία 1. Τα αρχαία ακίνητα μνημεία που χρονολογούνται έως και το 1453 ανήκουν στο Δημόσιο κατά κυριότητα και νομή και είναι πράγματα εκτός συναλλαγής και ανεπίδεκταχρησικτησίας. 2. Τα ακίνητα αρχαία που αποκαλύφθηκαν ή αποκαλύπτονται κατά την εκτέλεση ανασκαφών ή άλλης αρχαίολογικής έρευνας ανήκουν κατά κυριότητα στο Δημόσιο, είναι εκτός συναλλαγής και ανεπίδεκτα χρησικτησίας. 3. Το δικαίωμα κυριότητας σε άλλα ακίνητα μνημεία μεταγενέστερα του 1453 ασκείται υπό τους όρους και τις προϋποθέσεις του παρόντος νόμου. 4. Δεν υπόκεινται σε κατάσχεση ακίνητα αρχαία που χρονολογούνται έως και το Οι παράγραφοι 2-4 του άρθρου 22 εφαρμόζονται αναλόγως. Άρθρο 8 Δήλωση, υπόδειξη ακινήτων αρχαίων και αμοιβή 1. Κάθε πρόσωπο που ανακαλύπτει ή βρίσκει ακίνητο αρχαίο οφείλει να το δηλώνει χωρίς υπαίτια καθυστέρηση στην πλησιέστερη αρχαιολογική, αστυνομική ή λιμενική αρχή. Η δήλωση περιέχει την ακριβή τοποθεσία όπου βρίσκεται ή ανακαλύπτεται το αρχαίο και κάθε άλλη χρήσιμη λεπτομέρεια. Τα στοιχεία της δήλωσης καταγράφονται σε έκθεση της παραπάνω αρχής. Αν το αρχαίο ανακαλύπτεται ή βρίσκεται σε ακίνητο όπου εκτελούνται έργα ή εργασίες, αυτές πρέπει να διακόπτονται αμέσως μέχρις ότου αποφανθεί η Υπηρεσία. 2. Η Υπηρεσία οφείλει χωρίς υπαίτια καθυστέρηση να εξετάζει και να καταγράφει το αρχαίο και να λαμβάνει όλα τα αναγκαία μέτρα φύλαξης και προστασίας του, ύστερα από σχετική ειδοποίηση του ιδιοκτήτη του ακινήτου, όπου αυτό βρέθηκε, εφόσον αυτή είναι δυνατή. 3. Με απόφαση του Υπουργού Πολιτισμού ύστερα από γνώμη του Συμβουλίου παρέχεται χρηματική αμοιβή στο πρόσωπο που δηλώνει την ύπαρξη ακινήτου αρχαίου, σύμφωνα με την παράγραφο 1, το ύψος της οποίας καθορίζεται ανάλογα με τη σπουδαιότητα του αρχαίου και τη συμβολή εκείνου που το δηλώνει στην ανεύρεση και διάσωση του. 4. Αμοιβή μπορεί να παρέχεται με όμοια απόφαση επίσης σε όποιον υποδεικνύει τον τόπο όπου υπάρχουν άγνωστα στην Υπηρεσία ακίνητα αρχαία, η καταβολή και το ύψος της οποίας κρίνεται ανάλογα με τη σπουδαιότητα των αρχαίων, καθώς και με τη συμβολή εκείνου που υποδεικνύει τον τόπο όπου βρίσκονται, στην ανεύρεση και τη διάσωση τους. 5. Εάν η δήλωση ή η υπόδειξη γίνεται από περισσότερα πρόσωπα, η αμοιβή επιμερίζεται μεταξύ τους σε ποσοστά που καθορίζονται με την ίδια απόφαση ανάλογα με τη συμβολή καθενός και σε περίπτωση αμφιβολίας κατά ίσα μέρη. Αν το αρχαίο ανακαλύπτεται ή βρίσκεται μέσα σε ιδιωτικό ακίνητο και εκείνος που το δηλώνει δεν είναι κύριος η μισθωτής του ακινήτου, η αμοιβή επιμερίζεται μεταξύ εκείνου που το δηλώνει και του κυρίου ή μισθωτή του ακινήτου σε ίσα μέρη. Προκειμένου για ενάλια αρχαία, αν εκείνος που τα δηλώνει δεν είναι κύριος η μισθωτής του 21 ΚΑΤΣΙΜΠΡΑΣ ΔΗΜΟΣ 464

22 μέσου με το οποίο εντοπίστηκαν, η αμοιβή επιμερίζεται μεταξύ του κυρίου ή μισθωτή του μέσου και εκείνου που τα δηλώνει. 6. Δεν καταβάλλεται αμοιβή: α) εάν το αρχαίο είναι ήδη γνωστό στην Υπηρεσία. β) εάν βρίσκεται η ανακαλύπτεται σε οριοθετημένο ή υπό οριοθέτηση αρχαιολογικό χώρο ή κατά τη διενέργεια ανασκαφών ή την εκτέλεση άλλων εργασιών για τις οποίες απαιτείται να παρίσταται εκπρόσωπος της Υπηρεσίας, γ) εάν εκείνος που το δηλώνει ή υποδεικνύει τον τόπο όπου βρίσκεται είναι υπάλληλος του Δημοσίου, Ο.Τ.Α. ή άλλου νομικού προσώπου δημοσίου δικαίου ή νομικού προσώπου ιδιωτικού δικαίου του ευρύτερου δημόσιου τομέα, όπως αυτός καθορίζεται κάθε φορά, και ενεργεί στο πλαίσιο των υπηρεσιακών του καθηκόντων. Δεν καταβάλλεται επίσης αμοιβή σε όποιον ανακαλύπτει ή βρίσκει αρχαίο προβαίνοντας σε δραστηριότητες που αντίκεινται στις διατάξεις της νομοθεσίας για την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς, καθώς και στην περίπτωση της παραγράφου 5, σε όποιον επιχειρεί να αποκρύψει το αρχαίο ή προβαίνει σε ενέργειες που μπορούν να το βλάψουν, οπότε η αμοιβή καταβάλλεται στον άλλο κατά το ποσοστό που του αναλογεί. Άρθρο 9 Διατήρηση ακινήτων αρχαίων 1. Για τη διατήρηση ή μη ακινήτου αρχαίου αποφαίνεται η Υπηρεσία με αιτιολογημένη έκθεση μετά τη διενέργεια διερευνητικής ανασκαφής, εάν αυτό είναι αναγκαίο. Εάν το θέμα κρίνεται ως μείζονος σημασίας είναι δυνατόν το αργότερο σε δύο (2) μήνες από την εύρεση ή ανακάλυψη του αρχαίου να παραπέμπεται στο Συμβούλιο, το οποίο γνωμοδοτεί το αργότερο σε δύο (2) μήνες από την παραπομπή. Στην περίπτωση αυτή για τη διατήρηση αποφαίνεται ο Υπουργός. 2. Σε κάθε περίπτωση που αποφασίζεται να καταχωθεί ή να μην διατηρηθεί στον τόπο όπου βρίσκεται το αρχαίο, απαιτείται η προηγούμενη φωτογράφηση, αποτύπωση και τεκμηρίωση του, καθώς και η κατάθεση εκτενούς επιστημονικής έκθεσης συνοδευόμενης από λεπτομερή κατάλογο ευρημάτων. 3. Αν αποφασίζεται να διατηρηθεί το αρχαίο, μπορεί να επιβάλλεται στον ιδιοκτήτη του ακινήτου η υποχρέωση να επιτρέπει την επίσκεψη του υπό όρους, που ορίζονται με απόφαση του Υπουργού Πολιτισμού ύστερα από γνώμη του Συμβουλίου. 4. Αν το αρχαίο βρίσκεται σε ιδιωτικό ακίνητο, ο έχων δικαίωμα σε αυτό δικαιούται να λάβει αποζημίωση για τη στέρηση της χρήσης του σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 19 μετά την πάροδο τριών (3) μηνών από τη δήλωση ή εύρεση του αρχαίου, εφόσον δεν έχει εκδοθεί η σχετική απόφαση. 5. Αν έχει αποφασιστεί η διενέργεια διερευνητικής ανασκαφής, ο έχων δικαίωμα στο ακίνητο δικαιούται να λάβει αποζημίωση για τη στέρηση της χρήσης του και για κάθε βλάβη που προκύπτει σε αυτό από την ανασκαφή το αργότερο μετά την πάροδο ενός (1) έτους από τη δήλωση ή την εύρεση του αρχαίου. 6. Τα ποσά που δαπανά ο έχων δικαίωμα στο ακίνητο για την προστασία του αρχαίου σύμφωνα με τις υποδείξεις της Υπηρεσίας και μέχρι την έκδοση της απόφασης για τη διατήρηση του. καταβάλλονται σε αυτόν. ΤΜΗΜΑ ΔΕΥΤΕΡΟ ΕΠΕΜΒΑΣΕΙΣ ΣΕ ΑΚΙΝΗΤΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΚΑΙ ΣΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΤΟΥΣ Άρθρο 1 Ενέργειες σε ακίνητα μνημεία και στο περιβάλλον τους 1. Απαγορεύεται κάθε ενέργεια σε ακίνητο μνημείο, η οποία είναι δυνατόν να επιφέρει με άμεσο ή έμμεσο τρόπο καταστροφή, βλάβη, ρύπανση ή αλλοίωση της μορφής του. 22 ΚΑΤΣΙΜΠΡΑΣ ΔΗΜΟΣ 464

23 2. Απαγορεύεται η εκμετάλλευση λατομείου, ο πορισμός οικοδομικών υλικών, η διενέργεια μεταλλευτικών ερευνών και η εκμετάλλευση μεταλλείων, καθώς και ο καθορισμός λατομικών περιοχών, χωρίς έγκριση του Υπουργού Πολιτισμού, ύστερα από γνώμη του Συμβουλίου, η οποία χορηγείται εντός τριών (3) μηνών από την περιέλευση στο Υπουργείο Πολιτισμού της αίτησης και των σχεδιαγραμμάτων που προβλέπονται από τη μεταλλευτική και λατομική νομοθεσία. Εάν τυχόν παρέλθει άπρακτη η ως άνω προβλεπόμενη προθεσμία θεωρείται ότι δεν υφίστανται απαγορευτικοί λόγοι. Η έγκριση δεν χορηγείται εάν, λόγω της απόστασης από ακίνητο μνημείο. της οπτικής επαφής με αυτό, της μορφολογίας του εδάφους και του χαρακτήρα των ενεργειών για τις οποίες ζητείται, κινδυνεύει να προκληθεί άμεση ή έμμεση βλάβη στο μνημείο. 3. Η εγκατάσταση ή η λειτουργία βιομηχανικής, βιοτεχνικής ή εμπορικής επιχείρησης, η τοποθέτηση τηλεπικοινωνιακών ή άλλων εγκαταστάσεων, η επιχείρηση οποιουδήποτε τεχνικού ή άλλου έργου ή εργασίας, καθώς και η οικοδομική δραστηριότητα πλησίον αρχαίου επιτρέπεται μόνο μετά από έγκριση του Υπουργού Πολιτισμού, η οποία εκδίδεται ύστερα από γνώμη του Συμβουλίου. Η έγκριση χορηγείται εάν η απόσταση από ακίνητο μνημείο ή η σχέση με αυτό είναι τέτοια ώστε να μην κινδυνεύει να επέλθει άμεση ή έμμεση βλάβη αυτού λόγω του χαρακτήρα του έργου ή της επιχείρησης ή της εργασίας. 4. Για κάθε εργασία, επέμβαση ή αλλαγή χρήσης σε ακίνητα μνημεία, ακόμη και αν δεν επέρχεται κάποια από τις συνέπειες της παραγράφου 1 σε αυτά, απαιτείται έγκριση που χορηγείται με απόφαση του Υπουργού Πολιτισμού ύστερα από γνώμη του Συμβουλίου. 5. Σε περίπτωση επείγουσας ανάγκης για την αποτροπή άμεσου και σοβαρού κινδύνου είναι δυνατή η επιχείρηση εργασιών αποκατάστασης βλάβης που δεν αλλοιώνει τα υπάρχοντα κτιριολογικά, αισθητικά και άλλα συναφή στοιχεία του μνημείου χωρίς την έγκριση που προβλέπεται στις παραγράφους 3 και 4, μετά από άμεση και πλήρη ενημέρωση της Υπηρεσίας, η οποία μπορεί να διακόψει τις εργασίες με σήμα της. 6. Στις περιπτώσεις που απαιτείται έγκριση σύμφωνα με τις προηγούμενες παραγράφους, αυτή προηγείται από τις άδειες άλλων αρχών που αφορούν την επιχείρηση ή την εκτέλεση του έργου ή της εργασίας και τα στοιχεία της αναγράφονται με ποινή ακυρότητας στις άδειες αυτές. Η έγκριση χορηγείται μέσα σε τρεις (3) μήνες από την υποβολή της σχετικής αίτησης. 7. Για την προστασία των ακινήτων μνημείων είναι δυνατόν με απόφαση του Υπουργού Πολιτισμού ύστερα από γνώμη του Συμβουλίου να επιβάλλονται περιορισμοί στη χρήση και στον τρόπο λειτουργίας τους, καθώς και στους όρους δόμησης τους κατά παρέκκλιση από κάθε ισχύουσα διάταξη. 8. Με προεδρικό διάταγμα, που εκδίδεται ύστερα από πρόταση των Υπουργών Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημόσιων Έργων και Πολιτισμού και γνώμη των οικείων γνωμοδοτικών οργάνων, είναι δυνατόν να επιβάλλονται ειδικοί όροι δόμησης και χρήσης με σκοπό την προστασία των μνημείων. Άρθρο 11 Υποχρεώσεις κυρίων, νομέων ή κατόχων ακινήτων μνημείων 1. Ο κύριος, ο νομέας ή ο κάτοχος ακινήτου μνημείου ή ακινήτου μέσα στο οποίο διατηρείται ακίνητο αρχαίο, οφείλει να συνεργάζεται με την Υπηρεσία και να ακολουθεί τις υποδείξεις της για τη διατήρηση, την ανάδειξη και εν γένει την προστασία ταυ μνημείου. Οφείλει επίσης να επιτρέπει την περιοδική ή έκτακτη επιθεώρηση του μνημείου από την Υπηρεσία μετά από έγγραφη ειδοποίηση και να ειδοποιεί χωρίς υπαίτια καθυστέρηση την Υπηρεσία για κάθε γεγονός που μπορεί να το θέσει σε κίνδυνο. 2. Ο κοριός ή ο νομέας μνημείου υποχρεούται να μεριμνά για την άμεση εκτέλεση των εργασιών συντήρησης, στερέωσης ή προστασίας ετοιμόρροπου μνημείου χωρίς υπαίτια καθυστέρηση, με δική του δαπάνη και υπό την εποπτεία και τις υποδείξεις της Υπηρεσίας σύμφωνα και με τις διατάξεις των άρθρων 4 και 41. Αν ο κύριος ή ο νομέας αδρανεί, την ίδια υποχρέωση έχει ο κάτοχος, ο οποίος μπορεί να αναχθεί κατά του κυρίου ή του νομέα. Αν η Υπηρεσία κρίνει ότι καθυστερεί η εκτέλεση των εργασιών συντήρησης ή στερέωσης για οποιονδήποτε λόγο ή ότι αυτές είναι ανεπαρκείς, μπορεί να λαμβάνει τα αναγκαία μέτρα, διατηρώντας τη δυνατότητα να καταλογίζει το σύνολο ή μέρος της σχετικής δαπάνης σε βάρος των υποχρέων κατά τις σχετικές περί εισπράξεως δημοσίων εσόδων διατάξεις. Το Δημόσιο ή οι Ο.Τ.Α. υποχρεούνται να καλύπτουν το σύνολο ή μέρος των δαπανών συντήρησης, στερέωσης ή άλλης εργασίας προστασίας μνημείου που δεν τους ανήκει, εφόσον αυτές αφορούν μνημείο που κρίνεται με απόφαση του Υπουργού Πολιτισμού ύστερα από γνώμη του Συμβουλίου ότι πρέπει να καταστεί επισκέψιμο για το κοινό και υπερβαίνουν ένα εύλογο ποσό. ο κύριος, ο νομέας ή ο κάτοχος δεν είναι υπαίτιος για τη φθορά που το μνημείο έχει υποστεί και η οικονομική κατάσταση του υπόχρεου δεν του επιτρέπει να καταβάλει τη δαπάνη. 23 ΚΑΤΣΙΜΠΡΑΣ ΔΗΜΟΣ 464

24 Στην περίπτωση αυτή ο κύριος, ο νομέας ή ο κάτοχος του μνημείου οφείλει να επιτρέπει την πρόσβαση του κοινού σε αυτό υπό προϋποθέσεις και για χρονικό διάστημα που ορίζονται με απόφαση του Υπουργού Πολιτισμού ύστερα από γνώμη του Συμβουλίου. 3. Ο κύριος, ο νομέας ή ο κάτοχος ακινήτου μνημείου ή ακινήτου μέσα στο οποίο διατηρείται αρχαίο οφείλουν να διευκολύνουν τη φωτογράφηση και τη μελέτη από την Υπηρεσία ή από ειδικούς επιστήμονες στους οποίους έχει χορηγηθεί σχετική άδεια από την Υπηρεσία. 4. Οι διατάξεις των προηγούμενων παραγράφων εφαρμόζονται αναλόγως και ως προς τους δικαιούχους άλλων εμπραγμάτων δικαιωμάτων. ΤΜΗΜΑ ΤΡΙΤΟ ΧΩΡΙΚΕΣ ΡΥΘΜΙΖΕΙΣ Άρθρο 12 Οριοθέτηση αρχαιολογικών χώρων ι. Οι αρχαιολογικοί χώροι κηρύσσονται και οριοθετούνται ή αναοριοθετούνται με βάση τα δεδομένα αρχαιολογικής έρευνας πεδίου και απόφαση του Υπουργού Πολιτισμού, η οποία εκδίδεται ύστερα από γνώμη του Συμβουλίου. συνοδεύεται από τοπογραφικό διάγραμμα και δημοσιεύεται μαζί με αυτό στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. 2. Εάν εντός των περιοχών που πρόκειται να καλύψουν υπό εκπόνηση Γενικά Πολεοδομικά Σχέδια (Γ.Π.Σ.) ή Σχέδια Χωρικής Οικιστικής Οργάνωσης Ανοικτής Πόλης (Σ.Χ.Ο.Ο.Α.Π.) ή άλλα σχέδια χωρικών ρυθμίσεων, δεν έχουν οριοθετηθεί αρχαιολογικοί χώροι, αυτοί οριοθετούνται προσωρινά, βάσει σχεδιαγράμματος κλίμακας τουλάχιστον 1:2. που καταρτίζεται από την Υπηρεσία, με βάση επαρκή επιστημονικά στοιχεία και ιδίως ευρήματα που πιθανολογούν την ύπαρξη μνημείων και το οποίο εγκρίνεται από τον Υπουργό Πολιτισμού με απόφαση του που δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. Η σχετική πράξη με το σχεδιάγραμμα περιέρχεται στην οικεία αρχή μέσα σε έξι (6) μήνες από την περιέλευση στην Υπηρεσία του σχετικού ερωτήματος και ισχύει μέχρις ότου εκδοθεί η απόφαση της παραγράφου Εάν δεν έχει γίνει καθορισμός ορίων νομίμως υφισταμένων οικισμών, ο οποίος είναι αναγκαίος για την εφαρμογή των άρθρων , 16 και 17, ο Υπουργός Πολιτισμού ζητεί από το αρμόδιο για την οριοθέτηση του οικισμού όργανο, συναποστέλλοντας και σχετικό διάγραμμα, να προβεί κατ' απόλυτη προτεραιότητα στην οριοθέτηση του κατά το μέτρο που τούτο είναι αναγκαίο για την εφαρμογή των ανωτέρω άρθρων. Μέχρις ότου αυτό συντελεσθεί, με κοινή τους απόφαση, που δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, οι Υπουργοί Πολιτισμού και Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημόσιων Έργων τον οριοθετούν προσωρινώς κατά το ανωτέρω μέτρο και ρυθμίζουν κάθε θέμα που αφορά την προστασία του μέρους του αρχαιολογικού χώρου που εμπίπτει στα προσωρινά του όρια. όπως η αναστολή οικοδομικών εργασιών και έκδοσης οικοδομικών αδειών ή οι επιτρεπόμενες δραστηριότητες. 4. Οι διατάξεις των παραγράφων 1 έως 6 του άρθρου 1 εφαρμόζονται αναλόγως και για τους αρχαιολογικούς χώρους. Πριν από την έκδοση της απόφασης της παραγράφου 1. απαιτείται η γνώμη του καθ' ύλην αρμόδιου Υπουργού για υφιστάμενες δραστηριότητες της αρμοδιότητάς του, προκειμένου να καθορισθούν οι δυνατότητες και οι προϋποθέσεις συνέχισης της λειτουργία τους στο πλαίσιο του άρθρου 1. Η γνώμη αυτή διατυπώνεται μέσα σε δυο (2) μήνες από την αποστολή του σχετικού ερωτήματος. Εάν παρέλθει άπρακτη η παραπάνω προθεσμία, η απόφαση του Υπουργού Πολιτισμού εκδίδεται χωρίς τη γνώμη αυτή. Άρθρο 13 Αρχαιολογικοί χώροι εκτός οικισμών Ζώνες προστασίας 1. Στους χερσαίους αρχαιολογικούς χώρους που βρίσκονται εκτός σχεδίου πόλεως ή εκτός ορίων νομίμως υφισταμένων οικισμών, η άσκηση γεωργίας, κτηνοτροφίας, θήρας ή άλλων συναφών δραστηριοτήτων, καθώς και η οικοδομική δραστηριότητα είναι δυνατή μετά από άδεια, που χορηγείται με απόφαση του Υπουργού Πολιτισμού 24 ΚΑΤΣΙΜΠΡΑΣ ΔΗΜΟΣ 464

