3. Μαθητές Γυμνασίου Αντιρρίου. Τίτλος Παρουσίασης: «Η κοινωνική απόρριψη προκαλεί σωματικό/φυσικό πόνο"»

Transcript

1 ΝΑΥΠΑΚΤΟΣ 26 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2010 ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ΚΑΙ ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥ ΚΟΙΝΟΥ ΣΤΙΣ ΝΕΥΡΟΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΤΙΤΛΟΣ: ΣΩΜΑΤΙΚΟΣ ΚΑΙ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΟΣ ΠΟΝΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ: 1. Κλημεντίνη Καραγεωργίου, Νευρολόγος-Ψυχίατρος, Διευθύντρια Νευρολογικού Τμήματος Γενικού Νοσοκομείου Αθηνών «Γ. Γενηματάς». Τίτλος Ομιλίας: «Σωματικός πόνος: Συνέπειες και αντιμετώπιση» 2. Ίλια Θεοτοκά, Κλινική Ψυχολόγος Ψυχοθεραπεύτρια. Ψυχιατρική Κλινική Πανεπιστημίου Αθηνών, Αιγινήτειο Νοσοκομείο Τίτλος Ομιλίας: «Ψυχολογικός πόνος» 3. Μαθητές Γυμνασίου Αντιρρίου. Τίτλος Παρουσίασης: «Η κοινωνική απόρριψη προκαλεί σωματικό/φυσικό πόνο"» 4. Μαθητές 3ου Γυμνασίου Ναυπάκτου. Τίτλος Παρουσίασης: «Σωματικός/Φυσικός πόνος: Η επίδραση της αγάπης και του έρωτα» Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε με την υποστήριξη του Ιδρύματος Μποδοσσάκη στην Παπαχαραλάμπειο αίθουσα Ναυπάκτου στις 26 Φεβρουαρίου 2011, ημέρα Σάββατο, στις 6 μμ. Ήταν συν-διοργάνωση της Ελληνικής Εταιρείας Νευροεπιστημών, του Δήμου Ναυπακτίας, του Γυμνασίου Αντιρρίου (Διευθύντρια: Ελένη Χαρακίδα) και του 3 ου Γυμνασίου Ναυπάκτου (Διευθυντής: Πέτρος Πιτσιάκας). Η κ. Καραγεωργίου στην εισήγηση της με θέμα «Σωματικός Πόνος. Συνέπειες και αντιμετώπιση» τόνισε ότι ο πόνος είναι μια αίσθηση προστατευτική που προκαλείται όταν ιστοί του σώματος ή έχουν υποστεί βλάβη ή υπόκεινται σε στρεσσογόνο κατάσταση που δυνατόν να προκαλέσει βλάβη. Ο πόνος δεν αποτελεί απλά μια αίσθηση υψηλής 1

