ΘΕΤΙΚΕΣ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΗΣ ΧΡΗΣΗΣ ΤΟΥ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟΥ

Transcript

1 ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ INTERNET Διαδίκτυο (INTERnational NETwork) ή Παγκόσμιος Ιστός είναι ένα παγκόσμιο δίκτυο μέσω του οποίου συνδέονται υπολογιστές και δίκτυα υπολογιστών που είναι εγκατεστημένα σε πανεπιστήμια, βιβλιοθήκες, επιχειρήσεις, ιδρύματα και οργανισμούς και επιτυγχάνεται η μεταξύ τους επικοινωνία καθώς και η παροχή στο χρήστη διαφόρων υπηρεσιών. Το διαδίκτυο αποτελεί ένα φαινόμενο της σημερινής πραγματικότητας υπό την έννοια της συνεχούς διείσδυσής του στην καθημερινή μας ζωή. Ας προσπαθήσουμε να περιγράψουμε συνοπτικά το INTERNET και ειδικότερα τον παγκόσμιο ιστό (Web) με μια αναλογία. Ας φανταστούμε τον κυβερνοχώρο ως μια τεράστια έκθεση. Ο κάθε «εκθέτης» δημιουργεί το δικό του περίπτερο (site) που καταχωρείται σε μία διεύθυνση (www. address). Ο χρήστης του διαδικτύου, μέσα από τους τηλεπικοινωνιακούς διαδρόμους που δημιούργησε η σύζευξη τηλεφώνου υπολογιστή, επισκέπτεται αυτή την άυλη, διαρκή και παγκόσμια ψηφιακή έκθεση. Περνά από διάφορα, επικοινωνεί με τον εκθέτη, και βεβαίως μπορεί να πάρει («κατεβάσει») πληροφοριακό υλικό. Αρκεί να έχει εξασφαλίσει την είσοδό του μέσω ενός προμηθευτή (provider) σύνδεσης στο Internet. ΘΕΤΙΚΕΣ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΗΣ ΧΡΗΣΗΣ ΤΟΥ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟΥ Προωθεί το ηλεκτρονικό εμπόριο μετασχηματίζοντας τις αγοραστικές συνήθειες του κοινού. Διευκολύνει τις οικονομικές συναλλαγές και συμβάλλει στην παγκοσμιοποίηση της αγοράς. Προσφέρει τη δυνατότητα τηλεργασίας Έχει ελάχιστο κόστος. Πολλαπλασιάζονται και παγκοσμιοποιούνται οι δυνατότητες απόκτησης γνώσεων (άμεση πληροφόρηση από πληθώρα πηγών) και επικοινωνίας. Έτσι μεταμορφώνεται η όψη της παιδείας και του πολιτισμού. Υλοποιούνται πολιτιστικές ανταλλαγές, προσφέρεται η δυνατότητα για επικοινωνία των λαών και για γόνιμη αξιοποίηση των δημιουργικών τους στοιχείων 1

2 (διάλογος, καλλιέργεια οικουμενικού πνεύματος, απαλλαγή από προκαταλήψεις και στερεότυπα, άρση της εθνικής εσωστρέφειας, κλπ.) Επαφή με τις τέχνες, καθώς το Διαδίκτυο προσφέρει τις δυνατότητες για επισκέψεις σε μουσεία, σε βιβλιοθήκες, σε εκθέσεις, συμμετοχή σε δημοπρασίες έργων τέχνης, κλπ. Τροποποιείται η ψυχαγωγία: ο χρήστης παίζει μόνος του ή με άπειρη διαδικτυακή παρέα. Επιπλέον, ενοποιείται το δίκτυο με την τηλεόραση (Web TV) και έτσι ο χρήστης δημιουργεί το προσωπικό του πρόγραμμα τηλεόρασης, οπότε η μαζική πληροφορία γίνεται αμφίδρομη καθώς ο χρήστης ελέγχει τις πληροφορίες. Προσφέρει άμεση δημοκρατία, γιατί παρέχει δυνατότητες προσωπικής έκφρασης για πολιτικά ζητήματα καθώς και τη δυνατότητα στους κρατούντες να επεξεργάζονται τα στοιχεία που προκύπτουν (ηλεκτρονική δημοκρατία, διαδικτυακή ψηφοφορία) Αναβάθμιση των παρεχόμενων υπηρεσιών και εξυπηρέτηση των πολιτών (TAXIS, Κ.Ε.