ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: κ. ΔΗΜΗΤΡΑΚΟΠΟΥΛΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΣΥΝΕΠΙΒΛΕΠΩΝ: κ. ΣΗΦΑΚΗΣ ΑΝΤΩΝΗΣ ΣΠΟΥΔΑΣΤΡΙΑ: ΡΕΛΙΑ ΘΕΑΝΩ

Transcript

1 ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΤΙΤΛΟΣ: «ΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΘΝΙΚΟΥ ΔΡΥΜΟΥ ΠΑΡΝΗΘΑΣ ΤΡΟΠΟΙ ΒΕΛΤΙΩΣΗΣ ΤΟΥ» ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: κ. ΔΗΜΗΤΡΑΚΟΠΟΥΛΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΣΥΝΕΠΙΒΛΕΠΩΝ: κ. ΣΗΦΑΚΗΣ ΑΝΤΩΝΗΣ ΣΠΟΥΔΑΣΤΡΙΑ: ΡΕΛΙΑ ΘΕΑΝΩ ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2011

2 ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Θα ήθελα να εκφράσω τις ευχαριστίες μου στο κ.σηφάκη Αντώνη Καθηγητή του Τμήματος Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Αιγαίου για τη συνεχή βοήθεια, τη συμπαράσταση και καθοδηγησή του σε όλη τη διάρκεια της διπλωματικής, καθώς και το κ.δημητρακόπουλο Παναγιώτη, Καθηγητή του Τμήματος Περιβάλλοντος Πανεπιστημίου Αιγαίου για την επίβλεψη της διπλωματικής αυτής. Αφιερώνω τη διπλωματική εργασία καθώς και το μεταπτυχιακό μου δίπλωμα στο πατέρα μου Ρέλια Σταμάτη που είναι δίπλα μου και με στηρίζει στα τόσα χρόνια της εκπαιδευτικής μου πορείας. 2

3 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΙΝΑΚΑΣ ΕΙΚΟΝΩΝ... 5 ΣΤΟΧΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ... 6 ΔΟΜΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ... 7 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΕΘΝΙΚΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΔΙΕΘΝΗΣ, ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΤΟ ΔΙΚΤΥΟ NATURA 2000 ΚΑΙ H ΟΔΗΓΙΑ 92/43/ΕΟΚ ΤΟ ΔΙΚΤΥΟ NATURA ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΡΙ ΕΘΝΙΚΩΝ ΔΡΥΜΩΝ ΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΘΝΙΚΩΝ ΔΡΥΜΩΝ ΕΘΝΙΚΟΙ ΔΡΥΜΟΙ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΦΟΡΕΑΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΕΘΝΙΚΟΥ ΔΡΥΜΟΥ ΠΑΡΝΗΘΑΣ ΕΘΝΙΚΟΣ ΔΡΥΜΟΣ ΠΑΡΝΗΘΑΣ ΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΔΡΥΜΟΥ ΕΙΔΙΚΟ ΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΘΝΙΚΟΥ ΔΡΥΜΟΥ ΠΑΡΝΗΘΑΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΒΕΛΤΙΩΣΗΣ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

4 ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ Α.Ν Β.Δ Δ.Ε.Κ Δ.Σ Ε.Δ. Ε.Ζ.Δ ΕΘ.Ι.ΑΓ.Ε Ε.Κ.Β.Υ ΕΠ.Π.ΠΕΡ Ζ.Ε.Π Κ.Υ.Α Ο.Τ.Α Π.Δ Π.Π Τ.Κ.Σ Υ.Α Υ.ΠΕ.ΧΩ.ΔΕ Φ.Δ Φ.Δ.Ε.Δ.Π ΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΟΣ ΝΟΜΟΣ ΒΑΣΙΛΙΚΟ ΔΙΑΤΑΓΜΑ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚO ΣΥΜΒΟΥΛΙO ΕΘΝΙΚΟΣ ΔΡΥΜΟΣ ΕΙΔΙΚΕΣ ΖΩΝΕΣ ΔΙΑΤΗΡΗΣΗΣ ΕΘΝΙΚΟ ΊΔΡΥΜΑ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΈΡΕΥΝΑΣ ΕΘΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΒΙΟΤΟΠΩΝ ΥΓΡΟΤΟΠΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΖΩΝΗ ΕΙΔΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΚΟΙΝΗ ΥΠΟΥΡΓΙΚΗ ΑΠΟΦΑΣΗ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΠΡΟΕΔΡΙΚΟ ΔΙΑΤΑΓΜΑ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΟΠΟΣ ΚΟΙΝΟΤΙΚΗΣ ΣΗΜΑΣΙΑΣ ΥΠΟΥΡΓΙΚΗ ΑΠΟΦΑΣΗ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑΣ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΕΡΓΩΝ ΦΟΡΕΑΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΦΟΡΕΑΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΕΘΝΙΚΟΥ ΔΡΥΜΟΥ ΠΑΡΝΗΘΑΣ Χ.Υ.Τ.Α. ΧΩΡΟΣ ΥΓΕΙΟΝΟΜΙΚΗΣ ΤΑΦΗΣ ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΩΝ 4

5 ΠΙΝΑΚΑΣ ΕΙΚΟΝΩΝ Εικόνα 1.1 : Μέρος αναψυχής Πλάτανος Εικόνα 1.2 : Είδος χλωρίδας (Καμπανούλα - Campanula spathulata spruneriana) Εικόνα 1.3 : Είδος Πανίδας ( Κόκκινο ελάφι - Cervus elaphus ) Εικόνα 2.4 : Χάρτης της Ελλάδας με τις τοποθεσίες των Εθνικών Δρυμών και Εθνικών Πάρκων. Εικόνα 2.5: Απορρίματα στη Πάρνηθα Εικόνα 2.6 : Καμμένη έκταση Εικόνα 2.7 : Ξήρανση της ελάτης Εικόνα 2.8 : Κάλυψη από στρατιωτικές, ραδιοτηλεοπτικές και τηλεπικοινωνιακές εγκαταστάσεις. Εικόνα 2.9 : Χάρτης Πάρνηθας Εικόνα 3.10 : Οικοδόμημα στη καρδιά του Δρυμού Εικόνα 3.11 : Το μέλλον του Εθνικού Δρυμού της Πάρνηθας 5

6 ΣΤΟΧΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Η παρούσα εργασία συντάχθηκε στα πλαίσια εκπόνησης διπλωματικής εργασίας του Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών: «Θεοφράστειο Περιβαλλοντική και Οικολογική Μηχανική» του Τμήματος Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Αιγαίου, Μυτιλήνη. Το θέμα το οποίο πραγματεύεται αποτελεί αναμφίβολα ένα ζήτημα μείζονος σημασίας αφού σχετίζεται με το περιβάλλον και την καθημερινή ανθρώπινη ζωή, πόσο μάλλον όταν αφορά μια τόσο επιβαρυμένη κατάσταση όσο αυτή της αστικής ζωής στην Αθήνα. Ο χαρακτηρισμός της περιοχής της Πάρνηθας ως Εθνικός Δρυμός αποτελεί δίχως άλλο μια φυσική αλλά και αναγκαία εξέλιξη με τον απόλυτο «σεβασμό» αυτού του χαρακτηρισμού να κρίνεται επιτακτικός, όχι μόνο στα πλαίσια μια νομικής συμμόρφωσης αλλά στα πλαίσια της αρμονικής συνύπαρξης του ανθρώπου με το περιβάλλον στο οποίο ζει και αναπτύσσεται. Ο Εθνικός δρυμός είναι ένα οικοσύστημα με ιδιαίτερη οικολογική αξία που παραμένει ανεπηρέαστο ή έχει επηρεαστεί ελάχιστα από ανθρώπινες δραστηριότητες και στο οποίο διατηρείται η ποικιλομορφία οικολογικών, βιολογικών, γεωμορφολογικών και αισθητικών στοιχείων. Αποτελεί οριοθετημένη περιοχή που προστατεύεται από ειδικούς νόμους προκειμένου να διαφυλαχτεί η μοναδικότητα του φυσικού πλούτου Ν.Δ.86/1969 (Φ.Ε.Κ 7Α10/ ) «Περί Δασικού Κώδικος» και μετά από αντικατάσταση και συμπλήρωση διατάξεών του από το Ν.Δ. 996/1971 (Φ.Ε.Κ 192Α-30-9/ ) Οι εθνικοί δρυμοί που έχουν κηρυχθεί κατά το άρθρο 78 του Ν.Δ 86/1969 (Φ.Ε.Κ 7 Δ10/ ), όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 3 του Ν.Δ 996/1971 (Φ.Ε.Κ 192Α/30-09/ ) και οι υγρότοποι διεθνούς σημασίας κατά τη Σύμβαση Ραμσάρ, η οποία κυρώθηκε με το άρθρο πρώτο του Ν.Δ 191/1974 (ΦΕΚ 350Α/ ), χαρακτηρίζονται εθνικά πάρκα με προεδρικό διάταγμα που εκδίδεται με πρόταση της Υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής Ν.3937/2011 (Φ.Ε.Κ 60Α/ ). Σκοπός της εργασίας είναι να μελετηθεί και να αναδειχθεί το υπάρχον νομικό καθεστώς του Εθνικού Δρυμού της Πάρνηθας με στόχο να εκτιμηθούν τυχόν αδυναμίες καθώς και να προταθούν βελτιωτικές ρυθμίσεις. 6

