ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓΙΟΥ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ ΛΕΜΕΣΟΣ ΓΡΑΠΤΕΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2014

Transcript

1 ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΓΙΟΥ ΑΘΑΝΑΣΙΟΥ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ ΛΕΜΕΣΟΣ ΓΡΑΠΤΕΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2014 Μάθημα: ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Ημερομηνία: Τάξη: Γ Χρόνος: 2 ώρες Αριθμός Σελίδων: 6 Το εξεταστικό δοκίμιο αποτελείται από δύο (2) μέρη. Να απαντήσετε σε όλα τα μέρη και σε όλα τα ερωτήματα στα φύλλα εξέτασής σας. Απαγορεύεται η χρήση διορθωτικού υλικού. ΜΕΡΟΣ Α : ΓΛΩΣΣΑ (ΜΟΝΑΔΕΣ 14) [Γ Γυμνασίου, Ενότητα 5η: Ειρήνη Πόλεμος ] Κείμενο 1: Ο πόλεμος είναι ηθικά και πολιτικά απαράδεκτος. Ηθικά, γιατί με τον πόλεμο καταστρέφεται η ζωή και ο πολιτισμός, καταρρακώνεται η ανθρώπινη αξιοπρέπεια και επικρατούν το μίσος και η κακία. Πολιτικά, γιατί καταργούνται ανθρώπινα δικαιώματα και στις σχέσεις των ανθρώπων δεν επικρατεί ο διάλογος, η συνεννόηση και η αλληλοκατανόηση, αλλά η δύναμη που διαθέτει ο ισχυρότερος για να επιβάλει με τη βία τη θέλησή του στους άλλους. Όταν επικρατεί ο πόλεμος, επικρατεί το χάος. Παρόλο που ο άνθρωπος έφτασε σε κάποιο επίπεδο ηθικής και πολιτικής ωριμότητας, δε λύνει τις περισσότερες φορές τις διαφορές που έχει με τους άλλους ειρηνικά. Γι αυτό εξακολουθούν να γίνονται πόλεμοι σε πολλές περιοχές του πλανήτη μας. Οι πόλεμοι γίνονται για να επιβάλουν οι ισχυροί οικονομικοί παράγοντες και κράτη την κυριαρχία τους σε περιοχές του κόσμου και να ικανοποιήσουν τα συμφέροντά τους. Αυτή ήταν πάντα η βασική αιτία για την οποία γίνονταν οι πόλεμοι. Επιπλέον, ένας σημαντικός λόγος είναι αυτός, ότι οι λαοί με την κατάλληλη προπαγάνδα που δέχονται, τυφλώνονται και φανατίζονται εναντίον άλλων λαών που έχουν διαφορετική θρησκεία, διαφορετικές αξίες και διαφορετικό πολιτισμό. Ο πόλεμος υποκινείται από τις πολεμικές βιομηχανίες που έχουν τεράστια συμφέροντα από την κατασκευή και την εμπορία νέων οπλικών συστημάτων. Τα κράτη για να εκσυγχρονίσουν το οπλοστάσιό τους, δαπανούν αμύθητα ποσά τα οποία, αν χρησιμοποιούνταν για ειρηνικούς σκοπούς, θα έλυναν πολλά από τα μεγάλα προβλήματα που αντιμετωπίζει σήμερα η ανθρωπότητα, όπως η καταστροφή του περιβάλλοντος, η πείνα, ο αναλφαβητισμός, η ελλιπής περίθαλψη. Για να γίνει, όμως, αυτό και να απαλλαγεί η ανθρωπότητα από τον εφιάλτη του πολέμου, χρειάζεται να επικρατήσει μια νέα ηθική και πολιτική αντίληψη που έχει σκοπό της την εξυπηρέτηση του ανθρώπου και την προστασία της ζωής. Αυτήν την αντίληψη μπορούν να επιβάλουν οι κοινωνικές και πολιτικές δυνάμεις που είναι αντίθετες προς τον πόλεμο. Σπυρίδων Κούτρας, Πειστικός Λόγος, Σαββάλας

