Κυπριακό: Νέα στρατηγική

Transcript

1 Κυπριακό: Νέα στρατηγική Διήμερη συνεδρίαση του Εθνικού Συμβουλίου Φεβρουαρίου Εισαγωγή Το τελευταίο διάστημα βιώνουμε ακόμα μία ακύρωση των καλοπροαίρετων προσδοκιών της Κυπριακής ηγεσίας. Όσοι επένδυσαν στον εκσυγχρονιστή Ερντογάν και στην αλλαγή στάσης της Τουρκοκυπριακής ηγεσίας, οφείλουν να αξιολογήσουν τα πραγματικά δεδομένα και να αλλάξουν εκτιμήσεις και θεώρηση στο Κυπριακό. Η εμμονή στον ίδιο μύθο μετά τις τελευταίες προκλητικές ενέργειες της Τουρκίας στην Κυπριακή ΑΟΖ θα είναι πλέον πράξη αυτοκτονίας. Από την άλλη όσοι υποστήριξαν και υποστηρίζουν την αλλαγή στρατηγικής στο Κυπριακό έχουμε την ευθύνη να δώσουμε συγκεκριμένες προτάσεις. Θεωρούμε ότι τώρα, περισσότερο από ποτέ, οφείλουμε να δώσουμε στον Κυπριακό λαό συγκεκριμένη πρόταση ελπίδας και προοπτικής. Ως Κίνημα Οικολόγων Περιβαλλοντιστών είχαμε κατ επανάληψη καταθέσει προτάσεις και απόψεις για μια εναλλακτική θεώρηση στο Κυπριακό. Θεωρούμε ότι η αντιμετώπιση των Τουρκικών προκλήσεων στην Κυπριακή ΑΟΖ δεν μπορεί να γίνεται απομονωμένα και σπασμωδικά. Όπως ορθά ανέφερε ο Προέδρος Αναστασιάδης τις προάλλες, δεν μπορεί να συνεχιστεί ο «διάλογος κωφών» εννοώντας προφανώς ότι είναι αναποτελεσματικός και αδιέξοδος. Ακόμα και αν η Τουρκία αποσύρει την οδηγία προς ναυτιλομένους (NAVTEX), δεν αλλάζει καθόλου η διαπίστωση ότι οι συνομιλίες έχουν αποτύχει να δώσουν αποτέλεσμα γιατί ακριβώς έχουν το χαρακτήρα που τους απέδωσε ο ίδιος ο Πρόεδρος Αναστασιάδης. Λεωφ. Αθαλάσσας 169, Γραφείο 301, 2015 Στρόβολος Τ.Θ.: 29682, 1722 Λευκωσία Τηλ.: Φαξ: Athalassa Ave., Office 301, 2015 Strovolos P.O.Box: 29682, 1722 Nicosia Tel.: Fax: Web page:

2 Συνεπώς θεωρούμε ότι επιβάλλεται το σύνολο των μέτρων που ορθώς αποφασίστηκαν (αλλά δυστυχώς δεν εφαρμόστηκαν) για να αντιμετωπιστεί η Τουρκική προκλητικότητα, όχι μόνο να εφαρμοστούν αλλά και να ενταχθούν σε ένα ευρύτερο στρατηγικό σχεδιασμό, πέραν του συνηθισμένου στενού πλαισίου των διακοινοτικών συνομιλιών. Οφείλουμε σταδιακά να εφαρμόσουμε μια άλλη στρατηγική βασισμένη στην επιστημονική μελέτη, στο διεθνές δίκαιο, στην αποτελεσματική διπλωματία και στη δημοκρατική νομιμοποίηση. 