7 ΔΟΜΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Η παρούσα εργασία αποτελείται από τρία κεφάλαια που σκοπό έχουν να εξετάσουν και την εφαρμογή της νομοθεσίας του Εθνικού Δρυμού της Πάρνηθας. Στο πρώτο κεφάλαιο αναφέρεται η περιγραφή της περιοχής μελέτης και πιο συγκεκριμένα περιγράφεται η ποικιλομορφία, η χλωρίδα βλάστηση και η πανίδα της περιοχής καθώς και η καταστροφική πυρκαγια του 2007 και η μετέπειτα περίοδος.επίσης αναφέρονται οι προστατευόμενες περιοχές και το δίκτυο Natura 2000 γενικότερα αλλα και ειδικότερα στην Ελλάδα μαζί με την εθνική, διεθνής και ευρωπαϊκή νομοθεσία που ισχύει. Μπαίνοντας στο κυρίως θέμα της εργασίας,το δεύτερο κεφάλαιο, παρουσιάζονται τα περί εθνικών δρυμών της Ελλάδας μαζί με το νομικό πλαίσιο απ το οποίο διέπονται.στη συνέχεια αναλύονται ο φορέας διαχείρισης του Εθνικού Δρυμού της Πάρνηθας, οι αρμοδιότητες του, τα έργα του, τα προβλήματά του και οι προτάσεις επίλυσης αυτών.περιγράφονται το διαχειριστικό σχέδιο και οι στόχοι για τη διαχείριση του Δρυμού, τα προγράμματα για την υλοποίηση του σχεδίου αλλά και τα προβλήματα, ο εγκεκριμένος αλλα και ο προτεινόμενος απ το φορέα κανονισμός λειτουργίας, οργάνωσης και διαχείρισης του Δρυμού καθώς και οι απειλές της περιοχής. Κλείνοντας το κεφάλαιο αυτό παρατίθεται το ειδικό Νομικό Πλαίσιο του Εθνικού Δρυμού της Πάρνηθας. Τέλος στο τρίτο κεφάλαιο παρουσιάζονται τα τελικά συμπεράσματα τις εργασίας καθώς και οι προτάσεις βελτίωσης της νομοθεσίας που διέπει τη Πάρνηθα. 7

8 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΠΕΡΙΟΧΗΣ Η Πάρνηθα, πνεύμονας ζωής στην αττική γη, διαθέτει πολλά στοιχεία που τη καθιστούν καταφύγιο για όσους θέλουν να δραπετεύσουν για λίγο από το θόρυβο και το άγχος της πόλης. Το δασωμένο βουνό βρίσκεται στη βόρεια πλευρά της Αττικής σε απόσταση 36 χλμ. οδικώς από την Αθήνα και καταλαμβάνει έκταση στρεμμάτων, στην οποία περιλαμβάνονται δεκάδες κορυφές, χαράδρες, ρεματιές και οροπέδια. Δασικώς υπάγεται στα Δασαρχεία Πάρνηθας και Καπανδρίτου και στη Δ/νση Δασών Ανατολικής Aττικής. ( ) Η Πάρνηθα καταλαμβάνει μια μεγάλη έκταση και μαζί με τα όρη Πεντέλη και Αιγάλεω περικλείει τη πρωτεύουσα και τα προάστιά της. Το 1961 ο μεγαλύτερος όγκος του βουνού της Πάρνηθας ανακηρύχθηκε Εθνικός Δρυμός όπου σύμφωνα με το ιδρυτικό διάταγμα Β.Δ. 644/1961 (Φ.Ε.Κ 155Α/ ) αποτελούνταν από τον πυρήνα ο οποίος καταλαμβάνει το κεντρικό όγκο του βουνού με έκταση στρέμματα και μια περιφερειακή ζώνη στρεμμάτων η οποία συμπίπτει με τα διοικητικά όρια του Δασαρχείου της Πάρνηθας. Για τη διαχείριση του Εθνικού Δρυμού ιδρύθηκε το 2002 ο Φορέας Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Πάρνηθας (Φ.Δ.Ε.Δ.Π) με το άρθρο 13 του νόμου 3044/2002 (Φ.Ε.Κ 197Α/ ) η ανάλυση του οποίου θα γίνει εκτενέστερα στο επόμενο κεφάλαιο. Από τη συνοπτική περιγραφή της περιοχής γίνεται άμεσα αντιληπτό πως δύο συγκεκριμένα στοιχεία καθιστούν την περιοχή της Πάρνηθας ζωτικής σημασίας για τη πρωτεύουσα. Αφενός η απόσταση από την Αθήνα (βρίσκεται σχετικά κοντά στην πόλη διευκολύνοντας έτσι τους επίδοξους επισκέπτες) και αφετέρου η έκταση-θέση της (εκτείνεται σε μια ευρεία περιοχή που περιβάλλει την πρωτεύουσα). Είναι επομένως φυσικό επακόλουθο η νομική της διασφάλιση να αποτελεί επιτακτική ανάγκη στη σύγχρονη πραγματικότητα με την ανάγκη μάλιστα αυτή να ακολουθεί αύξουσα πορεία στο πέρασμα του χρόνου. 8

9 Εικόνα 1.1: Μέρος αναψυχής Πλάτανος ( ) Ποικιλομορφία Ένα ενδιαφέρον χαρακτηριστικό της Πάρνηθας είναι η μεγάλη ποικιλομορφία της. Από ανατολή σε δύση απλώνονται μακριές κορυφογραμμές που σχηματίζουν 16 κορυφές με υψόμετρο άνω των μ., ενώ η υψηλότερη κορυφή είναι η Καραβόλα (1.413 μ ). Η Πάρνηθα αποτελείται από ιζηματογενή πετρώματα με κυριότερα τους σχιστόλιθους, τον ασβεστόλιθο και το φλύσχη. Η διάταξη των πετρωμάτων στη περιοχή ευνοεί τη δημιουργία πολλών πηγών. Στα σημεία όπου συναντώνται ο ασβεστόλιθος (αφήνει το νερό να περνά από μέσα του) με το σχιστόλιθο (δεν επιτρέπει το νερό να περάσει), το νερό βγαίνει στην επιφάνεια με τη μορφη της πηγής. Ποταμοί με συνεχή ροή δεν υπάρχουν στο βουνό, αλλά υπάρχουν πολλά εποχιακά ρέματα. ( ) Χλωρίδα Βλάστηση Η χλωρίδα της Πάρνηθας είναι μια από τις πιο πλούσιες της Ευρώπης αναφορικά με την έκταση που καταλαμβάνει. Συναντώνται περισσότερα από

10 είδη φυτών, από τα οποία τα 92 είναι ελληνικά ενδημικά (απαντώνται μόνο στον ελλαδικό χώρο) π.χ Cerastium candidissimum (Ραυγόχορτο), Lomelosia hymettia (Σκαμπιόζα του Υμηττού), Vicia pinetorum (Βίκος) κ.α, ενώ 2 από αυτά είναι ενδημικά της Πάρνηθας Campanula celsii ssp.parnesia (Καμπανούλα) και Silene oligantha ssp.parnesia (Αγριογαρύφαλλο) (απαντώνται μόνο στη Πάρνηθα και πουθενά αλλού στο κόσμο). Εικόνα 1.2: Είδος χλωρίδας (Καμπανούλα - Campanula spathulata spruneriana) ( ) Η βλάστηση στη Πάρνηθα είναι αποτέλεσμα συνεπίδρασης πολλών παραγόντων και κυρίως της χλωρίδας, του κλίματος, της γεωμορφολογίας, της γεωλογικής σύστασης, του εδάφους, αλλά και της ανθρώπινης επίδρασης. Διακρίνονται τρείς κύριες ζώνες βλάστησης o στην πρώτη ζώνη κυριαρχούν τα δάση Pinus halepensis (Χαλεπίου πεύκης),οι σχηματισμοί των αείφυλλων σκληρόφυλλων θάμνων με Quercus coccifera (πουρνάρι), Arbutus unedo (κουμαριά) κ.α και εκτείνεται σε υψόμετρο μ. o η δεύτερη ζώνη της κεφαλληνιακής ελάτης (Abies cephalonica) εκτείνεται σε υψόμετρο μ. και 10

11 o η τρίτη ζώνη η οποία συναντάται στις υψηλές κορυφές του βουνού. Περιλαμβάνει μικρούς αγκαθωτούς, μαξιλορόμορφους θάμνους μαζί με αρκετά ενδημικά και σπάνια είδη, αλλά αυτός ο τύπος πιθανόν έχει προκύψει από την υποβάθμιση του δάσους κεφαλληνιακής ελάτης και επομένως δεν μπορεί να θεωρηθεί αυθεντική.( ) Πανίδα Πολλά από τα ζώα που ζούν στη Πάρνηθα προστατεύονται από την Ευρωπαϊκή και Ελληνική νομοθεσία και η οποία θα αναλυθεί εκτενώς στο επόμενο κεφάλαιο. Απαντώνται 7 είδη αμφίβιων, 3 είδη χελώνων, 10 είδη σαύρων και 9 είδη φιδιών. Σημαντική είναι και η ορνιθοπανίδα της περιοχής, που περιλαμβάνει 131 είδη πουλιών. Μεταξύ των 37 ειδών θηλαστικών που ζούν στη Πάρνηθα, το κόκκινο ελάφι (Cervus elaphus) και ο κρητικός αίγαγρος (Caprus aigagrus ssp.cretica) παρουσιάζουν τους σημαντικότερους πληθυσμούς. Το κόκκινο ελάφι είναι ο πρωταγωνιστής της πανίδας στον Εθνικό Δρυμό Πάρνηθας και έχουν μείνει μόλις δύο μεγάλοι πληθυσμοί του είδους αυτού στη χώρα μας, ένας στη Ροδόπη και ένας στη Πάρνηθα. ( ) Εικόνα 1.3 Είδος Πανίδας ( Κόκκινο ελάφι - Cervus elaphus ) ( ) 11