25 ύστερα από γνώμη του Συμβουλίου. Οι όροι άσκησης γεωργίας, κτηνοτροφίας, θήρας ή άλλων συναφών δραστηριοτήτων μπορεί να τίθενται και κανονιστικά με απόφαση του Υπουργού Πολιτισμού. 2. Με απόφαση του Υπουργού Πολιτισμού, η οποία εκδίδεται ύστερα από γνλωμη του Συμβουλίου και η οποία διατυπώνεται ύστερα από την πραγματοποίηση αυτοψίας, από κλιμάκιο μελών του ή επιτροπή που συγκροτείται από μέλη του και ειδικούς επιστήμονες, συνοδεύεται από σχετικό διάγραμμα και δημοσιεύεται μαζί με αυτό στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, είναι δυνατόν να καθορίζεται μέσα στους χώρους της προηγούμενης παραγράφου περιοχή στην οποία απαγορεύεται παντελώς η δόμηση (Ζώνη Προστασίας Α ). Στην περιοχή αυτή μπορεί να επιτρέπεται με ειδικά αιτιολογημένη απόφαση του Υπουργού Πολιτισμού, ύστερα από γνώμη του Συμβουλίου, μόνο η κατασκευή κτισμάτων ή προσθηκών σε υπάρχοντα κτίρια που είναι αναγκαία για την ανάδειξη των μνημείων ή χώρων καθώς και για την εξυπηρέτηση της χρήσης τους. Με την απόφαση αυτή καθορίζεται και η θέση του κτίσματος στην περιοχή ή το μέρος του κτιρίου στο οποίο γίνεται η προσθήκη. Με απόφαση του Υπουργού Πολιτισμού, η οποία εκδίδεται ύστερα από γνώμη του Συμβουλίου και η οποία διατυπώνεται ύστερα από την πραγματοποίηση αυτοψίας από μέλη του ή επιτροπή που ορίζεται από αυτό, συνοδεύεται από σχετικό διάγραμμα και δημοσιεύεται μαζί με αυτό στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, είναι δυνατόν να καθορίζεται μέσα στους χώρους της παραγράφου 1, εάν είμαι εκτεταμένοι, περιοχή σε μέρος ή στο σύνολο της οποίας θα ισχύουν, δυνάμει της κοινής απόφασης του επόμενου εδαφίου, ειδικές ρυθμίσεις ως προς τους όρους δόμησης ή τις χρήσεις γης ή τις επιτρεπόμενες δραστηριότητες ή και όλους τους πιο πάνω περιορισμούς (Ζώνη Προστασίας Β ). Με κοινή απόφαση του Υπουργού Πολιτισμού και του κατά περίπτωση αρμόδιου Υπουργού, που εκδίδεται ύστερα από γνώμη των οικείων γνωμοδοτικών οργάνων, καθορίζονται στη συνέχεια οι ειδικοί όροι δόμησης, οι χρήσεις γης, οι επιτρεπόμενες δραστηριότητες, καθώς και η δυνατότητα και οι προϋποθέσεις συνέχισης της λειτουργίας υφιστάμενων νόμιμων δραστηριοτήτων. Η κοινή αυτή απόφαση εκδίδεται μέσα σε τρεις (3) μήνες από την αποστολή του σχεδίου από το Υπουργείο Πολιτισμού στα συναρμόδια Υπουργεία. 3. Τα όρια των ζωνών προστασίας μπορεί να ανακαθορίζονται με την ίδια διαδικασία με βάση τα δεδομένα της αρχαιολογικής έρευνας και τις συνθήκες προστασίας των αρχαιολογικών χώρων ή μνημείων. Ακίνητα, στα οποία υπάρχουν ορατά αρχαία και εντάσσονται σε Ζώνη Προστασίας Α, απαλλοτριώνονται εάν εμπίπτουν στην παρ.3 του άρθρου 19. Άρθρο 39 Δημοσιεύσεις αποτελεσμάτων ανασκαφών και άλλων αρχαιολογικών ερευνών 1. Οι διευθύνοντες συστηματικές ανασκαφές ή άλλης μορφής αρχαιολογική έρευνα και οι διενεργούντες σωστικές ανασκαφές έχουν υποχρέωση να δημοσιεύουν τα αποτελέσματα των ερευνών εντός των χρονικών ορίων που ορίζονται παρακάτω. Εντός των ορίων αυτών έχουν αποκλειστικό δικαίωμα δημοσίευσης. 2. Οι παραπάνω οφείλουν να καταθέτουν στην Υπηρεσία ετήσιες επιστημονικές εκθέσεις, το αργότερο ως τον Απρίλιο του επόμενου έτους, για τη δημοσίευση τους σε επιστημονικό έντυπο ή την ηλεκτρονική καταχώρηση τους. 3. διευθύνων συστηματική ανασκαφή υποχρεούται να καταθέτει αρχική παρουσίαση προς δημοσίευση σε διάστημα έως δύο (2) ετών από την έναρξη της ανασκαφής, στην οποία συμπεριλαμβάνεται κατάλογος των κινητών ευρημάτων και σχέδια των ακινήτων και τελική δημοσίευση σε διάστημα έως πέντε (5) ετών μετά την περάτωση της ανασκαφής. Σε ανασκαφές που έχουν μεγάλη διάρκεια υποχρεούται επιπλέον να καταθέτει προς δημοσίευση παρουσίαση της πορείας του ανασκαφικού έργου κάθε δύο (2) χρόνια με αφετηρία τη συμπλήρωση της προθεσμίας κατάθεσης της αρχικής παρουσίασης, τη δε τελική δημοσίευση με τις επώνυμες συμβολές των μελών της ερευνητικής ομάδας εντός πενταετίας από την περάτωση τους. 4. Ο διενεργών σωστική ανασκαφή υποχρεούται να καταθέτει τελική έκθεση, κατάλογο ευρημάτων, φωτογραφίες και σχέδια εντός εννέα (9) μηνών από την περάτωση της. Εάν δεν επιθυμεί να αναλάβει την τελική δημοσίευση των αποτελεσμάτων της ανασκαφής, το δηλώνει εγγράφως, οπότε η Υπηρεσία μεριμνά για την ανάθεση της δημοσίευσης. Στην αντίθετη περίπτωση, αυτός που διενήργησε την ανασκαφή έχει την υποχρέωση να καταθέσει εντός έξι (6) ετών από την περάτωση της την τελική δημοσίευση με τις επώνυμες συμβολές των μελών της ερευνητικής ομάδας. 5. διευθύνων επιφανειακή ή άλλης μορφής αρχαιολογική έρευνα υποχρεούται να καταθέτει τελική δημοσίευση εντός δύο (2) ετών από την περάτωση της. 25 ΚΑΤΣΙΜΠΡΑΣ ΔΗΜΟΣ 464

26 6. Ευρήματα που προκύπτουν κατά τη διάρκεια ανασκαφής ή άλλης έρευνας πεδίου, ή τμήματα αυτών, μπορούν να αποτελούν αντικείμενο ιδιαίτερων δημοσιεύσεων μετά από άδεια του έχοντος αποκλειστικό δικαίωμα, εντός πέντε (5) ετών από τη χορήγηση της άδειας εάν πρόκειται για δημοσίευση τμήματος ανασκαφής και εντός δύο (2) ετών εάν πρόκειται για δημοσίευση μεμονωμένου ευρήματος. 7. Οι προθεσμίες των προηγούμενων παραγράφων είναι διπλάσιες προκειμένου για εναλίες αρχαιολογικές έρευνες. 8. Μετά την παρέλευση άπρακτων των προθεσμιών για την κατάθεση της τελικής δημοσίευσης των παραγράφων 3, 4, 5 και 7 παύει να υφίσταται αποκλειστικό δικαίωμα δημοσίευσης των αποτελεσμάτων της ανασκαφής. Ο διενεργών σωστική ανασκαφή οφείλει να καταθέτει στην Υπηρεσία το σύνολο του υλικού τεκμηρίωσης που διαθέτει, ο δε διευθύνων συστηματική ανασκαφή και άλλη αρχαιολογική έρευνα αντίγραφο του συνόλου. Η Υπηρεσία υποχρεούται να διευκολύνει την πρόσβαση των ενδιαφερόμενων μελετητών στα ευρήματα και στο υλικό τεκμηρίωσης που διαθέτει εφόσον δεν υπάρχει κίνδυνος να υποστούν φθορά. Την ίδια υποχρέωση έχουν και οι φορείς που διεξάγουν ανασκαφή ή άλλη αρχαιολογική έρευνα, ως προς το υλικό που διαθέτουν για το οποίο δεν υφίσταται πλέον αποκλειστικό δικαίωμα δημοσίευσης. 9. Με απόφαση του Υπουργού Πολιτισμού ρυθμίζονται ζητήματα που αφορούν την κατάθεση και τη δημοσίευση των μελετών του παρόντος άρθρου και κάθε άλλη αναγκαία λεπτομέρεια για την εφαρμογή του. Με την ίδια απόφαση ρυθμίζονται τα σχετικά με την ηλεκτρονική καταχώρηση των ετήσιων επιστημονικών εκθέσεων ή άλλων στοιχείων. ΤΜΗΜΑ ΔΕΥΤΕΡΟ ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΜΝΗΜΕΙΩΝ Άρθρο 4 Εργασίες σε ακίνητα μνημεία 1. Οι εργασίες σε ακίνητα μνημεία και ιδίως η συντήρηση, η στερέωση, η αποκατάσταση, η αναστήλωση, η κατάχωση, η τοποθέτηση προστατευτικών στεγών, η διαμόρφωση του περιβάλλοντος χώρου και οι εργασίες που αποβλέπουν σε απόδοση σε χρήση ή σε φιλοξενία χρήσεων αποσκοπούν στη διατήρηση της υλικής υπόστασης και της αυθεντικότητας τους, την ανάδειξη και εν γένει στην προστασία τους. Διενεργούνται σύμφωνα με μελέτη, η οποία εγκρίνεται από την Υπηρεσία ύστερα από γνώμη του Συμβουλίου, ή αν αυτές είναι μείζονος σημασίας, με απόφαση του Υπουργού Πολιτισμού ύστερα από γνώμη του Συμβουλίου. Για την έγκριση της μελέτης απαιτείται να έχει προηγηθεί η τεκμηρίωση του μνημειακού χαρακτήρα του ακινήτου. 2. Επείγουσες εργασίες συντήρησης και στερέωσης διενεργούνται με μέριμνα της Υπηρεσίας χωρίς υπαίτια καθυστέρηση και χωρίς άλλη διατύπωση. 3. Εάν οι αναφερόμενες στο παρόν και στα άρθρα 41 και 42 εργασίες εκτελούνται από την Υπηρεσία, δεν απαιτείται η έκδοση οικοδομικής άδειας. 4. Με απόφαση του Υπουργού Πολιτισμού τίθενται οι ειδικότεροι κανόνες που διέπουν την εκπόνηση των μελετών και την εκτέλεση των εργασιών, οι οποίες εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του παρόντος άρθρου. Αυτό αφορά ιδίως την καταγραφή, αποτύπωση, τεκμηρίωση, τοπογράφηση των μνημείων, την κατάρτιση των σχετικών αρχιτεκτονικών, δομοστατικών και διαγνωστικών μελετών, τις μελέτες συντήρησης, προστασίας, αναστήλωσης, ανάδειξης, διαχείρισης και ολοκληρωμένης χρήσης των μνημείων, την εφαρμογή συστημάτων ποιοτικού ελέγχου στα έργα συντήρησης και αναστήλωσης και κάθε άλλο συναφές ζήτημα. Άρθρο 41 Προστασία ετοιμόρροπων μνημείων 1. Αν ο φέρων οργανισμός ενός μνημείου μεταγενέστερου του 1453 έχει υποστεί επικίνδυνες βλάβες και είναι έτοιμος να καταρρεύσει, συγκροτείται με απόφαση του Υπουργού Πολιτισμού πενταμελής επιτροπή αποτελούμενη από έναν αρχιτέκτονα, έναν συντηρητή και έναν πολιτικό μηχανικό, υπαλλήλους του Υπουργείου Πολιτισμού, έναν αρχαιολόγο και έναν ιστορικό ή ιστορικό τέχνης ή δύο αρχαιολόγους, υπαλλήλους του Υπουργείου Πολιτισμού, αν το μνημείο χρονολογείται μέχρι το 183, ή έναν αρχιτέκτονα της αρμόδιας πολεοδομικής αρχής, και έναν ιστορικό ή 26 ΚΑΤΣΙΜΠΡΑΣ ΔΗΜΟΣ 464

27 έναν ιστορικό τέχνης αν το μνημείο είναι νεότερο. Η επιτροπή ελέγχει την κατάσταση τους και προτείνει μέτρα υπό την προϋπόθεση ότι διαφυλάσσεται η αυθεντικότητα του μνημείου, στα οποία περιλαμβάνονται και οι αναγκαίες εργασίες για την υποστύλωση, την προσωρινή στερέωση του κτιρίου, την αποξήλωση ετοιμόρροπων τμημάτων, τη συλλογή αρχιτεκτονικών μελών, την απομάκρυνση διακοσμητικών στοιχείων που κινδυνεύουν, καθώς και την ασφάλεια των ενοίκων ή των διερχομένων. 2. Σε εξαιρετικές περιπτώσεις, όταν η επιτροπή κρίνει ότι η διατήρηση του μνημείου είναι, στο σύνολο ή σε τμήμα του αδύνατη, μπορεί να εισηγηθεί βάσει μελέτης τη μερική ή ολική κατεδάφιση του, η οποία αποφασίζεται από τον Υπουργό Πολιτισμού μετά από γνώμη του Συμβουλίου, αφού προηγηθεί λεπτομερής περιγραφή της μορφής και της σύνθεσης του, πλήρης φωτογράφηση, αποτύπωση και τεκμηρίωση του και έχουν συλλέγει όλα τα αρχιτεκτονικά μέλη και τα διακοσμητικά στοιχεία. 3. Επείγουσες εργασίες προστασίας ετοιμόρροπων μνημείων γίνονται με μέριμνα της Υπηρεσίας χωρίς υπαίτια καθυστέρηση και χωρίς άλλη διατύπωση. 4. Στην περίπτωση που κρίνεται αναγκαία η κατεδάφιση του μνημείου σύμφωνα με την παράγραφο 2 και ο ιδιοκτήτης το έχει εσκεμμένα καταστήσει ή το έχει αφήσει να καταστεί ετοιμόρροπο, επιτρέπεται να ανεγερθεί νέα οικοδομή μόνον εφόσον έχει το πολύ τον ίδιο όγκο και ωφέλιμη επιφάνεια με αυτό. Η σχετική οικοδομική άδεια εκδίδεται μετά από γνώμη της επιτροπής της διάταξης της παραγράφου 1. δ. Με απόφαση του Υπουργού Πολιτισμού ρυθμίζονται ειδικότερα θέματα για την εφαρμογή των προηγούμενων παραγράφων. Άρθρο 42 Μεταφορά ακινήτου μνημείου - Απόσπαση τμημάτων 1. Απαγορεύεται η μεταφορά ακινήτου μνημείου ή τμήματος του χωρίς άδεια του Υπουργού Πολιτισμού, που εκδίδεται ύστερα από γνώμη του Συμβουλίου. εφόσον διασφαλίζονται οι απαραίτητες εγγυήσεις για τη μεταφορά και την επανατοποθέτηση του σε κατάλληλο μέρος. Προκειμένου για μνημεία ιδιαίτερης σημασίας, που χαρακτηρίζονται με απόφαση του Υπουργού μετά από γνώμη του Συμβουλίου. η άδεια μπορεί να χορηγηθεί κατ' εξαίρεση εάν κριθεί ότι η μετακίνηση τους είναι απολύτως αναγκαία για να διασωθούν από κίνδυνο εξαιτίας φυσικών φαινομένων ή λόγω εκτέλεσης μεγάλων τεχνικών έργων τα οποία είναι απαραίτητα για την εθνική άμυνα ή έχουν μείζονα σημασία για την εθνική οικονομία και ικανοποιούν ζωτικές ανάγκες του κοινωνικού συνόλου. Η μετακίνηση μνημείου λόγω τεχνικού έργου εξετάζεται μόνο όταν μετά από σχετικό επιστημονικό έλεγχο αποκλείεται κάθε δυνατότητα διατήρησης του στο περιβάλλον του. 2. Απαγορεύεται η απόσπαση από ακίνητο μνημείο γλυπτικών, ζωγραφικών, ψηφιδωτών διακοσμητικών ή άλλων στοιχείων που είναι αναπόσπαστα τμήματα του. Κατ' εξαίρεση μπορεί να επιτραπεί η απόσπαση και απομάκρυνση τέτοιων στοιχείων μόνο εάν αυτό κριθεί, με απόφαση του Υπουργού Πολιτισμού ύστερα από γνώμη του Συμβουλίου, ότι είναι απολύτως αναγκαίο για τη διάσωση τους. 3. Οι παραπάνω εργασίες εκτελούνται σύμφωνα με μελέτη, που εγκρίνεται με την οικεία απόφαση. 4. Αν παρίσταται επείγουσα ανάγκη, οι εργασίες διενεργούνται με μέριμνα της Υπηρεσίας χωρίς υπαίτια καθυστέρηση και χωρίς άλλη διατύπωση. Άρθρο 43 Εργασίες συντήρησης μνημείων 1. Οι εργασίες συντήρησης σε κινητά μνημεία και σε γλυπτικά, ζωγραφικά, διακοσμητικά ή άλλα στοιχεία που είναι αναπόσπαστα τμήματα ακινήτων μνημείων, διενεργούνται από την Υπηρεσία ή από πρόσωπα που είναι εγγεγραμμένα στα μητρώα συντηρητών αρχαιοτήτων και έργων τέχνης, που προβλέπονται από τη διάταξη της παραγράφου 6 του άρθρου 9του Ν. 2557! 1997 (ΦΕΚ 271 Α") υπό την εποπτεία της Υπηρεσίας, ύστερα από μελέτη που εγκρίνεται από αυτήν η, αν είναι μείζονος σημασίας, με απόφαση του Υπουργού Πολιτισμού ύστερα από γνώμη του Συμβουλίου. Για 27 ΚΑΤΣΙΜΠΡΑΣ ΔΗΜΟΣ 464

28 την έγκριση της μελέτης απαιτείται να έχει προηγηθεί τεκμηρίωση του μνημειακού χαρακτήρα του κινητού ή του ακινήτου. 2. Αν παρίσταται επείγουσα ανάγκη, οι εργασίες διενεργούνται χωρίς υπαίτια καθυστέρηση και χωρίς άλλη διατύπωση επί τόπου από τον συντηρητή που ορίζει η Υπηρεσία. 3. Με απόφαση του Υπουργού Πολιτισμού, ύστερα από γνώμη του Συμβουλίου. ορίζονται οι ειδικότεροι κανόνες και οι αρχές που διέπουν τις εργασίες συντήρησης των προηγούμενων παραγράφων. 4. Με απόφαση του Υπουργού Πολιτισμού καθορίζονται οι όροι και οι προϋποθέσεις ίδρυσης και λειτουργίας των εργαστηρίων συντήρησης αρχαιοτήτων και έργων τέχνης. Άρθρο 44 Δημοσιεύσεις αποτελεσμάτων εργασιών Οι διενεργούντες τις εργασίες που αναφέρονται στις διατάξεις των άρθρων 4 έως 43 έχουν υποχρέωση να καταθέτουν ετήσιες εκθέσεις εργασιών της ειδικότητας τους το αργότερο έως τον Απρίλιο του επόμενου έτους και τελική έκθεση ή δημοσίευση εντός δεκαπέντε (15) μηνών από την περάτωση τους ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ ΜΟΥΣΕΙΑ Άρθρο Ως μουσείο νοείται η υπηρεσία ή ο οργανισμός μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, με ή χωρίς ίδια νομική προσωπικότητα, που αποκτά, δέχεται, φυλάσσει, συντηρεί. Αρθρου 31, καθώς και 1 του άρθρου 47. Τα μνημεία, κατά τις διατάξεις αυτές, αποκτώνται από αναγνωρισμένα μουσεία που έχουν ίδια νομική προσωπικότητα ή από νομικά πρόσωπα στα οποία ανήκουν αναγνωρισμένα μουσεία, υπό τον όρο ση κατατίθενται σης συλλογές τους. 15. Για τις ανάγκες ανέγερσης, επέκτασης, εγκατάστασης. ανάδειξης και λειτουργίας μουσείου μπορεί να γίνει απαλλοτρίωση ή απευθείας εξαγορά κτιρίων ή εκτάσεων γης σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 18 και να ορίζεται ζώνη προστασίας στον περιβάλλοντα χώρο τους σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 17. ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΚΑΙ ΧΡΗΣΗ ΜΝΗΜΕΙΩΝ ΚΑΙ ΧΩΡΩΝ Άρθρο Με απόφαση του Υπουργού Πολιτισμού, η οποία εκδίδεται μετά από γνώμη του Συμβουλίου, καθορίζονται για το σύνολο ή κατηγορία οργανωμένων αρχαιολογικών χώρων, ιστορικών τόπων ή ακινήτων μνημείων ή μεμονωμένα για σημαντικούς χώρους ή μνημεία: α) οι όροι και οι προϋποθέσεις επίσκεψης του κοινού σε αυτούς, β) οι πολιτιστικές ή άλλες εκδηλώσεις που μπορούν να πραγματοποιούνται σε αυτούς, συμβατές με το χαρακτήρα τους ως μνημείων ή προστατευόμενων χώρων. Είναι δυνατή η πραγματοποίηση εκδήλωσης ή η παραχώρηση της χρήσης των ανωτέρω, στο πλαίσιο της απόφασης του προηγούμενου εδαφίου μετά από άδεια του Υπουργού Πολιτισμού, η οποία εκδίδεται ύστερα από γνώμη του Συμβουλίου και με την οποία μπορούν να επιβάλλονται ειδικοί όροι ως προς τη διεξαγωγή τους. Για τη χρήση των παραπάνω χώρων, τόπων και ακινήτων μνημείων κατά τις εκδηλώσεις αυτές καταβάλλεται τέλος στο Τ.Α.Π.Α. Με απόφαση του Υπουργού Πολιτισμού είναι δυνατή η απαλλαγή από την υποχρέωση καταβολής του τέλους για εκδηλώσεις μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα. Ως οργανωμένος αρχαιολογικός χώρος ορίζεται αυτός που ανήκει στην κυριότητα του Δημοσίου και αποτελεί αντικείμενο ιδιαίτερης μέριμνας για την ανάδειξη και προβολή του. Οργανωμένος αρχαιολογικός χώρος μπορεί να είναι και ένας ανασκαφικός χώρος. Ένας αρχαιολογικός χώρος χαρακτηρίζεται ως οργανωμένος με απόφαση του Υπουργού Πολιτισμού μετά από γνώμη του Συμβουλίου. 2. Με κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονομίας και Οικονομικών και Πολιτισμού καθορίζεται το ύψος του αντιτίμου που καταβάλλεται από το κοινό για την επίσκεψη μουσείων, μνημείων, οργανωμένων αρχαιολογικών χώρων και ιστορικών τόπων που ανήκουν στο Δημόσιο και υπάγονται στην προστασία του παρόντος νόμου. 3. Η 28 ΚΑΤΣΙΜΠΡΑΣ ΔΗΜΟΣ 464

29 Υπηρεσία οφείλει να διευκολύνει την πρόσβαση των ειδικών επιστημόνων, στους οποίους χορηγεί σχετική άδεια, σε κινητά μνημεία που βρίσκονται σε δημόσια μουσεία και αποθηκευτικούς χώρους υπό την εποπτεία της, με σκοπό τη φωτογράφηση, τη μελέτη ή τη δημοσίευση τους, εφόσον δεν υπάρχει κίνδυνος να υποστούν φθορά τα μνημεία και υπό την επιφύλαξη των διατάξεων του άρθρου 39 ως προς τα δικαιώματα δημοσίευσης. 4. Για την παραγωγή, αναπαραγωγή και διάδοση στο κοινό, για άμεσο ή έμμεσο οικονομικό ή εμπορικό σκοπό, εκμαγείων, αντιγράφων ή απεικονίσεων μνημείων, που ανήκουν στο Δημόσιο, είτε ακινήτων που βρίσκονται σε αρχαιολογικούς χώρους και ιστορικούς τόπους ή είναι μεμονωμένα, είτε κινητών που βρίσκονται σε μουσεία ή συλλογές του Δημοσίου, με οποιονδήποτε τρόπο και μέσο. συμπεριλαμβανομένων των ηλεκτρονικών και ψηφιακών, του διαδικτύου(internet). των δικτύων τηλεπικοινωνιακής ή άλλης σύνδεσης και της δημιουργίας βάσεων δεδομένων με εικόνες των παραπάνω, από άλλους φορείς ή πρόσωπα, πλην του Δημοσίου, του Τ.Α.Π.Α. και του Οργανισμού Προβολής Ελληνικού Πολιτισμού Α.Ε. απαιτείται προηγούμενη άδεια. Η άδεια χορηγείται έναντι τέλους, υπέρ του ΤΑΠΑ σε φυσικά ή νομικά πρόσωπα, με απόφαση του Υπουργού Πολιτισμού, στην οποία καθορίζεται και η χρονική διάρκεια της άδειας, οι όροι υπό τους οποίους παρέχεται και το καταβλητέο τέλος. 5. Η παραγωγή, αναπαραγωγή και χρήση των παραπάνω προϊόντων για άλλους σκοπούς, όπως καλλιτεχνικούς, εκπαιδευτικούς ή επιστημονικούς, επιτρέπεται, έναντι της καταβολής τέλους, υπέρ του ΤΑΠΑ από την οποία είναι δυνατή η απαλλαγή με απόφαση του Υπουργού Πολιτισμού. 6. Η διάταξη του άρθρου 14 του Α.Ν. 1947/1939 καταργείται. 7. Με απόφαση του Υπουργού Πολιτισμού, η οποία εκδίδεται μετά από γνώμη του Συμβουλίου. καθορίζονται οι προϋποθέσεις και οι όροι χορήγησης της άδειας της παραγράφου, συμπεριλαμβανομένων τυχόν τεχνολογικών μέτρων και προδιαγραφών και κάθε άλλη σχετική λεπτομέρεια. 8. Με κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονομίας και Οικονομικών και Πολιτισμού καθορίζονται το ύψος του τέλους των προηγούμενων παραγράφων, οι διαδικασίες και ο τρόπος είσπραξης τους, οι περιπτώσεις και προϋποθέσεις απαλλαγής από την υποχρέωση καταβολής τους και ρυθμίζεται κάθε άλλη αναγκαία σχετική λεπτομέρεια. ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΒΔΟΜΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΙΝΗΤΡΑ Άρθρο 47 Φορολογικά κίνητρα 1.Στην υποπερίπτωση γγ' της περίπτωσης α' της παραγράφου 1 του άρθρου 31 του Ν. 2238/1994 μετά το τέταρτο εδάφιο προστίθενται επτά νέα εδάφια ως εξής: "Η αξία των κινητών μνημείων, όπως αυτά ορίζονται από την κείμενη νομοθεσία, που μεταβιβάζονται λόγω δωρεάς στο Δημόσιο ή σε μουσεία αναγνωρισμένα από τον Υπουργό Πολιτισμού σύμφωνα με την ίδια νομοθεσία. Σε περίπτωση μεταβίβασης στο Δημόσιο η αποδοχή της δωρεάς γίνεται με κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονομίας και Οικονομικών και Πολιτισμού, ύστερα από γνώμη του αρμόδιου γνωμοδοτικού Συμβουλίου του Υπουργείου Πολιτισμού και μετά από χρηματική αποτίμηση της αξίας των μνημείων από ειδική εκτιμητική επιτροπή και αποδοχή της αξίας από τον δωρητή. Η απόφαση αυτή περιλαμβάνει τα στοιχεία του δωρητή, την περιγραφή και τη χρηματική αποτίμηση του μνημείου. Τα μνημεία κατατίθενται σε κρατικά μουσεία. Σε περίπτωση μεταβίβασης λόγω δωρεάς σε μουσεία που δεν ανήκουν στο Δημόσιο η αποδοχή της δωρεάς γίνεται μετά από χρηματική αποτίμηση των μνημείων από την ειδική εκτιμητική επιτροπή του έκτου εδαφίου του παρόντος. Το ποσό που αφαιρείται δεν μπορεί να υπερβεί ποσοστό 15% του συνολικού καθαρού εισοδήματος ή κερδών που προκύπτουν από τον ισολογισμό της διαχειριστικής περιόδου από τα ακαθάριστα έσοδα της οποίας εκπίπτει. Σε περίπτωση που η έκδοση της απόφασης της ειδικής εκτιμητικής επιτροπής γίνεται σε μεταγενέστερη χρήση από αυτή της δωρεάς, το ποσό του προηγούμενου εδαφίου εκπίπτει από τα ακαθάριστα έσοδα της διαχειριστικής περιόδου μέσα στην οποία εκδίδεται η απόφαση αυτή. 29 ΚΑΤΣΙΜΠΡΑΣ ΔΗΜΟΣ 464

