ΘΕΜΑ: ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΑ ΕΣΟΔΑ ΓΙΑ ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ ΑΝΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ & ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΓΙΑ ΤΟ ΕΤΟΣ 2011

Transcript

1 ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ & ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΘΕΜΑ: ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΑ ΕΣΟΔΑ ΓΙΑ ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ ΑΝΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ & ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΓΙΑ ΤΟ ΕΤΟΣ 2011 ΕΙΣΗΓΗΤΡΙΑ: ΓΚΕΣΟΥ ΜΑΡΙΑ Α.Μ: ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: ΦΛΩΡΟΥ ΓΙΑΝΝΟΥΛΑ ΚΑΒΑΛΑ, ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2015

2 ΕΥΧΑΡΙΣΤΗΡΙΑ ΑΝΑΦΟΡΑ Στο σημείο αυτό θα ήθελα να ευχαριστήσω όλους όσους συνέβαλαν στην εκπόνηση αυτής της εργασίας, παρέχοντας μου πρακτική ή και πνευματική υποστήριξη. Αρχικά λοιπόν να ευχαριστήσω την επιβλέπουσα καθηγήτρια της εργασίας μου, κυρία, για την στήριξη της προσπάθειας μου, παρά τις όποιες δυσκολίες, την αμεσότητα και την ευστοχία των συμβουλών της καθώς και για την παρότρυνση της να αναλάβω μια εργασία στην συγκεκριμένη θεματολογία, που θεωρώ ότι θα με βοηθήσει απόλυτα στην μετέπειτα πορεία μου στον κλάδο. Επίσης να την ευχαριστήσω που με τη συνεχή παρακολούθηση της πορείας και της εξέλιξης της εργασίας μου, συνέβαλε σημαντικά στην ολοκλήρωση και παρουσίαση της. Τέλος, θα ήθελα να ευχαριστήσω και την οικογένεια μου, χωρίς την βοήθεια, την κατανόηση και την ψυχολογική στήριξη των οποίων, η προσπάθεια μου θα ήταν πολύ πιο δύσκολη. Σελίδα 2 από 48

3 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΕΥΧΑΡΙΣΤΗΡΙΑ ΑΝΑΦΟΡΑ... 2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΙΝΑΚΩΝ ΚΑΙ ΓΡΑΦΗΜΑΤΩΝ... 4 ΠΕΡΙΛΗΨΗ... 5 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1ν... 6 ΕΙΣΑΓΩΓΗ...6 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2ο...10 ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΚΩΔΙΚΑ ΦΟΡΟΥ ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΟΣ ΦΥΣΙΚΩΝ Ποιες εκπτώσεις Φόρου Εισοδήματος Φυσικών Προσώπων ίσχυαν για το Τρόπος φορολόγησης των εισοδημάτων των φυσικών προσώπων...13 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3ο...21 ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΑ ΕΣΟΔΑ ΓΙΑ ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ ΑΝΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ...21 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4ο...24 ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΠΛΗΡΩΜΗΣ ΦΟΡΩΝ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΚΑΤΑ ΤΟ Στατιστικά στοιχεία έτους Φορολογικά Δεδομένα για το έτος 2011 από το Στατιστικό Δελτίο Φορολογικών Δεδομένων Σχολιασμός και στοιχεία ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ...47 Σελίδα 3 από 48

4 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΙΝΑΚΩΝ ΚΑΙ ΓΡΑΦΗΜΑΤΩΝ Πίνακας 1. Κλίμακα Μισθωτών - Συνταξιούχων για το 2011 _ Πίνακας 2. Κλίμακα μη μισθωτών για το 2011 Πίνακας 3. Κλίμακα εισοδημάτων από ακίνητα και κινητές αξίες για το 2011 Πίνακας 4. Φορολογική κλίμακα για τα εισοδήματα που αποκτώνται από και μετά Πίνακας 5. Γενική εκκαθάριση φόρου εισοδήματος Πίνακας 6. Αριθμός φορολογούμενων, δηλωθέν εισόδημα κατά πηγή προέλευσης, απαλλαγές, εκπτώσεις, φορολογητέο εισόδημα, φόρος (σύνολο Ελλάδας) 27 Πίνακας 7. Φορολογικά δεδομένα για εισοδηματίες, εμπόρους/βιομηχάνους, γεωργούς/κτηνοτρόφους κ.λπ. 30 Πίνακας 8. Φορολογικά δεδομένα για μισθωτούς, ελεύθερους επαγγελματίες και συνταξιούχους_ Πίνακας 9. Φορολογικά δεδομένα ανά τύπο οικογένειας Πίνακας 10. Φορολογικά δεδομένα ανά τύπο επαγγέλματος Πίνακας 11. Εξέλιξη της μέσης φορολογικής επιβάρυνσης ανά τα έτη Γράφημα 1. Εισόδημα φυσικών και νομικών προσώπων για το Γράφημα 2. Φόρος που αναλογεί στα φυσικά και νομικά πρόσωπα για το 2011 Γράφημα 3. Αριθμός Φορολογικών δηλώσεων ανά τύπο οικογένειας Γράφημα 4. Συνολικός φόρος ανά τύπο οικογένειας Γράφημα 5. Αριθμός φορολογικών δηλώσεων ανά επάγγελμα Γράφημα 6. Ποσοστό φόρο ανά επάγγελμα _ Σελίδα 4 από 48

5 ΠΕΡΙΛΗΨΗ Η παρούσα πτυχιακή εργασία έχει στόχο να μελετήσει τη φορολογία των φυσικών προσώπων του 2011 αλλά και να την συγκρίνει με προηγούμενες και επόμενες φάσεις συντελεστών φορολογίας και προκειμένου να πραγματοποιηθεί η μελέτη ανέτρεξα σε δευτερογενείς πηγές, βιβλιογραφία και διαδίκτυο. Στην συγκεκριμένη πτυχιακή εργασία λοιπόν θα αναφερθούμε εκτενώς στο Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος των Φυσικών Προσώπων, καθώς και στις αλλαγές που προέκυψαν στην νομοθεσία με την μετάβαση στην νεότερη από τον προηγούμενο νόμο 2238/1994. Γνωρίζουμε ότι από την έναρξη ισχύος του ν. 4172/2013 (γενική έναρξη ισχύος: για εισοδήματα και δαπάνες που πραγματοποιούνται από ) παύουν να ισχύουν οι διατάξεις του ν. 2238/1994 (Α' 151), συμπεριλαμβανομένων και όλων των κανονιστικών πράξεων και εγκυκλίων που έχουν εκδοθεί κατ εξουσιοδότηση αυτού του νόμου. Οι διατάξεις του Ν. 2238/1994 ισχύουν για εισοδήματα που αποκτήθηκαν μέχρι και Στο πρώτο κεφάλαιο λοιπόν, θα αναλύσουμε το ιστορικό της συγκεκριμένης νομοθεσίας, την μετάβαση από την μια νομοθεσία στην άλλη και τις τροποποιήσεις οι οποίες προέκυψαν σταδιακά και μέχρι τα δύο τελευταία τμήματά της. Στο δεύτερο κεφάλαιο θα αναλύσουμε το περιεχόμενο της νομοθεσίας που ισχύει από , ενώ θα κάνουμε και μια σύντομη αναφορά στο περιεχόμενο της έως και τώρα ισχύουσας νομοθεσίας. Στο τρίτο κεφάλαιο θα προχωρήσουμε σε μια ανάλυση των φορολογικών συντελεστών ανά επάγγελμα και ανά οικογενειακή κατάσταση. Στην συνέχεια θα προχωρήσουμε σε παρουσίαση συγκεκριμένων πινάκων με τα φορολογικά δεδομένα του έτους 2011 και το σύνολο των φορολογικών εσόδων για το ελληνικό κράτος από τα φυσικά πρόσωπα για το οικονομικό έτος 2011 καθώς και τα κλιμάκια των φόρων. Θα κλείσουμε το κεφάλαιο με έναν σχολιασμό σχετικά με τα στοιχεία που πρόεκυψαν από τα στατιστικά δεδομένα που παρέχονται από την Γενική Γραμματεία Πληροφοριακών Συστημάτων. Ελπίζω πως η ανάλυση την οποία επιχειρώ με την εργασία μου, θα αποτελέσει ένα εμπεριστατωμένο εγχειρίδιο με την ανάλυση και την αναφορά στις τροποποιήσεις και θα είναι κάτι χρήσιμο για μελλοντικούς μελετητές των φορολογικών νομοθεσιών. Σελίδα 5 από 48

6 Κ Ε Φ Α Λ Α Ι Ο 1 ο Ε Ι Σ Α Γ Ω Γ Η Κατά τα τελευταία έτη που διανύει η Ελλάδα, βρισκόμαστε εν μέσω οικονομικής κρίσης. Η οικονομική κρίση στην οποία αναφερόμαστε, κατέστησε την Ελλάδα σε ύφεση, η οποία διαρκώς οξύνεται. Γενικά οι αποκαλύψεις που έγιναν κατά το 2010 σχετικά με το δημοσιονομικό έλλειμμα της χώρας, κατέστησαν το δημόσιο χρέος της Ελλάδας πολύ μεγαλύτερο από αυτό που θα μπορούσε να αντέξει. Το δημόσιο χρέος δηλαδή, ήταν μη βιώσιμο, ενώ η κυβέρνηση της Ελλάδας δεν μπορούσε να δανειστεί παρά μόνο με πολύ υψηλά και παράλογα επιτόκια, για να καλύψει το δημοσιονομικό έλλειμμα και να αναχρηματοδοτηθεί το χρέος (Δίκαιος, 2006). Λόγω των προαναφερθέντων, προέκυψε ένας τεράστιος κίνδυνος να χρεοκοπήσει το κράτος αλλά και να περάσει σε καθεστώς χρεοκοπίας και στάσης πληρωμών του Ελληνικού Δημοσίου. Η κυβέρνηση έκανε προσπάθειες για ανάκτηση της αξιοπιστίας της χώρας, όσον αφορά τις διεθνείς αγορές. Επίσης, επιχείρησε να μειώσει τα επιτόκια, λαμβάνοντας μέτρα για μείωση των δαπανών που δεν κατάφεραν να αναστρέψουν την αρνητική πορεία των οικονομικών για την χώρα μας (Μητρόπουλος & Κουνάδης, 2001). Έτσι λοιπόν, η Ελλάδα συνέχισε καταφεύγοντας στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο για βοήθεια, θεσμού που στηρίζεται από την Ευρωπαϊκή Ένωση και την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Συγκροτήθηκε ο μηχανισμός βοήθειας για την Ελλάδα, που χρηματοδότησε τον μηχανισμό στήριξης για την χώρα μας. Φυσικά, όλα αυτά έγιναν υπό όρους, καθώς η Ελλάδα θα έπρεπε να προχωρήσει στην λήψη μέτρων για την δημοσιονομική προσαρμογή και την δημοσιονομική εξυγίανση. Η αρχή έγινε με τα πρώτα μέτρα που έγιναν γνωστά στις 2 Μαΐου του 2010 (Τότσης, 2009). Φυσικά, όπως αντιλαμβάνεται κανείς, κατά το επόμενο διάστημα που διήρκεσε συνολικά ένα έτος ξεκινώντας από τον Ιούνιο του 2011 η ελληνική κυβέρνηση κατέφυγε σε νέα μέτρα λιτότητας, που στόχευε στην σταδιακή μείωση του δημοσίου Σελίδα 6 από 48