12 Η πυρκαγιά του 2007 Η πυρκαγιά της 28/06/2007 έκαψε συνολικά έκταση ,16 στρεμμάτων στον Εθνικό Δρυμό της Πάρνηθας. Τα ,98 ήταν δάση χαλεπίου πεύκης, τα στρέμματα ήταν δάση κεφαλληνιακής ελάτης και τα 3.976,2 στρέμματα ήταν δάση αείφυλλων σκληρόφυλλων. Κάηκαν επίσης 79,86 στρέμματα αγροτικών εκτάσεων και σημαντικότατοι βιότοποι της άγριας πανίδας και κυρίως των ελαφιών. Η μη έγκαιρη αντιμετώπιση της πυρκαγιάς το απόγευμα της 27/6/2007 στο σημείο έκρηξής της, είχε σαν αποτέλεσμα στις 28/06/2007 την επέκτασή της στον ασφάλτινο δρόμο Φυλής Δερβενοχωρίων, να ανέλθει τα υψώματα Μουγγουλτός και κορυφή Καραμανλή, από όπου αφού πέρασε τον δασικό δρόμο αντιπυρική ζώνη Πηγή Φυλής Βούντημα, στη θέση Καστρίζα, κατευθύνθηκε προς Ντράσιζα, Πετράλωνα και Πλατάνα έφτασε στο Καζίνο, αφού προηγουμένως είχε κάψει τις περιοχές Ρουμάνι, Καμπέρα, Παλιοχώρι, Λαγός, Ναυτικό, Αγ. Τριάδα και Γούρνες. ( ) Πρόκειται για ένα δείγμα σαφούς αρνητικής επίδρασης της ανθρώπινης δράσης στο περιβάλλον, επίδραση η οποία σε έναν κλασικό βρόχο ανατροφοδότησης δε μπορεί παρά να επιστρέψει σε εκείνον που αρχικώς τη δημιούργησε, δηλαδή τον ίδιο τον άνθρωπο. Η πρωτοφανής αυτή καταστροφή επίσπευσε την έκδοση Προεδρικού Διατάγματος προστασίας του ορεινού όγκου της Πάρνηθας (ΦΕΚ 336Δ/ ), "Καθορισμός Ζωνών προστασίας του ορεινού όγκου Πάρνηθας (Ν. Αττικής)", σύμφωνα με το οποίο καθορίστηκαν 16 ζώνες προστασίας μεταξύ των οποίων: η ζώνη Α1 (απόλυτης προστασίας), εντός της οποίας επιτρέπεται μόνο η διεξαγωγή επιστημονικών ερευνών και η επίσκεψη ειδικών επιστημόνων και του προσωπικού φύλαξης του Δρυμού, και η ζώνη Α2, επίσης απολύτου προστασίας, στην οποία όμως επιτρέπονται επιπλέον η υπαίθρια αναψυχή, η περιβαλλοντικη εκπαίδευση και η διημέρευση του κοινού.( ) 12

13 Μετά τη πυρκαγιά Αμέσως μετά τη πυρκαγιά, ο Φορέας Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Πάρνηθας και η Δ/νση Αναδασώσεων Αττικής ξεκίνησαν την υλοποίηση των έργων προστασίας και αποκατάστασης των καμένων εκτάσεων. Το έτος 2007 κατασκευάστηκαν σε έκταση στρεμμάτων αντιπλημμυρικά και αντιδιαβρωτικά έργα (κορμοδέματα και κορμοπλέγματα στις πλαγιές, καθώς και κορμοφράγματα και λιθοφράγματα στις κοίτες των ρεμάτων) με στόχο τη συγκρότηση του εδάφους από τη διάβρωση και τη μείωση του κινδύνου εμφάνισης πλημμυρικών φαινομένων. Παράλληλα, ξεκίνησαν και οι εργασίες για την αποκατάσταση του δασικού οικοσυστήματος. Ολόκληρη η καμένη έκταση κηρύχθηκε αναδασωτέα και έτσι αποκλείστηκε οριστικά η δυνατότητα χρήσης καμένων εκτάσεων για άλλο σκοπό πλην της επαναδημιουργίας του δάσους.( ) 1.2. ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΕΘΝΙΚΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ Με τον όρο προστατευόμενη περιοχή, προσδιορίζεται μια περιοχή που είναι αφιερωμένη πρωταρχικά στην προστασία και απόλαυση της φυσικής και πολιτισμικής κληρονομιάς και στη διατήρηση της βιοποικιλότητας, των οικολογικών λειτουργιών και των ιδιαίτερων αξιών της φύσης. Γεωγραφικά είναι ένας καθορισμένος χώρος που αναγνωρίζεται, αφιερώνεται και διαχειρίζεται μέσω νομικών μέσων ή με άλλους αποτελεσματικούς τρόπους για να επιτευχθεί η μακροπρόθεσμη διατήρηση της φύσης. ( Πρόκειται για περιοχές με ειδικό καθεστώς προστασίας οι οποίες διακρίνονται για την ιδιαιτερότητα ή/και τη μοναδικότητα της χλωρίδας, της πανίδας, των βιοτόπων και των γεωμορφολογικών σχηματισμών, και εξυπηρετούν πέραν της διατήρησης των ανωτέρω, ανάγκες υπαίθριας αναψυχής, τουρισμού και περιβαλλοντικής εκπαίδευσης (Καραμέρης, 1999). Οι κατηγορίες προστατευόμενων περιοχών φυσικού περιβάλλοντος σύμφωνα με το ν.3937/2011 (Φ.Ε.Κ 60Α/ ) είναι οι ακόλουθες: Εθνικοί Δρυμοί (Ν. 996/71 Φ.Ε.Κ 192Α/30-09/ ) Εθνικά Πάρκα (Ν. 1650/86 Φ.Ε.Κ 160Α/15-16/10/1986) 13

14 Αισθητικά Δάση (Ν. 996/71 Φ.Ε.Κ 192Α/30-09/ ) Διατηρητέα Μνημεία της Φύσης (Ν. 996/71 Φ.Ε.Κ 192Α/30-09/ ) Καταφύγια Άγριας Ζωής (Ν. 177/75 Φ.Ε.Κ 205Α/ ), όπως αυτός τροποποιήθηκε από τον Ν.2637/98 Φ.Ε.Κ 200Α/ ) Ελεγχόμενες κυνηγετικές περιοχές (Ν. 177/75, όπως αυτός τροποποιήθηκε από τον Ν.2637/98 ΦΕΚ 200Α/ ) Εκτροφεία θηραμάτων (Ν. 177/75, όπως αυτός τροποποιήθηκε από τον Ν. 2637/98 ΦΕΚ 200Α/ ) Περιοχές Απόλυτης Προστασίας της Φύσης (Ν. 1650/86 Φ.Ε.Κ 160Α/15-16/10/1986) Περιοχές Προστασίας της Φύσης (Ν. 1650/86 Φ.Ε.Κ 160Α/15-16/10/1986) Προστατευόμενοι Φυσικοί Σχηματισμοί και Τοπία (Ν.1650/86 Φ.Ε.Κ 160Α/15-16/10/1986) Περιοχές Οικοανάπτυξης (Ν. 1650/86 Φ.Ε.Κ 160Α/15-16/10/1986) Περιοχές προστασίας οικοτόπων και ειδών και ειδικότερα ως: ειδικές ζώνες διατήρησης (Ε.Ζ.Δ.), ζώνες ειδικής προστασίας (Ζ.Ε.Π.) ή καταφύγια άγριας ζωής ή συνδυασμός αυτών.(ν.3937/2011 Φ.Ε.Κ 60Α/ ) 1.3.ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΔΙΕΘΝΗΣ, ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ Εκτός από την εθνική νομοθεσία η Ελλάδα έχει κυρώσει ειδικές ρυθμίσεις για την προστασία της φύσης που απορρέουν από σχετικές Διεθνείς Συμβάσεις. Το παγκόσμιο ενδιαφέρον για την προστασία του περιβάλλοντος έχει εκφραστεί με διάφορες Διακηρύξεις, Συμβάσεις,Προγράμματα κ.λ.π. όπως είναι: Η Διεθνής Συνθήκη για την Προστασία των Υγροτόπων (Ramsar 1971) Ν.Δ. 191/1974, (ΦΕΚ 350Α/ ). Συνθήκη για την Προστασία της Παγκόσμιας Πολιτιστικής και Φυσικής Κληρονομιάς (Ηνωμένα Έθνη) (UNESCO 1972) κυρώθηκε με το Ν.1126/1981 (Φ.Ε.Κ 32Α/ ) 14

15 CITES- Συνθήκη σχετικά με το διεθνές εμπόριο στα απειλούμενα με εξαφάνιση είδη άγριας πανίδας και χλωρίδας (1973) κυρώθηκε με το Ν.2055/1992 ( Φ.Ε.Κ 105Α/ ). Ειδικά Προστατευόμενες Περιοχές σύμφωνα με τη Σύμβαση της Βαρκελώνης Ν.1634/ , (Φ.Ε.Κ 104Α/ ). Σύμβαση Της Βόννης για τα μεταναστευτικά είδη (1979) EU 1983 κυρώθηκε με το Ν.2719/1999 ( Φ.Ε.Κ 106Α/ ) Διεθνής Σύμβαση για τη Βιοποικιλότητα Ρίο (1992) κυρώθηκε με το Ν. 2204/94 (Φ.Ε.Κ 59Α/ ) Σύμβαση της Βέρνης (1979) κυρώθηκε με το Ν. 1335/83 (Φ.Ε.Κ 32Α/ ) Κύρωση Διεθνούς Σύμβασης για τη διατήρηση της άγριας ζωής και του φυσικού περιβάλλοντος της Ευρώπης ( ) ( Σηφάκης 2009) 1.4. ΤΟ ΔΙΚΤΥΟ NATURA 2000 ΚΑΙ H ΟΔΗΓΙΑ 92/43/ΕΟΚ Η Οδηγία 92/43/ΕΟΚ του Συμβουλίου των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων της 21 ης Μαΐου «για τη διατήρηση των φυσικών οικοτόπων καθώς και της άγριας πανίδας και χλωρίδας» θεσμοθετήθηκε με σκοπό να συμβάλλει στην προστασία της βιολογικής ποικιλότητας μέσω της διατήρησης των φυσικών οικοτόπων και της άγριας πανίδας και χλωρίδας στο ευρωπαϊκό έδαφος των κρατών - μελών που εφαρμόζεται η συνθήκη. Τα μέτρα τα οποία λαμβάνονται σύμφωνα με την παρούσα οδηγία αποσκοπούν στη διασφάλιση της διατήρησης και της αποκατάστασης (σε ικανοποιητικό βαθμό) της φύσης, των φυσικών πόρων, των φυσικών οικοτόπων και των άγριων ειδών χλωρίδας και πανίδας κοινοτικού ενδιαφέροντος. Κατά τη λήψη μέτρων σύμφωνα με την 15