30 2.Η περίπτωση κγ του άρθρου 23 του Ν. 2459/1997 (ΦΕΚ 17 Α ) αντικαθίσταται ως ακολούθως: κγ) Το 5%της αξίας των ακινήτων που βρίσκονται σε αδόμητη αρχαιολογική ζώνη και έχουν δεσμευθεί από την αρχαιολογική υπηρεσία του Υπουργείου Πολιτισμού. 3.Η διάταξη της παραγράφου 4 του άρθρου 2 του Ν. 2557/1997 αντικαθίσταται ως εξής: Σε περίπτωση επιβολής φόρου κληρονομιάς, κληροδοσίας ή δωρεάς, με αντικείμενο κινητά μνημεία ή εικαστικά ή άλλα έργα τέχνης ο φόρος που αναλογεί μπορεί να καταβάλλεται από τους υπόχρεους σε είδος με τη μεταβίβαση ίσης αξίας κινητών μνημείων ή εικαστικών ή άλλων έργων τέχνης στο Δημόσιο. Η αξία του κινητού καθορίζεται από ειδική εκτιμητική επιτροπή. Ειδικότερα θέματα που αφορούν στη διαδικασία, τα αρμόδια όργανα, τα μουσεία ή άλλους επιστημονικούς ή πολιτιστικούς φορείς στους οποίους κατατίθενται τα μνημεία ή άλλα πολιτιστικά αγαθά και κάθε άλλη λεπτομέρεια για την εφαρμογή της παρούσας διάταξης, ρυθμίζονται με την απόφαση της επόμενης παραγράφου. 4.Με κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονομίας και Οικονομικών και Πολιτισμού καθορίζονται η σύνθεση της ειδικής εκτιμητικής επιτροπής που προβλέπεται στις παραγράφους 1 και 3 του παρόντος για τη χρηματική αποτίμηση της αξίας των μνημείων, η διαδικασία, οι όροι, οι προϋποθέσεις και κάθε άλλη λεπτομέρεια για την εφαρμογή των διατάξεων του Ν. 2238/1994 και του Ν. 2459/1997, όπως αυτές προστίθενται ή τροποποιούνται με τις προηγούμενες παραγράφους 1 και 2 αντίστοιχα, καθώς και των διατάξεων της προηγούμενης παραγράφου 3 του παρόντος. Α. Προεδρικό Διάταγμα αρ. 941/1977 «Περί Οργανισμού του ΥΠΠΕ» Άρθρο 46: Εφορεία Παλαιοανθρωπολογίας - Σπηλαιολογίας Προεδρικό Διάταγμα αρ. 941/1977, «Περί Οργανισμού του Υπουργείου Πολιτισμού [και Επιστημών} > (ΦΕΚ 32/ΑΊ ). Άρθρον 46, Εφορεία Παλαιοανθρωπολογίας-Σπηλαιολογίας. Ή Εφορεία Παλαιοανθρωπολογίας-Σπηλαιολογίας, με έδραν τάς Αθήνας, έχει δικαιοδοσίαν επί ολοκλήρου της επικρατείας. Ή αρμοδιότης αυτής ανάγεται εις την έρευναν, ανασκαφήν, μελέτην και προστασίαν των σπηλαίων τα όποια παρουσιάζουν ενδιαφέρον από φυσικής, αρχαιολογικής, ιστορικής, παλαιοντολογικής και παλαιοανθρωπολογικής απόψεως, ως και είς την φύλαξιν, δημοσίευσιν και εκθεσιν των εξ αυτών προερχομένων ευρημάτων. "Άρθρον 47. Άρχαιλογικόν Ίνστιτούτον Βορείου Ελλάδος. Το Άρχαιολογικόν Ίνστιτούτον Βορείου Ελλάδος, με εδραν την Θεσσαλονίκην, εν συνεργασία μετά των Εφορειών Προϊστορικών και Κλασσικών Αρχαιοτήτων, Βυζαντινών Αρχαιοτήτων και Νεωτέρων Μνημείων, αρμοδίων δια την περιοχήν Μακεδονίας και Θράκης, οργανώνει, διεξάγει και δημοσιεύει μεγάλας συστηματικάς άνασκαφάς και προβαίνει εις την μελέτην και δημοσίευσιν παλαιών ανασκαφών δι' ας δεν υφίσταται προοπτική δημοσιεύσεως, υπό Εφόρων ή Επιμελητών Αρχαιοτήτων ή υπό τέως ή επίτιμων Εφόρων Αρχαιοτήτων, καθηγητών ή επίτιμων καθηγητών Πανεπιστημίου Αρχαιολογίας. Άρθρον 48. Άρχαιολογικόν Ίνστιτούτον Κρήτης. Το Άρχαιολογικόν Ίνστιτούτον Κρήτης με εδραν το Ήράκλειον εν συνεργασία μετά των Εφορειών Προϊστορικών και Κλασσικών Αρχαιοτήτων και Βυζαντινών Αρχαιοτήτων Κρήτης, οργανώνει, διεξάγει και δημοσιεύει μεγάλας συστηματικάς άνασκαφάς και προβαίνει είς την μελέτην και δημοσίευσιν παλαιών ανασκαφών δι' ας δεν υφίσταται προοπτική δημοσιεύσεως, υπό Εφόρων ή Επιμελητών Αρχαιοτήτων ή υπό τέως ή επίτιμων Εφόρων Αρχαιοτήτων, καθηγητών ή επίτιμων καθηγητών Αρχαιολογίας Πανεπιστημίου. Άρθρον ΚΑΤΣΙΜΠΡΑΣ ΔΗΜΟΣ 464

31 Άρχαιολογικόν και Ιστορικόν Ίδρυμα Ρόδου. Το Άρχαιολογικόν και Ιστορικόν Ίδρυμα Ρόδου, με έδραν την Ρόδον, συνεργάζεται μετά των Εφορειών Δωδεκανύσου, οργανώνει και διεξάγει μεγάλας συστηματικάς ανασκαφάς, αναστηλώσεις και αποκαταστάσεις αρχαίων και προβαίνει εις δημοσιεύσεις αυτών. Το ίδρυμα προβαίνει και εις την μελέτην και δημοσίευσιν παλαιών ανασκαφών, δι' ας δεν υφίσταται προοπτική δημοσιεύσεως υπό Εφόρων ή Επιμελητών Αρχαιοτήτων ή υπό τέως ή επιτίμων Εφόρων Αρχαιοτήτων, Καθηγητών ή επιτίμων Καθηγητών Αρχαιολογίας Πανεπιστημίου. Β. Νόμος υπ'αρ. 1127/1981 Γ. Νόμος υπ'αρ. 1126/1981 Ευρωπαϊκή Σύμβαση για την Προστασία της Αρχαιολογικής Κληρονομιάς (Λονδίνο, 1969)* Νόμος υπ' αριθ. 1127/1981 «Περί κυρώσεως της εις Λονδίνον την 6ην Μαΐου 1969υπαγοαφείσης Ευρωπαϊκής Συμβάσεως δια την προστασίαν της Αρχαιολογικής κληρονομιάς» (ΦΕΚ Α' 32) Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ Ψηφισάμενοι ομοφώνως μετά της Βουλής, αποφασίσαμεν: Άρθρον πρώτον. Κυρούται και έχει ισχύν νόμου η εις Λονδίνον την 6ην Μαΐου 1969 υπογραφείσα Ευρωπαϊκή Σύμβασις δια την πορστασίαν της Αρχαιολογικής κληρονομιάς, της οποίας το κείμενον εις πρωτότυπον εις την Γαλλικήν γλώσσαν και εις μετάφρασιν εις την Ελληνικήν, έχει ως ακολούθως: ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΣΥΜΒΑΣΙΣ ΔΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΝ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ (Υιοθετηθείσα εν Λονδίνο 6 Μαΐου 1969) Τα Κράτη Μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης, ως υπογράφονται, θεωρούντο ότι ο σκοπός του Συμβουλίου της Ευρώπης είναι η επίτευξις μεγαλύτερος ενότητος μεταξύ των Μελών του δια τον σκοπον, ιδιαιτέρως, της προφύλαξε ως και πραγματοποιήσεως των ιδανικών και των αρχών αϊ οποίοι είναι η κοινή των Κληρονομιά Σεβόμενα την Ευρωπαϊκήν Πολιτιστικήν Σύμβασιν, υπογραφείσαν εν Παρισίοις την 19ην Δεκεμβρίου 1954 και μεταξύ άλλων το άρθρον 5 αυτής της Συμβάσεως Πιστοποιούντα ότι η Αρχαιολογική Κληρονομιά είναι ουσιώδης δια την γνώσιν της ιστορίας των πολιτισμών Αναγνωρίζοντα ότι εφ' όσον η ηθική ευθύνη δια την προστασίαν της Ευρωπαϊκής αρχαιολογικής κληρονομιάς, της αρχαιότερος πηγής της Ευρωπαϊκής ιστορίας η οποία απειλείται σοβαρώς με καταστροφήν, ανήκει κατ* αρχήν εις το αμέσως ενδιαφερόμενον Κράτος, ενδιαφέρει επίσης από κοινού τα Ευρωπαϊκά Κράτη θεωρούντο άτι το πρώτον βήμα δια την προστασίαν αυτής της Κληρονομιάς πρέπει να είναι η εφαρμογή των πλέον αυστηρών επιστημονικών μεθόδων είς την αρχαιολογικήν έρευναν ή τας ανακαλύψεις, με σκοπον την διατήρησιν της πλήρους ιστορικής των σημασίας και την προφύλαξιν από οριστικήν απώλειαν επιστημονικών πληροφοριών, η οποία δυνατόν να προέλθη από παρανόμους ανασκαφάς θεωρούντο ότι η επιστημονική προστασία τοιουτοτρόπως εγγυωμένη για τα αρχαιολογικά αντικείμενα: α) θα ενδιεφέρετο, ιδιαιτέρως, δια τας δημοσίας σύλλογος και β) θα προήγαγε μίαν αναγκαιοτάτην αναμόρφωσιν της αγοράς των αρχαιολογικών ευρημάτων θεωρούντο ότι είναι απαραίτητον να απαγορεύσουν τας παρανόμους ανασκαφάς και να καθιερώσουν ένα επιστημονικών ελεγχόντων αρχαιολογικών αντικείμενων καθώς και να επιδιώξουν μέσω της εκπαιδεύσεως να δώσουν εις τας αρχαιολογικός ανασκαφάς την πλήρη επιστημονική των σημασίαν, Συμφωνούν ως ακολούθως: 31 ΚΑΤΣΙΜΠΡΑΣ ΔΗΜΟΣ 464

32 Άρθρον 1. Δια τους σκοπούς αυτής της συμβάσεως όλα τα ευρήματα και αντικείμενα ή κάθε άλλον ίχνος ανθρωπινής υπάρξεως, το οποίον μαρτυρεί δι' εποχάς και πολιτισμούς, δια τους οποίους ανασκαφαί ανακαλύψεις είναι η κυρία πηγή ή μία από τας κυρίας πηγάς της επιστημονικής πληροφορήσεως, θα θεωρούνται ως αρχαιολογικά αντικείμενα. Άρθρον 2. Με σκοπον την διασφάλισιν της προστασίας το καλυφθέντων εισέτι αντικειμένων και περιοχών όπου κείντε τα αρχαιολογικά αντικείμενα, έκαστον συμβαλλόμενον λαμβάνει να λαβή τοιαύτα μέτρα, καθ' όσον είναι τούτο ώστε: α) να περιορίση και να προστατεύση θέσεις και περιοχάς λογικού ενδιαφέροντος β) να δημιουργήση εφεδρικός ζώνας δια την διατήρησιν μαρτυρίας, η οποία θα αποτελέση αντικείμενσν ερεύνης για νεοτέρων γενεών αρχαιολόγων. Άρθρον 3. Δια να προαδώση καθαρώς επιστημονικόν χαριτας αρχαιολογικός ανασκαφάς, αϊ οποίαι ενεργούνται εις περιοχάς και ζώνας οριζόμενος εις το άρθρον 2 της παορούοσεως, κάθε συμβαλλόμενον μέρος αναλαμβάνει όσον το δυνατόν α) απαγορεύη και αποφεύγη τας παρανόμους ανασκαφας β) λαμβάνη τα απαραίτητα μέτρα δια να εξασφαλίζη ότι οί ανασκαφαί ανατίθενται κατόπιν ειδικής εξουσιοδοτήσεως μονο σε προσωπα έχοντα τα κατάλληλα προσόντα γ) εξασφαλίζη τον έλεγχον και διατήρησιν των αποτελεσμάτων. Άρθρον 4.1. Έκαστον συμβαλλόμενον μέλος αναλαμβάνε σκοπον της μελέτης και διαδόσεως των πληροφοριών επί το λογικών ανακαλύψεων, να λαμβάνη όλα τα πρακτικώς μετρα δια να εξασφαλίζη την ταχυτέραν και πληρεστέραν δημοσιευση πληροφοριών δι' επιστημονικών εκδόσεων σχετικώς προς σκάφος και ανακαλύψεις. 2. Επί πλέον, έκαστον συμβαλλόμενον μέρος θα μελετήσει δια να: α) δημιουργήση μίαν Κρατική Υπηρεσίαν ανευρέσεως αρχαιων αντικειμενων εις χειρας του δημοσίου, όπου δε είναι δυνατόν και των εις χείρα αρχαιολογικών αντικειμένων β) προετοιμάση ένα επιστημονικόν κατάλογον των αρχαιων αντικειμένων είς χείρας του δημοσίου και όπου είναι δυνατι εις χείρας ιδιωτών. Άρθρον 5. Έχον υπόψιν τους επιστημονικούς, πολιτιστικους εκπαιδευτικούς σκοπούς αυτής της συμβάσεως, έκαστον συμβαλομενο μέρος αναλαμβάνει να: α) διευκολύνη την διαθεσιν των αρχαιολογικών αντικειμενων για επιστημονικούς, πολιτιστικούς και εκπαιδευτικούς σκοπούς β) ενθαρούνη ανταλλαγάς πληροφοριών επί:ο αρχαιολογικών αντικειμένων, νομίμων και παρανόμων ανασκαφών μεταξύ επιστημονικων ιδρυματων, μουσείων και αρμοδίων κρατικών υπηρεσιών γ) πράξη παν ό,τι δύναται δια να εξασφαλίση όπως οι αρχαί των Κρατών προελεύσεως, Συμβολλομένων Μερών Ε Από το βιβλίο των Δ.Βουδούρη - Αν.Στρατή: «Η Προστασία της Πολιτιστικής Κληρονομιάς σε διεθνές και ευρωπαϊκό επίπεδο», Αθήνα-Κομοτηνή Σύμβαση για την Προστασία της Παγκόσμιας Πολιτιστικής και Φυσικής Κληρονομιάς (Παρίσι, 1972) * Νόμος υπ' αριθ ΚΑΤΣΙΜΠΡΑΣ ΔΗΜΟΣ 464

33 *Περί κυρώσεως της εις Παρισίοις την 23ην Νοεμβρίου 1972 υπογραφείσης Διεθνούς Συμβάσεως δια την προστασίαν της Παγκοσμίου Πολιτιστικής και Φυσικής κληρονομιάς» (ΦΕΚΑ' 32) Ι. Ορισμοί της Πολιτιστικής και Φυσικής Κληρονομίας. Άρθρον 1. Δια τους σκοπούς της παρούσης Συμβάσεως θεωρούνται ως «πολιτιστική κληρονομιά», μνημεία: αρχιτεκτονικά έργα, σημαντικά έργα γλυπτικής και ζωγραφικής, έργα ή κατασκευαί αρχαιολογικού χαρακτήρος, επιγραφαί, σπήλαια και σύνολα έργων παγκοσμίου αξίας από της απόψεως της ιστορίας, της τέχνης ή της επιστήμης,σύνολα οικοδομημάτων: ομάδες κτιρίων μεμονωμένων ή ενοτήτων (οικισμών) τα οποία, λόγω της αρχιτεκτονικής των, της ομοιογενείας των ή της θέσεως των, έχουν παγκόσμιον αξίαν από της απόψεως της ιστορίας, της τέχνης ή της επιστήμης, τοπία: έργα του ανθρώπου ή συνδυασμός έργων του ανθρώπου καιτης φύσεως, καθώς και εκτάσεις περιλαμβανομένων και των αρχαιολογικών χώρων αϊ οποίοι έχουν παγκόσμιον αξίαν από απόψεως ιστορικής, αισθητικής, εθνολογικής και ανθρωπολογικής. 'Αρθρον 2. Δια τους σκοπούς της παρούσης Συμβάσεως θεωρούνται ως «φυσική κληρονομιά»φυσικά μνημεία αποτελούμενα από φυσικούς ή βιολογικούς σχηματισμούς ή από ομάδας τοιούτων σχηματισμών παγκοσμίου αξίας από απόψεως αισθητικής ή επιστημονικής, γεωλογικοί και φυσιογραφικοί σχηματισμοί και ακριβώς καθωρισμέναι εκτάσεις αποτελούσαι την κατοικίαν απειλουμένων ζωικών και φυτικών ειδών, παγκοσμίου αξίας από απόψεως επιστήμης ή ανάγκη διατηρήσεως,φυσικά τοπία ή ακριβώς καθωρισμέναι φυσικοί εκτάσεις παγκοσμίου αξίας από απόψεως επιστήμης, ανάγκης διατηρήσεως ή φυσικού κάλλους. " Αρθρον 3. 'Εκαστον Κράτος Μέλος της παρούσης Συμβάσεως οφείλει να προσδιορισει και απεικόνιση τα διάφορα αγαθά τα οποία κείνται επί του εδάφους του και αναφέρονται εις τα ανωτέρω άρθρα 1και 2. II. Εθνική Προστασία και Διεθνής Προστασία της Πολιτιστικής και Φυσικής Κληρονομίας. 5β ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΣΠΗΛΑΙΟΥ 1.ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΗ-2.ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΗ Δ. Απόφαση Υπουργού Πολιτισμού αρ /118/ , «Προστασία σπηλαίων» Αριθ /118 Προστασία Σπηλαίων Η ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ Έχοντας υπόψη: 1. Τις διατάξεις του Ν. 4/1976 «Περί Υπουργικού Συμβουλίου».. 2. Το άρθρο 46 του Π.Δ. 941 (ΦΕΚ 32/Α/ ) «Περί Οργανισμού του Υπουργείου Πολιτισμού και Επιστημών». 3. Το Ν. 1126/81 «Περί κυρώσεως της εις Παρισίους την 23ην Νοεμβρίου 1972 υπογραφείσης Διεθνούς Συμβάσεως για την Προστασία της Παγκόσμιας Πολιτιστικής και-φυσικής κληρονομιάς (ΦΕΚ 32/Α/1.2.81). 4. Το Ν. 1127/81 «Περί κυρώσεως της εις Λονδίνον την 6ην Μαΐου 1969 υπογραφείσης Ευρωπαϊκής Συμβάσεως για την Προστασία της Αρχαιολογικής Κληρονομιάς (ΦΕΚ 32/Α/1.2.81). Τις διατάξεις του ΚΝ 5351/32 «Περί Αρχαιοτήτων» και το Ν. 1469/5 «περί προστασίας ειδικής κατηγορίας οικοδομημάτων και έργων τέχνης μεταγενεστέρων του 183», αποφασίζουμε: 33 ΚΑΤΣΙΜΠΡΑΣ ΔΗΜΟΣ 464

34 1. Το σπήλαια περιλαμβάνονται στην κατηγορία των Μνημείων και θεωρούνται αναπόσπαστο τμήμα της Πολιτιστικής μας κληρονομιάς ως έργα του ανθρώπου ή της φύσης με παγκόσμια αξία από άποψη ιστορική, αισθητική, εθνολογική, ανθρωπολογική ή παλαιοανθρωπολογική (άρθρο 1, Ν. 1126). 2. Τα σπήλαια θεωρούνται παράλληλα ως αναπόσπαστο τμήμα και της αρχαιολογικήςκληρονομιάς, της αρχαιότερης πηγής της Ευρωπαϊκής ιστορίας, η οποία απειλείται σοβαρά με την καταστροφή. Κατά συνέπεια κάθε είδους εύρημα ή αντικείμενο και κάθε ίχνος ανθρώπινης ύπαρξης (εργαλεία, οστά κλπ.), που προέρχεται από τα σπήλαια, θεωρείται αρχαιολογικό αντικείμενο (άρθρο 1. Ν. 1127). 3. Η προστασία, η έρευνα, η ανασκαφή και η μελέτη των σπηλαίων, που παρουσιάζουν ενδιαφέρον από φυσική. αρχαιολογική, ιστορική, παλαιοντολογική και παλαιοανθρωπολογική άποψη, καθώς και η φύλαξη, η δημοσίευση και η έκθεση των πάσης φύσεως ευρημάτων, που προέρχονται από τα σπήλαια, ανήκει στην αρμοδιότητα και την ευθύνη του Κράτους και ειδικότερα του Υπουργείου Πολιτισμού και Επιστημών δια της ειδικής* Περιφερειακής μονάδας του, δηλ. της Εφορείας Παλαιοανθρωπολογίας Σπηλαιολογίας» (άρθρο 46, Π.Δ. 941/77). 4. Κάθε ενέργεια οποιουδήποτε κρατικού, Πανεπιστημιακού ή ιδιωτικού φορέα, υπάγεται στη δικαιοδοσία του ΥΠ Π Ε και διέπεται από τις διατάξεις του ΚΝ 5351/32 «Περί Αρχαιοτητων» και του Ν. 1469/5 «περί προστασίας ειδικής κατηγορίας οικοδομημάτων και έργων τέχνης μεταγενεστέρων του 183». Οι περιφερειακές μονάδες του ΥΠΠΕ, οι δημοτικές και κοινοτικές αρχές και τα κατά τόπους αστυνομικά τμήματα και σταθμοί χωροφυλακής καθίστανται συνυπεύθυνοι για την προστασία των σπορίων, λιμναίων ή εναλίων, σπηλαιοβαράθρων,δολίνων της περιοχής τους, σε συνεργασία με την αρμόδια Εφορεία Παλαιοανθρωπολογίας -Σπηλαιολογίας. απαγορεύοντας στο εξής κάθε είδους επέμβαση, εξερεύνηση, Εκμετάλλευση,«αξιοποίηση» οπό οποιονδήποτε φορέα Ελληνικό ή Ξένο. χωρίς προηγούμενη έγκριση τουυππε. Η παρούσα απόφαση να δημοσιευθεί στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. Αθήνα 23 Ιουνίου 1983 Η ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΑΜΑΛΙΑ - ΜΑΡΙΑ (ΜΕΛΙΝΑ) ΜΕΡΚΟΥΡΗ 8 ΙΟΥΛΙΟΥ 1983 ΤΕΥΧΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ ΑΡΙΘΜΟΣ ΦΥΛΛΟΥ 398 Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α ΠΟΙΝΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ Άρθρο 53 Κλοπή μνημείων 1. Με κάθειρξη μέχρι δέκα (1) ετών τιμωρείται η κλοπή (άρθρο 372 του Ποινικού Κώδικα), αν έχει αντικείμενο μνημείο ιδιαίτερα μεγάλης αξίας ή μνημείο που αφαιρέθηκε από ακίνητο μνημείο, από χώρο ανασκαμμένο, από μουσείο, από αποθηκευτικούς χώρους αρχαίων ευρημάτων ή από χώρο όπου φυλάσσεται συλλογή. 2. Εάν η πράξη τελέστηκε από πρόσωπα ενωμένα για τη διάπραξη κλοπών ή ληστειών ή για τη διάπραξη εγκλημάτων που προβλέπονται στον παρόντα νόμο επιβάλλεται κάθειρξη. Η ίδια ποινή επιβάλλεται εάν ο δράστης διαπράττει κατά συνήθεια ή κατ' επάγγελμα κλοπές μνημείων. Άρθρο 54 Υπεξαίρεση μνημείων 34 ΚΑΤΣΙΜΠΡΑΣ ΔΗΜΟΣ 464

