Πως ιαλεκτικοί Θησαυροί ζωντανεύουν στο Ελληνικό Σχολείο: η χρήση του Ψηφιακού Μουσείου Ελληνικής Προφορικής Ιστορίας στην Ελληνική Εκπαίδευση

Transcript

1 Πως ιαλεκτικοί Θησαυροί ζωντανεύουν στο Ελληνικό Σχολείο: η χρήση του Ψηφιακού Μουσείου Ελληνικής Προφορικής Ιστορίας στην Ελληνική Εκπαίδευση Πατσιάς, Α., Α. Σφακιανάκη, Γ. Κλειδής, Στ. Τσιγδινός & Μ. Τζακώστα

2 1. Εισαγωγή Οι νεοελληνικές διάλεκτοι συνιστούν ζωντανές όψεις της ελληνικής γλώσσας τόσο στην προφορική όσο και τη γραπτή διάστασή της. Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών (2003)- ΑΠΣ (2003): προάγει την επικοινωνιακήχρήσητηςγλώσσαςσεόλεςτις βαθμίδες της εκπαίδευσης ηδιδασκαλίατων διαλέκτων απουσιάζει από το ελληνικό σχολείο σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης.

3 1. Εισαγωγή Η διδασκαλία διαφορετικών γλωσσικών ποικιλιών και γλωσσικών μορφών της Νέας Ελληνικής (ΝΕ) δίνει στους μαθητές τη δυνατότητα να γνωρίσουν τη δυναμική της μητρικής τους γλώσσας και τον πλούτο των εκφραστικών της μέσων και να την εντάξουν σε ένα ευρύτερο πολιτισμικό και ιστορικό πλαίσιο και να ανακαλύψουν τη γραμματική συγγένεια των συστημάτων της Κοινής και των διαλέκτων σε όλα τα επίπεδα γραμματικής ανάλυσης (φωνολογία, μορφολογία, σύνταξη, σημασιολογία, πραγματολογία)

4 1. Εισαγωγή Τίποτα από τα παραπάνω δεν μπορεί να επιτευχθεί εάν δεν υπάρχει ενεργή συμμετοχή των μαθητών στις διδακτικές διαδικασίες και δραστηριότητες

5 2. Χαρακτηριστικά προφορικής ιστορίας

6 3. Μουσεία προφορικής ιστορίας Μουσείο Προφορικής Ιστορίας Χανίων (Ρεπούση & Ανδρεάδου 2010) Ένωση Προφορικής Ιστορίας Α.Π.Θ. Νομαρχιακή αυτοδιοίκηση

7 3.1. Άλλες πηγές Ομάδα Προφορικής Ιστορίας Κυψέλης Memoro - τράπεζα αναμνήσεων Στέλιος Πελασγός - Ιστορητής Μνήμη και Προφορική Ιστορία στην Εκπαίδευση - Ιστολόγιο Όλγας Σεβαστίδου

8 4. Στόχοι της παρουσίασης Περιγράφουμε τους στόχους του Ψηφιακού Μουσείου Ελληνικής Προφορικής Ιστορίας (ψημoπι) το οποίο έρχεται να καλύψει την ανάγκη της εμπλοκής των μαθητών στην εκπαιδευτική διαδικασία (ειδικά στη διδασκαλία γλωσσικών μαθημάτων), τους τρόπους υλοποίησης των στόχων του ψημοπι σχεδιασμός, κατασκευή και οργάνωση ενός Μουσείου Προφορικής Ιστορίας το οποίο απευθύνεται σε μαθητές, εκπαιδευτικούς και, γενικότερα, όλους όσοι εμπλέκονται στην εκπαιδευτική διαδικασία

9 5. Τι καινούριο φέρνει το ψημοπι; Αποθήκευση δεδομένων; Εκπαιδευτική χρήση Εμπλοκή (μικρών) μαθητών

10 6. Μορφή & στόχοι του ΨηΜοΠΙ θα πάρει τη μορφή ψηφιακής πλατφόρμας διαθέσιμα ηχητικά αρχεία τα οποία θα έχουν συλλεχθεί από μαθητές Δημοτικού και Γυμνασίου Οι μαθητές-ερευνητές οι οποίοι θα έχουν εκπαιδευτεί πάνω σε μεθόδους συλλογής και επεξεργασίας γλωσσικού υλικού θα επεξεργαστούν και θα αρχειοθετήσουν το συλλεγμένο γλωσσικό υλικό