16 Οδηγία 92/43/ΕΟΚ, λαμβάνονται υπόψη οι οικονομικές, κοινωνικές, πολιτιστικές, περιφερειακές και τοπικές απαιτήσεις. Οι τύποι φυσικών οικοτόπων και τα είδη φυτών και ζώων αναφέρονται στα Παραρτήματα Ι και ΙΙ της Οδηγίας αντίστοιχα. ( ) Η πράξη εναρμόνισης του ελληνικού δικαίου σύμφωνα με την κοινοτική οδηγία είναι: η Υπουργική Απόφαση (ΥΑ) 33318/3028/1998, (ΦΕΚ 1289Β/ ). «Καθορισμός μέτρων και διαδικασιών για την διατήρηση των φυσικών οικοτόπων (ενδιαιτημάτων), καθώς και της άγριας πανίδας και χλωρίδας». Το Άρθρο 3 της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ προβλέπει τη δημιουργία ενός «συνεκτικού ευρωπαϊκού οικολογικού δικτύου ειδικών ζωνών διατήρησης» που είναι γνωστό ως Δίκτυο Natura 2000 (Φύση 2000). Το δίκτυο αυτό αποτελείται από δύο κατηγορίες περιοχών: Ι. Τις «Ζώνες Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ)» (Special Protection Areas SPA) για την Ορνιθοπανίδα, όπως ορίζονται στο άρθρο 4 «Τα κράτη μέλη κατατάσσουν κυρίως σε ζώνες ειδικής προστασίας τα εδάφη τα πιο κατάλληλα σε αριθμό και επιφάνεια για τη διατήρηση των ειδών αυτών στη γεωγραφική θαλάσσια και χερσαία ζώνη στην οποία έχει εφαρμογή η παρούσα οδηγία» της Οδηγίας 79/409/ΕΟΚ ή «οδηγία για τα Πουλιά», του Συμβουλίου που έγινε στις 2 Απριλίου Σκοπός της Οδηγίας είναι η διατήρηση όλων των ειδών των άγριων πτηνών που ζουν στο Ευρωπαϊκό έδαφος και έχει αντικείμενο την προστασία, διαχείριση και ρύθμιση των ειδών αυτών Η πράξη εναρμόνισης του ελληνικού δικαίου σύμφωνα με την κοινοτική οδηγία είναι: η Υπουργική Απόφαση (ΥΑ) /1985 (ΦΕΚ 757Β/ ). σχετικά με τα μέτρα διαχείρισης της άγριας ορνιθοπανίδας. ( ) ΙΙ. τους «Τόπους Κοινοτικής Σημασίας (ΤΚΣ)» (Sites of Community Importance SCI), όπως ορίζονται στην Οδηγία 92/43/ΕΟΚ. Μετά την οριστικοποίηση του καταλόγου των ΤΚΣ, ο επίσημος κατάλογος των περιοχών Natura της Ελλάδας εγκρίθηκε με απόφαση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής το 2006, τα Κράτη Μέλη υποχρεούνται να κηρύξουν τις περιοχές αυτές ως «Ειδικές Ζώνες Διατήρησης 16

17 (ΕΖΔ)» ( Special Areas of Conservation SAC) το αργότερο μέσα σε μια εξαετία.στην Ελλάδα κηρύχθηκαν με το Ν.3937/2011 Φ.Ε.Κ 60Α/ Η εν λόγω απόφαση, ορίζει τα είδη στα οποία επιτρέπεται το κυνήγι,τα μέσα, το χρόνο και τις περιοχές κυνηγιού, ρυθμίζει το εμπόριο των ειδών και επαναλαμβάνει τις περισσότερες από τις παρεκκλίσεις που αναφέρονται στο άρθρο 9 της οδηγίας, χωρίς όμως να αναφέρει τα υποχρεωτικά στοιχεία που πρέπει να τις δικαιολογούν και αναβάλλει για το μέλλον τον καθορισμό ζωνών προστασίας, (οι 11 Υγρότοποι Διεθνούς Σημασίας Ραμσάρ και οι 10 Εθνικοί Δρυμοί έχουν απλώς δηλωθεί ως περιοχές της Οδηγίας 79/409/ΕΟΚ) και τη λήψη συγκεκριμένων μέτρων ειδικής προστασίας. Αξίζει να σημειωθεί ότι η Ελλαδα έχει καταδικαστεί 2 φορές από το Δικαστήριο Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων (ΔΕΚ) σε σχέση με την Οδηγία για τα Πουλιά : C-334/04: Ελλιπής καθορισμός Ζωνών Ειδικής Προστασίας, δυνάμει του άρθρου 4 της Οδηγίας 79/409/ΕΟΚ > Οι ελληνικές αρχές έχουν υποχρέωση να καθορίσουν 186 ζώνες προστασίας των άγριων πτηνών και έως τώρα έχουν καθορισθεί 151. Πολλές φορές η προστατευόμενη επιφάνεια είναι μικρότερη και δεν καλύπτει όλα τα είδη πτηνών C-293/07: Ανεπαρκές καθεστώς νομικής προστασίας άρθρο 4 (1),(2) και 4(4). > Έλλειψη προστασίας των Ζωνών Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) - Δραστηριότητες ικανές να παραβλάψουν την ακεραιότητα των ΖΕΠ και να επιφέρουν σημαντικές αρνητικές συνέπειες όσον αφορά τον σκοπό της διατηρήσεως των ΖΕΠ και των ειδών για τα οποία αυτές έχουν ορισθεί. Παράβαση των άρθρων 4, παράγραφοι 1 και 2, της οδηγίας 79/409/ΕΟΚ «περί της διατηρήσεως των αγρίων πτηνών», σε συνδυασμό με το άρθρο 4, παράγραφος 4, της εν λόγω οδηγίας, όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 6, παράγραφοι 2 έως 4, της οδηγίας 92/43/ΕΟΚ «για τη διατήρηση των φυσικών οικοτόπων καθώς και της άγριας πανίδας και χλωρίδας». ( ) Έκτοτε,και μέχρι τη στιγμή της θέσπισης του Ν.3937/2011 Φ.Ε.Κ 60Α/ , είχε επιτευχθεί ελάχιστη πρόοδος και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ήταν πεπεισμένη ότι 17

18 λόγω της σοβαρότητας της παράλειψης θα ήταν ανεπίτρεπτη προειδοποιητική επιστολή την Πέμπτη 18 Μαρτίου 2010 σχετικά με τις πιθανές επιπτώσεις της μη συμμόρφωσης της χώρας προς την ως άνω δικαστική απόφαση, που θα μπορούσαν να προκαλέσουν και άλλες προσφυγές στη δικαιοσύνη και, τελικά, να επισύρουν την επιβολή χρηματικού προστίμου.(μπάντζου 2010) ( ) ( ΤΡΑΠΕΖΑ ΝΟΜΙΚΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΝΟΜΟΣ (INTRACOM IT SERVICE 1.5. ΤΟ ΔΙΚΤΥΟ NATURA ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Για την υλοποίηση της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ (η καταγραφή των περιοχών και η υπόδειξη σε κάθε μια από αυτές των συγκεκριμένων τύπων οικοτόπων με την έκταση που περιλαμβάνουν, τα συγκεκριμένα είδη χλωρίδας και πανίδας που αναφέρονται στα Παραρτήματα Ι και ΙΙ καθώς και τα κριτήρια του Παραρτήματος ΙΙΙ της Οδηγίας) στη χώρα μας, ανατέθηκε αρχικά στο Μουσείο Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας το Πρόγραμμα LIFE με τίτλο «Καταγραφή, Αναγνώριση, Χαρτογράφηση και Εκτίμηση των Τύπων Οικοτόπων και των Ειδών Χλωρίδας και Πανίδας των Παραρτημάτων Ι και II της Οδηγίας». Η διεκπεραίωση του προγράμματος αυτού πραγματοποιήθηκε από το Εθνικό Κέντρο Βιοτόπων Υγροτόπων (ΕΚΒΥ) σε συνεργασία με τα Τμήματα Βιολογίας των Πανεπιστημίων Αθηνών, Θεσσαλονίκης, Πατρών και Κρήτης, ενώ τα Υπουργεία ΠΕΧΩΔΕ και Γεωργίας, συνεισέφεραν το 25% του προγράμματος και επέβλεψαν την εξέλιξη του. Τα αποτελέσματα εστάλησαν κατευθείαν στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή τον Μάρτιο του ( ) Στον «Επιστημονικό Κατάλογο», όπου καταγράφηκαν αυτές οι περιοχές (296 περιοχές), εντάχθηκε σχεδόν το σύνολο των ήδη προστατευόμενων περιοχών σε εθνικό και διεθνές επίπεδο. Τη συγκέντρωση των απόψεων και τη επεξεργασία της 18

19 τελικής πρότασης από τη χώρα στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανέλαβε μια Ομάδα Εργασίας των Υπουργείων ΠΕΧΩΔΕ και Υπουργείου Γεωργίας. ( ) Στη παρούσα φάση έχει οριστικοποιηθεί ο «Εθνικός Κατάλογος» που περιλαμβάνει συνολικά 150 Ζώνες Ειδικής Προστασίας (ΖΕΠ) και 239 προτεινόμενους Τόπους Κοινοτικής Σημασίας (ΤΚΣ). Οι δύο κατάλογοι παρουσιάζουν μεταξύ τους επικαλύψεις όσον αφορά τις εκτάσεις τους. Μάλιστα, 31 τόποι έχουν οριστεί ταυτόχρονα ως ΖΕΠ και έχουν προταθεί και ως ΤΚΣ. Οι περιοχές natura έχουν πλέον επίσημα χαρακτηριστεί ως προστατευόμενες περιοχές Ν.3937/2011 Φ.Ε.Κ 60Α/ ( anean/vanikioti.pps ) ( ) 19