35 Με κάθειρξη μέχρι (1) δέκα ετών τιμωρείται η υπεξαίρεση (άρθρο 375 του Ποινικού Κώδικα), αν έχει αντικείμενο μνημείο με ιδιαίτερα μεγάλη αξία ή αν ο δράστης τελεί την πράξη της υπεξαίρεσης μνημείων κατ' επάγγελμα ή κατά συνήθεια. Άρθρο 55 Αποδοχή και διάθεση μνημείων που αποτελούν προϊόντα εγκλήματος Η πράξη της αποδοχής και διάθεσης προϊόντων εγκλήματος (άρθρο 394 παράγραφος 1 του Ποινικού Κώδικα) τιμωρείται με κάθειρξη μέχρι δέκα (1) ετών, αν έχει αντικείμενο μνημείο ιδιαίτερα μεγάλης αξίας και ο υπαίτιος γνώριζε ότι αυτό προέρχεται από αξιόποινη πράξη. Επιβάλλεται κάθειρξη, αν ο υπαίτιος επιχειρεί την πράξη του προηγούμενου εδαφίου κατ' επάγγελμα ή κατά συνήθεια. Άρθρο 56 Φθορά μνημείου 1. Όποιος καταστρέφει, βλάπτει, ρυπαίνει, καθιστά ανέφικτη ή δυσχερή τη χρήση ή αλλοιώνει τη μορφή μνημείου ή ανήκοντος σε συλλογή μουσείου πολιτιστικού αγαθού ή πολιτιστικού αγαθού που έχει τοποθετηθεί σε ανοικτό ή κλειστό δημόσιο, δημοτικό ή κοινόχρηστο χώρο τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον δύο (2) ετών, αν η πράξη δεν τιμωρείται βαρύτερα με άλλη διάταξη.αν το μνημείο ανήκει στο δράστη επιβάλλεται φυλάκιση μέχρι τριών (3) ετών. 2. Αν πρόκειται για μνημείο ιδιαίτερα μεγάλης αξίας και η πράξη έγινε στο πλαίσιο οργανωμένης εγκληματικής δραστηριότητας ή από πολλούς ενωμένους για την τέλεσή της. επιβάλλεται κάθειρξη μέχρι (1) δέκα ετών. Άρθρο 57 Φθορά μνημείου από αμέλεια Με φυλάκιση μέχρι δύο (2) ετών τιμωρείται η πράξη του πρώτου εδαφίου της παραγράφου 1 του προηγούμενου άρθρου 56 αν τελέσθηκε από αμέλεια. Άρθρο 58 Παράβαση της υποχρέωσης δήλωσης μνημείου Όποιος παραλείπει τη δήλωση που επιβάλλεται από τις διατάξεις της παραγράφου 1 του άρθρου 8 και της παραγράφου 1 του άρθρου 24 τιμωρείται με φυλάκιση μέχρι τριών (3) ετών. Όποιος παραλείπει τη δήλωση που επιβάλλεται από τις διατάξεις της παραγράφου 2 του άρθρου 24 ή της παραγράφου 2 του άρθρου 33 τιμωρείται με φυλάκιση μέχρι δύο (2) ετών. Στην περίπτωση των μνημείων που χαρακτηρίζονται κατά την παράγραφο 6 του άρθρου 2 του νόμου αυτού, το έγκλημα του προηγούμενου εδαφίου τελείται μόνο εφόσον ο υπόχρεος προς δήλωση έλαβε αποδεδειγμένα γνώση της διοικητικής πράξης χαρακτηρισμού. Στην περίπτωση του προηγούμενου εδαφίου ο δράστης τιμωρείται με χρηματική ποινή έως 5. ευρω κα σε περίπτωση υποτροπής με φυλάκιση μέχρι δυο (2) ετών. Άρθρο 59 Παράνομη μεταβίβαση μνημείου Όποιος μεταβιβάζει την κυριότητα ή την κατοχή μνημείου ή αποκτά την κυριότητα ή αποδέχεται να περιέλθει στην κατοχή του μνημείο χωρίς την αναγκαία από το νόμο άδεια, έγκριση ή γνωστοποίηση τιμωρείται με φυλάκιση μέχρι δύο (2) ετών. Επιβάλλεται φυλάκιση τουλάχιστον δύο (2) ετών, αν πρόκειται για αρχαίο μνημείο που δεν έχει δηλωθεί νόμιμα. Οι ποινές αυτές επιβάλλονται, αν η πράξη δεν τιμωρείται βαρύτερα με άλλη διάταξη. Άρθρο 6 Παράνομη εμπορία μνημείων 35 ΚΑΤΣΙΜΠΡΑΣ ΔΗΜΟΣ 464

36 Όποιος ασκεί δραστηριότητα αρχαιοπώλη ή εμπόρου νεότερων μνημείων κατά την έννοια της διάταξης της παραγράφου 1 του άρθρου 32 χωρίς άδεια τιμωρείται με φυλάκιση. Άρθρο 61 Παράνομη ανασκαφή ή άλλη αρχαιολογική έρευνα 1. Όποιος χωρίς προηγούμενη άδεια διενεργεί ανασκαφή με σκοπό την ανεύρεση ή αποκάλυψη αρχαίων τιμωρείται με κάθειρξη μέχρι δέκα (1) ετών. 2. Αν οι πράξεις της προηγούμενης παραγράφου τελέσθηκαν μέσα σε αρχαιολογικούς χώρους ή αν ο υπαίτιος τις επιχειρεί κατ' επάγγελμα ή κατά συνήθεια, επιβάλλεται κάθειρξη. 3. Όποιος χωρίς προηγουμένη άδεια διενεργεί άλλης μορφής παράνομη αρχαιολογική έρευνα με σκοπό την ανεύρεση ή αποκάλυψη αρχαίων τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον ενός (1) έτους. Αν ο δράστης διαπράττει την πράξη του προηγούμενου εδαφίου κατά συνήθεια ή κατ'επάγγελμα, επιβάλλεται κάθειρξη έως δέκα (1) ετών. Άρθρο 62 Παράνομη χρήση ανιχνευτή μετάλλου 1. Όποιος χρησιμοποιεί ανιχνευτή μετάλλων ή άλλα όργανα διασκόπησης χωρίς την άδεια που απαιτείται από τη διάταξη της παραγράφου 2 του άρθρου 38 τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον τριών (3) μηνών. 2. Αν η πράξη της προηγούμενης παραγράφου τελέσθηκε μέσα σε αρχαιολογικούς χώρους ή αν ο υπαίτιος της πράξης την επιχειρεί κατ επάγγελμα ή κατά συνήθεια επιβάλλεται φυλάκιση τουλάχιστον τριών (3) ετών. Άρθρο 63 Παράνομη εξαγωγή πολιτιστικών αγαθών Κατά παράβαση των διατάξεων του παρόντος νόμου, μνημείο ή πολιτιστικό αγαθό για το οποίο έχει κινηθεί η διαδικασία χαρακτηρισμού, όπως ορίζεται στο δεύτερο εδάφιο της παραγράφου 2 του άρθρου 2, τιμωρείται με κάθειρξη μέχρι δέκα (1) ετών. Η προέλευση του μνημείου κατ αξιόποινο τρόπο συνιστά επιβαρυντική περίσταση. 2. Όποιος παραβαίνει τους όρους της απόφασης με την οποία έχει χορηγηθεί άδεια προσωρινής εξαγωγής μνημείου ή πολιτιστικού αγαθού που ανήκει σε συλλογή μουσείου κα ιδίως αν δεν το επανεισάγει μέσα στην προθεσμία που τάχθηκε, τιμωρείται με φυλάκιση. Αν όμως η παράβαση του όρου δεν είναι ουσιώδης, το δικαστήριο μπορεί να αφήσει την πράξη ατιμώρητη. Το αξιόποινο της πράξης της μη εμπρόθεσμης επανεισανωγής εξαλείφεται, αν ο υπαίτιος με δική του θέληση και πριν ακόμα εξετασθεί με οποιονδήποτε τρόπο για την πράξη του από τις αρχές επανεισάγει το μνημείο ή το πολιτιστικό αγαθό. 3. Με κάθειρξη μέχρι δέκα (1) ετών τιμωρείται ο υπαίτιος της πράξης του πρώτου εδαφίου της προηγούμενης παραγράφου, εφόσον η πράξη τελέστηκε με σκοπό την οριστική απομάκρυνση του μνημείου από τα όρια της ελληνικής επικράτειας. 4. Όποιος εξάγει ή επιχειρεί να εξαγάγει από την Ελλάδα εκτός των ορίων του τελωνειακού εδάφους της Ευρωπαϊκής Ένωσης, κατά παράβαση του Κανονισμού 3911/1992του Συμβουλίου και 752! 1993 της Επιτροπής της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των προεδρικών διαταγμάτων εφαρμογής τους, όπως εκάστοτε ισχύουν, πολιτιστικά αγαθά κατά την έννοια του Κανονισμού 3911/1992, τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον τριών (3) μηνών, αν η πράξη δεν τιμωρείται βαρύτερα με άλλη διάταξη. Άρθρο 64 Παράνομη εισαγωγή πολιτιστικών αγαθών Όποιος εισάγει στην Ελλάδα πολιτιστικά αγαθά κατά την έννοια της από 17 Νοεμβρίου 198 διεθνούς συμβάσεως των Παρισίων που κυρώθηκε με το Ν. 113/198 (ΦΕΚ 297 Α"), τα οποία έχουν αφαιρεθεί παράνομα από μουσεία ή 36 ΚΑΤΣΙΜΠΡΑΣ ΔΗΜΟΣ 464

37 άλλα παρόμοια ιδρύματα ή θρησκευτικά ή δημόσια μνημεία που βρίσκονται στην επικράτεια άλλων κρατών μερών της ίδιας συμβάσεως και τα οποία αποτελούν αποδεδειγμένα τμήμα της απογραφής των ιδρυμάτων αυτών, τιμωρείται σε φυλάκιση τουλάχιστον ενός (1) έτους, αν η πράξη δεν τιμωρείται βαρύτερα με άλλη διάταξη. Άρθρο 65 Παράνομη μη επιστροφή πολιτιστικών αγαθών Όποιος δεν συμμορφώνεται με εκτελεστή απόφαση δικαστηρίου ή διαιτητών, η οποία διατάσσει την επιστροφή πολιτιστικών αγαθών που έχουν απομακρυνθεί παράνομα από το έδαφος άλλου κράτους, κατ' εφαρμογή των διεθνών συμβάσεων που κυρώνονται και ισχύουν στην Ελλάδα ή των διατάξεων της νομοθεσίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τιμωρείται με φυλάκιση. Άρθρο 66 Παράνομη επέμβαση ή εκτέλεση έργου Όποιος χωρίς την αναγκαία από το νόμο άδεια ή καθ' υπέρβαση αυτής διενεργεί σε μνημείο, σε αρχαιολογικό χώρο. ή σε ιστορικό τόπο, πράξη από αυτές που αναφέρονται στις διατάξεις των άρθρων 1 παρ. 2-4,13,14 και 15 τιμωρείται με φυλάκιση μέχρι τριών (3) ετών. Με την ίδια ποινή τιμωρείται όποιος διενεργεί πράξη ή δραστηριότητα σε ζώνες προστασίας γύρω από μνημεία ή χώρους, όπως ορίζονται στα άρθρα 15 και 17. κατά παράβαση των όρων και περιορισμών που ισχύουν σε αυτές. Η ίδια ποινή επιβάλλεται σε όποιον χωρίς την αναγκαία από το νόμο άδεια ή καθ' υπέρβαση της διενεργεί τις πράξεις που αναφέρονται στα άρθρα 42,43 παράγραφος 1 και 46 παράγραφος 4. Άρθρο67 Πλημμελής φύλαξη, διατήρηση ή συντήρηση μνημείου Ο κύριος, ο νομέας ή ο κάτοχος μνημείου, ο οποίος εκτελεί τις υποχρεώσεις του για φύλαξη, διατήρηση ή συντήρηση του πλημμελώς και έτσι εκθέτει το μνημείο σε κίνδυνο, τιμωρείται με φυλάκιση μέχρι τριών (3) ετών. Άρθρο 68 Πράξεις ελεγκτικών οργάνων Οι διατάξεις του άρθρου 258 του Ν. 1729/1987 (ΦΕΚ 144 Α"), που προστέθηκε με το άρθρο 22 του Ν. 2161/1993 (ΦΕΚ 119 Α") εφαρμόζονται αναλόγως και στα εγκλήματα της κλοπής μνημείων, της υπεξαίρεσης μνημείων, της φθοράς μνημείων, της αποδοχής και διάθεσης μνημείων που αποτελούν προϊόντα εγκλήματος, της παράνομης ανασκαφής ή άλλης αρχαιολογικής έρευνας και της παράνομης εξαγωγής πολιτιστικών αγαθών. Η ενέργεια του ελεγκτικού οργάνου περιορίζεται στις πράξεις που είναι απολύτως αναγκαίες για τη διακρίβωση των εγκλημάτων αυτών, η τέλεση των οποίων θα πρέπει πάντως να είχε προαποφασισθεί από το δράστη. Άρθρο 69 Δήμευση και χρηματική ποινή 1. Η δήμευση των πολιτιστικών αγαθών που αποτελούν αντικείμενο παράνομης εξάγωνης ή επιχειρούμενης παράνομης εξαγωγής, καθώς και των μέσων τέλεσης της πράξης αυτής και της παράνομης ανασκαφής ή άλλης έρευνας με σκοπό την ανεύρεση ή αποκάλυψη αρχαίων επιβάλλεται υποχρεωτικά εφόσον ανήκουν στο δράστη ή σε συμμέτοχο. 2. Αν για οποιονδήποτε λόγο δεν επιβληθεί δήμευση των μέσων τέλεσης των εγκλημάτων που προβλέπονται στον παρόντα νομό. επιβάλλεται χρηματική ποινή που μπορεί να ανέλθει στο ήμισυ (1/2) της αξίας των μέσων αυτών. Άρθρο 7 Επέκταση της εφαρμογής των διατάξεων του 37 ΚΑΤΣΙΜΠΡΑΣ ΔΗΜΟΣ 464

38 Ν. 2331/1995 Το εδάφιο αθ' του άρθρου ι του Ν. 2331/1995 (ΦΕΚ 173 Α") αντικαθίσταται ως εξής: Των αξιόποινων πράξεων που έχουν ως αντικείμενο μνημείο', Άρθρο 71 Αρμοδιότητα εφετείου ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ (ΤΕΥΧΟΣ ΠΡΩΤΟ) 329 του παρόντος νόμου συνεχίζουν νομίμως τη λειτουργία τους μέχρι τη λήξη της σχετικής άδειας, η οποία μπορεί μετά να ανανεωθεί. 1. Πολιτιστικά αγαθά που έχουν χαρακτηρισθεί ως προστατευόμενα σύμφωνα με τις διατάξεις της προϊσχύουσας νομοθεσίας προστατεύονται στο εξής κατά τις διατάξεις του παρόντος νόμου. Πολιτιστικά αγαθά που έχουν ήδη χαρακτηρισθεί κατά κατηγορίες χαρακτηρίζονται εκ νέου σύμφωνα με τη διαδικασία και υπό τις προϋποθέσεις που προβλέπονται από τις διατάξεις του παρόντος νόμου.έως τότε προστατεύονται σύμφωνα με τις διατάξεις τουπαρόντος νόμου που εφαρμόζονται αναλόγως. 11. Η χρηματική αξία κινητών μνημείων καθορίζεται από τριμελή επιτροπή ειδικών επιστημόνων, που συνιστάται με απόφαση του Υπουργού ύστερα από γνώμη του Συμβουλίου. Εάν ο ιδιώτης δεν αποδεχθεί την τιμή που καθορίζεται από την παραπάνω επιτροπή, συνιστάται επιτροπή αποτελούμενη από έναν ειδικό επιστήμονα εκπρόσωπο του ιδιώτη, έναν προϊστάμενο υπηρεσιακής μονάδας του Υπουργείου Πολιτισμού ή έναν διευθυντή μουσείου οριζόμενο από τον Υπουργό Πολιτισμού και έναν ειδικό επιστήμονα που ορίζεται από τον Πρόεδρο του Αρείου Πάγου. 12. Προκειμένου περί ακινήτων ή εκτάσεων πολλαπλώς χαρακτηρισμένων υπερισχύουν οι διατάξεις του παρόντος νόμου, εφόσον πρόκειται για μνημεία, αρχαιολογικούς χώρους ή ιστορικούς τόπους. 13. Κηρυγμένοι έως την έναρξη ισχύος του νόμου αυτού αρχαιολογικοί χώροι που δεν έχουν οριοθετηθεί σύμφωνα με τους όρους της παραγράφου 1 του άρθρου 12,οριοθετούνται οριστικά εντός τριετίας από αυτήν, στο πλαίσιο προγράμματος που καταρτίζεται με απόφαση του Υπουργού Πολιτισμού, ύστερα από γνώμη του Συμβουλίου. Προκειμένου για ενάλιους αρχαιολογικούς χώρους η παραπάνω προθεσμία είναι διπλάσια. 14. Όπου στον παρόντα νόμο και γενικότερα στη νομοθεσία για την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς προβλέπεται: α) ότι απαιτείται άδεια ή έγκριση της αρμόδιας υπηρεσίας ή του Υπουργού Πολιτισμού για την εκτέλεση εργασίας ή για τη διενέργεια οποιασδήποτε άλλης πράξης,ή β) ότι απαγορεύεται ή επιβάλλεται η διενέργεια εργασιών ή οποιασδήποτε άλλης πράξης είτε εκ του νόμου είτε επειδή αυτό προβλέπεται σε πράξη της Υπηρεσίας ή του Υπουργού Πολιτισμού,ή γ) ότι επέρχονται συγκεκριμένες έννομες συνέπειες λόγω της παραβίασης διατάξεων, μπορούν να εκδίδονται προσωρινώς μεν σήματα οριστικώς δε πρωτόκολλα μετά οποία διαπιστώνεται η πλήρωση των προϋποθέσεων από τις οποίες απορρέουν οι έννομες συνέπειες που προβλέπονται από το νόμο ή τις δυνάμει αυτού εκδιδόμενες ατομικές ή κανονιστικές πράξεις, ιδίως η διακοπή εργασιών, η εγκατάσταση εργολάβων ή συνεργείων για τη διενέργεια εργασιών, η επιβολή αποζημίωσης ή τέλους, η αποβολή από ακίνητο, η κατάσχεση κινητού ή ακινήτου μνημείου. Τα σήματα και τα πρωτόκολλα αυτά εκδίδονται από τον Υπουργό Πολιτισμού, ο οποίος μπορεί να εξουσιοδοτεί σχετικά τον Γενικό Γραμματέα ή υπαλλήλους του Υπουργείου Πολιτισμού. Οι αστυνομικές αρχές και κάθε άλλη δημόσια αρχή ή αρχή της τοπικής αυτοδιοίκησης υποχρεούνται να παράσχουν κάθε αναγκαία συνδρομή για την εκτέλεση σημάτων και των διοικητικών πρωτοκόλλων της παρούσας παραγράφου. Για την επίδοση και την εκτέλεση των παραπάνω σημάτων και πρωτοκόλλων εφαρμόζονται αναλόγως οι διατάξεις του τέταρτου και του πέμπτου εδαφίου της περίπτωσης β', της παραγράφου 9 του άρθρου 7 του Ν. 2557/1997, όπως ισχύει. 38 ΚΑΤΣΙΜΠΡΑΣ ΔΗΜΟΣ 464

39 15. Με προεδρικό διάταγμα, που εκδίδεται με πρόταση του Υπουργού Πολιτισμού, ορίζονται οι πρόσθετες διοικητικές κυρώσεις οι οποίες επιβάλλονται για πράξεις ή παραλείψεις που είναι αντίθετες προς τις διατάξεις του παρόντος νόμου ή των κανονιστικών πράξεων οι οποίες έχουν εκδοθεί κατ' εξουσιοδότηση του. 16. Η ανώνυμη εταιρεία της παραγράφου 2α του άρθρου 6 του Ν. 2557/1997 (ΦΕΚ271 Α ) η οποία προστέθηκε με τη διάταξη της παραγράφου 1 του άρθρου 6 του Ν.2819/2 (ΦΕΚ 84 Α ) μεταβάλλει την επωνυμία της από Ανώνυμη Εταιρεία Προβολής Ελληνικής Πολιτιστικής Κληρονομιάς Α.Ε.' σε "Οργανισμός Προβολής Ελληνικού Πολιτισμού Α.Ε. (Ο.Π.Ε.Π. Α.Ε.)". 17. Στο τέλος της περίπτωσης τηςπαραγράφου 2 του άρθρου 6 του Ν. 2557/1997 (ΦΕΚ 271 Α ), η οποία προστέθηκε με τη διάταξη της παραγράφου 1 του άρθρου 6του Ν. 2819/2 (ΦΕΚ 84 Α ), προστίθεται εδάφιο ως εξής:"όσον αφορά τις δράσεις που σχετίζονται με την Πολιτιστική Ολυμπιάδα και την προβολή του πολιτισμού της χώρας, η εταιρεία μπορεί να ενεργεί και μη κερδοσκοπικά.". ΤΕΛΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ Άρθρο 74 Κωδικοποίηση της νομοθεσίας Με προεδρικό διάταγμα, που εκδίδεται με πρόταση του Υπουργού Πολιτισμού, μπορεί να κωδικοποιείται στο σύνολο της η νομοθεσία για την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς, να αλλάζει η σειρά και η αρίθμηση των διατάξεων, να συνενώνονται ομοειδείς διατάξεις και εν γένει να επέρχεται κάθε τροποποίηση αναγκαία για τη διοικητική κωδικοποίηση αυτής. Άρθρο 75 Η ισχύς του παρόντος νόμου αρχίζει από τη δημοσίευση του στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, εκτός εάν ορίζεται διαφορετικά στις επί μέρους διατάξεις. Κάθε διάταξη νόμου αντίθετη προς τις διατάξεις του παρόντος νόμου καταργείται.παραγγέλλομε τη δημοσίευση του παρόντος στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως και την εκτέλεση του ως νόμου του Κράτους. Αθήνα, 28 Ιουνίου 22 Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΣΤΕΦΑΝΟΠΟΥΛΟΣ οι ΥΠΟΥΡΓΟΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ! ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΏΝ Ν. ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΑΚΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ. ΧΩΡΟΤΑΞΙΑΣ ΚΑΙ ΔΜΜΟΣ1ΠΝ ΕΡΓΩΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ 5.γ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΕΙΑΣ ΣΠΗΛΑΙΟΥ 39 ΚΑΤΣΙΜΠΡΑΣ ΔΗΜΟΣ 464