11 6. Μορφή & στόχοι του ΨηΜοΠΙ Διαλεκτικό γλωσσικό υλικό προερχόμενο από τα ιδιώματα που μιλιούνται στη Δυτική Κρήτη το Μουσείο θα είναι σχεδιασμένο με τρόπο ώστε να φιλοξενήσει διαλεκτικό υλικό από διάφορες περιοχές της Ελλάδας

12 6. Μορφή & στόχοι του ΨηΜοΠΙ Αρχεία ψημοπι χρήση στο πλαίσιο της γλωσσικής διδασκαλίας, τόσο της ΝΕ όσο και των διαλεκτικών της μορφών αλλά και της συσχετιστικής διδασκαλίας ΝΕ και διαλέκτων Μέσω του ψημοπι, μαθητές και εκπαιδευτικοί θα έχουν τη δυνατότητα να επιλέγουν από κοινού τις γλωσσικές - μεταξύ άλλων - ενότητες οι οποίες θα γίνονται κάθε φορά αντικείμενο διδασκαλίας ανάλογαμεταενδιαφέροντακαιτους εκπαιδευτικούς στόχους της τάξης

13 6. Μορφή & στόχοι του ΨηΜοΠΙ Η συμβολή του ψημοπι έγκειται στο ότι θα ευαισθητοποιήσει τους μαθητές πάνω σε ζητήματα διαλέκτων, θα εξάρει το χαρακτήρα των τελευταίων ως "ζωντανών" γλωσσικώνσυστημάτωνκαι θα συμβάλλει στη διερεύνηση θεμάτων τοπικής ιστορίας

14 6. Μορφή & στόχοι του ΨηΜοΠΙ 3 επιλογές στην αρχική σελίδα Μαθητές & δάσκαλοι διδακτικές ενότητες & οπτικοακουστικά αρχεία Μαθητές & δάσκαλοι - παιγνιώδεις δραστηριότητες/ δράσεις Ερευνητές, μαθητές & δάσκαλοι μελετητές της γλώσσας (βιβλιογραφικές λίστες, λεξιλόγιο, γραμματικά φαινόμενα)

15 6.1. θέματα του ΨηΜοΠΙ Σχολείο Ιστορίες από την καθημερινότητα Πόλεμος & κατοχή Επαγγέλματα Ταξίδια & τρόποι μετακίνησης Γάμος & οικογένεια Ήθη & έθιμα σχέσεις με την κοινωνία Ρούχα & κατασκευή ρουχισμού Παιχνίδια Πολιτική χούντα, η κατάσταση σήμερα

16 7. Επιμόρφωση Ι

17 7. Επιμόρφωση Ι 1 η συνάντηση ενημέρωσης μορφή και ιδιότητες του ήχου Ποιοτικές και ποσοτικές έρευνες Η αξία των συνεντεύξεων Η ηθική των συνεντεύξεων Μέθοδοι συλλογής ηχητικών δεδομένων (προετοιμασία εξοπλισμού και πληροφορητών, τεχνικές ηχογράφησης)

18 7. Επιμόρφωση Ι Οι κύριες θεματικές ενότητες πάνω στις οποίες στηρίχθηκε η επιμόρφωση των μαθητών ήταν οι εξής: 1) Σχεδιασμός του υλικού της συνέντευξης, 2) Επιλογή των πληροφορητών, 3) Καλές πρακτικές κατά τη συνέντευξη, 4) Χειρισμός του εξοπλισμού, 5) Εισαγωγή σε προγράμματα επεξεργασίας και ανάλυσης ήχου, 6) Αποθήκευση και αρχειοθέτηση των δεδομένων, 7) Επεξεργασία των αρχείων ήχου, 8) Παρουσίαση βασικών αρχών της ακουστικής ανάλυσης (με έμφαση στους ελληνικούς φθόγγους),

19 7. Επιμόρφωση Ι

20 7. Επιμόρφωση Ι

21 8. Επιμόρφωση ΙΙ Επισημείωση αρχείων ήχου σε διάφορα επίπεδα (φράση, λέξη, φώνημα) Γιατί χρειαζόμαστε την επισημείωση; 9) Επισημείωση αρχείων ήχου σε διάφορα επίπεδα (φράση, λέξη, φθόγγος).

