Κείμενο 1: «Το πατουσάκι που με στοίχειωσε Ενός παιδιού απ τη Συρία, χωρίς πρόσωπο»

Transcript

1 ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ ΓΡΑΠΤΕΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ MΑΪΟΥ - ΙΟΥΝΙΟΥ 2017 ΤΑΞΗ : Γ ΜΑΘΗΜΑ : ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ : 29/05/2018 ΔΙΑΡΚΕΙΑ : 2 ΩΡΕΣ ΩΡΑ ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ : : 08:00 10:00 π.μ. ΤΜΗΜΑ:. ΤΟ ΓΡΑΠΤΟ ΑΠΟΤΕΛΕΙΤΑΙ ΑΠΟ ΕΠΤΑ (7) ΣΕΛΙΔΕΣ Να γράψετε στο φύλλο εξέτασης και στο εξεταστικό δοκίμιο τα στοιχεία σας (ονοματεπώνυμο, τμήμα, ημερομηνία). Το εξεταστικό δοκίμιο αποτελείται από δύο (2) μέρη. Να απαντήσεις σε όλα τα ερωτήματα. Οι απαντήσεις και η παραγωγή λόγου να γραφούν στο φύλλο εξέτασης, όχι στο εξεταστικό δοκίμιο. Απαγορεύεται η χρήση διορθωτικού υγρού ή ταινίας (Tipp-Ex). 1. ΓΛΩΣΣΑ (ΜΟΝΑΔΕΣ 6) Κείμενο 1: «Το πατουσάκι που με στοίχειωσε Ενός παιδιού απ τη Συρία, χωρίς πρόσωπο» Τα παιδιά κλαίνε, φοβούνται, σκοτώνονται Στη Συρία του συνεχούς πολέμου, στην Αμερική των όπλων και στην Ευρώπη της τρομοκρατίας. Σε έναν πλανήτη που κατά κόρον διοικείται από συμφεροντολόγους απαθείς. Και πονάει και σου ραγίζει την καρδιά. Εικόνες που προκαλούν αποστροφή. Δε θες να τις βλέπεις. Γυρνάς το κεφάλι. Δε θες να ξέρεις ότι συμβαίνουν αυτά τα αίσχιστα που προσβάλλουν την ανθρωπότητα. Κι όμως συμβαίνουν και τα προκαλούν ανθρώπινα όντα, με ηθικούς αυτουργούς, κυρίως, κουστουμαρισμένους τύπους με αξιώματα. Κύριο μέλημά τους, το προσωπικό συμφέρον. Σκοτώνουν τα παιδιά, το μέλλον. Ξεριζώνουν την ελπίδα. Στο μυαλό εικόνες από μικρά αγγελούδια ενός κατώτερου Θεού, με απόφαση ανθρώπου. Με στοίχειωσε ένα πατουσάκι. Ρίζωσε στα έγκατα του μυαλού. Δεν ήταν οποιοδήποτε πατουσάκι, ήταν το πατουσάκι ενός παιδιού χωρίς πρόσωπο. Ήταν το μόνο που φαινόταν. Ένα πατουσάκι και γύρω γύρω ερείπια. Το σημάδι ότι κάποτε εκεί υπήρχε ζωή. Μία παιδική φωνούλα. Παιδιά σκεπασμένα από τη σκόνη, φοβισμένα, να κλαίνε. Ένα κοριτσάκι κρατάει την κούκλα της. Της κλείνει τα μάτια, για να μην δει τη φρικαλεότητα των άψυχων ανθρώπων. Με βλέμμα απορίας, λες και τους φωνάζει «τι κάνετε; Δε βλέπετε ότι εδώ υπάρχουν παιδιά;» και προστατεύει όσο γίνεται την κούκλα της. 1 ΒΑΘΜΟΣ... ΟΛΟΓΡΑΦΩΣ... ΥΠΟΓΡΑΦΗ...