20 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΡΙ ΕΘΝΙΚΩΝ ΔΡΥΜΩΝ Η αποφασιστικότερη κίνηση στα θέματα προστασίας της φυσικής μας κληρονομιάς, γίνεται το 1937 με την έκδοση του Α.Ν. 856/1937 "Περί Εθνικών Δρυμών" - Φ.Ε.Κ. 368/ Ο Νόμος αυτός προέβλεπε την ίδρυση σ' ολόκληρη τη χώρα (εκτός από τα νησιά) μέχρι πέντε "Εθνικών Δρυμών", ως περιοχών με ειδικό καθεστώς προστασίας με σκοπό την "προστασία της χλωρίδας, βελτίωση και αύξηση της πανίδας, διατήρηση των γεωμορφολογικών σχηματισμών, προστασία των φυσικών καλλονών, ανάπτυξη του τουρισμού και διενέργεια επιστημονικών (ιδιαίτερα φυτογεωγραφικών) και δασικών ερευνών". Εφαρμόζεται δηλαδή και στη χώρα μας ο θεσμός των "προστατευόμενων περιοχών" που αποτελεί από τότε το σπουδαιότερο μέτρο για την προστασία και διατήρηση της φυσικής μας κληρονομιάς. Ο Εθνικός δρυμός είναι ένα οικοσύστημα με ιδιαίτερη οικολογική αξία που παραμένει ανεπηρέαστο ή έχει επηρεαστεί ελάχιστα από ανθρώπινες δραστηριότητες και στο οποίο διατηρείται ποικιλομορφία οικολογικών, βιολογικών, γεωμορφολογικών και αισθητικών στοιχείων. Οι γεωμορφολογικοί σχηματισμοί και το οικολογικό περιβάλλον της χλωρίδας και της πανίδας παρουσιάζουν επιστημονικό, εκπαιδευτικό καθώς και αναψυχικό ενδιαφέρον. Ένας Εθνικός δρυμός μπορεί να περιλαμβάνει δάση, λιβάδια, λίμνες, ποτάμια, οικισμούς καθώς και ιστορικά - αρχαιολογικά ευρήματα και μνημεία. ( ) Ο όρος «δρυμός» που περιέχει, εκτός από την κύρια έννοια «δάσος δρυών», και την έννοια «σύνδενδρος τόπος, περιοχή με άγρια βλάστηση» περιέβαλε τις εκτάσεις αυτές με την απαραίτητη αίγλη και μεγαλοπρέπεια που τόνιζαν περισσότερο την ανάγκη ιδιαίτερης προστασίας του. ( ) 20

21 Εθνικοί Δρυμοί (δασικές περιοχές) πλέον, σύμφωνα με το Ν.3937/2011 Φ.Ε.Κ 60Α/ , χαρακτηρίζονται τα φυσικά πάρκα (Natural parks) και είναι χερσαίες, υδάτινες ή μεικτού χαρακτήρα περιοχές, εφόσον παρουσιάζουν ιδιαίτερη αξία και ενδιαφέρον λόγω της ποιότητας και ποικιλίας των φυσικών και πολιτιστικών τους χαρακτηριστικών, ιδίως βιολογικών, οικολογικών, γεωλογικών, γεωμορφολογικών και αισθητικών και παράλληλα προσφέρουν σημαντικές δυνατότητες για ανάπτυξη δραστηριοτήτων που εναρμονίζονται με την προστασία της φύσης και του τοπίου. Ο χαρακτηρισμός περιοχών ως φυσικών πάρκων αποσκοπεί στη διαφύλαξη της φυσικής κληρονομιάς και της βιοποικιλότητας, καθώς και στη διατήρηση της οικολογικής ποιότητας ευρύτερων περιοχών της χώρας, με παράλληλη παροχή στο κοινό δυνατοτήτων περιβαλλοντικής εκπαίδευσης και φυσιολατρικών δραστηριοτήτων ΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΘΝΙΚΩΝ ΔΡΥΜΩΝ Σύμφωνα με το Ν.Δ. 86/1969 «Περί Δασικού Κώδικος» και μετά από αντικατάσταση και συμπλήρωση διατάξεών του από το Ν.Δ. 996 της 30-9/ (Α 192) Εθνικοί Δρυμοί κηρύσσονταν οι δασικές περιοχές,οι οποίες παρουσιάζαν ιδιαίτερο ενδιαφέρον όσον αφορά τη διατήρηση της άγριας χλωρίδας και πανίδας,των γεωμορφολογικών σχηματισμών, του υπεδάφους, της ατμόσφαιρας, των υδάτων και γενικότερα του φυσικού περιβάλλοντος των περιοχών αυτών και στις οποίες κρίνονταν απαραίτητη η προστασία, η διατήρηση και η βελτίωση των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών για την αισθητική, ψυχική και υγιεινή απόλαυση, την ανάπτυξη του τουρισμού καθώς και τη διεξαγωγή κάθε είδους επιστημονικών ερευνών. Επίσης με το Ν.Δ. αυτό, δίνοταν η δυνατότητα θέσπισης δύο ακόμη κατηγοριών προστατευόμενων περιοχών: τα «αισθητικά δάση» και τα 21

22 «διατηρητέα μνημεία της φύσης». Πιο συγκεκριμένα δάση ή φυσικά τοπία τα οποία έχουν ιδιαίτερη αισθητική, υγιεινή, τουριστική σημασία και ιδιαίτερο φυσικό κάλλος και είναι απαραίτητη η προστασία της πανίδας και της χλωρίδας κηρύσσονται αισθητικά δάση. Εκτάσεις δημόσιες και μη, που όμως παρουσιάζουν ιδιαίτερη παλαιοντολογική, γεωμορφολογική και ιστορική σημασία κηρύσσονται διατηρητέα μνημεία της φύσης τα οποία μπορεί να είναι δέντρα ή συστάδες δέντρων, υγροβιότοποι καθώς και σπάνια είδη φυτών, που παρουσιάζουν βοτανική, φυτογεωγραφική αισθητική και ιστορική σημασία. Επιτρέπονταν ο μεταχαρακτηρισμός του εθνικού δρυμού σε αισθητικό δάσος ή σε διατηρητέο μνημείο της φύσεως, το αισθητικό δάσος σε εθνικό δρυμό ή σε διατηρητέο μνημείο της φύσεως και το διατηρητέο μνημείο της φύσεως σε εθνικό δρυμό ή σε αισθητικό δάσος. Ένας εθνικός δρυμός αποτελείται από τον πυρήνα του ή τον καθ αυτό εθνικό δρυμό, απόλυτης προστασίας και έκτασης όχι μικρότερη από εκτάρια με εξαίρεση αυτούς που έχουν ιδρυθεί στα νησιά και οι οποίοι μπορεί να έχουν μικρότερη έκταση. Εκτός από τον πυρήνα περιλαμβάνει και τη περιφερειακή ζώνη η οποία θα πρέπει να είναι τουλάχιστον ίση με τον πυρήνα. Στο πυρήνα των εθνικών δρυμών απαγορεύονταν : η κάθε μορφής παραχώρηση προς φυσικά ή νομικά πρόσωπα και δημόσιες υπηρεσίες για σκοπό άλλον από αυτόν της ίδρυσης του εθνικού δρυμού. η ανόρυξη και εκμετάλλευση μεταλλείων και λατομείων, η απόληψη ορυκτών προϊόντων και γενικά η εκτέλεση συναφών εργασιών ή η κατασκευή σχετικών εγκαταστάσεων. η ανασκαφή, η επιχωμάτωση, η δειγματοληψία και κάθε άλλη ενέργεια που μπορεί να αλλοιώσει τους γεωμορφικούς σχηματισμούς και τις φυσικές καλλονές του δρυμού. η τοποθέτηση διαφημιστικών πινακίδων και αγγελιών, πλην αυτών που εγκρίνονται από τον αρμόδιο Υπουργό και αποσκοπούν στην ανάπτυξη του 22

23 τουρισμού, της φιλoδασικής ενημέρωσης, των επιστημονικών μελετών και στην εξυπηρέτηση γενικότερων συμφερόντων. η βιομηχανική δραστηριότητα γενικά. η εγκατάσταση οικισμών, οικιών, αγροικιών και παραπηγμάτων, καθώς και η κατασκευή οποιουδήποτε έργου, πλην αυτών που είναι απαραίτητα για την προστασία και λειτουργία του εθνικού δρυμού, όπως δασικά κτίρια, επιστημονικά εργαστήρια, οδικό δίκτυο, διάνοιξη αντιπυρικών ζωνών, κ.ά. η υλοτομία, κοπή, εκρίζωση, καταστροφή, συλλογή ή μεταφορά φυτικών ειδών και δασικών προϊονrων. η βοσκή σε όλη τη διάρκεια του έτους και η κατασκευή κτηνοτροφικών έργων (πoτιστρες, στέγαστρα). το κυνήγι κάθε ζώου (πλην των επιβλαβών Θηραμάτων για τα οποία επιτρέπεται, μετά από σχετική απόφαση του Νομάρχη, η εξόντωση με δολώματα), καθώς και η διάσχιση με, κυνηγετικό όπλο του εθνικού δρυμού. το ψάρεμα, σε όλη τη διάρκεια του έτους, σε λίμνες και ορεινά ρέοντα ύδατα. Στις περιφερειακές ζώνες των εθνικών δρυμών, που είναι περιοχές περιορισμένης προστασίας, επιτρέπονταν : η εκτέλεση έργων που αποβλέπουν στην προστασία και στην αύξηση ή μείωση της άγριας πανίδας και χλωρίδας, καθώς και στη διατήρηση των γεωμορφικών σχηματισμών και στην προστασία των φυσικών καλλονών του δρυμού. η τεχνητή επέμβαση στους γεωμορφικούς σχηματισμούς και στις φυσικές καλλονές για καλύτερη εκμετάλλευση από αισθητική και τουριστική άποψη. η ίδρυση εκτροφείου Θηραμάτων και ιχθυοτροφείων για αύξηση της άγριας πανίδας. η ίδρυση δασικών φυτωρίων και δασικών δεντροκήπων (arboretum). η κατασκευή του απαραίτητου οδικού δικτύου και των αναγκαίων δασικών κτιριακών εγκαταστάσεων, όπως δασοφυλακεία, πυροφυλάκεια και επιστημονικά εργαστήρια. 23

