«ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΜΕ ΠΑΡΑΚΛΙΝΙΟΥΣ ΑΝΑΛΥΤΕΣ» Δρ. ΓΕΩΡΓΙΟΣ Ε. ΑΝΤΩΝΑΚΟΣ ΙΑΤΡΟΣ ΒΙΟΠΑΘΟΛΟΓΟΣ

Transcript

1 «ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΜΕ ΠΑΡΑΚΛΙΝΙΟΥΣ ΑΝΑΛΥΤΕΣ» Δρ. ΓΕΩΡΓΙΟΣ Ε. ΑΝΤΩΝΑΚΟΣ ΙΑΤΡΟΣ ΒΙΟΠΑΘΟΛΟΓΟΣ

2 POCT Κάθε ιατρική διαγνωστική δοκιμασία που διενεργείται «παρά τῇ κλίνη» που ασθενούς (παρακλίνια) POINT OF CARE TESTING Κάθε ιατρική διαγνωστική δοκιμασία (Test) που πραγματοποιείται στο σημείο (Point) που βρίσκεται ο ασθενής «κοντά» στον ασθενή «δίπλα» στον ασθενή «στον ίδιο χώρο» με τον ασθενή και που παρέχεται ιατρική φροντίδα (Care) (περιπατητικός)

3 Η ΠΑΡΑΚΛΙΝΙA ΔΟΚΙΜΑΣΙΑ Μπορεί να αφορά Την καταγραφή μιας φυσικής παραμέτρου (θερμοκρασία αρτηριακή πίεση) Ηλεκτροφυσιολογικό έλεγχο (ΗΚΓ) Απεικονιστικό έλεγχο (υπερηχογράφημα) «Κλασικό» εργαστηριακό έλεγχο «παρακλίνιες εργαστηριακές εξετάσεις»

4 ΠΑΡΑΚΛΙΝΙA ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΕΞΕΤΑΣH Παρακλίνια εργαστηριακή εξέταση ονομάζεται πρακτικά κάθε εργαστηριακή εξέταση (test) που εκτελείται εκτός των «Κεντρικών Εργαστηρίων» Με τη βοήθεια Από κάποιον Ενός «Rapid Diagnostic Test» είτε «Παρακλίνιο Εργαστηριακό Αναλυτή»

5 RAPID DIAGNOSTIC TESTS ψευδώς θετικά ευαισθησία Τα rapid diagnostic tests ψευδώς αρνητικά Είναι ταχείας εκτέλεσης διαγνωστικά τεστ «ενδεικτικά» και όχι «αποδεικτικά» της ύπαρξης ή της μη ύπαρξης ενός διαφοροδιαγνωστικά πιθανολογούμενου υποκείμενου νοσήματος ειδικότητα

6 RAPID DIAGNOSTIC TESTS Περιλαμβάνουν ευρεία γκάμα εξετάσεων. από την ανίχνευση εστεράσης των λευκοκυττάρων στα ούρα και την ανίχνευση τεχνικές αντιγονοπαρουσίας κυρίως ανοσοχρωματογραφικές του πλασμωδίου της ελονοσίας στο αίμα έως την «ταχεία διαγνωστική εξέταση για την γρίπη» και την «ταχεία διαγνωστική εξέταση για την HIV λοίμωξη»

7 ΠΑΡΑΚΛΙΝΙΟΙ ΑΝΑΛΥΤΕΣ Οι παρακλίνιοι «εργαστηριακοί αναλυτές» Είναι μικρού μεγέθους «φορητά» αναλυτικά όργανα

8 ΠΑΡΑΚΛΙΝΙΟΙ ΑΝΑΛΥΤΕΣ που εκτελούν ευρεία γκάμα εργαστηριακών εξετάσεων. «Μονοπαραμετρικούς» μέτρηση μιας μόνο εργαστηριακής παραμέτρου διακρίνονται «Πολυπαραμετρικούς» μέτρηση δύο ή περισσότερων εργαστηριακών παραμέτρων