7 χρέους, σε επίπεδα τέτοια ώστε να ξαναγίνει βιώσιμο. Παρόλα αυτά, η οικονομία της χώρα εξακολουθούσε να βρίσκεται σε καθεστώς δημοσιονομικής κρίσης, αν και ψήφισε το μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα που περιελάμβανε τα μέτρα τα οποία αναφέραμε ήδη παραπάνω. Το σίγουρο είναι, πως και οι αλλαγές που αφορούν την άμεση φορολογία, την φορολόγηση δηλαδή των φυσικών προσώπων ως προς το εισόδημα τους, αποτέλεσαν τμήμα των μέτρων λιτότητας που αναγκάστηκε να λάβει η ελληνική κυβέρνηση (Καστρινός, 2008). Οι αλλαγές αυτές καθώς και η ίδια η νομοθεσία θα αναλυθούν εκτεταμένα στο κύριο μέρος της εργασίας. Οι φορολογικοί νόμοι στο Ελληνικό Κράτος, άρχισαν να κάνουν την εμφάνιση τους από την απελευθέρωση του μέχρι και το 1919 και είχαν άμεσες επιρροές από άλλα κραταιά Ευρωπαϊκά Κράτη. Αναφορικά οι νόμοι αυτοί θα λέγαμε ότι ήταν: Ο νόμος ΧΚ/1877 «φόρος επί στοιχείων καθαρού εισοδήματος». Ο νόμος ΓΤ3Γ [3393], ο οποίος εισήγαγε έναν προοδευτικό φόρο στα ετήσια καθαρά εισοδήματα προσώπων με μεγάλη φοροδοτική ικανότητα. Άλλοι νόμοι, όπως ο φόρος επί του εισοδήματος, υπολογιζόμενος με βάση το μίσθωμα κατοικίας του φορολογούμενου κ.λπ.(φινοκαλιώτης, 2001, Δανελάτος, 2000). Στην πορεία και ξεκινώντας από το 1919, ξεκινά στην Ελλάδα να ισχύει ο νόμος 1640/ «περί κώδικος φορολογίας των καθαρών προσόδων», ο οποίος και αποτέλεσε την πρώτη σημαντική προσπάθεια θέσπισης ενός οργανωμένου φορολογικού συστήματος. Είχε δε διάρκεια περίπου 36 χρόνια, καθώς παρέμεινε αναλλοίωτος μέχρι το Ας αναφερθεί σε αυτό το σημείο ότι, με την συγκεκριμένη νομοθεσία υπέβαλλε κανείς συγκεκριμένες και ξεχωριστές δηλώσεις για κάθε πηγή εισοδήματος, με αποτέλεσμα κάποιος που είχε δύο διαφορετικές ή και παραπάνω πηγές εσόδων να έπρεπε να κάνει δύο φορολογικές δηλώσεις. Συνεπώς, ο νόμος έγινε γνωστός και ως «αναλυτική φορολογία εισοδήματος» (Τσιατούρας, 2013). Προχωρώντας στην ιστορία και μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, οι νομοθέτες σκέφτηκαν την εναλλαγή από το συγκεκριμένο σύστημα της αναλυτικής φορολογίας εισοδήματος, που ήδη είχε αρχίσει να παρακμάζει, σε ένα νέο ενιαίο σύστημα Σελίδα 7 από 48

8 φορολογίας εισοδήματος. Το διάταγμα αυτό (νομοσχέδιο 3323/55) έγινε οριστικό περίπου το 1955 και σύμφωνα με αυτό θα έπρεπε να επιβάλλεται ενιαίος φόρος, έπειτα από τον υπολογισμό του καθαρού εισοδήματος στο σύνολό του, για κάθε φυσικό πρόσωπο, ασχέτως από την πηγή του (Τσιατούρας, 2013). Έχοντας εφαρμοστεί ο νόμος που αφορούσε τα φυσικά πρόσωπα, στην πορεία κατά το 1958 έγινε οριστικό και θεσπίστηκε. Στη συνέχεια ο νομοθέτης προετοίμαζε και το νομοσχέδιο για τα νομικά πρόσωπα και το 1958 οριστικοποιήθηκε το νομοσχέδιο 3843/58 που αφορούσε την φορολογία του εισοδήματος και για τα νομικά πρόσωπα. Τα δύο αυτά νομοσχέδια, επιδέχθηκαν αρκετές τροποποιήσεις, μιας και ίσχυσαν μέχρι και το 1989, για να βελτιωθούν καταστάσεις και να γίνεται το σύστημα ολοένα και καλύτερο και πιο ολοκληρωμένο και να καλύπτει όλο και πιο πολλές περιπτώσεις των φορολογουμένων (Τσιατούρας, 2013, Σταματόπουλος & Καραβοκύρης, 2009). Στην συνέχεια, το οπότε και έπαψε η ισχύς των δύο προηγούμενων νομοσχεδίων - αυτά κωδικοποιήθηκαν στον «Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος» (Κ.Φ.Ε.). Η κωδικοποίηση αυτή έγινε με προεδρικό διάταγμα, υπ αριθμόν 129/89 και περιλάμβανε σύνολο 104 άρθρα. Στο συγκεκριμένο νομοθέτημα τα άρθρα 1-85 αφορούσαν τη φορολογία εισοδήματος των φυσικών προσώπων και τα άρθρα αφορούσαν τη φορολογία εισοδήματος των νομικών προσώπων. Στην πορεία και με περεταίρω αλλαγές, θεσπίστηκε νέα κωδικοποίηση, με τον νόμο 2238/94. Σύμφωνα με τον προαναφερθέντα νόμο τα πρώτα 97 άρθρα αφορούσαν την φορολογία εισοδήματος φυσικών προσώπων, ενώ τα άρθρα αφορούσαν την φορολογία εισοδήματος νομικών προσώπων (Καραφάς, 2013, Καβαλάκης, 2008). Ο φορολογικός νόμος 2238/94 (ΦΕΚ 151 Α'/ ) (Καραφάς, 2013) κυρώθηκε ως κώδικας φορολογίας εισοδήματος φυσικών και νομικών προσώπων. Δεν επήλθαν σπουδαίες αλλαγές, παρά τις πολλές τροποποιήσεις που δέχθηκε το νομοθέτημα μέχρι και την Θα λέγαμε δηλαδή, ότι εννοιολογικά και πρακτικά ο «σκελετός» της νομοθεσίας περί φορολόγησης φυσικών και νομικών προσώπων σε γενικές γραμμές παρέμεινε ίδιος (Γεωργιάδης & Μπουνέλλος, 2012). Όπως θα δούμε και στα κεφάλαια που αναλύονται παρακάτω, το ιστορικό των νομοθετικών αλλαγών σχετικά με την φορολογία των εισοδημάτων, ολοκληρώνεται με την θέσπιση του νόμου 4172/2013, στον οποίο απλοποιούνται κατά πολύ τα Σελίδα 8 από 48

9 δεδομένα και γίνονται περισσότερα αυτοματοποιημένα και σεβόμενα τη σύγχρονη εποχή, τις ανάγκες των πολιτών αλλά και συμβαδίζοντας με τις συνθήκες της εθνικής οικονομίας, που επιτάσσουν την λήψη από την κυβέρνηση συγκεκριμένων μέτρων. Ο νέος νόμος περιλαμβάνει πολύ λιγότερα άρθρα για κάθε κατηγορία φορολογουμένων και επομένως συμπεραίνουμε ότι μπορεί κανείς πολύ πιο εύκολα να κατανοήσει το περιεχόμενο του νόμου, να συμβαδίσει με αυτό, ενώ και οι ίδιοι οι οικονομικοί σύμβουλοι και οι λογιστές, μπορούν να τον μελετήσουν πολύ πιο εύκολα και να παρέχουν καλύτερες συμβουλές στους πολίτες με τους οποίους συνεργάζονται (Σταματόπουλος & Καραβοκύρης, 2012). Σελίδα 9 από 48

10 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2ο ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΚΩΔΙΚΑ ΦΟΡΟΥ ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΟΣ ΦΥΣΙΚΩΝ 2.1. Ποιες εκπτώσεις Φόρου Εισοδήματος Φυσικών Προσώπων ίσχυαν για το 2011 Έχοντας αναγνώσει τον Νόμο Φορολογίας Εισοδήματος των Φυσικών Προσώπων που ίσχυε για τις φορολογικές δηλώσεις έως και πέρυσι, δηλαδή τον νόμο 2238/1994, προέκυψε ότι τα Φυσικά Πρόσωπα, επιδέχονταν κάποιες εκπτώσεις φόρου που έπρεπε να καταβληθεί και τις οποίες παρουσιάζουμε αναλυτικά παρακάτω. Δαπάνη Ενοικίου Σε περίπτωση που κάποιος κατέβαλε χρηματικό ποσό έναντι της ενοικίασης κάποιου ακινήτου, θα μπορούσε αντί των οικείων αποδείξεων που αφορούσαν την καταβολή του ενοικίου, να προβεί στην υποβολή υπεύθυνης δήλωσης, σύμφωνα με την οποία θα αναφέρεται το ακριβές ποσό καταβολής για το ενοίκιο, καθώς και τα ονόματα των δικαιούχων του ακινήτου και ο Α.Φ.Μ. τους. Οι ίδιες συνθήκες ισχύουν και στην περίπτωση που καταβληθεί κάποιο ποσό για ενοικίαση ακινήτου, για τα τέκνα του φορολογουμένου που μπορεί να σπουδάζουν σε πόλη στην οποία δεν κατέχει ιδιόκτητο ακίνητο. Την έκπτωση αυτή δέχεται κάποιος όταν, αναγράφεται στις οικείες ενδείξεις της δήλωσης φόρου εισοδήματος ο Α.Φ.Μ. του εκμισθωτή και σε περίπτωση που ο δεύτερος δεν κατοικεί στην Ελλάδα, αναφέρεται ο Α.Φ.Μ. του πληρεξουσίου. Ποσοστό 10% της δαπάνης ενοικίου, η οποία δεν μπορεί να υπερβεί τα ευρώ, μειώνει το συνολικό φόρο (Καραφάς, 2013). Σε περίπτωση που κάποιος λαμβάνει στεγαστικό επίδομα δεν μπορεί να είναι δικαιούχος της έκπτωσης αυτής. Ομοίως, ο φορολογούμενος δεν είναι αποδέκτης της έκπτωσης αυτής, όταν συγγενείς με α βαθμό συγγένειας διαθέτουν την πλήρη κυριότητα ή και κατοχή εξολοκλήρου σε ακίνητο - οικία, της οποίας η επιφάνεια είναι ίση ή μεγαλύτερη με εκείνη την κατοικία που ενοικιάζει Σελίδα 10 από 48

