Η βλεφαροπλαστική σήμερα Αλήθειες και ψέματα

Transcript

1 TOMOΣ 8 TEYXOΣ 1 OKTΩΒΡΙΟΣ ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2013 ISSN ΑΘΗΝΑ ο Διεθνές Συνέδριο της ΕΕΕΦΔΧ Προεγχειρητικός έλεγχος Διαθλαστικής Χειρουργικής Μέρος 1ο Η εξέταση της οφθαλμικής επιφάνειας Τατουάζ κερατοειδούς ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΕΝΔΟΦΑΚΩΝ ΚΑΙ ΔΙΑΘΛΑΣΤΙΚΗΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ ΠΟΣΕΙΔΩΝΟΣ 42, Π. ΦΑΛΗΡΟ Η βλεφαροπλαστική σήμερα Αλήθειες και ψέματα

2 editorial Παντελής Α. Παπαδόπουλος επικοινωνία: Αγαπητοί συνάδελφοι, Ξεκίνησε μια νέα χρoνιά, από την οποία όμως, κανένας δεν ξέρει αν θα πρέπει να περιμένουμε κάτι το αισιόδοξο. Οι αλλαγές στον χώρο της Υγείας εξελίσσονται με απίστευτη ταχύτητα, και δυστυχώς εις βάρος των γιατρών. Το ιατρικό επάγγελμα δέχεται πλήγματα από κάθε πλευρά. Η εμμονή του Υπουργού Υγείας να εντάξει χιλιάδες συμβεβλημένους γιατρούς του ΕΟΠΠΥΥ στο ΕΣΥ, με καθεστώς πλήρους και αποκλειστικής απασχόλησης δεν μπαίνει στα πλαίσια οποιασδήποτε λογικής. Είναι άλλη μια περίπτωση όπου το κράτος θέλει να μεταφέρει το κόστος της περίθαλψης στις πλάτες του πολίτη, ευνοώντας και συντηρώντας την παραοικονομία. Αλλά και στον ιδιωτικό τομέα, τα πράγματα δεν πάνε καλύτερα: Οι ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρείες σε μια προσπάθεια να μειώσουν το κόστος, σκαρφίζονται διαφόρους τρόπους για να κουρέψουν τις αμοιβές των γιατρών. Τα νεότερα στον τομέα αυτό, είναι τα προγράμματα «χαμηλού κόστους», στα οποία ο ασφαλισμένος περιορίζεται σημαντικά στην ελεύθερη επιλογή γιατρού και θεραπευτηρίου. Στα παραπάνω προστίθενται και οι καταγγελίες συναδέλφων για ορισμένους ιατρούς-επιχειρηματίες οι οποίοι δωροδοκούν ασφαλιστές για να κατευθύνουν τους ασθενείς άλλων γιατρών προς αυτούς. Ο χώρος της Υγείας ήταν πάντοτε μια ζούγκλα στην Ελλάδα. Τώρα πλέον, όμως, δεν υπάρχει κανένας ηθικός και δεοντολογικός φραγμός. Καθημερινά, βλέπουμε περιστατικά στα οποία έχει συστηθεί επείγουσα χειρουργική αντιμετώπιση (συνήθως καταρράκτη), σε άτομα που δεν έχουν τίποτα περισσότερο από μια διαθλαστική ανωμαλία. Η πολιτεία συνεχίζει να κλείνει τα μάτια στην παραοικονομία, για να μην επωμιστεί το τεράστιο βάρος της υγείας. Το κατεστημένο στον δημόσιο και πανεπιστημιακό χώρο κρατιέται με τα νύχια και με τα δόντια ώστε να μην αλλάξει τίποτα στο αμαρτωλό καθεστώς. Γιατί λοιπόν να διαμαρτυρόμαστε για την απαξίωση του ιατρικού επαγγέλματος; Τη μεγαλύτερη ευθύνη την έχουμε εμείς οι ίδιοι. Ποτέ δεν καταφέραμε να έχουμε πλήρη ενότητα, ο ιδιωτικός και δημόσιος τομέας, ώστε να υπερασπιστούμε τα δικαιώματά μας. Το χειρότερο από όλα είναι ότι ακόμη και όταν θα περάσει η οικονομική κρίση, η κρίση στον χώρο της Υγείας θα συνεχιστεί. Η ποιότητα των υπηρεσιών υγείας επαφίεται πλέον στη συνείδηση του κάθε ενός από εμάς. Στο τεύχος αυτό θα βρείτε όλες τις πληροφορίες και το αναλυτικό πρόγραμμα του 28ου Συνεδρίου της Ελληνικής Εταιρείας Ενδοφακών και Διαθλαστικής Χειρουργικής που θα πραγματοποιηθεί στο ξενοδοχείο Hilton στην Αθήνα, από τις 20 έως τις 23 Φεβρουαρίου 2014, στις σελίδες Το 1ο μέρος με θέμα «Η εξέταση της οφθαλμικής επιφάνειας» μιας σειράς άρθρων σχετικά με τον προεγχειρητικό έλεγχο στη Διαθλαστική Χειρουργική θα διαβάσετε στις σελίδες από τον κ. Απόστολο Μανιατέα. Ακολουθεί ένα πολύ ενδιαφέρον άρθρο με θέμα το «Τατουάζ κερατοειδούς» (σελ ), ενώ στη συνέχεια ο κ. Ιωάννης Ζαχαρόπουλος αναλύει το θέμα της βλεφαροπλαστικής στο άρθρο του «Η βλεφαροπλαστική σήμερα. Αλήθειες και ψέματα» στις σελίδες Στη μόνιμη στήλη του «Με άλλο μάτι», ο κ. Πέτρος Ράσογλου μας μεταφέρει μια πολύ ενδιαφέρουσα διάλεξη του οφθαλμιάτρου Στάθη Κοψαχείλη με θέμα το «Ιατρικό Ιδιόλεκτο. Μια ιδιάζουσα περίπτωση γλωσσικής παρέκκλισης». Σας εύχομαι καλή δύναμη και καλό κουράγιο! Παντελής Α. Παπαδόπουλος Πρόεδρος Συντακτικής Επιτροπής Ιδιοκτησία Eλληνική Εταιρεία Ενδοφακών και Διαθλαστικής Χειρουργικής Ποσειδώνος 42, Π. Φάληρο Τηλ.: , Fax: Διοικητικό Συμβούλιο ΕΕΕΦΔΧ Πρόεδρος: Ιωάννης Παναγόπουλος Αντιπρόεδρος: Παντελής Α. Παπαδόπουλος Γενική Γραμματέας: Δημήτρης Κυρούδης Ταμίας: Μίλτος Μπαλίδης Μέλη: Σπύρος Γεωργαράς Βασίλης Καραμπατάκης, Κωνσταντίνα Κουφαλά Γεώργιος Κυμιωνής, Βασίλης Τσίγκος Συντακτική Επιτροπή Πρόεδρος Π. Α. Παπαδόπουλος Μέλη Μ. Ασπιώτης Δ. Παπαδάκος Ι. Ασπρούδης Ι. Πούλας Σπ. Γεωργαράς Π. Ράσογλου Χ. Καλογερόπουλος Α. Ρουμελιώτης Β. Καραμπατάκης Δ. Σιγανός Κ. Κουφαλά Χ. Σιγανός Γ. Κυμιωνής Μ. Στεφανιώτου Δ. Κυρούδης Μ. Τραγάκης Μ. Μπαλίδης Β. Τσίγκος Ι. Παλληκάρης Μ. Τσιλιμπάρης Ι. Παναγόπουλος Συμβουλευτική Επιτροπή Τρ. Αργυρόπουλος Σ. Λάκε Γρ. Γεωργαρίου Ζ. Μπισογιάννης Ν. Γεωργιάδης Θ. Μπουφίδης Σ. Γκοτζαρίδης Α. Νικολακόπουλος Δ. Δερεκλής Ι. Ντούντας Σ. Δημητράκος Π. Οικονομίδης Στ. Δημόπουλος Ν. Παπαδόπουλος Κ. Καραμπάτσος Α. Πετούνης Β. Κοζομπόλης Ι. Τσινόπουλος Α. Κώνστας Α. Χαρώνης Εκδότης Παντελής Α. Παπαδόπουλος Σχεδιασμός Eπιμέλεια Παραγωγής ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΔΙΚΤΥΝΝΑ ΕΠΕ Ευφρονίου 25, Αθήνα Τηλ.: , Γραμματεία ΕΕΕΦΔΧ Β. Τόλιου, Ρ. Χριστοδουλοπούλου Λεωφ. Ποσειδώνος 42, Π. Φάληρο Τηλ.: , Copyright 2013 Απαγορεύεται η μερική ή ολική αναδημοσίευση καθώς και αντιγραφή του τρόπου παρουσίασης της περιεχόμενης ύλης χωρίς γραπτή άδεια της Ελληνικής Εταιρείας Ενδοφακών και Διαθλαστικής Χειρουργικής και της Εκδοτικής Εταιρείας. ISSN

3

4 η στήλη του Προέδρου περιεχόμενα ΤΟΜΟΣ 8, TEYXOΣ 1, 5 AΘΗΝΑ 2014: 28o Διεθνές Συνέδριο της ΕΕΕΦΔΧ Ιωάννης Παναγόπουλος Πρόεδρος ΕΕΕΦΔΧ Αγαπητοί Συνάδελφοι, Βρισκόμαστε λίγες μέρες πριν από την έναρξη του 28ου Συνεδρίου της Ελληνικής Εταιρείας Ενδοφακών και Διαθλαστικής Χειρουργικής. Σε μία περίοδο όπου η αναταραχή στον τομέα της υγείας δεν λέει να κοπάσει και που οι εργασιακές συνθήκες πολλών συναδέλφων μας, ιδιωτών και εμμίσθων, ευρίσκονται σε αβεβαιότητα, η άσκηση της ιατρικής και ειδικότερα της οφθαλμολογίας, που μας αφορά, γίνεται δυσκολότερη. Η οικονομική κρίση έχει φέρει μεγάλες ανατροπές, παρόλα αυτά η γνώση δεν επιδέχεται εκπτώσεις. Προσδοκώ ότι και το προσεχές συνέδριο της Εταιρείας μας θα έχει μεγάλη επιτυχία χάρη στο υψηλό επίπεδο του επιστημονικού προγράμματος και των ομιλητών. Η πρώτη μέρα του συνεδρίου ξεκινά με ένα βασικό σεμινάριο διαθλαστικής χειρουργικής με τη συμμετοχή διακεκριμένων ομιλητών από την Ελλάδα και το εξωτερικό. Ακολουθεί το επόμενο τριήμερο ένα εντατικό πρόγραμμα από διαλέξεις, στρογγυλές τράπεζες, φροντιστήρια κ.λπ., με όλη τη σύγχρονη θεματολογία αιχμής. Το συνέδριό μας αποτελεί μια καλή ευκαιρία για όλους, διοργανωτές, ομιλητές και συνέδρους, για μια ειλικρινή ανταλλαγή απόψεων, γόνιμο διάλογο και μια εύκολη πρόσβαση στους πλέον ειδικούς για τη συζήτηση προβλημάτων και αναζήτηση απαντήσεων. Στην εποχή μας, η γνώση προσφέρεται με πολλούς τρόπους, η αμεσότητα όμως της επαφής με τον ειδικό, όπως γίνεται στα συνέδρια, είναι πολύτιμη. Σας προσκαλώ όλους να συμμετέχετε στην κορυφαία επιστημονική εκδήλωση της Εταιρείας μας, στο 28ο Διεθνές Συνέδριο της ΕΕΕΦΔΧ, που θα πραγματοποιηθεί στις 20 έως 23 Φεβρουαρίου, στο ξενοδοχείο Hilton στην Αθήνα. 23 Προεγχειρητικός έλεγχος Διαθλαστικής Χειρουργικής - Μέρος 1ο Η εξέταση της οφθαλμικής επιφάνειας 28 Τατουάζ κερατοειδούς 30 Η βλεφαροπλαστική σήμερα Αλήθειες και ψέματα 33 Με άλλο μάτι: IATΡΙΚΟ ΙΔΙΟΛΕΚΤΟ Μία ιδιάζουσα περίπτωση γλωσσικής παρέκκλισης Με συναδελφικούς χαιρετισμούς, Γιάννης Παναγόπουλος Πρόεδρος ΕΕΕΦΔΧ 4 NEEΣ OΦΘAΛMOXEIPOYPΓIKEΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

5 ΤΕΛΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ* * Οπως έχει διαμορφωθεί μέχρι την ημερομηνία εκτύπωσης. Για τελευταία ενημέρωση επισκεφτείτε την ιστοσελίδα της ΕΕΕΦΔΧ, NEEΣ OΦΘAΛMOXEIPOYPΓIKEΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ 5

6 ΑΘΗΝΑ ο ΔΙΕΘΝΕΣ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΗΣ ΕΕΕΦΔΧ Χαιρετισμός του Προέδρου της ΕΕΕΦΔΧ Αγαπητοί Συνάδελφοι, Εκ μέρους της Οργανωτικής Επιτροπής, σας καλωσορίζω στο 28ο Συνέδριο της Ελληνικής Εταιρείας Ενδοφακών και Διαθλαστικής Χειρουργικής. Ενα συνέδριο που έχει πλέον γίνει επιτυχημένος θεσμός στον ελληνικό οφθαλμολογικό χώρο και συγκεντρώνει την πλειονότητα των Ελλήνων οφθαλμιάτρων. Η εξωστρέφεια χαρακτηρίζει το συνέδριό μας, όπου αναπτύσσονται όλες οι σύγχρονες τάσεις στη χειρουργική του καταρράκτη και τη διαθλαστική χειρουργική αλλά και τις συναφείς υποειδικότητες. Το πρόγραμμα του Συνεδρίου ξεκινάει φέτος με ένα εκπαιδευτικό «Βασικό Σεμινάριο Διαθλαστικής Χειρουργικής», στο πλαίσιο του οποίου διακεκριμένοι ομιλητές από την Ελλάδα και το εξωτερικό θα προσφέρουν στους συμμετέχοντες σφαιρική γνώση γύρω από τις έννοιες της διαθλαστικής χειρουργικής, ξεκινώντας από την επιλογή των ασθενών, αναλύοντας τις χειρουργικές τεχνικές και εστιάζοντας στην αντιμετώπιση των επιπλοκών στη Διαθλαστική Χειρουργική. Οπως κάθε χρόνο οι συμμετέχοντες έχουν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν ένα υψηλού επιπέδου επιστημονικό πρόγραμμα που περιλαμβάνει διαλέξεις από διακεκριμένους διεθνώς οφθαλμιάτρους, στρογγυλές τράπεζες, κλινικά φροντιστήρια, πειραματικά χειρουργεία, ελεύθερες ανακοινώσεις, βίντεο και ηλεκτρονικά posters. Φέτος, στο πρόγραμμα του Συνεδρίου σε συνδυασμό με τα καθιερωμένα Μαγνητοσκοπημένα Χειρουργεία, οι σύνεδροι θα έχουν τη δυνατότητα να παρακολουθήσουν και τα Ζωντανά Χειρουργεία που επιστρέφουν με νέα δυναμική. Η διάλεξη στη μνήμη του Χαράλαμπου Ευκαρπίδη, καθώς και η διάλεξη η οποία δίνεται κάθε χρόνο από έναν Υπότροφο της ΕΕΕΦΔΧ, θα εμπλουτίσουν το επιστημονικό πρόγραμμα του Συνεδρίου. Για άλλη μία χρονιά οι ειδικευόμενοι οφθαλμίατροι θα συμμετέχουν ενεργά στο συνέδριο με δύο κλινικά φροντιστήρια από ειδικευόμενους σε ειδικευόμενους για τη χειρουργική του καταρράκτη και τη διαθλαστική χειρουργική, ενώ για τους νεότερους συναδέλφους θα διοργανωθούν και φέτος basic courses για τον καταρράκτη και τον κερατοειδή. Με εμπλουτισμένο πρόγραμμα, τα πειραματικά χειρουργεία θα προσφέρουν και πάλι στους νέους οφθαλμιάτρους την ευκαιρία πρακτικής εξοικείωσης με μια ποικιλία χειρουργικών επεμβάσεων υπό την καθοδήγηση έμπειρων εκπαιδευτών. Ο καθηγητής George O. Waring III, μια παγκόσμια προσωπικότητα στον χώρο της διαθλαστικής χειρουργικής είναι φέτος ο αποδέκτης του Βραβείου Fyodorov 2014 και θα βραβευτεί σε ειδική τελετή. Το 28ο Συνέδριο της ΕΕΕΦΔΧ είναι φέτος αφιερωμένο στη μνήμη του τέως προέδρου της Εταιρείας, Γιάννη Αλεξάκη, η απώλεια του οποίου άφησε μεγάλο κενό στην οφθαλμολογική κοινότητα. Θα ήθελα να ευχαριστήσω και να καλωσορίσω τις εταιρείες οφθαλμολογικού εξοπλισμού που στηρίζουν δυναμικά το συνέδριο παρά τις οικονομικές δυσκολίες της εποχής. Τελειώνοντας, σας καλωσορίζω στο συνέδριό μας με την προσδοκία να παρουσιάσουμε και φέτος ένα αποδοτικό και ευχάριστο συνέδριο, γεμάτο από ανταλλαγή απόψεων και εμπειριών και με την πεποίθηση ότι όλοι μας θα εμπλουτίσουμε τις γνώσεις μας και θα πάρουμε ερεθίσματα για περαιτέρω αναζήτηση στην επιστήμη μας. Σας ευχαριστώ θερμά για τη συμμετοχή σας. Γιάννης Παναγόπουλος Πρόεδρος ΕΕΕΦΔΧ 6 NEEΣ OΦΘAΛMOXEIPOYPΓIKEΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

7 ΑΘΗΝΑ ο ΔΙΕΘΝΕΣ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΗΣ ΕΕΕΦΔΧ ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΟ ΔIOIKHTIKO ΣYMBOYΛIO THΣ EΛΛHNIKHΣ ETAIPEIAΣ ENΔOΦAKΩN KAI ΔIAΘΛAΣTIKHΣ XEIPOYPΓIKHΣ Πρόεδρος: Αντιπρόεδρος: Γενικός Γραμματέας: Ταμίας: Mέλη: Ιωάννης Παναγόπουλος Παντελής Α. Παπαδόπουλος Δημήτρης Κυρούδης Μίλτος Μπαλίδης Σπύρος Γεωργαράς Βασίλης Καραμπατάκης Κωνσταντίνα Κουφαλά Γεώργιος Κυμιωνής Βασίλης Τσίγκος ΠΡΟΣΚΕΚΛΗΜΕΝΟΙ ΟΜΙΛΗΤΕΣ Amar Agarwal Beatrice Cochener Tamer O Gamaly Vardhaman Kankariya Rupert Menapace Ιωάννης Παλλήκαρης Matteo Piovella Manfred Tetz George O. Waring III Ινδία Γαλλία Αίγυπτος Ινδία Αυστρία Ελλάδα Ιταλία Γερμανία ΗΠΑ Γραμματεία Συνεδρίου: MEDLINE Υπεύθυνη: Χριστίνα Τσαρούχα Γράμμου 20, Βριλήσσια, Τηλ.: , , Fax: medline@otenet.gr NEEΣ OΦΘAΛMOXEIPOYPΓIKEΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ 7

