Αποτελεσµατική xρήση της Ελληνικής Γλώσσας στον Ακαδηµαϊκό Λόγο ΚΕΔΙΜΑ Α009 ΕΛΕΝΑ ΚΥΡΙΑΚΙΔΗ ΚΑΙ ΕΛΕΝΑ ΞΕΝΗ Ε.Ε.Π ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΑΓΩΓΗΣ

Transcript

1 Αποτελεσµατική xρήση της Ελληνικής Γλώσσας στον Ακαδηµαϊκό Λόγο ΚΕΔΙΜΑ Α009 ΕΛΕΝΑ ΚΥΡΙΑΚΙΔΗ ΚΑΙ ΕΛΕΝΑ ΞΕΝΗ Ε.Ε.Π ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΑΓΩΓΗΣ

2 ΔΟΜΗ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟΥ Εισαγωγή Μέρος Α Τι σηµαίνει αποτελεσµατική χρήση γλώσσας; Τι είναι ο ακαδηµαϊκός λόγος; Παραδείγµατα Μέρος Β Τι είναι το γλωσσικό λάθος; Ποιες είναι οι βασικές κατηγορίες λαθών; Παραδείγµατα

3 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ ΓΛΩΣΣΑΣ

4 "28η Οκτωβρίου 1940"

5 Hµεροµηνία Δηµοσίευσης: _W_ARTICLES_ELL_2_28/10/2011_ Η 28η Oκτωβρίου 1940, ξεχωριστή µέρα Με θαυµαστή οµοψυχία και ηρωισµό «σύσσωµος ο ελληνικός λαός αµύνεται από της πρωίας του πατρίου εδάφους, µέχρι της τελικής νίκης» Tου K. Ι. Δεσποτοπουλου* Tην 28η Oκτωβρίου 1940, δεκατέσσερις µήνες αφότου είχε αρχίσει ο απαίσιος ορυµαγδός του πολέµου και βρίσκονταν υποταγµένοι στην εµφανιζόµενη αήττητη Γερµανία ιστορικοί λαοί της Eυρώπης, και όταν υπήρχε ο λεγόµενος Αξων Γερµανίας - Iταλίας, δηλαδή συµµαχία δύο µεγάλων κρατών µε πολίτευµα στυγνής δικτατορίας, δέχθηκε η Eλλάς το ιταµό τελεσίγραφο για υποταγή από τη σύµµαχο της Γερµανίας, Iταλία. O τότε πρωθυπουργός της Eλλάδος, Iωάννης Mεταξάς, απάντησε µε ανένδοτη άρνηση, όπως υπαγόρευαν η αξιοπρέπεια και η παράδοση της Eλλάδος. Aλλά έξοχη στην Ιστορία προβάλλει και η συµπεριφορά του ελληνικού λαού τότε. Aναδείχθηκε πολιτικά ωριµότατος και ηθικά βαθύπλουτος. Παρά την αντίθεσή του προς την παράνοµη κυβέρνηση Mεταξά, ενστερνίσθηκε την αρνητική απάντηση του πρωθυπουργού στο ιταλικό τελεσίγραφο και παρουσίασε θαυµαστή οµοψυχία και ηρωική έξαρση, όσον ίσως ουδέποτε άλλοτε. Aξίζει να επισηµανθεί ότι και ο αρχηγός του Κοµµουνιστικού Κόµµατος, Zαχαριάδης, φυλακισµένος τότε από την κυβέρνηση Mεταξά, έστειλε από τη φυλακή µήνυµα προς τους κοµµουνιστές να αγωνισθούν στην πρώτη γραµµή εναντίον των εισβολέων ή και ότι γηραιές γυναίκες στα γηροκοµεία έπλεκαν µάλλινα για τους εκτεθειµένους σε αφόρητο ψύχος στρατιώτες επάνω στα ηπειρωτικά βουνά. Eνείχε αλήθεια το αυθηµερόν διάγγελµα του βασιλέως, συνταγµένο από τον Γεώργιο Σεφέρη, τον βραβευµένο αργότερα µε βραβείο Νοµπέλ, διπλωµατικό υπάλληλο το 1940, αλλά διάσηµο ήδη ποιητή. Παραθέτω από µνήµης: «Σύσσωµος ο ελληνικός λαός αµύνεται από της πρωίας του πατρίου εδάφους, µέχρι της τελικής νίκης». * O κ. K. I. Δεσποτόπουλος είναι ακαδηµαϊκός, πρώην υπουργός Παιδείας.