22 9. Συνεντεύξεις

23 10. ΗδιαδικτυακήπλατφόρματουΨηΜΟΠι Ελεύθερη πρόσβαση στο περιεχόμενο Δυναμική πλατφόρμα διαχείρισης περιεχομένου Εύχρηστοι μηχανισμοί πλοήγησης

24 11. Τα τεχνικά χαρακτηριστικά του ΨηΜΟΠι Ενημέρωση από πολλαπλούς χρήστες ιαχείριση και αρχειοθέτηση του περιεχομένου του δικτυακού τόπου ιαχείριση πολυμέσων (Media Manager) Εξαγωγή στατιστικών στοιχείων απ τις συνεντεύξεις Στατιστικά χρήσης Ενημέρωση περιεχομένου σε πραγματικό χρόνο

25 11.1. Η αρχικήσελίδα

26 11.2. Χάρτης

27 11.2. ιάλεκτοι

28 11.3. Χωριά

29 11.4. Θεωρητικά

30 12. Γλωσσικές δραστηριότητες Η φιλοσοφία της σελίδας είναι χτισμένη έτσι ώστε μελλοντικά να μπορούν μαθητές και ενήλικες από όλη την Ελλάδα να γνωρίσουν διαλέκτους μέσα από διαδραστικές ασκήσεις και παιχνίδια γρίφων βασισμένα σε ηχητικά ντοκουμέντα.

31 12.1. ραστηριότητες

32 12.1. ραστηριότητες

33 33

34 34

35 13. Το μεγάλο στοίχημα να εμπνεύσει και άλλα σχολεία στην καταγραφή δεδομένων τοπικής ιστορίας να δημιουργήσει αγάπη για την τοπική ιστορία mohi Τα ευρήματα από τη συλλογή στοιχείων τοπικής ιστορίας να αποτελέσουν εργαλείο για τη δημιουργία διδακτικών σεναρίων 35

36 14. Ιστορίες mohi 10. Ιςτοριες mohi 36

37 37

38 38

39 ημιουργία ιαδραστικού Μουσείου για τη γιορτή της 28ης Οκτωβρίου Συντήρηση χώρου Συζήτηση με κατοίκους Επίσκεψη στο χώρο Μελέτη Ηχητικών Ντοκουμέντων 39

40 15. Γιατίέναμουσείοπροφορικήςιστορίας; ευαισθητοποίηση των μαθητών όσον αφορά τις διαλέκτους, τα ιδιαίτερα γλωσσικά χαρακτηριστικά τους, τη δομική γειτνίασή τους με τη ΝΕ και το ρόλο των διαλέκτων στη διατήρηση και διάδοση της τοπικής, εθνικής και πολιτισμικής κληρονομιάς Βελτίωση της μεταγλωσσικής ενημερότητας των μαθητών αναφορικά με τη γραμματική της κρητικής διαλέκτου (και οποιασδήποτε διαλέκτου) ανάπτυξη του λεξιλογίου, εμπλουτισμός των γλωσσικών μέσων

41 15. Γιατίέναμουσείοπροφορικήςιστορίας; Eνισχύει την επίγνωση ότι η διάλεκτος χαρακτηρίζεται από ένα πλήρες γραμματικό σύστημα, όπως και η ΝΕ Βελτιώνει την υφολογική και κοινωνιογλωσσολογική ενημερότητα, δηλαδή τη συνειδητή γνώση και το χειρισμότωνγλωσσικώνσυγκειμένωνμέσασταοποία χρησιμοποιείται το διαλεκτικό υλικό Διατηρείκαιδιαφυλάττειτουςγλωσσικούςθησαυρούς των διαλέκτων Εξαίρει θέματα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, κοινωνικών επιστημών, γεωγραφίας, τοπικής ιστορίας

42 Ενδεικτική βιβλιογραφία Κοντοσόπουλος, Ν Θέματα Κρητικής Διαλεκτολογίας. Αναδημοσίευση μελετών. Αθήνα: Βιβλιοεκδοτική Αναστασάκη. Ντίνας, Κ.Δ. & Ε.Χ. Ζαρκογιάννη Διδακτική Αξιοποίηση των Νεοελληνικών Διαλέκτων. Η περίπτωση του Ιδιώματος Αφάντου Ρόδου. Θεσσαλονίκη: University Studio Press. Perks, R. & A. Thompson (eds.) The oral history reader. London: Routledge. Ρεπούση, Μ. & Χ. Ανδρεάδου (επιμ.) Προφορικές ιστορίες. Ένας οδηγός προφορικής ιστορίας για την Εκπαίδευση και την Κοινότητα, Χανιά: Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Χανίων & Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο. Oxford: O.U.P. Θεσσαλονίκης. Ritchie, D.A Doing oral history. A practical guide. Oxford: O.U.P.

43 Ενδεικτική βιβλιογραφία Thompson, P The voice of the past-oral History. Oxford: O.U.P. Υπουργική Απόφαση Γ2/21072β - ΦΕΚ 304/τ. Β / Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών και Αναλυτικά Προγράμματα Σπουδών Προσχολικής Αγωγής.