40 Επειδή το σπήλαιο δεν έχει αξιοποιηθεί σε αυτή την ενότητα θα παρουσιάσουμε τους κανονισμούς λειτουργείας του σπηλαίου Αγγίτη το όποιο λειτουργεί αρκετά χρόνια και που οι αρμόδιοι που εργάζονται σε αυτό θα μας δώσουν την εμπειρία τους ως προς την σωστή λειτουργεία και του δικού μας σπηλαίου. Παρακάτω παραθέτουμε τους κανονισμους του σπηλαιου Αγγιτη όπως αυτοι αποφασήστικαν στο δημοτικό συμβούλιο της περιοχής : Το σπήλαιο θα λειτουργεί καθημερινά και όλους τους μήνες του έτους εφόσον το επιτρέπουν οι καιρικές συνθήκες με ωράριο λειτουργίας: - Χειμερινή περίοδος. Από 1: π.μ. ως 5: μ.μ. - Θερινή περίοδος. Από 1: π.μ. ως 7: μ.μ. Τις Κυριακές και τις Αργίες το ωράριο παρατείνεται κατά 3 λεπτά ενώ σε περίπτωση προγραμματισμένων επισκέψεων (σχολεία, σύλλογοι κ.α.) το σπήλαιο θα λειτουργεί και πέρα του καθορισμένου ωραρίου. Άρθρο 2ο Η είσοδος στο σπήλαιο θα γίνεται σε τακτά χρονικά διαστήματα, το αργότερο κάθε μισή ώρα τις Κυριακές και τις Αργίες και κάθε μία ώρα τις καθημερινές. Άρθρο 3ο Η είσοδος επισκεπτών θα γίνεται πάντα με υπάλληλο της επιχείρησης και μέχρι ομάδας 3 ατόμων το μέγιστο και ο υπάλληλος φέρει την ευθύνη για την ασφάλεια των επισκεπτών μέχρι την έξοδό τους από το σπήλαιο. Η είσοδος στο σπήλαιο χωρίς τη συνοδεία συνοδού ξεναγού, θα επιτρέπεται μόνο σε τεχνικούς του δήμου Προσοτσάνης με εντεταλμένη υπηρεσία και σε υπαλλήλους της Εφορείας Παλαιοανθρωπολογίας Σπηλαιολογίας Βόρειας Ελλάδος. Άρθρο 4ο Η τιμή των εισιτηρίων εισόδου στο σπήλαιο ορίζεται σε κατηγορίες ως εξής: 1η Κατηγορία (7 ευρώ) Περιηγήσεις μεμονωμένων επισκεπτών. 2η Κατηγορία (5 ευρώ) Περιηγήσεις οργανωμένων γκρουπ άνω των 25 ατόμων. 3η Κατηγορία (4 ευρώ) Περιηγήσεις ανηλίκων (από 7 ως 18 ετών), πολυτέκνων, τριτέκνων, φοιτητών, κατόχων καρτών πολιτισμού, Κ.Α.Π.Η. (οργανωμένες επισκέψεις). 4η Κατηγορία (3 ευρώ) Περιηγήσεις Γυμνασίων και Λυκείων καθώς και ειδικών περιπτώσεων όπως οργανωμένες επισκέψεις Φροντιστηρίων, Προσκόπων, Κατασκηνώσεων κ.α. 5η Κατηγορία (2 ευρώ) ΑΔΑ: Β4Σ9ΟΡ5Ι-ΜΙΝ Περιηγήσεις _ημοτικών σχολείων και Νηπιαγωγείων 6η Κατηγορία (δωρεάν είσοδος) 4 ΚΑΤΣΙΜΠΡΑΣ ΔΗΜΟΣ 464

41 Περιηγήσεις σχολείων, φορέων και φιλοξενούμενων του δήμου Προσοτσάνης, παιδιών έως έξι ετών που συνοδεύονται από γονείς ή κηδεμόνες καθώς και ειδικών περιπτώσεων όπως επισκέψεις δημοσίων ιδρυμάτων (ορφανοτροφείων, γηροκομείων, θεραπευτηρίων ειδικών σχολείων κ.α.) κατόπιν συνεννόησης με τη διοίκηση ή τη διεύθυνση της επιχείρησης. Οι ανωτέρω τιμές εισιτηρίων ισχύουν για όλους ανεξαιρέτως εκτός μόνον εάν υπάρξει διαφορετική εντολή από τον Πρόεδρο ή τον Αντιπρόεδρο της επιχείρησης, για σοβαρούς λόγους, ύστερα από εξέταση της κάθε περίπτωσης, με τελικό όμως σκοπό την αποφυγή απωλειών από τα έσοδα του σπηλαίου. Άρθρο 5ο Στο χώρο του εκδοτηρίου του σπηλαίου είναι απαραίτητη η ύπαρξη φαρμακείου για την παροχή πρώτων βοηθειών με σκοπό την αντιμετώπιση έκτακτων περιστατικών. Άρθρο 6ο Σύμφωνα με τον Κανονισμό Υπηρεσιών της _Η.Κ.Ε.Π. και για την εύρυθμη λειτουργία του σπηλαίου συστήνεται διοικητική ενότητα Τμήματος Λειτουργίας Σπηλαίου Πηγών Αγγίτη η οποία υπάγεται στην _ιεύθυνση της _Η.Κ.Ε.Π. και έχει την ευθύνη για: α) Την διαχείριση του σπηλαίου, την οργάνωση και εκμετάλλευση των εγκαταστάσεων υπηρεσιών υποδοχής και εξυπηρέτησης των επισκεπτών και των εγκαταστάσεων αναψυχής του περιβάλλοντος χώρου. β) Την αξιοποίηση των τουριστικών πόρων της παραποτάμιας ζώνης του Αγγίτη και τη συμπλήρωση των υποδομών για την τουριστική ανάπτυξη της περιοχής. γ) Την προστασία και συντήρηση του σπηλαίου και του περιβάλλοντος χώρου σε συνεργασία με τις αρμόδιες υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού. Άρθρο 7ο Ο ανώτατος αριθμός τακτικού προσωπικού του Τμήματος Λειτουργίας Σπηλαίου Πηγών Αγγίτη μπορεί να φθάσει τους επτά (7) εργαζόμενους και προβλέπονται οι εξής θέσεις εργασίας: Υπεύθυνος τμήματος Υπάλληλος Γραφείου Ταμίας Ηλεκτρολόγος Ξεναγοί Γενικών Καθηκόντων Το κατώτατο όριο του απαραίτητου προσωπικού, με γνώμονα τη διασφάλιση της εύρυθμης και ασφαλούς λειτουργίας του σπηλαίου, ορίζεται στους τρεις (3) εργαζόμενους. Όσον αφορά τα προσόντα του τακτικού προσωπικού ισχύουν όσα αναφέρονται στο Π._. 5/2-3-1 (ΦΕΚ 39 Α ): «Καθορισμός των προσόντων διορισμού σε θέσεις φορέων του δημόσιου τομέα», όπως ισχύουν κάθε φορά. Η _Η.Κ.Ε.Π. μπορεί να προσλάβει και έκτακτο προσωπικό, με συμβάσεις εργασίας ιδιωτικού δικαίου ορισμένου χρόνου ή ανάθεσης έργου, για να καλύπτει έκτακτες ή περιοδικές ανάγκες της λειτουργίας του σπηλαίου. Οι ειδικότητες, τα προσόντα και ο αριθμός του έκτακτου προσωπικού καθορίζονται με απόφαση του διοικητικού Συμβουλίου. Επίσης η επιχείρηση μπορεί να εντάσσεται σε προγράμματα Νέων Θέσεων Εργασίας του Ο.Α.Ε (ή σε οποιοδήποτε άλλο πρόγραμμα χρηματοδότησης νέων θέσεων 41 ΚΑΤΣΙΜΠΡΑΣ ΔΗΜΟΣ 464

42 εργασίας). Σε αυτή την περίπτωση ακολουθούνται οι διαδικασίες, οι όροι και οι προϋποθέσεις των προγραμμάτων αυτών. Άρθρο 8ο Η _Η.Κ.Ε.Π., στα πλαίσια των διατάξεων περί δημοτικών κοινωφελών επιχειρήσεων (Ν. 3463/26) μπορεί να διαθέτει, από κατάλληλα διαμορφωμένο χώρο, σειρά ειδών σχετικών με το Σπήλαιο Πηγών Αγγίτη (π.χ. αναμνηστικά) καθώς και έντυπο ή ηλεκτρονικό υλικό, κατόπιν σχετικής έγκρισης της Εφορείας Παλαιοανθρωπολογίας - Σπηλαιολογίας. Η επιλογή, η διαδικασία απόκτησης και ο ΑΔΑ: Β4Σ9ΟΡ5Ι-ΜΙΝ καθορισμός της τιμής διάθεσης των προϊόντων θα γίνει με απόφαση του διοικητικού Συμβουλίου της επιχείρησης. Στον ευρύτερο χώρο του σπηλαίου και κατά μήκος της παραποτάμιας οδού απαγορεύεται η μη νόμιμη διακίνηση τουριστικών ειδών ή τοπικών προϊόντων. Άρθρο 9ο Πριν την είσοδο επισκεπτών στο σπήλαιο οι εργαζόμενοι της επιχείρησης οφείλουν να ελέγχουν λεπτομερώς το σπήλαιο σχετικά με την ασφάλεια των επισκεπτών. Σε καμία περίπτωση δεν θα επιτρέψουν την είσοδο εάν: α) Η στάθμη του νερού καλύπτει έστω και ελάχιστα τον πεζόδρομο του σπηλαίου. β) Παρατηρήσουν έστω και μικρή αστάθεια ή κάποια βλάβη στον διάδρομο ή στα κιγκλιδώματα. γ) Παρατηρήσουν την ύπαρξη πεσμένων βράχων ή πετρών που προφανώς αποκολλήθηκαν από την οροφή του σπηλαίου. δ) Παρατηρήσουν κάποια αλλαγή στα ευαίσθητα και ελεγχόμενα σημεία του σπηλαίου. ε) Είναι ελλιπής η φωταγώγηση του σπηλαίου. στ) Έχουν οποιαδήποτε υπόνοια, κατά την κρίση τους, ότι το σπήλαιο δεν παρέχει ασφάλεια στους επισκέπτες. Άρθρο 1ο Οι εργαζόμενοι ευθύνονται και υποχρεούνται να ενημερώνουν τους επισκέπτες πριν την είσοδό τους στο σπήλαιο ότι απαγορεύεται η χρήση οινοπνευματωδών, το κάπνισμα, η χρησιμοποίηση φωτογραφικής μηχανής ή βιντεοκάμερας, η ρύπανση του σπηλαίου, ο χωρίς λόγο θόρυβος, το άγγιγμα των σταλακτιτών και σταλαγμιτών, η ελεύθερη και ανεξέλεγκτη περιφορά τους στο σπήλαιο. Άρθρο 11ο Οι εργαζόμενοι στο χώρο του σπηλαίου είναι υποχρεωμένοι: α)να συμπεριφέροντε με σεβασμό και ευγένεια στους επισκέπτες. β)να ενημερώνουν και να ξεναγούν υπεύθυνα και σωστά τους επισκέπτες. ΑΔΑ: Β4Σ9ΟΡ5Ι-ΜΙΝ γ)να φέρουν ευπρεπή ενδυμασία καθώς και την ενδυμασία ή τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της επιχείρησης που αποφασίζει το _ιοικητικό Συμβούλιο. δ)να παρέχουν κάθε δυνατή βοήθεια στους επισκέπτες και ιδιαίτερα στους έχοντας ανάγκη βοήθειας. ε)να μην επικρίνουν άλλα παρόμοια μνημεία της φύσης και γενικά κάθε τουριστικό χώρο. στ )Να τηρούν το ωράριο εργασίας τους και να παραμένουν στο χώρο του εκδοτηρίου κατά την αναμονή των περιηγήσεων. 42 ΚΑΤΣΙΜΠΡΑΣ ΔΗΜΟΣ 464

43 ζ)να προστατεύουν τα συμφέροντα της επιχείρησης. Άρθρο 12ο Οι εργαζόμενοι στο χώρο του σπηλαίου σε καμία περίπτωση δεν επιτρέπουν την είσοδο πέραν της τουριστικής διαδρομής των 5 μέτρων (διάδρομος) και την επαγγελματική βιντεοσκόπηση ή φωτογράφηση του σπηλαίου χωρίς εντολή της διοίκησης της επιχείρησης. Η ανωτέρω εντολή μπορεί να δοθεί μετά από χορήγηση αδείας της Εφορείας Παλαιοανθροπωλογίας Σπηλαιολογίας Βορείου Ελλάδος του Υπουργείου Πολιτισμού. Άρθρο 13ο Οι εργαζόμενοι στο Σπήλαιο Πηγών Αγγίτη είναι υπεύθυνοι για την τήρηση του παρόντος κανονισμού. Η μη τήρηση των ανωτέρω θεωρείται, παράβαση των καθηκόντων του προσωπικού με υπαίτια πράξη ή παράλειψη, αποτελεί πειθαρχικό αδίκημα και ισχύουν οι προβλεπόμενες από το άρθρο 14 του Κανονισμού Προσωπικού, κυρώσεις. Άρθρο 14ο Οποιαδήποτε πολιτιστική ή άλλη εκδήλωση στον ευρύτερο χώρο του σπηλαίου, καθώς και στο εσωτερικό του, θα πρέπει να είναι συμβατή με το χαρακτήρα του μνημείου και είναι δυνατόν να πραγματοποιηθεί κατόπιν έγκρισης της Εφορείας Παλαιοανθρωπολογίας Σπηλαιολογίας Βόρειας Ελλάδας. 5. ΜΗΤΡΕΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ 5.1 Ορισμός Μήτρα περιβαλλοντικών επιπτώσεων είναι μια συστηματική διαδικασία για τον εντοπισμό,την πρόβλεψη και την αξιολόγηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων κάποιων προτεινόμενων δράσεων,με σκοπό την ενίσχυση της λήψης αποφάσεων σχετικά με τις σημαντικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις των έργων,τις εξελίξεις και τα προγράμματα. 5.2 Διαχρονική εξέλιξη της μήτρας περιβαλλοντικών επιπτώσεων Οι έντονοι ρυθμοί εξέλιξης και ανάπτυξης της τεχνολογίας,της οικοδομικής δραστηριότητας και γενικά του επιπέδου ζωής των αθρώπων ιδιαίτερα από το δεύτερο μισό του 2ου αιώνα και μετά,αναπόφευκτα άρχισαν να επιδρούν 43 ΚΑΤΣΙΜΠΡΑΣ ΔΗΜΟΣ 464

44 κυρίως αρνητικά στο ευρύτερο φυσικό ή και κοινωνικοοικονομικό περιβάλλον.κατά την περίοδο αυτή,κάνουν την εμφανισή τους παγκοσμίως και τα πρώτα νομοθετικά πλαίσια που αφορούν την προστασία του περιβάλλοντος και γίνεται ολοένα και πιο αναγκαία η καταγραφή και η μελέτη των επιπτώσεων που έχει η οποιαδήποτε δραστηριότητα στο περιβάλλον ώστε να διευκολυνθεί η μετέπειτα αντιμετωπισή τους.διάφορες μέθοδοι δημιουργούνται από περιβαλλοντικούς ερευνητές για την όσο το δυνατόν απλούστερη περιγραφή των επιπτώσεων διαφόρων δραστηριοτήτων στο περιβάλλον και τότε είναι που εμφανίζονται οι πρώτες μέθοδοι που δείχνουν να έχουν παρόμοια βασικά στοιχεία με αυτά της μήτρας περιβαλλοντικών επιπτώσεων όπως την ξέρουμε σήμερα.παρακάτω περιγράφονται κάποιες από τις μεθόδους αυτές. 5.2.α Μεθοδολογία WRAM Η μεθοδολογία αυτή (Solomon 1977) βασίζεται στην ιεράρχηση και τη βαρύτητα των επιπτώσεων ενός έργου.περιβαλλοντικές,κοινωνικές και οικονομικές παράμετροι σταθμίζονται από μια ερευνητική ομάδα και κατατάσσονται σύμφωνα με μια τεχνική σύγκρισής τους ανά ζεύγη.η ιεράρχηση των επιπτώσεων επιτυγχάνεται με 3 εναλλακτικές μεθόδους: 1. Με την χρήση μιας κατάταξης των επιπτώσεων σύμφωνα με την βαρυτητά τους. 2. Με την χρήση των καμπυλών λειτουργείας των εναλλακτικών σχεδίων (μέθοδος του Dee 1973). 3. Με την αναλογική κατανομή των αποτελεσμάτων της κλίμακας επιπτώσεων. Ο τρόπος με τον οποίο πραγματοποιείται αυτή η ιεράρχηση,αναγράφεται λεπτομερώς.η αξιολόγηση των επιπτώσεων που δημιουργούνται από κάθε εναλλακτικό σχέδιο πάνω σε συγκεκριμένες περιβαλλοντικές παραμέτρους,εκφράζεται με την βοήθεια της εναλλακτικής επιλογής συντελεστών.οι τιμές της ιεράρχησης και της βαρύτητας των επιπτώσεων πολλαπλασιάζονται μέσα σε μια μήτρα,για να παρουσιάσουν μια τελική συνολική βαθμολογία για κάθε εναλλακτικό σχέδιο.σε κανένα στάδιο αυτής της μεθοδολογίας δε λαμβάνεται υπ όψιν η δημόσια κοινή γνώμη. 5.2.β Μεθοδολογία Crawford Η μέθοδος αυτή (Crawford 1973) έχει λιγότερο σαφείς οδηγίες από ότι η προαναφερθείσα μέθοδος.χρησιμοποιείται κυρίως στο σχεδιασμό αυτοκινητοδρόμων και λειτουργεί λαμβάνοντας πάντα υπ όψιν την δημόσια κοινή γνώμη σε ότι αφορά το έργο.αυτό επιτυγχάνεται με την επεξεργασία πληροφοριών που αφορούν τα ακόλουθα: 1. Τον υπολογισμό της σημασίας μιας επίπτωσης 2. Την πρόβλεψη των πιθανών επιπτώσεων από τους εναλλακτικούς αυτοκινητοδρόμους που πρέπει να σχεδιαστούν 3. Την εκτίμηση της πιθανότητας που υπάρχει να υπάρξουν προβλεπόμενες συνέπειες 4. Τους αριθμούς που περιγράφουν το μέγεθος των επιπτώσεων της κάθε συνέπειας σε κάθε αξιολογικό κριτήριο 44 ΚΑΤΣΙΜΠΡΑΣ ΔΗΜΟΣ 464

45 Μία ομάδα ειδικών ερευνητών είναι υπεύθυνη για την πρόβλεψη και την εκτίμηση των πιθανών επιπτώσεων που μπορεί να έχει κάθε εναλλακτικό σχέδιο αυτοκινητόδρομου.το μέγεθος των επιπτώσεων βαθμολογείται με μια κλίμακα 7 τιμών,από το -3 ως το +3.Η επίπτωση του κάθε εναλλακτικού σχεδίου σε καθένα από τα αξιολογικά κριτήρια,υπολογίζεται πολλαπλασιάζοντας το μέγεθος της επίπτωσης με την πιθανότητα της να συμβεί.έτσι τα αποτελέσματα βγαίνουν παρουσιάζοντας τον κάθε εναλλακτικό αυτοκινητόδρομο σαν ένα ποσοστό της μέγιστης θετικής ή αρνητικής επίπτωσης αντίστοιχα. 5.2.γ Μεθοδολογία PADC Η μέθοδος αυτή αναπτύχθηκε από τον Clark (1983) παρουσιάζει τις επιπτώσεις ενός έργου αποκεντρωτικά (δεν επιχειρείται δηλαδή η ομαδοποίηση κάποιων επιπτώσεων με κοινό αντικείμενο) και δεν λαμβάνεται υπ οψιν η συμμετοχή του κοινού.η σημασία της κάθε επίπτωσης καθορίζεται επιλέγοντας μία από τις δύο επιλογές που υπάρχουν στις εξής 5 κατηγορίες: 1. Αρνητική/Θετική 2. Μακροπρόθεσμη/Βραχυπρόθεσμη 3. Αναστρέψιμη/Μη Αναστρέψιμη 4. Άμεση/Έμμεση 5. Τοπική/Στρατηγική Ένας ποιοτικός υπολογισμός της σημασίας των επιπτώσεων όπως είναι αυτός.θα μπορουσε να πραγματοποιηθεί απλά προσθέτοντας κάθε μια από τις 5 προηγούμενες έννοιες.ωστόσο με αυτόν τον τρόπο,θα μπορούσαν να εξισωθούν 2 ουσιαστικά διαφορετικές επιπτώσεις.επίσης,καμία ένδειξη δεν παρέχεται ως προς το πώς μπορεί να γίνει η σύγκριση μεταξύ 2 εναλλακτικών λύσεων.για τον λόγο αυτό προτειίνεται η χρήση των αθροιστικών δεδομένων σαν βοήθεια για την ταυτοποίηση των σημαντικών επιπτώσεων. 5.2.δ Μεθοδολογία Fisher and Davis Η μέθοδος αυτή (Fisher & Davis 1973) δεν κάνει σαφή διαχωρισμό μεταξύ του μεγέθους και της σημασίας των επιπτώσεων.ερευνητική ομάδα διενεργεί μια σύνθετη διαδικασία τριών φάσεων και αναπτύσει μια έμμεση ερμηνεία για τη σημασία της απίπτωσης. Αρχικά οι επιπτώσεις χαρακτηρίζονται με ένα (+) όταν είναι θετικές,ή ένα (-) όταν αν τιστοιχα είναι αρνητικές.στη συνέχεια διίνεται ένας αριθμός στην κάθε επίπτωση,από το 1 (μικρής σημασίας) ως το 5 (μεγάλης σημασίας).τέλος,χρησιμοποιώντας ένα (s) η επίπτωση χαρακτηρίζεται ως βραχυπρόθεσμη ( short-term),ενώ με την χρήση ενός (l),δείχνεται ότι η επίπτωση είναι μακρυπρόθεσμη (long-term).οι επιπτώσεις εκείνες που τελικά βαθμολογούνται με +,- 4 ή +,-5,μεταφέρονται από μια μήτρα περιβαλλοντικής αλληλεπίρασης,σε μια μήτρα αποφάσεων. 45 ΚΑΤΣΙΜΠΡΑΣ ΔΗΜΟΣ 464

46 Αποκλείοντας τις χαμηλόβαθμες επιπτώσεις από την μήτρα αποφάσεων μπορεί να θεωρηθεί ότι διακινδυνεύεται η απώλεια συνολικης πληροφόρησης,ή ότι η έρευνα επικεντρώνεται μόνο στην μελέτη των σημαντικότερων ζητημάτων,ανάλογα με την οπτική πλευρά του καθενός.σύμφωνα πάντως με τους ειδικούς, «η μεθδολογία αυτή αναγνωρίζει ότι πολλές αποφάσεις βασίζονται στην κρίση του ερευνητή και εν τέλει,βοηθάει τον ερευνητή να εμπλουτίσει την κρίση του αυτή και όχι στο να δώσει όλο του το βάρος στονα αποδώσει επακριβώς την σημασία και το μέγεθος μιας επίπτωσης..»(fisher and Davis 1973,sel.225). 5.2.ε Μεθοδολογία Loran Η μέθοδος (Loran 1975) δεν κάνει σαφή υπολογισμό της σημασίας των επιπτώσεων και δεν έχει καμία ειδική διάταξη που να περιλαμβάνει την συμμετοχή του κοινού. Χρησιμοποιεί μια μήτρα 234 επιμρούς εργασιών του όλου έργου και 27 περιβαλλοντικές παραμέτρους.κάθε κελί βαθμολογείται σύμφωνα με την πρόβλεψη της σημασίας των επιπώσεων από την ερευνητική ομάδα από το () (μικρή σημασία)ως το (5) (μέγιστη σημασία).το αποτέλεσμα υπολογίζεται χρησιμοποιόντας έναν μαθηματικό αλγόριθμο και επιτυγχάνεται έτσι εξ αρχής ο υπολογισμός όλων των επιπτώσεων ομαδοποιώντας απλά τις επιπτώσεις με την μεγαλύτερη βαθμολογία. Θεωρείται ότι η μέθοδος αυτή χρησιμοποιείται για τον εντοπισμό των κρίσιμων περιβαλλοντικών περιοχών.δεν γίνεται περεταίρω ανάλυση και δεν είναι σαφες πως το πρόγραμμα διαρίνει τις διαφορές των επιπτώσεων ώστε να συνεχισει η λειτουργεια του.ενώ αναπαντητο μένει και το ερώτημα,πως αντιμετωπίζονται μερικές λιγο λιγότερο σημαντικές επιπτώσεις από εκείνες που είναι ομαδοποιημένες. 5.3 Μεθοδολογία Leopold Η μήτρα του Leopold (Leopold 1973) θεωρείται θεμελιώδης και πάνω στη μεθοδολογία αυτή βασίστηκαν και πολλές άλλες στα μετέπειτα χρόνια. 5.3.α Δομή Η μήτρα που έφτιαξε ο Leopold,είναι ουσιαστικά μια ποιοτική μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Χρησιμοποιείται λοιπόν,για να προσδιορίσει τις επιπτώσεις που πιθανόν θα έχει ένα έργο στο ευρύτερο περιβάλλον του.το σύστημα αποτελείται από έναν πίνακα,οι στήλες του οποίου περιλαμβάνουν τις διάφορες δραστηριότητες του έργου και ο σειρές τους διάφορους περιβαλλοντικούς δείκτες που πρέπει να εξεταστούν. Τα κελιά που δημιουργούνται στις διασταυρώσεις της κάθε σειράς και στήλης γεμίζουν με δύο τιμές. Η μία,από -1 ως το 46 ΚΑΤΣΙΜΠΡΑΣ ΔΗΜΟΣ 464