2 έντασης αλλά μια πολύπλοκη κατάσταση που δημιουργείται με την μεσολάβηση ειδικών υποδοχέων των επώδυνων ερεθισμών από τους οποίους ξεκινούν ειδικά νεύρα υπεύθυνα για την μετατροπή, την μεταφορά και την αντίληψη του πόνου. Η συνηθέστερη διάκρισή του πόνου είναι σε Νευροπαθητικό, Μυοσκελετικό και Σπλαχνικό. Ο Νευροπαθητικός πόνος οφείλεται σε άμεση βλάβη των νευρικών ινών. Η μεμβράνη του νεύρου εκπολώνεται και είναι ασταθής. Εξαιτίας αυτού του γεγονότος υπάρχουν επαναλαμβανόμενα δυναμικά ενεργείας στο νεύρο. Αν και γενικεύεται στο νεύρο, εν τούτοις γίνεται αντιληπτό μόνο στο τμήμα του σώματος που νευρώνεται από το νεύρο αυτό. Ο χαρακτήρας του Νευροπαθητικού πόνου είναι σαν εκκένωση ρεύματος, κάψιμο, πίεση και αντιμετωπίζεται με αντιεπιληπτικά και/ή αντικαταθλιπτικά φάρμακα. Ο Μυοσκελετικός πόνος οφείλεται σε διάταση η φλεγμονή των μυικών ινών και των γύρω ιστών. Βλάβη των οστών δημιουργεί αποδιοργάνωση των ειδικών ιδιοδεκτικών υποδοχέων που βρίσκονται στις αρθρώσεις τους με αποτέλεσμα τον πόνο. Συνήθως ο πόνος αυτός είναι σταθερός και δυναμώνει με την κίνηση ή την αύξηση βάρους στο οστό. Ο Σπλαχνικός πόνος δυνατόν να οφείλεται σε όγκο, ισχαιμία, περίσφιξη ή φλεγμονή των εσωτερικών οργάνων. Για την αντιμετώπιση του απαιτείται να φύγει η βλάβη ολοκληρωτικά αν είναι δυνατόν. Πίεση νεύρου από οστεόφυτα, θεραπεύεται με την απομάκρυνση της πίεσης. Αν ο πόνος οφείλεται σε όγκο που έχει διηθήσει τα νεύρα, τα φάρμακα δεν μπορούν να βοηθήσουν και απαιτείται και / ή χημειοθεραπεία. Κλείνοντας επισήμανε ότι ο πόνος είναι ο προάγγελος της διαταραχής που δημιουργείται στον οργανισμό και για το λόγο αυτό απαιτείται άμεσα ιατρική φροντίδα. Η κ. Ίλια Θεοτοκά στην εισήγηση της με θέμα «Ψυχολογικός Πόνος» αρχικά παρουσίασε τα χαρακτηριστικά της εφηβείας (εμφάνιση των χαρακτηριστικών του φύλου, αίσθηση ταυτότητας, ατομικής και ομαδικής κλπ), τις ιδιαιτερότητες της, καθώς και τα ψυχολογικά συμπτώματα, που εμφανίζονται, όταν υπάρχουν στρεσσογόνες καταστάσεις και συχνά δεν αναγνωρίζονται (εξάρτηση από ουσίες και αλκοόλ, αγχώδεις διαταραχές, παραβατικότητα, κατάθλιψη, διαταραχές διατροφής). Τόνισε δε πως το ότι δεν αναγνωρίζονται θέλει προσοχή, γιατί πράγματι τα χαρακτηριστικά του ψυχολογικού πόνου επικαλύπτονται με τα χαρακτηριστικά της εφηβείας και συχνά οι 2