2 Παιδιά τυλιγμένα σε σεντόνια. Κλειστά τα μάτια. Ηρέμησαν. Για αυτά ο πόλεμος έχει τελειώσει. Τώρα μπορούν να ζήσουν κι ας είναι νεκρά. Κάποια παιδιά πλέον φοβούνται να πάνε στο σχολείο. Όχι γιατί είναι αδιάβαστα. Φοβούνται μήπως δεν επιστρέψουν ξανά στο σπίτι. Πιθανόν να πρέπει να κρυφτούν κάτω από τα θρανία, να προσποιηθούν τα νεκρά για να γλιτώσουν από το χέρι του ενόπλου που, έχοντας τη δικιά του δικαιολογία, σκορπάει τον θάνατο. Προκαλεί τρόμο και μόνο η ιδέα ότι υπάρχει άνθρωπος που αντικρίζει τις εικόνες από τη Συρία και δεν πονάει έστω για λίγο. Γιατί ακόμη κι αυτό το λίγο μπορεί να αναστήσει την ελπίδα. Γεωργία Μιχαήλ, «Cyprus Times», 25 Φεβρουαρίου 2018 (διασκευή) Κείμενο 2: «Λόγος υπέρ της ειρήνης» Όταν οι άνθρωποι σκέφτονται τον βομβαρδισμό του Ιράκ, έχουν στο μυαλό τους την εικόνα του Σαντάμ Χουσεΐν με στρατιωτική στολή ή ίσως ένοπλων στρατιωτών με μεγάλα μουστάκια. Όμως, περισσότερα από τα μισά από τα 24 εκατομμύρια του ιρακινού λαού είναι παιδιά κάτω των 15 ετών. Αυτό σημαίνει 12 εκατομμύρια παιδιά. Παιδιά σαν και 'μένα. Ρίξτε λοιπόν μια ματιά πάνω μου, μια προσεκτική ματιά. Γιατί είμαι αυτό που θα έπρεπε να έχετε στο μυαλό σας, όταν σκέφτεστε τον βομβαρδισμό του Ιράκ. Είμαι αυτό που πρόκειται να καταστρέψετε. Αν είμαι τυχερή, θα σκοτωθώ αμέσως, σαν τα τριακόσια παιδιά που δολοφονήθηκαν από τις έξυπνες βόμβες σας σε ένα καταφύγιο στη Βαγδάτη στις 16 Φεβρουαρίου του Η έκρηξη προκάλεσε μια τόσο δυνατή φωτιά, που αποτύπωσε τα περιγράμματα εκείνων των παιδιών και των μητέρων τους στους τοίχους. Μπορεί όμως να μην είμαι τυχερή και να πεθάνω αργά, σαν τον 14χρονο Αλί Φαϊζάλ, που αυτή τη στιγμή είναι στον θάλαμο των ετοιμοθάνατων του Νοσοκομείου Παίδων της Βαγδάτης. Έχει κακόηθες καρκινικό λέμφωμα εξαιτίας του απεμπλουτισμένου ουρανίου στα βλήματα του Πολέμου του Κόλπου. Ή μπορεί και να μην πεθάνω, αλλά να ζήσω για χρόνια με ψυχολογικές επιπτώσεις που δεν μπορείτε να δείτε από μακριά. Όπως ο Σαλμάν Μοχάμεντ, που ακόμη και τώρα δεν μπορεί να ξεχάσει τον τρόμο που έζησε μαζί με τις μικρές αδελφές του, όταν βομβαρδίσατε το Ιράκ το Ακόμη βλέπει εφιάλτες με σειρήνες αεροπορικών επιδρομών. Ή μπορεί να χάσω τους γονείς μου, όπως ο Αλί που ήταν τριών ετών όταν δολοφονήσατε τον πατέρα του 2

3 στον Πόλεμο του Κόλπου. Ο Αλί ξεσκόνιζε για τρία χρόνια καθημερινά τον τάφο του πατέρα του φωνάζοντάς του: «Έλα, μπαμπά, μπορείς να βγεις τώρα, αυτοί που σε έβαλαν εδώ έχουν φύγει». Φανταστείτε ότι αυτά είναι παιδιά σας, ανιψιές σας, ανιψιοί σας ή γείτονες. Φανταστείτε τον γιο σας να κραυγάζει από την οδύνη με ακρωτηριασμένο ένα μέλος του, ενώ εσείς δεν μπορείτε να κάνετε τίποτα, για να απαλύνετε τον πόνο του ή να τον βοηθήσετε. Φανταστείτε την κόρη σας να κλαίει κάτω από τα ερείπια ενός κτιρίου που έχει καταρρεύσει, ενώ εσείς δεν μπορείτε να την πλησιάσετε. Φανταστείτε τα παιδιά σας