6 ΠΑΝΗΓΥΡΙΚΟΣ ΛΟΓΟΣ 28ης Οκτωβρίου 1940 Εκκλησία Αγίου Γεωργίου Αγλαντζιάς, Κυριακή 28 Οκτ «Ήταν πικρό το χάραµα της 28ης Οκτωβρίου του 1940 (πριν ακριβώς 72 χρόνια). Οι σειρήνες µε το ουρλιαχτό τους ανακοίνωναν στο Πανελλήνιο ότι η φασιστική Ιταλία του Μουσολίνι µε τελεσίγραφό της ζητούσε από τον πρωθυπουργό της Ελλάδας να της παραχωρήσει τµήµατα του εδάφους της. Η απάντηση ήταν ένα λακωνικό µα περίτρανο «ΟΧΙ», που ο Ελληνικός λαός σύσσωµος φώναξε µυριόστοµα µέσα στην τότε φτώχεια του. Αλλά, µε χαµόγελο, ενθουσιασµό και αυταπάρνηση. Και είχαν οι παππούδες µας Ναι, ήταν παππούδες και γιαγιάδες µας αφού πρόκειται για πρόσφατο µέρος της ιστορίας µας και σχεδόν όλοι τους τελείως αγράµµατοι, αλλά είχαν τα όνειρα τους όπως κάθε άνθρωπος. Όµως, µπροστά στο αυτονόητο εθνικό χρέος, επέλεξαν να επιβεβαιώσουν στην πράξη ότι ήσαν φορείς ελληνικής παιδείας. Εκείνο το ΟΧΙ µε τις φοβερές του συνέπειες, ήταν θέµα παιδείας. Παιδείας ελληνικής που θέτει στην κορυφή αξίες πανανθρώπινες και αµόλυντες. Ελευθερία. Αξιοπρέπεια. Αυταπάρνηση. Αρετές της ψυχής ενάντια στην ύλη. Και αυτό δεν έχει να κάνει µε τα πτυχία και µεταπτυχιακά που αφθονούν στις µέρες µας, παιδείας µε την βαθύτερη και ουσιαστική έννοια που συνθέτει το είναι µας, την ψυχή, την ταυτότητά µας. Την ιστορική µας συνείδηση (...)

7 Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΩΝ ΚΕΙΜΕΝΙΚΩΝ ΣΥΜΒΑΣΕΩΝ Είδη Λόγου αναφορικός, εκφραστικός, κατευθυντικός, κλπ. Σκοπός ανά επικοινωνιακή περίσταση και περικείµενο. Κειµενικά είδη αφήγηση, περιγραφή, οδηγίες, επιχειρηµατολογία, κλπ. Επιµέρους είδη κειµένων στα οποία πραγµατώνονται τα είδη λόγου µέσω κειµενικών συµβάσεων Κειµενικοί τύποι άρθρο εφηµερίδας, επιστηµονικό άρθρο, διατριβή, ανασκόπηση, έκθεση κτλ.) Υποκατηγορίες κειµενικών ειδών βάσει συγκεκριµένων δοµικών, γλωσσικών, κ.ά. χαρακτηριστικών ΣΧΕΤΙΚΗ ΚΑΙ ΟΧΙ ΑΠΟΛΥΤΗ Η ΚΑΤΗΓΟΡΙΟΠΟΙΗΣΗ