8 ΑΘΗΝΑ ο ΔΙΕΘΝΕΣ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΗΣ ΕΕΕΦΔΧ ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ Χώρος Το 28ο Συνέδριο της ΕΕΕΦΔΧ θα πραγματοποιηθεί στο Ξενοδοχείο Hilton στην Αθήνα, από 20 έως 23 Φεβρουαρίου Γλώσσες του Συνεδρίου Οι επίσημες γλώσσες του Συνεδρίου είναι η ελληνική και η αγγλική με ταυτόχρονη μετάφραση στις περισσότερες συνεδριάσεις. Εκθεση οφθαλμολογικών μηχανημάτων & εργαλείων Κατά τη διάρκεια του Συνεδρίου θα λειτουργήσει Εμπορική Εκθεση φαρμακευτικών, χειρουργικών προϊόντων και διαγνωστικών μηχανημάτων, σε χώρο ειδικά διαμορφωμένο και σε άμεση πρόσβαση με τους χώρους διεξαγωγής όλων των διαλέξεων. Κοινωνικές εκδηλώσεις Τελετή Εναρξης Τελετή Απονομής βραβείου Fyodorov 2014 Δεξίωση προς τιμήν των Συνέδρων ΚΟΣΤΟΣ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ Ειδικευμένοι, Μέλη ΕΕΕΦΔΧ: 130 (+ 50 Ετήσια Συνδρομή Μέλους) Ειδικευμένοι: 200 Μη Ειδικευμένοι:* 90 Παραϊατρικό Προσωπικό:* 80 Νοσηλευτές-Νοσηλεύτριες:* 60 Συνοδά μέλη: 50 Φοιτητές Ιατρικής:* Δωρεάν Οσοι ανήκουν στις ειδικές κατηγορίες με* θα πρέπει να πιστοποιούν την ιδιότητά τους (επιστολή από τον διευθυντή της κλινικής στην οποία κάνουν ειδικότητα ή εργάζονται ως νοσηλευτές, φοιτητική ταυτότητα). Σημείωση: Στην κατηγορία των Φοιτητών Ιατρικής (δωρεάν εγγραφή) ανήκουν μόνο οι προπτυχιακοί φοιτητές. Μεταπτυχιακοί φοιτητές, επί διδακτορικώ κ.λπ. ανήκουν στην κατηγορία των Μη ειδικευμένων. Το κόστος Συμμετοχής περιλαμβάνει: - Παρακολούθηση Επιστημονικού προγράμματος συμπεριλαμβανομένων και των Κλινικών Φροντιστηρίων - Υλικό Συνεδρίου - Βεβαίωση Παρακολούθησης με τη μοριοδότηση - Συμμετοχή στη δεξίωση προς τιμή των Συνέδρων - Καφέ στα διαλείμματα - Πρόσβαση στην έκθεση 8 NEEΣ OΦΘAΛMOXEIPOYPΓIKEΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

9 ΑΘΗΝΑ ο ΔΙΕΘΝΕΣ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΗΣ ΕΕΕΦΔΧ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΑ ΧΕΙΡΟΥΡΓΕΙΑ Το CU (course unit) είναι εικονική μονάδα συναλλαγής η οποία θα χρησιμοποιείται για τη συμμετοχή των Συνέδρων στα Πειραματικά Χειρουργεία. Από τη Γραμματεία θα διατίθενται πακέτα των 5, 10 και 20 cu. Σε κάθε Πειραματικό Χειρουργείο αντιστοιχούν 5 cu, εκτός από το CATWL 1 (Βασικό Πειραματικό Χειρουργείο Καταρράκτη) το οποίο κοστίζει 60 ευρώ. Προσοχή: Το CU είναι εικονική μονάδα, δεν σας δοθεί κάποιο κουπόνι, εισιτήριο ή κάτι ανάλογο, αλλά θα καταχωρείται για λογαριασμό σας στο σύστημα υπολογιστών του συνεδρίου. Θα σας δίνεται μια εκτύπωση με το πρόγραμμα των πειραματικών χειρουργείων που επιλέξατε. Οταν θα εισέρχεστε στην αίθουσα ο υπεύθυνος θα σαρώνει την κονκάρδα σας. Γι αυτό το λόγο η προκράτηση είναι απαραίτητη. Η δήλωση συμμετοχής θα μπορεί να γίνεται και μερικά λεπτά πριν την έναρξη του πειραματικού χειρουργείου μέσω της γραμματείας. Για την αποφυγή συνωστισμού και μεγάλης αναμονής συνιστάται να έχετε κάνει τον προγραμματισμό σας και την κράτηση πολύ νωρίτερα. Επειδή για τα Πειραματικά Χειρουργεία υπάρχει μεγάλη ζήτηση, θα τηρηθεί αυστηρή σειρά προτεραιότητας. Η προκράτηση μέσω διαδικτύου θα ισχύσει μόνο αν έχετε καταβάλει το αντίτιμο (Κατάθεση στο λογαριασμό της ΕΕΕΦΔΧ: ALPHA BANK Παρακαλούμε να σημειώνετε το όνομά σας και την αιτιολογία κατάθεσης «Πειραματικά Χειρουργεία). ΚΟΣΤΟΣ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΩΝ ΧΕΙΡΟΥΡΓΕΙΩΝ Πακέτο 5 cu Πακέτο 10 cu Πακέτο 20 cu Οφθαλμίατροι Ειδικευόμενοι Οφθαλμίατροι Βασικό Πειραματικό Χειρουργείο Καταρράκτη - 60 ΧΟΡΗΓΙΑ ΜΟΝΑΔΩΝ ΣΥΝΕΧΟΥΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ Η Ελληνική Εταιρεία Ενδοφακών και Διαθλαστικής Χειρουργικής (ΕΕΕΦΔΧ) έχει εξουσιοδοτηθεί από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο για τη Συνεχή Ιατρική Εκπαίδευση (European Accreditation Council for Continuing Medical Education EACCME), για τη χορήγηση Μονάδων εκπαίδευσης (Credit Points) κατά τα: Κλινικά Φροντιστήρια Πειραματικά Χειρουργεία Στρογγυλές Τράπεζες Διαλέξεις που περιλαμβάνονται στο Επιστημονικό Πρόγραμμα του Ετήσιου Συνεδρίου της. Σημειώνεται ότι οι μονάδες που χορηγούνται με εξουσιοδότηση από το EACCME αναγνωρίζονται και από την Αμερικανική Εταιρεία (American Medical Association), ενώ η έγκριση δίνεται κάθε χρόνο στο Συνέδριο της ΕΕΕΦΔΧ από τον Πανελλήνιο Ιατρικό Σύλλογο (ΠΙΣ). NEEΣ OΦΘAΛMOXEIPOYPΓIKEΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ 9

10 ΑΘΗΝΑ ο ΔΙΕΘΝΕΣ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΗΣ ΕΕΕΦΔΧ ΠΡΟΕΓΓΡΑΦΗ Για προεγγραφή στο 28 Διεθνές Συνέδριο της Ελληνικής Εταιρείας Ενδοφακών και Διαθλαστικής Χειρουργικής, με σκοπό τη συντομότερη εξυπηρέτησή σας, συμπληρώστε το Online Δελτίο Εγγραφής μέσω της ιστοσελίδας της ΕΕΕΦΔΧ ( ή επικοινωνήστε με τη Γραμματεία του Συνεδρίου MEDLINE. Κατάθεση στο λογαριασμό της ΕΕΕΦΔΧ: ALPHA BANK (Παρακαλούμε να σημειώνετε το όνομά σας και την αιτιολογία κατάθεσης «Εγγραφή στο Συνέδριο») Με ταχυδρομική Επιταγή: Ελληνική Εταιρεία Ενδοφακών και Διαθλαστικής Χειρουργικής, Ποσειδώνος 42, 17561, Παλαιό Φάληρο, Αττική (Παρακαλούμε να σημειώνετε το όνομά σας και την αιτιολογία κατάθεσης «Εγγραφή στο Συνέδριο») ΔΙΑΜΟΝΗ ΣΕ ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΟ Hotel Μονόκλινο International Business Hotel HILTON ATHENS Deluxe 5* 140 DIVANI CARAVEL Deluxe 5* 135 CROWNE PLAZA 5* 105 STRATOS VASSILIKOS 4* 88 GOLDEN AGE 4* 82 ALEXANDROS 4* 75 BEST WESTERN ILISIA 4* 75 Ταξιδιωτικό Γραφείο Grecian Travel Υπεύθυνος: Κώστας Κρούπης Απόλλωνος 34, , Αθήνα Τηλ.: , NEEΣ OΦΘAΛMOXEIPOYPΓIKEΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

11 ΑΘΗΝΑ ο ΔΙΕΘΝΕΣ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΗΣ ΕΕΕΦΔΧ ΔΙΑΜΟΝΗ International Business Hotel ATHENS HILTON ***** Βασιλίσσης Σοφίας 42, Αθήνα Το ξενοδοχείο Hilton όπου θα λάβει χώρα το 28ο Συνέδριο της ΕΕΕΦΔΧ βρίσκεται σε κεντρικό σημείο, στο τουριστικό και εμπορικό κέντρο της πόλης και απέχει μόνο 45 λεπτά από το αεροδρόμιο και δύο λεπτά από το σταθμό του μετρό «Μέγαρο Μουσικής». DIVANI CARAVEL HOTEL ***** Βασιλέως Αλεξάνδρου 2, Αθήνα Το Divani Caravel είναι ένα πολυτελές ξενοδοχείο που βρίσκεται σε ιδανικό σημείο, στην καρδιά της Αθήνας και δίπλα στο εκθεσιακό κέντρο του Hilton (60m). Crowne Plaza ***** Μιχαλακοπούλου 50, Αθήνα Το Ξενοδοχείο Crowne Plaza Athens, λειτουργεί στο κέντρο της πρωτεύουσας και προσφέρει στους επισκέπτες του υπηρεσίες υψηλών προδιαγραφών. Μετά την πρόσφατη ανακαίνισή του ανταποκρίνεται πλήρως στις αυστηρότατες προδιαγραφές που χαρακτηρίζουν τα ξενοδοχεία της αλυσίδας Crowne Plaza. STRATOS VASSILIKOS HOTEL **** Μιχαλακοπούλου 114 Ενα ξενοδοχείο που ανακαινίστηκε ριζικά, με απώτερο σκοπό να προτείνει μια διαφορετική οπτική στους χώρους φιλοξενίας και ανάπαυσης. Απέχει 10λεπτά με τα πόδια από το εκθεσιακό κέντρο του Hilton. ALEXANDROS HOTEL **** Τιμολέοντος Βάσσου 8 Το ξενοδοχείο Αλέξανδρος βρίσκεται στην Πλατεία Μαβίλη πολύ κοντά στη στάση μετρό Μέγαρο Μουσικής. Απέχει περίπου 1km από το εκθεσιακό κέντρο του Hilton. GOLDEN AGE **** Μιχαλακοπούλου 57, Αθήνα Το ξενοδοχείο Golden Age βρίσκεται πολύ κοντά στη στάση μετρό «Μέγαρο Μουσικής» και από το εκθεσιακό κέντρο απέχει μόλις 60m. Best Western Ilisia Hotel **** Μιχαλακοπούλου 25, Αθήνα Το ξενοδοχείο Best Western Ilisia βρίσκεται στο κέντρο της πόλης και απέχει λίγα λεπτά από το εκθεσιακό κέντρο στο Hilton με τα πόδια. NEEΣ OΦΘAΛMOXEIPOYPΓIKEΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ 11

12 ΑΘΗΝΑ ο ΔΙΕΘΝΕΣ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΗΣ ΕΕΕΦΔΧ ΤΑ HIGHLIGHTS ΤΟΥ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ ΒΑΣΙΚΟ ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΔΙΑΘΛΑΣΤΙΚΗΣ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ Με ένα εκπαιδευτικό «Βασικό Σεμινάριο Διαθλαστικής Χειρουργικής» ξεκινάει φέτος το πρόγραμμα του Συνεδρίου, όπου διακεκριμένοι χειρουργοί οφθαλμίατροι από την Ελλάδα και το εξωτερικό θα μεταδώσουν όλες τις βασικές γνώσεις γύρω από τις θεμελιώδεις έννοιες, την επιλογή των ασθενών, τις χειρουργικές τεχνικές και την αντιμετώπιση των επιπλοκών στη Διαθλαστική Χειρουργική. ΖΩΝΤΑΝΑ ΚΑΙ ΜΑΓΝΗΤΟΣΚΟΠΗΜΕΝΑ ΧΕΙΡΟΥΡΓΕΙΑ Επιστρέφουν δυναμικά τα Ζωντανά Χειρουργεία στο πρόγραμμα του Συνεδρίου της ΕΕΕΦΔΧ, τα οποία σε συνδυασμό με τα καθιερωμένα Μαγνητοσκοπημένα Χειρουργεία αναμένεται να προσελκύσουν και πάλι το ενδιαφέρον των περισσότερων συνέδρων. ΣΤΡΟΓΓΥΛΕΣ ΤΡΑΠΕΖΕΣ ΜΕΓΑΛΟΥ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ Στρογγυλές Τράπεζες μεγάλου ενδιαφέροντος για τον Καταρράκτη, τη Διαθλαστική Χειρουργική και τον Κερατοειδή, θα διοργανωθούν όλες τις ημέρες διεξαγωγής του Συνεδρίου. ΔΙΕΘΝΕΣ ΒΡΑΒΕΙΟ FYODOROV 2014 Ο Prof. George O. Waring III, μια παγκόσμια μορφή στο χώρο της διαθλαστικής χειρουργικής, θα είναι ο αποδέκτης του Διεθνούς Βραβείου Fyodorov 2014, ο οποίος θα βραβευτεί σε ειδική τελετή. ΔΙΑΛΕΞΕΙΣ Πολύ ενδιαφέρουσες διαλέξεις από τους ξένους προσκεκλημένους ομιλητές, η διάλεξη στη μνήμη του Χαράλαμπου Ευκαρπίδη καθώς και η διάλεξη η οποία δίνεται κάθε χρόνο από έναν Υπότροφο της ΕΕΕΦΔΧ, θα εμπλουτίσουν το επιστημονικό πρόγραμμα του Συνεδρίου. ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΑ ΧΕΙΡΟΥΡΓΕΙΑ Με εμπλουτισμένο πρόγραμμα, τα αναβαθμισμένα πειραματικά χειρουργεία θα προσφέρουν και πάλι στους νέους οφθαλμιάτρους την ευκαιρία πρακτικής εξοικείωσης με μια πληθώρα διαφορετικών χειρουργικών επεμβάσεων υπό την καθοδήγηση έμπειρων εκπαιδευτών. ΚΛΙΝΙΚΑ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΑ Οι ειδικευόμενοι θα συμμετέχουν και φέτος με δύο Κλινικά Φροντιστήρια «Χειρουργική καταρράκτη από ειδικευόμενους σε ειδικευόμενους» και «Διαθλαστική Χειρουργική από ειδικευόμενους σε ειδικευόμενους», ενώ για τους νεώτερους συναδέλφους θα διοργανωθούν και φέτος Basic Courses για τον Καταρράκτη και τον Κερατοειδή. ΤΕΛΕΤΗ ΕΝΑΡΞΗΣ Φέτος στην Τελετή Eναρξης του Συνεδρίου θα υποδεχτούμε την διεθνούς φήμης αρπίστρια κα. Αναστασία Σίσσυ Μακροπούλου. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΤΕ ΚΑΙ ΒΕΛΤΙΩΣΤΕ ΜΑΣ Η ΕΕΕΦΔΧ, στο πλαίσιο της συνεχούς αναβάθμισης και εξέλιξής της για την παροχή υψηλού επιπέδου εκπαιδευτικών υπηρεσιών στους Eλληνες οφθαλμιάτρους εγκαθιστά φέτος στο Συνέδριό της σύστημα ηλεκτρονικής αξιολόγησης. Πείτε μας τη γνώμη σας και βοηθήστε μας να ανταποκριθούμε όσο το δυνατόν καλύτερα στις προσδοκίες σας! 12

13 ΑΘΗΝΑ ο ΔΙΕΘΝΕΣ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΗΣ ΕΕΕΦΔΧ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ Πέμπτη 20 Φεβρουαρίου Αίθουσα Εσπερίδες 16:00 20:00 «Βασικό Σεμινάριο Διαθλαστικής Χειρουργικής» Συντονιστές: Κωνσταντίνα Κουφαλά, Δημήτρης Κυρούδης 16:00 17:00 Πριν το χειρουργείο Κριτήρια επιλογής ασθενούς και προεγχειρητικός έλεγχος Ομιλητής: Κ. Μόσχου Πώς επιλέγω την ενδεδειγμένη χειρουργική τεχνική για τον ασθενή μου; Ομιλητής: G. Waring Τοπογραφική εκτίμηση του διαθλαστικού ασθενούς Ομιλητής: Κ. Καραμπάτσας Διάλειμμα 17:15 18:45 Στο χειρουργείο PRK Epilasik Transepithelial Ομιλητής: Δ. Αλεξόπουλος Lasik Ομιλητής: V. Kankariya Φακικοί Ενδοφακοί Ομιλητής: Δ. Σιγανός Αντικατάσταση κρυσταλλοειδούς φακού Premium Ενδοφακοί Ομιλητής: Λ. Μαυρουδής Χειρουργική αντιμετώπιση της Πρεσβυωπίας Ομιλητής: Δ. Μπουζούκης Διάλειμμα 19:00 20:00 Μετά το χειρουργείο Τι γίνεται όταν κάτι δεν πάει καλά; Ομιλητής: T. Gamaly Τι γίνεται όταν κάτι δεν πάει καλά στις ενδοφθάλμιες επεμβάσεις; Ομιλητής: A. Agarwal Εκτασία Διασύνδεση κολλαγόνου Ομιλητής: Γ. Παυλόπουλος Αίθουσα Ερατώ Β/Γ Κλινικά Φροντιστήρια 16:00-16:50 Αντιμετώπιση επιπλοκών χειρουργικής καταρράκτη: ενδοφθαλμίτιδα - πτώση πυρήνα Συντονιστής: Ε. Γκοτζαρίδης Εισηγητές: Ε. Παροικάκης, Π. Πέτρου, Μ. Στεφανιώτου, Αλ. Χαρώνης 17:00-17:50 Χειρουργός προσθίου ημιμορίου & OCT: Ερμηνεία ευρημάτων και αντιμετώπιση Συντονιστής: Ι. Δατσέρης Εισηγητές: Α. Μανιατέας, Α. Ρουβάς, Α. Σουσούρας, Σ. Χαϊδούλης 18:00-18:50 Η χειρουργική του καταρράκτη σε ασθενείς με ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς Συντονιστής: Μ. Στεφανιώτου Εισηγητές: Α. Βουδούρη, Δ. Δαρδαμπούνης, Π. Τρανός, Ε. Χατζησπάσου 19:00-19:50 Επείγοντα περιστατικά στην Οφθαλμολογία Συντονιστής: Ι. Ασπρούδης Εισηγητές: Δ. Αλωνιστιώτης,Α. Κατσάνος, Γ. Κοψίνης, Θ. Φιλιππόπουλος, Γ. Χαρώνης, Αικ. Χριστοδούλου NEEΣ OΦΘAΛMOXEIPOYPΓIKEΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ 13