να τριγυρνάνε στους δρόμους πεινασμένα και μόνα, αφού σας έχουν δει να πεθαίνετε μπροστά στα μάτια τους. Δεν πρόκειται για περιπετειώδη ταινία, για φανταστική ιστορία ή για βιντεοπαιχνίδι. Είναι πραγματικότητα για τα παιδιά στο Ιράκ. Πρόσφατα, μια διεθνής ομάδα ερευνητών πήγε στο Ιράκ για να εξακριβώσει τι επίδραση έχει στα παιδιά εκεί η πιθανότητα του πολέμου. Τα μισά παιδιά με τα οποία μίλησαν είπαν ότι δεν έβλεπαν κανέναν λόγο για να ζουν. Ερωτήσεις: Το πιο πάνω κείμενο εκφωνήθηκε από την 12χρονη Αμερικανίδα μαθήτρια Charlotte Aldebron σε μια συγκέντρωση στις ΗΠΑ στις 15 Φεβρουαρίου. ΜΕΡΟΣ Α : Κατανόηση κειμένων (μονάδες 2) Α1. Ποιος είναι ο πομπός στο κείμενο 1 και ποιοι οι πιθανοί αποδέκτες; Α2. Η συντάκτρια του κειμένου 2 είναι εναντίον του πολέμου. Γράψτε δυο (2) τρόπους με τους οποίους στηρίζει τη θέση της αυτή. Να παραθέσετε και τις αντίστοιχες φράσεις του κειμένου. ΜΕΡΟΣ Β : Οργάνωση κειμένων (μονάδα 1) Β1. Σε ποιο κειμενικό είδος ανήκει το κείμενο 1 και σε ποιο το κείμενο 2 ; (0,5 μον.) Β2. Να δώσετε έναν άλλο τίτλο που να ταιριάζει στο κείμενο 2. (0,5 μον.) ΜΕΡΟΣ Γ : Μορφοσυντακτικά φαινόμενα (μονάδες 2) Γ1. Να γράψετε το είδος των πιο κάτω δευτερευουσών ονοματικών προτάσεων που είναι έντονα γραμμένες και υπογραμμισμένες στο κείμενο 1 και να βρείτε τον συντακτικό τους ρόλο. (α)... Φοβούνται μήπως δεν επιστρέψουν ξανά στο σπίτι. (β)... Πιθανόν να πρέπει να κρυφτούν κάτω από τα θρανία 3

4 Γ2. Να αναγνωρίσετε το είδος των έντονα γραμμένων και υπογραμμισμένων δευτερευουσών επιρρηματικών προτάσεων του κειμένου 2 και να γράψετε την επιρρηματική σχέση που εκφράζουν. (α)... όταν σκέφτεστε τον βομβαρδισμό του Ιράκ. (β)... για να απαλύνετε τον πόνο του. ΜΕΡΟΣ Δ : Λεξιλογικές ασκήσεις (μονάδα 1) Δ1. Διατηρώντας τον γραμματικό τύπο (ουσιαστικό ρήμα) να γράψετε: ένα συνώνυμο για τη λέξη οδύνη ένα αντίθετο για τη λέξη ηρέμησαν (0,5 μον.) Δ2. Να δώσετε το τονικό παρώνυμο της λέξης φύγει (0,5 μον.) Να δώσετε το ομόηχο της λέξης κλείνει ΜΕΡΟΣ E : ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΓΡΑΠΤΟΥ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΟΥ ΛΟΓΟΥ (μονάδες 8) Το Σχολείο σας, στοχεύοντας στην ευαισθητοποίηση της κοινωνίας για το δράμα των προσφύγων που προκαλεί ο πόλεμος, πρόκειται να εκδώσει ένα περιοδικό με άρθρα, ποιήματα, έργα τέχνης κ.λ.π. με αντιπολεμικό χαρακτήρα. Ως Πρόεδρος του ΚΜΣ να γράψετε ένα άρθρο, που θα δημοσιευθεί σ αυτό το περιοδικό, στο οποίο θα αναφερθείτε σε δύο (2) αιτίες που προκαλούν τους πολέμους, καθώς και σε δύο (2) τραγικές επιπτώσεις για την ανθρωπότητα. (Έκταση: λέξεις) 2. ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ (ΜΟΝΑΔΕΣ 6) Να διαβάσετε προσεκτικά τα κείμενα και να απαντήσετε σε όλες τις ερωτήσεις. Κείμενο 1: ΔΙΔΑΓΜΕΝΟ - Λόρενς Ντάρελ, Πικρολέμονα (Aπόσπασμα) Το στρατόπεδο είχε μετακινηθεί τώρα από το φρούριο στην Κοκκινοτριμιθιά και εδώ, στο τραχύ γυμνό και άχαρο πλάτωμα, οι σκαπανείς του στρατού είχαν φτιάξει μερικές παράγκες κι ένα μεγάλο συρματόκλειστο περίβολο. Από μακριά φαινόταν σαν κάποιο εγκαταλελειμμένο κοτέτσι για γαλόπουλα. 4