8

9 Μεταβαλλόµενη κουλτούρα ανώτατης εκπαίδευσης Διαφορετικές «απαιτήσεις» γνωστικών αντικειµένων/περιοχών Ακαδηµαϊκός λόγος Διαφορετικά υπόβαθρα φοιτητών Τεχνολογία και «κείµενα»

10 ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΩΝ ΚΕΙΜΕΝΩΝ Ανάπτυξη επιχειρηµάτων Διασύνδεση θεωρίας και αποτελεσµάτων έρευνας Εξαγωγή συµπερασµάτων Κριτική θεώρηση Ανάλυση Ανάπτυξη κεντρικής ιδέας Ανάλυση πληροφοριών Ορθή χρήση ορολογίας Λογική σειρά Χρήση πρωτογενών πηγών Χρήση αυτούσιων αποσπασµάτων Χρήση προσωπικών εµπειριών Έκφραση απόψεων Χρήση προσωπικών ερµηνειών Είναι όλα τα στοιχεία κατάλληλα για κάθε ακαδηµαϊκό κείµενο; Ποια όχι; Γιατί; Ποιο είναι το κριτήριο;

11 ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ Περιεχόµενο Σχετικό εντός θέµατος Πρωτοτυπία, ενδιαφέρον, εµβάθυνση Επιλογή και Οργάνωση Ξεκάθαρη οριοθέτηση θέµατος και σκοπού, φύσης του προβλήµατος, σπουδαιότητας έρευνας Σχετικό υπόβαθρο από βιβλιογραφία και διασυνδεδεµένο µε εργασία Λεπτοµερής ανάλυση διαδικαστικών βηµάτων και µεθόδων Παρουσίαση αποτελεσµάτων, συζήτησης, επιπτώσεων, προεκτάσεων, προτάσεων (συµπεράσµατα βάσει αποτελεσµάτων) Συνοχή Συνεκτικότητα κειµένου Παρουσίαση Ύφος - γλώσσα Συνέπεια Διαγράµµατα, περιθώρια, κλπ Τήρηση Προδιαγραφών

12

13 ΕΠΙΠΕΔΟ ΥΦΟΥΣ Καθορίζει τις συντακτικές/ δοµικές/ λεξιλογικές επιλογές κειµένων Πεδίο Περίσταση επικοινωνίας σκοπός εκφοράς λόγου τι αφορά το κείµενο Τόνος Κοινωνικές σχέσεις συµµετεχόντων, συνοµιλιακοί ρόλοι Τρόπος Κανάλι επικοινωνίας, γλώσσα (προφορική ή γραπτή), άλλα σηµειωτικά συστήµατα Halliday and Hasan (1989)

14 ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟΣ ΛΟΓΟΣ Πεδίο Περίσταση επικοινωνίας σκοπός εκφοράς λόγου τι αφορά το κείµενο Πού χρησιµοποιείται, για ποιο σκοπό; Τόνος Κοινωνικές σχέσεις συµµετεχόντων, συνοµιλιακοί ρόλοι ποιος απευθύνεται σε ποιον; Τρόπος Κανάλι επικοινωνίας, γλώσσα (προφορική ή γραπτή), άλλα σηµειωτικά συστήµατα ποια τα γλωσσικά χαρακτηριστικά του; Από ποιους παράγοντες εξαρτώνται;

15 Κουτσουλέλου, Σ. (2006) Λεξιλογικές επιλογές στις εισαγωγές γλωσσολογικών άρθρων. Γλωσσολογία, 17,

16 ΠΡΑΓΜΑΤΩΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΒΙΑΣΕΙΣ ΣΥΜΒΑΣΕΩΝ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟΥ ΛΟΓΟΥ Σε έρευνες όσον αφορά το «Παραµύθι στο Γλωσσικό µάθηµα», οι µελετητές δίνουν σηµασία σ αυτό το κειµενικό είδος τόσο ως µέσω διδασκαλίας όσο και ως αντικείµενο µελέτης σε Νηπιαγωγείο και Δηµοτικό. Στο δε Δηµοτικό σχολείο, οι περισσότερες έρευνες δίνουν λιγότερη έµφαση απ ότι στο Νηπιαγωγείο. Το παραµύθι στο Νηπιαγωγείο αποτελεί ένα από τα πιο βασικά και ενδιαφέροντα µέσα µάθησης για τα παιδιά αλλά και τους εκπαιδευτικούς αντίστοιχα. Επίσης σ αυτό το στάδιο της έρευνας µου και µέσω της βιβλιογραφικής µου ανασκόπησης ανακάλυψα την χρησιµότητα και την αναγκαιότητα του παραµυθιού και τόσο οι έρευνες όσο και η βιβλιογραφία µε βοήθησαν πολύ στην εξέλιξη της έρευνάς µου. Σ ένα µετ έπειτα στάδιο, επισκέφθηκα το Δηµοτικό Σχολείο ( ) και το Δηµόσιο Νηπιαγωγείο ( ). Αυτές οι επισκέψεις µε βοήθησαν για συλλογή δεδοµένων όσο και για παρακολούθηση πρακτικών µεθόδων διδασκαλίας του παραµυθιού και χρήσης του στην διεξαγωγή του µαθήµατος της γλώσσας. Βλέποντας τους/τις εκπαιδευτικούς στην διδασκαλία του παραµυθιού σε Δηµοτικό και Νηπιαγωγείο αντίστοιχα ήταν ένα µεγάλο βοήθηµα στην µελέτη µου. Έχοντας µαζέψει δεδοµένα από παλαιότερες και πιο σύγχρονες έρευνες, και όπως σας είπα την βιβλιογραφία µου και τις επισκέψεις µου µε οδήγησαν στα αποτελέσµατα της έρευνάς µου που θα αναλυθούν σε µεταγενέστερο στάδιο. Τέλος, παραθέτονται τα συµπεράσµατα µου, µέσα απ όλα όσα παρακολούθησα και µελέτησα αλλά και τις εισηγήσεις που κατά την γνώµη µου θα βοηθήσουν στην βελτίωση της διδασκαλίας, εκµάθησης και χρήσης ενός παραµυθιού µε πιο δηµιουργικούς, πρωτότυπους και ευχάριστους τρόπους για τα παιδιά.

17 ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟΣ ΛΟΓΟΣ Εγγενείς δυσκολίες Όγκος πληροφοριών Βαθµός δυσκολίας Αποσπασµένα θέµατα από συγκείµενο Όχι απαραίτητα ενδιαφέροντα ή κοντά στις εµπειρίες Σηµασιολογική πυκνότητα γραπτού λόγου Ονοµατικά σύνολα...

18 ΠΗΓΕΣ Creme, P. and Lea, M.R (1997). Writing at University. Open University Press. CAPLITS (2008). Student Writing Guide: Academic Writing in Educational Settings. London: Institute of Education Κουτσουλέλου, Σ. (2006) Λεξιλογικές επιλογές στις εισαγωγές γλωσσολογικών άρθρων. Γλωσσολογία, 17, Koutsantoni, D. (2005) Greek Cultural Characteristics and Academic Writing. Journal of Modern Greek Studies, Volume 23: Lea, M.R. and Street, B.V. (1998). Student Writing in Higher Education: an academic literacies approach. Studies in Higher Education, 23 (2): Lillis, T. (1999). Redefining the problem of student writing. In M. Graal and R. Clacrk (eds). Partnerships across the curriculum. University of Leicester Teaching and Learning Unit. Proceedings of the 6th Annual Writing Development in Higher Education conference. Μητσικοπούλου, Β. (2000). Λόγος, κείµενο, κειµενικό είδος και επίπεδο ύφους. Πύλη για την Ελληνική γλώσσα. Διαθέσιµο στο language.gr/ greeklang/studies/discourse/contents.html.