11 Δαπάνη για ασφάλιστρα ζωής ή θανάτου Για να αποδοθεί η συγκεκριμένη έκπτωση, θα πρέπει να παρουσιαστεί απόδειξη καταβολής των ασφαλίστρων, στην οποία θα αναφέρονται πλήρως, το ακριβές καθαρό ποσό των ασφαλίστρων, το είδος της ασφαλιστικής κάλυψης που παρέχεται και οποιαδήποτε επιπλέον επιβάρυνση στον ασφαλισμένο, καθώς και τα ονόματα των συμβαλλόμενων και ο αριθμός και η ημερομηνία υπογραφής των ασφαλίστρων. Και στην συγκεκριμένη περίπτωση η μείωση στον συνολικό φόρο προερχόταν από το 10% της δαπάνης για τα ασφάλιστρα που θα έπρεπε να κυμαίνεται σε ποσά μεταξύ (Καραφάς, 2013). Δαπάνες για δίδακτρα Οι συγκεκριμένες δαπάνες αφορούν μαθήματα που γίνονται είτε κατ οίκον είτε και σε φροντιστήρια. Θα πρέπει να παρέχεται ακριβής απόδειξη, στην οποία θα αναγράφεται το ποσό πληρωμής, σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις του Κ.Β.Σ. (εφόσον αναφερόμαστε σε περσινά δεδομένα). Η έκπτωση που υπάρχει στην συγκεκριμένη περίπτωση αφορά ποσοστό 10% και για ποσά που δεν υπερβαίνουν τα 1000 (Καραφάς, 2013). Δαπάνη για ασφαλιστικές εισφορές Αφορά τις εισφορές σε ταμεία ασφάλισης για τον κάθε ασφαλιζόμενο. Για να αποδεχθεί κανείς την συγκεκριμένη έκπτωση θα πρέπει να καταθέσει την απόδειξη από τον ασφαλιστικό φορέα που αναγράφει το ποσό των ασφαλιστικών εισφορών που καταβλήθηκαν σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις της νομοθεσίας. Σε περίπτωση προαιρετικής ασφάλισης θα πρέπει και τα ποσά αυτά να συνυπολογίζονται και η τελική έκπτωση ανέρχεται σε ποσοστό 10% επί της συνολικής δαπάνης ανεξαρτήτως ποσού (Τσιατούρας, 2013). Σελίδα 11 από 48

12 Δαπάνες για ιατρική - νοσοκομειακή περίθαλψη Αφορά όλες τις δαπάνες που προέρχονται από ιατρικές εξετάσεις, θεραπείες και νοσοκομειακή περίθαλψη ανεξαρτήτως του είδους. Δεν περιλαμβάνονται οι δαπάνες διαρκούς κάλυψης ιατρικών αναγκών, καθώς και σε ιατρικά κέντρα ή κλινικές. Θα πρέπει να κατατεθούν για αυτό τον λόγο διπλότυπες αποδείξεις, που εκδίδονται από τους θεράποντες σύμφωνα με τις διατάξεις του Κ.Β.Σ (Τσιατούρας, 2013). Δαπάνες για δωρεές Οι δωρεές ή χορηγίες αυτές μπορούν να αφορούν διάφορα ιδρύματα, κοινωφελείς οργανώσεις και νοσοκομεία. Ποσοστό 10% αυτών των δαπανών μειώνει το φόρο. Η μείωση αυτή γίνεται εφόσον τα ποσά των δωρεών και χορηγιών υπερβαίνουν συνολικά τα 100 ευρώ (Τότσης, 2013). Οι αποδείξεις καταβολής των τόκων αφορούν στεγαστικά δάνεια, δάνεια που λαμβάνονται για εξόφληση παλιών στεγαστικών δανείων, στεγαστικά δάνεια για απόκτηση πρώτης κατοικίας, προκαταβολές που έχουν χορηγηθεί από τα Ταμεία Αλληλοβοηθείας Στρατού, Ναυτικού και Αεροπορίας, δάνεια που έχουν χορηγηθεί από τράπεζες, το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων, τα Ταχυδρομικά Ταμιευτήρια και λοιπούς πιστωτικούς οργανισμούς στο φορολογούμενο για αναστήλωση, επισκευή, συντήρηση ή εξωραϊσμό διατηρητέων κτισμάτων. Στη βεβαίωση καταβολής των τόκων στεγαστικών δανείων για απόκτηση πρώτης κατοικίας, θα αναγράφεται η συνολική επιφάνεια της κατοικίας, που αποκτιέται, σε τετραγωνικά μέτρα, καθώς και το ποσό του δανείου. Εάν το δάνειο έχουν λάβει οι σύζυγοι από κοινού, στη βεβαίωση του καθενός θα αναγράφεται το ποσό του δανείου που του αναλογεί (Τότσης, 2013). Σελίδα 12 από 48

13 Δαπάνη για ενεργειακή αναβάθμιση του ακινήτου Οη δαπάνες αυτές αφορούν την αντικατάσταση του λέβητα πετρελαίου για την εγκατάσταση τηλεθέρμανσης ή για νέα εγκατάσταση τηλεθέρμανσης ή συστήματος που κάνει χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, καθώς και για παρεμβάσεις στο υφιστάμενο σύστημα που αφορούν σε σύστημα αντιστάθμισης στον καυστήρα/λέβητα σε συνδυασμό με αυτονομία θέρμανσης και μόνωση σωληνώσεων, την αλλαγή εγκατάστασης κεντρικού κλιματισμού χρήσης καυσίμου από πετρέλαιο σε φυσικό αέριο ή για νέα εγκατάσταση φυσικού αερίου, την αγορά και εγκατάσταση ηλιακών συλλεκτών και για την εγκατάσταση κεντρικού κλιματισμού με χρήση ηλιακής ενέργειας, την αγορά και εγκατάσταση αποκεντρωμένων συστημάτων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας που βασίζονται σε Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (φωτοβολταϊκά, μικρές ανεμογεννήτριες) και συμπαραγωγής ηλεκτρισμού και ψύξης - θέρμανσης με χρήση φυσικού αερίου ή ανανεώσιμων πηγών, τη θερμομόνωση σε υφιστάμενα κτήρια με τοποθέτηση διπλών θερμομονωτικών υαλοπινάκων και θερμομονωτικών πλαισίων/κουφωμάτων (και τοποθέτηση θερμομόνωσης στο κέλυφος ή/και στην οροφή (δώμα ή στέγη) και τη διενέργεια ενεργειακής επιθεώρησης από αρμόδιο επιθεωρητή. Ποσοστό 10% της δαπάνης για ενεργειακή αναβάθμιση ακινήτου αφαιρείται από το φόρο και το ποσό της δαπάνης επί της οποίας υπολογίζεται η μείωση δε μπορεί να υπερβεί τις ευρώ (Τότσης, 2013). 2 / ^.2. Γ Γ Ί r Λ ' ' ' ' Τροπος φορολογησης των εισοδημάτων των φυσικών προσώπων Με την νέα νομοθεσία, καταργούνται πολλές από τις ελαφρύνσεις στους φόρους ή αφορολόγητα ποσά και φοροαπαλλαγές. Έτσι επιβαρύνονται περισσότερο οι φορολογούμενοι για το 2011 με επιπλέον φόρους. Το εισόδημα του έτους για τους μισθωτούς και συνταξιούχους φορολογείται ως εξής: 22% για τα πρώτα ευρώ, 42% για το επιπλέον ποσό, πέραν των ευρώ. Σελίδα 13 από 48

14 Παρόλα αυτά, υπάρχει μείωση φόρου, για τους μισθωτούς και συνταξιούχους, που υπολογίζεται με βάση τις ακόλουθες περιπτώσεις: Για εισόδημα μέχρι και ευρώ κατά ευρώ. Για εισόδημα πάνω από ευρώ το ποσό μείωσης των ευρώ περιορίζεται κατά 100 ευρώ ανά ευρώ εισοδήματος και μέχρι εξαντλήσεως του ποσού των ευρώ. Στην περίπτωση, λόγου χάρη, φορολογούμενου με ετήσιο εισόδημα στα ευρώ, ο φόρος που αναλογεί είναι ευρώ. Μετά την αφαίρεση της έκπτωσης των ευρώ ο τελικός φόρος θα ανέλθει στα ευρώ. Επιπρόσθετη η φορολόγηση επεκτείνεται, σύμφωνα και πάλι με την κλίμακα των μισθωτών και συνταξιούχων και στα μπλοκάκια, με την προϋπόθεση βέβαια ότι τα άτομα (φυσικά ή νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου) στα οποία παρέχουν τις υπηρεσίες δεν είναι άνω των τριών σε αριθμό, ενώ επίσης θα πρέπει να διαθέτουν έγγραφη σύμβαση με τα φυσικά ή νομικά πρόσωπα στα οποία παρέχουν τις υπηρεσίες τους. Σε περίπτωση που τα άτομα που αναφέρονται, ξεπερνούν τον επιτρεπτό αριθμό, το 75% των ακαθαρίστων εσόδων που προκύπτουν από το εισόδημα από ελευθέριο επάγγελμα ή ατομική επιχείρηση προέρχεται από ένα από τα φυσικά ή νομικά στα οποία παρέχουν τις υπηρεσίες τους. Σε περιπτώσεις υπόλοιπων επιχειρηματικών δαπανών που καταχωρούνται από τους επαγγελματίες - κατόχους επιχειρήσεων στα βιβλία, δεν δικαιούνται επιπλέον έκπτωση. Τώρα όσον αφορά δύο άλλες κατηγορίες, οι αξιωματικοί και το κατώτερο πλήρωμα του εμπορικού ναυτικού καθώς και οι αγρότες, θα δούμε ότι στην πρώτη κατηγορία ο φόρος επί των αμοιβών που προέρχονται από την παροχή υπηρεσιών σε εμπορικά πλοία, υπολογίζεται με τον εξής τρόπο: εφαρμόζεται αναλογικός συντελεστής 15% ή 10% για τους αξιωματικούς και το κατώτερο πλήρωμα αντίστοιχα, ως προς το εισόδημα που προέρχεται από το 2011 και έπειτα, ενώ στην δεύτερη κατηγορία για το δηλωθέν εισόδημα από ατομική γεωργική επιχείρηση εφαρμόζεται αυτοτελώς η κλίμακα μισθωτών - συνταξιούχων (Τσιατούρας, 2013). Σελίδα 14 από 48