14 ΑΘΗΝΑ ο ΔΙΕΘΝΕΣ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΗΣ ΕΕΕΦΔΧ Αίθουσα Τερψιχόρη Β Πειραματικά Χειρουργεία Βασικό Πειραματικό Χειρουργείο Καταρράκτη 15:30-16:50 Μέρος 1ο - Τομή Εκπαιδευτές: Π. Παπαδόπουλος, Κ. Κακουλίδης, Ε. Χατζησπάσου 17:00-18:20 Μέρος 2ο - Καψουλόρηξη Εκπαιδευτές: Χ. Καλογερόπουλος, Κ. Κακουλίδης, Γ. Βρυώνης 18:30-19:50 Μέρος 3ο - Τεχνικές φακοθρυψίας Εκπαιδευτές: Ι. Παπαευθυμίου, Α. Μανιατέας, Ι. Πανίδου Παρασκευή 21 Φεβρουαρίου Αίθουσα Τερψιχόρη 09:00-10:00 Παρουσιάσεις Video Ι Προεδρείο: Ζ. Μπισογιάννης, Ε. Πατσούρα, Η. Παντελίδης Eνθεση ενδοφακού ιριδικού διαφράγματος σε μετατραυματικό καταρράκτη με απόσπαση ίριδας Ασπιώτης Μ., Ζαφειρόπουλος Π., Καλογερόπουλος Χ., Στεφανιώτου Μ. Αντιμετώπιση εκσεσημασμένης δευτερογενούς θόλωσης οπισθίου περιφακίου - Παρουσίαση περιστατικού Λιάσκα Α., Παλλαντζάς Θ., Μακρή Ε., Σταμέλου Σ., Ανδριανοπούλου Κ., Δημοπούλου Β. Ραγοειδικός καταρράκτης Διαβάτη Ο., Δραγούμης Ι., Λαμπρογιάννης Λ., Λακίδης Α., Μάλαμας Α., Μόσχου Β., Οικονομίδης Π. Sunset Σύνδρομο Καραμήτσος Α., Διαβάτη Ο., Λαμπρογιάννης Λ., Κιάνα Α., Διάφας Σ., Οικονομίδης Π. Αντιμετώπιση ρήξης προσθίου περιφακίου Λακίδης Α., Μερσίνογλου Α., Δραγούμης Ι., Νανάς Δ., Καραμήτσος Α., Οικονομίδης Π. Αντιμετώπιση τραυματικού καταρράκτη Λαμπρογιάννης Λ., Δραγούμης Ν., Κολοκοτρώνη Δ., Μακρίδης Α., Ζιάκας Ν,. Οικονομίδης Π. Τεχνικές ιριδοπλαστικής Μερσίνογλου Α., Λακίδης Α., Καπής Π., Λαϊου Ν., Δούδου Α., Οικονομίδης Π. 10:00-11:00 Διαλέξεις Προεδρείο: Π. Ράσογλου - Α. Κανδαράκης Immediate sequential bilateral cataract surgery as a routine: a must, or undue risk?, R. Menapace IOL scaffold - managing the drop nucleus, A. Agarwal Are multifocal IOLs excellent?, B. Cochener 11:00-12:00 Τελετή Eναρξης Συντονιστές: Δ. Κυρούδης, Γ. Γραμματέας της ΕΕΕΦΔΧ, Μ. Μπαλίδης, Ταμίας της ΕΕΕΦΔΧ Χαιρετισμός Προέδρου EEEΦΔΧ κ. Ιωάννη Παναγόπουλου Απονομή Υποτροφίας Ελληνικής Εταιρείας Ενδοφακών και Διαθλαστικής Χειρουργικής Σπ. Γεωργαράς 2014 Τελετή Απονομής Βραβείου Fyodorov Παρουσίαση του Prof. George Waring III από τον Γ. Γραμματέας της ΕΕΕΦΔΧ, κ. Δημήτρη Κυρούδη Απονομή Βραβείου Fyodorov 2014 στον Prof. George Waring III Διάλεξη Fyodorov: What the History and Development of Refractive Surgery Teaches Us Today, G. Waring Καλλιτεχνικό πρόγραμμα από την αρπίστρια, κα. Αναστασία Σίσσυ Μακροπούλου Νεκρολογία Γιάννη Αλεξάκη από τον κ. Κωσταντίνο Παπαδέδε 12:00-13:30 Στρογγυλή Τράπεζα «Hot topics στη χειρουργική του καταρράκτη 2014» Συντονιστής: Β. Τσίγκος Ομιλητές: B. Cochener, R. Menapace, Σπ. Γεωργαράς, Β. Λιαράκος, Δ. Παπαδάκος 13:30 14:30 Δορυφορικό Συμπόσιο - Alcon ALCON CATARACT REFRACTIVE SUITE: Το ταξίδι στη Νέα Εποχή του Καταρράκτη ξεκινάει! Συντονιστές: Π. Οικονομίδης, Σπ. Γεωργαράς Ομιλητές: O. Moraru, Κ. Μόσχου, Α. Κανδαράκης Χορηγός: Alcon 15:15 16:00 Ελεύθερες Ανακοινώσεις Διαθλαστική Χειρουργική ΙΙ Προεδρείο: Λ. Βατάκας, Β. Κατσανεβάκη, Α. Περράκη Ακραίες διαθλαστικές καταστάσεις και ενδοφθάλμια διαθλαστική χειρουργική 14 NEEΣ OΦΘAΛMOXEIPOYPΓIKEΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

15 ΑΘΗΝΑ ο ΔΙΕΘΝΕΣ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΗΣ ΕΕΕΦΔΧ Κυρόπουλος Ν., Παπαδόπουλος I. Μεταβολές στην Ποιότητα ζωής (ΠΖσΥ) σε υποβοηθούμενη από Laser φεμτοδευτερολέπτου Lasik για διόρθωση της μυωπίας Μεϊδάνη Α., Τζαβάρα Χ., Ρουσσόπουλος Γ., Ζούλια Σ, Τούντας Γ. Αξιολόγηση της ποιότητας όρασης σε κερατοκωνικούς ασθενείς μετά από συνδυαστική επέμβαση φωτοδιαθλαστικής κερατεκτομής και επέμβασης διασύνδεσης πλαγίων συνδέσμων κερατοειδικού κολλαγόνου. Ετήσια αποτελέσματα Πλάκα Α., Πλαϊνης Σ., Καραβίδας Ν., Γκίνης Χ., Παναγοπούλου Σ., Κονταδάκης Γ., Κυμιωνής Γ. Διενέργεια Laser in situ κερατοσμίλευσης (Lasik) σε συνδυασμό με διασύνδεση κολλαγόνου για διόρθωση μυωπίας σε 20 ασθενείς Τασιοπούλου Α., Μάλλιας Ι. Διαθλαστικό και οπτικό αποτέλεσμα μετά από ένθεση κερατοειδικών ενδοστρωματικών δακτυλίων Keraring με χρήση Femtosecond Laser σε ασθενείς με κλινικό κερατόκωνο Κυριακίδου Ν., Ζώττα Π., Κανιούρας Δ., Αναστασιλάκης Κ., Μόσχου Κ. 16:00 18:00 Διαλέξεις Προεδρείο: Π. Οικονομίδης, Ε. Βαϊκούσης Toric multifocal IOL to achieve emmetropia and near vision: 3 year results, M. Piovella Phaco nightmares, A. Agarwal Misalignment of toric intraocular lenses: causes and strategies to avoid and correct it, R. Menapace Intra Ocular refractive Surgery: ICL & T ICL uses and results, T. Gamaly CXL for infective keratitis - evolving application, V. Kankariya Decision tree in the strategy of presbyopia management, B. Cochener Refractive Surgery for a Lifetime, G. Waring 18:00-19:30 Στρογγυλή Τράπεζα «Ιδιαιτερότητες στη χειρουργική του καταρράκτη στις διάφορες ηλικίες» Συντονιστής: Ι. Παναγόπουλος Ομιλητές: Ν. Κοζέης, Ι. Παλλήκαρης, A. Agarwal, M. Piovella Αίθουσα Εσπερίδες 09:00 10:00 Ελεύθερες Ανακοινώσεις Διαθλαστική Χειρουργική Ι Προεδρείο: Ι. Πούλας, Σπ. Γκορέζης, Μ. Λυγερός Μακροχρόνια αποτελέσματα μετά από συνδυασμένη δι-επιθηλιακή φωτοθεραπευτική κερατεκτομή και διασύνδεση του κερατοειδικού κολλαγόνου για τη θεραπεία του κερατοκώνου Γρέντζελος Μ., Κυμιωνής Γ., Kankariya V., Λιακόπουλος Δ., Καραβιτάκη Α., Πορτάλιου Δ., Παλλήκαρης Ι. Μελέτη των βιομηχανικών ιδιοτήτων του κερατοειδή μετά από επέμβαση Lasik. Σύγκριση side cut 50 μοιρών και 140 μοιρών Αλεξόπουλος Δ., Τόντος Χ. H χρήση διεπιθηλιακής επιφανειακής φωτεκτομής οδηγούμενης από μέτωπο κύματος κερατοειδή και διασύνδεσης κολλαγόνου, με σκοπό τη βελτίωση της όρασης σε κερατόκωνο και ακτινωτή κερατοτομή Αλεξόπουλος Δ., Τόντος Χ., Ψαρρά Ζ. Μαλακοί φακοί επαφής με ενσωματωμένο στενοπικό δίσκο για οφθαλμούς με ασύμμετρο αστιγματισμό Καραγεωργιάδης Λ., Κωστή Γ., Κατσούλος Κ., Χαρώνης Αν. Συγκριτική μελέτη επέμβασης διασύνδεσης κερατοειδικού κολλαγόνου με την ταυτόχρονη τοπογραφικά καθοδηγούμενη φωτοδιαθλαστική κερατεκτόμή ακολουθούμενη από διασύνδεση κολλαγόνου για την αντιμετώπιση του κερατόκωνου Κονταδάκης Γ., Κυμιωνής Γ., Kankariya V., Πλάκα A., Τσουλναράς K., Παλλήκαρης I. Αντιμετώπιση οξείας μικροβιακής κερατίτιδας μετά από Femto-LASIK Γεωργουδής Π., Συκάκης Ε., Lake D., Hamada S. Κλινική αξιολόγηση ενός νέου τονόμετρου αέρος (Corvis ST) Παπαδόπουλος Π., Κακουλίδης Κ., Μπεσίνης Δ., Παπαδόπουλος Αλ., Cernak Α. Κλινικά Φροντιστήρια 10:00 10:50 Femtosecond Laser στη διαθλαστική χειρουργική Συντονιστής: Κ. Καραμπάτσας Εισηγητές: Σ. Γκορέζης, Ζ. Ζαχαριάδης, Γ. Λαμπίρης, Κ. Μπαχάρης, Π. Σμαχλίου 12:30 13:20 Αντιμετώπιση επιπλοκών στη διαθλαστική χειρουργική Συντονιστές: Δ. Κυρούδης Εισηγητές: Π. Θεουλάκης, Κ. Κουφαλά, Κ. Μόσχου, Μ. Μπαλίδης, Αν. Χαρώνης 14:30 17:30 Basic Course Κερατοειδούς Συντονιστής: Μ. Μπαλίδης Εισηγητές: Π. Γεωργουδής, Κ. Δρούτσας, Κ. Καραμπάτσας, Γ. Κυμιωνής, Δ. Κυρούδης, Ι. Μάλλιας, Α. Μανιατέας, Δ. Μιλτσακάκης, Κ. Μουτσούρης, Κ. Μπομπορίδης, Χ. Μπριλάκης, Γ. Παυλόπουλος, Κ. Σαμαράς, Χ. Σιγανός, Μ. Τσάτσος, Α. Χαρώνης NEEΣ OΦΘAΛMOXEIPOYPΓIKEΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ 15

16 ΑΘΗΝΑ ο ΔΙΕΘΝΕΣ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΗΣ ΕΕΕΦΔΧ 17:30 18:20 Νόσος Οφθαλμικής Επιφάνειας. Αιτιολογία, Διάγνωση, Αντιμετώπιση, καθώς και ο ρόλος των stem cells σε αυτήν Συντονιστής: Α. Κανδαράκης Εισηγητές: Γ. Παυλόπουλος, Κ. Μπομπορίδης, Π. Γεωργουδής 18:30 19:20 Μεταμοσχεύσεις ενδοθηλίου DSAEK & DMEK Συντονιστής: Μ. Μπαλίδης Εισηγητές: Α. Βουδούρη, Ν. Ζιάκας, Γ. Κυμιωνής, Β. Λιαράκος, Δ. Μιλτσακάκης, Μ. Παπαθανασίου Αίθουσα Ερατώ Β/Γ 09:00 10:00 Ελεύθερες Ανακοινώσεις Κερατοειδής Ι Προεδρείο: Α. Νικολάου, Κ. Μπομπορίδης, Γ. Παυλόπουλος Η έκταση του κώνου στον κερατόκωνο Χαρώνης Α., Κατσούλος Κ., Morris J. Zero gravity κερατοπλαστική: Μια καινούργια επέμβαση στη χειρουργική του πρόσθιου ημιμορίου Χαρώνης Α. Ελαστικότητα του προσθίου και οπισθίου κερατοειδικού στρώματος μετά από θεραπεία διασύνδεσης κερατοειδικού κολλαγόνου με τη χρήση μικροσκοπίας ατομικής δύναμης Διακονής Β., Dias J., Kankariya V., Yoo S., Ziebarth N, Κυμιωνής Γ. Anterior Lamellar Keratoplasty Using Gamma-Irradiated Corneal Graft. An innovative approach regarding ALK Kakulidis C., v Cernάk A. Μελέτη της στρωματικής διαχωριστικής γραμμής του κερατοειδούς με τη χρήση της οπτικής τομογραφίας συνοχής προσθίου ημιμορίου μετά από κλασική και υψηλής έντασης διασύνδεση κερατοειδικού κολλαγόνου Τσουλναράς Κ., Κυμιωνής Γ., Γρέντζελος Μ., Πλάκα Α., Μικρόπουλος Δ., Λιακόπουλος Δ., Τσακαλής Ν., Παλλήκαρης Ι. Μπορούμε να προβλέψουμε το μετεγχειρητικό αποτέλεσμα Topoguided prk crosslinking σε κερατοκωνικούς ασθενείς προεγχειρητικά; Μπαλίδης Μ., Σεφερλής Α., Μαρκούσης Π. Συσχέτιση της διαχωριστικής γραμμής του στρώματος μετά από διασύνδεση του κερατοειδικού κολλαγόνου με τη χρήση συνεστιακού μικροσκοπίου και οπτικής τομογραφίας συνοχής προσθίου τμήματος σε κερατοκωνικούς ασθενείς Γρέντζελος Μ., Πλάκα Α., Τσουλναράς Κ., Διακονής Β., Λιακόπουλος Δ., Kankariya V., Παλλήκαρης Α., Κυμιωνής Γ. Κλινικά Φροντιστήρια 10:00 11:00 Keratoconus thinktank 2014-Breaking News Συντονιστής: Α. Χαρώνης Εισηγητές: Β. Διακονής, Γ. Λαμπίρης, Β. Λιαράκος, Ελ. Καραγεωργιάδης 12:30 13:20 Oλα όσα χρειάζεται να ξέρετε εσείς και οι ασθενείς σας για την UV ακτινοβολία Εισηγητές: Ν. Κοζέης, Β. Κόκοτας Χορηγός: ΒΑΙΡΑΜΟΓΛΟΥ 14:30 15:20 Αφαίρεση κρυσταλοειδούς φακού Συντονιστής: Κ. Μόσχου Εισηγητές: Α. Αντωνιάδης, Λ. Μαυρουδής, Π. Σμαχλίου 15:30 16:20 Η διόρθωση της πρεσβυωπίας στη χειρουργική του καταρράκτη Συντονιστής: Π. Παπαδόπουλος Εισηγητές: Σπ. Γκορέζης, Π. Θεουλάκης, Λ. Μαυρουδής, Ε. Πατσούρα 16:30 17:20 Χειρουργική αποκατάσταση ίριδος - Αναρτήσεις Ενδοφακών Συντονιστής: Σπ. Γεωργαράς Εισηγητές: Α. Βακάλης, Κ. Μόσχου, Π. Παπαδόπουλος, Ι. Πούλας 17:30 18:20 Εφαρμογές των Νέας Τεχνολογίας Lasers στην Διαθλαστική Χειρουργική Συντονιστής: Β. Κοζομπόλης Εισηγητές: Δ. Κυρούδης, Γ. Ρουσσόπουλος, Β. Λιαράκος Χορηγός: ALCON 18:30 19:20 Γλαύκωμα και διαθλαστική χειρουργική Συντονιστής: Δ. Σιγανός Εισηγητές: Ν. Ματθαίου, Κ. Κουφαλά Αίθουσα Σαντορίνη Κλινικά Φροντιστήρια 09:00 09:50 Αποκατάσταση χαμηλής όρασης - Βοηθήματα χαμηλής Ορασης Εισηγητής: Στ. Καρδιτσάς 16 NEEΣ OΦΘAΛMOXEIPOYPΓIKEΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

17 ΑΘΗΝΑ ο ΔΙΕΘΝΕΣ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΗΣ ΕΕΕΦΔΧ 10:00 10:50 Μετεγχειρητικό κυστοειδές οίδημα ωχράς και καταρράκτης Συντονιστής: Α. Βακάλης Εισηγητές: Ε. Γκοτζαρίδης, Δ. Δαρδαμπούνης, Π. Σταύρακας, Μ. Στεφανιώτου, Π. Τρανός, Ν. Φαρμακάκης 12:30 13:20 Χειρουργική του πτερυγίου Συντονιστής: Χ. Τερζίδου Εισηγητές: Α. Βούζα, Γ. Βρυώνης, Κ. Μπομπορίδης, Γ. Παυλόπουλος, Β. Πεπονής 13:30 15:00 Φροντιστηριακή Στρογγυλή Τράπεζα Στραβισμός & Διαθλαστική διόρθωση - Ιδιαίτερες χειρουργικές τεχνικές στον στραβισμό Εισηγητές: Α. Δαμανάκης, Γ. Χρούσου Διοργανώνεται από την Ελληνική Εταιρεία Παιδοφθαλμολογίας & Στραβισμού 15:00 15:50 Διάθλαση (παιδιών και ενηλίκων) - Φακοί επαφής Συντονιστής: Ν. Νίτσας Εισηγητές: Α. Κουρή, Β. Κόκοτας, Σ. Πλαΐνης 16:00 17:30 Φροντιστηριακή Στρογγυλή Τράπεζα Ο διαθλαστικός ρόλος των περιοφθαλμικών μορίων. Επιδράσεις στο σχεδιασμό και εκτέλεση διαθλαστικών επεμβάσεων Συντονιστές: Γ. Χαρώνης, Ε. Δετοράκης Εισηγητές: Ι. Ζαχαρόπουλος, Α. Κωνσταντινίδης, Ε. Λινάρδος, Η. Παντελίδης, Χ. Τερζίδου Διοργανώνεται από την Ελληνική Εταιρεία Οφθαλμικής Πλαστικής & Επανορθωτικής Χειρουργικής 17:30 19:30 Χειρουργική καταρράκτη από ειδικευόμενους σε ειδικευόμενους Συντονιστής: Μ. Ασπιώτης Εισηγητές: A. Γκαρτζωνίκας, Κ. Γοργόλη, Θ. Καλογερόπουλος, A. Καραμήτσος, E. Κόντου, Ι. Κουμπούλης, Στ. Μπουραντάνη, Ειρ. Χατζηράλλη Αίθουσα Τερψιχόρη Β Πειραματικά Χειρουργεία 09:30-10:50 Συνδυασμένες επεμβάσεις καταρράκτη γλαυκώματος Εκπαιδευτές: Β. Καραμπατάκης, Κ. Σαμαράς, Η. Φαντέλ 12:00-13:20 Eνθεση ενδοφακού Εκπαιδευτές: Ε. Πατσούρα, Α. Αντωνιάδης, Ι. Πανίδου 13:30-14:50 Μικρή κόρη: Δακτύλιοι και άγκιστρα ίριδος Εκπαιδευτές: Π. Παπαδόπουλος, Δ. Κατσαβαβάκης, Ι. Κότσιρας 15:30-16:50 Πρόσθια βιτρεκτομή Ι Αντιμετώπιση επιπλοκών Εκπαιδευτές: Δ. Παπαδάκος, Ι. Πανίδου, Ιπ. Βασιλειάδης 17:00-18:20 Πρόσθια βιτρεκτομή ΙΙ Αντιμετώπιση επιπλοκών Εκπαιδευτές: Δ. Παπαδάκος, Α. Μανιατέας, Δ. Μπαλατσούκας Σάββατο 22 Φεβρουαρίου Αίθουσα Τερψιχόρη 09:30 12:30 Ζωντανά και Μαγνητοσκοπημένα χειρουργεία Συντονιστής χειρουργείων: Π. Παπαδόπουλος Συντονιστής στην αίθουσα: Σπ. Γεωργαράς Χειρουργοί μαγνητοσκοπημένων χειρουργείων: A. Agarwal, Α. Κανδαράκης, Ι. Πούλας, Κ. Σαμαράς Χειρουργοί ζωντανών χειρουργείων: Λ. Μαυρουδής, O. Moraru, Κ. Μόσχου, Π. Παπαδόπουλος Πάνελ: Ν. Καραμαούνας, Χ. Τερζίδου, Ι. Τσινόπουλος Χορηγός ζωντανών χειρουργείων: Alcon 12:30 13:00 Διαλέξεις Προεδρείο: Ι. Παναγόπουλος Διάλεξη προς τιμήν του Χαράλαμπου Ευκαρπίδη: Ο Ορίζων - Κοιτώντας το 2020, Σπ. Γεωργαράς Διάλεξη Υποτρόφου ΕΕΕΦΔΧ : DS(A)EK για την ανεπάρκεια του ενδοθηλιου: παρελθόν, παρόν και μέλλον, Δ. Μπουζούκης 13:00 14:30 Στρογγυλή Τράπεζα «Νεώτερες εξελίξεις στη διαθλαστική χειρουργική» Συντονιστής: Ι. Παλλήκαρης Ομιλητές: Κ. Μόσχου, Δ. Μπουζούκης, Κ. Κουφαλά, Β. Κατσανεβάκη NEEΣ OΦΘAΛMOXEIPOYPΓIKEΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ 17