9 ΠΑΡΑΚΛΙΝΙΟΙ ΑΝΑΛΥΤΕΣ παραδείγματα..μεγάλο παρακλίνιων εύρος κυκλοφορούντων αναλυτών συσκευών. 1 αναλυτές «αυτομέτρησης» γλυκόζης Από τους «κλασικούς» ολικού αίματος Υπάρχουν συστήματα που εκτός από γλυκόζη μετρούν και κετόνες Υπάρχουν συστήματα που μετρούν HbA1c Στα συστήματα συνεχούς καταγραφής νυγμού δια βελόνης υποδόριου αισθητήρα

10 ΠΑΡΑΚΛΙΝΙΟΙ ΑΝΑΛΥΤΕΣ παραδείγματα παρακλίνιων αναλυτών 2 «φορητοί» πολυπαραμετρικοί αναλυτές διενέργειας «κλασικών» βιοχημικών ή ανοσοχημικών εξετάσεων μεθοδολογίας «υγρής» χημείας είτε μεθοδολογίας «ξηρής» χημείας Test Menu: Bilirubin, Cholesterol, HDL Cholesterol, Creatinine, Glucose, Hemoglobin, Potassium, Triglycerides, Uric Acid, Urea, Alkaline Phosphates, Amylase, CK, GGT, GOT (AST), GPT (ALT) POC Cardiac testing:troponin, NT ProBNP, CK-MB, Myoglobin

11 ΠΑΡΑΚΛΙΝΙΟΙ ΑΝΑΛΥΤΕΣ παραδείγματα παρακλίνιων αναλυτών 3 πολυπαραμετρικοί αναλυτές αερίων αίματος και ηλεκτρολυτών ph po2 pco2 K Na Cl

12 ΠΑΡΑΚΛΙΝΙΟΙ ΑΝΑΛΥΤΕΣ παραδείγματα παρακλίνιων αναλυτών 4 πολυπαραμετρικοί αναλυτές ελέγχου «πήξης του αίματος» POC Coagulation monitoring PT / INR ΑPTT

13 ΠΑΡΑΚΛΙΝΙΟΙ ΑΝΑΛΥΤΕΣ παραδείγματα παρακλίνιων αναλυτών 5 αναλυτές μοριακής διαγνωστικής (ανίχνευσης νουκλεϊνικών οξέων) όλα τα στάδια σε μια συσκευασία (Lab on a chip) Ανίχνευση παθογόνων - αναπνευστικoύ - γαστρεντερικού - θετικών αιμοκαλλιεργειών - Ε.Ν.Υ

14 ΒΑΣΙΚΗ ΕΡΩΤΗΣΗ.. πού χρειάζονται οι παρακλίνιες εξετάσεις;;;;; αν βεβαίως χρειάζονται.. πότε διευκολύνουν;;; αν βεβαίως διευκολύνουν..

15 ΟΙ ΠΑΡΑΚΛΙΝΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΧΡΕΙΑΖΟΝΤΑΙ ΚΥΡΙΩΣ. 1 Εκεί όπου δεν υπάρχει πρόσβαση σε οργανωμένο εργαστήριο Όπως είναι οι απομεμακρυσμένοι Φορείς Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας

16 ΟΙ ΠΑΡΑΚΛΙΝΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΧΡΕΙΑΖΟΝΤΑΙ ΚΥΡΙΩΣ. 1 Εκεί όπου δεν υπάρχει πρόσβαση σε οργανωμένο εργαστήριο αλλά και οι Κινητές Μονάδες Υγείας και τα ασθενοφόρα οχήματα τα πλοία οι αεροδιακομιδές

17 ΟΙ ΠΑΡΑΚΛΙΝΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΧΡΕΙΑΖΟΝΤΑΙ ΚΥΡΙΩΣ. 2 Σε καταστάσεις «ιδιαίτερων συνθηκών» όπως σε φυσικές καταστροφές σεισμοί πλημύρες Κινητό Νοσοκομείο Εκστρατείας και σε εμπόλεμες συρράξεις

18 ΟΙ ΠΑΡΑΚΛΙΝΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΧΡΕΙΑΖΟΝΤΑΙ ΚΥΡΙΩΣ. 3 Eκεί όπου απαιτείται συνεχής & τακτική παρακολούθηση η παρακολούθηση στο σπίτι με συσκευές αυτομέτρησης ή με συστήματα συνεχούς καταγραφής αποτελεί πραγματικότητα Καρδιολογικά περιστατικά Διαβητολογικά περιστατικά

