ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ. Μάθηµα 7ο: Θεωρία και Πρακτική της Παρακίνησης

Transcript

1 ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Μάθηµα 7ο: Θεωρία και Πρακτική της Παρακίνησης Ερωτήσεις - Στόχοι Μελέτης 7 ου Μαθήµατος Ø Πώς επηρεάζουν οι ατοµικές ανάγκες την Ø Ποιες είναι οι θεωρίες της διαδικασίας της 2 1

2 Ι. Πώς επηρεάζουν οι ατοµικές ανάγκες την Ø Ανάγκες l l Ανεκπλήρωτες φυσικές ή ψυχολογικές επιθυµίες ενός ατόµου. Οι καλοί managers και ηγέτες διευκολύνουν την ικανοποίηση των αναγκών των εργαζοµένων. Ø Η αποτελεσµατικότητα κάθε εργαζοµένου είναι συνάρτηση: Ø των προσόντων που απαιτεί η θέση ικανοτήτων εργαζοµένου Ø του περιεχόµενου της εργασίας Ø της ύπαρξης κινήτρων για εργασία Ø Η ένταση της παρακίνησης θα εξαρτηθεί από Ø την ικανότητα του στελέχους να εντοπίσει τις ανάγκες των υφισταµένων του καθώς και Ø την προσπάθεια του να ικανοποιήσει αυτές τις ανάγκες. 3 Ι. Πώς επηρεάζουν οι ατοµικές ανάγκες την 1. Θεωρία ιεράρχησης των αναγκών l Οι χαµηλότερες και οι υψηλότερες ανάγκες επηρεάζουν τη συµπεριφορά και τις στάσεις στο χώρο εργασίας. l Χαµηλότερες ανάγκες: Φυσιολογικές ανάγκες, ανάγκες ασφάλειας και κοινωνικές ανάγκες. Επιθυµίες για φυσική και κοινωνική ευηµερία. l Υψηλότερες ανάγκες: Ανάγκες για εκτίµηση και αυτοεκπλήρωση. Επιθυµία για ψυχολογική ανάπτυξη και εξέλιξη. 4 2

3 Σχήµα 1: Η πυραµίδα των ανθρώπινων αναγκών του Maslow. Management 10/e - Κεφάλαιο 13 5 Ι. Πώς επηρεάζουν οι ατοµικές ανάγκες την Βασικές αρχές στη Θεωρία των αναγκών του Maslow Μια ικανοποιηµένη ανάγκη δεν αποτελεί παράγοντα παρακίνησης της συµπεριφοράς. Μια ανάγκη σε ένα επίπεδο δεν ενεργοποιείται µέχρι να ικανοποιηθεί η ανάγκη στο αµέσως χαµηλότερο επίπεδο. 6 3

4 Σχήµα 2: Ευκαιρίες ικανοποίησης στην ιεραρχία των ανθρώπινων αναγκών του Maslow. Management 10/e - Κεφάλαιο 13 7 Σχήµα 3: Παράδειγµα εφαρµογής Θεωρίας Maslow 8 Τζωρτζάκης, Κ. & Τζωρτζάκη Α. (2007). Οργάνωση και Διοίκηση Επιχειρήσεων, 4 η έκδ. Αθήνα: Rosili 4

5 Ι. Πώς επηρεάζουν οι ατοµικές ανάγκες την 2. Θεωρία των δύο παραγόντων l Αναπτύχθηκε από τον Frederick Herzberg. l Παράγοντες υγιεινής: Στοιχεία του εργασιακού περιβάλλοντος. Πηγές εργασιακής δυσαρέσκειας. l Παράγοντες ικανοποίησης - παρακίνησης Στοιχεία του περιεχοµένου της εργασίας. Πηγές εργασιακής ικανοποίησης και παρακίνησης. 9 Σχήµα 4: Στοιχεία της θεωρίας των δύο παραγόντων του Herzberg. Management 10/e - Κεφάλαιο