24 η κατασκευή θερινών και χειμερινών εγκαταστάσεων, για την εξυπηρέτηση των κατασκηνώσεων, της ορειβασίας, του τουρισμού και του αθλητισμού γενικά. Δεν μπορούν πλέον να κηρύσσονται εθνικοί δρυμοί, αισθητικά δάση και διατηρητέα μνημεία της φύσης, αλλά όσα κηρύχθηκαν εξακολουθούν να ισχύουν. ( ΤΡΑΠΕΖΑ ΝΟΜΙΚΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΝΟΜΟΣ (INTRACOM IT SERVICES)) ΕΘΝΙΚΟΙ ΔΡΥΜΟΙ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ Ο πρώτος Εθνικός Δρυμός που ιδρύθηκε στη χώρα μας είναι αυτός του Ολύμπου (13), το Την ίδια χρονιά ανακηρύχθηκε Εθνικός Δρυμός και ο Παρνασσός (8). Ακολούθησαν η Πάρνηθα (6) το 1961, το φαράγγι της Σαμαριάς (3) και ο Αίνος (1) το 1962, η Πίνδος (Βάλια-Κάλντα) (10) και η Οίτη (9) το 1966, ο Βίκος-Αώος (11) το 1973 και τέλος, οι Πρέσπες (12) και το Σούνιο (4) το Η συνολική τους έκταση είναι εκτάρια, από τα οποία εκτάρια είναι οι πυρήνες τους.πρόσφατα δημιουργήθηκαν και δώδεκα Εθνικά Πάρκα. Το πρώτο ήταν το Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο των Βορείων Σποράδων (7) το 1992, που περιλαμβάνει τις χερσαίες και θαλάσσιες περιοχές του συγκεκριμένου αρχιπελάγους, διότι αποτελούν καταφύγιο της μεσογειακής φώκιας (Monachus monachus). Στη συνέχεια ιδρύθηκε το Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο της Ζακύνθου (2), το 1999, για την προστασία της θαλάσσιας χελώνας (Caretta caretta). Αργότερα ιδρύθηκε το Εθνικό Πάρκο του Σχοινιά (5), το 2003, για την προστασία του υγροβιότοπου του Σχοινιά και του δάσους κουκουναριάς. Από το Μάρτιο του 2004 ανακηρύχτηκαν Εθνικά Πάρκα η περιοχή Δάσος Δαδιάς-Λευκίμμης-Σουφλίου (21), για την προστασία των αρπακτικών που ζουν εκεί, η Βόρεια Πίνδος (14), η Λίμνη Κάρλα (15), η Λιμνοθάλασσα Μεσολογγίου (16), ο Υγρότοπος Αξιού-Αλιάκμονα-Γαλλικού-Λουδία- Λιμνοθάλασσας Καλοχωρίου (17), η Λίμνη Καστοριάς (18) και το Ψαλίδι της Κω (19). Τον Οκτώβριο του 2005 οριοθετήθηκε και θεσμοθετήθηκε το Εθνικό Πάρκο Λίμνης Κερκίνης (20), τον Ιανουάριο του 2006 το Εθνικό Υγροτοπικό Πάρκο Δέλτα Έβρου (22) και τον Νοέμβριο του 2006 το Εθνικό Πάρκο Αμβρακικού Κόλπου (23). 24

25 Παρατηρείται πως η χρονική εξέλιξη καθορισμού φυσικών πάρκων εκτείνεται σε ένα σύντομο χρονικό διάστημα ( ). Προκύπτει λοιπόν εύλογα το συμπέρασμα πως πρόκειται για μια δυναμική διαδικασία η οποία εξελίσσεται και προσαρμόζεται στις ανάγκες κάθε χρονικής περιόδου. Η εξέλιξη αυτή θα πρέπει να επεκτείνεται και στις ισχύουσες νομοθετικές διατάξεις οι οποίες κατά καιρούς θα πρέπει να επανεξετάζονται και να συμπληρώνονται ή να αντικαθίστανται κατά περίπτωση, έτσι ώστε κάθε φορά να εξασφαλίζεται η εξ ορισμού εκμετάλλευση των εθνικών πάρκων ο λόγος δηλαδή για τον οποίο δημιουργήθηκαν. Εικόνα 2.4:Χάρτης της Ελλάδας με τις τοποθεσίες των Εθνικών Δρυμών και Εθνικών Πάρκων. ( ) 2.2 ΦΟΡΕΑΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΕΘΝΙΚΟΥ ΔΡΥΜΟΥ ΠΑΡΝΗΘΑΣ Σύμφωνα με το Ν.2742/1999 ΦΕΚ 207Α/ «Χωροταξικός σχεδιασμός και αειφόρος ανάπτυξη & άλλες διατάξεις» κεφάλαιο ε «διοίκηση και διαχείριση προστατευόμενων περιοχών» άρθρο 15 και με βάση το προεδρικό διάταγμα που προβλέπεται στις παραγράφους 1 και 2 του άρθρου 21 του ν. 1650/1986, μπορεί να συνιστώνται νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου ως φορείς διαχείρισης, με σκοπό τη διοίκηση και διαχείριση των περιοχών, στοιχείων και συνόλων της φύσης και του 25

26 τοπίου.στο Ν.2742/1999 στο άρθρο 15 αναλύονται η μορφή, οι διαδικασίες σύστασης, οι αρμοδιότητες, οι πόροι, το Δ.Σ., το προσωπικό και γενικά ο τρόπος και τα μέσα λειτουργίας των Φ.Δ. Η διοίκηση των Φ.Δ ασκείται από τα Δ.Σ τα οποία περιλαμβάνουν εκπροσώπους του ΥΠΕΧΩΔΕ ή και άλλων αρμόδιων Υπουργείων,της οικείας περιφέρειας και των Ο.Τ.Α (α και β βαθμού),κοινωνικών, επιστημονικών και παραγωγικών οργανώσεων της περιοχής, ειδικούς επιστήμονες και τέλος εκπροσώπους περιβαλλοντικών οργανώσεων. ( ΤΡΑΠΕΖΑ ΝΟΜΙΚΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΝΟΜΟΣ (INTRACOM IT SERVICES)) ( ) Ο Εθνικός Δρυμός της Πάρνηθας διαχειρίζεται και διοικείται από τον Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Πάρνηθας ο οποίος ιδρύθηκε στις 27 Αυγούστου 2002 με το άρθρο 13 του νόμου 3044/2002 (ΦΕΚ 197Α/ ) και έχει κύριους στόχους τη διατήρηση των φυσικών πόρων και της βιοποικιλότητας της προστατευόμενης περιοχής καθώς και τη προώθηση μέσων και μέτρων περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης και ενημέρωσης του ευρύτερου κοινού. Είναι ένας από τους 27 Φορείς Διαχείρισης που λειτουργούν στη χώρα μας, είναι Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα που εποπτεύεται από το υπουργείο Περιβάλλοντος Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων. Πηγή: Φορέας Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Πάρνηθας ( ) Στις αρμοδιότητες του Φορέα υπάγεται σύμφωνα με το Ν.2742/1999 Φ.Ε.Κ 207Α/ άρθρο 15 Η κατάρτιση και η ευθύνη εφαρμογής των κανονισμών διοίκησης και λειτουργίας της προστατευόμενης περιοχής και του σχεδίου διαχείρισής της. Η παρακολούθηση και αξιολόγηση της εφαρμογής των κανονιστικών όρων και περιορισμών. Η μέριμνα για τη συλλογή, ταξινόμηση και επεξεργασία περιβαλλοντικών στοιχείων και δεδομένων για την περιοχή ευθύνης του. 26

27 Η παροχή γνωμοδοτήσεων πριν από την προέγκριση χωροθέτησης και την έγκριση των περιβαλλοντικών όρων για έργα και δραστηριότητες που εμπίπτουν στην περιοχή ευθύνης, καθώς και σε κάθε άλλο θέμα για το οποίο ζητείται η γνώμη τους. Η κατάρτιση μελετών και ερευνών, καθώς και η εκτέλεση τεχνικών ή άλλων έργων που περιλαμβάνονται στο οικείο σχέδιο διαχείρισης και στα αντίστοιχα προγράμματα δράσης και είναι απαραίτητα για την προστασία, διατήρηση, αποκατάσταση και ανάδειξη των προστατευόμενων περιοχών. Η ανάληψη εκπόνησης ή εκτέλεσης εθνικών ή ευρωπαϊκών προγραμμάτων και δράσεων. Η ενημέρωση, εκπαίδευση και κατάρτιση του πληθυσμού σε θέματα που ανάγονται στις αρμοδιότητες και τους σκοπούς του φορέα, καθώς και στην προστασία των περιοχών ευθύνης τους. Η προώθηση, υποστήριξη, οργάνωση και εφαρμογή οικοτουριστικών προγραμμάτων, η έκδοση αδειών ξενάγησης. Η χορήγηση αδειών επιστημονικής έρευνας και τεχνικών δοκιμών και αναλύσεων. ( ΤΡΑΠΕΖΑ ΝΟΜΙΚΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΝΟΜΟΣ (INTRACOM IT SERVICES)) Τα έργα του Φ.Δ.Ε.Δ.Π Ο Φορέας Διαχείρισης Εθνικού Δρυμού Πάρνηθας έχει αναλάβει αρκετές και σημαντικές δράσεις προς τη κατεύθυνση της αειφορικής διαχείρισης και προστασίας της περιοχής. Ειδικά τα τελευταία δυο χρόνια και μετά τη στελέχωση του Φορέα με επιστημονικό, τεχνικό και διοικητικό προσωπικό διαφόρων ειδικοτήτων, οι δραστηριότητές του έχουν επεκταθεί σε αρκετούς τομείς.οι κυριότερες από αυτές είναι: Η φύλαξη. Στο δρυμό περιπολούν πάνω από 22 φύλακες καθημερινές, σαββατοκύριακα και αργίες και λειτουργεί επίσης και το φυλάκιο στη θέση Μετόχι, στο οποίο μπορεί κάποιος να ζητήσει διάφορες πληροφορίες 27