5 Ανέβηκα ίσαμε κει με τον Φόστερ που μιλούσε απελπισμένα για την έλλειψη λογικής που έδειχναν οι κρατούμενοι, για την πλήρη περιφρόνηση του νόμου και την έλλειψη πολιτικής ηθικής. «Τα τρία τέταρτα περίπου απ αυτά τα μπαστάρδικα θα καταδικάζονταν για σοβαρές παραβάσεις του νόμου», επανελάμβανε με περιττή ανησυχία! Και ρίχνουν σβόλους χώμα στους επισκέπτες και μας φωνάζουν «φασίστες». Εμείς, φασίστες, σε ρωτάω! Οι συνθήκες διαβιώσεως ήσαν στενάχωρες αλλ όχι κακές. Ίσως πολύ λιγότερο σκληρές παρά για πολλούς νέους που κάνουν το στρατιωτικό τους. Επιθεωρήσαμε τις παράγκες κι εξετάσαμε τα ζητήματα της τροφής και της παροχής ζεστού νερού. Αν έκρινα από τα βιβλία που βρίσκονταν στα περισσότερα περβάζια των παραθύρων και στα κρεβάτια, αρκετοί από τους τρομοκράτες θα ήσαν διανοούμενοι. [ ] Αυτά τα πράγματα με πλήγωναν, όταν για πρώτη φορά καταλάβαινα πως η έκκληση της οργάνωσης δεν απευθυνόταν σε κακοποιούς, σε εκ γενετής εγκληματίες, αλλ ακριβώς στους πιο έξυπνους και ιδεαλιστές ανάμεσα από τους νέους. Αυτοί θα υπόφεραν από τα προστάγματα των ηγετών τους. Ο Παύλος στεκόταν στο παράθυρο, κοιτάζοντας αφηρημένα πέρα στη σκληρή και άγονη αυτή νεκρή ζώνη του κόκκινου αμμοχάλικου. [ ] Στο τέλος αποφάσισα και πήγα κοντά του κι ακούμπησα το χέρι μου στον ώμο του. «Γιατί βρίσκεσαι δω;» τον ρώτησα. Λίγο ήθελε να κλάψει, αλλά το πρόσωπο που γύρισε προς εμένα προσπαθούσε να δείξει ψυχραιμία και απάθεια. Δεν μιλούσε, αλλά με κοίταζε μ ένα βλέμμα έξαλλης αγωνίας σαν κάποιος λύκος να του τραγάνιζε τα σπλάχνα. «Κι αυτός βρέθηκε με μπόμπα», είπε βαριεστημένα ο Φόστερ. «Καταραμένα ανόητα παιδιά! Τι θαρρούν πως κερδίζουν μ όλα τούτα. Την έριξε στην αυλή της εκκλησιάς κοντά στο σταυροδρόμι. Υποθέτω πως πίστευε πως θα μας τρομοκρατούσε». «Αν θέλει να μάθει γιατί την έριξα στην αυλή της εκκλησιάς, ήταν γιατί ήμουνα δειλός, πες του. Είμαι ανάξιος. Όμως οι άλλοι δεν είναι σαν και μένα. Δεν φοβούνται». Ξαφνικά κατάλαβα πως αυτό που πήρα για μίσος προς το πρόσωπό μου, ήτανε πραγματικά κάτι άλλο ντροπή. «Γιατί είσαι δειλός;» Ήταν ακόμη πιο κοντά στο σημείο να κλάψει και κατάπιε γρήγορα το λυγμό του. «Έπρεπε να τη ρίξω σ ένα σπίτι αλλ ήταν μικρά παιδιά που παίζανε στον κήπο. Δεν μπόρεσα. Την έριξα στην αυλή της εκκλησιάς». Υπέροχος εγωισμός της νιότης! Στενοχωριόταν για την αδυναμία του να υπακούσει. Δεν είναι φυσικά εύκολο για νέους που ανατράφηκαν σε χριστιανική κοινωνία, να γίνουν από τη μια μέρα στην άλλη τρομοκράτες. 5