15 Ποιες δαπάνες αναγνωρίζει η εφορία Για ορισμένες από τις καταβαλλόμενες δαπάνες που θα δούμε και παρακάτω, το ποσό για τον προκύπτον φόρο, μειώνεται μέσω έκπτωσης 10%. Οι δαπάνες αυτές αφορούν: Τα έξοδα ιατρικό-νοσοκομειακής περίθαλψης. Αυτά μπορούν να αφορούν είτε τον ίδιο τον φορολογούμενο είτα και τα άμεσα εξαρτώμενα από αυτόν μέλη, σε περιπτώσεις που υπερβαίνουν το 5% του ετήσιου φορολογητέου εισοδήματος. Στην περίπτωση αυτή το ποσό που προκύπτει από την έκπτωση δεν μπορεί να είναι περισσότερο από ευρώ. Σε περίπτωση διαζυγίου και μετά την εκδίκαση της υπόθεσης, το ποσό της διατροφής που έχει οριστεί να καταβάλλεται στον άλλο τέως σύζυγο, συγκαταλέγεται στο φορολογητέο εισόδημα και η τελική μείωση που επιδέχεται δεν μπορεί να ξεπερνά τα ευρώ. Τις οποιεσδήποτε παροχές - δωρεές μπορεί να κάνει κάποιος, αρκεί να τις καταβάλει ο ίδιος (Τσιατούρας, 2013). Όριο αποδείξεων Όσον αφορά τις αποδείξεις που προσκομίζονται και συμπεριλαμβάνονται στην φορολογική δήλωση που θα υποβληθεί με το άνοιγμα του συστήματος, αυτές θα πρέπει να έχουν αξία ίση με το 25% του ετήσιου εισοδήματος που θα δηλωθεί και σε καμία περίπτωση δεν θα πρέπει να υπερβαίνει τα ευρώ. Όταν η φορολογική δήλωση γίνεται για συζυγούς, το σύνολο των δαπανών υπολογίζεται αθροιστικά, στην περίπτωση μόνο όπου έχουν περιλάβει τις δαπάνες σε εμπρόθεσμη δήλωση, και φαίνονται επιμερισμένες στους συζύγους σύμφωνα πάντα με το ετήσιο δηλωθέν και φορολογηθέν ατομικό εισόδημα που αναφέρεται στην δήλωση τους και συμβαδίζει με την κλίμακα μισθωτών και συνταξιούχων. Σε περιπτώσεις όπου το ποσό που προκύπτει από τις αποδείξεις που προσκομίζονται είναι μικρότερο από τα ευρώ, τότε ο φόρος που επιβάλλεται υπολογίζεται με συντελεστή 22% επί της διαφοράς. Επί παραδείγματι, αν κάποιος φορολογούμενος Σελίδα 15 από 48

16 έχει εισόδημα ευρώ, οι αποδείξεις που θα πρέπει να υποβάλει στην εφορία είναι συνολικού ποσού ευρώ. Σε οποιαδήποτε περίπτωση που μπορεί οι συγκεντρωθείσες αποδείξεις να είναι μικρότερες από αυτές που προβλέπονται, θα πρέπει να πληρώσει επιπλέον φόρο το ποσό της διαφοράς επί 22%. Γεγονός είναι πάντως ότι ισχύει η συλλογή και η προσκόμιση αποδείξεων από τους έλληνες φορολογούμενους (Τσιατούρας, 2013). Στο σημείο αυτό, καλό θα ήταν να παραθέσουμε δαπάνες, οι οποίες δεν συνυπολογίζονται στην κάλυψη του 25% του δηλωθέντος ετησίου εισοδήματος. Αυτές οι δαπάνες αφορούν: Ύδρευση, αποχέτευση, ηλεκτρικό ρεύμα, τηλεφωνικές υπηρεσίες και δημοτικά τέλη Ιατρική και νοσοκομειακή περίθαλψη Αγορές ακινήτων και αυτοκινήτων Αγορά φωτοβολταϊκών συστημάτων και καυσίμων (πετρελαίου θέρμανσης, υγραερίου ή φυσικού αερίου) Οποιουδήποτε τύπου ασφάλιστρα Ενοίκια για την κύρια κατοικία ή για κατοικία τέκνων που πραγματοποιούν τις σπουδές τους σε άλλη πόλη Τέλη κυκλοφορίας Εισιτήρια διαφόρων μεταφορικών μέσων Αγορά οποιουδήποτε αντικειμένου κόστους άνω των ευρώ, που λαμβάνεται υπόψη για τον τεκμαρτό προσδιορισμό του εισοδήματος Υπηρεσίες ταχυδρομείου και ταχυμεταφορών Υπηρεσίες συνδρομητικής τηλεόρασης Τυχερά παιχνίδια (Τσιατούρας, 2013) Σελίδα 16 από 48

17 Σε όλες τις υπόλοιπες δαπάνες που ορίζονται από την αγορά και λήψη αγαθών και υπηρεσιών, ισχύει η περίληψη τους στην κάλυψη του 25% του δηλωθέντος ετήσιου εισοδήματος από μισθωτές υπηρεσίες. Ας αναφέρουμε στο σημείο αυτό και κλείνοντας το συγκεκριμένο υποκεφάλαιο, ποιοι δεν είναι υπόχρεοι προσκόμισης αποδείξεων. Αυτοί είναι οι υπάλληλοι του υπουργείου Εξωτερικών και των λοιπών δημόσιων πολιτικών υπηρεσιών, του Ελληνικού Οργανισμού Τουρισμού, της Μόνιμης Αντιπροσωπείας στις Ευρωπαϊκές Κοινότητες, στρατιωτικοί που υπηρετούν στην αλλοδαπή, υπάλληλοι του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Αθηνών, υπάλληλοι του Εθνικού Οργανισμού Μικρομεσαίων Μεταποιητικών Επιχειρήσεων, υπάλληλοι της Πανελλήνιας Συνομοσπονδίας Ενώσεων Γεωργικών Συνεταιρισμών που υπηρετούν στα οικεία αντιπροσωπευτικά γραφεία τους στις Βρυξέλλες. Πλην αυτών, επίσης υπόχρεοι για προσκόμιση αποδείξεων δεν είναι και όσοι διαμένουν σε οίκο ευγηρίας ή σε ψυχιατρικά καταστήματα, καθώς και όσοι εκτίουν ποινή φυλάκισης (Καραφάς, 2013). Αύξηση στους φόρους και στα ενοίκια Δυστυχώς, από της φορολογικές δήλωσης της χρήσης του 2011, οι φορολογούμενοι ιδιοκτήτες ακινήτων θα κληθούν να πληρώσουν φόρους αυξημένους μέχρι και 300%, ειδικά όσοι έχουν αποκλειστικά εισοδήματα από ενοίκια. Η κατάσταση αυτή που επιβαρύνει την συγκεκριμένη ομάδα φορολογουμένων, συμβαίνει καθώς προβλέπεται τροποποίηση στον προσδιορισμό του φόρου, οποίος υπολογίζεται πλέον με ξεχωριστό συντελεστή 10% για δηλωθέντα εισοδήματα έως ευρώ και με συντελεστή 33% για εισοδήματα που ξεπερνούν τις ευρώ. Αν παρόλα αυτά, οι φορολογούμενοι δεν έχουν αποκλειστικά εισοδήματα από την ενοικίαση των ακινήτων τους, αλλά το εισόδημα αυτό είναι πρόσθετο, πλην των μισθών και των συντάξεων, ευνοούνται από τους συγκεκριμένους συντελεστές. Προκειμένου όμως κάποιος να μην φορολογηθεί για ενοίκια τα οποία δεν έχουν εισπραχθεί από ένα ή περισσότερα ακίνητα, θα πρέπει να εκχωρήσουν τα ανείσπρακτα ενοίκια στο Δημόσιο. Σελίδα 17 από 48

18 Έτσι, ας αναφέρουμε το παράδειγμα ενός φορολογούμενου που δηλώνει ετήσιο εισόδημα ευρώ, που προέρχεται μόνο από την είσπραξη ενοικίων. Όπως αναφέραμε και προηγουμένως, ο συγκεκριμένος φορολογούμενος θα επιβαρυνθεί με φόρο ευρώ που θα πρέπει να καταβάλει στην εφορία. Δυστυχώς, εδώ προκύπτει μια μεγάλη αδικία σε σχέση με τις προηγούμενες φορολογικές δηλώσεις, καθώς μέχρι και πέρυσι ο φόρος που προέκυπτε με υπολογισμό με βάση την κλίμακα των μισθωτών και συνταξιούχων ήταν χονδρικά 320 ευρώ, γεγονός που μας δίνει ως συμπέρασμα ότι το σύνολο των φόρων για είναι αυξημένο περίπου κατά 280%. Παρόλα αυτά, μια τύπου κλίμακας εξακολουθεί να υπάρχει μιας και σε γενικές γραμμές, παράλληλα με την αύξηση των εισοδημάτων που προκύπτει από την είσπραξη ενοικίων, και το νέο σύστημα κινείται ευνοϊκότερα, μιας και ο ανώτατος συντελεστής για αυτήν την κατηγορία είναι 33%, ενώ στις περιπτώσεις μισθωτών και συνταξιούχων αγγίζει το 42%. Ας αναφέρουμε κλείνοντας αυτό το τμήμα του κεφαλαίου, ότι για το ακαθάριστο εισόδημα από τα ακίνητα, υπολογίζεται πρόσθετος φόρος με συντελεστή 1,5%, στην περίπτωση που το εισόδημα οφείλεται σε είσπραξη ενοικίων από οικία μεγαλύτερη των 300 τ.μ. Στις περιπτώσεις δε, που το ακίνητο είναι άνω των 300 τ.μ. το ακαθάριστο ποσό αυτού υποβάλλεται σε συμπληρωματικό φόρο που υπολογίζεται με συντελεστή 3% (Καραφάς, 2013). Απομάκρυνση του αφορολογήτου και εισαγωγή τέλους επιτηδεύματος Δυστυχώς, η αύξηση των φόρων επιβαρύνει και τους ελεύθερους επαγγελματίες, μιας και τροποποιείται ο τρόπος φορολόγησης και των δικών τους εισοδημάτων. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται από την νομοθεσία, το όριο του αφορολογήτου έως ευρώ που ίσχυε μέχρι και τις φορολογικές δηλώσεις του προηγούμενου έτους χρήσης καταργείται, όπως επίσης καταργούνται και οι φοροαπαλλαγές τις οποίες απολάμβαναν ορισμένοι εκ των ελεύθερων επαγγελματιών. Πλέον, επιβάλλεται φόρος 26% από το πρώτο ευρώ του ετησίου εισοδήματος, γεγονός που επιβαρύνει σε τεράστιο βαθμό τους ήδη σε δύσκολη θέση, ελεύθερους επαγγελματίες. Περισσότερη φορολογική επιβάρυνση, θα «δεχθούν» οι ελεύθεροι επαγγελματίες με ετήσια Σελίδα 18 από 48