47 +1,προδίδει το μέγεθος της επίπτωσης που δημιουργεί η κάθε δραστηριότητα στον αντίστοιχο περιβαλλοντικό δείκτη και το αν είναι αρνητική ή θετική η επίπτωση και η άλλη από το 1 ως το 1,που δείχνει πόσο σημαντική είναι η επίπτωση αυτή. Τα νούμερα που τοποθετούμε για να δείξουμε το μέγεθος και τη σημασία των επιπτώσεων πρέπει να βασίζονται όσο το δυνατόν στην εμπειρία από παλιότερα αντίστοιχα πραγματικά γεγονότα και λιγότερο στις προσωπικές εκτιμήσεις. Έτσι η χρήση ενός μοντέλου αξιολόγησης όπως αυτού που περιγράφεται αποθαρρύνει τις καθαρά υποκειμενικές απόψεις του μελετητή και ζητάει από αυτόν να προσπαθήσει εμπειρικά να ποσοτικοποιήσει την κρίση του για τις πιθανές επιπτώσεις. 5.3.β Οι έννοιες μέγεθος και σημασία των επιπτώσεων Οι έννοιες του μεγέθους και της σημασίας μιας επίπτωσης τείνουν συνήθως να θεωρούνται ως ταυτόσημες, αλλά εδώ αποδεικνύεται ότι δεν είναι κατ ανάγκη έτσι. Το μέγεθος πιο εύκολα υπολογίζεται, αν αναλογιστεί κάποιος το πόσο επηρεάζεται μια περιοχή απόμια δραστηριότητα αλλά η σημασία της επίδρασης αυτής είναι πιο θποκειμενική έννοια.για παράδειγμα ενώ μια προτεινόμενη ανάπτυξη μπορεί να επιφέρει μεγάλες αλλαγές από άποψη μεγέθους,ωστόσο οι επιπτώσεις που προκαλεί μπορεί στην πραγματικότητα να μην επδρά σημαντικά στο περιβάλλον ως σύνολο,το παράδειγμα που έδωσε ο Leopold είναι ένα ρεύμα που προκαλεί σημαντική διάβρωση του εδάφους σε μια περιοχή (σημαντικό μέγεθος), η αλλαγή αυτή όμως δεν είναι πολύ σημαντική γιατί έτσι κι αλλιώς το ρεύμα έχει γρήγορη κίνηση και μεταφέρει μεγάλες ποσότητες χώματος (σημασία). 5.3.γ Περιγραφή μήτρας Κάθε μήτρα συνοδεύεται από ένα κείμενο το οποίο ουσιαστικά περιγράφει με λόγια αυτό που στην μήτρα βλέπουμε σαν εικόνα. Συγκεκριμένα το κείμενο αυτό είναι ένας εκτενής σχολιασμός των κελιών της μήτρας που έχουν τις μεγαλύτερες τις τιμές μεγέθους και σημασίας των επιπτώσεων.επίσης ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στις στήλες και τις σειρές που έχουν τα περισσότερα μαρκαρισμένα κελιά. Αυτό μεταφράζεται στο ότι η προσοχή μας εστιάζει στις δραστηριότητες που προκαλούν επιπτώσεις σε πολλούς περιβαλλοντικούς δείκτες (στήλες με πολλά μαρκαρισμένα κελιά) και επίσης στους περιβαλλοντικούς δείκτες που επηρεάζονται από πολλές δραστηριότητες (σειρές με πολλά μαρκαρισμένα κελιά). Σε γενικές γραμμές πάντως το κείμενο που συνοδεύει την μήτρα πρέπει να περιέχει τα εξης: Μια συνοπτική περιγραφή του προτεινόμενου έργου και των φυσικών και οικολογικών χαρακτηριστικών της ευρύτερης περιοχής που το περιβάλλει. Αναφορά στις επιπτώσεις και επίσης πληροφορίες και τεχνικά δεδομένα για την αξιολόγηση των επιπτώσεων Ιδιαίτερη αναφορά στις αναμενόμενες πιο δυσμενείς επιπτώσεις του έργου στο περιβάλλον. Εναλλακτικές λύσεις για το προτεινόμενο έργο που θα εστιάζονται κυρίως στην άμβλυνση των δυσμενών επιπτώσεων. Πρέπει πάντα να λαμβάνεται υπ όψιν και να αναφέρεται το νομοθετικό πλαίσιο που ισχύει στην περιοχή που γίνεται το έργο και αφορά τις εργασίες αυτές ειδικά όταν υπάρχει πιθανότητα μια επίπτωση να 47 ΚΑΤΣΙΜΠΡΑΣ ΔΗΜΟΣ 464

48 ξεπεράσει τα όρια που ορίζονται από το νόμο (π.χ όχληση των αποικιών των βιοτικών παραγόντων του σπηλαίου από τον άνθρωπο). Το νομοθετικό πλαίσιο πάντως συνηθίζεται να μπαίνει σε ξεχωριστό κεφάλαιο στο τέλος της περιβαλλοντικής μελέτης. Πλεονεκτήματα / Μειονεκτήματα της μήτρας Η μέθοδος του Leopold μειονεκτεί στο γεγονός ότι δεν μπορεί να εξάγει ασφαλή συμπεράσματα όταν έχουμε να ασχοληθούμε με περιπτώσεις στις οποίες οι επιπτώσεις του έργου μεταβάλλονται με την πάροδο του χρόνου. Για παράδειγμα όταν γίνεται χρήση γεωτρύπανων σε ένα έργο παρατηρούνται υψηλά επίπεδα θορύβου ή και σκόνης στην περιοχή ωστόσο τα γεωτρύπανα συνήθως χρησιμοποιούνται για μικρά χρονικά διαστήματα (περίπου 1 ως 6 μήνες ανά περιοχή του έργου). Ένα επίσης σημαντικό μειονέκτημα που έχει η μέθοδος αυτή είναι ότι αν παραδείγματος χάρη,σε ένα έργο έχουμε 15 δραστηριότητες με επιπτώσεις σε 2 περιβαλλοντικούς δείκτες, τότε αυτόματα έχουμε 15Χ2=3 κελιά που ο καθένας μπορεί να καταλάβει ότι έτσι έχουμε μια τεράστια βάση δεδομένων που δυσκολεύει τον μελετητή στον έλεγχο και τον χειρισμό της. Σε περιπτώσεις όπως αυτή είναι απίθανο να επιδρούν όλες οι δραστηριότητες σε όλους τους περιβαλλοντικούς δείκτες οπότε μία μέθοδος που συνηθίζεται ώστε να διευκολυνθεί και ο μελετητής αλλά και οι μετέπειτα ενδιαφερόμενοι είναι οι εξής: Σημειώνουμε αρχικά με μια διαγώνια γραμμή από την πάνω δεξιά γωνία του κελιού ως την κάτω αριστερή μόνο τα κελιά τα οποία προδίδουν επίδραση βάζουμε στο πάνω μέρος της διαγώνιας γραμμής τον αριθμό που υποδηλώνει το μέγεθος της επίπτωσης και από την κάτω μεριά τον αριθμό που υποδηλώνει την σημασία της επίπτωσης. Μπορούμε επίσης να κάνουμε και ια δεύτερη μικρότερη μήτρα που να περιλαμβάνει μόνο τα μαρκαρισμένα κελιά πετυχαίνοντας έτσι μία πιο συγκεντρωτική και σαφώς πιο εύχτιστη μήτρα που σίγουρα είναι και ευκολότερος ο έλεγχος της. Ωστόσο, πέραν των μειονεκτημάτων που αναφέρθηκαν η μήτρα του Leopold παραμένει ένα πολύ καλό εργαλείο στα χέρια του ερευνητή. Αρχικά του προσφέρει μια ολοκληρωμένη απεικόνηση του έργου και του υπενθυμίζει ανά πάσα στιγμή τις διάφορες αλληλεπιδράσεις που υπάρχουν μεταξύ του έργου και του περιβάλλοντος. Επίσης η μήτρα βοηθάει τον μελετητή να εντοπίσει τις σημαντικότερες επιπτώσεις του έργου στο περιβάλλον και να προσπαθήσει να βρει εναλλακτικές λύσεις που θα τις αμβλύνουν. Τέλος είναι σημαντική η χρήση της επειδή βάζει τον μελετητή να σκέφτεται συνεχώς το μέγεθος και τη σημασία των επιπτώσεων της κάθε επιμερούς δραστηριότητας του έργου από την λιγότερο σημαντική ως την υψίστης σημασίας. 5.4 Ανάπτυξη μήτρας περιβαλλοντικών επιπτώσεων Αφού εξετάσαμε τις μήτρες περιβαλλοντικών επιπτώσεων και λαμβάνοντας υπ όψιν τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα που αυτές παρουσιάζουν, προχωρήσαμε στην ανάπτυξη μιας μήτρας περιβαλλοντικών επιπτώσεων η οποία αποτελείται από τα εξής βήματα: 1. Καταγραφή όλων των επιμερούς δραστηριοτήτων που λαμβάνουν μέρος σε ένα έργο και τοποθετησής τους στις στήλες της μήτρας που πρόκειται να πραγματοποιήσουμε. Αν για παράδειγμα ένα έργο περιλαμβάνει μια σειρά από 6 επιμερούς δραστηριότητες, τότε οι στήλες θα έχουν την εξής μορφή: 48 ΚΑΤΣΙΜΠΡΑΣ ΔΗΜΟΣ 464

49 Επιμερούς Εργασίες Εργασία 1 Εργασία 2 Εργασία 3 Εργασία 4 Εργασία 5 Εργασία 6 2. Δημιουργία λίστας που συγκεντρώνει όλα εκείνα τα στοιχεία του περιβάλλοντος που πιθανόν να επηρεάζονται από την πρόοδο των εργασιών. Στη συνέχεια τα τοποθετούμε στις γραμμές της μήτρας που σχεδιάζουμε και έτσι δημιουργείται ένας πίνακας με γ Χ σ κελιά (όπου γ ο αριθμός των γραμμών περιβαλλοντικών δεικτών και σ ο αριθμός των στηλών επιμερούς δραστηριοτήτων του έργου που μελετάμε). Αν θεωρήσουμε,λοιπόν, ότι στο προηγούμενο παράδειγμα έχουμε 1 περιβαλλοντικούς δείκτες που ενδεχομένως επηρεάζονται από τις 6 επιμερούς δραστηριότητες τότε η μήτρα αποκτά την εξής μορφή: Επιμερούς εργασίες Εργασία 1 Εργασία 2 Εργασία 3 Περιβαλλοντικοί παράγοντες Εργασία 4 Εργασία 5 Εργασία 6 Παράγοντας 1 Παράγοντας 2 Παράγοντας 3 Παράγοντας 4 Παράγοντας 5 Παράγοντας 6 Παράγοντας 7 Παράγοντας 8 Παράγοντας 9 Παράγοντας 1 3.Έλεγχος όλων των περιβαλλοντικών παραγόντων και του κατά πόσο αυτοί επηρεάζονται από κάποια επιμερούς δραστηριότητα του έργου. Όπου υπάρχει αλληλεπίδραση μεταξύ δραστηριότητας και περιβαλλοντικού δείκτη στο αντίστοιχο κελί συμπληρώνουμε 2 νούμερα της κλίμακας 1 1 όπου το 1 δείχνει την μικρότερη επίδραση και το 1 την μεγαλύτερη. Από τα δύο νούμερα το πάνω νούμερο υποδηλώνει το μέγεθος της επίπτωσης και το κάτω τη σημασία της. Όσον αφορά το μέγεθος δίπλα από την τιμή με την οποία το βαθμολογούμε βάζουμε πάντα και ένα πρόσημο + αν η επίπτωση είναι θετική και - αν η επίπτωση είναι αρνητική. Τα νούμερα αυτά σημειώνονται από τον μελετητή που αναπτύσσει την μήτρα κυρίως εμπειρικά αλλά και με τη βοήθεια διαφόρων οδηγών εκτίμησης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Έτσι αν υποθέσουμε ότι στο παράδειγμα που αναφέραμε η εργασία 2 επηρεάζει 49 ΚΑΤΣΙΜΠΡΑΣ ΔΗΜΟΣ 464

50 τους περιβαλλοντικούς παράγοντες 4 και 6 με μέγεθος επίπτωσης +6 και σημασία 3 και επιπλέον η εργασία 5 επηρεάζει τους περιβαλλοντικούς παράγοντες 4 και 8 με μέγεθος επίπτωσης -7 και σημασία 5 τότε η μήτρα θα παρουσιάζεται ως εξής: Επιμερούς εργασίες Εργασία 1 Εργασία 2 Εργασία 3 Εργασία 4 Εργασία 5 Περιβαλλοντικοί παράγοντες Εργασία 6 Παράγοντας 1 Παράγοντας 2 Παράγοντας 3 Παράγοντας Παράγοντας 5 Παράγοντας 6 Παράγοντας 7 Παράγοντας Παράγοντας 9 Παράγοντας 1 Μπορούμε να προσθέσουμε κάποια επιπλέον στοιχεία στην μήτρα που σχεδιάζουμε όπως είναι για παράδειγμα οι κατηγοριοποιήσεις των εργασιών ή και των περιβαλλοντικών παραγόντων που επηρεάζονται. Τα στοιχεία αυτά μπορεί να κάνουν λίγο πιο σύνθετη την μορφή της αλλά κατά γενική ομολογία διευκολύνουν την κατανόηση της από τους ενδιαφερόμενους. Για παράδειγμα στη μήτρα που σχεδιάζουμε μπορούμε να χωρίσουμε τις εργασίες σε προεργασίες και κύριο έργο και επιπλέον να χωρίσουμε τους περιβαλλοντικούς παράγοντες σε 3 γενικότερες κατηγορίες. Έτσι μια τελική μορφή της μήτρας που σχεδιάζουμε θα μπορούσε ναι είναι η εξής: Επιμερούς εργασίες 5 ΚΑΤΣΙΜΠΡΑΣ ΔΗΜΟΣ 464

51 Εργασία 1 Εργασία 2 Περιβαλλοντικοί παράγοντες Κατηγορία 3 Κατηγορία 2 Κατηγορία 1 Εργασία 3 Εργασία 4 Εργασία 5 Εργασία 6 Παράγοντας 1 Παράγοντας 2 Παράγοντας 3 Παράγοντας Παράγοντας 5 Παράγοντας 6 Παράγοντας 7 Παράγοντας 8 Παράγοντας 9 Παράγοντας Χαρακτηριστική τέτοιας σύνθετης μορφής μήτρα περιβαλλοντικών επιπτώσεων απεικονίζεται στο παρακάτω παράδειγμα (σχήμα 4.1). Η μήτρα αυτή είχε σχεδιαστεί για την μελέτη των περιβαλλοντικών επιπτώσεων ενός ορυχείου χρυσού στο φούρτεϊ της Σαρδηνίας. 51 ΚΑΤΣΙΜΠΡΑΣ ΔΗΜΟΣ 464

52 Σχήμα 4.1 Σύνθετη μορφή μήτρας περιβαλλοντικών επιπτώσεων 52 ΚΑΤΣΙΜΠΡΑΣ ΔΗΜΟΣ 464

53 6. ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΜΗΤΡΑΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ 6.1 Κείμενο μήτρας 6.1.α Συνοπτική περιγραφή του έργου Η περίπτωση για την οποία θα αναπτύξουμε την μήτρα περιβαλλοντικών επιπτώσεων αναφέρεται σε εγκαταλελειμένο σπήλαιο φυσικής και αρχαιολογικής σημασίας, το σπήλαιο Μαρώνειας βρίσκεται 5χμ δυτικά του ομόνυμου οικισμού στην τοποθεσία Κουφού πλάϊ ή Κουφοπλάτη, στην ανατολική πλαγιά του όρους Ίσμαρος (Ν 4 55,926 ).Πρόκειται για ένα μνημείο της φύσης σημαντικής φυσικής και αρχαιολογικής σημασίας το οποίο παραμένει αναξιοποίητο, έτσι εμείς μέσα από αυτή την μελέτη θα προσπαθήσουμε να το αναδείξουμε καθώς και να προτείνουμε ενέργειες για την μελλοντική του λειτουργεία ως πόλο έλξης τουριστών, επίσης θα αναλύσουμε και τις πιθανές επιπτώσεις από την αξιοποιησή του ώστε να έχουμε μια πιο συνολική και εμπεριστατομένη άποψη για την λειτουργεία του. Στο κείμενο αυτό θα αναλύσουμε τις επιμερούς εργασίες που θα λάβουν μέρος για την αξιοποιήση του σπηλαίου, καθώς και τους περιβαλλοντικούς δείκτες που επηρεάζονται από την λειτουργεία αυτή. 6.1.β Επιμερούς εργασίες (Στήλες μήτρας) Αρχικά όσον αφορά τις επιμερούς λειτουργείες στο σπήλαιο,ο κύκλος εργασιών περιλαμβάνει: 1. Βελτίωση της οδικής διαδρομής μέχρι το σπήλαιο. Ο δρόμος που οδηγεί στο σπήλαιο θα πρέπει να διαπλατυνθεί και να ασφαλτοστρωθεί ώστε να μπορούν να κινούνται και προς τις δύο κατευθύνσεις και μεγάλα οχήματα (Λεωφορεία 2. Δημιουργία χώρου στάθμευσης. Ο χώρος στάθμευσης θα πρέπει να είναι άνετος σύμφωνα πάντα με την αναμενόμενη προσέλευση αυτοκινήτων. Κατά την δημιουργεία του θα πρέπει να αφεθούν ανέπαφες ζώνες μέσα στο χώρο ώστε να μπόρουμε να φυτεύσουμε διάφορα φυτά (δέντρα) ή και να αφήσουμε την υπάρχον βλάστηση ώστε να έχουμε την μικρότερη δυνατή οπτική υποβάθμηση του τοπίου. 3. Κατασκευή μονοπατιού προσέγγισης στο σπήλαιο. Προτείνεται η διάνοιξη ενός μονοπατιού το οποίο θα φθάνει μέχρι την κύρια είσοδο.το μονοπάτι θα έχει 1,5μ πλάτος μπροστά από τις εισόδους θα διευρύνεται για να μπορούν οι επισκέπτες να παρατηρήσουν τους οργανισμούς του σπηλαίου. Στο μονοπάτι θα 53 ΚΑΤΣΙΜΠΡΑΣ ΔΗΜΟΣ 464

54 τοποθετηθεί πέτρα από την περιοχή και κατά μήκος αυτού θα τοποθετηθούν ξύλινα κάγκελα ώστε να περιορίζουν τους επισκέπτες από το να διαταράξουν το οικοσύστημα της περιοχής,επίσης σε διάφορα σημεία θα τοποθετηθούν ξύλινες κατασκευές οι οποίες θα φέρουν χάρτες και πληροφορίες για το σπήλαιο 4. Κατασκευή μονοπατιού φυσιολατρικής περιήγησης. Προτείνεται η εκπόνηση μελέτης για την διάνοιξη μονοπατιού φυσιολατρικής περιήγησης το οποίο θα ξεκινάει από το χώρο υποδοχής θα διασχίζει κατηφορικά και ομαλά το τμήμα της πλαγιάς ως το ποτάμι και στη συνέχεια θα ακολουθεί την όχθη του ποταμού μέχρι την γέφυρα. Το συνολικό μήκος του μονοπατιού θα είναι περίπου 2χμ και προτείνεται να έχει πλάτος 1.5μ επίσης τα υλικά που θα χρησιμοποιηθούν προτείνεται να είναι πέτρα από την περιοχή και ξύλο.οι επισκέπτες περπατώντας θα έχουν την δυνατότητα να απολαύσουν την φύση, την βλάστηση και την κοίτη του ποταμού. Σε διάφορα σημεία προτείνεται να κατασκευαστούν χώροι στάσης και ανάπαυσης όπως διάφορα κιόσκι και παγκάκια όπου θα υπάρχουν και ενημερωτικές πινακίδες που με κείμενα και φωτογραφίες θα παρουσιάζουν το φυσικό περιβάλλον της περιοχής.η διαδρομή θα πρέπει να είναι ασφαλής και να εξασφαλίζει ευχάριστη και άνετη πρόσβαση για όλους τους επισκέπτες καθώς και να είναι αμφίδρομη 5. Ανέγερση χώρου υποδοχής επισκεπτών και αναψυκτηρίου.η θέση και ο τρόπος κατασκευής ενδείκνυται αφ ενός μεν διότι και θα απαιτηθεί ελάχιστη επέμβαση στο τοπίο μιας και η κατασκευή εκμεταλεύεται την κλίση του εδάφους και αφ ετέρου επειδή μέσα από το κτίριο οι επισκέπτες θα εισέρχονται μέσω της τεχνιτής εισόδου στο σπήλαιο. Μέσα στον ίδιο χώρο προβλέπεται χώρος αναψυκτηρίου και εκδοτήριο εισιτηρίων. 6. Δημιουργεία χώρου αναψυχής παιδιών.επειδή το έργο αποσκοπεί και στην προσέλευση πολλών παιδιών είτε με τις οικογένειες τους είτε μέσα από διάφορες εκδρομές(αναψυχή,εκπεδευτικού χαρακτήρα).καλό θα είναι να δημιουργηθεί ενας χώρος για παίχνιδι διαδραστικού χαρακτήρα όπου μέσα απ αυτό θα ενημερώνονται οι μικροί επισκέπτες για το σπήλαιο επίσης στο χώρο θα λειτουργεί και ένα κυλικείο, μια μικρή πετρόχτιστη κατασκευή για να εξυπηρετεί τα παίδιά και τους γονείς. 7. Διάνοιξη τεχνητής εισόδου.το σπήλαιο έχει δύο φυσικές εισόδους οι οποίες παίζουν συμαντικό ρόλο στο κλίμα και στο οικοσυστημά του έτσι θα πρέπει να διατηρηθούν και να προστατευτούν.έται η διάνοιξη τεχνιτής εισόδου κρίνεται απαραίτητη ώστε να ελαχιστοποιηθούν οι αλλαγές στο κλίμα του σπηλαίου,να αποφευχθεί η όχληση του σπηλαίου και γενικα να προστατευτεί μια αρχαιολογικη θεση και ένα σημαντικό μνημείο της φύσης. Ο διάδρομος αυτός θα πρέπει να είναι άνετος και ευρύχωρος διότι θα χρησιμοποιήται σαν εισοδος καιέξοδος των επισκεπτών.ο διάδρομος θα πρέπει να κλιματίζεται για να μιν επιρεάζει το μικροκλίμα του σπήλαιου,θα πρεπει να έχει χαμηλό φωτισμό και να έχει έναν προθάλαμο στον οποίο δεξία και αριστερά θα υπάρχουν βιτρίνες με πληροφορίες και θέματα που θα συναντισει μέσα ο επισκέπτης 8. Κατασκευή διαδρόμου περιήγησης επισκεπτών.ο διάδρομος αυτός θα κατασκευαστεί εντός του σπηλαίου και θα εξυπηρετεί στην παρατήρηση αυτού.κατασκευαστικά ο διάδρομος θα πρέπει να πληροί τις παρακατω προϋποθέσεις : * Να κατασκευαστεί από αδρανές υλικό,ανθεκτικό στη διάβρωση και στις οξειδώσεις. * Να απαιτεί τις μικρότερες δυνατές επεμβάσεις στον λιθωματικό διάκοσμο Ο τρόπος κατασκευής του να μη ρυπαίνει το σπήλαιο Να έχει που θα επιτρέπουν την άνετη και ασφαλή διακίνηση ων επισκεπτών και προς τις δύο κατευθύνσεις. Να επιτρέπει την ασφαλή και άνετη διακίνηση των επισκεπτών με κινητικά προβλήματα. Να μπορεί να καθαρίζεται εύκολα Να μην απομονώνονται τα τμήματα εκατέρωθεν του διαδρόμου ώστε να μπορούν να μετακινούνται τα εδαφόβια ζώα Η όλη κατασκευή να είναι αισθητικά ανεκτή και κατά το δυνατόν εναρμονισμένη με το περιβάλλον Σύμφωνα με την βραχομηχανική μελέτη που εχει εκπονηθεί προβλέπει μέτρα υποστήριξης τμημάτων της οροφής σε κάποιες θέσεις του βορείου τμήματος του σπηλαίου. 54 ΚΑΤΣΙΜΠΡΑΣ ΔΗΜΟΣ 464