6 Σχήµα 5: Σχέση Θεωριών Maslow και Hertzberg 11 Τζωρτζάκης, Κ. & Τζωρτζάκη Α. (2007). Οργάνωση και Διοίκηση Επιχειρήσεων, 4 η έκδ. Αθήνα: Rosili Ι. Πώς επηρεάζουν οι ατοµικές ανάγκες την 3. Θεωρία των επίκτητων αναγκών l Αναπτύχθηκε από τον David McClelland. l Οι άνθρωποι αποκτούν ανάγκες µέσα από τις εµπειρίες της ζωής τους. l Επίκτητες ανάγκες: i. Ανάγκη για επιτεύγµατα επίτευξη στόχων ii. Ανάγκη για ισχύ εξουσία iii. Ανάγκη για προσχώρηση κοινωνικές σχέσεις 12 6

7 Ι. Πώς επηρεάζουν οι ατοµικές ανάγκες την i. Ανάγκη για επιτεύγµατα: Η επιθυµία να κάνεις κάτι καλύτερα ή πιο αποδοτικά, να λύνεις προβλήµατα ή να χειρίζεσαι επιτυχηµένα σύνθετες εργασίες Τα άτοµα µε υψηλή ανάγκη για επιτεύγµατα προτιµούν εργασίες που: Περιλαµβάνουν ατοµική ευθύνη για τα αποτελέσµατα. Περιλαµβάνουν επιτεύξιµους αλλά απαιτητικούς στόχους. Παρέχουν ανατροφοδότηση µε πληροφορίες σχετικά µε την απόδοση. 13 Ι. Πώς επηρεάζουν οι ατοµικές ανάγκες την ii. Ανάγκη για ισχύ - εξουσία: Η επιθυµία να ασκείς έλεγχο στους άλλους, να επηρεάζεις τη συµπεριφορά τους ή να είσαι υπεύθυνος για αυτούς. Τα άτοµα µε υψηλή ανάγκη για ισχύ προτιµούν εργασίες που: Περιλαµβάνουν την άσκηση ελέγχου πάνω σε άλλους. Έχουν επίδραση στους ανθρώπους και στα γεγονότα. Επιφέρουν δηµόσια αναγνώριση και προσοχή. 14 7

8 Ι. Πώς επηρεάζουν οι ατοµικές ανάγκες την iii. Ανάγκη για κοινωνικές σχέσεις: Η επιθυµία εδραίωσης και διατήρησης φιλικών και θερµών σχέσεων µε άλλους ανθρώπους. Τα άτοµα µε υψηλή ανάγκη προσχώρησης προτιµούν εργασίες που: Περιλαµβάνουν διαπροσωπικές σχέσεις. Προσφέρουν συντροφικότητα. Συνεπάγονται κοινωνική αποδοχή. 15 Ι. Πώς επηρεάζουν οι ατοµικές ανάγκες την Ερωτήσεις συνόψισης των θεωριών περιεχοµένου της παρακίνησης l Πόσες διαφορετικές ατοµικές ανάγκες υπάρχουν; l Μπορεί ένα εργασιακό αποτέλεσµα ή αµοιβή να ικανοποιήσει περισσότερες από µία ανάγκες; l Υπάρχει ιεράρχηση των αναγκών; l Πόσο σηµαντικές είναι ο διάφορες ανάγκες; 16 8

9 ΙΙ. Ποιες είναι οι θεωρίες της διαδικασίας της Θεωρίες για τη διαδικασία της παρακίνησης l Αφορούν το πώς κάνουν οι άνθρωποι την επιλογή να εργάζονται σκληρά ή όχι. Βασικότητες Θεωρίες που περιγράφουν τη διαδικασία παρακίνησης: l Θεωρία δικαιοσύνης / Θεωρία ισοτιµίας l Θεωρία προσδοκιών l Θεωρία καθορισµού στόχων 17 ΙΙ. Ποιες είναι οι θεωρίες της διαδικασίας της i. Θεωρία δικαιοσύνης (Αdams) Όταν οι εργαζόµενοι αισθάνονται «αδικηµένοι» σε σχέση µε την προσπάθεια που καταβάλλουν προσπαθούν να «διορθώσουν» αυτή την αδικία. Πότε αισθάνονται αδικηµένοι; à Όταν το αποτέλεσµα της εργασίας τους δηλαδή οι συνολικές απολαβές από την εργασία θεωρούν ότι είναι χαµηλότερο από τη συνολική προσπάθεια και προσφορά τους στην εργασία. Σε αυτή την περίπτωση είτε προσπαθεί να αυξήσει τις απολαβές του είτε µειώνει την προσπάθεια που καταβάλλει. Αν τα οφέλη που απολαµβάνει αντιστοιχούν σύµφωνα µε την εκτίµησή του στην προσφορά του υπάρχει το αίσθηµα δικαιοσύνης µε αποτέλεµα τη διατήρηση και βελτίωση της προσπάθειάς του. 18 9