28 Η καθαριότητα. Ο Φορέας Διαχείρισης έχει εκπονήσει ειδική μελέτη αποκομιδής απορριμμάτων, η οποία προέβλεπε τη τοποθέτηση ξύλινων καλαθιών σε διάφορα σημεία του Δρυμού, κατα μήκος του δρόμου και σε χώρους αναψυχής. Αντιπυρική προστασία. Στο πλαίσιο της αντιπυρικής περιόδου 2008,έχουν γίνει διάφορες ενέργειες με σκοπό τη προστασία του Δρυμού από το ενδεχόμενο πυρκαγιάς,όπως σύνταξη μελέτης αντοπυρικής προστασίας η οποία προβλέπει τη προμήθεια 20 μεταλλικών δεξαμενών, οι οποίες τοποθετήθηκαν σε συγκεκριμένα σημεία μέσα στο δάσος και προστέθηκαν στις 30 υπάρχουσες. Δημιουργία συντονιστικού κέντρου πρόληψης των πυρκαγιών το οποίο λειτουργεί σε 24ωρη βάση. Πρόσληψη προσωπικού το οποίο θα στελεχώσει το συντονιστικό κέντρο και θα επανδρώσει τα πυροφυλάκια Ο Φορέας έχει πραγματοποιήσει μία σειρά έργων και εργασιών, με χρηματοδότηση είτε από ιδίους πόρους είτε από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Περιβάλλον ΕΠ.Π.ΠΕΡ. Κάποια από αυτά έχουν εκτελεστεί από τον ίδιο το Φορέα, ενώ κάποια άλλα εκτελέστηκαν από άλλες αρμόδιες υπηρεσίες, σε συνεργασία με το Φορέα,όπως η «Ανάθεση ερευνητικών εργασιών για τη μελέτη νεκρώσεων δένδρων χαλεπίου πεύκης στον Εθνικό Δρυμό Πάρνηθας» σε συνεργασία με το Εθνικό Ίδρυμα Αγροτικής Έρευνας ΕΘ.Ι.ΑΓ.Ε, η «Ανάθεση ερευνητικών εργασιών για τα φυτικά είδη προτεραιότητας προστασίας του Εθνικού Δρυμού» σε συνεργασία με το Τμήμα Βιολογίας του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, μέσω προγραμματικών συμβάσεων ή συμφωνητικών εργασίας. Επιπλεό με χρηματοδότηση του φορέα πραγματοποιήθηκαν και έργα από το Δασαρχείο της Πάρνηθας όπως :διάνοιξη δασικών δρόμων, συντήρηση και βελτίωση δασικού οδικού δικτύου και αντιπυρικών ζωνών, κατασκευή τεσσάτων επιπλέον πυροφυλακίων. Τα περισσότερα έργα που εκτελέστηκαν και συνεχίζουν να πραγματοποιούνται, αφορούν την αποκατάσταση των καμένων εκτάσεων από την καταστροφική πυρκαγιά του Ιουνίου του 2007 και περιλαμβάνουν αντιδιαβρωτικά και αντιπλημμυρικά έργα που εκτελέστηκαν αμέσως μετά την πυρκαγιά, καθώς και αναδασωτικές επεμβάσεις οι οποίες ξεκίνησαν το 2008 και προβλέπονται να ολοκληρωθούν έως το 2013 βάσει ενός πενταετούς σχεδίου αναδάσωσης που συντάχθηκε από το Φορέα. 28

29 Αρχικά και αμέσως μετά την πυρκαγιά ανακατασκευάστηκε το δασικό φυτώριο Αγίας Τριάδας με σκοπό την παραγωγή φυτευτικού υλικού για την αναδάσωση των καμένων εκτάσεων. Η έκταση του φυτωρίου είναι τ.μ. και έχει δυνατότητα παραγωγής έως φυτάρια. Το 2008 μετά την περάτωση των εργασιών ανακατασκευής του φυτωρίου, έγινε σπορά σε πλαστικούς σάκους για την παραγωγή φυταρίων ελάτης που θα χρησιμοποιηθούν σε μελλοντικές αναδασώσεις. Παράλληλα, με σπόρο που συλλέγεται από την Πάρνηθα συμπληρώνονται κατ έτος οι αποτυχημένες σπορές, ώστε το φυτώριο να διαθέτει κάθε χρόνο περίπου φυτάρια διαθέσιμα για τις αναδασώσεις. Έτσι σήμερα στο φυτώριο υπάρχουν φυτάρια που θα φυτευτούν στην επόμενη φυτευτική περίοδο (Νοέμβριος 2010), και μονοετή και διετή για τις επόμενες χρονιές, καθώς και σπόροι που θα δώσουν φυτά τους επόμενους μήνες. Αυτή τη στιγμή για τις εργασίες αναπαραγωγής και καλλιέργειας των φυταρίων, απασχολούνται στο φυτώριο σε καθημερινή βάση, πέντε άτομα του προσωπικού του Φορέα (τέσσερις εργάτες και ένας Δασοπόνος). Περιληπτικά και όσον αφορά στα έργα αναδάσωσης, κατά την πρώτη φυτευτική περίοδο μετά την πυρκαγιά ( ) φυτεύτηκαν συνολικά φυτά ( φυτάρια ελάτης, μαύρης πεύκης και 800 χνοώδους δρυός) σε έκταση 760,01 στρ. Κατά τη δεύτερη φυτευτική περίοδο ( ) πραγματοποιήθηκε σπορά ελάτης σε πινάκια και φυτεύτηκαν φυτάρια μαύρης πεύκης σε έκταση 980,83 στρ. (872,36 στρ. με φυτάρια και 108,47 στρ. με πινάκια). ( ) Προβλήματα Φ.Δ και προτάσεις επίλυσης αυτών. Ο Φορέας, έχει επιτελέσει ένα σημαντικό έργο για την προστασία και διαχείριση του Εθνικού Δρυμού Πάρνηθας. Ειδικά μετά το έτος 2006, όπου ουσιαστικά ξεκίνησε η δραστηριοποίησή του, έως σήμερα, έχει πραγματοποιηθεί ένας μεγάλος αριθμός έργων από το προσωπικό του Φορέα, αλλά και σε συνεργασία με άλλους φορείς.ωστόσο υπήρξαν και εξακολουθούν να υπάρχουν πολλά προβλήματα που αφορούν κυρίως στη λειτουργία του Φορέα και δυσχεραίνουν την εκπλήρωση των αρμοδιοτήτων και υποχρεώσεων που απορρέουν από το θεσμικό πλαίσιο. Τα 29

30 περισσότερα από αυτά τα προβλήματα είναι κοινά για όλους τους Φορείς Διαχείρισης των Προστατευόμενων Περιοχών. Αυτά είναι τα εξής: Η έλλειψη μόνιμου προσωπικού αποτελεί ανασχετικό παράγοντα στην εκτέλεση τεχνικών έργων με αυτεπιστασία, όπως επίσης και στην υποβολή προτάσεων για χρηματοδότηση έργων και εργασιών των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα την αδυναμία εκπλήρωσης των αρμοδιοτήτων και υποχρεώσεων του Φορέα που απορρέουν από το θεσμικό πλαίσιο. Επίσης ο Φορέας αδυνατεί να πραγματοποιήσει διαγωνισμούς κατ εφαρμογή της σχετικής Νομοθεσίας περί εκτέλεσης δημόσιων έργων, λόγω έλλειψης τεχνικού τμήματος από μόνιμο προσωπικό. Η έλλειψη ουσιαστικών και καθορισμένων αρμοδιοτήτων του Φορέα και ο κατακερματισμός αρμοδιοτήτων σε πολλές υπηρεσίες. Για παράδειγμα το θέμα χορήγησης αδειών έρευνας αποτέλεσε καίριο σημείο αντιπαράθεσης του Φορέα με το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων. Ο Φορέας προέβη σε συγκεκριμένες νομικές ενέργειες προκειμένου να διασφαλίσει το δικαίωμά του για τη χορήγηση των αδειών διεξαγωγής έρευνας στην περιοχή ευθύνης του, οι οποίες δεν έτυχαν ανταπόκρισης για επίλυση από το πρώην Υ.ΠΕ.ΧΩ.ΔΕ. Επίσης, στο Ν. 2742/1999 δεν αναφέρεται ότι η φύλαξη του Δρυμού περιλαμβάνεται στις αρμοδιότητες του Φορέα, γεγονός που έρχεται σε αντίθεση με τον Κανονισμό Λειτουργίας και Υπηρεσιών και Προσωπικού του Φορέα, στον οποίο προβλέπονται θέσεις Ειδικών Δασικής Προστασίας και δημιουργείται σύγχυση ως προς την αρμοδιότητα ή όχι του Φορέα για την εκτέλεση περιπολιών στο Δρυμό. Για το λόγο αυτό προκύπτει άμεσα η ανάγκη αναμόρφωσης θεσμικού πλαισίου εποπτείας και φύλαξης των Προστατευόμενων Περιοχών. Η αβεβαιότητα και η μη εξασφάλιση μόνιμης απασχόλησης στο Φορέα ήταν η αιτία που ένας αριθμός προσωπικού έχει παραιτηθεί μετά από ένα μεγάλο διάστημα απασχόλησής τους στο Φορέα, προς αναζήτηση μιας μονιμότερης εργασίας. Συγκεκριμένα κατά το 2009 έχουν παραιτηθεί 5 άτομα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να χάνεται η εμπειρία που έχει αποκτηθεί το διάστημα που απασχολούνται τα άτομα αυτά και είτε οι θέσεις αυτές θα παραμείνουν κενές, είτε τα νέα άτομα που θα προσληφθούν θα πρέπει να εκπαιδευτούν από την αρχή. 30