18 ΑΘΗΝΑ ο ΔΙΕΘΝΕΣ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΗΣ ΕΕΕΦΔΧ 15:15 16:00 Παρουσιάσεις Video ΙΙ Προεδρείο: Π. Σμαχλίου, Γ. Ρουσσόπουλος, Χ. Τερζίδου Εξέλιξη υπερχοριοειδικής αιμορραγίας Δραγούμης Ι., Διαβάτη Ο., Μερσίνογλου Α., Καραμήτσος Α., Μαλούτας Σ., Οικονομίδης Π. Συνδυασμένη υαλοειδεκτομή, μεταμόσχευση κερατοειδούς και αντιμετώπιση νεοαγγειακού γλαυκώματος Παροικάκης Ε., Πεπονής Β., Χατζηράλλη Ε., Στράτος Α., Μητρόπουλος Π. Εκπλήξεις στη χειρουργική του κερατοειδούς Μπαλίδης Μ., Καράκωστα Ε., Τυραδέλης Σ. Κερατοπλαστική Zero Gravity με το σύστημα EyeL. Είναι αυτή η επόμενη γενιά τρυπάνων κερατοειδή χωρίς λεπίδα; Χαρώνης Αν. 16:00 17:00 Ελεύθερες Ανακοινώσεις Καταρράκτης ΙΙ Προεδρείο: Γ. Δαυίδ, Δ. Βάκρος, Π. Ταχιάος Ευρήματα οπτικής τομογραφίας συνοχής προσθίου ημιμορίου σε ασθενείς με οπίσθιο πολικό καταρράκτη Λιακόπουλος Δ., Κυμιωνής Γ., Διακονής Β., Τσουλναράς Κ., Κλάδος Ν., Παλλήκαρης Ι. Φακοθρυψία σε οπίσθιο πολικό καταρράκτη-παρουσίαση τεχνικής Λιάσκα Α., Παλλαντζάς Θ., Μακρή Ε., Σταμέλου Σ., Ανδριανοπούλου Κ., Δημοπούλου Β. Κοπή και αφαίρεση φακικου ενδοφακου και επεμβαση φακοθρυψιας με ενθεση αρνητικού ενδοφακου σε ασθενή με παθολογικη μυωπία Μάλλιας Ι., Τασιοπουλου Α. Μπορούμε να κατασκευάσουμε ενδοφακούς βασισμένους στα δεδομένα μετωπικού κύματος του συγκεκριμένου οφθαλμού? (The Gregory IOL system) Μαναίος Α., Γεωργαρίου Γρ., Χαρώνης Α. Ανεπίπλεκτη φακοθρυψία και κυστεοειδές οίδημα ωχράς: Αντιμετώπιση με ενδοϋαλοειδική χρήση ρανιμπιζουμάμπης Μητρόπουλος Π., Χατζηράλλη Ειρ., Πεπονής Β., Παροικάκης Ε. Η εμφάνιση μετεγχειρητικού κυστικού οιδήματος ωχράς σε υγιείς και διαβητικούς ασθενείς μετά από ανεπίπλεκτη ή επιπεπλεγμένη φακοθρυψία Μιραχτσής Θ., Γεωργιάδου Ε., Σιούλης Χρ., Μάρκου Κ., Λάκε Σ., Μόσχου Β., Γεωργιάδης Ν. Σύνδρομο οπίσθιας παλινδρόμησης του ιριδοφακικού διαφράγματος κατά τη διάρκεια φακοθρυψίας μετά από υαλοειδεκτομή Μουργελά Α., Αναστασιλάκης Κ., Κανιούρας Δ., Σακελλάρης Δ., Μόσχου Κ. 17:00 18:15 Διαλέξεις Προεδρείο: Μ. Τραγάκης, Σ. Λάκε Modern Glaucoma implants in combined phako glaucoma surgery, M. Tetz Managing unpredictable multifocal IOL Surgical complications, M. Piovella Hydrophobic IOl materials - change of views and characteristics, M. Tetz Presbyopia correction with IOLS, I. Pallikaris IntraLase LASIK, results conventional and customized, T. Gamaly 18:15 19:45 Στρογγυλή Τράπεζα «Κερατόκωνος και Κερατεκτασίες» Συντονιστής: Α. Βουδούρη Ομιλητές: T. Gamaly, Γ. Κυμιωνής, Β. Λιαράκος, Μ. Μπαλίδης, Αν. Χαρώνης Αίθουσα Εσπερίδες 09:15 10:30 Ελεύθερες Ανακοινώσεις Καταρράκτης Ι Προεδρείο: Ν. Τσόπελας, Π. Λατσούδης, Γ. Βρυώνης Διεγχειρητικές και μετεγχειρητικές επιπλοκές φακοθρυψίας σε οφθαλμούς μη διαβητικών ασθενών που έχει προηγηθεί υαλοειδεκτομή Αλωνιστιώτης Δ., Κόντου Ε., Τσιλιμπώκου Ν., Καραχάλιος Ν., Μπίκα Μ., Θεοδοσιάδης Π. Αποτελέσματα κι εμπειρία από ταυτόχρονη χειρουργική αντιμετώπιση αμφοτερόπλευρου καταρράκτη σε 25 ασθενείς Αναστασιλάκης Κ., Μουργελά Α., Ζώττα Ε., Κυριακίδου Ν., Κανιούρας Δ., Μόσχου Κ. Χειρουργική αντιμετώπιση αμφοτερόπλευρου συγγενούς καταρράκτη με mix and match ένθεση πολυεστιακών ενδοφακών Αναστασιλάκης Κ., Μουργελά Α., Πισπιρίκος Ι., Κανιούρας Δ., Ζώττα Ε., Μόσχου Κ. Ασηπτη ενδοφθαλμίτιδα σε παιδιατρικό ασθενή μετά από εγχείρηση καταρράκτη χωρίς τοποθέτηση ενδοφακού και χωρίς διεγχειρητικές επιπλοκές Γιαννακούρας Π., Σπυρόπουλος Γ., Συμεωνίδου Β., Πολλάλης Γ., Φωτοπούλου Μ. Επέμβαση καταρράκτη με Femtosecond σε ασθενείς με μικρή κόρη Διακονής Β., Kankariya V., Yoo S., Κυμιωνής Γ. Ο ρόλος της βηθητικής τομής (sideport) στην αλλαγή του αστιγματισμού μετά από επέμβαση καταρράκτη Θεοδουλίδου Σ., Ασπρούδης Ι., Αθανασιάδης Α., Κόκκινος Μ., Κυριαζόπουλος Ι., Καλογερόπουλος Χ., Ασπιώτης Μ. Μακροπρόθεσμη παρακολούθηση ασθενών με πολυεστιακό ενδοφακό περιθλαστικού τύπου Πατσούρα Ε., Neureitter Β., Tanascovic Ν., Γεωργαράς Σ. Η μέθοδος Μonovision σε αρτιφακικούς ασθενείς. Εχει σημασία η διατήρηση της εμμετρωπίας στον κυρίαρχο οφθαλμό? Πατσούρα Ε., Διαμαντοπούλου Κ., Μεταξάκη Ι., Γεωργαράς Σ. 18 NEEΣ OΦΘAΛMOXEIPOYPΓIKEΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

19 ΑΘΗΝΑ ο ΔΙΕΘΝΕΣ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΗΣ ΕΕΕΦΔΧ Συγκριτική μελέτη ικανοποίησης ασθενών μετά από επέμβαση καταρράκτη με monovision και ένθεση πολυεστιακού ενδοφακού. Πρώιμα αποτελέσματα Λαμπίρης Γ., Πατσιαμανίδη Μ., Παπαδόπουλος Ζ., Γιαρμουκάκης Θ., Σιδερούδη Χ., Κοζομπόλης Β. Κλινικά Φροντιστήρια 12:30 13:20 Διαβητικό οίδημα ωχράς σε ασθενή με καταρράκτη Συντονιστής: Δ. Παπαδάκος Εισηγητές: Α. Μανιατέας, Π. Μασαούτης, Π. Τρανός 13:30 15:30 Οσα θα πρέπει να ξέρει ο οφθαλμίατρος για την εσωτερική παθολογία Συντονιστής: Π. Ράσογλου Εισηγητές: Γ. Βαϊόπουλος, Ε. Γιαμαρέλλου, Χρ. Ζούπας, Ευ. Κούκκου, Χρ. Κονιάλης, M. Torrens 15:30 16:50 Cornea fun club Συντονιστής: Γ. Κυμιωνής Εισηγητές: Α. Βουδούρη, Α. Κανδαράκης, Κ. Καραμπάτσας, Μ. Μπαλίδης, Αν. Χαρώνης 17:00 20:00 Basic Course Καταρράκτη Συντονιστής: Β. Καραμπατάκης Εισηγητές: Α. Αντωνιάδης, Π. Ζώττα, Χ. Καλογερόπουλος, Δ. Κυρούδης, Β. Λακίδης, Κ. Μόσχου, Π. Σμαχλίου Αίθουσα Ερατώ Β/Γ 09:30 10:30 Ελεύθερες Ανακοινώσεις Κερατοειδής ΙΙ Προεδρείο: Ν. Ζιάκας, Κ. Καραμπάτσας, Ε. Φαντέλ Αποκόλληση δεσκεμετείου μεμβράνης μετά από αφαίρεση ελαίου βαριάς σιλικόνης από τον πρόσθιο θάλαμο Ξανθοπούλου Ν., Κυμιωνής Γ., Τσουλναράς Κ., Κλάδος Ν., Τσιλιμπάρης Μ. Μεταμόσχευση Ενδοθηλίου (DMEK και DSEK) σε φυσαλιδώδη κερατοειδοπάθεια με παρουσία ενδοφακού προσθίου θαλάμου Λιαράκος B., Ham L., Dapena I., Melles G. Πολυκεντρική μελέτη πάνω στην εκλεκτική μεταμόσχευση Δεσκεμετείου Ενδοθηλίου (DMEK) Λιαράκος B., Monnereau C., Quilendrino R., Dapena I., Melles G. Ασφάλεια της διασύνδεσης κερατοειδικού κολλαγόνου με υψηλή ένταση Ράλλης Κ., Γρέντζελος Μ., Kankariya V., Λιακόπουλος Δ., Τσουλναράς Κ., Καραβιτάκη Α., Παλλήκαρης Α., Κυμιωνής Γ. Διαγνωστική ικανότητα των δεικτών ΚΜΙ και KMP στην διαφανή εκφύλιση του κατώτατου ορίου του κερατοειδή Λαμπίρης Γ., Γιαρμουκάκης Α., Σιδερούδη Θ., Κοζομπόλης Β., Βerthold S., Γκατσιούφας Ζ. Συσχέτιση του συστήματος Amsler Krumeich με υψομετρικές, τοπογραφικές και τομογραφικές παραμέτρους στον κερατόκωνο Κωστή Γ., Κατσούλος Κ., Morris J., Χαρώνης Α. Τοπογραφική εξέλιξη του κερατόκωνου μετά από θεραπεία διασύνδεσης του κερατοειδικού κολλαγόνου Κονταδάκης Γ., Καραβιτάκη Α., Γρέντζελος Μ., Λιακόπουλος Δ., Τσουλναράς Κ., Κυμιωνής Γ. Κλινικό Φροντιστήριο 12:30 13:20 Ξηροφθαλμία & Οσμωτικότητα Δακρύων, Παθοφυσιολογία-Διάγνωση & Αντιμετώπιση Συντονιστής: Κ. Μπομπορίδης Εισηγητές: Γ. Δαλιάνης, Αν. Χαρώνης Χορηγός: ΕΡΓΑΝΗ-TEARLAB 14:00 15:00 Ελεύθερες Ανακοινώσεις Γενικά Προεδρείο: Χ. Σιγανός, Ευ. Παροικάκης, Α. Τουρμούζης Χρήση μονήρους, μικρών διαστάσεων οθόνης, προσαρμοσμένη στην κεφαλή του ασθενούς Χατζηαγγελίδης Ι., Χριστοφόρου Ν., Κονταδάκης Γ., Καραγιάννης Δ., Κανδαράκης Α. Κατασκευή χαμηλού κόστους τηλεκατευθυνόμενης σχισμοειδούς λυχνίας για την εξέταση ασθενών σε απομακρυσμένα σημεία Χατζηαγγελίδης Ι., Κονταδάκης Γ., Χαλκιαδάκης Ι., Τσουμπρής Ι., Κανδαράκης Α. Τα νέα συστήματα λιποσωμικών εναιωρημάτων για ξηροφθαλμία: Μπορούν να διευκολύνουν την παροχή της κυκλοσπορίνης στην οφθαλμική επιφάνεια; Τσουκανάς Δ., Κωστή Γ., Κατσούλος Κ., Χαρώνης Αν. Προδιαθεσικοί παράγοντες και πρόγνωση της μετεγχειρητικής αποκόλλησης του κεντρικού βοθρίου μετά την επιτυχή επέμβαση οπής της ωχράς κηλίδας Τρανός Π., Λοκοβίτης Ε., Κορέας Δ., Κούκουλα Σ., Αστεριάδης Σ., Βακάλης Α. Διπλωπία και σχηματισμός συμβλέφαρου μετά από επέμβαση βλεφαρόπτωσης σε ασθενείς υπό χρόνια χρήση αντιγλαυκωματικής αγωγής Πορτάλιου Δ., Sayed M., Kankariya S., Lee W., Μαγκουρίτσας Γ. Δυσλειτουργία μεϊβομιανών αδένων και χρήση φακών επαφής Κατσούλος K., Καπλάνι Σ., Χαρώνης Α., Χαρώνης Γ. Αρχές ιατρο-νομικής Οφθαλμολογίας Παντελίδης Η., Λινάρδος Ε., Μπέμπης Σ. NEEΣ OΦΘAΛMOXEIPOYPΓIKEΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ 19

20 ΑΘΗΝΑ ο ΔΙΕΘΝΕΣ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΗΣ ΕΕΕΦΔΧ Κλινικά Φροντιστήρια 15:00 15:50 Πρόληψη και αντιμετώπιση του συνδρόμου χαλαρής ίριδος, της στενής κόρης και της φακοδόνησης στην εγχείρηση του καταρράκτη Συντονιστής: Ι. Πούλας Εισηγητές: Ν. Ζιάκας, Μ. Νασρ, Π. Παπαδόπουλος, Ε. Χατζησπάσου 16:00 16:50 Αστιγματισμός στη χειρουργική του καταρράκτη Συντονιστής: Ι. Παναγόπουλος Εισηγητές: Δ. Αλεξόπουλος, Α. Κομνηνού, Α. Μανιατέας, Λ. Μαυρουδής 17:00 17:50 Χειρουργική διόρθωση υψηλών αμετρωπιών Συντονιστής: Κ. Κουφαλά Εισηγητές: Μ. Ασπιώτης, Γ. Κυμιωνής, Ι. Παναγόπουλος, Δ. Σιγανός, Β. Τσίγκος 18:00 18:50 Premium IOLs και Monovision Συντονιστής: Β. Τσίγκος Εισηγητές: Κ. Γκόγκου, Π. Παπαδόπουλος, Ε. Πατσούρα, Δ. Σαρακώτσης, Π. Ταχιάος, Ι. Τσινόπουλος 19:00 19:50 H Πρεσβυωπία σήμερα: προέλευση, επιπτώσεις στην όραση και μέθοδοι αντιμετώπισης Συντονιστής: Ι. Παλλήκαρης Εισηγητές: Η. Βασταρδής, Χ. Γκίνης, Κ. Κουφαλά, Σ. Πλαΐνης Αίθουσα Σαντορίνη Κλινικά Φροντιστήρια 09:00 10:30 Φροντιστηριακή Στρογγυλή Τράπεζα Παθήσεις κερατoειδούς και Καταρράκτης Συντονιστής: Αθ. Νικολάου Εισηγητές: Α. Βουδούρη, Ι. Μάλλιας, Κ. Μουτσούρης, Αν. Χαρώνης Διοργανώνεται από την Ελληνική Εταιρεία Κερατοειδούς 12:30 14:00 Φροντιστηριακή Στρογγυλή Τράπεζα Αντιπαραθέσεις στη χειρουργική του ραγοειδικού καταρράκτη Συντονιστής: Σ. Ανδρούδη Εισηγητές: Χ. Καλογερόπουλος, Β. Καραμπατάκης, Ι. Κατσιμπρής, Ν. Παπαδόπουλος, Ι. Τσινόπουλος, Θ. Φιλιππόπουλος Διοργανώνεται από την Ελληνική Εταιρεία για τη Μελέτη των Οφθαλμικών Φλεγμονών και Λοιμώξεων 14:00 14:50 Η Φακοθρυψία σε δύσκολες περιπτώσεις Συντονιστής: Α. Πολυχρονάκος Εισηγητές: Α. Βακάλης, Γ. Βρυώνης, Κ. Καραμπάτσας, Ν. Κυρόπουλος 15:00 15:50 Κερατεκτασίες: Πρόληψη, διάγνωση και σύγχρονη αντιμετώπιση Συντονιστής: Χ. Σιγανός Εισηγητές: Β. Κοζομπόλης, Κ. Κουφαλά, Δ. Κυρούδης 16:00 16:50 Η επίπτωση της χειρουργικής του καταρράκτη στο γλαύκωμα Συντονιστής: Β. Κοζομπόλης Εισηγητές: Γ. Λαμπίρης, Δ. Μικρόπουλος 17:00 17:50 Ανταλλαγή ενδοφακών Συντονιστής: Π. Οικονομίδης Εισηγητές: Σπ. Γεωργαράς, Ε. Γκοτζαρίδης, Π. Θεουλάκης, Ε. Παροικάκης 18:00 20:00 Διαθλαστική Χειρουργική από ειδικευόμενους σε ειδικευόμενους Συντονιστής: Β. Κοζομπόλης Εισηγητές: Μ. Γρέτζελος, Δ. Καρδαράς, Γ. Κονταδάκης, Λ. Λαμπρογιάννης, Β. Νασίκας, Α. Πλάκα, Δ. Πορτάλιου Αίθουσα Τερψιχόρη Β Πειραματικά Χειρουργεία 09:00-10:20 Ενδοβολβικές ενέσεις Εκπαιδευτές: Δ. Παπαδάκος, Α. Βακάλης, Ι. Τζαμίχας 11:30-12:50 Ενδοκαψικοί δακτύλιοι Εκπαιδευτές: V.Kankariya, Ν. Νίτσας, Ε. Πανακλερίδου 13:00-14:20 Eνθεση ενδοφακών ιρικής στήριξης και προσθίου θαλάμου Εκπαιδευτές: Μ. Μπαλίδης, Ε. Πατσούρα, Αν. Χαρώνης 20 NEEΣ OΦΘAΛMOXEIPOYPΓIKEΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