2. «Επιδιωκόμενη» λύση Με βάση τις σύγχρονες αντιλήψεις, η ευημερία των λαών επιτυγχάνεται μέσω ενός δημοκρατικού πολιτεύματος, το οποίο στηρίζεται στην ανεξαρτησία, στην εδαφική ακεραιότητα και στην απουσία έξωθεν απειλών και επεμβάσεων. Στηρίζεται δηλαδή στην ασφάλεια. Αποκλείει εγγυήσεις και επεμβατικά δικαιώματα τρίτων. Οι εσωτερικές ισορροπίες εξασφαλίζονται χάρη στην ενεργό αποτελεσματική συμμετοχή και/ή στη δυνατότητα αποτελεσματικής συμμετοχής, όλων των πολιτών σε όλα τα επίπεδα της διακυβέρνησης (τοπικό και εθνικό επίπεδο). Για να φέρει ευημερία στο λαό και για να αντέξει στο χρόνο, η λύση θα πρέπει να στηρίζεται σε σύγχρονες βασικές αρχές και αντιλήψεις περί σεβασμού των ατομικών και ομαδικών (κοινοτικών) ανθρωπίνων δικαιωμάτων, των πολιτικών δικαιωμάτων όλων των νόμιμων κατοίκων, της αλληλεγγύης μεταξύ των ανθρώπων και του σεβασμού της ποιότητας ζωής και του περιβάλλοντος. Στην περίπτωση της Κύπρου, ο κορμός των εν λόγω ανθρωπίνων και πολιτικών δικαιωμάτων και συνεπώς της λύσης μπορεί να συνοψιστεί στην πλήρη εφαρμογή του Ευρωπαϊκού κεκτημένου, το οποίο περιλαμβάνει και την ελεύθερη διακίνηση και εγκατάσταση και την άσκηση των πολιτικών δικαιωμάτων από ένα έκαστο των πολιτών (δικαίωμα ψήφου) στο χώρο της ελεύθερης, ασφαλούς και ποιοτικής επιλογής της διαμονής, σε ολόκληρη την Κυπριακή επικράτεια. Κίνημα Οικολόγων Περιβαλλοντιστών Σελίδα 2 από 20

3 Για το σκοπό αυτό, θα πρέπει να αναβαθμιστεί ο θεσμός της Τοπικής Αυτοδιοίκησης σε βαθμό που να επιτρέπει διευρυμένες αρμοδιότητες (δημοτική αστυνομία / τοπική ασφάλεια, πλαίσια δημοτικής φορολογίας, θέματα εκπαίδευσης και άσκησης θρησκευτικών δραστηριοτήτων...) σε περιφερειακό επίπεδο. Στο σημείο αυτό σημειώνουμε ότι οι προωθούμενες αλλαγές στο πλαίσιο της μεταρρύθμισης της τοπικής αυτοδιοίκησης πρέπει να λαμβάνουν υπόψη μια τέτοια προοπτική η οποία να είναι δυνατόν να υλοποιηθεί όποτε οι συνθήκες το επιτρέψουν με στόχο τη δημιουργία μονάδων περιφερειών που να έχουν διευρυμένες εξουσίες. Μια τέτοια διευθέτηση για μετεξέλιξη της Κυπριακής Δημοκρατίας, σαφώς αποκλείει εκ των προτέρων εγγυημένες πλειοψηφίες για οποιαδήποτε ομάδα πολιτών και / ή κοινότητα σε οποιαδήποτε περιοχή της νήσου. Δεν αποκλείει όμως τη σταδιακή εφαρμογή πτυχών της λύσης εντός περιορισμένου χρόνου, με σκοπό την προσαρμογή της κοινωνίας στη νέα, από κοινού συμφωνημένη λύση και νοουμένου ότι άλλες ρυθμίσεις δεν θα εισάγουν μη αντιστρεπτούς περιορισμούς. Για τη διασφάλιση της συνέχειας του κράτους της Κυπριακής Δημοκρατίας, η λύση πρέπει να στηρίζεται σε εκ βάθρων αναπροσαρμογή/εκσυγχρονισμό του Συντάγματος του 1960, η οποία θα επιτρέπει, από τη μια, μία νέα, από κοινού με τους Τουρκοκύπριους, σύνθεση αρχών και δεδομένων σύμφωνη με τις σύγχρονες αντιλήψεις ειρηνικής συμβίωσης και, από την άλλη, τη