2 Κείμενο 2: Αλλά τότε πώς θα αξιολογηθεί το πανανθρώπινο αίτημα για την «επί γης ειρήνη»; Τα δισεκατομμύρια των μεμονωμένων ανθρώπων, που ο καθένας τους αρνείται τον πόλεμο, δεν διαμορφώνουν ένα πανίσχυρο αντίρροπο φαινόμενο, τον «ειρηνισμό», που θα μπορούσε να καταλύσει την αναγκαιότητα του πολέμου; Η πείρα διδάσκει ότι το ειρηνικό πνεύμα είναι χαλαρό, ανοργάνωτο, αδύναμο και παθητικό. Το επιθετικό πνεύμα είναι συνεκτικό, οργανωμένο, δυνατό, ενεργητικό. Και κατά ένα περίεργο τρόπο, το ειρηνευτικό πνεύμα, αντί να αποτρέπει, πολλές φορές προκαλεί τον πόλεμο. Η περίπτωση του δεύτερου παγκόσμιου πολέμου αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα. Τότε, στην περίοδο , οι ηγέτες της Γαλλίας και της Μεγάλης Βρετανίας υποχώρησαν σε όλες τις αξιώσεις του Χίτλερ. Όμως, στο τέλος η ανθρωπότητα δεν μπόρεσε να αποφύγει τη μεγάλη σφαγή. Γι αυτό το λόγο, σε ώρες κρίσεως, τα ειρηνευτικά κινήματα, οι πορείες και οι διαμαρτυρίες, αποδυναμώνουν τα υγιή ανακλαστικά του λαού και αποτελούν εκδηλώσεις ρομαντικές και επιδιώξεις ουτοπιστικές. Εν πάση περιπτώσει, τελειώνοντας θα ήθελα να υπογραμμίσω την πεποίθησή μου πως τελικά θα επικρατήσει κάποτε παντού το πνεύμα της ειρήνης. Ωστόσο, πιστεύω ότι προϋπόθεση για να φθάσει η ανθρωπότητα σ αυτό το ευχάριστο σημείο, αποτελεί η εγκαθίδρυση του δημοκρατικού πολιτεύματος σε όλα τα κράτη. Γιατί μόνο το πολίτευμα αυτό διέπεται από αρχές που εμπεριέχουν τα βασικά στοιχεία της ειρηνικής συμβιώσεως των κοινωνιών και επιτρέπει την ειρηνική επίλυση των αναφυομένων μεταξύ των κρατών διαφορών. Γεώργιος Ράλλης, περ. Ευθύνη, τχ. 232 Αφού μελετήσετε τα πιο πάνω κείμενα, να απαντήσετε τις πιο κάτω ερωτήσεις στο φύλλο εξέτασής σας. 1. Ερωτήσεις Κατανόησης: α) Σύμφωνα και με τα δύο παραπάνω κείμενα, τι προϋποθέσεις χρειάζονται για να απαλλαγεί η ανθρωπότητα από τον εφιάλτη του πολέμου και να επικρατήσει παντού το πνεύμα της ειρήνης; (μον. 1) β) Ποιες είναι οι συνέπειες του πολέμου σύμφωνα με το κείμενο 1; (μον. 1) 2. Οργάνωση κειμένων: α) Να δώσετε από έναν δικό σας τίτλο για καθένα από τα παραπάνω κείμενα, έτσι που να αποδίδεται το περιεχόμενό τους. (μον. 1) 2

3 3. Μορφοσυντακτικά Φαινόμενα: α) Να αναγνωρίσετε τα είδη των δύο (2) ονοματικών υπογραμμισμένων προτάσεων όπως αυτές βρίσκονται στα πιο πάνω κείμενα και να δηλώσετε τον συντακτικό τους ρόλο. (μον. 1) i. «να επικρατήσει μια νέα ηθική και πολιτική αντίληψη» ii. «..