21 ΑΘΗΝΑ ο ΔΙΕΘΝΕΣ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΗΣ ΕΕΕΦΔΧ 15:30-16:50 Σκληρική στήριξη ενδοφακών Εκπαιδευτές: Χ. Καλογερόπουλος, Β. Λακίδης, Η. Φαντέλ 17:00-18:20 Τορικοί Πολυεστιακοί ενδοφακοί Εκπαιδευτές: V. Kankariya, Κ. Σαμαράς, Ε. Πατσούρα 18:30-19:50 Συνδυασμένες επεμβάσεις καταρράκτη γλαυκώματος: Βαλβίδες Εκπαιδευτές: Κ. Σαμαράς, Η. Φαντέλ, Α. Μανιατέας Αίθουσα Galaxy 20:30 Δεξίωση προς τιμή των συνέδρων στην Αίθουσα Galaxy του Ξενοδοχείου Hilton Κυριακή 23 Φεβρουαρίου Αίθουσα Τερψιχόρη 09:30-10:45 Παρουσιάσεις Video ΙΙΙ Προεδρείο: Δ. Κατσαβαβάκης, Μ. Μίχα, Α. Πολυχρονάκος Περιστατικά αστοχίας που αφορά τη διαδικασία ένθεσης των ενδοφακών και η αντιμετώπισή τους Μπουρνάς Π., Ζωζολου Μ., Δαφερέρας Μ., Ψαλλίδας Δ., Βαϊκούσης Ε. Φακοθρυψία σε υπερώριμο καταρρακτη Φαντέλ Ε., Πανακλερίδου Θ., Τσιρώνη Σ., Κουρτίδου Π., Θεοδωρίδου Ε., Αλμαλιώτης Δ., Αράπογλου Γ., Πανίδου Ι. Φακοθρυψία σε υπερώριμο καταρράκτη και αντιμετώπιση διεγχειρητικών προβλημάτων Χατζησπάσου Ε., Λάμπρου Λ., Βερυκοκάκη Ν.-Α., Μοσχονάς Κ. Το σφυρί του Maslow και η εφαρμογή του στην αντιμετώπιση της αφακίας Τσουρής Δ., Ρίζος Σ., Παπαδέδες Γ., Πίτσας Χ. Επιμένον ύφαιμα και αιμορραγία υαλοειδούς μετά από επιπλεγμένη φακοθρυψία Τσουρής Δ., Παπαδέδες Γ., Πίτσας Χ. Σκληρική συρραφή παρεκτοπισμένου ενδοφακού με διπλό loop ιριδοπλαστική Βακάλης Ν. 11:00 12:30 Ελεύθερες Ανακοινώσεις Κερατοειδής ΙΙΙ Προεδρείο: Ι. Παπαευθυμίου, Χ. Μπριλάκης, Ι. Πανίδου H συμβολή των σωμάτων αναφοράς στη διάγνωση του κερατόκωνου Κοζομπόλης Β., Σιδερούδη Χ., Γιαρμουκάκης Α., Μπουγάτσου Να., Λαμπίρης Γ. O ασθενής με τους τρείς κερατοειδείς (και το δικό του ενδοθήλιο). Το πρώτο περιστατικό AMART Πλατάρη Κ., Μαναίος Α., Κωστή Γ., Χαρώνης Α. Αυτόματες διατρήσεις κερατοειδούς: αιτιολογία, κλινική εικόνα και τρόποι αντιμετώπισης Μάλλιας Ι., Τασιοπουλου Α. Οπτική οξύτητα στον κερατόκωνο και βιομετρικά δεδομένα οφθαλμού Στράγγα Ειρ., Γερός Γ., Κατσούλος Κ., Κωστή Γ., Χαρώνης Α. Pre-soaking with BSS used for Thin Manually Dissected DSEK (TMDSEK). Μια βιώσιμη επιλογή για λεπτό DSEK Τσάτσος Μ., MacGregor C., Κωνσταντόπουλος Α., Κοψαχείλης Ν., Hossain P., Anderson D. Υποτροπιάζοντα επεισόδια άσηπτων περιφερικών κερατοειδικών διηθήσεων μετά από διασύνδεση κολλαγόνου Κλάδος Ν., Κυμιωνής Γ., Παυλόπουλος Γ., Ράλλης Κ., Καραβιτάκη Α. Απώτερα αποτελέσματα της διασύνδεσης κερατοειδικού κολλαγόνου (CXL) για κερατόκωνο Κλάδος Ν., Κυμιωνής Γ., Γρέντζελος M., Λιακόπουλος Δ. Το σύστημα VITAL-E για την κατηγοριοποίηση του κερατόκωνου, ένα σύστημα διαφορετικής φιλοσοφίας στην αντιμετώπιση Brevetti Ch., Κωστή Γ., Κατσούλος Κ., Χαρώνης Αν. Corneal Cross-linking for the treatment of progressive keratoconus Vounotrypidis Ε., Mayer WJ., Kampik A., Kook D. Αποκόλληση κερατοειδικού μοσχεύματος DSAEK - Κοιτώντας πέραν του προφανούς Γεωργουδής Π., Συκάκης Ε., Hamada S., Lake D. Διάγνωση της ωεοπλασίας πλακωδών κυττάρων οφθαλμικής επιφάνειας με χρήση προσθίου ημιμορίου Optical Coherence Tomography. A case series Τσάτσος Μ., Κοψαχείλης Ν., MacGregor C., Sagoo M. Κλινικό Φροντιστήριο 12:30 13:20 Διαμπερής κερατοπλαστική Κλασσική - Femtosecond Συντονιστής: Ι. Παλλήκαρης Ομιλητές: Π. Γεωργουδής, Ν. Ζιάκας, Δ. Μικρόπουλος, Δ. Μιλτσακάκης, Αν. Χαρώνης 13:30 14:00 Τελετή Βράβευσης Εργασιών 14:00 Γενική Συνέλευση Μελών ΕΕΕΦΔΧ NEEΣ OΦΘAΛMOXEIPOYPΓIKEΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ 21

22 ΑΘΗΝΑ ο ΔΙΕΘΝΕΣ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΗΣ ΕΕΕΦΔΧ Αίθουσα Ερατώ Β/Γ Κλινικά Φροντιστήρια 09:30 10:20 Τεχνικές φακοθρυψίας σε ειδικές συνθήκες Συντονιστής: Ι. Τσινόπουλος Εισηγητές: Γ. Καμπουγέρης, Ι. Μάλλιας, Κ. Μόσχου, Χρ. Μπασδεκίδου, Α. Τζαμάλης 10:30 11:20 Διασύνδεση κερατοειδικού κολλαγόνου: «Αντιπαραθέσεις» Συντονιστής: Γ. Κυμιωνής Εισηγητές: Σ. Γκορέζης, Δ. Κυρούδης, Μ. Μπαλίδης, Γ. Παυλόπουλος, Αν. Χαρώνης 11:30 12:20 Συνδυασμένες επεμβάσεις με καταρράκτη Συντονιστής: Β. Τσίγκος Εισηγητές: Τρ. Αργυρόπουλος, Χρ. Θεοδώρου, Θ. Κοντός, Δ. Μιλτσακάκης, Δ. Παπακωνσταντίνου, Αικ. Χριστοδούλου 12:30 13:20 Απεικονιστικές μέθοδοι προσθίου ημιμορίου: από τη θεωρία στην πράξη Συντονιστής: Α. Μανιατέας Εισηγητές: Σ. Γκορέζης, Σ. Παναγοπούλου, Δ. Κυρούδης Αίθουσα Σαντορίνη 09:30 10:20 SOE / Νέοι Eλληνες Οφθαλμίατροι Συντονιστής: Η. Φερέτης 10:30 11:20 Εκπαίδευση όρασης (σε αθλητική όραση, αμβλυωπία, δυσλειτουργίες της οπτικής οδού) Συντονιστής: Σπ. Γεωργαράς Εισηγητές: Β.Neureither, Ν.Tanascovic, I. Mεταξάκη 11:30 12:20 Ενδοφακοί στηριζόμενοι στην ίριδα Artisan / φακικοί ενδοφακοί Συντονιστής: Στ. Οικονόμου Εισηγητές: Κ. Κουφαλά, Γ. Κοψίνης, Αν. Χαρώνης 12:30 13:20 Σύγχρονες μέθοδοι για τον ακριβή προσδιορισμό της ισχύος του ενδοφακού Συντονιστής: Δ. Αλεξόπουλος Εισηγητές: Η. Καρέλης, Ε. Πατσούρα, Ι. Τσινόπουλος Αίθουσα Τερψιχόρη Β Πειραματικά Χειρουργεία 09:30-10:50 Τράυμα Εκπαιδευτές: Β. Καραμπατάκης, Τ. Ξηρού, Β. Λακίδης 11:00-12:20 Eνθεση τεχνητής ίριδος Εκπαιδευτές: Π. Παπαδόπουλος, Κ. Σαμαράς 14:00 Λήξη Εργασιών του Συνεδρίου 22 NEEΣ OΦΘAΛMOXEIPOYPΓIKEΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

23 διαθλαστική χειρουργική Προεγχειρητικός έλεγχος Διαθλαστικής Χειρουργικής Μέρος 1ο Η εξέταση της οφθαλμικής επιφάνειας Η διαθλαστική χειρουργική αποτελεί μια από τις πιο δημοφιλείς χειρουργικές επεμβάσεις εκλογής. Η εξέλιξη των μηχανημάτων και των τεχνικών είναι καταιγιστική και προκαλεί πάντα το ενδιαφέρον και τον ενθουσιασμό του οφθαλμιάτρου-χειρουργού που θέλει να βρίσκεται στην αιχμή της σύγχρονης οφθαλμολογίας. Ωστόσο, η επιτυχία μιας διαθλαστικής επέμβασης δεν εξαρτάται μόνο από τα υψηλής τεχνολογίας Laser που έχουμε στα χέρια μας και μας προσφέρουν μεγάλη ακρίβεια, ασφάλεια και επαναληψιμότητα στις σμιλεύσεις. Eνας πολύ σημαντικός παράγοντας, που αρκετές φορές υποεκτιμάται λόγω της τεχνολογικής επιτάχυνσης, είναι η κατάσταση της οφθαλμικής επιφάνειας στην οποία θα επέμβουμε. Ποιά η σημασία του προεγχειρητικού ελέγχου της οφθαλμικής επιφάνειας; Η εξέταση της οφθαλμικής επιφάνειας αποτελεί το πρώτο βήμα στην προεγχειρητική εκτίμηση για Απόστολος Μανιατέας, MD Xειρουργός Οφθαλμίατρος επικοινωνία: τους παρακάτω λόγους: Eνα μεγάλο ποσοστό των υποψηφίων για διαθλαστική επέμβαση, όταν επισκέπτονται τον οφθαλμίατρο για πρώτη φορά, παρουσιάζουν κάποιο πρόβλημα της εξωτερικής επιφάνειας. Οι διαταραχές της επιφάνειας και της δακρυϊκής στιβάδας επηρεάζουν τα αποτελέσματα των διαγνωστικών εξετάσεων αλλά και του διαθλαστικού ελέγχου και συνεπώς μπορεί να μειώσουν την ακρίβεια της διαθλαστικής μελέτης και να υποβαθμίσουν το μετεγχειρητικό αποτέλεσμα. Eνας υγιής οφθαλμός επουλώνεται πολύ πιο εύκολα και γρήγορα, με λιγότερες επιπλοκές και μεγαλύτερη άνεση για τον ασθενή. Οι μετεγχειρητικές διαταραχές της δακρυϊκής στιβάδας που είναι αναπόφευκτες στη διαθλαστική χειρουργική γίνονται πολύ πιο έντονες εαν προϋπάρχει δυσλειτουργία και δεν γίνει σωστή προετοιμασία. Τι περιλαμβάνει ο προεγχειρητικός έλεγχος; Εκτίμηση δακρυϊκής λειτουργίας Κάθε ασθενής, συμπτωματικός ή μη, πρέπει να NEEΣ OΦΘAΛMOXEIPOYPΓIKEΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ 23

24 διαθλαστική χειρουργική Εικονα 1. Ταξινόμηση σ.ξηρού Οφθαλμού εξετάζεται αναλυτικά για να εκτιμηθεί η δακρυϊκή επάρκεια. Ο έλεγχος περιλαμβάνει εξετάσεις για την εκτίμηση της παραγωγής δακρύων (δοκιμασία Schirmer με ή χωρίς αναισθητικό), τη μέτρηση της εξάτμισης των δακρύων (δοκιμασία Break-up time, Εικόνα 2. Θεραπεία σ.ξηρού οφθαλμού δηλαδή μέτρηση του χρόνου που απαιτείται για τη διάσπαση της δακρυϊκής στιβάδας), τη χρήση χρωστικών για τη μελέτη του κερατοειδους (Fluorescein) και του επιπεφυκότα (Lissamine green, η οποία είναι καλύτερα ανεκτή από το ερυθρό της Βεγγάλης), τη μέτρηση του δακρυϊκού μηνίσκου και την εξέταση της βατότητας της αποχετευτικής οδού των δακρύων. Επιπρόσθετα, πλέον διαθέτουμε εξειδικευμένες τεχνικές για τη μέτρηση παραγόντων φλεγμονής (μετρητές μεταλλοπρωτεϊνασών), αλλά και της οσμωτικότητας των δακρύων. Τέλος, η συμπλήρωση ειδικού ερωτηματολογίου βοηθά στην καταγραφή των υποκειμενικών συμπτωμάτων των ασθενών. Με βάση τα αποτελέσματα της παραπάνω μελέτης διαπιστώνεται το είδος και η έκταση του συνδρόμου ξηρού οφθαλμού που αντιμετωπίζει ο ασθενής, ταξινομείται με βάση τη διεθνή κατάταξη (Εικόνα 1) και προσφέρεται η ανάλογη θεραπεία. Τα θεραπευτικά μέσα συνεχώς εμπλουτίζονται. Υπάρχουν δεκάδες υποκατάστατα δακρύων, διαφορετικής σύστασης, ρευστότητας και πυκνότητας και πρέπει να γίνεται προσεκτική επιλογή ανάλογα με το είδος του προβλήματος, την οσμωτικότητα των δακρύων, την κατάσταση των βλεφάρων κ.λπ. Συμπληρώματα διατροφής που περιέχουν Ω-3 και βιταμίνη Α βοηθούν σε κάποιες περιπτώσεις. Οταν συνυπάρχει έντονη φλεγμονή είναι απαραίτητη η χρήση κορτικοστεροειδών, ΜΣΑΦ ή σε περίπτωση που δεν ανταποκρίνονται στην παραπάνω θεραπεία χρησιμοποιείται τοπική ανοσοκατασταλτική θεραπεία (κολλύριο κυκλοσπορίνης) και ο αυτόλογος ορός. Οταν δεν υπάρχει αρκετή παραγωγή δακρύων τα plugs μπορούν να προσφέρουν συγκράτηση των δακρύων και ανακούφιση στους ασθενείς (Εικόνα 2). Η θεραπεία της βλεφαρίτιδας, των μεϊβομιανών αδένων και γενικά η υγιεινή των βλε- 24 NEEΣ OΦΘAΛMOXEIPOYPΓIKEΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

25 διαθλαστική χειρουργική Εικόνα 3. Ταξινόμηση Μεϊβομιανίτιδας (MGD) φάρων είναι αναπόσπαστο κομμάτι στη θεραπεία του συνδρόμου ξηρού οφθαλμού. Τέλος, ο ασθενής πρέπει να ενημερώνεται για τις συνθήκες στο περιβάλλον του που επιδεινώνουν το πρόβλημά του, όπως η αποφυγή έκθεσης σε ξηρή ατμόσφαιρα, να μην κάθεται απέναντι από ανεμιστήρες, κλιματιστικά, θερμαντικά σώματα ή τζάκια, να αποφεύγει την πολύωρη χωρίς διάλειμμα κοντινή εργασία και την έκθεση σε αέρα (π.χ. οδήγηση μηχανής χωρίς κράνος). Εξέταση των βλεφάρων Eχει υπολογιστεί ότι το 40-50% των ασθενών που επισκέπτονται οφθαλμίατρο παρουσιάζει βλεφαρίτιδα κάποιου βαθμού. Η εξέταση της θέσης, της κινητικότητας, της ελαστικότητας και συνολικά της λειτουργικότητας των βλεφάρων είναι απαραίτητη. Κάθε διαταραχή των ανωτέρω οδηγεί σε αυξημένο κίνδυνο για μόλυνση και επιδείνωση της μετεγχειρητικής ξηροφθαλμίας και πρέπει να αντιμετωπίζεται πριν από το χειρουργείο. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δίνεται στους μεϊβομιανούς αδένες και τα εξαρτήματα των βλεφάρων (βλεφαρίδες, θύλακοι). Η πίεση των αδένων και η παράτηρηση του εκκρίματος αυτών είναι σημαντική για την αξιολόγηση της σωστής λειτουργίας τους, που είναι απαραίτητη για τη σταθεροποίηση της δακρυϊκής στιβάδας (Εικόνα 3). Υπάρχουν πλέον αρκετοί σύγχρονοι τρόποι αξιολόγησης της λειτουργίας των αδένων αυτών, όπως η μεϊβομογραφία και η χρήση θερμικής κάμερας ή ανέρυθρου φωτισμού. Η αναζήτηση του Demodex στις ρίζες των βλεφαρίδων μπορεί να αναδείξει έναν ακόμη παράγοντα υπεύθυνο για τη βαρύτητα της βλεφαρίτιδας, καθώς η βλεφαρίτιδα Demodex είναι αρκετά συχνή και χρήζει ιδιαίτερης θεραπείας (Εικόνα 4). Η εξέταση ολοκληρώνεται πάντα με την αναστροφή του άνω βλεφάρου και την εξέταση του βλεφαρικού επιπεφυκότα. Η θεραπεία κάθε μορφής βλεφαρίτιδας προ του χειρουργείου είναι απαραίτητη. Εκτός από τα θεραπευτικά μέσα για τη βελτίωση της δακρυϊκής λειτουργίας, που αναφέρθηκαν παραπάνω, για τη θεραπεία της βλεφαρίτιδας είναι απαραίτητη η υγιεινή των βλεφάρων. Αυτή περιλαμβάνει τη χρήση θερμαντικών μέσων (κομπρέσες, μάσκες που θερμαίνονται σε φούρνο μικροκυμάτων, ειδικές συσκευές όπως το blephasteam) και την πλύση των βλεφάρων με ειδικά σαπούνια ή με εμποτισμένα μαντηλάκια. Τοπική ή συστηματική αντιβίωση χρησιμοποιείται σε εμμένουσες βλεφαρίτιδες με συχνές υποτροπές. Για το Demodex ο πιο αποτελεσματικός τρόπος αντιμετώπισης είναι η χρήση τοπικών διαλυμάτων με λάδι από τσαγόδεντρο (Tea tree oil). Οφθαλμολογική εξέταση Ο προεγχειρητικός έλεγχος πρέπει πάντα νε περιλαμβάνει μια πλήρη οφθαλμολογική εξέταση, τονομέτρηση και βυθοσκόπηση μετά από μυδρίαση. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δίνεται στην εξέταση του κερατοειδούς, αναζητώντας σημεία παλαιάς μόλυνσης, ουλές, νεοαγγείωση ή διαταραχές των στιβάδων του κερατοειδούς που ενδέχεται να επηρεάσουν το αποτέλεσμα του χειρουργείου (π.χ. δυστροφίες βασικής μεμβράνης). Σημεία που υποδηλώνουν πιθανή παλιά ερπητική λοίμωξη, όπως ουλές ή τμηματική ατροφία της ίριδας, πολλές φορές σηματοδοτούν την ανάγκη για συστηματική κάλυψη του ασθενούς με αντιική αγωγή. Αλλα σημεία που χρήζουν ιδιαίτερης προσοχής είναι Εικόνα 4. Demodex NEEΣ OΦΘAΛMOXEIPOYPΓIKEΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ 25