διαγραφή της Συνθήκης Εγγυήσεων και άλλων επιβλαβών για το κοινό μέλλον όλων των Κυπρίων συνταγματικών διατάξεων του Συντάγματος του Δεν συμφωνούμε στην ανάδειξη της Διζωνικής Δικοινοτικής Ομοσπονδίας (ακόμα και με το όποιο «σωστό περιεχόμενο») σε στόχο φετίχ. Δυστυχώς η πλειοψηφία των πολιτικών ηγεσιών οχυρώνονται γύρω από αυτήν την πολιτική χίμαιρα, κατηγορώντας όσους / όσες την αμφισβητούν, ως «απορριπτικούς». Προβάλλουν ως ενισχυτικό επιχείρημα ότι η «διζωνική δικοινοτική ομοσπονδία» έχει πλέον συμφωνηθεί από τις ηγεσίες των δύο κοινοτήτων, τις δύο «μητέρες πατρίδες» και το σύνολο του διεθνούς παράγοντα. Το βασικό όμως που τους διαφεύγει είναι πως ουδέποτε έχει εγκριθεί από Κίνημα Οικολόγων Περιβαλλοντιστών Σελίδα 3 από 20

4 τον λαό στον οποίο, άλλωστε, ουδέποτε έχει αναλυθεί και εξηγηθεί ή έχει κατατεθεί οποιοδήποτε υπαρκτό παράδειγμα (δηλαδή χώρα του μεγέθους της Κύπρου που να έχει ομοσπονδιακή διάρθρωση με δύο «ιδρυτικά» μέρη). Γεννιέται όμως το ερώτημα, αφού καθολικά γίνεται αποδεκτή η «δικοινοτική διζωνική ομοσπονδία» από τις ηγεσίες, τα κράτη και τους διεθνείς οργανισμούς, γιατί η επιδίωξη λύσης στη βάση αυτού του πλαισίου δεν οδήγησε σε λύση του Κυπριακού μετά από τόσα χρόνια ατέρμονων κύκλων διαπραγματεύσεων; Από την άλλη υπάρχουν πολλοί που ζητούν «εδώ και τώρα» πανηγυρική απόρριψη της διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας. Αδυνατούν όμως να δώσουν συγκροτημένη εναλλακτική πρόταση. Ως Οικολόγοι θεωρούμε ότι δεν χρειάζεται να γίνει πανηγυρική απόρριψη της «διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας», γιατί απλούστατα η ίδια η Ιστορία την έχει απορρίψει. Από την άλλη η αμφισβήτηση της διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας δεν συνεπάγεται και αμφισβήτηση οποιασδήποτε δημοκρατικής μορφής ομοσπονδίας αρκεί να μην συνεπάγεται φυλετικό ή γεωγραφικό διαχωρισμό. Το μιλίμετρο πρέπει να μηδενιστεί και να αρχίσουμε από την αρχή. Και η αρχή είναι το ενιαίο κράτος όπως καθορίζεται από τις ιδρυτικές συμφωνίες της Κυπριακής Δημοκρατίας. Η τροποποίηση του Συντάγματος της Κυπριακής Δημοκρατίας είναι βεβαίως αναγκαία. Άλλωστε έχουν περάσει ήδη 56 χρόνια. Το Σύνταγμα της Κυπριακής Δημοκρατίας πρέπει να εκσυγχρονιστεί με βάση τα σύγχρονα δεδομένα, το Ευρωπαϊκό κεκτημένο και το σύγχρονο διεθνές και Ευρωπαϊκό πλαίσιο για τα ανθρώπινα δικαιώματα, την προστασία του περιβάλλοντος, των δικαιωμάτων ιδιαιτέρων ομάδων πολιτών κ.ο.κ. Κίνημα Οικολόγων Περιβαλλοντιστών Σελίδα 4 από 20