ότι το ειρηνικό πνεύμα είναι χαλαρό, ανοργάνωτο, αδύναμο και παθητικό.» β) Να αναγνωρίσετε τα είδη των υπογραμμισμένων δευτερευουσών επιρρηματικών προτάσεων όπως αυτές βρίσκονται στο κείμενο. (μον. 1) i. «γιατί με τον πόλεμο καταστρέφεται η ζωή και ο πολιτισμός,» ii. iii. iv. «Όταν επικρατεί ο πόλεμος» «για να επιβάλουν οι ισχυροί οικονομικοί παράγοντες και κράτη την κυριαρχία τους σε περιοχές του κόσμου» «αν χρησιμοποιούνταν για ειρηνικούς σκοπούς» 4. Λεξιλογικές Ασκήσεις: α) Να βρείτε ομώνυμα (ομόηχα) ή τονικά παρώνυμα για τις πιο κάτω λέξεις που βρίσκονται με έντονα γράμματα στο κείμενο. (μον. 0,5) αξίες ότι γ) Να βρείτε αντώνυμα για τα πιο κάτω ρήματα που βρίσκονται με έντονα γράμματα στο κείμενο. (μον. 0,5) αποδυναμώνουν επιτρέπει 5. Παραγωγή Γραπτού Επικοινωνιακού Λόγου (μον. 8) Το περιοδικό του σχολείου σας κάνει αφιέρωμα στο θέμα «Ειρήνη Πόλεμος». Γράψτε ένα άρθρο με το οποίο θα εξηγείτε με ποιους τρόπους η ανθρωπότητα μπορεί να συμβάλει στην υπόθεση της ειρήνης στις μέρες μας. (Να αναπτύξετε το θέμα σε 3 παραγράφους εκτός προλόγου και επιλόγου περίπου 250 λέξεις) 3

4 ΜΕΡΟΣ Β : ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ( ΜΟΝΑΔΕΣ 6 ) Ι. ΚΕΙΜΕΝΑ 1. Κώστας Μόντης, Κλειστές πόρτες (αποσπάσματα) Τα στρατόπεδα συγκεντρώσεως είχαν ιδρυθεί από τον Ιούλιο μα τη γειτονιά μας την απασχόλησαν σοβαρά μόλις το Σεπτέμβρη όταν έκλεισαν στην Κοκκινοτριμιθιά τον Αντώνη το γαλατά. Στην αρχή η γυναίκα του δεν ήξερε πού τον πήγαν, τι τον έκαναν κι είχε τρελαθεί. Άφηνε τα παιδιά (κι είχε μια φωλιά παιδιά) στις γειτόνισσες κι έτρεχε κάθε μέρα κλαίγοντας στην αστυνομία και στο στρατό μα την έστελναν απ το ένα τμήμα στ άλλο, απ το ένα ανακριτήριο στ άλλο, απ τη μια πόλη στην άλλη. Πού να πάει πια, πού να ρωτήξει; Εκμηδενισμένη (αποστραγγισμένη, άυλη, χωρίς ανθρώπινο όγκο) γύριζε τα βράδια να πάρει τα παιδιά απ τα γειτονικά σπίτια. [ ] Έπειτα από ένα ολάκερο μήνα αγωνία ειδοποίησαν επιτέλους τη γυναίκα του γαλατά πως ο άντρας της «βρισκόταν τώρα στα Κρατητήρια της Κοκκινοτριμιθιάς» (Αυτή ήταν η συνήθης φρασεολογία. Βρισκόταν τώρα. Τι ήταν εκείνο το «τώρα»!) [ ] Πόσο έκλαψε από χαρά (ζούσε, λοιπόν, ο άντρας της) απάνω σ αυτή την ειδοποίηση. Και την έσφιγγε στο στήθος της μ όλη τη μισητή προέλευση, μ όλη τη μισητή υπογραφή. Πραγματικά την επαύριο ήρθε η «κάρτα» και την ορισμένη μέρα η γυναίκα του γαλατά χτενίστηκε, έντυσε με τα Κυριακάτικά τους τα παιδιά, πήρε τα κουλούρια και τα παξιμάδια που είχε φτιάξει (καμιά Λαμπρή δεν είχε τέτοια κουλούρια, καμιά Λαμπρή δεν είχε τέτοια παξιμάδια) κι έτρεξε να προφτάσει το πρώτο-πρώτο λεωφορείο. Απ τα μεσάνυχτα θα χε σηκωθεί αν είχε καθόλου κοιμηθεί (Είναι πιο άγρυπνη η λαχτάρα απ την έγνοια, πιο ατίθαση). Δεν περπατούσε, δεν έτρεχε, πετούσε. Και πίσω της κελαηδούσαν τα