26 διαθλαστική χειρουργική Εικόνα 5. Προβλήματα από χρήση Φακών Επαφής ο έλεγχος του ενδοθηλίου για αρχόμενη guttata, ο κρυσταλλοειδής φακός για τον αποκλεισμό συνύπαρξης καταρράκτη, λεπτομερής εξέταση στην περιφέρεια του αμφιβληστροειδούς ειδικά επί υψηλής μυωπίας για αναζήτηση ρωγμών ή οπών που απαιτούν προφυλακτική φωτοπηξία και τέλος η προσεκτική εκτίμηση του οπτικού νεύρου και της πίεσης. Το τελευταίο είναι ιδιαίτερα σημαντικό γιατί: α. Τα μυωπικά μάτια έχουν αυξημένη πιθανότητα να παρουσιάσουν γλαύκωμα, β. στις επεμβάσεις με Lasik, κατά την τομή του κρημνού προκαλείται μια απότομη αύξηση της πίεσης, η οποία είναι προτιμότερο να αποφεύγεται σε ένα γλαυκωματικό οπτικό νεύρο, γ. μετεγχειρητικά χορηγείται κορτιζόνη και θέλει ιδιαίτερη παρακολούθηση και προσοχή γιατί μπορεί να προκαλέσει υπερτονία σε κάποια άτομα (steroid responders). Ιατρικό ιστορικό / συννοσηρότητα Η λήψη ενός πλήρους ιατρικού ιστορικού είναι απαραίτητη γιατί κάποιες συστηματικές παθήσεις, όπως ο σακχαρώδης διαβήτης ή αυτοάνοσα νοσήματα, ενδέχεται να επηρεάσουν την επούλωση. Εκτός αυτών, η λήψη κάποιων φαρμάκων επηρεάζει τη δακρυϊκή λειτουργία. Σε αυτή την κατηγορία ανήκουν τα αντισυλληπτικά, τα αντικαταθλιπτικά και κάποια ψυχοτρόπα φάρμακα, αντισταμινικά, φάρμακα κατά της ημικρανίας καθώς και σκευάσματα για την ακμή. Ο ασθενής πρέπει να ερωτηθεί για ιστορικό ερπητικής κερατίτιδας, έλκους κερατοειδούς ή ιστορικό μεταμοσχεύσεων στην οικογένεια. Οι παραπάνω πληροφορίες είναι πολύτιμες για να αποφευχθούν μετεγχειρητικές εκπλήξεις και επιπλοκές. Κοινωνικό ιστορικό / Επαγγελματικές απαιτήσεις Απαιτείται εκτενής συζήτηση για τις συνήθειες, τις ασχολίες, τα χόμπυ του ασθενούς, το κάπνισμα, την κατανάλωση αλκοόλ και τις προσδοκίες του υποψηφίου για τη διαθλαστική επέμβαση. Eνα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι τα άτομα που ασχολούνται με πολεμικές τέχνες ή αθλήματα επαφής, στα οποία συνήθως προτείνεται μια επέμβαση επιφανείας αντί για Lasik, για να αποφευχθούν επιλοκές από το flap. Το αντίθετο συμβαίνει με ασθενείς που λόγω επαγγελματικών υποχρεώσεων ή απαιτήσεων χρειάζονται ταχύτερη ανάρρωση, οπότε προτιμάται η Lasik. Επίσης, σε άτομα με υπερβολική έκθεση στον ήλιο ή με αλλεργίες κατά τους εαρινούς μήνες είναι προτιμότερο να προγραμματίζεται το χειρουργείο το φθινόπωρο. Χρήστες φακών επαφής Η χρήση φακών επαφής είναι ιδιαίτερα συχνή στους υποψηφίους για διαθλαστική επέμβαση. Εκτός από τις πολύ σημαντικές δυσκολίες που επιφέρουν στον υπολογισμό του διαθλαστικού σφάλματος που θα διορθώσουμε και την επίδραση στην τοπογραφική απεικόνιση του κερατοειδούς, προκαλούν αρκετά προβλήματα και στην υγεία της οφθαλμικής επιφάνειας που πρέπει να διορθώσουμε προ του χειρουργείου. Αυτά είναι: Νεοαγγείωση στο ΣΚΟ λόγω σφιχτής εφαρμογής και πολύωρης χρήσης (πιθανή αιμορραγία με τη χρήση κερατοτόμου) Χρόνιες αλλεργίες από το υλικό των ΦΕ ή τα υγρά καθαρισμού (επιπεφυκίτιδα γιγαντιαίων θηλών). Επιδείνωση σ.ξηρού οφθαλμού και βλεφαρίτιδας Ιστορικό έλκους κερατοειδούς (Εικόνα 5) Οι ασθενείς αυτοί είναι συνήθως βιαστικοί και ανυπόμονοι να απαλλαγούν από το διαθλαστικό τους πρόβλημα και δεν θέλουν να φορέσουν γυαλιά ούτε για λίγη ώρα. Ωστόσο, είναι σημαντικό να τους πείσει ο οφθαλμίατρος τους ότι η σωστή προετοιμασία και αποχή από τη χρήση φακών επαφής είναι πολύτιμη για το μετεγχειρητικό αποτέλεσμα. Γυναίκες και διαθλαστική χειρουργική Στις γυναίκες που θέλουν να υποβληθούν σε διαθλαστική επέμβαση πρέπει να επισημαίνονται πάντα τα εξής: α. Σχετικά με την εγκυμοσύνη: Πολλές φορές κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης παρουσιάζεται διακύμανση της διάθλασης και διαταραχή της δακρυϊκης λειτουργίας. Εαν κάποια γυναίκα προσπαθεί να μείνει έγκυος είναι καλύτερα να αναβάλει την επέμβαση και να εξεταστεί ξανά 3 μήνες μετά το τέλος του θηλασμού. Είναι το χρονικό διάστημα που απαιτείται για την ομαλοποίηση των ορμονικών αλλαγών του τοκετού, τη σταθεροποίηση της διάθλασης και τη βελτίωση της δακρυϊκής λειτουργίας. Eνας επιπρόσθετος λόγος για την αναβολή διαθλαστικών επεμβάσεων είναι οι διαταραχές επούλωσης που παρουσιάζονται κατά τη διάρκεια του τοκετού. β. Εμμηνόπαυση: Αντίστοιχα με την εγκυμοσύνη προβλήματα παρουσιάζονται συχνά κατά την εμμηνόπαυση, που οφείλονται και σε αυτή την περιπτωση στις ορμονικές αλλαγές γ. Μακιγιάζ: Τα προϊόντα περιποίησης προσώπου και μακιγιάζ είναι πολλές φορές υπεύθυνα για διαταραχές της επιφανείας. Είναι πολύ συχνές οι 26 NEEΣ OΦΘAΛMOXEIPOYPΓIKEΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

27 διαθλαστική χειρουργική αλλεργίες που προκαλούνται απο αντίστοιχα προϊόντα, η μετάδοση λοιμώξεων από υλικά κοινής χρήσης (βουρτσάκια, πινέλα κ.λπ. σε καταστήματα ή από επαγγελματίες μακιγιέρ), ενώ πολύ συχνή είναι η αποφρακτική μεϊβομιανίτιδα και η βλεφαρίτιδα απο κοκκία χρωστικής που κλείνουν τους εκφορητικούς πόρους των αδένων. Χρήση Ηλεκτρονικών Υπολογιστών. Eνα σύγχρονο πρόβλημα που κινδυνεύει να λάβει διαστάσεις επιδημίας είναι η κοπιωπία από τη χρήση Η/Υ, ταμπλετών, έξυπνων τηλεφώνων και όλων των οθονών που γεμίζουν τη ζωή μας και παγιδεύουν το βλέμμα μας, προκαλώντας πληθώρα συμπτωμάτων, που περιγράφονται με τον γενικό όρο Computer Vision Syndrome (CVS). Το CVS προκαλείται λόγω της επίμονης προσήλωσης σε μια συγκεκριμένη απόσταση, της μείωσης της συχνότητας βλεφαρισμού που δημιουργεί αυξημένη εξάτμιση των δακρύων αλλά και μειωμένη έκθλιψη των μεϊβομιανών αδένων και την κακή θέση σώματος. Το αποτέλεσμα είναι η κοπιωπία που συνοδεύεται από δακρύρροια, τσόυξιμο και κάψιμο, παροδικό θάμβος όρασης, αίσθημα βάρους, κεφαλαλγίες και αυχενικό σύνδρομο. Επιπρόσθετα, ο διαθλαστικός έλεγχος σε έναν ασθενή που έρχεται να εξεταστεί μετά από 8-10 ώρες εργασία σε Η/Υ μπορεί να παρουσιάζει αρκετή απόκλιση απο τις πραγματικές τιμές. Οι ασθενείς αυτοί είναι προτιμότερο να εξετάζονται ξεκούραστοι και να ενημερώνονται για τις διαταραχές της δακρυϊκής λειτουργίας που θα αντιμετωπίσουν μετά το χειρουργείο. (Εικόνα 6) Σαν συμπέρασμα, έχοντας κάνει έναν προσεκτικό, αναλυτικό και πλήρη προεγχειρητικό έλεγχο ο διαθλαστικός χειρουργός μπορεί να πατήσει πολύ πιο άνετα το πεντάλ του μηχανήματος για τα λίγα δευτερόλεπτα που κρατάει η εφαρμογή του Laser, να αποφύγει αρκετές δυσάρεστες εκπλήξεις, να προσφέρει άνεση στον ασθενή του και να κερδίσει προ του χειρουργείου την εμπιστοσύνη του. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ LASEK, PRK, and Excimer Laser Stromal Surface Ablation - Dimitri T. Azar, Massimo Camellin, Richard W. Yee - Taylor & Francis, 2004 Refractive Surgery - Helen K. Wu - Thieme, 1999 Cornea Atlas - Jay H. Krachmer, David A Palay - Elsevier Health Sciences, 2013 LASIK (Laser in Situ Keratomileusis): Fundamentals, Surgical Techniques, and Complications - Dimitri T. Azar, Douglas Koch - CRC Press, 2013 Ocular Surface Disease: Cornea, Conjunctiva and Tear Film - Edward J. Holland, Mark J. Mannis, W. Barry Lee -Elsevier Health Sciences, 2013 Tsubota K, Tseng SCG, Nordlund ML. Anatomy and physiology of the ocular surface. In Holland EJ, Mannis MJ, editors, Ocular surface disease: medical and surgical management. New York: Springer- Verlag; Beuerman RW, Mircheff A, Plugfelder SC, et al. The lacrimal functional unit. In: Plugfelder SC, Beuerman RW, Stern ME, editors. Dry eye and ocular surface disorders. New York: Marcel Dekker; Nelson JD, Shimazaki J, Benitez-del-Castillo JM, et al. The International Workshop on Meibomian Gland Dysfunction: report of the definition and classification subcommittee. IOVS 2011;52: McCulley JP, Dougherty JM, Deneau DG. Classification of chronic blepharitis. Ophthalmology 1982;89: Nichols KK, Foulks GN, Bron AJ, et al. The International Workshop on Meibomian Gland Dysfunction: Executive Summary. IOVS 2011;52: The definition and classification of dry eye disease: report of the Definition and Classification Subcommittee of the International Dry Eye Workshop (2007). Ocular Surf 2007;5: Εικόνα 6. Computer Vision Syndrome NEEΣ OΦΘAΛMOXEIPOYPΓIKEΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ 27

28 κερατοειδής Τατουάζ κερατοειδούς Η χρώση (τατουάζ) του κερατοειδούς είναι μια πανάρχαια οφθαλμολογική επέμβαση, η οποία έχει χρησιμοποιηθεί για τη επικάλυψη αντιαισθητικών ουλών ή λευκωμάτων του κερατοειδούς ανά τους αιώνες 1, 11. Λόγω της προόδου που συντελέστηκε στην κοσμητική διαμπερή κερατοπλαστική και στους φακούς επαφής, οι ενδείξεις για την επέμβαση αυτή έχουν μειωθεί σημαντικά. Ωστόσο, σε μια συγκεκριμένη κατηγορία ασθενών στους οποίους η χειρουργική αποκατάσταση ή η εξόρυξη του οφθαλμού είναι είτε ανεπιθύμητες ή δεν θα οδηγήσουν σε βελτίωση του αισθητικού αποτελέσματος, καθώς και στις περιπτώσεις κινδύνου φθίσης, ή δυσανεξίας στους φακούς επαφής, η χρώση (τατουάζ) του κερατοειδούς αποτελεί ακόμη μια πολύτιμη θεραπευτική εναλλακτική 10. Δύο διαφορετικές μέθοδοι τατουάζ είναι έως τώρα γνωστές. Στην πρώτη χρησιμοποιείται μεταλλική χημική βαφή με χλωριούχο χρυσό ή πλατίνα που είναι και η πιο συχνά χρησιμοποιούμενη μέθοδος σήμερα 4. Η άλλη μέθοδος είναι αυτή του ανθρακικού εμποτισμού με σινικό μελάνι που έχει αποδειχθεί ότι είναι και η πιο ασφαλής 10. Αυτή η δεύτερη μη μεταλλική μέθοδος εμποτισμού έχει μερικά πολύ σημαντικά πλεονεκτήματα: η τεχνική είναι γρήγορη, απλή, και δίνει μια πιο ομοιόμορφη «ολόμαυρη» χρώση 1, 2. Αντιθέτως το τατουάζ με μεταλλική χημική βαφή έχει βρεθεί ότι δεν είναι τόσο σταθερό όσο το μελάνι 7. Διάφορες τεχνικές έχουν επινοηθεί και χρησιμοποιηθεί μέχρι σήμερα για την εισαγωγή της χρωστικής στο στρώμα του κερατοειδούς. Αυτές περιλαμβάνουν τη χρήση διάφορων ειδών βελόνας για την εισαγωγή της βαφής διεπιθηλιακά 10 ή την εφαρμογή του μελανιού στην επιφάνεια του κερατοειδούς μετά την αφαίρεση του επιθηλίου με το χέρι ή με τη βοήθεια του excimer laser 8. Μια εναλλακτική τεχνική είναι η δημιουργία ενός επιφανειακού κρημνού (flap) ή ενδοστρωματικής τσέπης πριν από την εφαρμογή της βαφής 5, 7. Οι τεχνικές αυτές είναι συχνά ανεπαρκείς λόγω του μεταβλητού βάθους χρώσης, ξεθωριάσματος με το πέρασμα του χρόνου και φλεγμονής στο πρόσθιο τμήμα του ματιού 10. Οι ενθέσεις όμως μέσα σε ενδοστρωματική τσέπη τείνουν να διαρκούν περισσότερο και συνδέονται με λιγότερη φλεγμονή 7. Παρακάτω παρουσιάζουμε ένα περιστατικό όπου χρησιμοποιήθηκε η τεχνική δημιουργίας ενδοστρωματικής τσέπης για την ένθεση σινικού μελανιού. Aσθενής 27 ετών μετά απο τραύμα οφθαλμού απο αιχμηρό αντικείμενο και μονιμη απώλεια όρασης σταδιακά παρουσίασε μια κοσμητικά μη αποδεκτή λευκωμάτωση κερατοειδούς. Κωνσταντίνος Η. Σαμαράς Xειρουργός Οφθαλμίατρος επικοινωνία: Παντελής Α. Παπαδόπουλος Χειρουργός Οφθαλμίατρος επικοινωνία: Για την αντιμετώπισή του αποφασίστηκε ο ασθενής να υποβληθεί σε τατουάζ κερατοειδούς με τη δημιουργία ενδοστρωματικής τσέπης και εγχυση σινικής μελάνης. Αρχικά δημιουργήθηκε μια τομή βάθους 150μm (Εικόνα 1) στο σκληροκερατοειδές όριο κροταφικά (Εικόνα 2) απο την οποία δημιουργήθηκε μια ενδοστρωματική τσέπη καθόλη την επιφάνεια του κερατοειδούς (Εικόνα 3). Μετα την ολοκλήρωση η τομή συρράφθηκε για να περιοριστεί η παλινδρόμηση του μελανιού (Εικόνα 4) και εγχύθηκε σε όλη την επιφάνεια της τσέπης σινικό μελάνι (Εικόνα 5). Στα σημεία του κερατοειδούς που η βαφή δεν ήταν ικανοποιητική έγινε διεπιθηλιακή εγχυση μελανιού με βελόνα (Εικόνα 6). Το κοσμητικό αποτέλεσμα ήταν άκρως ικανοποιητικό για τον ασθενή χώρις την ανάγκη περαιτέρω επεμβάσεων. Συζήτηση Τις τελευταίες δεκαετίες η χρώση (τατουάζ) κερατοειδούς έχει χάσει σημαντικά τη χρηστικότητά της ως συνέπεια της προόδου στις τεχνικές μεταμοσχεύσεως κερατοειδούς και στις τεχνικές και τα υλικά κατασκευής των φακών επαφής. Σε ασθενείς όμως με δυσανεξία στους φακούς επαφής ή ακατάλληλους για εκσπλαχνισμό του οφθαλμού ή για επέμβαση μεταμοσχεύσεως κερατοειδούς, το τατουάζ κερατοειδούς παραμένει μια καλή εναλλακτική, ειδικά σε ουλοποίηση του κερατοειδούς και προσπάθεια βελτίωσης του αισθητικού αποτελέσματος 10. Ιστορικά, δύο εντελώς διαφορετικές μέθοδοι τατουάζ χρησιμοποιήθηκαν: (1) ο εμποτισμός του κερατοειδούς με άνθρακα μετα από εμβάπτιση αδιάλυτης χρωστικής ουσίας στο στρώμα του ή (2) τοποθετώντας μεταλλικά άλατα (χλωριούχο χρυσό, νιτρικού αργύρου, χλωριούχο πλατίνας) στο στρώμα του κερατοειδούς μετά απο αφαίρεση του επιθηλίου και στη συνέχεια χημικώς μειώνοντάς τα, μια απλή τεχνική, η οποία διαδόθηκε κυρίως στις Δυτικές κοινωνίες από το έργο των Knapp, Krautbauer, Bietty κ.λπ 1. Στην πρώτη μέθοδο χρησιμοποιείται σινικό μελάνι, το οποίο επαναχρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά το 1872 από τον Wecker 11, και έχει αποδειχθεί ότι είναι ασφαλές στη χρήση 10. Το χημικό τατουάζ είναι ευκολότερο και γίνεται γρηγορότερα ως επέμβαση από τη μέθοδο της εμπότισης με άνθρακα, αλλά εξασθενεί πιο γρήγορα από το μη μεταλλικό τατουάζ 2. Η εξήγηση πίσω από αυτή την αυξημένη ανθεκτικότητα του εμποτισμού με άνθρακα (σινικό μελάνι) σε σύγκριση με τη μεταλλική μέθοδο με χημικά άλατα βρίσκεται στο μικρομοριακό επίπεδο. Σε μια μελέτη των μεταλλικών τατουάζ του κερατοειδούς ο Olander και άλλοι, ανακάλυψαν κόκκους χημικών αλάτων τόσο ενδοκυτταρικά και εξωκυτταρικα 10 χρόνια μετά το τατουάζ 2. Ο Sekundo και οι συνεργάτες του στην ιστολογική τους αξιολόγηση δειγμάτων έως και 61 χρόνια μετά απο τατουάζ κερατοειδούς 9 με τη χρήση οργανικών βαφών, διαπίστωσαν ότι όλοι οι κόκκοι σε όλες τις περιπτώσεις ήταν εντός των κερατοκυττάρων, σε αντίθεση με το μεταλλικό τατουάζ 3. Η απουσία εξωκυτταρικών κόκκων μελανιού δείχνει ότι η ενδοκύτωση των οργανικών ουσιών από τους ανθρώπινους ινοβλάστες του κερατοειδούς είναι πιο μόνιμη και σταθερή σε σχέση με τα μεταλλικά άλατα όπου εναποτίθενται εξωκυτταρικά 2. Τα κερατοκύτταρα καθαρίζουν και ελέγχουν τον εξωκυττάριο χώρο μέσω της κατάποσης και της κατακράτησης των οργανικών βαφών για μεγάλο χρονικό διάστημα. Υποθέτοντας ότι τα μεταλλικά άλατα σε κυτταρικό επίπεδο είναι πιο 28 NEEΣ OΦΘAΛMOXEIPOYPΓIKEΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