19 ΟΙ ΠΑΡΑΚΛΙΝΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΧΡΕΙΑΖΟΝΤΑΙ ΚΥΡΙΩΣ. 4 Επίσης εκεί που απαιτείται γρήγορη (τάχιστη) απάντηση Μονάδες Εντατικής Θεραπείας και Μονάδες Αυξημένης Φροντίδας Τμήματα Επειγόντων Περιστατικών Χειρουργεία δηλαδή σε οργανωμένους νοσοκομειακούς χώρους.

20 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ.. ποιοί εκτελούν τις παρακλίνιες εξετάσεις;;;;; ποιοί χειρίζονται τους παρακλίνιους αναλυτές;;;;;

21 ΧΕΙΡΙΣΤΕΣ ΤΩΝ ΠΑΡΑΚΛΙΝΙΩΝ ΑΝΑΛΥΤΩΝ Οι χειριστές των παρακλίνιων αναλυτών Είναι κυρίως οι κλινικοί γιατροί καθώς και το νοσηλευτικό προσωπικό

22 ΧΕΙΡΙΣΤΕΣ ΤΩΝ ΠΑΡΑΚΛΙΝΙΩΝ ΑΝΑΛΥΤΩΝ Οι χειριστές των παρακλίνιων αναλυτών αλλά και οι ίδιοι οι ασθενείς ή το «οικογενειακό» τους περιβάλλον

23 ΠΑΡΑΚΛΙΝΙΟΙ ΑΝΑΛΥΤΕΣ ΣΤΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ Η εγκατάσταση παρακλίνιων αναλυτών και σε οργανωμένους νοσοκομειακούς χώρους είναι πλέον δεδομένη (παρά την ύπαρξη των Κεντρικών Εργαστηρίων)

24 ποιότητα ΑΠΟΤΕΛΟΥΝ ΚΟΜΜΑΤΙΑ ΕΝΟΣ «ΣΥΝΘΕΤΙΚΟΥ ΠΑΖΛ» Η έκταση και το εύρος αυτής της εγκατάστασης θα πρέπει να έχει κριτήρια και να συνεκτιμούνται τουλάχιστον 3 βασικές παράμετροι Ποια είναι αυτά τα 3 κομμάτια του πάζλ ;;; χρησιμότητα 2 κόστος

25 Η συνδυαστική μελέτη αυτών των τριών βασικών παραμέτρων (συνιστωσών) Οδηγεί μοιραία στην διατύπωση κάποιων αυτονόητων ερωτημάτων. της κλινικής χρησιμότητας της ποιότητας λειτουργίας του οικονομικού κόστους

26 ΤΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΠΡΟΚΥΠΤΟΥΝ. Χρειάζονται οι παρακλίνιες εξετάσεις στα οργανωμένα νοσοκομεία;;; Τι εξυπηρετεί η διενέργεια «εξετάσεων παρά τη κλίνη» από τη στιγμή που υπάρχουν τα οργανωμένα κεντρικά εργαστήρια;;; Η εκτέλεσή τους επιφέρει κάποια βελτίωση στον συνολικό τρόπο διαχείρισης των ζητουμένων εξετάσεων και των εξεταζομένων;;; Συμφέρει οικονομικά η διενέργεια παρακλίνιων εξετάσεων συγκριτικά με την εναλλακτική εκτέλεσή τους από τα κεντρικά εργαστήρια;;;

27 ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΠΡΟΚΥΠΤΟΥΝ. Πως ελέγχεται η ποιότητα της λειτουργίας των παρακλίνιων αναλυτών και η αξιοπιστία των παραγόμενων αποτελεσμάτων;;; Πως διασφαλίζεται η συγκρισιμότητα των ποσοτικών αποτελεσμάτων τους με τα αντίστοιχα αποτελέσματα του κεντρικού εργαστηρίου;;; Υπάρχει δυνατότητα διασύνδεσής τους με Κεντρικό Πληροφοριακό Σύστημα;;; Τα αποτελέσματα που εκδίδουν μπορούν να καταχωρούνται στις ηλεκτρονικές «καρτέλες» των ασθενών;;;