6 Κείμενο 2: ΑΔΙΔΑΚΤΟ - Ρόδης Ρούφος, Η χάλκινη εποχή (Aπόσπασμα) [ ] Λίγες μέρες αργότερα έπιασαν τον Βία και ο Βίας ανήκε στη δική μου ομάδα. Κι όχι μόνο αυτό, μα πιάστηκε πάνω σε δουλειά που τον είχα διατάξει εγώ να κάνει. Τον κράτησαν σε αυστηρή απομόνωση ολόκληρες βδομάδες. Οι δικοί του κι ο δικηγόρος του μάταια γύρευαν άδεια να τον επισκεφτούν. Τελικά μάθαμε από άλλον κρατούμενο ότι έκαναν του Βία ανάκριση τρίτου βαθμού, που εκείνον τον καιρό γινόταν μόνο στους πιο σημαντικούς υπόπτους (αργότερα έγινε υπόθεση ρουτίνας μ όλους σχεδόν τους πολιτικούς κρατούμενους). [ ] -Ο Βίας είναι πολύ γενναίο παιδί, μου είπε ο Πέτρος με την αργή αρχαϊκή του μιλιά. Λέξη δεν ξεστόμισε, αν και δοκίμασαν όλα τα συστήματα πάνω του κι έχει χάσει τις δυνάμεις του. -Τι συστήματα; Ο Πέτρος έμοιαζε να πιστεύει πως όλος ο κόσμος ήξερε τις ανακριτικές μεθόδους που εφαρμόζονταν στον ανακριτικό σταθμό της Ομορφίτας, και δυσκολεύτηκα να του αποσπάσω λεπτομέρειες των όσων είχε πάθει ο Βίας. Πρώτα, καθώς φαίνεται, τον χτύπησαν με γροθιές και κλοτσιές, κάνοντάς του στο μεταξύ ερωτήσεις. Τού χαν σπάσει τα πιο πολλά του δόντια, κι όλο το σώμα του είχε μαυρίσει. Έπειτα τον έδειραν με αλυσίδες, τον κλότσησαν στα γεννητικά όργανα, τον πάτησαν στο στομάχι Ο κατάλογος ήταν μακρύς. -Ποιος τά κανε όλ αυτά; -Δυο ζαπτιέδες¹ κι ένας λοχίας. Τους πρόσταζε ένας ταγματάρχης Ουέρδιγκ. -Ουέρδιγκ; ρώτησα μ έκπληξη. Ένας ξανθός με μεγάλο μουστάκι; -Ναι, αυτός. Καμιά φορά έδερνε και κλοτσούσε τον Βία ο ίδιος, κι όλη την ώρα τον φώναζε «βρωμοέλληνα» και «μπάσταρδο δολοφόνο». -Πού τα ξέρεις εσύ όλ αυτά; -Ήμασταν στο ίδιο κελί. Το καημένο το παιδί, τον λυπόταν η ψυχή μου. Μού λεγε όμως πάντα: «Δε θα με καταφέρουν, θα τους δείξω εγώ!» [ ] Ο Βίας, το ντροπαλό αγόρι που αγαπούσε τη Μαρία κι ήθελε να γίνει ζωγράφος Τούτη η γενιά ήταν χαλκέντερη² περισσότερο απ όσο την είχα φανταστεί. [ ] Ο Πέτρος διέκοψε τους στοχασμούς μου. -Κύριε Αλέξη, ρώτησε σοβαρά, δε βρίσκεις ότι τούτα μοιάζουν με τους διωγμούς των πρώτων Χριστιανών; ¹ζαπτιέδες: αστυνομικοί ² χαλκέντερη: ακούραστη, ακατάβλητη 6

7 Ερωτήσεις: 1. α) Να γράψετε σε ποια ιστορική περίοδο της κυπριακής ιστορίας αναφέρονται και τα δύο κείμενα. (ονομασία- χρονολογία αντίπαλοι) β) Να αναφέρετε και να εξηγήσετε δύο (2) οικουμενικές αξίες που παρουσιάζονται και στα δύο κείμενα. 2. Να αναφέρετε και να σχολιάσετε δύο (2) χαρακτηριστικά για τους κρατούμενους στα «Πικρολέμονα» του Λόρενς Ντάρελ και δύο (2) στη «Χάλκινη εποχή» του Ρόδη Ρούφου. Να δώσετε δύο (2) φράσεις από το κάθε κείμενο, για να δικαιολογήσετε την απάντησή σας. (2 μον.) 3. Τι εικόνα νομίζετε ότι θα σχημάτιζαν οι αναγνώστες (εκτός Κύπρου) του μυθιστορήματος του Λόρενς Ντάρελ για τα στρατόπεδα στην Κύπρο τη συγκεκριμένη ιστορική περίοδο; Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας με δύο φράσεις του κειμένου. (2 μον.) Οι Εισηγήτριες: Η Συντονίστρια Η Διευθύντρια Ιωάννα Μεταξά, Β.Δ. Ιωάννα Μεταξά, Β.Δ. Βαρβάρα Κάσσαρη Όλγα Πολυβίου Β.Δ. Μαρία Στυλιανού Φανή Γεωργίου 7