29 κερατοειδής Εικόνα 1. Εικόνα 2. Εικόνα 3. Εικόνα 4. Εικόνα 5. Εικόνα 6. τοξικά από τις χρησιμοποιούμενες οργανικές ουσίες, θα περίμενε κανείς συχνότερο κυτταρικό θάνατο και στη συνέχεια εναπόθεση των κυτταρικών υπολειμμάτων στον εξωκυττάριο χώρο του κερατοειδούς. Η εκτίμηση αυτή δείχνει ότι το οργανικό μελάνι είναι καλύτερα ανεκτό ως χρωστική ουσία 9. Διάφορες τεχνικές έχουν επινοηθεί και χρησιμοποιηθεί μέχρι σήμερα για την εισαγωγή της χρωστικής στο στρώμα του κερατοειδούς. Το κλασικό τατουάζ κερατοειδούς περιλαμβάνει είτε (α) τη χρήση λεπτών βελονών για την εισαγωγή της βαφής διαεπιθηλιακά 10 ή (β) μετά την αφαίρεση του επιθηλίου με το χέρι ή με τη βοήθεια του excimer laser 8, και βαφή της γυμνής επιφάνειας του κερατοειδούς. Μια εναλλακτική τεχνική είναι η δημιουργία μιας ενδοστρωματικής τσέπης πριν από τη βαφή, η οποία περιγράφηκε για πρώτη φορά το 1984 από τον Panda και τους συνεργάτες του 7, κατά την οποία ο κερατοειδής τρυπανίζεται μερικώς και δημιουργείται μια τσέπη με άνοιγμα μοιρών, με επακόλουθη εμφύτευση ενός δισκίου χαρτιού εμποτισμένου με χρωστική ώστε να απορροφηθεί απο το στρώμα. Πιθανά προβλήματα του τατουάζ κερατοειδούς περιλαμβάνουν: (α) υποχρωματισμό (β) υπερχρωματισμό (γ) μακροπρόθεσμη αστάθεια και αποχρωματισμό (δ) ανεπιθύμητη μετανάστευση χρωστικής (ε) μικροβιακή μόλυνση (στ) διάτρηση του κερατοειδούς (ζ) κακή επούλωση και (η) ατελές γεωμετρικό σχήμα χρώσης 2, 10. Ενώ η αρχαία μέθοδος διεπιθηλιακής έγχυσης 1 φαίνεται προβληματική, λόγω απρόβλεπτων αποτελεσμάτων χρώσης, ξεθωριάσματος και φλεγμονής του πρόσθιου ημιμορίου 10, 1, 4 υπάρχουν επαρκή αποδεικτικά στοιχεία ότι η δημιουργία ενδοστρωματικής τσέπης δίνει άριστα αποτελέσματα σε σχέση με τον στόχο μιας ομοιογενούς χρώσης 5-8. Επίσης οι εμποτίσεις χρωστικής μέσα σε ενδοστρωματική τσέπη τείνουν να διαρκούν περισσότερο και συνδέονται με λιγότερη φλεγμονή 7 και χωρίς τον εγγενή κίνδυνο της πιθανής διάτρησης του κερατοειδούς κατά τον εμποτισμό. Η χρήση του τατουάζ κερατοειδούς έχει μειωθεί λόγω της προόδου της τεχνολογίας φακών επαφής, νέων τεχνικών κερατοπλαστικής και εφαρμογής προσθετικών επιθεμάτων μετά απο μια εξόρυξη. Υπάρχει ωστόσο μια συγκεκριμένη κατηγορία ασθενών (δυσανεξία στους φακούς επαφής, ακαταλληλότητα των ασθενών για μεγάλη χειρουργική επέμβαση, το κόστος συντήρησης) στην οποία η ενδοστρωματική τεχνική τατουάζ κερατοειδούς μπορεί να μας προσφέρει τόσο βελτιωμένη αισθητική όσο και μεγαλύτερης διάρκειας αποτελέσματα σε σύγκριση με τις συμβατικές τεχνικές τατουάζ. Συμπερασματικά το τατουάζ κερατοειδούς μια πανάρχαια μέθοδος αισθητικης βελτίωσης των λευκωμάτων κερατοειδούς συνεχίζει να είναι μια αξιόπιστη χειρουργική εναλλακτική. Βιβλιογραφία Leigh AG. Tattooing of the cornea. In: Duke-Elder S. System of ophthalmology. Vol VIII, Part 2. London: Henry Kimpton,1965: Olander K, Kanai A, Kaufman HE. An analytical electronmicroscopic study of a corneal tattoo. Ann Ophthalmol 1983;15: Sekundo W. Hornhautchirurgie. In: Collins JF, Augustin AJ, eds. Augenheilkunde, Berlin: Springer Verlag,1996: Gifford SR, Steinberg A. Gold and silver impregnation of cornea forcosmetic purposes. Am J Ophthalmol 1927;10: Burris TE, Holmes-Higgin DK, et al. Lamellar intrastromal corneal tattoo for treating iris defects (artificial iris). Cornea 1998;17: Remky A, Redbrake C, Wenzel M. Intrastromal corneal tattooing for iris defects [letter]. J Cataract Refract Surg 1998;24: Panda A, Mohan M, Chawdhary S. Corneal tattooing experiences with lamellar pocket procedure. Ind J Ophthalmol 1984;32: Anastas CN, McGhee CNJ, Webber SK, et al. Corneal tattooing revisited: excimer laser in the treatment of unsightly leucomata. Aust NZ J Ophthalmol 1995;23: Sekundo W, Seifert P, Seitz B, et al. Long term ultrastructural changes in human corneas after tattooing with non-metallic substances. Br J Ophthalmol 1999;83: Mannis MJ, Eghbali K, Schwab IR. Keratopigmentation: a review of corneal tattooing. Cornea 1999;18: Wecker L. de. Das tatowieren der hornhaut. Arch augenheilkd.1872;2:84-7. Galen C. De compositione medicamentorum secundum locos. In:Kuhn CG, ed. Claudii Galeni opera omnia. Hildesheim: Olms, 1965;vol 12: NEEΣ OΦΘAΛMOXEIPOYPΓIKEΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ 29

30 οφθαλμοπλαστική Η βλεφαροπλαστική σήμερα Αλήθειες και ψέματα Η βλεφαροπλαστική είναι αισθητική χειρουργική επέμβαση. Πραγματοποιείται τόσο στα άνω όσο και στα κάτω βλέφαρα. Κατά την επέμβαση αφαιρούνται τόσο οι χαλαρές πτυχές του δέρματος, όσο και το λίπος που προβάλλει από το κογχικό διάφραγμα και δημιουργεί τις «σακούλες». Λόγοι για να κάνει κάποιος βλεφαροπλαστική Η βλεφαροπλαστική στα άνω βλέφαρα ενδείκνυται όταν το δέρμα είναι χαλαρό οπότε και δίνει την εντύπωση ότι είναι «κρεμασμένο». Εκτός από το προφανές αισθητικό πρόβλημα, αυτή η χαλάρωση σε εκσεσημασμένες περιπτώσεις μπορεί να προκαλεί ακόμα και δυσχέρεια στην όραση λόγω ελάττωσης του εύρους του οπτικού πεδίου και συχνό βλεφαρισμό που τελικά δημιουργεί αίσθημα, άλλοτε άλλης βαρύτητας, κόπωσης στους οφθαλμούς. Η χαλάρωση του δέρματος συχνά συνυπάρχει με πτώση των άνω βλεφάρων, με πτώση των φρυδιών ή και με τα δύο αυτά προβλήματα μαζί. Σε αυτές τις περιπτώσεις μπορεί να γίνει συνδυασμένη επέμβαση για ταυτόχρονη αποκατάσταση και όλων των προβλημάτων. Η βλεφαροπλαστική των κάτω βλεφάρων ενδείκνυται αφενός μεν όταν το δέρμα έχει χαλαρώσει αλλά και σε ανθρώπους με εικόνα «πρησμένων» κάτω βλεφάρων. Οι «σακούλες» κάτω από τα μάτια δημιουργούν αντιαισθητική εικόνα που συχνά επηρεάζει την αυτοπεποίθηση των ασθενών. Η παρουσία μαύρων κύκλων στα κάτω βλέφαρα, που ξεκινούν κάτω από την έσω γωνία του ματιού και χωρίζουν το κάτω βλέφαρο από τα ζυγωματικά (η λεγόμενη «tear trough»), δεν αποτελούν ένδειξη για πραγματοποίηση βλεφαροπλαστικής. Το μεγάλο πρόβλημα και αυτών των ασθενών είναι ότι παρουσιάζουν «κουρασμένο» προσωπείο. Ορισμένοι από αυτούς έχουν έλλειμμα μάζας των μαλακών ιστών στην περιοχή που βρίσκεται ψηλά στο μάγουλο. Στις περιπτώσεις αυτές μια εναλλακτική προσέγγιση αποτελεί η ένεση διάφορων τύπων δερματικών εμφυτευμάτων. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί ενέσιμο Restylane (ή άλλα ανάλογα υλικά), ενώ για πιο μακροπρόθεσμα αποτελέσματα επιλέγεται αυτόλογο λίπος (εγχύσεις λίπους κατά Coleman ή μεταμόσχευση αυτόλογου λίπους). Η συγκεκριμένη διαδικασία διαρκεί περίπου 20 λεπτά και είναι ασφαλής Ιωάννης Ζαχαρόπουλος Xειρουργός Οφθαλμίατρος επικοινωνία: και αποτελεσματική για την πλειοψηφία των ασθενών (άνδρες και γυναίκες). Αναισθησία στη βλεφαροπλαστική Η βλεφαροπλαστική συνήθως πραγματοποιείται με τοπική αναισθησία. Σπάνια, όταν ο ασθενής το επιθυμεί, η επέμβαση πραγματοποιείται υπό τοπική αναισθησία και μέθη (με τη βοήθεια αναισθησιολόγου) ή ακόμα πιο σπάνια με γενική αναισθησία. Βλεφαροπλαστική άνω βλεφάρου Σκοπός της επέμβασης είναι να αφαιρεθεί η περίσσεια του χαλαρού δέρματος, το οποίο αναδιπλώνεται πάνω στο βλέφαρο, καθώς και το κογχικό λίπος το οποίο λόγω χαλάρωσης του κογχικού διαφράγματος προβάλλει στο βλέφαρο και προκαλεί τις «σακούλες». Η περιοχή του δέρματος που πρόκειται να αφαιρεθεί καταρχήν σημαδεύεται ευκρινώς. Το κάτω σκέλος της περιοχής του δέρματος που θα αφαιρεθεί πρέπει να αντιστοιχεί στην καμπύλη που θέλουμε να δημιουργήσουμε την πτυχή που θα αναδιπλώνεται το δέρμα του βλεφάρου όταν αυτό ανοιγοκλείνει. Μεγάλη προσοχή χρειάζεται στο να διασφαλιστεί ότι δεν θα αφαιρεθεί περισσότερο δέρμα από ότι απαιτείται, ώστε ο ασθενής να μπορεί να κλείσει εύκολα τα μάτια του μετά από την επέμβαση. Αυτό καθορίζεται πολύ εύκολα με μια λαβίδα, με την οποία πιάνουμε απαλά το τμήμα του δέρματος που προορίζεται για εξαίρεση και δίνοντας εντολή στον ασθενή να ανοιγοκλείνει τα μάτια του. Μετά αφαιρείται το τμήμα του δέρματος που πλεονάζει, το οποίο έχει συνήθως σχήμα μισοφέγγαρου. Σε ασθενείς με πρόπτωση λίπους, ειδικά στην έσω πλευρά του άνω βλεφάρου, ακολουθεί η αφαίρεσή του. Για το κλείσιμο του τραύματος, γίνεται συρραφή του δέρματος με απορροφήσιμα ράμματα (συνήθως Vicryl 5/0). Πέντε έως επτά ημέρες μετά την επέμβαση, τα ράμματα αφαιρούνται. Αυτό μπορεί να γίνει στο ιατρείο μας. Δεν χρειάζεται περιβάλλον χειρουργείου. Ταυτόχρονα με τη βλεφαροπλαστική μπορεί να πραγματοποιηθεί αποκατάσταση της βλεφαρόπτωσης με αναδίπλωση της απονεύρωσης του ανελκτήρα μυός του άνω βλεφάρου ή/και ανύψωση του φρυδιού. Σε μερικούς ασθενείς η εικόνα των «σακουλιασμένων» βλεφάρων προκαλείται περισσότερο από την πτώση των φρυδιών παρά από την περίσσεια δέρματος στο άνω βλέφαρο. Για την ανόρθωση των φρυδιών υπάρχουν πολλές τεχνικές. Σε κάθε περίπτωση επιλέγεται εκείνη που ικανοποιεί με τον καλύτερο τρόπο τις ανάγκες κάθε ασθενή. Εναλλακτικά, σε ασθενείς που δεν θέλουν να υποστούν μεγαλύτερη επέμβαση, μπορεί να εφαρμοστεί και η έγχυση Botox ώστε να επιτευχθεί «φαρμακευτική ανόρθωση» του φρυδιού 2-3 εβδομάδες πριν από τη βλεφαροπλαστική στα άνω βλέφαρα. Βλεφαροπλαστική κάτω βλεφάρου Το πρόσωπο εκδηλώνει τα χαρακτηριστικά της γήρανσης όχι μόνο λόγω της χαλάρωσης των μαλακών ιστών, αλλά και εξαιτίας της ατροφίας τους (απώλεια ή μείωση του όγκου των μαλακών ιστών). Η βλεφαροπλαστική στο κάτω βλέφαρο λοιπόν θα πρέπει να έχει ως σκοπό όχι μόνο την αντιμετώπιση της χαλάρωση του δέρματος και την αφαίρεση του κογχικού λίπους που δημιουργεί τις «σακούλες», αλλά ταυτόχρονα θα πρέπει να δημιουργήσει τέτοια υποδομή των ιστών ώστε το βλέφαρο να φαίνεται νεανικό. Σύμφωνα με την παραδοσιακή προσέγγιση της αισθητικής χειρουργικής κάθε προβολή λίπους πρέπει να αφαιρεθεί από το κάτω βλέφαρο. Ενώ όμως με την μέθοδο αυτή απομακρύνονται πράγματι οι σακούλες κάτω από τα μάτια, τελικά μπορεί να οδηγήσει σε άσχημη εικόνα με «σκελετωμένη» εμφάνιση. Η εμφάνιση αυτή απέχει κατά πολύ από την επιθυμητή εικόνα του νεανικού προσώπου. Την εικόνα που βλέπουμε καθημερινά στις φωτογραφίες και διαφημίσεις στα περιοδικά και στην τηλεόραση. Στους νέους ο αυξημένος όγκος των μαλακών ιστών του προσώπου και των βλεφάρων βοηθά στην ομαλή μετάπτωση των 30 NEEΣ OΦΘAΛMOXEIPOYPΓIKEΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