28 ΟΙ ΠΑΡΑΚΛΙΝΙΟΙ ΑΝΑΛΥΤΕΣ σε καμία περίπτωση Δεν «αντικαθιστούν» τους «μεγάλους» Εργαστηριακούς Αναλυτές

29 ΟΙ ΠΑΡΑΚΛΙΝΙΟΙ ΑΝΑΛΥΤΕΣ σε κάθε περίπτωση και γι αυτό το λόγο πρέπει να ελέγχονται από το Κεντρικό Εργαστήριο συμπληρώνουν και επικουρούν την λειτουργία του Κεντρικού Εργαστηρίου

30 ΠΟΙΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΧΕΙ ENAΣ ΙΔΑΝΙΚΟΣ ΠΑΡΑΚΛΙΝΙΟΣ ΑΝΑΛΥΤΗΣ;; Να είναι «απλός» στην χρήση. Να δέχεται ως δείγμα ολικό αίμα ή ούρα (αυτούσια βιολογικά υγρά). Να έχει εύκολη συντήρηση. Να διαθέτει σύστημα Bar-code για αντιδραστήρια και ορούς ελέγχου. Να διαθέτει αντιδραστήρια σταθερά σε θερμοκρασία δωματίου. Να εκτυπώνει αποτελέσματα. Να διαθέτει «έξυπνο» λογισμικό. Να μπορεί να διασυνδεθεί με LIS._

31 ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΠΑΡΑΚΛΙΝΙΩΝ ΑΝΑΛΥΤΩΝ;; Είναι μετακινούμενα, φορητά όργανα εύκολης εγκατάστασης. Μπορούν να βρίσκονται ακριβώς δίπλα από τον ασθενή. Εμφανίζονται λιγότερα προαναλυτικά σφάλματα. Η λήψη δείγματος για ανάλυση συνήθως είναι εύκολη (π.χ σταγόνα). Απαιτούν συνήθως «ακατέργαστο» βιολογικό δείγμα (π.χ απαιτούν ολικό αίμα και όχι ορό ή πλάσμα). Αρκούνται σε μικρό όγκο δείγματος. Μειώνεται αισθητά ο χρόνος διεκπεραίωσης (ΤΑΤ). Έχουν λιγότερα είδη αναλωσίμων. Καταναλώνεται λιγότερο χαρτί (πιο «πράσινα» συστήματα). «Ισχυροποιούν» την ασφάλεια του εμπλεκόμενου προσωπικού._

32 ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΠΑΡΑΚΛΙΝΙΩΝ ΑΝΑΛΥΤΩΝ;; Βρίσκονται μακριά από τον οργανωμένο εργαστηριακό χώρο και μακριά από τον διαρκή έλεγχο των «έμπειρων» εργαστηριακών. Απαιτείται εκπαίδευση του προσωπικού που τους χειρίζεται το οποίο δεν διαθέτει προγενέστερη εργαστηριακή εμπειρία και εξοικείωση. Συνήθως εμφανίζουν μεγαλύτερο κόστος ανά διενεργούμενη εξέταση συγκριτικά με το κεντρικό εργαστήριο. Τα αποτελέσματά τους για να γίνουν συγκρίσιμα με τα αντίστοιχα αποτελέσματα του κεντρικού εργαστηρίου απαιτούν την χρήση μαθηματικών μοντέλων εξομοίωσης (εξισώσεων). Έχουν «δυσκολότερη» σύνδεση με τα πληροφοριακά συστήματα (Εργαστηριακά και Νοσοκομειακά)._

33 ΚΑΠΟΙΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΟΥΜΕΝΕΣ ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΚΕΝΤΡΙΚΟΙ ΑΝΑΛΥΤΕΣ ΠΑΡΑΚΛΙΝΙΟΙ ΑΝΑΛΥΤΕΣ Μία εντοπισμένη και συγκεκριμένη θέση εργασίας Συγκεκριμένη σταθερή οργανολογία Συγκεκριμένο και εξειδικευμένο προσωπικό Προσωπικό εστιασμένο στο εργαστήριο Πολλές διασκορπισμένες θέσεις εργασίας Πολλά διαφορετικά όργανα Πολυπληθές-εναλασσόμενο μη ειδικό προσωπικό Προσωπικό εστιασμένο στον ασθενή