3 έφηβοι αποκρύπτουν τα συμπτώματα από τους γονείς. Παρουσίασε δε και παραδείγματα παιδιών που, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, βίωσαν έναν ψυχολογικό πόνο, με τη μορφή μιας απόρριψης, απογοήτευσης ή αποτυχίας. Στη συνέχεια μίλησε για την ψυχοθεραπευτική αντιμετώπιση του ψυχολογικού πόνου, που μπορεί να βιώνει ένας έφηβος, καθώς και το πώς μπορούν να πλησιάσουν οι γονείς τον έφηβο, να τον καταλάβουν και να συντηρήσουν μαζί του γέφυρες επικοινωνίας και καλής διαπροσωπικής επαφής. Στα πλαίσια του στόχου αυτού, είναι σημαντική η εγκατάσταση μιας σχέσης εμπιστοσύνης και συντροφικότητας, η προσαρμογή στο λεξιλόγιο του εφήβου, η ενεργητική ακρόαση, η αποφυγή συμπεριφοράς παρείσφρυσης, η αποφυγή άσκησης συνεχούς κριτικής. Επίσης, είναι πολύ σημαντική η διατήρηση της επαφής και της διαθεσιμότητας των γονιών, κάτι που στις μέρες μας δεν είναι αυτονόητο. Τέλος, επισήμανε πως οι γονείς δεν θα πρέπει να διστάσουν να ζητήσουν επαγγελματική βοήθεια. Το να απευθυνθούν σ ένα ψυχολόγο δεν είναι ντροπή για κανέναν, δεν είναι ένδειξη αδυναμίας και σοβαρής ψυχολογικής διαταραχής, αλλά αντίθετα, ένδειξη δύναμης, υπευθυνότητας και συνειδητοποίησης κάποιων προβλημάτων για την άμεση επίλυσή τους, τη βελτίωση των σχέσεων και της ποιότητας ζωής της οικογένειας. Οι μαθητές του Γυμνασίου Αντιρρίου στα πλαίσια του προγράμματος Αγωγής Υγείας, ασχολήθηκαν με το πώς ο κοινωνικός αποκλεισμός στο σχολικό περιβάλλον μπορεί να προκαλέσει ψυχολογικό πόνο και πως αυτός συνδέεται με τον σωματικό πόνο. Το πρόγραμμα αυτό το υλοποιήθηκε σε συνεργασία με την εταιρεία Νευροεπιστημών και το πανεπιστήμιο Πατρών. 15 μαθητές απ όλες τις τάξεις ασχοληθήκαν με την υλοποίηση του προγράμματος. Έφτιάξαν λοιπόν ένα βίντεο με εξομολογήσεις μαθητών ύστερα από υποτιθέμενες ρατσιστικές επιθέσεις που έχουν υποστεί και τον πόνο που βίωσαν. Οι εξομολογήσεις αυτές παρουσιάστηκαν ως αποσπάσματα ημερολογίων. Οι σκηνές που παρουσιάστηκαν στο βίντεο προέρχονταν από φαινόμενα ρατσισμού σε σχολεία του εξωτερικού. Στόχος τους να διεγείρουν το συναίσθημα. Κατόπιν διερεύνησαν βιβλιογραφικά τη σχέση συναισθηματικού και σωματικού πόνου. Στόχος τους εδώ ήταν η γνώση. Οι μαθητές που υποτίθεται ότι προκάλεσαν αυτόν τον πόνο, αφού συνειδητοποίησαν μέσω της γνώσης το κακό που προκάλεσαν, ευαισθητοποιήθηκαν, αποφάσισαν να αλλάξουν στάση και να ζητήσουν 3

4 συγγνώμη με ένα τραγούδι. Έτσι προέκυψε το δρώμενο «το τραγούδι της συγγνώμης». Στόχος του δρώμενου ήταν η πορεία προς την αλλαγή στάσης και η εξιλέωση που έρχεται με την συγγνώμη. Συμμετείχαν οι μαθητές: Κάκκος Θοδωρής, Αλεξίου Μαριάννα, Καλαβρουζιώτη Θεοδώρα Αλεξοπούλου Χρύσα, Καλαβρουζιώτη Λαμπρινή, Αναστασοπούλου Κατερίνα, Κανδύλης Κων/νος, Δημοπούλου Παναγιώτα, Νασοπούλου Σαββίνα, Μελικόκη Κωνσταντίνα, Παπαδόπουλος Χρήστος, Σχοινά Χαρά, Σχοινάς Ιωάννης, Φραντζόλας Χρήστος, Χρυσανθοπούλου Ειρήνη. Υπεύθυνοι του προγράμματος ήταν οι: Χαρακίδα Ελένη - Δ/ντρια του Γυμνασίου Αντιρρίου, καθηγήτρια Βιολογίας και Μυλωνά Ασπασία καθηγήτρια Τεχνολογίας. Οι μαθητές του 3 ου Γυμνασίου προσέγγισαν το ζήτημα του πόνου και της επίδρασης της αγάπης και του έρωτα μέσα από το τραγούδι, την ποίηση και την κίνηση, καταδεικνύοντας τη λυτρωτική τους δύναμη, αφού «είναι πολύ γλυκό να σ αγαπούν και να σου το λένε». Δεν υπάρχει περίπτωση άνθρωπος να ζήσει απώλεια, ήττα ή δύσκολες καταστάσεις και να μην πονέσει. Ο πόνος είναι στην ανθρώπινη φύση. Ωστόσο, για κάθε ψυχή, υπάρχει και ένας λυτρωτικός δρόμος σωτηρίας. Για κάποιους ο πόνος αυτός βρίσκει θεραπεία στο τραγούδι, το οποίο φέρνει στην επιφάνεια το βάθος της ψυχής. Μιας ψυχής που πόνεσε στην μοναξιά της διαφορετικότητας, που ένιωσε την απόρριψη, που αισθάνθηκε ανεπιθύμητη και μόνη. Το 3 ο Γυμνάσιο επέλεξε να προσεγγίσει το ζήτημα του πόνου και της επίδρασης της αγάπης και του έρωτα μέσα από τη μουσική και το λόγο, για να καταδείξει τη λυτρωτική τους δύναμη. Γιατί: «είναι πολύ γλυκό να σ αγαπούν και να σου το λένε». Για την επίτευξη αυτού του στόχου έγινε επιλογή των παρακάτω τραγουδιών και ποιημάτων που εστιάζουν στον πόνο που βιώνει ο άνθρωπος εξαιτίας του έρωτα και της αγάπης για να καταδειχθεί ότι αυτός είναι ο λυτρωτικός δρόμος σωτηρίας: Τραγούδι: «Αργοσβήνεις μόνη» του Βασίλη Τσιτσάνη Τραγούδι «Κάνε το δάκρυ σου χαρά» των Γκάτσου-Χατζηδάκι Ποίημα «Γιατί με αγάπησες» της Μαρίας Πολυδούρη Τραγούδι «Όσα η αγάπη ονειρεύεται» του Αλκίνοου Ιωαννίδη 4