55 9. Ηλεκτροφωτισμός σπηλαίου. Για τον ηλεκτροφωτισμό του σπηλαίου προτείνουμε τη χρήση λαμπτήρων μονοχρωματικής ακτινοβολίας και οι οποίοι θα καταναλώνουν μικροί ενέργεια τέτοιοι λαμπτήρες είναι οι λαμπτήρες ατμών νατρίου χαμηλής πίεσης.ένα ακόμη πλεονέκτημα είναι ότι δεν χρειάζονται λαμπτήρες μεγάλης ισχύος μιας και οι ανθρώπινοι οφθαλμοί παρουσιάζουν την μεγαλύτερη ευαισθησία στην κίτρινη ακτινοβολία.το μειονέκτημα της χρήσης της κίτρινης ακτινοβολίας στον ηλεκτροφωτισμό του σπηλαίου είναι ότι δεν θα γίνονται αντιληπτά τα πραγματικά χρώματα του λιθωματικού διάκοσμου. Οπότε μόνο σε λίγα επιλεγμένα σημεία που υπάρχουν χρώματα του λιθωματικού διάκοσμου μόνε κει μπορούν να χρησιμοποιηθούν προβολείς αλογόνου πλήρους φάσματος για περιορισμένο χρόνο. Σε γενικές γραμμές θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν τρία είδη φωτισμού *Φωτισμός ασφαλείας (θα λειτουργεί τις ώρες που θα λειτουργεί το σπήλαιο) *Γενικός φωτισμός (είναι χαμήλής έντασης και φωτίζει τον χώρο που κινούνται οι επισκέπτες) *Τοπικός φωτισμός (θα φωτίζει επιλεγμένες θέσεις) Να σημειωθεί επίσης ότι ο φωτισμός έχει αρνητικές συνέπειες στα σπήλαια όπως άυξηση θερμοκρασίας,ανάπτυξη φωτοσυνθετικών οργανισμών,όλα αυτά μπόρουν να ελαχιστοποιηθούν με την κατάλληλη επιλογή μήκους κύματος της εκπεμπόμενης ακτινοβολίας.επίσης να αναφέρουμε ότι η καλήτερη επιλογή λαμπτήρων είναι αυτοί που εκπέμπουν κίτρινο η πράσινο φως γιατί έτσι περιορίζεται η ανάπτυξη φωτοσυνθετικών οργανισμών. 1. Οριοθέτηση περιοχών εκτός σπηλαίου. * Μια περιοχή γύρω απ τις εισόδους του σπηλαίου η οποία θα είναι αυστηρά προστατευόμενη και περιφραγμένη και η προσέγγιση των επισκεπτών θα γίνεται ελεγχόμενα. *Πάνω και περιφερειακά του σπηλαίου όπου εκεί θα αναπτυχθούν οι εγκαταστάσεις υποδοχής,αναψυχής και περιήγησης των επισκεπτών. Στις παραπάνω περιοχές θα πρέπει να απαγορευτεί το κυνήγι και η βόσκηση και γενικά οποιαδήποτε δραστηριότητα η οποία έχει αρνητική επίδραση στο περιβάλλον. 11. Απομάκρυνση απορριμάτων. Στην ευρύτερη περιοχή του σπηλαίου υπάρχουν διάσπαρτα διάφορα απορρίματα καθώς και εντός αυτού και τα οποία θα πρέπει να απομακρυνθούν. 12. Συντηρητηκές δενδροφυτεύσεις με κατάλληλα είδη φυτών. Στους χώρους κοντά στο κτίριο υποδοχής επισκεπτών αλλά και στους χώρους αναψυχής μπορούν να φυτευτούν σε ειδικά διαμορφωμένους χώρους μικρής έκτασης,καλλωπιστικά φυτά και δένδρα για σκιά.επίσης όπου χρειάζεται πρέπει να φυτευτούν είδη της περιοχής (κέδρος,πουρνάρι) ώστε να μη χαλάσει το εικόνα και η φυσιογνωμία της περιοχής και του τοπίου. 13. Προστασία κα αποκατάσταση χώρου των εισόδων. Το βασικότερο μέρος του σπηλαίου είναι οι 2 είσοδοι που έχει ειδικά η κεντρική εκεί θα πρέπει να αφαιρεθούν οι προγενέστερες κατασκευές όπως τα τσιμέντα και η καγκελόπορτα που είχε τοποθετηθεί καθώς και οι χτισμένες πέτρες. Οι είσοδοι θα πρέπει να μείνουν ανέπαφες και ανοικτές,αλλά για να εμποδιστεί η είσοδος επισκεπτών προτείνεται η κατασκεύη στιβαρής καγελωτής περίφραξης με πετρόχτιστη βάση επίσης θα πρέπει να απεχει αρκετά από της εισόδους. 14. Αποκατάσταση ζημιών. Η αποκατάσταση ζημιών περιλαμβάνει τον καθαρισμό των σπηλαιοθεμάτων από την λάσπη και την αιθάλη και από τις διάφορες λαδομπογιές, αυτή η διαδικασία πρέπει να εκτελεστεί με απόλυτη προσοχή με τα κατάλληλα εργαλεία, όπως επίσης και η επανασυγκόληση των σπηλαιοθεμάτων (σταλαγμιτες,σταλακτίτες) τα οποία έχουν σπάσει βάνδαλοι. Σύμφωνα με όλα τα παραπάνω και επειδή οι πληροφορίες και οι εργασίες που έχουμε να εκτελέσουμε είναι πολλές μπορούμε να τις ομαδοποιήσουμε σε: *Οικοδομικές εργασίες *Κτηριακές-κατασκευαστικές *Χωροταξιακές 55 ΚΑΤΣΙΜΠΡΑΣ ΔΗΜΟΣ 464

56 *Καλλωπιστηκές-αποκατάστασης Οι οικοδομικές εργασίες περιλαμβάνουν 1) την κατασκευή μονοπατιού προσέγγισης στο σπήλαιο,2) την κατασκευή μονοπατιού φυσιολατρικής περιήγησης και την προστασία και αποκατάσταση χώρου των εισόδων. Οι κτηριακές-κατασκευαστικές περιλαμβάνουν 1) την ανέγεση χώρου υποδοχής επισκεπτών και αναψυκτηρίου,2) την διμιουργία χώρου αναψυχής παιδιών. Οι χωροταξιακές περιλαμβάνουν 1) την βελτίωση της οδικής διαδρομής,2) την δημιουργία χώρου στάθμευσης,3) την οριοθέτηση περιοχών εκτός σπήλαιου,4) τις δενδροφυτεύσεις. Οι σπηλαιολογικές περιλαμβάνουν 1) τη διάνοιξη τεχνητής οδού,2) κατασκευή διαδρόμου περιήγησης επισκεπτών,3) τον ηλεκτροφωτισμού του σπηλαίου και 4) την αποκατάσταση των ζημιών. Όλα τα παραπάνω ομαδοποιήθηκαν σύμφωνα με την όχληση που προκαλούν οι εργασίες,τον χώρο στον οποίο πραγματοποιούντε και την επίδραση που θα έχουν στο εκεί περιβάλλον. 6.1.γ Περιβαλλοντικοί παράγοντες (Σειρές μήτρας) Όσον αφορά τώρα τους περιβαλλοντικούς παράγοντες (δείκτες) που επηρεάζονται από την αξιοποίηση του σπηλαίου,για την ευκολότερη κατηγοριοποίηση και περιγραφή τους,τους χωρίζουμε αρχικά σε 1 κύριες κατηγορίες και εν συνεχεία για την κάθε μια κατηγορία ξεχωριστά,θα αναφέρουμε τις αντιπροσωπευτικότερες υποκατηγορίες.τονίζεται εδώ,ότι εκτός από τους παράγοντες που αφορούν καθαρά το φυσικό περιβάλλον του έργου στην μήτρα που ααπτύσουμε θα ερευνήσουμε και τον αντίκτυπο που μπορεί να έχει ένα τέτοιο έργο στην οικονομία και γενικά την κοινωνία της ευρύτερης περιοχής όπως επίσης και τις επιπτώσεις που μπορεί να υπάρξουν στην υγεία και στη ζωή των ανθρώπων που ζούνε εκεί. 1. Έδαφος. Στην κατηγορία αυτή περιλαμβάνονται φαινόμενα που σχετίζονται άμεσα με το αρχικό τοπογραφικό ανάγλυφο και το εδαφικό στρώμα της περιοχής.τα χαρακτηριστικότερα τέτοια φαινόμενα είναι: Η γεωλογική διάταξη των πετρωμάτων. Η τοπογραφία του επιφανειακού στρώματος του εδάφους Η ύπαρξη οποιουδήποτε μοναδικού γεωλογικού ή φυσικού χαρακτηριστικού. 2. Αέρας.Όταν αναφερόμαστε στον αέρα εννοούμε τα φαινόμενα και τις καταστάσεις που υπάρχουν στην ατμόσφαιρα της ευρύτερης περιοχής του λατομέιου.οι κυριότεροι παράγοντες που εξετάζουμε είναι: Η ποιότητα του αέρα Οι δυσάρεστες οσμές Τα ρεύματα αέρα Το κλίμα της περιοχής (τοπικά ή σε μεγαλύτερη έκταση) 3. Νερά. Με τον όρο νερά,εννοούμε τα φαινόμενα που αφορούν τα εεπιφανειάκα και τα υπόγεια ύδατα που υπάρχουν στην περιοχή.τα αντιπροσωπευτικότερα τέτοια φαινόμενα είναι: Τα ρεύματα των πάσης φύσεως επιφανειακών υγρών. Η απορρόφηση των υδάτων (ρυθμός και ποιότητα απόπλυσης του εδάφους). Η ποσότητα του επιφανειακού νερού σε οποιονδήποτε υδάτινο όγκο. Η συγκέντρωση υγρών αποβλήτων σε επιφανειακά ή υπόγεια νερά. Η κατεύθυνση και η παροχή των υπόγειων υδάτων. Η ποσότητα του νερού που χρησιμοποιείται από τους κατοίκους της περιοχής. Οι φυσικές καταστροφές που δημιουργούνται από το νερό (πλημμύρες, παλιροιακά κύματα κλπ.). 56 ΚΑΤΣΙΜΠΡΑΣ ΔΗΜΟΣ 464

57 4. Αισθητική του τοπίου. Με τον όρο αυτόν εννοούμε το αν και κατά πόσο ένα έργο προκαλεί την παρεμπόδιση οποιασδήποτε θέας του ορίζοντα ή αν η διαπεραίωση του έργου καταλήγει στη δημιουργία ενός μη αποδεκτού αισθητικά τοπίου και μη προσιτού στη κοινή θέα. 5. Χλωρίδα. Στη γενικότερη κατηγορία της χλωρίδας περιλαμβάνονται οι εξής επιμέρους περιβαλλοντικοί δείκτες: Η ποικιλία ή ο αριθμός οποιωνδήποτε ειδών φυτών Τα μοναδικά σπάνια ή υπό εξαφάνιση είδη φυτών Αγροτικές καλλιέργειες 6. Πανίδα. Αναφέρομαι στην πανίδα της περιοχής,εννοούμε τους παρακάτω επιμέρους περιβαλλοντικούς δείκτες: Η ποικιλία ή ο αριθμός οποιονδήποτε ειδών ζώων Τα μοναδικά σπάνια ή υπό εξαφάνιση είδη ζώων Το φυσικό περιβάλλον των υπαρχόντων ειδών ζώων 7. Κοινωνικοοικονομικά στοιχεία. Μ ετον όρο αυτόν εννοούμε τα κοινωνικά και τα οικονομικά στοιχεία των δήμων κατων κοινοτήτων που υπάρχουν στην ευρύτερη περιοχή του σπηλαίου και θα εξετάσουμε το αν και κατά πόσο αυτά επηρεάζονται από τη λειτουργεία του σπηλαίου. 8. Ανθρώπινη όχληση. Σαν περιβαλλοντικό δείκτη θεωρούμε και την ανθρώπινη όντότητα και πάντα εξετάζουμε τον κίνδυνο ή την πιθανότητα κινδύνου να δημιουργηθεί οποιαδήποτε βλάβη στην στην υγεία των κατοίκων των γύω οικισμών (χωρίς να περιλαμβάνουμε στον όρο την ψυχική υγεία).πιο αναλυτικά εξετάζουμε το αν και κατά πόσο επηρεάζεται η ζωή και η υγεία των κατοίκων της ευρύτερης περιοχής από: Την διέλευση οχημάτων Την επίσκεψη πλήθους κόσμου Την πιθανη απόθεση απορριμάτων από τους επισκέπτες 9. Κυκλοφοριακά στοιχεία. Όταν ανφερόμαστε στα κυκλοφοριακά στοιχεία της περιοχής εννοούμε το κατά πόσο η μεταφορά των επισκεπτών επηρεάζει την κυκλοφορία της περιοχής.πιο αναλυτικά εννοούμε τα εξής επιμέρους στοιχεία Επιπρόσθετη κίνηση τροχοφόρων Κυκλοφοριακοί κύνδινοι Θέσεις στάθμευσης 1. Πλυθησμιακά στοιχεία. Με τον όρο αυτόν εννοούμε τον πλυθησμό των εργαζομένων που ασχολείται στις εργασίες αυτές. Πιο συγκεκριμένα εξετάζουμε αν πρέπει να δημιουργηθεί πρόσθετη κατοικία στην περιοχή ίδρυσης του έργου και αν χρειαστεί ίσως να εγκατασταθεί εργατικό δυναμικό σε αυτή,πράγμα που αν και όταν συμβαίνει επηρεάζει και τον συνολικό πληθυσμό της περιοχής. Με την προσθήκη και των περιβαλλοντικών παραγόντων η μήτρα που σχεδιάζουμε έχει πλέον την εξής μορφή: 57 ΚΑΤΣΙΜΠΡΑΣ ΔΗΜΟΣ 464

58 ΕΠΙΜΕΡΟΥΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ Οικοδο μικές Εργασίε ς Κτηριακ ές - Κατασκ ευαστικ ές Χωροτα ξικές Καλλωπ ιστηκές - Αποκατ άστασης ΠΕΡΙΒ ΑΛΛΟ ΝΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓ ΟΝΤΕΣ Έδαφος Γεωλογική διάταξη πετρωμάτων Η τοπογραφία του επιφανειακού στρώματος του εδάφους Η ύπαρξη οποιουδήποτε μοναδικού γεωλογικού ή φυσικού χαρακτηριστικ ού Αέρας Η ποιότητα του αέρα Δυσάρεστες οσμές Τα ρεύματα αέρα Το κλίμα της περιοχής Νερά Τα ρεύματα των πάσης φύσεως επιφανειακών υγρών Η απορρόφηση των υδάτων Η ποσότητα του επιφανειακού νερού σε οποιονδήποτε υδάτινο όγκο 58 ΚΑΤΣΙΜΠΡΑΣ ΔΗΜΟΣ 464

59 ΕΠΙΜΕΡΟΥΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ Η συγκέντρωση αποβλήτων σε επιφανειακά ή υπόγεια νερά Η κατεύθυνση και η παροχή των υπόγειων υδάτων Η ποσότητα του νερού που χρησιμοποιείτα ι από τους κατοίκους της περιοχής Οι φυσικές καταστροφές που δημιουργούντα ι από το νερό Αισθητι κή τοπίου Χλωρίδ α Η ποικιλία ή ο αριθμός οποιονδήποτε είδη φυτών Τα μοναδικά σπάνια ή υπό εξαφάνιση είδη φυτών Αγροτικές καλλιέργειες Πανίδα Η ποικιλία ή ο αριθμός οποιονδήποτε είδη ζώων Τα μοναδικά σπάνια ή υπό εξαφάνιση είδη ζώων 59 ΚΑΤΣΙΜΠΡΑΣ ΔΗΜΟΣ 464

60 ΕΠΙΜΕΡΟΥΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ Το φυσικό περιβάλλον των υπαρχόντων ειδών ζώων Κοινονι κοοικον ομικά Στοιχεία Ανθρώπ ινη Όχληση Την διέλευση οχημάτων Την επίσκεψη πλήθους κόσμου Την πιθανή απόθεση απορριμάτων από τους επισκέπτες Κυκλοφ ορικά Στοιχεία Επιπρόσθετη κίνηση τροχοφόρων Κυκλοφοριακο ί κύνδινοι Θέσεις στάθμευσης Πλυθυσ μικά Στοιχεία 6.1.δ Βαθμολόγηση επιπώσεων Στην ενότητα αυτή πραγματοποιήσουμε τον έλεγχο όλων των περιβαλλοντικών παραγόντων και του κατά πόσο αυτοί επιρεάζονται από την λειτουργεία του σπηλαίου που εξετάζουμε. Όπου υπάρχει αλληλεπίδραση μεταξύ δραστηριότητας και περιβαλλοντικού δείκτη θα την βαθμολογούμε,δίνοντας μια τιμή για το μέγεθος της επίπτωσης 6 ΚΑΤΣΙΜΠΡΑΣ ΔΗΜΟΣ 464

61 και μά τιμή για τη σημασία της. Οι τιμές αυτές όπως προαναφέρθηκε, ανήκουν στην κλίμακα 1-1 όπου το 1 δείχνει την μικρότερη επίδραση και το 1 τη μεγαλύτερη ενώ στην τιμή του μεγέθους βάζουμε + για να δείξουμε θετική επίπτωση και - για να δείξουμε αρνητική. Εξετάζοντας λοιπόν όλους τους περιβαλλοντικούς παράγοντες που προαναφέρθηκαν και μελετώντας την αλληλεπιδραση τους με τις επιμέρους εργασίες εξάγαμε τα εξής συμπεράσματα: 1 ΕΔΑΦΟΣ: Το έργο το οποίο αναλύουμε,είναι βέβαιο πως δε προκαλεί προβλήματα αστάθειας ή διάβρωσης του εδάφους. Δεδομένου ότι το σπήλαιο υπάρχει στην περιοχή εδώ και δεκάδες χρόνια. Επίσης στην ευρύτερη περιοχή του χώρου επέμβασης δεν κινδυνεύει να χαλάσει ούτε το ανάγλυφο αυτής αλλά ούτε τα μοναδικά γεωλογικά στοιχεία της καθώς και τα φυσικά χαρακτηριστικά της διότι ο σκοπός του έργου αυτού είναι να αναδείξει όλα τα χαρακτηριστικά του σπηλαίου και της γύρο περιοχής. Οπότε συμφωνα με τα στοιχεία αυτά που έχουμε με την διαμόρφωση των χώρων η τοπογραφία του χώρου παίρνει την τιμή +5 και τα γεωλογικα δεδομένα της περιοχής την τιμή +7 και η σημασία των επιπτώσεων αυτών θα τις βαθμολογίσουμε με 1 μιας και το εργο αναδεικνύει το καλος της ευρύτερης περιοχης και συγκεκριμένα του σπηλαίου. 2. ΑΕΡΑΣ: Το έργο που εξετάζουμε, δεν πρόκειται να προκαλέσει δυσάρεστες οσμές, ούτε αναμένεται να υπάρξουν εκπομπές επιβλαβών ρύπων στην ατμόσφαιρα αφού πρόκειται για εργασίες αποκατάστασης σπηλαίου με όσο το δυνατόν φυσικότερο τρόπο. Επίσης το είδος των εργασιών δεν είναι τέτοιο που να υπάρχει δυνατότητα αλλαγής του κλίματος της περιοχής.γενικά σε οποιαδήποτε εργασία και αν εκτελεστεί δεν θα έχουμε κάποια έκληση σκόνης οσμής η επιβλαβών ρύπων, ακόμη και αν έχουμε μεγάλη κινητικότητα φορτηγών για την διένεξη του δρόμου και του χώρου σταθμεύσεως διότι θα παρθούν όλα τα απαραίτητα μέτρα (βρέξιμο των δρόμων) επίσης να υπενθυμίσουμε ότι και ο οικισμός της Μαρώνειας είναι σε μια εύλογη απόσταση από το σπήλαιο. Άρα απλά και μόνο για αυτή την διαδικασία θα δώσουμε την τιμή -1 με σημασία επίπτωσης 3. ΝΕΡΑ: Με βάση το ανάγλυφο της ευρύτερης περιοχής, το αναπτυγμένο δίκτυο επιφανειακής απορροής και τη γεωλογική δομή, θα πρέπει να απκλειστεί η συνάντηση του υπογείου υδροφόρου ορίζοντα μέσα στην περιοχή του λατομείου. Με εξαίρεση της διάφορες μικρής παροχής (συνήθως εποχιακές ) πηγές η ρεματιές περιοδικής ροής και το ποτάμι που εμφανιζονται ανατολικά του σπηλαίου.στην γύρω περιοχή απουσιάζουν μεγάλα υδρευτικά ή αρδευτικά έργα πηγάδια κλπ. Επιπλέον η έκταση που καταλαμβάνεται από τις διάφορες εργασίες είναι ιδιαίτερα περιορισμένη σε σύγκριση με την έκταση των υδροπερατών γεωλογικών σχηματισμών. Η έλλειψη επιφανειακών ρεμάτων συνεχούς ροής είναι συνέπεια της καρστικής απορρόφησης και της υπόγειας υδρορροής. Τα νερά της βροχής και εκείνα από το λιώσιμο των χιονιών απορροφούνται και κατεισδύουν στο ασβεστολιθικό πέτρωμα δια μέσου των ρωγμών που αποτελούν τους κύριους διοχετεύτικούς αγωγούς. Έτσι τελικά μπορούμε να θεωρήσουμε ότι τόσο κατά τη διάρκεια όσο και μετά το πέρας της εκμετάλευσης δεν δημιουργούνται δυσμενείς επιπτώσεις στα υδρολογικά-υδρογεωλογικά χαρακτηριστικά της γύρω περιοχής και συνεπώς δεν απιτείται και λήψη ειδικών μέτρων. 4. ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ ΤΟΠΙΟΥ: Το έδαφος της περιοχής στην οποιία βρίσκεται το σπήλαιο, έχει διάφορες κλίσεις οι οποίες κθμαίνονται από 1 εώς 4% περίπου. Οι επιδράσεις της λειτουργείας του σπηλαίου στην οπτική τοπολογική εικόνα της περιοχής για της αντίστοιχες ζώνες ευαισθησίας του τοπίου είναι οι εξής : * Κοντινή ζώνη (-2 χμ) Στην ζώνη αυτή υπάρχει μόνο το κομμάτι του επαρχειακού δρόμου Προσκηνητών - Μαρώνειας στα νότια του σπηλαίου το όποίο δεν είναι ορατο από εκεί και αυτό οφείλεται στο ότι το σπήλαιο βρίσκεται στους πρόποδες 61 ΚΑΤΣΙΜΠΡΑΣ ΔΗΜΟΣ 464