34 ΠΑΡΑΚΛΙΝΙΟΙ ΑΝΑΛΥΤΕΣ Στον ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑΚΟ ΧΩΡΟ Κεντρικό ρόλο στην διαχείριση των παρακλίνιων γύρω από αναλυτών τον συντονιστή αναπτύσεται μία ομάδα διαδραματίζει εργασίας σε ένα νοσοκομειακό χώρο ένας οριζόμενος ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ (point of care coordinator)

35 ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗ;;; Πρώτη προτεραιότητα του Συντονιστή είναι η σύγκριση των υποψήφιων προς εγκατάσταση παρακλίνιων οργάνων με τους αναλυτές του κεντρικού εργαστηρίου, ώστε να εφαρμόζεται η ίδια μεθοδολογία όπου αυτό είναι δυνατόν και να υπάρχει απόλυτη συγκρισιμότητα των αποτελεσμάτων. Αν αυτό δεν είναι εφικτό πρέπει να μεριμνά ώστε να διασφαλίζεται η συγκρισιμότητα των αποτελεσμάτων με μαθηματικές εξισώσεις εξομοίωσης. Δεύτερη προτεραιότητα του Συντονιστή είναι η μέριμνα ώστε να τοποθετείται ο ίδιος τύπος παρακλίνιων κεφάλαιο μείζονος σημασίας Νοσοκομείου. οργάνων στις διαφορετικές τοποθεσίες του Αν αυτό δεν είναι εφικτό πρέπει να μεριμνά ώστε να διασφαλίζεται η συγκρισιμότητα των αποτελεσμάτων με μαθηματικές εξισώσεις εξομοίωσης.

36 Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗ Ο Συντονιστής επίσης πρέπει: Να διασφαλίζει ότι όλα τα συστήματα είναι συμβατά με τις ανάγκες των Τμημάτων που κυρίως εξυπηρετούν. Να αναλύει και να μελετά συστηματικά τα στοιχεία του ελέγχου ποιότητας και να διακόπτει την λειτουργία τους οσάκις κρίνει ότι απαιτείται. Να συντονίζει και να επιβλέπει το προσωπικό που κυρίως χρησιμοποιεί τα παρακλίνια αναλυτικά όργανα δίνοντας κατευθυντήριες οδηγίες. Να οργανώνει εκπαιδευτικά προγράμματα για τους χρήστες._ ΟΔΗΓΙΕΣ

37 Η ΣΥΝΔΕΣΙΜΟΤΗΤΑ.. Οι παρακλίνιοι αναλυτές πρέπει να συνδέονται με το εργαστηριακό πληροφοριακό σύστημα (LIS) και με το νοσοκομειακό πληροφοριακό σύστημα (HIS) Αυτό διότι πρέπει να καταχωρούνται και να αποθηκεύονται: τα στοιχεία του ασθενούς ο κωδικός του χειριστή ο χρόνος διεκπεραίωσης του δείγματος τα αποτελέσματα των εξετάσεων

38 Η ΔΙΑΠΙΣΤΕΥΣΗ. ΠΡΟΤΥΠΟ 22870: 2016 (αναθεωρημένη έκδοση) Προσδιορίζει συγκεκριμένες απαιτήσεις για POCT δοκιμές ΠΡΟΤΥΠΟ 15189

39 POCT. IN HOME Ο απλός ασθενής συνήθως δεν είναι επαγγελματίας υγείας Η ευθύνη των ειδικών στο συγκεκριμένο πεδίο είναι τεράστια. ποιοί είναι όμως οι ειδικοί;; Όταν χρησιμοποιεί ο ίδιος παρακλίνιους αναλυτές πάσης φύσης πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικός και τακτικά να συμβουλεύεται τους ειδικούς..

40 ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΑΣ ΓΛΥΚΟΖΗ ΠΗΞΗ ΑΕΡΙΑ ΑΝΑΛΥΣΗ ΟΥΡΩΝ ΚΑΡΔΙΑΚΟΙ ΔΕΙΚΤΕΣ