Π.) Προσφέρει τη δυνατότητα διεκπεραίωσης συναλλαγών και εργασιών με τράπεζες και δημόσιες υπηρεσίες. Ο χρήστης μπορεί, για παράδειγμα, να δώσει εντολή για μεταφορά χρηματικών ποσών από έναν τραπεζικό λογαριασμό σε άλλο, να πληρώσει λογαριασμούς ή να υποβάλλει τη φορολογική του δήλωση χωρίς να χάνει χρόνο και να υφίσταται την ταλαιπωρία της αναμονής στις ουρές των δημόσιων υπηρεσιών. Δημιουργία του «δικτυακού πολίτη», ο οποίος χωρίς τη φυσική του παρουσία, συμμετέχει σε εικονικές κοινότητες, χρησιμοποιεί βιβλιοθήκες, ενημερώνεται, ψηφίζει. Καταργεί τις αποστάσεις, καταρρίπτει τα εθνικά σύνορα και προσφέρει σε κάθε άτομο ίσες ευκαιρίες πρόσβασης και συμμετοχής στον κυβερνοχώρο. Φέρνει σε επαφή λαούς με διαφορετικές συνήθειες και πολιτισμούς. Πρόκειται για σημαντικότατο πολυπολιτισμικό φορέα Οι ερευνητές επιστήμονες επικοινωνούν και ανταλλάσσουν πληροφορίες με τις παγκόσμιες επιστημονικές κοινότητες. Το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο διαμορφώνει νέες δυνατότητες για άμεση αμφίδρομη επικοινωνία: το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο ( ) δίνει τη δυνατότητα ανταλλαγής μηνυμάτων, επισύναψης αρχείων σ αυτά, δημιουργίας εντυπωσιακών μηνυμάτων με χρώματα, κίνηση, γραφήματα, κλπ. Τα δε γράφονται με το γραφικό χαρακτήρα του αποστολέα, ούτε του δίνουν τη δυνατότητα να επιλέξει, κατά το γούστο και την περίσταση, το χαρτί αλληλογραφίας, το φάκελο, το μελάνι, κλπ, αλλά του επιτρέπουν να δώσει την έκταση και το ύφος που αυτός θέλει στο μήνυμά του. Τέλος, η επικοινωνία γίνεται με ελάχιστο κόστος και με τέτοια ταχύτητα, ώστε οι παραδοσιακές υπηρεσίες διακίνησης αλληλογραφίας μόνο κα ευφημισμό να είναι πια ταχυδρομεία! Μορφές ηλεκτρονικής επικοινωνίας είναι η συνομιλία (γραπτή ή προφορική) και οι τηλεδιασκέψεις. Το βασικό μέσο συζητήσεων στο Internet είναι οι ομάδες συζήτησης (newsgroups). Τα μέλη κάθε ομάδας συζητούν ελεύθερα ανταλλάσσοντας μηνύματα. Με τις τηλεδιασκέψεις μπορούν να διεξαχθούν ζωντανές συζητήσεις ανάμεσα σε ανθρώπους που βρίσκονται σε διαφορετικούς χώρους και που μπορούν όχι μόνο να ακούνε, αλλά και να βλέπουν το συνομιλητή τους. 2

3 ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΚΗ ΧΡΗΣΗ ΤΟΥ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟΥ Καθυστέρηση της διαμόρφωσης νομοθετικού πλαισίου που να ρυθμίζει τη λειτουργία του διαδικτύου, πράγμα που αφήνει εκτεθειμένους τους χρήστες του σε ποικίλους κινδύνους. Αδυναμία ελέγχου για όσα δημοσιεύονται στο διαδίκτυο. Αποδεικνύεται πως η συνεννόηση των κρατών για κοινή πολιτική στον τομέα αυτό είναι εξαιρετικά δύσκολη. Η δυνατότητα παραποίησης της πληροφορίας και χειραγώγησης της πληροφόρησης μπορεί να δημιουργεί νέες μορφές υποτέλειας. Υπερπληροφόρηση. Γλωσσικός ιμπεριαλισμός της αγγλικής, λόγω της κυριαρχίας της στα δίκτυα. Αλλαγές στο γραπτό λόγο τέτοιες, ώστε να γίνεται λόγος για «καινούρια εγγραμματοσύνη». Κατ αρχήν, επειδή πρόκειται για διαδικτυακή επικοινωνία, πρέπει ο τρόπος με τον οποίο ανταλλάσσονται οι πληροφορίες να είναι συμβατός με το πρωτόκολλο γλώσσας που χρησιμοποιεί ο αποστολέας, ο αποδέκτης, αλλά και ο server, δηλαδή ο υπολογιστής που διαμεσολαβεί και μεταδίδει την πληροφορία. Τις περισσότερες φορές για το σκοπό αυτό χρησιμοποιείται το λατινικό αλφάβητο. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα ελληνικές λέξεις να γράφονται με λατινικούς χαρακτήρες, πράγμα που οδηγεί σε αλλοίωση της ελληνικής γλώσσας. Επίσης, στις διαδικτυακές συνομιλίες πρέπει να συνδυαστεί η γρήγορη ροή του προφορικού λόγου με την εξίσου γρήγορη καταγραφή του. Αυτός ο συνδυασμός έχει ως συνέπεια τη γλωσσική οικονομία: κατάργηση των φωνηέντων των λέξεων, ευρεία χρήση των συντομότερων αγγλικών λέξεων, κλπ. Τέλος, στη διαδικτυακή συνομιλία ο χρήστης δεν βλέπει ούτε ακούει το συνομιλητή του. Έτσι, καταφεύγει σε άλλους τρόπους για να δείξει ότι φωνάζει, ότι χαμογελάει, ότι είναι ξαφνιασμένος, κλπ.: επαναλαμβάνει γράμματα και σημεία στίξης, χρησιμοποιεί αστερίσκους για να δηλώσει έμφαση και κεφαλαία για να τονίσει την ένταση της φωνής. Η πιο γνωστή καινοτομία είναι τα emoticons που αναπαριστούν ένα χαμογελαστό ή λυπημένο πρόσωπο. «Η ανεπίσημη γραφή του Διαδικτύου δεν καταργεί, ωστόσο, τα παραδοσιακά είδη γραπτού λόγου. Αλλά τα συμπληρώνει. Όσο η γραπτή επικοινωνία γίνεται πυκνότερη, τόσο η δεξιότητά μας στη γραφή διαφοροποιείται ανάλογα με τις περιστάσεις. Ταυτόχρονα, η ιδιωτική επικοινωνία στο Διαδίκτυο είναι ελεύθερη να αγνοήσει τους παραδοσιακούς μηχανισμούς γλωσσικού ελέγχου. Η φιλολογική κριτική για την ποιότητα της γλωσσικής έκφρασης στο Διαδίκτυο σίγουρα δε θα αποτρέψει τον χρήστη από την αγαπημένη του ηλεκτρονική κουβέντα» (Γιάννης Ανδρουτσόπουλος) Υπέρμετρη ελευθερία, σε βαθμό ασυδοσίας, από τη διακίνηση ανεξέλεγκτου υλικού στις ιστοσελίδες : ακραίες ιδέες, εξτρεμιστικές θέσεις, πολιτική προπαγάνδα, νεοναζιστικά στοιχεία, τρομοκρατικές ανακοινώσεις, πορνογραφικό υλικό, κλπ. Παραβίαση προσωπικών δεδομένων και ως εκ τούτου κατάργηση της ατομικής ελευθερίας, φαλκίδευση της δημοκρατίας, κλοπή της πνευματικής ιδιοκτησίας (πειρατεία στο διαδίκτυο). Διευρύνεται το άνοιγμα της ψαλίδας ανάμεσα στις πλούσιες χώρες, που απολαμβάνουν πληροφόρηση με τεράστιες δυνατότητες, και τις φτωχές: οι πληροφοριακές ανισότητες καθρεφτίζουν τις κοινωνικές ανισότητες, ενώ η πολιτιστική διείσδυση των ισχυρών ανοίγει το δρόμο για επιβολή προτύπων και αλλοίωση της ταυτότητας των ανίσχυρων. 3

4 Ραγδαίες ανακατατάξεις στην εργασία από τη δημιουργία του νέου ψηφιακού κόσμου: βεβαιώνεται αλλοίωση συνθηκών εργασίας, απώλεια θέσεων εργασίας. Πολύωρη και άσκοπη περιπλάνηση στο διαδίκτυο, με αποτέλεσμα τη συρρίκνωση του ελεύθερου χρόνου του χρήστη, την κοινωνική απομόνωση, τη μοναξιά, την εσωστρέφεια, την παθητικότητα και την αδράνεια, αλλά και σωματικές βλάβες (πόνος στον αυχένα και τη σπονδυλική στήλη έως και κύφωση κόπωση στους τένοντες από την πληκτρολόγηση και το συνεχές πάτημα του ποντικιού, βλάβες στην όραση. Ο χρήστης είναι εκτεθειμένος σε έναν τεράστιο όγκο ψευδών ή παραπλανητικών πληροφοριών, τις οποίες είναι υποχρεωμένος να ελέγχει. ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΩΝ ΚΙΝΔΥΝΩΝ Εκδημοκρατισμός: πρόσβαση όλων των ατόμων στις νέες πληροφοριακές τεχνολογίες με στόχο την απαλοιφή διακρίσεων και κοινωνικών ανισοτήτων. Με ευθύνη της πολιτείας απαιτείται η αύξηση για την αγορά υπολογιστών στα σχολεία, η κατάρτιση και εκπαίδευση δασκάλων και καθηγητών, καθώς και η μείωση κόστους σύνδεσης με το διαδίκτυο για την εκπαιδευτική κοινότητα. Δυνατότητα χρήσης των νέων τεχνολογιών και στις φτωχές χώρες ώστε να γίνουν κοινωνοί στην πληροφόρηση και να αμβλυνθεί ο κοινωνικός αποκλεισμός. Διαφύλαξη της πολιτισμικής ιδιαιτερότητας κάθε λαού Θέσπιση και εφαρμογή νομοθετικού πλαισίου και κανόνων δεοντολογίας: μέτρα προστασίας από την πειρατεία και από την ηλεκτρονική καταπάτηση των πνευματικών δικαιωμάτων, προστασία ηλεκτρονικού εγκλήματος, έλεγχοι, πρόστιμα και ποινές. Υιοθέτηση νομικών μέτρων ιδιαίτερα για την προστασία των ανηλίκων (π.χ. αποπομπή απαγορευμένων ιστοσελίδων που επιδιώκουν τον προσηλυτισμό των νέων, εμπεριέχουν νεοναζιστικό περιεχόμενο, κλπ.) Τήρηση της ασφάλειας στις οικονομικές συναλλαγές (προστασία στους κωδικούς των πιστωτικών καρτών) Διαφύλαξη του προσωπικού απορρήτου Στο χρήστη εναπόκειται η αξιολόγηση των μηνυμάτων που λαμβάνει, δηλαδή ο έλεγχος της αξιοπιστίας των πληροφοριών: ελέγχουμε το συγγραφέα, το θεσμό που φιλοξενεί την πληροφορία, της ημερομηνία τελευταίας ενημέρωσης της σελίδας. Η πληροφορία που δεν προέρχεται από αξιόπιστο κόμβο ή δεν διασταυρώνεται πρέπει να αγνοείται. Στη χρήση του διαδικτύου είναι απαραίτητα η έλλογη χρήση, η τήρηση του μέτρου, η αναζήτηση του συνανθρώπου, η πνευματική εγρήγορση αρετές οι οποίες εδραιώνονται μέσα από τους φορείς κοινωνικοποίησης του ατόμου, και ιδιαίτερα με τη βοήθεια της ανθρωπιστικής παιδείας. Τα θεσμοθετημένα όργανα παιδείας οφείλουν να παρέχουν πολύπλευρη καλλιέργεια, γενικές αλλά και ειδικές γνώσεις προσαρμοσμένες στα δεδομένα και τις εξελίξεις της εποχής. Είναι ανάγκη να γίνει αισθητή η συμβολή της τεχνολογίας στην εκπαιδευτική διαδικασία και να τονισθεί ιδιαίτερα ο ρόλος των πνευματικών ανθρώπων. Είναι κυρίως γονεϊκή ευθύνη η ανθρωπιστική αγωγή, ο γόνιμος διάλογος, η ελεύθερη ανάπτυξη της νεανικής προσωπικότητας, όπως και η οριοθέτηση του χρόνου 4

5 που αφιερώνει το παιδί στον υπολογιστή, ο έλεγχος του τρόπου χρήσης του υπολογιστή και του διαδικτύου. ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ ΚΑΙ ΜΑΖΟΠΟΙΗΣΗ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ ΚΑΙ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Αν σκεφτούμε πως η μαζοποίηση αφορά τη μεταστροφή του ατόμου σε ψηφίδα της μάζας, δηλαδή την απώλεια της αυθεντικότητας και της μοναδικότητά ς του και την καθυπόταξή του στη βούληση των άλλων, αντιλαμβανόμαστε ότι το διαδίκτυο μπορεί ν αποτελέσει χώρο μαζικών συμπεριφορών και αγελαίων δράσεων. Συγκεκριμένα: Το διαδίκτυο υπερπληροφορεί. Γι αυτό όταν ο άνθρωπος δεν έχει ορθή κρίση για έλεγχο και αξιολόγηση όσων δέχεται, εξαιτίας του χαμηλού επιπέδου παιδείας ή της συναισθηματικής και πνευματικής του ανωριμότητας, είναι επόμενο να αποδέχεται τις γνώμες των άλλων και να μετατρέπεται σε άβουλο ον. Επιπλέον, επειδή προσλαμβάνει πληθώρα έτοιμων γνώσεων, ο χρήστης ενδέχεται να μην προβληματίζεται, να μην ερευνά, με αποτέλεσμα την απουσία φιλομάθειας, προσωπικής ενασχόλησης, προσπάθειας για βελτίωση. Δηλαδή γίνεται σιγά σιγά ευεπίφορος/ευάλωτος στη μαζοποίηση. Η μόδα, οι διαφημίσεις, η ξενομανία ωθούν το χρήστη σε στείρα αφομοίωση ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΤΣΙΡΙΓΩΤΗ ΣΕΒΑΣΤΟΥΛΑ, ΠΕ2 5