10 ΙΙ. Ποιες είναι οι θεωρίες της διαδικασίας της ii. Θεωρία ισοτιµίας (Αdams) Ο εργαζόµενος συγκρίνει την εκτίµηση που έχει για τις δικές του απολαβές σε σχέση µε την προσπάθεια που καταβαλλει, µε τα αντίστοιχα των συναδέλφων του. H σύγκριση γίνεται για να διαπιστωθεί εάν υπάρχει ισοτιµία στον οργανισµό. Αν αισθανθεί αδικία τότε προσπαθεί να την «αποκαταστήσει» µειώνοντας την προσπάθειά του ή διεκδικώντας µεγαλύτερες απολαβές. Τι συγκρίνει; Συγκεκριµένα στοιχεία: ώρες εργασίας, συνολικές αµοιβές, παροχές, θέση στην ιεραρχία, προσόντα κτλ 19 Σχήµα 6: Θεωρία δικαιοσύνης και ο ρόλος της κοινωνικής σύγκρισης (θεωρία ισοτιµίας) Management 10/e - Κεφάλαιο

11 ΙΙ. Ποιες είναι οι θεωρίες της διαδικασίας της Σηµασία της θεωρίας της δικαιοσύνης για το µάνατζµεντ: l Οι υπο-αµειβόµενοι βιώνουν θυµό. l Οι υπερ-αµειβόµενοι βιώνουν ενοχή. l Οι τρόποι που γίνονται αντιληπτές οι ανταµοιβές καθορίζουν τα αποτελέσµατα της παρακίνησης. l Οι αρνητικές συνέπειες των συγκρίσεων δικαιοσύνης πρέπει να ελαχιστοποιηθούν, αν όχι να εξαλειφθούν. l Δεν πρέπει να υποτιµάται η επίδραση της πληρωµής ως πηγής διενέξεων στο χώρο εργασίας. Δικαιοσύνη µεταξύ των φύλων. Συγκρίσιµη αξία 21 ΙΙ. Ποιες είναι οι θεωρίες της διαδικασίας της iii. Θεωρία καθορισµού των στόχων Συµµετοχή στον καθορισµό των στόχων Ξεκλειδώνει τις δυνατότητες παρακίνησης του καθορισµού των στόχων. Η διοίκηση µε στόχους (MBO) προάγει τη συµµετοχή. Όταν δεν είναι δυνατή η συµµετοχή, οι εργαζόµενοι ανταποκρίνονται θετικά αν υπάρχει εµπιστοσύνη και υποστήριξη από πλευράς του προϊσταµένου

12 ΙΙ. Ποιες είναι οι θεωρίες της διαδικασίας της Κρίσιµης σηµασίας ζητήµατα και αρχές στη διαδικασία του καθορισµού στόχων: l Θέσε συγκεκριµένους στόχους. l Θέσε απαιτητικούς στόχους. l Οικοδόµησε αποδοχή για τους στόχους και δέσµευση σε αυτούς. l Διασαφήνισε τις προτεραιότητες των στόχων. l Να παρέχεις κριτική για την επίτευξη των στόχων. l Αντάµειψε την επίτευξη των στόχων. 23 Πρακτική Εφαρµογή Παρακίνησης l Η εφαρµογή των θεωριών απαιτεί διορατικότητα και διοικητική ικανότητα. l Το διοικητικό στέλεχος πρέπει να γνωρίζει πως κάθε υφιστάµενος του έχει διαφορετικές ανάγκες l Καµία θεωρία κινήτρων δεν µπορεί να αναλύσει τις ανάγκες των υφισταµένων όσο ο ίδιος. l Αν δεν γνωρίζει τις ανάγκες τους θα πρέπει να φροντίσει να τις µάθει και στην συνέχεια να τις ικανοποιήσει προκειµένου να κερδίσει την ενεργό συµµετοχή τους στην επίτευξη του στόχου 24 12