5 Ποίημα: «Στον έρωτα» της Γαλάτειας Καζαντζάκη Τραγούδι «Μάτια μου μεγάλα» των Παπαδόπουλου-Ζαμπέτα Την έναρξη της εκδήλωσης κήρυξε ο Γραμματέας της Εταιρείας Νευροεπιστημών Ελλάδας, αναπληρωτής καθηγητής του Βιολογικού Τμήματος του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Ευθυμιόπουλος Σπύρος. Χαιρετισμό στην εκδήλωση απηύθυναν ο Σεβασμιότατος Μητροπολίτης Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου κ. Ιερόθεος, ο Δήμαρχος Ναυπακτίας κ. Μπουλές Ιωάννης, ο Διευθυντής του 3 ου Γυμνασίου κ. Πιτσιάκκας Πέτρος και η Διευθύντρια του Γυμνασίου Αντιρρίου κ. Χαρακίδα Ελένη. 5

6 Θεατρικό Δρώμενο : «Το τραγούδι της συγγνώμης» Α κορίτσι( Μαριαννα ): Σε σολ ματζόρε ή λα μινόρε Σε τι θα το παίξουμε Β κορίτσι (Χαρά): Λέτε να έχουμε ανταπόκριση στο κάλεσμα που τους στείλαμε; Θα μπορέσουμε με την αλλαγή στη συμπεριφορά μας των τελευταίων ημερών και το «τραγούδι της συγνώμης» να κάνουμε το πρώτο βήμα για να τους προσεγγίσουμε; Θα μας συγχωρέσουν άραγε; Γ κορίτσι: (Κατερίνα ) : Δεν ξέρω. Η συμπεριφορά μας ήταν απαράδεκτη. Πρέπει να κάνουμε μεγαλύτερη προσπάθεια Βλέπετε τους αγνοήσαμε, τους περιφρονήσαμε, τους λοιδορήσαμε, τους απομονώσαμε. Δ κορίτσι( Χρύσα): Τι σημαίνει τους λοιδορήσαμε; Γ κορίτσι(κατερίνα ): Αχ ρε Χρύσα, άνοιξε και κάνα λεξικό, Τους κοροϊδέψαμε σημαίνει Δ κορίτσι( Χρύσα): Έλα ρε σεις Δεν το κάναμε και επίτηδες Δεν τα σκοτώσαμε κιόλας. Μερικές πλάκες κάναμε. Έτσι για να γελάσουμε. Ε.(Κων/να): Δεν είναι αστεία αυτά Δεν ξέρω, δεν ξέρω. Θα μας συγχωρέσουν άραγε ; Μήπως τους δημιουργήσαμε ψυχολογικά τραύματα και τα κουβαλούν μια ζωή ; Δ κορίτσι( Χρύσα): Σιγά ρε συ. «Λύσσα» το κάνες Ε. (Κων/να): Καλά τίποτα δεν κατάλαβες από το μάθημα της Βιολογίας και την εργασία που μας έβαλε.αλλά μήπως την έκανες ; Δ. κορίτσι ( Χρύσα): Όχι Μέχρι αύριο δεν έχουμε προθεσμία ; Ε (Κων/ν): Μμ... Δεν μας εξήγησε η καθηγήτρια ότι το τμήμα του εγκέφαλου που εκδηλώνεται ο φυσικός πόνος είναι το ίδιο με αυτό που επεξεργάζεται και τον συναισθηματικό πόνο.ολόκληρη παρουσίαση μας έκανε. Β κορίτσι (Χαρά); Και όπως ένα φυσικό τραύμα μπορεί να προκαλέσει χρόνιο πόνο έτσι και ένα συναισθηματικό σοκ μπορεί να εξελιχτεί σε χρόνιο. Δ. κορίτσι ( Χρύσα): Να σας πω την αλήθεια, είχα αφαιρεθεί και δεν πολύ παρακολουθούσα. Εκείνο το πείραμα της.. Eisenberger.. δεν το πολυκατάλαβα. 6