62 του Κουφού πλάϊ. Οι οποιοι βρίσκονται στα βόρεια.δεν υπάρχουν στην περιοχή αρχαιολογικοι χώροι πλην του σπηλαίου. Μεσαία ζώνη (2 5 χμ): Στη ζώνη αυτή υπάρχουν οι οικισμοί των Προσκυνητών και της Μαρώνειας και ο περιοχη υπάρχουν καποιοι αρχαιολογικοι χωροι οι οποιοι δεν επιρεαζονται απ το ολο εργο. Μακρινή ζώνη ( > 5 χμ ): Στη ζώνη αυτή υπαρχουν διαφοροι αρχαιολογικοι χώροι και καποιες οργανωμενες παραλιες οπου κανενας απ αυτους τους χωρους δεν επιρεαζεται από το εργο αντ αυτου όλα οσα αναφεραμε στην αισθηικη τοπιου αναμενεται να εχουν θετικη εξελιξη εξαιτιας του ολου έργου, επομένως δεν εχουμε καποια επιτωση σε αυτό τον τομέα. 5. ΧΛΩΡΙΔΑ : Όπως αναφέρεται και στην συνοπτική περιγραφή του έργου η περιοχή καλύπτεται κυριως από πουρνάρια οπότε δεν υπάρχει ανησυχία για σπάνια ή υπό εξαφάνιση είδη φύτών. Επίσης η περιοχή του σπηλαιου είναι ημιορεινη συνεπώς δεν υπάρχουν αγροτικές καλλιέργειες που να πρέπει να απαλλοτριωθούν. Ίσα ισα η όλη εκμεταλευση του σπηλαίου θα αναβαθμήσει την γυρο περιοχη και συνεπώς τον χωρο του σπηλαίου οποτε και με γνωμονα την αναβάθμηση αυτή θα δώσουμε την τιμή +4 στο μέγεθος της επίπτωσεις και την τιμη 2 για την σημασία της επίπτωσης. 6. ΠΑΝΙΔΑ : Κατά την διάρκεια των εργασιών στο σπήλαιο είναι πιθανον να ενοχληθούν τα διάφορα σπανια είδη χειροπτερων παρ ολο που οι εργασιες θα διεξαχθούν με την όσο χαμηλότερη όχληση οπτε θα δώσουμε την τιμή 3 για το μεγεθος της επίπτωσης για αυτά τα είδη και την τιμη 2 για την σημασία της.το φυσικο περιβαλλον δεν θα διαταραχθεί ουτε θα τροποποιηθει. 7. ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ / ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ : Οι κάτοικοι της εθρύτερης περιοχής του σπήλαίου ασχολούνται κυρίως με την κτηνοτροφία, την αμπελουργεία και λιγο με την γεωργία. Η διεκπερεωση του συγκεκριμένου έργου σε αυτι την περιοχή αναμένεται να δςσει πολλες θέσεις εργασίας μονιμες αλλα και εποχικες στους κατοικους της περιοχης εκτος απ αυτό η περιοχή αναμενεται να γίνει πολος ελξής για πολύ κοσμο και κατά συνεπεια αυτό θα δωσει μια ανθηση στην περιοχη από εμπορικης αποψεως οπ οτε βαθμολογούμε το μέγεθος της επίπτωσης ανάλογα με την απασχόληση που θα προσφέρει η κάθε επιμέρους εργασια με + 3 για της καλλωπιστικες και με + 7 όλες τις άλλες και η σημασία της με ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΟΧΛΗΣΗ : Το σπήλαιο το οποίο μελετάμε δεν δημιουργεί επιπτώσεις στην ανθρωπινη υγεία γενικα αποκλειεται το οποιοδηποτε επιβλαβες για τον ανθρωπο περιστατικο διοτι είναι προστατευομενη περιοχη. Ο κυνδινος να παρουσιαστουν αναπαντεχες κατολισθησεις είναι μιδαμινος διοτι θα τοποθετηθουν διαφορες στηρίκσεις εντος του σπηλαιου και το υπεδαφος αποτελειται από συμπαγεις ασβεστολιθικους σχηματισμους και επισης θα ληφθουν όλα τα μετρα για την ασφαλή λειτουργεία του σπηλαίου. Επειδη όμω δεν μπορουμε να θεωρησουμε ποτε μηδαμινη την υπαρξη κυνδινου θα δωσουμε σε ολες της εργασίες την τιμη _ 2 για το μέγεθος και την τιμή 1 για την σημασία της συγκεκριμένης επιπτωσης. Τελος οσον αφορά τον θορυβο και την σκονη την περιοδο που θα διαμορφώνεται ο εξωτερικος χωρος (πχ. Παρκινγκ) τα επιπεδα που μετρηθηκαν στις κατοικισιμες περιοχες πλησίον του σπηλαιου είναι και αμελητεα οσο και ακινδυνα για τον ανθρωπο,συνεπως δεν υπάρχει κυνδινος να ξεπεραστουν τα ανωτατα επιτρεπτά όρια που προβλέπονται από την νομοθεσία οπότε ι η σημασία των επιπτωσεων αυτων θα πάρει την χαμηλότερη τιμη 1 και το μέγεθος θα παρει την τιμη 2 για ολες τις περιπτωσεις. Εκτος της πιθανης αποθεσης απορριματων από τους επισκέπτες που θα παρει την τιμη 3 62 ΚΑΤΣΙΜΠΡΑΣ ΔΗΜΟΣ 464

63 9. ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΚΟ ΔΙΚΤΥΟ : Αν και το σπήλαιο είναι εκτός κατοικιμένης περιοχής η επιβάρυνση που θα προκυψει κατά την διάρκεια των εργασιων αλλα και κατά την διάρκεια της λειτουργείας του είναι σιγουρη λογω κυκλοφορίας φορτηγών, λεωφορείων και αυτοκινήτων επομένως το μέγεθος της επίπτωσης παίρνει την τιμή -3 για τα κυκλοφοριακα θέματα -2 για τους κυκλοφοριακους κυνδινους ( θα τοποθετηθει καταλληλη σηματοδοτηση) και 2 για της θέσεις στάθμευσεις με σημασία επιτωσης για όλες της τιμες ΠΛΥΘΗΣΜΙΑΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ : Το έργο αυτό το οποιο μελετάμε, δεν επηρεάζει τον περιβαλλοντικό αυτον παράγοντα δεδομένου το εργατικο δυναμικο μεταφέρεται καθημερινά από τον τόπο κατοικίας του για όσο χρονικό διάστημα διαρκεσει. Πιθανον με την λειτουργεία του να εχουμε μια καποια εγκατάσταση ανθρώπων λόγώ των θέσεων εργασία ς που θα δημιουργηθούν οποτε θα δωσουμε την τιμη +2 για το μεγεθος της επίπτωσης και την τιμη 2 για την σημασια αυτή. 6.2 Μήτρα Μετά την βαθμολόγηση του μεγέθους και της σημασίας των περιβαλλοντικών επιπτώσεων, πλέον η μήτρα που αναπτύξαμε παίρνει την τελική της μορφή που είναι η εξής : ΕΠΙΜΕΡΟΥΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ Οικοδο μικές Εργασίε ς Κτηριακ ές - Κατασκ ευαστικ ές Χωροτα ξικές Καλλωπ ιστηκές - Αποκατ άστασης ΠΕΡΙΒ ΑΛΛΟ ΝΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓ ΟΝΤΕΣ Έδαφος Γεωλογική διάταξη πετρωμάτων Η τοπογραφία του επιφανειακού στρώματος του εδάφους Η ύπαρξη οποιουδήποτε μοναδικού γεωλογικού ή φυσικού χαρακτηριστικ ού 63 ΚΑΤΣΙΜΠΡΑΣ ΔΗΜΟΣ 464

64 ΕΠΙΜΕΡΟΥΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ Αέρας Η ποιότητα του αέρα -1-1 Δυσάρεστες οσμές Τα ρεύματα αέρα Το κλίμα της περιοχής Νερά Τα ρεύματα των πάσης φύσεως επιφανειακών υγρών Η απορρόφηση των υδάτων Η ποσότητα του επιφανειακού νερού σε οποιονδήποτε υδάτινο όγκο Η συγκέντρωση αποβλήτων σε επιφανειακά ή υπόγεια νερά Η κατεύθυνση και η παροχή των υπόγειων υδάτων Η ποσότητα του νερού που χρησιμοποιείτα ι από τους κατοίκους της περιοχής 64 ΚΑΤΣΙΜΠΡΑΣ ΔΗΜΟΣ 464

65 ΕΠΙΜΕΡΟΥΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ Οι φυσικές καταστροφές που δημιουργούντα ι από το νερό Αισθητι κή τοπίου Χλωρίδ α Η ποικιλία ή ο αριθμός οποιονδήποτε είδη φυτών +4 2 Τα μοναδικά σπάνια ή υπό εξαφάνιση είδη φυτών +4 2 Αγροτικές καλλιέργειες Πανίδα Η ποικιλία ή ο αριθμός οποιονδήποτε είδη ζώων Τα μοναδικά σπάνια ή υπό εξαφάνιση είδη ζώων Το φυσικό περιβάλλον των υπαρχόντων ειδών ζώων Κοινονι κοοικον ομικά Στοιχεία Ανθρώπ ινη Την διέλευση οχημάτων ΚΑΤΣΙΜΠΡΑΣ ΔΗΜΟΣ 464

66 ΕΠΙΜΕΡΟΥΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ Όχληση Την επίσκεψη πλήθους κόσμου Την πιθανή απόθεση απορριμάτων από τους επισκέπτες Κυκλοφ ορικά Στοιχεία Επιπρόσθετη κίνηση τροχοφόρων Κυκλοφοριακο ί κύνδινοι Θέσεις στάθμευσης Πλυθυσ μικά Στοιχεία ** ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Σε περιπτώσεις που στο κελί σημειώνεται το μηδέν για το μέγεθος και τη σημασία της επίπτωσης, αννοείται ότι δεν υπάρχει καμία αλληλεπίδραση μεταξύ της επιμρούς εργασίας και του περιβαλλοντικού παράγοντα. Σε περιπτώσεις που μπροστά από την τιμή του μεγέθους υπάρχει το σύμβολο +, αύτο υποδηλώνει ότι η επίπτωση που δημιουργείται είναι θετική, ενώ αντίστοιχα στις περιπτώσεις που από την τιμή υπάρχει το σύμβολο -, αυτό υποδηλώνει αρνητική επίπτωση Τέλος να σημειωθεί ότι για την αντιπροσωπευτική δυνατή βαθμολόγηση του μεγέθους και της σημασίας της επίπτωσης συμβουλευτίκαμε πολλες μελέτες περιβαλλόντικών επιπτωσεων οι οποιες αναφερονται στην βιβλιογραφία μας 66 ΚΑΤΣΙΜΠΡΑΣ ΔΗΜΟΣ 464

67 6.3 Περιορισμένη Μήτρα Σε μια μήτρα που υπάρχουν συνολικά 29 περιβαλλοντικοί παράγοντες και 4 εργασίες, ο αριθμός των κελιών που σχηματίζονται είναι 116. Βάζοντας στο κάθε κελί από 2 αριθμούς, έναν για το μέγεθος της επίπτωσης και έναν για την σημασία της έχουμε συνολικά 232 αριθμούς τυς οποίους πρέπει να διαχειριστούμε για να βγάλουμε τα συμπερασματα μας. Όπως καταλαβαίνει κανεις, αναπτύεται μια τεράστια βάση δεδομένων την οποία είναι δύσκολο να διαχειριστούμε και να ελέγξουμε. Επειδή όμως παρατηρείται ότι η συντριπτική πλειοψηφία των κελιών έχει μηδενικές τιμές, συνεπώς δεν υπάρχει αλληλεπίδραση μεταξύ των περισσότερων περιβαλλοντικών παραγόντων και των επιμέρους εργασιών του λατομείου, μία μέθοδος που συνηθίζεται να χρησιμοποιείται, είναι η ανάπτυξη μιας νέας περιορισμένης μήτρας η οποία επικεντρώνεται αποκλειστικά στις εργασίες και τους περιβαλλοντικούς παράγοντες μεταξύ των οποίων υπάρχει αλληλεπίδραση. Με τον τρόπο αυτόν, γίνεται σαφώς ευκολότερη η μελέτη των επιπτώσεων του έργου και μπορούμε να επικεντρωθούμε περισσότερο σε εκείνες που έχουν σημαντικότερες επιδράσεις στο περιβάλλον, μελετώντας τρόπους και εναλλακτικές λύσεις για την άμβλυνση αυτών. Η νέα περιορισμένη μήτρα που σχεδιάσαμε είναι η εξής: ΕΠΙΜΕΡΟΥΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ Οικοδο μικές Εργασίε ς Κτηριακ ές - Κατασκ ευαστικ ές Χωροτα ξικές Καλλωπ ιστηκές - Αποκατ άστασης Έδαφος Η τοπογραφία του επιφανειακού στρώματος του εδάφους Αέρας Η ποιότητα του αέρα -1-1 Χλωρίδ α Η ποικιλία ή ο αριθμός οποιονδήποτε είδη φυτών +4 2 Τα μοναδικά σπάνια ή υπό εξαφάνιση είδη φυτών ΚΑΤΣΙΜΠΡΑΣ ΔΗΜΟΣ 464

68 ΕΠΙΜΕΡΟΥΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ Πανίδα Η ποικιλία ή ο αριθμός οποιονδήποτε είδη ζώων Τα μοναδικά σπάνια ή υπό εξαφάνιση είδη ζώων Κοινονι κοοικον ομικά Στοιχεία Ανθρώπ ινη Όχληση Την διέλευση οχημάτων Την επίσκεψη πλήθους κόσμου Την πιθανή απόθεση απορριμάτων από τους επισκέπτες Κυκλοφ ορικά Στοιχεία Επιπρόσθετη κίνηση τροχοφόρων Κυκλοφοριακο ί κύνδινοι Θέσεις στάθμευσης Πλυθυσ μικά Στοιχεία ΚΑΤΣΙΜΠΡΑΣ ΔΗΜΟΣ 464

69 6.4 Σχολιασμός Της Μήτρας Έχοντας αναπτύξει και τη δεύτερη μειωμένη μήτρα περιβαλλοντικών επιπτώσεων για το σπήλαιο που εξετάζουμε, έχουμε πλέον μια πιο σαφή εικόνα της αλληλεπίδρασης των επιμέρους εργασίων με τα περιβαλλοντικά στοιχεία της ευρύτερης περιοχής και μπορούμε να βγάλουμε πιο ασφαλή συμπεράσματα. Όπως παρατηρούμε οι κυριότερες αρνητικές επιπτώσεις είναι αυτές που αφορούν την ευαισθητη πανίδα του σπηλαίου και οι οποίες δεν επηρεαζουν αρκετα το οικοσυστημά του καθως και η πιθανή επιβάρυνση του οδικού δυκτίου. Στοναντιποδα όμως παρατηρουμε ότι το όλο έργο μόνο θετικά εχει να προσφέρει τόσο στο ιδιο το σπήλαιο που ηταν εγκατελειμενο τοσα χρόνια όσο και στιν τοπικη κοινωνια συμβαλλοντας μαλιστα στα μεγιστα δια την ανάπτυξη αυτής και της ευρύτερης περιοχής (οικονομια, θεσεις εργασίας, αναβάθμηση του βιοτικου επιπέδου κλπ.) Τέλος το γενικο συμπέρασμα στο οποίο καταλήγουμε μετά και την ανάπτυξη της περιβαλλοντικής αύτης μήτρας είναι πως: α) η λειτουργεία του σπηλαίου που εξετάζουμε δεν πρόκειται να δημιουργησει σοβαρές, ανεπανόρθωτες ή ανεξέλεγκτες βλάβες στο φυσικό και κοινωνικοοικονομικο περιβάλλον της περιοχής και β) δίνεται η ευκαιρια στην τοπική κοινωνια να αναπτυξει τον χωρο της, της δραστηριοτητές της ώστε να γινει ένας μελλοντικός πόλος έλξης. 7. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Η πτυχιακή αυτή εργασία σκοπό έχει να ανδείξει τη χρησιμότητα της ανάπτυξης των μητρών στην όσο το δυνατόν απλούστερη και σαφέστερη καταγραφή των επιπτώσεων που μπορεί να έχει ένα έργο ή μία δραστηριότητα στο φυσικό περιβάλλον. Μέσα από τα κεφάλαια της εργασίας διαπιστώνεται πως μια αναλυτική μήτρα αλληλεπίδρασης συνοδευόμενη από την πλήρη περιγραφή όλων των παραμέτρων και των στοιχείων μπορεί να βοηθήσει στην καλήτερη κατανόηση ων επιπτώσεων από τους αναγνώστες αυτής και παράλληλα να δείξει ότι μπορει και πρέπει να αποτελέσει αναπόσπαστο κομμάτι μιας μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Τέλος είναι εμφανή τα πλεονεκτήματα της ανάπτυξης μητρας διότι ο μελετητής έχει συνεχώς μπροστά του τα δεδομένα να τα επεξεργαστεί όπως αυτός θέλει και παράλληλα να του είναι πιο κατανοητά ούτως ώστε να βγάλει ασφαλή και σωστα συμπεράσματα πιο εύκολα. Διαθέτει επομένως ένα αποτελαεσματικό και εμπεριστατομένο εργαλείο στα χέρια για την λήψη μιας απόφασης. Επιπλέον η ιεράρχηση των επιπτώσεων και η αντιμετώπιση τους κατά σειρά προτεραιότητας αποτρέπει τη διόγκωση πιθανών περιβαλλοντικών προβλημάτων που μπορεί να αποτελέσουν την αιτία έντονων κοινωνικών αντιδράσεων. 69 ΚΑΤΣΙΜΠΡΑΣ ΔΗΜΟΣ 464

70 8. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ Ανεξάρτητη αρχή Ιούλιος-Δεκέμβριος τεύχος 2 26 Μνημόνιο από Ε.Σ.Ε Μάρτιος-Ιούνιος 27 Η συμφωνία για την προστασία των ευρωπαϊκών πληθυσμών χειρόπτερων και το πρόγραμμα καταγραφής αποικιών τους στον ελλαδικό χώρο : Γεωργιακάκης, Νικολακάκης 25 8 η πανελλήνια συνάντηση Το κόκκινο βιβλίο των απειλούμενων ζώων της Ελλάδος Ειδική υπηρεσία διαχείρισης του επιχειρηματικού προγράμματος της περιφέρειας κεντρικής Μακεδονίας 2-26 Σ.Μ.Π.Ε Μάϊος 27 Πανεπιστήμιο Πατρών τμήμα γεωλογίας τομέας εφαρμοσμένης γεωλογίας και γεωφυσικής, σημειώσεις μαθήματος Μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων Πάτρα Μάϊος 212 Ειδική υπηρεσία διαχείρισης (ΕΥΔ) του προγράμματος κοινοτικής πρωτοβουλίας (ΠΚΠ) INTEREG 3 του υπουργείου οικονομίας και οικονομικών Στρατηγική μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων ( SEA ) του προγράμματος Ελλάδα Π.Γ.Μ.Δ του στόχου 3 ευρωπαϊκή χωρική συνεργασία Οκτώβριος 27 Στρατηγική μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων του σχεδίου Επικαιροποίηση ρυθμιστικού σχεδίου Θεσσαλονίκης Σ.Μ.Π.Ε ειδικού αναπτυξιακού προγράμματος ( ΕΑΠ ) περιοχής Αμβρακικού με τίτλο Αειφορική ανάπτυξη στον Αμβρακικό ΑΝΑΣΑ Μάρτιος 21 Εθνικό Μετσόβειο Πολυτεχνίο εφαρμογή της οδηγίας 1/42/ΕΚ για της στρατηγικές περιβαλλοντικές εκτιμήσεις στην Ελλάδα πρακτικά Μάϊος 24 Development assistance commitee, good practice guidance on applying strategic environmental assessment ( SEA ) in development co-operation July 26 European environmental bureau, biodiversity in strategic environmental assessment, quality of national transposition and application of the strategic environmental assessment ( SEA ) directive, December 25 Bowers Marriot B. and Marriot B. ( 1997 ) environmental impact assessment a practical guide Irwin /Mcgraw Hill Canter L.W ( 1996 ) environmental impact assessment : second edition university of Oklahoma Irwin Mcgraw Hill Discoli CA ( 25 ) urban environmental impact matrices development assessment incorporation building environment 4 9. ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 7 ΚΑΤΣΙΜΠΡΑΣ ΔΗΜΟΣ 464

71 /books/environment _impact ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ Παράλληλα με αυτή την πτυχιακή εργασία κάναμε και μια μικρή έρευνα με την μορφή ενός μικρού ερωτηματολογίου στους κατοίκους της ευρύτερης αλλά και της εγγύς περιοχής για να δούμε αν γνωρίζουν την ύπαρξη του σπηλαίου και εν συνεχεία πως θα έβλεπαν την προοπτική να αξιοποιηθεί αυτό και αν κατά την γνώμη τους θα είναι ευεγερτικο για την περιοχή τους. Οι ερωτήσεις ήταν οι εξής : 1.Γνωρίζεται ότι στην περιοχή της Μαρώνειας υπάρχει το σπήλαιο του Πολυφήμου ; 2. Θα θέλατε οι τοπικοί παράγοντες να προχωρήσουν στην ανάδειξη και αξιοποίηση του ; 3. Πιστεύεται θα οφελούσε τον τόπο μια τέτοια κίνηση ; Το ερωτηματολόγιο ζητούσε να απαντήσουν οι πολίτες με ΝΑΙ η ΟΧΙ, πήραμε ένα δείγμα 1 ανθρώπων από τους οποίους οι 4 είναι κατοικοι της εγγυς περιοχής οι 2 κατοικοι των γύρο χωριών οι 2 κάτοικοι του νομού και οι 2 κάτοικοι της περιφέρειας. Ετσι συμφωνα με αυτό το δείγμα οι παρακάτω πινακες δείχνουν τα ποσοστά των απαντήσεων. 71 ΚΑΤΣΙΜΠΡΑΣ ΔΗΜΟΣ 464

72 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ ΕΡΩΤΗΣΗ 1: Γνωρίζεται ότι στην περιοχή της Μαρώνειας υπάρχει το σπήλαιο του Πολυφήμου ; Αποτελέσματα : 72 ΚΑΤΣΙΜΠΡΑΣ ΔΗΜΟΣ 464

73 ΕΡΩΤΗΣΗ 1 ΚΑΤΟΙΚΟΙ ΠΕΡΙΟΧΗΣ Γνωρίζεται ότι στην περιοχή της Μαρώνειας υπάρχει το σπήλαιο του Πολυφήμου ΝΑΙ ΌΧΙ % 1% Σχήμα ΚΑΤΣΙΜΠΡΑΣ ΔΗΜΟΣ 464

74 ΕΡΩΤΗΣΗ 1 κάτοικοι εγγύς περιοχής Γνωρίζεται ότι στην περιοχή της Μαρώνειας υπάρχει το σπήλαιο του Πολυφήμου ΝΑΙ ΌΧΙ 1% % 9% Σχήμα ΚΑΤΣΙΜΠΡΑΣ ΔΗΜΟΣ 464

75 ΕΡΩΤΗΣΗ 1 κάτοικοι νομού Γνωρίζεται ότι στην περιοχή της Μαρώνειας υπάρχει το σπήλαιο του Πολυφήμου ΝΑΙ ΌΧΙ % 25% 75% Σχήμα ΚΑΤΣΙΜΠΡΑΣ ΔΗΜΟΣ 464

76 ΕΡΩΤΗΣΗ 1 κάτοικοι περιφέρειας Γνωρίζεται ότι στην περιοχή της Μαρώνειας υπάρχει το σπήλαιο του Πολυφήμου ΝΑΙ ΌΧΙ % 45% 55% 76 ΚΑΤΣΙΜΠΡΑΣ ΔΗΜΟΣ 464

77 Σχήμα ΚΑΤΣΙΜΠΡΑΣ ΔΗΜΟΣ 464

78 ΕΡΩΤΗΣΗ 1 ΣΥΝΟΛΟ ΝΑΙ ΌΧΙ % 18% 82% Σχήμα 1.5 Ερώτηση 2 : Θα θέλατε οι τοπικοί παράγοντες να προχωρήσουν στην ανάδειξη και αξιοποιησή του; Αποτελέσματα: 78 ΚΑΤΣΙΜΠΡΑΣ ΔΗΜΟΣ 464

79 ΕΡΩΤΗΣΗ 2 ΚΑΤΟΙΚΟΙ ΠΕΡΙΟΧΗΣ Θα θέλατε οι τοπικοί παράγοντες να προχωρήσουν στην ανάδειξη και αξιοποίηση του ; ΝΑΙ ΌΧΙ 1% % 9% Σχήμα ΚΑΤΣΙΜΠΡΑΣ ΔΗΜΟΣ 464

80 ΕΡΩΤΗΣΗ 2 ΚΑΤΟΙΚΟΙ ΕΓΓΥΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ Θα θέλατε οι τοπικοί παράγοντες να προχωρήσουν στην ανάδειξη και αξιοποίηση του ; ΝΑΙ ΌΧΙ 6% % 94% Σχήμα ΚΑΤΣΙΜΠΡΑΣ ΔΗΜΟΣ 464

81 ΕΡΩΤΗΣΗ 2 ΚΑΤΟΙΚΟΙ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ Θα θέλατε οι τοπικοί παράγοντες να προχωρήσουν στην ανάδειξη και αξιοποίηση του ; ΝΑΙ ΌΧΙ % 1% Σχήμα ΚΑΤΣΙΜΠΡΑΣ ΔΗΜΟΣ 464

82 ΕΡΩΤΗΣΗ 2 ΚΑΤΟΙΚΟΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ Θα θέλατε οι τοπικοί παράγοντες να προχωρήσουν στην ανάδειξη και αξιοποίηση του ; ΝΑΙ ΌΧΙ % 1% Σχήμα ΚΑΤΣΙΜΠΡΑΣ ΔΗΜΟΣ 464

83 ΕΡΩΤΗΣΗ 2 ΣΥΝΟΛΟ ΝΑΙ ΌΧΙ 6% % 94% Σχήμα Ερώτηση 3 : Πιστεύεται θα οφελούσε τον τόπο μια τέτοια κίνηση; 83 ΚΑΤΣΙΜΠΡΑΣ ΔΗΜΟΣ 464

84 Αποτελέσματα : ΕΡΩΤΗΣΗ 3 ΚΑΤΟΙΚΟΙ ΠΕΡΙΟΧΗΣ Πιστεύεται θα οφελούσε τον τόπο μια τέτοια κίνηση; ΝΑΙ ΌΧΙ 8% % 92% Σχήμα ΚΑΤΣΙΜΠΡΑΣ ΔΗΜΟΣ 464

85 ΕΡΩΤΗΣΗ 3 ΚΑΤΟΙΚΟΙ ΕΓΓΥΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ Πιστεύεται θα οφελούσε τον τόπο μια τέτοια κίνηση; ΝΑΙ ΌΧΙ 15% % 85% Σχήμα ΚΑΤΣΙΜΠΡΑΣ ΔΗΜΟΣ 464