5 3. Διαπιστώσεις Α) Οι συνομιλίες απέτυχαν Τριάντα επτά χρόνια συζητήσεων στη βάση της «διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας» έφεραν μόνο υποχωρήσεις και παγίωση κατοχικών δεδομένων. Οδήγησαν τον Κυπριακό λαό στην απογοήτευση και στην απομάκρυνση από τις αρχές μιας δίκαιης και βιώσιμης λύσης. Μέσα από τις πολύχρονες διαδικασίες συνομιλιών εμπεδώθηκε στη διεθνή κοινότητα η εντύπωση ότι το θέμα αφορά πλέον τις δυο κοινότητες, οι οποίες κατοικούν από το 1974 σε δυο ξεχωριστές περιοχές. Το ψευδοκράτος μπορεί να μην έχει τύχει διεθνούς αναγνώρισης αλλά η παρουσία του έγινε αποδεκτή από τα περισσότερα κράτη. Η συμφωνία για «χιαστί επαφές» των δύο διαπραγματευτών με την Αθήνα και την Άγκυρα, έχει ενδυναμώσει και ενισχύσει τις προσπάθειες της Τουρκίας να πετύχει τη διεθνή αποδοχή του ψευδοκράτους ενώ παράλληλα εντείνει τις ενέργειές της για αποαναγνώριση της Κυπριακής Δημοκρατίας την οποία μάλιστα, με κείμενά της προς την Ευρωπαϊκή Ένωση, χαρακτηρίζει «εκλιπούσα», χωρίς δυστυχώς η Κυπριακή Δημοκρατία να διαμαρτυρηθεί αποτελεσματικά. Όλοι πλέον μιλούν για «επανένωση» υπονοώντας ότι το θέμα αφορά τα δυο μέρη ή όπως αλλιώς καθιερώθηκε να λέγεται, τις «δύο πλευρές» ωσάν αυτές να είναι αυθύπαρκτες και καλούνται να συγκολληθούν. Το Κυπριακό έχει πλέον μετατραπεί σε θέμα δικοινοτικής διαφοράς μεταξύ των Ελληνοκυπρίων και των Τουρκοκυπρίων και απομακρύνθηκε από τη βάση του προβλήματος εισβολής - κατοχής και καταπάτησης του διεθνούς δικαίου. Είναι πικρή η αλήθεια αλλά πρέπει να παραδεχθούμε ότι το Κυπριακό έχει «αποδιεθνοποιηθεί» πλήρως. Β) Ο συσχετισμός δυνάμεων Όλα αυτά τα χρόνια η διαχείριση του Κυπριακού μένει στην επιφάνεια του προβλήματος. Ασχολούμαστε με το αποτέλεσμα και όχι το αίτιο. Γίνεται μια διαχείριση επιφανειακή, πρόχειρη, αποσπασματική και βραχείας οπτικής, μια διαχείριση που δεν φτάνει στη ρίζα του προβλήματος. Κίνημα Οικολόγων Περιβαλλοντιστών Σελίδα 5 από 20

6 Κατά την άποψή μας στη ρίζα του προβλήματος βρίσκεται ο δυσμενής συσχετισμός δυνάμεων. Αν δεν αλλάξει αυτό το δεδομένο, ότι κι αν συμβαίνει στην επιφάνεια δηλαδή στο επίπεδο των συνομιλιών δεν έχει ιδιαίτερη σημασία και ουσιαστικό αποτέλεσμα. Μάλιστα, όσο περνά ο χρόνος μπορεί ο συσχετισμός αυτός να γίνεται χειρότερος. Ο χρόνος δεν αξιοποιείται θετικά. Αφήνεται να παρέρχεται αναπαράγοντας και παγιώνοντας τα κατοχικά δεδομένα. Είναι χαρακτηριστικό ότι όταν ο Πρόεδρος Αναστασιάδης σωστά αναφέρεται στην αναγνώριση από την Τουρκία