παιδιά. Χαιρετίσματα, της φώναζε η γειτονιά, χαιρετίσματα της τραγουδούσε η γειτονιά (Ξέρει τόσο καλά να χαίρεται η γειτονιά σ αυτές τις περιπτώσεις). Χαιρετίσματα. Κι υπομονή πες του. Και να μην έχει έγνοια για τα παιδιά (Κι είσαι σίγουρος όταν υπόσχεται η γειτονιά). Όμως δεν πετούσε τ απόγιομα που γύριζε η γυναίκα του γαλατά, σερνόταν (χωρίς ανέμισμα, προσκολλημένα τα μαλλιά, χωρίς κίνηση, προσκολλημένα, αρχαϊκά τα χέρια). Και πίσω της, δεν κελαηδούσαν, σερνόντουσαν τα παιδιά. Τώρα μπορούσε να ρωτήξει η γειτονιά. Και ρώτηξε. Τον είχαν βασανίσει είπε η γυναίκα. Τον παραμόρφωσαν, ίσκιο τον έκαναν, είπε. Τρόμαξε όταν τον είδε (Κλαίει. Κλαιν και τα παιδιά). Και να δείτε, λέει, πώς ξαφνικά ξεχνιέται και κοιτάζει παράξενα. Γιατί έκλαιε; είπε η γειτονιά. Τέλειωσαν όλα πια (Ήξερε πώς δεν τέλειωσαν μα έπρεπε είν έμπειρη η γειτονιά να πει πως τέλειωσαν. Κι ήξερε καλά και τι θα τούχαν κάνει, ήξερε τι ανάμνηση του διάκοπτε ξαφνικά τη μνήμη. Ήξερε (όλοι ξέραμε) τι αλυσίδες θα τον είχαν χτυπήσει στη γυμνή πλάτη, τι γροθιές στο στομάχι, πόσο αίμα θάχε φτύσει, πόσες φορές θα τον είχαν πνίξει με νερό ώσπου να λιποθυμήσει, τι σιδερένια στεφάνια θα του είχαν συμπιέσει τους κροτάφους, πόσες νύχτες θα τον έσπρωχναν διαρκώς για να μη μπορέσει να κοιμηθεί, πώς θα του είχαν καρφωμένους στο 4

5 πρόσωπο τους ηλεκτρικούς προβολείς όση ώρα (ατέλειωτες ώρες) τον ανάκριναν έτσι που θα του ερχόταν να χτυπήσει το κεφάλι στον τοίχο να τελειώνει πια αυτό το μαρτύριο (Να τελειώνει; Και τα παιδιά; Α ναι, τα παιδιά). (Ίσως κάποιος πρέπει να γράψει την ιστορία του Αντώνη του γαλατά, να παρεμβάλει όσα παραλείπω, τ απλοϊκό βλέμμα του που δεν καταλαβαίνει, τους αντικατοπτρισμούς του τα παιδιά (ας πει και τα ονόματά τους), τις τσέπες του που γυρνούσαν κάθε βράδυ γεμάτες φυστίκια, το καροτσάκι του, τους λογαριασμούς του). Κώστα Μόντη, «Κλειστές Πόρτες», στο Ο λόγος ανάγκη της ψυχής, Κείμενα λογοτεχνίας Γ Γυμνασίου, τχ. Β 2. Ρόδης Ρούφος, Η χάλκινη εποχή¹ (αποσπάσματα) [ ] Λίγες μέρες αργότερα έπιασαν το Βία και ο Βίας ανήκε στη δική μου ομάδα. Κι όχι μόνο αυτό, μα πιάστηκε πάνω σε δουλειά που τον είχα διατάξει εγώ να κάνει. Τον κράτησαν σε αυστηρή απομόνωση ολόκληρες βδομάδες. Οι δικοί του κι ο δικηγόρος του μάταια γύρευαν άδεια να τον επισκεφτούν. Τελικά μάθαμε από άλλον κρατούμενο ότι έκαναν του Βία ανάκριση τρίτου βαθμού, που εκείνον τον καιρό γινόταν μόνο στους πιο σημαντικούς υπόπτους (αργότερα έγινε υπόθεση ρουτίνας μ όλους σχεδόν τους πολιτικούς κρατούμενους). [ ] -Ο Βίας είναι πολύ γενναίο παιδί, μου είπε ο Πέτρος με την αργή αρχαϊκή του μιλιά. Λέξη δεν ξεστόμισε, αν και δοκίμασαν όλα τα συστήματα πάνω του κι έχει χάσει τις