19 εισοδήματα έως ευρώ, ενώ παρόμοιος τρόπος φορολόγησης θα υποβληθεί σε όσους το σύστημα επιβάλει φόρο σχετικά με τα τεκμήρια διαβίωσης. Οι επαγγελματίες όμως με εισοδήματα από ευρώ και άνω, θα έχουν να αντιμετωπίσουν μικρότερη επιβάρυνση φόρων για το ερχόμενο έτος. Στο σημείο αυτό ας αναφέρουμε τις αλλαγές που προκύπτουν για τους επαγγελματίες και τις ατομικές επιχειρήσεις. Επιβάλλεται συντελεστής 26% από το πρώτο ευρώ στο σύνολο του ετησίου εισοδήματος που προέρχεται από επιχειρηματική δραστηριότητα (από ατομική εμπορική επιχείρηση, ατομική επιχείρηση παροχής υπηρεσιών ή ελευθέριο επάγγελμα), εφόσον το εισόδημα αυτό δεν υπερβαίνει τις ευρώ. Εάν το εισόδημα υπερβαίνει τις ευρώ, τότε το τμήμα του εισοδήματος μέχρι το επίπεδο των ευρώ θα φορολογείται με 26% και το τμήμα του εισοδήματος πάνω από το επίπεδο των ευρώ θα φορολογείται με 33%. Διατηρούνται τα τεκμήρια διαβίωσης Καταργείται το αφορολόγητο όριο των ευρώ καθώς και τα πρόσθετα αφορολόγητα για τα παιδιά. Καταργούνται οι φοροαπαλλαγές που μέχρι σήμερα οδηγούσαν σε μείωση του φόρου (ενοίκια, ιατρικά έξοδα, στεγαστικό δάνειο, δίδακτρα κ.λπ.). Δεν ισχύει το μέτρο της συλλογής αποδείξεων για την κάλυψη του 25% του εισοδήματός τους. Διατηρείται το τέλος επιτηδεύματος 650 ευρώ για ατομικές εμπορικές επιχειρήσεις και ελεύθερους επαγγελματίες. Για κάθε υποκατάστημα το τέλος επιτηδεύματος ανέρχεται σε 600 ευρώ. Τέλος επιτηδεύματος 500 ευρώ θα καταβάλλουν οι αστικές μη κερδοσκοπικές εταιρείες καθώς και τα φυσικά πρόσωπα που το εισόδημά τους προέρχεται από ατομική επιχείρηση παροχής υπηρεσιών ή ελευθέριο επάγγελμα και έχουν έγγραφη σύμβαση με μέχρι 3 φυσικά ή/ και νομικά πρόσωπα, ή το 75% των ακαθάριστων εσόδων τους προέρχεται από 1 φυσικό ή/ και νομικό πρόσωπο. Σελίδα 19 από 48

20 Συνεχίζουν να πληρώνουν ειδική εισφορά αλληλεγγύης 1% - 4% που επιβάλλεται στα εισοδήματα άνω των ευρώ. Στο ποσό του φόρου υπολογίζεται προκαταβολή φόρου για το επόμενο έτος με συντελεστή 55% (Καραφάς, 2013). Σελίδα 20 από 48

21 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3ο ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΑ ΕΣΟΛΑ ΓΙΑ ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΚΡΑΤΟΣ ΑΝΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ Το εισόδημα από μισθούς, συντάξεις και μισθούς με έκδοση τιμολογίου ή απόδειξης για παροχή υπηρεσιών υποβάλλεται σε φόρο σύμφωνα με την ακόλουθη κλίμακα: Πίνακας 1. Κλίμακα Μισθωτών - Συνταξιούχων για το 2011 ΚΛΙΜΑΚΑ ΜΙΣΘΩΤΩΝ - ΣΥΝΤΑΞΙΟΥΧΩΝ Κλιμάκιο Φορολογικός Φόρος Σύνολο εισοδήματος συντελεστής % κλιμακίου (ευρώ) (ευρώ) Εισοδήματος (ευρώ) Φόρου (ευρώ) % % Υπερβάλλον 42% β) Το εισόδημα από ατομική επιχείρηση, εκτός αγροτικών επιχειρήσεων και ελευθερίου επαγγέλματος, υποβάλλεται σε φόρο σύμφωνα με την ακόλουθη κλίμακα Πίνακας 2. Κλίμακα μη μισθωτών για το 2011 ΚΛΙΜΑΚΑ ΜΗ ΜΙΣΘΩΤΩΝ Κλιμάκιο εισοδήματος (ευρώ) Φορολογικός συντελεστής % Φόρος κλιμακίου (ευρώ) Σύνολο Εισοδήματος (ευρώ) Φόρου (ευρώ) % Υπερβάλλον 33% Σελίδα 21 από 48

22 Για νέες ατομικές εμπορικές επιχειρήσεις ή νέους ελεύθερους επαγγελματίες με πρώτη δήλωση έναρξης επιτηδεύματος από 1ης Ιανουαρίου και για τα τρία (3) πρώτα έτη άσκησης της δραστηριότητάς τους ο φορολογικός συντελεστής του πρώτου κλιμακίου της παραπάνω κλίμακας μειώνεται κατά πενήντα τοις εκατό (50%) και μέχρι δέκα χιλιάδες (10.000) ευρώ εισόδημα. γ) Το εισόδημα από ατομική γεωργική επιχείρηση υποβάλλεται σε φόρο με συντελεστή δεκατρία τοις εκατό (13%). Ειδικά για το οικονομικό έτος 2011 για το δηλωθέν εισόδημα από ατομική γεωργική επιχείρηση εφαρμόζεται αυτοτελώς η κλίμακα μισθωτών - συνταξιούχων. δ) Τα εισοδήματα από μισθώσεις ακινήτων, καθώς και τα εισοδήματα από κινητές αξίες, εκτός από τις περιπτώσεις που με την παρακράτηση φόρου εξαντλείται η φορολογική υποχρέωση, υποβάλλονται σε φορολόγηση βάσει της παρακάτω κλίμακας: Πίνακας 3. Κλίμακα εισοδημάτων από ακίνητα και κινητές αξίες για το 2011 ΚΛΙΜΑΚΑ ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΩΝ ΑΠΟ ΑΚΙΝΗΤΑ ΚΑΙ ΚΙΝΗΤΕΣ ΑΞΙΕΣ που φορολογούνται με τις γενικές διατάξεις Κλιμάκιο Φορολογικός Φόρος Σύνολο εισοδήματος συντελεστής % κλιμακίου (ευρώ) (ευρώ) Εισοδήματος (ευρώ) Φόρου (ευρώ) % Υπερβάλλον 33% Το ακαθάριστο ποσό από ακίνητα υποβάλλεται και σε συμπληρωματικό φόρο, ο οποίος υπολογίζεται με συντελεστή ενάμισι τοις εκατό (1,5%). Ειδικώς, ο συντελεστής του προηγούμενου εδαφίου αυξάνεται σε τρία τοις εκατό (3%), εφόσον η επιφάνεια κατοικίας υπερβαίνει τα τριακόσια (300) τετραγωνικά μέτρα ή πρόκειται για επαγγελματική μίσθωση. Σελίδα 22 από 48

23 Φορολογική κλίμακα για τα εισοδήματα που αποκτώνται από και μετά Με το λ. 3842/ , ορίζεται ενιαία κλίμακα βάσει της οποίας υπολογίζεται ο φόρος εισοδήματος μισθωτών, συνταξιούχων αλλά και μη μισθωτών, επαγγελματιών. Η κλίμακα αυτή έχει εφαρμογή για τα εισοδήματα που αποκτώνται και τις δαπάνες που πραγματοποιούνται κατά περίπτωση, από και μετά. Πίνακας 4. Φορολογική κλίμακα για τα εισοδήματα που αποκτώνται από και μετά Κλιμάκιο Φορολογικός Φόρος Σύνολο Σύνολο φόρου εισοδήματος συντελεστής % κλιμακίου εισοδήματος ( ) ( ) ( ) ( ) Υπερβάλλον 45 Σελίδα 23 από 48

24 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4ο ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ ΠΛΗΡΩΜΗΣ ΦΟΡΩΝ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΚΑΤΑ ΤΟ Στατιστικά στοιχεία έτους 2011 Τα αποτελέσματα από την εκκαθάριση (13ης Αποστολής) του Φόρου Εισοδήματος Φυσικών Προσώπων 2011 είναι τα ακόλουθα: Πίνακας 5. Γενική εκκαθάριση φόρου εισοδήματος 2011 Κ Α ΤΗ ΓΟ ΡΙΑ Δ Η Λ Ω ΣΕΙΣ Φ Ο ΡΟ Λ Ο ΓΟ Υ Μ ΕΝ Ο ΕΙΣΟ ΔΗ Μ Α Φ Ο ΡΟ Σ Φ Ο ΡΟ Λ Ο ΓΙΚ Α ΕΝ Η Μ ΕΡΟ Ι Π Λ Η Θ Ο Σ % Π Λ Η Θ Ο Σ % Χ ρεωστικές , ,35 Π ιστωτικές , ,69 Μ ηδενικές , ,36 ΣΥ ΝΟΛΟ , ,23 Από τα εκκαθαριστικά σημειώματα τα δηλαδή ποσοστό 75,23% επέρουν θέση φορολογικής ενημερότητας Φορολογικά Δεδομένα για το έτος 2011 από το Στατιστικό Δελτίο Φορολογικών Δεδομένων Με το Δελτίο Φορολογικών Δεδομένων η Γενική Γραμματεία Πληροφοριακών Συστημάτων του Υπουργείου Οικονομικών παρέχει μια αξιόπιστη και εύχρηστη πηγή στατιστικής πληροφόρησης για τα οικονομικά δεδομένα που διαχειρίζεται ως προς το οικονομικό έτος Το Στατιστικό δελτίο Φορολογικών Δεδομένων 2011 παρέχει στοιχεία για την φορολογία εισοδήματος φυσικών προσώπων, την φορολογία εισοδήματος νομικών Σελίδα 24 από 48

25 προσώπων, το φόρο προστιθέμενης αξίας (Φ.Π.Α.) και την φορολογία κεφαλαίου. Το περιεχόμενο του δελτίου αυτού και ο τρόπος παρουσίασης του έχουν δημιουργήσει παράδοση και αποτελεί ένα χρήσιμο εργαλείο για όσους ασχολούνται με την στατιστική ανάλυση των οικονομικών μεγεθών. Επιτρέπει την απεικόνιση της πηγής των εσόδων άμεσης φορολογίας και της συνεισφοράς των κοινωνικών ομάδων και φορέων, αποτελώντας μια έγκυρη πηγή πληροφόρησης για την λήψη επιχειρησιακών και οικονομικών αποφάσεων. Το δελτίο καλύπτει σημαντικό ποσοστό των αιτημάτων παροχής στατιστικών στοιχείων που υποβάλλονται προς την Γ.Γ.Π.Σ. από επιστημονικούς και κοινωνικούς φορείς καθώς και φορείς της δημόσιας διοίκησης. Το περιεχόμενο αυτό διευρύνεται σταδιακά με νέα δεδομένα σύμφωνα και με τα αιτήματα των ενδιαφερόμενων φορέων. Το δελτίο διανέμεται με άδεια που επιτρέπει την ελεύθερη επαναχρησιμοποίηση του περιεχομένου του σε μορφές που περιλαμβάνουν τόσο τα ευρέως χρησιμοποιούμενα όσο και τα ανοιχτά πρότυπα δεδομένων. ΛΟΙΠΟΙ φ ο ρ ο λ ο γ ο υ μ ε ν ΟΙ 18,79% ΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ 11% ΜΙΣΘΩΤΟΙ ΣΥΝΤΑΞΙΟΥΧΟΙ 70,22% ΕΙΣΟΔΗΜΑ ΜΙΣΘΩΤΟ I /ΣΥΝΤΑΞΙΟΥΧΟΙ ΛΟΙΠΟΙ ΦΟΡΟΛΟΓΟΥΜΕΝΟΙ ΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ Γράφημα 1. Εισόδημα φυσικών και νομικών προσώπων για το 2011 Σελίδα 25 από 48