των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Κυπριακής Δημοκρατίας ως προϋπόθεση για επανέναρξη του διαλόγου, η αναφορά του αυτή περιορίζεται στην ΑΟΖ και όχι στις άλλες, προϋπάρχουσες και διαχρονικές εκφράσεις της τουρκικής επιθετικότητας ενάντια στην Κύπρο που στηρίζουν την απαίτηση της Τουρκίας για αποαναγνώριση της Κυπριακής Δημοκρατίας. Η αντίληψη της Κυπριακής πολιτικής ηγεσίας στερείται (διαχρονικά) στρατηγικού βάθους. Η πολιτική διαχείριση του Κυπριακού είναι ανερμάτιστη και βραχύβιος και στερείται οράματος. Χρειαζόμαστε μια νέα πολιτική διαχείρισης μακροχρόνια και διαρκή, η οποία να προσαρμόζεται στα καινούργια δεδομένα τα οποία διαμορφώνονται συνεχώς. Χρειαζόμαστε μία στρατηγική η οποία, αφού κάνει την ορθή εκτίμηση και αξιολόγηση των εμπλεκομένων συμφερόντων, να μπορέσει με το σωστό σχέδιο να ανατρέψει τον αρνητικό συσχετισμό δυνάμεων. Διότι όσο διατηρείται και ενισχύεται η ανισότητα στον συσχετισμό δυνάμεων, θα χάνουμε συνεχώς στο τραπέζι των συνομιλιών. Ο συσχετισμός δυνάμεων μπορεί να αλλάξει έστω και οριακά μόνο με την επίτευξη συμμαχιών με όμορες και εμπλεκόμενες δυνάμεις και χώρες. Οι συμμαχίες αυτές πρέπει να επεκταθούν στους τομείς της ασφάλειας κατά τρόπο που να εξασφαλίζει την ενεργητική συνδρομή ισχυρών δυνάμεων για βοήθεια της Κύπρου σε περίπτωση στρατιωτικής απειλής ή επίθεσης. Για να εξασφαλιστεί η δυνατότητα υλοποίησης ενός τέτοιου σχεδιασμού χρειάζονται υποδομές που να μπορούν να υποστηρίξουν τις σύμμαχες δυνάμεις καθώς επίσης και εκπαίδευση και συντονισμός. Η υπόθεση αυτή δεν εξαντλείται σε κάποιες διευκολύνσεις σε αεροδρόμια και λιμάνια μόνο. Κίνημα Οικολόγων Περιβαλλοντιστών Σελίδα 6 από 20

7 Πέραν των αμυντικών συμμαχιών πρέπει να επεκταθούν οι συμμαχικές δομές και σε όλους τους τομείς της περιφερειακής συνεργασίας π.χ. ενέργεια, έρευνα και διάσωση, περιβάλλον, εμπόριο κ.ο.κ. Γ) Ο κόσμος αλλάζει Διαμορφώνονται καινούργιες συμμαχίες στην περιοχή και προοπτικές αλλαγής του συσχετισμού δυνάμεων. Η ανακάλυψη των κοιτασμάτων στην Κυπριακή ΑΟΖ, η προσέγγιση με το Ισραήλ και την Αίγυπτο, σε συνδυασμό με την κρίση στις σχέσεις της Τουρκίας με τις χώρες αυτές, η δραστηριότητα των σουνιτών τρομοκρατών του ISIS και η σχέση τους με την Τουρκία, η επαναπροσέγγιση του Ιράν με τη Δύση κ.ο.