7 Α. ( Μαριαννα ): Αχ βρε Χρύσα, πάλι αφαιρέθηκες. μήπως είσαι ερωτευμένη Δ. κορίτσι ( Χρύσα): Σταμάτα τις βλακείες Και συ που μας το παίζεις βιολόγος, τι έλεγε.;το κατάλαβες ; Α ; ( Μαριαννα ): Άκου Θα σου το πω περιληπτικά Η Naomi Eisenberger, (έτσι την λένε την επιστήμονα από το πανεπιστήμιο του UCLA), επινόησε ένα παιχνίδι στον υπολογιστή στο οποίο οι φοιτητές που συμμετείχαν θα έπρεπε σκοπίμως να νιώσουν παραμελημένοι. Με απεικόνιση της εγκεφαλικής λειτουργίας τους με την τεχνική του fmri, μια παραλλαγή της μαγνητικής τομογραφίας, έδειξε ότι ο πόνος της κοινωνικής απόρριψης εξελίχθηκε όπως και ο φυσικός πόνος, και μάλιστα στην ιδία περιοχή του εγκεφάλου, στον πρόσθιο κογχομετωπιαιο λοβό ΑCC. Δ. κορίτσι ( Χρύσα): Μπράβο μεγάλη επιστήμονα!! Β (Χαρά): Να σας και εγώ κάτι. Διάβασα στο Ιντερνέτ ότι ένας καθηγητής του Aberdeen Center for Trauma Research, ο Αlexander, αναφέρει ότι οι άνθρωποι που έχουν υποστεί συναισθηματικό τραύμα συχνά παρομοιάζουν τον πόνο που νοιώθουν με τον φυσικό πόνο και μάλιστα η συσχέτιση είναι ισχυρή. Δ. ( Χρύσα): Άραγε γιατί ο φυσικός και ο συναισθηματικός πόνος συνδέονται με αυτό τον τρόπο ; Γ ( Κατερίνα ): και για να ενεργοποιείται το κέντρο του πόνου, το ACC, και από μια σχετικά ασήμαντη κοινωνική σχέση, μήπως η επιθυμία για σύναψη σχέσεων είναι έμφυτη:;. Περίεργο μου φαίνεται. Β (Χαρά): Πολύ σωστή σε βρίσκω. Εξηγείται μάλιστα εξελικτικά Δ ( Χρύσα): Σε κρυφοεπιστήμονα εξελίσσεται και αυτή! Β (Χαρά): Κόψε την πλάκα και άκου. Οι κοινωνικές σχέσεις είναι σημαντικές για την επιβίωση του είδους. Σε επικίνδυνες καταστάσεις ο μοναχικός άνθρωπος βρίσκεται σε κίνδυνο, ενώ η ομάδα μπορεί να επιβιώσει. Δ ( Χρύσα): Η Naomi Eisenberger, τα λέει και αυτά Β (Χαρά): Ναι Έτσι η φύση έχει προβλέψει ώστε το σύστημα κοινωνικής διασύνδεσης να είναι προσαρτημένο στο σύστημα του φυσικού πόνου για να παραμένουμε σε ομάδες. Η απόρριψη από μια ομάδα είναι οδυνηρή και έτσι την αποφεύγουμε. Δ ( Χρύσα): Α μάλιστα τώρα το κατάλαβα. Δεν αφήνουμε τώρα τα επιστημονικά να κάνουμε καμιά πρόβα, μήπως με το τραγούδι διορθώσουμε την κατάσταση. Θα έρθουν τα παιδία που έχουμε πληγώσει και δεν είμαστε έτοιμοι. Α( Μαριαννα ): Ωχ έρχονται. 7