26 ΦΥΣΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ Ε ΙΣ Ο Δ Η Μ Α ΦΟΡΟΛΟΓΟΥ ΜΕΝΟ ΕΙΣΟΔΗΜΑ ΦΟΡΟΛΟΓΗΤΕ Α ΚΕΡΔΗ ΔΙΑΡΘΡΩΣΗ % ΜΙΣΘΩΤΟΙ/ΣΥ ΝΤΑΞΙΟΥΧΟΙ ,22 ΛΟΙΠΟΙ ΦΟΡΟΛΟΓΟΥ ΜΕΝΟΙ ,79 ΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ ,00 ΣΥΝΟΛΟ ,00 Γ ράφημα 2. Φόρος που αναλογεί στα φυσικά και νομικά πρόσωπα για το 2011 ΦΥΣΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ Φ Ο ΡΟ Σ ΑΝΑΛΟΓΩΝ ΚΑΙ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜ ΑΤΙΚΟΣ ΦΟΡΟΣ ΚΥΡΙΟΣ ΚΑΙ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜ ΑΤΙΚΟΣ ΦΟΡΟΣ ΔΙΑΡΘΡΩΣΗ % ΜΙΣΘΩΤΟΙ/ΣΥ ΝΤΑΞΙΟΥΧΟΙ ,09 ΛΟΙΠΟΙ ΦΟΡΟΛΟΓΟΥ ΜΕΝΟΙ ,44 ΝΟΜΙΚΑ ΠΡΟΣΩΠΑ ,47 ΣΥΝΟΛΟ ,00 * Μισθωτοί - Συνταξιούχοι χαρακτηρίζονται οι φορολογούμενοι που έχουν εισόδημα από μισθούς ή συντάξεις - εν γένει - χωρίς να αποκλείεται και εισόδημα άλλης πηγής * Λοιποί φορολογούμενοι χαρακτηρίζονται οι φορολογούμενοι των οποίων το εισόδημα προέρχεται από οποιαδήποτε άλλη πηγή πλην του μισθωτού Σελίδα 26 από 48

27 Πίνακας 6. Αριθμός φορολογούμενων, δηλωθέν εισόδημα κατά πηγή προέλευσης, απαλλαγές, εκπτώσεις, φορολογητέο εισόδημα, φόρος (σύνολο Ελλάδας) ΟΙΚ.ΕΤΟΣ 2011 ΚΛΙΜ ΑΚ ΙΑ ΟΙΚΟΓΕ ΝΕΙΑΚΟ Υ ΕΙΣΟΔΗ ΜΑΤΟΣ ΣΕ ΕΥΡΩ Α' ΣΥΝΟΛΟ ΕΛΛΑΔΑΣ ΦΟΡΟΛΟΓΟ ΥΜ ΕΝΟΙ ΑΡΙΘΜ ΟΣ φορολογικών δηλώσεων ΠΟΣΟΣΤΟ ΑΠΑΛΛΑΓΕΣ Μ ΕΙΩ Σ ΣΥΝΟΛ ΚΑΙ ΦΟΡΟΛΟΓΟ ΕΙΣ Ο ΔΗΛΩΘΕΝ ΕΙΣΟ ΔΗ Μ Α ΑΦΟΡΟΛΟΓ ΥΜ ΕΝ Ο ΦΟΡΟΥ ΦΟΡΟΥ Η Τ Α Π Ο ΣΑ ΕΙΣΟ ΔΗ Μ Α Π Ο ΣΟ ΣΤΟ ΕΠ Ι ΤΟ Υ Σ γ Ν Ο Λ Ο γ ΠΟΣΟΣΤΟ ΕΠΙ ΤΟΥ συνολου ΠΟΣΟΣΤΟ ΠΟΣΟ ΠΟΣΟ ΕΠΙ ΤΟΥ ΣΤΟ ΣΤΟ ΣΥΝΟΛΟΥ ΕΠΙ ΕΠΙ ΤΟΥ ΣΥΝΟ ΛΟΥ ΤΟΥ ΣΥΝΟ ΛΟΥ = 7,5 0,0 10,7 1,9 0,9 0,2 0 < 2,7 0,1 3,3 0,8 0,4 0, ,3 0,2 2,2 0,7 0,4 0, ,4 0,4 2,2 0,7 0,4 0, ,7 0,5 2,0 0,8 0,5 0, ,9 1,0 2,2 1,3 0,7 0, ,5 1,5 2,2 1,6 0,9 0, ,0 1,5 2,3 1,6 0,9 0, ,0 1,7 2,2 1,8 1,0 0, ,6 1,8 2,2 1,8 1,0 0, ,4 1,9 2,2 1,9 1,0 0, ,0 2,4 2,2 2,4 1,3 0, ,9 2,6 2,3 2,5 1,5 0, ,6 2,6 2,4 2,5 1,7 0, ,3 2,6 2,3 2,5 2,0 0, ,2 2,7 2,3 2,6 2,5 0, ,8 2,5 2,2 2,4 2,6 0, ,7 2,5 2,4 2,4 2,8 0, ,4 2,4 2,1 2,3 2,8 0, ,2 2,3 2,1 2,2 2,8 0, Σελίδα 27 από 48

28 ,0 2,2 2,0 2,1 2,7 0, ,5 4,3 3,8 4,1 5,3 1, ,0 4,0 3,4 3,8 5,0 2, ,6 3,7 3,2 3,5 4,7 2, ,3 3,5 2,8 3,3 4,4 2, ,9 3,2 2,6 3,1 4,1 2, ,4 4,5 3,4 4,2 5,7 4, ,0 4,1 3,0 3,9 5,2 3, ,7 3,8 2,6 3,6 4,8 3, ,5 3,5 2,4 3,3 4,4 3, ,3 3,2 2,1 3,0 3,9 3, ,7 4,5 2,9 4,3 5,2 6, ,2 3,6 2,2 3,4 3,7 5, ,8 2,8 1,7 2,6 2,7 5, ,6 2,2 1,3 2,1 2,0 4, ,5 1,8 1,1 1,7 1,5 3, ,3 1,4 0,8 1,4 1,1 3, ,3 1,2 0,7 1,1 0,9 3, ,2 1,0 0,6 1,0 0,7 2, ,2 0,9 0,4 0,8 0,6 2, ,1 0,7 0,4 0,7 0,5 2, ,1 0,6 0,3 0,6 0,4 1, ,2 1,0 0,5 1,0 0,6 3, ,1 0,8 0,4 0,8 0,4 2, ,1 0,6 0,3 0,6 0,3 2, ,1 0,5 0,2 0,5 0,2 1, ,0 0,4 0,2 0,4 0,2 1, ,0 0,3 0,1 0,3 0,1 1, ,0 0,2 0,1 0,2 0,1 1, ,0 0,2 0,1 0,2 0,1 1, Σελίδα 28 από 48

29 ,0 0,3 0,1 0,3 0,1 1, ,0 0,3 0,1 0,2 0,1 1, ,0 0,3 0,1 0,3 0,1 1, ,0 0,2 0,1 0,2 0,0 1, ,0 0,1 0,0 0,1 0,0 0, ,0 0,1 0,0 0,1 0,0 0, ,0 0,1 0,0 0,1 0,0 0, ,0 0,1 0,0 0,1 0,0 0, ,0 0,1 0,0 0,1 0,0 0, ,0 0,1 0,0 0,1 0,0 0, ,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0, ,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0, ,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0, ,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0, ,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0, ,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0, ,0 0,1 0,0 0,1 0,0 0,4 ΚΑΙ ΑΝΩ ΣΥΝΟΛΟ. 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 Σελίδα 29 από 48

30 Πίνακας 7. Φορολογικά δεδομένα για εισοδηματίες, εμπόρους/βιομηχάνους, γεωργούς/κτηνοτρόφους κ.λπ. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΣΧΕΤΙΚΩΝ ΜΕΓΕΘΩΝ ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΙΕΣ ΠΟΣΟΣΤΟ ΕΠΙ ΤΟΥ ΣΥΝΟΛΟΥ ΕΜΠΟΡΟΙ- ΒΙΟΜΗΧΑΝΟΙ- ΒΙΟΤΕΧΝΕΣ- ΕΠΙΤΗΔΕΥΜΑΤΙΕΣ ΓΕΩΡΓΟΙ- ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΟΙ- ΑΛΙΕΙΣ-ΕΚΜ. ΔΑΣΩΝ 1. ΑΡΙΘΜ ΟΣ ΦΟΡΟΛΟΓΟΥΜ ΕΝΩΝ (αορολοτίκώ ν δηλώσεων) 2.ΕΙΣΟ ΔΗ Μ Α Α Π Ο Α. ΟΙΚΟΔΟΜΕΣ Γ. ΚΙΝΗΤΕΣ ΑΞΙΕΣ Δ. ΕΜΠΟΡΙΚΕΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ Ε. ΓΕΩΡΓΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΣΤ. ΜΙΣΘΩΤΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ Ζ. ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΑ ΑΛ. ΕΙΣΟΔΗΜΑ ΣΤΗΝ ΑΛΛΟΔΑΠΗ 3.ΑΥΤ/ΛΩ Σ Φ Ο ΡΟΛΟΓΗΘΕΝ ΤΑ... ΚΕΡΔΗ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ Ν.2238/94 ΛΟΙΠΑ ΑΥΤΟΤΕΛΩΣ ΦΟΡΟΛΟΓΗΘΕΝΤΑ ΠΟΣΑ 4.ΤΕΚΜ ΗΡΙΟ ΔΑΠΑΝΩ Ν ΔΙΑΒΙΩΣΗΣ 5.Τ Ε Κ Μ Η Ρ Ι Ο Β ΠΗΓΗΣ Τ Ε Κ Μ Η Ρ Ι Ο Ε ΠΗΓΗΣ ΑΡΝΗΤΙΚΑ ΣΤΟ ΙΧ ΕΙΑ Α Π Ο... Ζ Η Μ Ι Ε Σ ΑΠΑΛΛΑΣΣΟΜ ΕΝΑ Π Ο ΣΑ ΑΦΟΡΟΛΟΓΗΤΑ Π Ο ΣΑ Α Π Ο... ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ ΑΝΑΠΗΡΙΚΟ ΑΦΟΡΟΛΟΓΗΤΟ ΑΝΑΠΗΡΑ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΑ ΜΕΛΗ ΤΟΚΟΥΣ ΔΑΝΕΙΩΝ ΟΓΑ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟΥ ΕΤΟΥΣ Χ Ο Ρ Η Γ Ι Ε Σ ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΕΣ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΕΣ ΕΙΣΦΟΡΕΣ. ΑΜΟΙΒΑΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ ΙΑΤΡΙΚΑ ΕΞΟΔΑ ΦΟΡΟΛΟΓΟΥΜ ΕΝΟ ΕΙΣΟΔΗΜ Α 11.ΦΟΡΟΣ ΚΛΙΜ ΑΚΑΣ ΕΙΣΟΔΗΜ ΑΤΟΣ 12.Μ ΕΙΩΣΕΙΣ ΦΟΡΟΥ Σελίδα 30 από 48