31 Καταλήγοντας, πρέπει να σημειωθεί ότι η αποτελεσματική λειτουργία του Φορέα δεν είναι δυνατόν να επιτευχθεί, αν δεν δοθεί όχι μόνο η αποκλειστική αρμοδιότητα συντονισμού και υλοποίησης όλων όσων αναφέρονται ως αποκλειστικές ή δυνητικές αρμοδιότητες στο υπάρχον θεσμικό πλαίσιο, αλλά και άλλες σημαντικές αρμοδιότητες, όπως της φύλαξης. Επίσης, είναι αναγκαία η εφαρμογή προγραμμάτων κατάρτισης και επιμόρφωσης των στελεχών του Φορέα σε θέματα λειτουργίας και διαχείρισης της Προστατευόμενης Περιοχής, όπως επιστημονική παρακολούθηση (monitoring) περιβαλλοντικών παραμέτρων και διαχειριστικών μέτρων, φύλαξη, εθνικά και ευρωπαϊκά προγράμματα χρηματοδότησης, αδειοδοτήσεις, κλπ. Τέλος, θα πρέπει να εξασφαλισθεί η συνεχής και μόνιμη χρηματοδότηση του Φορέα και για το σκοπό αυτό θα πρέπει να προβλεφθεί η κάλυψη των πάγιων εξόδων λειτουργίας του (δαπάνη προσωπικού, φύλαξης, ενημέρωσης, κλπ), σε συνεχή και σταθερή βάση από τον Τακτικό Προϋπολογισμό. ( ) 2.3 ΕΘΝΙΚΟΣ ΔΡΥΜΟΣ ΠΑΡΝΗΘΑΣ ΝΟΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΔΡΥΜΟΥ Όπως αναφέρθηκε και σε προηγούμενο κεφάλαιο η Πάρνηθα είναι το υψηλότερο από τα βουνά που περικλείουν το λεκανοπέδιο της Αττικής. Καταλαμβάνει μια μεγάλη έκταση, στην οποία περιλαμβάνονται δεκάδες κορυφές, χαράδρες, ρεματιές και οροπέδια. Έχοντας υπόψη α)τα άρθρα 1,3,4,6,7 και 12 του Α.Ν 856/1937 «Περί Εθνικών Δρυμών» την υπ αριθμό 611/ γνωμοδότηση του τεχνικού συμβουλίου δασών και ορεινής Υδρονομίας και την υπ αριθμό 479/1961 γνωμοδότηση του Συμβουλίου Επικρατείας,ο Βασιλιάς και ο Υπουργός Γεωργίας αποφάσισαν στις την ίδρυση του Εθνικού Δρυμού της Πάρνηθας. Με τη δημιουργία του Εθνικού Δρυμού Πάρνηθας με το ιδρυτικό διάταγμα Β.Δ. 644/1961 (Φ.Ε.Κ 155Α/ ) ορίστηκε ότι ο πυρήνας του καταλαμβάνει τον κεντρικό όγκο του βουνού και έχει έκταση στρ. περίπου, ενώ η περιφερειακή του ζώνη είναι περίπου στρ. και συμπίπτει με τα διοικητικά όρια του Δασαρχείου Πάρνηθας. Ισχύουν οι ειδικές διατάξεις "Περί εθνικών δρυμών και προστατευόμενων περιοχών" 31

32 του ΝΔ 86/69, του Ν 998/79, του Ν 1650/86 καθώς και ο Κανονισμός Λειτουργίας του Εθνικού Δρυμού Πάρνηθας. Η κήρυξη του Εθνικού Δρυμού Πάρνηθας το 1961 παρά τα σοβαρά μειονεκτήματά της, αφού δεν κατόρθωσε να περιλάβει στον πυρήνα του δρυμού το σύνολο του ορεινού όγκου, πρόσφερε τα μέγιστα στην διατήρηση της φυσικότητας της Πάρνηθας, που παρέμεινε σήμερα ο σημαντικότερος βιότοπος της Αττικής γης με πραγματικά ανέπαφη φύση. Σχέδιο Διαχείρισης Ο σχεδιασμός της διαχείρισης των προστατευόμενων περιοχών και η προστασία της φύσης γενικότερα γίνεται σύμφωνα με την υφιστάμενη ειδική νομοθεσία "Περί εθνικών δρυμών και προστατευόμενων περιοχών" του ΝΔ 86/69, του Ν 998/79, του Ν 1650/86 καθώς και ο Κανονισμός Λειτουργίας του Εθνικού Δρυμού Πάρνηθας. Με αυτή τη νομοθεσία κατοχυρώνονται ορισμένα βασικά στοιχεία απαραίτητα στον διαχειριστή, ώστε να ανταποκριθεί αποτελεσματικά στην ευθύνη που αναλαμβάνει για την προστασία, οργάνωση και λειτουργία μιας προστατευόμενης περιοχής. Το Σχέδιο Διαχείρισης μιας προστατευόμενης περιοχής καθορίζει τους σκοπούς και την πολιτική που ισχύει για την περιοχή αυτή, περιγράφει τους λόγους που οδήγησαν στην δημιουργία της, αναφέρεται στα μέσα οργάνωσης και λειτουργίας της και στην παροχή των αναγκαίων πόρων για την επίτευξη της αποτελεσματικής διαχείρισης και των στόχων κήρυξής της. Το Σχέδιο ισχύει για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα. Οι σημαντικότερες αρχές που πρέπει να τηρούνται στην διαχείριση μιας προστατευόμενης περιοχής είναι: Η βαθιά γνώση των οικολογικών και κοινωνικών συνθηκών, Η προστασία και η χρήση (εκμετάλλευση) της φύσης και των φυσικών πόρων πρέπει να θεωρούνται σαν ένα ενιαίο σύνολο και να γίνονται μόνο με αειφορικές μεθόδους, Τα τοπικά και ιδιωτικά ενδιαφέροντα και συμφέροντα πρέπει να υποτάσσονται σε αυτά του γενικότερου κοινωνικού συνόλου αλλά και σε εκείνα του μέλλοντος, 32

33 Όλα τα φυσικά και κοινωνικά φαινόμενα και διαδικασίες απαιτούν σύνθετες λύσεις. Η διεθνής εμπειρία και πρακτική από παρόμοιες περιπτώσεις έδειξε ότι στην διαχείριση των Δρυμών πρέπει να αποφεύγονται ακραίες ενέργειες. Ούτε η απόλυτη προστασία σε ολόκληρη την έκταση του Δρυμού ούτε η πλήρης αξιοποίησή του οδηγούν στα επιθυμητά αποτελέσματα. Η ισορροπία μεταξύ των δύο ανωτέρω ακραίων καταστάσεων θα επιτευχθεί στα πλαίσια εφαρμογής ενός ενιαίου και πλήρους διαχειριστικού σχεδίου που θα λαμβάνει υπόψη όλες τις ιδιαιτερότητες και τις πραγματικές δυνατότητες του Δρυμού και θα προγραμματίζει μακροπρόθεσμα τα απαραίτητα μέτρα και έργα. Προκειμένου να ανταποκριθεί το Σχέδιο Διαχείρισης του Εθνικού Δρυμού Πάρνηθας στις παραπάνω απαιτήσεις, έγιναν πολύμοχθες και μακροχρόνιες έρευνες πεδίου, μελετήθηκε σε βάθος η υπάρχουσα βιβλιογραφία, ερευνήθηκαν τα αρχεία του Δασαρχείου Πάρνηθας και άλλων υπηρεσιών, έγινε συνεργασία με ειδικούς επιστήμονες σε επί μέρους συγκεκριμένα θέματα και συγκεντρώθηκαν τα πορίσματα όλων των ερευνητικών και άλλων εργασιών, που αφορούσαν σημαντικά θέματα του φυσικού περιβάλλοντος της Πάρνηθας, το οποίο και αντιμετωπίσθηκε σαν ενιαίο φυσικό οικοσύστημα και προτείνεται ενιαία διαχείριση, άσχετα με το ιδιοκτησιακό καθεστώς των επιμέρους εκτάσεων. Έτσι το Σχέδιο Διαχείρισης εκτός από ένα γενικό MASTER ΡLΑΝ (διαχείριση βλάστησης, πανίδας, αναψυχή, έργα, εργασίες κτλ) αποτελεί και μία πολύ μεγάλη βάση δεδομένων σε έντυπη και ηλεκτρονική μορφή, που θα αποτελέσει την αφετηρία για την σύνταξη επιμέρους μελετών και θα βοηθήσει ουσιαστικά τους μελετητές, στην έρευνα των διαφόρων παραμέτρων του φυσικού περιβάλλοντος του Δρυμού. ( ) Διαχειριστικοί στόχοι Παίρνοντας υπόψη τις αξίες, τις ιδιαιτερότητες, τα δεδομένα και τις δυνατότητες που δημιουργεί η κήρυξη του Εθνικού Δρυμού της Πάρνηθας, προσδιορίστηκαν κατά σειρά σπουδαιότητας οι στόχοι διαχείρισης του Δρυμού, οι οποίοι είναι: 33