δυνάμεις του. -Τι συστήματα; Ο Πέτρος έμοιαζε να πιστεύει πως όλος ο κόσμος ήξερε τις ανακριτικές μεθόδους που εφαρμόζονταν στον ανακριτικό σταθμό της Ομορφίτας, και δυσκολεύτηκα να του αποσπάσω λεπτομέρειες των όσων είχε πάθει ο Βίας. Πρώτα, καθώς φαίνεται, τον χτύπησαν με γροθιές και κλοτσιές, κάνοντάς του στο μεταξύ ερωτήσεις. Τού χαν σπάσει τα πιο πολλά του δόντια, κι όλο το σώμα του είχε μαυρίσει. Έπειτα τον έδειραν με αλυσίδες, τον κλότσησαν στα γεννητικά όργανα, τον πάτησαν στο στομάχι Ο κατάλογος ήταν μακρύς. -Ποιος τά κανε όλ αυτά; -Δυο Τούρκοι ζαπτιέδες² κι ένας Άγγλος λοχίας. Τους πρόσταζε ένας ταγματάρχης Ουέρδιγκ. -Ουέρδιγκ; ρώτησα μ έκπληξη. Ένας ξανθός με μεγάλο μουστάκι; -Ναι, αυτός. Καμιά φορά έδερνε και κλοτσούσε το Βία ο ίδιος, κι όλη την ώρα τον φώναζε «βρωμοέλληνα» και «μπάσταρδο δολοφόνο». -Πού τα ξέρεις εσύ όλ αυτά; -Ήμασταν στο ίδιο κελί. Το καημένο το παιδί, τον λυπόταν η ψυχή μου. Μού λεγε όμως πάντα: «Δε θα με καταφέρουν, θα τους δείξω εγώ.» [ ] Ο Βίας, το ντροπαλό αγόρι που αγαπούσε τη Μαρία κι ήθελε να γίνει ζωγράφος Τούτη η γενιά ήταν χαλκέντερη³ περισσότερο απ όσο την είχα φανταστεί. [ ] Ο Πέτρος διέκοψε τους στοχασμούς μου. 5

6 -Κύριε Αλέξη, ρώτησε σοβαρά, δε βρίσκεις ότι τούτα μοιάζουν με τους διωγμούς των πρώτων Χριστιανών; Ρόδη Ρούφου, Η χάλκινη εποχή, Το μυθιστόρημα του κυπριακού αγώνα, Εστία 1999 ¹Το μυθιστόρημα αναφέρεται στον αγώνα του ²ζαπτιέδες: αστυνομικοί ³χαλκέντερη: ακούραστη, ακατάβλητη ΙΙ. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ: Να απαντήσετε στις ερωτήσεις που ακολουθούν, αφού μελετήσετε και αντιπαραβάλετε τα δύο λογοτεχνικά κείμενα που σας δίνονται πιο πάνω: 1. Και τα δύο κείμενα περιγράφουν τον απελευθερωτικό αγώνα του Σε ποια πτυχή του συγκεκριμένα αναφέρονται; Να επισημάνετε ένα σημείο από κάθε κείμενο που επιβεβαιώνει την απάντησή σας. (μον. 1) 2. α) Να εξηγήσετε ποια σχέση έχει με τα γεγονότα που αφηγείται καθένας από τους αφηγητές. β) Η οπτική των δύο αφηγητών απέναντι στον αγώνα του είναι κοινή ή αντίθετη; Να τεκμηριώσετε την απάντησή σας μέσα από τα κείμενα. (μον. 2) 3. Ποια εικόνα συνθέτει κανείς για τους Άγγλους αποικιοκράτες μέσα από τα παραπάνω κείμενα; (μον. 1) 4. «δε βρίσκεις ότι τούτα μοιάζουν με τους διωγμούς των πρώτων Χριστιανών;» α) Σχολιάστε το παραπάνω απόσπασμα. Τι διάσταση δίνει στον αγώνα και στους αγωνιστές; β) Ποιο σημείο από το απόσπασμα του Κώστα Μόντη ενισχύει αυτή την άποψη; (μον. 2) -ΤΕΛΟΣ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΟΥ ΔΟΚΙΜΙΟΥ- ΟΙ ΕΙΣΗΓΗΤΡΙΕΣ Παπαδοπούλου Χρυστάλλα.. Αθανασίου Αλεξία. Πηλαβάκη Ελένη Σελιώτη Βασιλική. Γαβριήλ Αφρούλα Η ΔΙΕΥΘΥΝΤΡΙΑ Δρ Μαρία Γεωργίου 6