8 Δημοπούλου: Καλώς τους Ποια πρόβα..δεν προλαβαίνουμε Παιδιά: Γεια σας Τι μας θέλετε? Γιατι μας καλέσατε? Δημοπούλου: Με την. πρόσκληση που σας στείλαμε θέλουμε να σας ζητήσουμε συγγνώμη για την συμπεριφορά μας. Αποφασίσαμε να αλλάξουμε στάση Ίσως το καταλάβατε κιόλας Και επειδή είμαστε λίγο δύσκολοι στα λόγια, δεν το χουμε, είπαμε την συγγνώμη να σας την πούμε με ένα τραγούδι. Τραγουδούν το τραγούδι We Are the World" 8

9 Φωτογραφία 1. Ο Γραμματέας της Ελληνικής Εταιρείας για τις Νευροεπιστήμες και Αναπληρωτής Καθηγητής Νευροβιολογίας κ Σ. Ευθυμιόπουλος. Φωτογραφία 2. Ο Δήμαρχος Ναυπακτίας κ Ι. Μπουλές. 9

10 Φωτογραφία 3. Ο μητροπολίτης Ναυπακτίας κ Ιερόθεος. Φωτογραφία 4. Η αντιδήμαρχος Ναυπακτίας κ Μ. Ζιαμπάρα. 10

11 Φωτογραφία 5. Η διευθύντρια του Γυμνασίου Αντιρρίου κ Ε. Χαρακίδα. Φωτογραφία 6. Ο Διευθυντής του 3 ου Γυμνασίου Ναυπάκτου κ Π. Πιτσιάκας 11

12 Φωτογραφία 7. Κλημεντίνη Καραγεωργίου, Νευρολόγος-Ψυχίατρος, Διευθύντρια Νευρολογικού Τμήματος Γενικού Νοσοκομείου Αθηνών «Γ. Γενηματάς». 12

13 Φωτογραφία 8. Ίλια Θεοτοκά, Κλινική Ψυχολόγος Ψυχοθεραπεύτρια. Ψυχιατρική Κλινική Πανεπιστημίου Αθηνών, Αιγινήτειο Νοσοκομείο 13

14 Φωτογραφία 9. «Το τραγούδι της συγνώμης» από μαθητές του Γυμνασίου Αντιρρίου. 14

15 Φωτογραφία 10. Οι μαθητές του 3ου Γυμνασίου Ναυπάκτου τραγουδούν για την αγάπη και το έρωτα. 15

16 Φωτογραφία 11. Οι μαθητές του 3ου Γυμνασίου Ναυπάκτου τραγουδούν για την αγάπη και το έρωτα. 16

17 Φωτογραφία 12. Μαθήτρια του 3ου Γυμνασίου Ναυπάκτου διαβάζει για την αγάπη και το έρωτα. 17

18 Φωτογραφία 13. Μαθήτριες του 3ου Γυμνασίου Ναυπάκτου χορεύουν για την αγάπη και το έρωτα. 18

19 Φωτογραφία 14. Άποψη από το ακροατήριο 19