κ., έχουν διαφοροποιήσει το ειδικό βάρος της Τουρκίας. Η Τουρκία φαίνεται να χάνει κλασικούς της συμμάχους στην περιοχή και στον ισλαμικό κόσμο γενικά ενώ είναι πλέον ευρέως αποδεκτό ότι η εξωτερική πολιτική της σημειώνει αποτυχίες. Χαρακτηριστικά αναφέρεται η αποτυχία της στην Αίγυπτο, στην Λιβύη, στην μουσουλμανική Αφρική, στη Συρία και στην Αρμενία. Οι αδυναμίες της Τουρκίας αντανακλώνται στην πρόσφατη αποτυχία της να επανεκλεγεί ως μη μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών και στην αδυναμία της να εκδώσει ψήφισμα υπέρ του ψευδοκράτους στην ισλαμική διάσκεψη. Η προοπτική δημιουργίας Κουρδικού κράτους στα νοτιοανατολικά της Τουρκίας και η ενίσχυση των δυνάμεων του ΡΚΚ που αγωνίζεται κατά των Τζιχαντιστών είναι μια εξέλιξη που αναμένεται να αποσταθεροποιήσει ακόμα περισσότερο την Τουρκία. Τα δεδομένα αλλάζουν γοργά και εξελίσσονται με περίπλοκο τρόπο γι αυτό χρειάζεται συνεχής και ενδελεχής παρακολούθηση και ανάπτυξη της δυνατότητας αξιοποίησης των εμπλεκόμενων συμφερόντων. Λοιπόν, για να υπάρξει σταθερή και εμπεριστατωμένη παρακολούθηση των εξελίξεων δεν αρκεί η σοφία των πολιτικών. Απαιτείται η δημιουργία θεσμικών σωμάτων με την κατάλληλη επιστημονική κατάρτιση που πέραν της παρακολούθησης, θα μπορούν να καταθέτουν σε υψηλό επίπεδο προτάσεις για τη διαχείριση των εμπλεκομένων Κίνημα Οικολόγων Περιβαλλοντιστών Σελίδα 7 από 20

8 συμφερόντων. Η σύσταση Συμβουλίου Γεωστρατηγικών Μελετών δεν είναι αρκετή. Χρειάζεται ενδυνάμωση του, διοικητική του στήριξη και πολιτική υποστήριξη. Δ) Δημοκρατική νομιμοποίηση Για πάρα πολλές δεκαετίες γίνεται συζήτηση για το Κυπριακό στο επίπεδο των ηγεσιών των δύο κοινοτήτων. Οι πολίτες (Τουρκοκύπριοι και Ελληνοκύπριοι) είναι ουσιαστικά απόντες. Είτε κρατούνται στο σκοτάδι και στην άγνοια, είτε ντοπάρονται με ψεύτικα συνθήματα και φανατικές ουτοπίες. Είναι ολοφάνερο ότι καμία λύση του Κυπριακού προβλήματος έχει ελπίδα επιβίωσης, εάν δεν τυγχάνει δημοκρατικής νομιμοποίησης. Η κατοχύρωση του θεσμού του δημοψηφίσματος είναι πολύ χρήσιμο εργαλείο για τη δημοκρατική νομιμοποίηση, αυτό το γεγονός όμως από μόνο του δεν είναι αρκετό. Υπάρχει και το προηγούμενο του 2004 όπου επιτράπηκε η συμμετοχή στο δημοψήφισμα και των εποίκων, κάτι που δεν πρέπει επ ουδενί να επαναληφθεί. Σε ένα δημοψήφισμα οι πολίτες προφανώς θα κληθούν να αποφασίσουν στη βάση εκβιαστικών και χρονικά πιεστικών διλημμάτων. Η δημοκρατική νομιμοποίηση δεν μπορεί λοιπόν να εξαντλείται στο θεσμό του δημοψηφίσματος. Εφόσον οι πολίτες δεν μετέχουν στη διαδικασία επίλυσης του Κυπριακού, θα υπάρχουν πάντα περιθώρια για αμφισβήτηση της νομιμότητας οποιασδήποτε συμφωνίας, ακόμα κι αν τεθεί σε δημοψήφισμα. Είναι αμφίβολο αν μπορεί με τις σημερινές συνθήκες μία λύση του Κυπριακού που δεν θα προέρχεται από τους ίδιους τους πολίτες να είναι βιώσιμη. Το ιστορικό προηγούμενο απέδειξε ότι μια λύση που θα είναι δοτή ή θα είναι προϊόν πειθαναγκασμού, δεν θα είναι βιώσιμη. 