31 ΠΑΡΑΜΕΘΟΡΙΟΣ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑΚΑ ΕΞΟΔΑ ΤΟΙΚΟΙ ΔΑΝΕΙΩΝ (ΝΕΩΝ) 3 20 ΕΝΟΙΚΙΟ ΚΥΡΙΑΣ 5 12 ΚΑΤΟΙΚΙΑΣ ΕΝΟΙΚΙΟ ΦΟΙΤΗΤΩΝ ΔΙΔΑΚΤΡΑ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΣΥΖΥΓΟΥ 6 19 Δ Ω Ρ Ε Ε Σ 7 12 ΑΣΦΑΛΙΣΤΡΑ ΖΩΗΣ 5 27 ΔΑΠΑΝΗ ΓΙΑ ΦΥΣΙΚΟ ΑΕΡΙΟ κ.λ.π. ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΑ ΕΞΟΔΑ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΕΣ ΔΑΠΑΝΕΣ ΜΕ ΑΠΟΔΕΙΞΕΙΣ 13.ΥΠΟΛΟΙΠΟ ΦΟΡΟΥ ΣΥΜ ΠΛΗΡΩΜ ΑΤΙΚΟΣ ΦΟΡΟΣ 15.ΕΠΙΒΑΡΥΝΣΗ Φ Ο ΡΟΥ ΛΟΓΩ Α ΠΟΔΕΙΞΕΩ Ν 16.ΣΥΝΟΛΙΚΟΣ ΦΟ ΡΟΣ ΠΡΟΚΑΤΑΒΟΛΗ ΕΠ ΟΜ ΕΝ Ο Υ Χ ΡΟΝΟΥ 18.ΧΑΡΤΟΣΗΜ Ο ΕΙΣΦΟΡΑ Υ Π ΕΡ ΕΛ ΓΑ ΕΙΣΦ Ο ΡΑ ΟΓΑ ΧΑΡΤΟΣΗΜ ΟΥ 21.ΦΟΡΟΣ ΕΚΠΡΟΘΕΣΜ ΟΣ ΠΑΡΑΚΡΑΤΗΘΕΝΤΕΣ ΦΟΡΟΙ. 23.ΠΡΟΚΑΤΑΒΟΛΗ ΠΡΟ Η ΓΟ Υ Μ ΕΝΟΥ ΧΡΟΝΟΥ Σελίδα 31 από 48

32 Πίνακας 8. Φορολογικά δεδομένα για μισθωτούς, ελεύθερους επαγγελματίες και συνταξιούχους ΠΟΣΟΣΤΟ ΕΠΙ ΤΟΥ ΣΥΝΟΛΟΥ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΣΧΕΤΙΚΩΝ ΜΕΓΕΘΩΝ ΜΙΣΘΩΤΟΙ ΕΛΕΥΘΕΡΟΙ ΣΥΝΤΑΞ ΙΟΥΧΟΙ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΕΣ 1. ΑΡΙΘΜ ΟΣ ΦΟΡΟΛΟΓΟΥΜ ΕΝΩΝ (αορολοτίκώ ν δηλώσεων) 2.ΕΙΣΟ ΔΗ Μ Α Α Π Ο Α. ΟΙΚΟΔΟΜΕΣ Γ. ΚΙΝΗΤΕΣ ΑΞΙΕΣ Δ. ΕΜΠΟΡΙΚΕΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ Ε. ΓΕΩΡΓΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΣΤ. ΜΙΣΘΩΤΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ Ζ. ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΑ ΑΛ. ΕΙΣΟΔΗΜΑ ΣΤΗΝ ΑΛΛΟΔΑΠΗ 3.ΑΥΤ/ΛΩ Σ Φ Ο ΡΟΛΟΓΗΘΕΝ ΤΑ... ΚΕΡΔΗ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ Ν.2238/94 ΛΟΙΠΑ ΑΥΤΟΤΕΛΩΣ ΦΟΡΟΛΟΓΗΘΕΝΤΑ ΠΟΣΑ 4.ΤΕΚΜ ΗΡΙΟ ΔΑΠΑΝΩ Ν ΔΙΑΒΙΩΣΗΣ 5.Τ Ε Κ Μ Η Ρ Ι Ο Β ΠΗΓΗΣ Τ Ε Κ Μ Η Ρ Ι Ο Ε ΠΗΓΗΣ ΑΡΝΗΤΙΚΑ ΣΤΟ ΙΧ ΕΙΑ Α Π Ο... Ζ Η Μ Ι Ε Σ ΑΠΑΛΛΑΣΣΟΜ ΕΝΑ Π Ο ΣΑ ΑΦΟΡΟΛΟΓΗΤΑ Π Ο ΣΑ Α Π Ο... ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ ΑΝΑΠΗΡΙΚΟ ΑΦΟΡΟΛΟΓΗΤΟ ΑΝΑΠΗΡΑ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΑ ΜΕΛΗ ΤΟΚΟΥΣ ΔΑΝΕΙΩΝ ΟΓΑ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟΥ ΕΤΟΥΣ Χ Ο Ρ Η Γ Ι Ε Σ ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΕΣ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΕΣ ΕΙΣΦΟΡΕΣ. ΑΜΟΙΒΑΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ ΙΑΤΡΙΚΑ ΕΞΟΔΑ ΦΟΡΟΛΟΓΟΥΜ ΕΝΟ ΕΙΣΟΔΗΜ Α 11.ΦΟΡΟΣ ΚΛΙΜ ΑΚΑΣ ΕΙΣΟΔΗΜ ΑΤΟΣ 12.Μ ΕΙΩ ΣΕΙΣ ΦΟ ΡΟΥ ΠΑΡΑΜΕΘΟΡΙΟΣ Σελίδα 32 από 48

33 ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑΚΑ ΕΞΟΔΑ ΤΟΙΚΟΙ ΔΑΝΕΙΩΝ (ΝΕΩΝ) ΕΝΟΙΚΙΟ ΚΥΡΙΑΣ ΚΑΤΟΙΚΙΑΣ ΕΝΟΙΚΙΟ ΦΟΙΤΗΤΩΝ ΔΙΔΑΚΤΡΑ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΣΥΖΥΓΟΥ Δ Ω Ρ Ε Ε Σ ΑΣΦΑΛΙΣΤΡΑ ΖΩΗΣ ΔΑΠΑΝΗ ΓΙΑ ΦΥΣΙΚΟ ΑΕΡΙΟ κ.λ.π. ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΑ ΕΞΟΔΑ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΕΣ ΔΑΠΑΝΕΣ ΜΕ ΑΠΟΔΕΙΞΕΙΣ 13.ΥΠΟΛΟΙΠΟ Φ Ο ΡΟ Υ ΣΥΜ ΠΛΗΡΩΜ ΑΤΙΚΟΣ ΦΟΡΟΣ 15.ΕΠΙΒΑΡΥΝΣΗ Φ Ο ΡΟΥ ΛΟΓΩ Α ΠΟΔΕΙΞΕΩ Ν 16.ΣΥΝΟΛΙΚΟΣ ΦΟ ΡΟΣ ΠΡΟΚΑΤΑΒΟΛΗ ΕΠ ΟΜ ΕΝ Ο Υ Χ ΡΟΝΟΥ 18.ΧΑΡΤΟΣΗΜ Ο ΕΙΣΦΟΡΑ ΥΠΕΡ ΕΛ ΓΑ ΕΙΣΦ Ο ΡΑ ΟΓΑ Χ Α ΡΤΟΣΗΜ ΟΥ 21.ΦΟΡΟΣ ΕΚΠΡΟΘΕΣΜ ΟΣ ΠΑΡΑΚΡΑΤΗΘΕΝΤΕΣ ΦΟΡΟΙ. 23.ΠΡΟΚΑΤΑΒΟΛΗ ΠΡΟ Η ΓΟ Υ Μ ΕΝΟΥ ΧΡΟΝΟΥ. Σελίδα 33 από 48

34 Πίνακας 9. Φορολογικά δεδομένα ανά τύπο οικογένειας ΟΙΚ.ΕΤΟΣ 2011 ΠΟΣΟΣΤΑ ΕΠΙ ΤΟΥ ΣΥΝΟΛΟΥ ΦΟΡΟΙ ΑΝΑ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΥΠΟΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΩΝ ΑΡΙΘΜΟΣ φορολογικών δηλώσεων ΣΥΝΟΛΙΚΟΣ ΦΟΡΟΣ ΜΗΔΕΝ ΤΕΚΝΑ ΧΩΡΙΣ 51,10 25,68 ΣΥΖΥΓΟ ΜΗΔΕΝ ΤΕΚΝΑ ΜΕ 24,94 32,43 ΣΥΖΥΓΟ ΕΝΑ (1) ΤΕΚΝΟ 10,43 17,41 ΔΥΟ (2) ΤΕΚΝΑ 10,67 20,52 ΤΡΙΑ (3) ΤΕΚΝΑ 2,31 3,37 ΤΕΣΣΕΡΑ (4) ΤΕΚΝΑ 0,44 0,49 ΠΕΝΤΕ (5) ΤΕΚΝΑ 0,07 0,06 ΕΞΙ (6) ΤΕΚΝΑ ΚΑΙ ΑΝΩ 0,03 0,03 ΣΥΝΟΛΟ Αριθμός φορολογικών δηλώσεων IΜΗΔΕΝ ΤΕΚΝΑ ΧΩΡΙΣ ΣΥΖΥΓΟ IΜΗΔΕΝ ΤΕΚΝΑ ΜΕ ΣΥΖΥΓΟ IΕΝΑ (1) ΤΕΚΝΟ IΔΥΟ (2) ΤΕΚΝΑ ιτρια (3) ΤΕΚΝΑ IΤΕΣΣΕΡΑ (4) ΤΕΚΝΑ IΠΕΝΤΕ (5) ΤΕΚΝΑ I ΕΞΙ (6) ΤΕΚΝΑ ΚΑΙ ΑΝΩ Γ ράφημα 3. Αριθμός Φορολογικών δηλώσεων ανά τύπο οικογένειας Σελίδα 34 από 48