31 οφθαλμοπλαστική Δερματοχάλαση άνω βλεφάρων. 3 εβδομάδες πριν την επέμβαση έγινε Botox για να ανέβει και το φρύδι, ώστε να γίνει πιο ακριβής υπολογισμός του δέρματος που θα αφαιρεθεί. Τρεις εβδομάδες μετά από την επέμβαση. Οι τομές δεν φαίνονται. Το οίδημα έχει απορροφηθεί ήδη. κάτω βλεφάρων στα μάγουλα, καλύπτοντας το οστέινο κογχικό χείλος. Σε πολλούς ασθενείς λοιπόν, η παραδοσιακή προσέγγιση της εκτομής του κογχικού λίπους είναι πιθανόν να μην δημιουργήσει το επιθυμητό, γεμάτο και νεανικό περίγραμμα στο κάτω βλέφαρο. Για να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα αυτό έχουν επινοηθεί αρκετές χειρουργικές τεχνικές. Μία από αυτές, που έχει κερδίσει έδαφος το τελευταίο διάστημα, είναι η επανατοποθέτηση μερικού ή όλου του λίπους που προβάλλει, πάνω στο τόξο του κογχικού χείλους. Ετσι λοιπόν, το κογχικό λίπος αντί να αφαιρείται εξολοκλήρου, προωθείται μερικώς ώστε να επικαθήσει πάνω στο κάτω κογχικό χείλος. Η τεχνική αυτή είναι σχεδιασμένη ώστε να καλύπτεται η υποκείμενη οστέινη δομή του κάτω κογχικού χείλους, σε μια προσπάθεια να χαρίσει ένα πιο νεανικό περίγραμμα στην περικογχική περιοχή. Η επέμβαση πραγματοποιείται με δύο κυρίως προσπελάσεις και πολλές παραλλαγές των δύο αυτών τεχνικών. Η επιλογή της κατάλληλης προσπέλασης εξαρτάται από την κάθε περίπτωση. Α. Διαδερμική βλεφαροπλαστική κάτω βλεφάρου Στη διαδερμική βλεφαροπλαστική πραγματοποιείται μια οριζόντια τομή στο δέρμα, ακριβώς κάτω από τις βλεφαρίδες του κάτω βλεφάρου, η οποία συνεχίζει έως την έξω γωνία του ματιού. Η τεχνική αυτή χρησιμοποιείται σε ασθενείς στους οποίους κρίνεται απαραίτητη η αφαίρεση και χαλαρών πτυχών του δέρματος ή ακόμα περισσότερο αν υπάρχει η ανάγκη πραγματοποίησης ταυτόχρονα και επέμβασης ανύψωσης του μέσου προσώπου. Β. Βλεφαροπλαστική κάτω βλεφάρου διαμέσου του επιπεφυκότα Σε ορισμένες περιπτώσεις η βλεφαροπλαστική πραγματοποιείται από το εσωτερικό του βλεφάρου. Με τον τρόπο αυτό δεν δημιουργείται καθόλου ουλή στο δέρμα. Οι περιπτώσεις αυτές αφορούν συνήθως ασθενείς νεαρότερης ηλικίας, στους οποίους δεν απαιτείται η αφαίρεση δέρματος. Οποιοδήποτε χαλάρωση δέρματος θα προκύψει μετά την επέμβαση, μπορεί να αντιμετωπιστεί σε δεύτερο χρόνο με άλλες μεθόδους, όπως π.χ. με λέιζερ (Fractional laser) ή με ήπιο χημικό πίλινγκ. Σε ασθενείς όπου η πρόπτωση λίπους είναι ιδιαίτερα εμφανής, το λίπος πρέπει να αφαιρεθεί. Σε κάποιους μπορεί αυτό το ίδιο λίπος μπορεί να τοποθετηθεί σε άλλη θέση. Μετά τη βλεφαροπλαστική Μετά το χειρουργείο, εφαρμόζεται αντιβιοτική αλοιφή στα τραύματα και τοποθετείται πιεστική επίδεση για περίπου μισή ώρα, ώστε να μειωθεί το μετεγχειρητικό οίδημα. Στη συνέχεια, οι επίδεσμοι αφαιρούνται και αντικαθίστανται από ψυχρά επιθέματα. Η δραστηριότητα του ασθενούς θα πρέπει να περιορίζεται για περίπου 1 εβδομάδα ώστε να αποφύγουμε την εμφάνιση αιμορραγίας. Τα βλέφαρα θα πρέπει να καθαρίζονται απαλά με καθαρή γάζα και αποστειρωμένο φυσιολογικό ορό ή βρασμένο νερό (αφού κρυώσει), και να εφαρμόζεται αντιβιοτική κρέμα στα τραύματα 2 φορές την ημέρα επί 2 εβδομάδες. Κατά την κατάκλιση συνιστάται το κρεβάτι να είναι ανασηκωμένο σε μια μέτρια κλίση. Με τον τρόπο αυτό ελαττώνουμε την τάση αύξησης του οιδήματος. Για τις πρώτες 2-3 εβδομάδες μετά την εγχείρηση χρησιμοποιούνται τεχνητά δάκρυα χωρίς συντηρητικά και ενυδατική αλοιφή για τη νύχτα. Φακοί επαφής δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται για τουλάχιστον 10 ημέρες μετά την επέμβαση. Τα ράμματα που χρησιμοποιούνται είναι απορροφήσιμα, όμως συνήθως αφαιρούνται (στο ιατρείο) έπειτα από 1 εβδομάδα. Το δέρμα γύρω από τα μάτια θα πρέπει να προστατευτεί από την άμεση έκθεση στον ήλιο. Αν δεν είναι εφικτό ο ασθενής να αποφεύγει τον ήλιο, θα πρέπει να χρησιμοποιεί συνεχώς προστατευτικά γυαλιά ηλίου. Το μέικ-απ θα πρέπει να αποφύγετε για τουλάχιστον 2 εβδομάδες. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να αφιερώνεται λίγος χρόνος για τη υγιεινή των βλεφάρων κατά τις πρώτες 2 εβδομάδες. Αυτό το βρίσκουν ορισμένοι ασθενείς κάπως κουραστικό... είναι όμως απαραίτητο για να είναι καλύτερο το αποτέλεσμα. Oταν η επέμβαση γίνεται διά του επιπεφυκότα, είναι πιθανόν να εμφανιστεί χύμωση δηλαδή οίδημα της χαλαρής δομής του επιπεφυκότα. Συνήθως χρειάζονται 1-2 εβδομάδες για να απορροφηθεί. Σπάνια μπορεί να χρειαστεί και περισσότερος χρόνος. Μέχρι να υποχωρήσει, απαιτείται η χρήση τεχνητών δακρύων κάθε 1-2 ώρες, όσο ο ασθενής είναι ξύπνιος. Αρα θα πρέπει να είμαστε ρεαλιστές όσον αφορά τις προσδοκίες μας σχετικά με τον χρόνο ανάρρωσης. Οι μώλωπες που εμφανίζονται μετεγχειρητικά, όπως και σε οποιοδήποτε άλλο τραυματισμό, συνήθως απαιτούν 2-3 εβδομάδες για να υποχωρήσουν πλήρως. Το οίδημα απαιτεί πολύ περισσότερο χρόνο. Το μεγαλύτερο μέρος του οιδήματος εξαφανίζεται μετά από 3-4 εβδομάδες, αν και ο χρόνος αυτός μπορεί να διαφέρει σημαντικά από ασθενή σε ασθενή. Το ίδιο ισχύει και για την έκταση του οιδήματος. Το τελικό αποτέλεσμα δεν γίνεται εμφανές σε λιγότερο από τους 3-4 μήνες Oλα αυτά θα πρέπει να ληφθούν υπόψη κατά τον προγραμματισμό της επέμβασης. Θα ήταν λοιπόν συνετό η επέμβαση να προγραμματίζεται μετά από περιόδους διακοπών ή σημαντικά επαγγελματικά ή κοινωνικά γεγονότα και όχι πριν από αυτά, προκειμένου οι ασθενείς να είναι διαθέσιμοι για μετεγχειρητικές εξετάσεις και για την σπάνια περίπτωση που θα απαιτηθούν τυχόν διορθωτικές χειρουργικές παρεμβάσεις. NEEΣ OΦΘAΛMOXEIPOYPΓIKEΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ 31

32 οφθαλμοπλαστική Εντονη δερματοχάλαση με πρόπτωση κογχικού λίπους από όλες τις δεσμίδες του κογχικού λίπους. Ενα μήνα μετά την επέμβαση το χειρουργικό τραύμα έχει επουλωθεί και οι τομές φαίνονται πλέον αμυδρά. Μετά από ένα ακόμα μήνα οι τομές δεν θα διακρίνονται. Σταδιακά οι ουλές εξαφανίζονται και εντός λίγων μηνών απομένουν μόνο λεπτά, πολύ αχνά λευκωπά σημάδια. Στο πάνω βλέφαρο αυτά κρύβονται μέσα στην πτυχή του δέρματος που σχηματίζεται κατά την αναδίπλωση του βλεφάρου. Στο κάτω βλέφαρο διακρίνονται με δυσκολία κάτω από τις βλεφαρίδες. Αν είναι ορατά τα σημάδια στις ρυτίδες της εξωτερικής γωνίας των βλεφάρων (πόδι χήνας), μπορούν να κρυφτούν με μέικ-απ. Πιθανές επιπλοκές της βλεφαροπλαστικής Οι πιο συχνές επιπλοκές των κοσμητικών επεμβάσεων των βλεφάρων είναι οι ακόλουθες: Παροδική θόλωση της όρασης που διαρκεί από λίγες ώρες μέχρι 1-2 ημέρες μετά το χειρουργείο. Διπλωπία (τραυματισμός μυών, οίδημα μυών ή βλεφάρων, εκκρίσεις) Χύμωση του επιπεφυκότα (μπορεί να παραμείνει μέχρι και μερικές εβδομάδες, ιδιαίτερα μετά από επέμβαση διά του επιπεφυκότα) Ξηροφθαλμία (συνήθως για 2-3 εβδομάδες) Απόπτωση επιθηλίου κερατοειδούς από έκθεση του βολβού την ώρα της επέμβασης Αιμορραγία στον κόγχο. Αυτή η επιπλοκή πρέπει να αντιμετωπίζεται άμεσα γιατί μπορεί να προκαλέσει απώλεια της όρασης. Ευτυχώς είναι πάρα πολύ σπάνια και μπορεί να προληφθεί αν οι κινήσεις του χειρουργού είναι οργανωμένες και με σεβασμό στους ιστούς που χειρίζεται. Η πιο συχνή αιτία αιμορραγίας είναι η διαρροή αίματος από μικρά αγγεία του κόγχου που έχουν εκταμεί κατά την αφαίρεση δεσμίδων κογχικού λίπους και δεν έχουν καυτηριαστεί καλά ώστε να γίνει αποτελεσματική αιμόσταση. Αλλη αιτία είναι η ρήξη αγγείων των δεσμίδων του κογχικού λίπους που βρίσκονται βαθιά, στην κορυφή, του κόγχου. Αυτές έλκονται από τις πιο επιφανειακές καθώς τραβιούνται από τον χειρουργό κατά τους χειρισμούς του για να τις αφαιρέσει. Οι αιμορραγίες αυτές είναι πολύ δύσκολο να αντιμετωπιστούν και οδηγούν συχνά σε απώλεια της όρασης. Από τα ανωτέρω φαίνεται ότι αν οι χειρισμοί είναι προσεκτικοί κατά την επέμβαση, η πιθανότητα αιμορραγίας είναι πάρα πολύ μικρή. Βλεφαρόπτωση (παροδική ή μόνιμη) Λαγόφθαλμος (συνήθως παροδικός. Μπορεί να είναι και μόνιμος αν αφαιρεθεί μεγαλύτερη ποσότητα δέρματος από το απαιτούμενο. Σε αυτή την περίπτωση απαιτείται καινούργια επέμβαση για να αποκατασταθεί το πρόβλημα.) Μόλυνση Κατάσπαση κάτω βλεφάρου ή ακόμη και εκτρόπιο (πιο συχνά στην διαδερμική βλεφαροπλαστική κάτω βλεφάρου). Ουλές. Παρά το γεγονός ότι η πλήρης επούλωση των πληγών μπορεί να πάρει μερικούς μήνες, τα περισσότερα τραύματα στα βλέφαρα αφήνουν πίσω τους ουλές που σχεδόν δεν διακρίνονται. Αν και συμβαίνει σπάνια, η δημιουργία πιο έντονων ουλών μπορεί να προκύψει εξαιτίας μολύνσεως ή ερεθισμού του τραύματος. Φαίνεται λοιπόν ότι οι πιο σημαντικές επιπλοκές μιας βλεφαροπλαστικής είναι δυνατόν να αποφευχθούν με τον σωστό σχεδιασμό και την άρτια πραγματοποίηση της επέμβασης. Πολύ σημαντικό είναι να γνωρίζει ο ασθενής ότι οι περισσότερες επιπλοκές μιας τέτοιας επέμβασης αντιμετωπίζονται με την κατάλληλη θεραπεία. Oταν δε η επέμβαση πραγματοποιείται από κάποιον έμπειρο χειρουργό, η πιθανότητα να συμβεί κάτι είναι πάρα πολύ μικρή αλλά και η αντιμετώπιση των πιθανών επιπλοκών είναι αποτελεσματική. Ο κ. Ιωάννης Ζαχαρόπουλος, Πλωτάρχης (ΥΙ) Π.Ν., έχει εξειδίκευση στην Επανορθωτική και Κοσμητική Χειρουργική Βλεφάρων και Κόγχου 32 NEEΣ OΦΘAΛMOXEIPOYPΓIKEΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

33 Με άλλο μάτι ΙΑΤΡΙΚΟ ΙΔΙΟΛΕΚΤΟ Μία ιδιάζουσα περίπτωση γλωσσικής παρέκκλισης Ακουσα πριν από καιρό την παρακάτω διάλεξη του συναδέλφου οφθαλμίατρου Στάθη Κοψαχείλη στο Δημαρχιακό Μέγαρο Θεσσαλονίκης. Γοητεύτηκα και ζήτησα την άδεια του για να τη δημοσιεύσω. επίδραση της γαλλικής γλώσσας, συνέτεμναν τις λέξεις, μη επιτρέποντας την προφορά των συλλαβών πέραν της τονιζομένης. Απόηχος αυτού είναι το γνωστό τραγούδι του Ακη Πάνου: Η γλώσσα είναι ένα σημειολογικό σύστημα που ανταποκρίνεται πλήρως στον σκοπό για τον οποίο δημιουργήθηκε, καθιστώντας δηλαδή δυνατή την επικοινωνία ανάμεσα στα μέλη μιας κοινωνίας. Αυτό είναι ένα γενικό χαρακτηριστικό κάθε σημειολογικού συστήματος. Ομως, το γλωσσικό σημειολογικό σύστημα έχει ένα, επιπλέον, ουσιώδες γνώρισμα: παγιώνει τον ψυχικό κόσμο του ανθρώπου, καθιστώντας δυνατή την αποσαφήνιση και έκφρασή του. Ως φορέας και έκφραση του ατομικού ψυχισμού, η γλώσσα μπορεί να γίνει φορέας και έκφραση της κοινής ψυχικής στάσης μιας συγκεκριμένης κοινωνικής ομάδας, επιτυγχάνοντας κυρίως μέσα από το λεξιλόγιο να αποδώσει τα κοινά αλλά, ταυτοχρόνως, και ίδια χαρακτηριστικά της ομάδας, όντας επιπλέον ορατός συνεκτικός δεσμός και σήμα αλληλοαναγνώρισης. Ο ειδικού τύπου γλωσσικός κώδικας ονομάζεται ιδιόλεκτο και αποδίδει τον ανάλογο γαλλικό όρο Argot. Κύριο χαρακτηριστικό κάθε ιδιόλεκτου είναι το ιδιαίτερο λεξιλόγιό του, που μπορεί να είναι πρωτότυπο ή επαναχρησιμοποιούμενο αλλά με διαφορετική σημασιοδότηση, χρησιμοποιεί αναφομοίωτους ή ελληνοποιημένους ξένους όρους, έχει ειδικό τρόπο εκφοράς και, τέλος, χρησιμοποιεί σύνθετες εκφράσεις με συντακτικές αποκλίσεις από την Κοινή Προφορική στόχος η διάκριση ή η περιφρούρηση των ιδίων χαρακτηριστικών και συμφερόντων. Οι ειδικές αυτές κοινωνικές ομάδες, τα ειδικά κοινά όπως συνήθως αποκαλούνται, μπορεί να είναι οι φυλακισμένοι, οι στρατιώτες, οι κίναιδοι, οι μηχανόβιοι, οι πολιτικοί, οι γκραφιτάδες, οι ναρκομανείς, παλιότερα οι ρεμπέτες, οι κομπογιαννίτες, οι μάστορες της Πίνδου κ.ά. Τα καλιαρντά, το ιδιόλεκτο των παθητικών ομοφυλοφίλων που έχει καταγραφεί από τον Ηλία Πετρόπουλο, φαίνεται να είναι η πλέον πλούσια και ολοκληρωμένη μορφή ιδιολέκτου, μιας και έχουν καταγραφεί τουλάχιστον λέξεις του. Είναι μια γλώσσα συνθηματική, που πλάστηκε από τους ομοφυλόφιλους για την αυτοπροστασία τους. Τα κουτσαβάκικα ήταν η γλώσσα των ανθρώπων του λιμανιού, μυημένων στη χρήση κάποιων ουσιών και εχόντων δικού τους ηθικονομικού κώδικα συμπεριφοράς. Τα κουδαρέικα ήταν η γλώσσα των μαστόρων της Πίνδου, που χρησιμοποιούσαν ειδικό κώδικα, προκειμένου να αποκρύπτουν τα μυστικά της τέχνης τους. Είναι και η μοναδική περίπτωση ιδιολέκτου που έχει τις ρίζες του στην επαγγελματική ορολογία. Σε όλους μας είναι γνωστά τα Φραγκολεβαντίνικα, που ομιλούνταν στις Κυκλάδες από τον 13ο μ.χ. αιώνα. Τα ιδιωματικά αυτά Ελληνικά, κάτω από την Πέτρος Ράσογλου Χειρουργός Οφθαλμίατρος Επίτιμος Πρόεδρος της ΕΕΕΦΔΧ επικοινωνία: Εφτά νομά σ ένα δωμά, πού να ξαπλώ να κλείσεις μά Τώρα, ένα άλλο ρεύμα μάς έρχεται από μια σύγχρονη πηγή, την γαλλοαμερικάνικη, που συναντώντας το προηγούμενο παμπάλαιο, επικάθεται σε αυτό και έτσι, ενισχυμένο, παγιώνεται. Η συνήθεια να κόβονται τα ονόματα, με όριο εκφοράς την τελευταία τονιζόμενη συλλαβή, κυριαρχούσε πριν δύο δεκαετίες στον αθλητικό κυρίως χώρο: Ολοι θυμόμαστε το «Αναστό» αντί του Αναστόπουλος, «Μητρό» αντί του Μητρόπουλος κ.ο.κ., που με πολλή μεγάλη άνεση γράφονταν στον Τύπο. Τα δύο αυτά ρεύματα, μέσα στην γενικότερη ατμόσφαιρα του λαϊκού και του λαϊκίστικου, επηρέασαν και τον καθημερινό λόγο των γιατρών, δηλαδή αυτόν που χρησιμοποιούν στον εργασιακό τους χώρο. Η Ιατρική είναι επιστήμη η οποία προάγει τη γλώσσα, πλουτίζοντάς την συνεχώς με τους νέους όρους που πλάθει, προκειμένου να αποδώσει τις επιστημονικές της κατακτήσεις. Χρησιμοποιεί γλώσσα μη συναισθηματική, με αυστηρή και μεγάλης εκφραστικής δύναμης ορολογία, που αποδίδει καίρια τις λεπτές εννοιολογικές αποχρώσεις μιας προαιώνια ανεπτυγμένης και δυναμικά εξελισσόμενης επιστήμης. Ομως, στην καθημερινή πράξη, και οι γιατροί έχουν δημιουργήσει το δικό τους ιδιόλεκτο. Αυτό συμβαίνει κατά κύριο λόγο στα νοσοκομεία, όπου υπάρχουν και οι κατάλληλες συνθήκες. Οι γιατροί, πολύ συχνά, συνομιλούν μπροστά στον ασθενή για την πάθησή του. Φορές είναι αδύνατον να λεχθεί ευθέως το πρόβλημά του, γιατί αυτό θα έθετε σε κίνδυνο την ψυχική του υγεία. Π.χ., δεν μπορούμε να μιλάμε για υποψία καρκίνου και ο άμεσα ενδιαφερόμενος να το ακούει. Ετσι χρησιμοποιούμε ιδιόλεκτους όρους όπως «επεξεργασία», «τούμορ», «σι έι» ή «ασβέστιο», εκμεταλλευόμενοι τον κανόνα της Λογικής: Ca= τα αρχικά της λέξης Cancer που θα πει καρκίνος στα Αγγλικά, Ca= το χημικό σύμβολο του ασβεστίου, άρα ασβέστιο = καρκίνος. Τέτοιου είδους παραδείγματα μπορούν να αναφερθούν πολλά. Αν και, λίγο πολύ, το ιδιόλεκτο των γιατρών και συγκεκριμένα των οφθαλμιάτρων δεν διαφέρει πολύ από νοσοκομείο σε νοσοκομείο, εντούτοις, υπάρχει ιδιαίτερος τύπος για κάθε Οφθαλμολογική Κλινική και για ορισμένη χρονική περίοδο και αυτό εξαρτάται από τα συγκεκριμένα άτομα που εργάζονται σε αυτή αλλά και τις πολιτικές, οικονομικές, πολιτισμικές, κ.ο.κ. συγκυρίες. Μέσα από την NEEΣ OΦΘAΛMOXEIPOYPΓIKEΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ 33