35 Συνολικός φόρος 1%. 3% 0% ^ 0% IΜΗΔΕΝ ΤΕΚΝΑ ΧΩΡΙΣ ΣΥΖΥΓΟ IΜΗΔΕΝ ΤΕΚΝΑ ΜΕ ΣΥΖΥΓΟ IΕΝΑ (1) ΤΕΚΝΟ L 17% IΔΥΟ (2) ΤΕΚΝΑ ιτρια (3) ΤΕΚΝΑ IΤΕΣΣΕΡΑ (4) ΤΕΚΝΑ IΠΕΝΤΕ (5) ΤΕΚΝΑ I ΕΞΙ (6) ΤΕΚΝΑ ΚΑΙ ΑΝΩ Γ ράφημα 4. Συνολικός φόρος ανά τύπο οικογένειας Πίνακας 10. Φορολογικά δεδομένα ανά τύπο επαγγέλματος ΟΙΚ.ΕΤΟΣ 2011 ΠΟΣΟΣΤΑ ΕΠΙ ΤΟΥ ΣΥΝΟΛΟΥ ΦΟΡΟΙ ΑΝΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ ΤΥΠΟΙ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ φορολογικών δηλώσεων ΣΥΝΟΛΙΚΟΣ ΦΟΡΟΣ ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΙΕΣ 11,90 6,61 ΕΜΠΟΡΟΙ-ΒΙΟΜΗΧΑΝΟΙ- ΒΙΟΤΕΥΝΕΣ- ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΕΣ 12,23 16,80 Σελίδα 35 από 48

36 Γ ράφημα 5. Αριθμός φορολογικών δηλώσεων ανά επάγγελμα Συνολικός φόρος 0% 6,61% I ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΙΕΣ 2,69% IΕΜΠΟΡΟΙ-ΒΙΟΜΗΧΑΝΟΙ- ΒΙΟΤΕΧΝΕΣ-ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΕΣ IΓΕΩΡΓΟΙ -ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΟΙ- ΑΛΙΕΙΣ-ΕΚΜ.ΔΑΣΩΝ IΜΙΣΘΩΤΟΙ IΕΛΕΥΘΕΡΟΙ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΕΣ IΣΥΝΤΑΞΙΟΥΧΟΙ Γ πάθημα 6. Ποσοστό θόπο ανά επάγγελμα Σελίδα 36 από 48

37 Η φορολογική επιβάρυνση του εισοδήματος εξελίχθηκε σημαντικά στα τελευταία 50 χρόνια. Έως και το 1975 κινείται σε πολύ χαμηλά επίπεδα (0,1% έως 0,9% για τους μισθωτούς και 0,3% έως 2,0% για τους ελεύθερους επαγγελματίες). Αυτό είναι φυσιολογικό, αφού τα εισοδήματα της εργασίας είναι ακόμη χαμηλά, ενώ η φορολογική πολιτική του κράτους εξακολουθεί να βασίζεται κυρίως στους έμμεσους φόρους. Άλλωστε, την περίοδο εκείνη, τα έσοδα από τη φορολογία εισοδήματος ήταν μόλις το 10% έως 13% των συνολικών εσόδων του Προϋπολογισμού. Από το 1975 ξεκινάει η φάση αύξησης της φορολογικής επιβάρυνσης. Στην περίοδο , η επιβάρυνση κυμαίνεται μεταξύ 1,5% και 5,7% για τους μισθωτούς και μεταξύ 3,0% και 10,5% για τους ελεύθερους επαγγελματίες. Πίνακας 11. Εξέλιξη της μέσης φορολογικής επιβάρυνσης ανά τα έτη Περίοδος Καθαρό Μέσο Ετήσιο Εισόδημα Φόρος Μισθωτών ΜΙΣΘΩΤΟΙ Φορολογική Επιβάρυνση (%) 0,5% ΕΛ. ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΕΣ Φόρος Ελεύθ. Επαγγελματιών Φορολογική Επιβάρυνση (%) 0,8% ,1% ,5% ,0% ,4% ,4% ,1% ,4% ,4% ,9% ,5% 2013 Η φορολογική επιβάρυνση μεταβλήθηκε σημαντικά και σταθεροποιήθηκε σε πολύ υψηλότερα επίπεδα, καθ όλη τη διάρκεια της δεκαετίας του 1980, όταν ο πληθωρισμός, η επέκταση του Κράτους και η ελλειμματικότητα των Προϋπολογισμών επέβαλλαν την αύξηση της φορολόγησης. Κατά τη δεκαετία αυτή, η φορολογική επιβάρυνση του μέσου εισοδήματος έφθασε στο 8,0% για τους μισθωτούς και σε 15,4% για τους ελεύθερους επαγγελματίες. Παρά τα μεγάλα δημοσιονομικά ελλείμματα εκείνης της περιόδου, οι φορολογικοί συντελεστές μειώθηκαν σημαντικά από τις αρχές της δεκαετίας του 1990 και διατηρήθηκαν χαμηλοί καθ' όλη τη διάρκειά της. Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1990, η φορολογική επιβάρυνση του μέσου εισοδήματος έφθασε στο 3,4% για τους μισθωτούς και στο 4,1% για τους ελεύθερους επαγγελματίες. Σελίδα 37 από 48

38 Καθ' όλη τη διάρκεια της δεκαετίας του 2000 διατηρήθηκαν σε επίπεδα πάνω από το 10%, χωρίς έντονες αυξομειώσεις, ενώ δεν παρατηρήθηκε σημαντική διαφοροποίηση μεταξύ της φορολογίας μισθωτών και της φορολογίας των ελευθέρων επαγγελματιών. Στην περίοδο αυτή, η φορολογική επιβάρυνση του μέσου εισοδήματος έφθασε στο 10,4% για τους μισθωτούς και στο 11,4% για τους ελεύθερους επαγγελματίες. Η φορολογία εκτοξεύθηκε σε δυσθεώρητα ύψη μεταξύ των ετών 2011 και 2013, ενώ επανέρχεται η διαφοροποίηση στη φορολογική επιβάρυνση μεταξύ μισθωτών ελευθέρων επαγγελματιών (η μέση φορολογική επιβάρυνση φθάνει στο 13,9% για τους μισθωτούς και στο 21,5% για τους ελεύθερους επαγγελματίες). Μισθωτοί - Ελεύθεροι Επαγγελματίες: Εξέλιξη της διαφοράς της φορολογικής επιβάρυνσης: Με τη σχέση αυτή μετράμε το ποσοστό κατά το οποίο οι ελεύθεροι επαγγελματίες πληρώνουν αυξημένους φόρους σε σχέση με τους μισθωτούς, για ισόποσο εισόδημα. Κατά το μεγαλύτερο μέρος της περιόδου , παρατηρείται μία σημαντική διαφορά στη φορολογική επιβάρυνση μισθωτών και ελευθέρων επαγγελματιών, η οποία μερικές φορές υπερβαίνει και το 200%. Στην περίοδο , ο μέσος όρος της διαφοράς βρίσκεται στο 58,5%, ενώ αυξάνεται σε 79,1% κατά την περίοδο Όμως, πρακτικά, η διαφορά αυτή είναι άνευ ουσίας, αφού καθ όλη την περίοδο η φορολογική επιβάρυνση στα μέσα εισοδήματα είναι ιδιαίτερα χαμηλοί (μεταξύ του 0,3% και του 3,0%) και μόλις μετά το 1977 αρχίζει να αυξάνεται. Συνεπώς, σε οικονομικούς όρους, η διαφορά μεταξύ της φορολογικής επιβάρυνσης των μισθωτών και των ελευθέρων επαγγελματιών είναι χωρίς μεγάλη σημασία. Στην περίοδο 1981, παράλληλα με την αύξηση των φορολογικών συντελεστών, αυξάνει και η διαφορά μεταξύ της φορολογικής επιβάρυνσης μισθωτών και ελεύθερων επαγγελματιών. Η κορύφωση της διαφοράς αυτής παρατηρείται το 1984, όταν φθάνει στο 121%, ενώ ο μέσος όρος της διαφοράς για ολόκληρη τη δεκαετία βρίσκεται στο 91,3%. Η κατάσταση βελτιώθηκε σημαντικά, υπέρ των ελευθέρων επαγγελματιών κατά τις δύο επόμενες δεκαετίες. Στην περίοδο , παράλληλα με τη γενικότερη Σελίδα 38 από 48

39 πτώση των φορολογικών συντελεστών, υποχώρησε σημαντική η σχέση της διαφοράς στη φορολόγηση σε σύγκριση με τους μισθωτούς, φθάνοντας στο 19,8% (μέσος όρος). Στη δεκαετία του 2000 η σχέση αυτή υποχώρησε ακόμη περισσότερο και, κατά μέσο όρο, έφθασε στο 9,4%. Όμως, η κατάσταση αυτή δείχνει να ανατρέπεται από το 2011 για δύο κυρίως λόγους: την επιβολή του τέλους επιτηδεύματος από το έτος 2011 και τη θέσπιση διαφορετικής φορολογικής κλίμακας για τους ελεύθερους επαγγελματίες (με την παράλληλα κατάργηση του αφορολόγητου ορίου) από το 2013 (οικονομικό έτος 2014). Οι εξελίξεις αυτές φέρνουν τη διαφορά στη φορολόγηση μεταξύ των μισθωτών και των ελεύθερων επαγγελματιών στο 164%! Πώς εξηγείται η διαφοροποίηση στη φορολογία μισθωτών και ελευθέρων επαγγελματιών: Ο κυριότερος παράγοντας για την υψηλότερη φορολογική επιβάρυνση των ελευθέρων επαγγελματιών είναι η δυνατότητα που έχουν για φοροδιαφυγή. Η δυνατότητα αυτή όντως υπήρχε στις παλαιότερες δεκαετίες. Σ αυτό ευθύνεται η κακή οργάνωση του Κράτους, οι εγγενείς αδυναμίες από την (παλαιότερη) έλλειψη μηχανογραφικών μέσεων, η έλλειψη πολιτικής βούλησης και το χαμηλό επίπεδο φορολογικής συνείδησης. Και ακριβώς λόγω της δυνατότητας αυτής, η φοροδιαφυγή πολλών κατηγοριών ελευθέρων επαγγελματιών συχνά έφθανε σε προκλητικά επίπεδα. Σήμερα, πολλοί από τους παραπάνω παράγοντες εξακολουθούν να υφίστανται, όμως, αυτό συμβαίνει σε μειωμένο βαθμό. Κατά τις προηγούμενες δεκαετίες έχουν αλλάξει πολλά, τόσο στην οργάνωση του Κράτους, όσο και λόγω της μηχανογράφησης μέσω της οποίας πλέον είναι περισσότερο εύκολη και πλήρης η δυνατότητα παρακολούθησης της δραστηριότητας, των εισοδημάτων και της περιουσίας των φορολογουμένων. Έτσι, αν κάποιος μπορούσε να δικαιολογήσει την ύπαρξη μίας διαφορετικής μεταχείρισης μίας κατηγορίας φορολογουμένων στο παρελθόν, σήμερα αυτό δύσκολα θα μπορούσε να γίνει. Πέραν του ότι είναι άδικο προς τους ελεύθερους επαγγελματίες οι οποίοι είτε επιλέγουν να είναι ειλικρινείς, είτε δε μπορούν να αποκρύψουν εισοδήματα, η Σελίδα 39 από 48