4. Γενικό Πλαίσιο νέας στρατηγικής / σύζευξη στόχων και μέσων Α) Καρότο και μαστίγιο Για την επιτυχή εκτέλεση της πιο πάνω στρατηγικής, θα πρέπει κατά κύριο λόγο η Τουρκία να αντιληφθεί και να συνειδητοποιήσει ότι είναι προς το συμφέρον της να δεχθεί μια δίκαιη και διαρκή λύση, ως ανωτέρω, και/ή να αντιληφθεί ότι το συνεχώς Κίνημα Οικολόγων Περιβαλλοντιστών Σελίδα 8 από 20

9 αυξανόμενο κόστος της εκκρεμότητας και της κατοχής Κυπριακού / Ευρωπαϊκού εδάφους θα καταστεί δυσανάλογο σε σχέση με τα εθνικά της σχέδια και / ή με τους άλλους πρωτεύοντες εθνικούς της στόχους (π.χ. ενταξιακή προοπτική στην Ευρωπαϊκή Ένωση, συμμετοχή στα ενεργειακά δρώμενα της Ανατολικής Μεσογείου, ρόλος της Τουρκίας στον ευρύτερο διεθνή χώρο κ.ο.κ.). Από την πλευρά τους οι Τουρκοκύπριοι, εφόσον θα έχουν εξασφαλίσει ικανοποιητικές εγγυήσεις για την ασφάλεια τους (αποκλεισμένων βέβαια, ως ανωτέρω, των Τουρκικών στρατιωτικών εγγυήσεων) και αποτελεσματική συμμετοχή στη διοίκηση της Κυπριακής Δημοκρατίας, θα έχουν όλα τα ανθρώπινα και πολιτικά τους δικαιώματα διασφαλισμένα και τα ωφελήματα του συνόλου των φυσικών πόρων που θα έχουν και οι Ελληνοκύπριοι και θα μπορούν πλέον να ατενίζουν με ασφάλεια το μέλλον τους ως πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Για να πεισθεί η Τουρκία να εγκαταλείψει την αδιάλλακτη / αλαζονική της στάση, η Κυπριακή Δημοκρατία διαθέτει πλέον και τα μέσα της πολιτικής του «καρότου και του μαστίγιου» έναντι της Τουρκίας. Το «καρότο» συνίσταται κατά κύριο λόγο στην πρόταση προς την Τουρκία για ενεργό υποστήριξη (ως καλοί γείτονες) και μαζί με την Ελλάδα, της ενταξιακής της πορείας, με σκοπό η Τουρκία να καταστεί κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης π.χ. κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του Να αναζωπυρωθεί δηλαδή η ελπίδα ένταξης της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Υπάρχουν άλλες δυνάμεις στην Ευρώπη που θα προσπαθήσουν να την εμποδίσουν. Θα εκλείψει όμως το κατ εξοχή κύριο εμπόδιο, που είναι το άλυτο Κυπριακό πρόβλημα. Η επιθυμία της Τουρκίας να ενσωματωθεί στις «συμμαχίες» που δημιουργούνται στην Ανατολική Μεσόγειο γύρω από τον ορυκτό πλούτο και η επιθυμία της να διαδραματίσει ηγετικό ρόλο στην περιοχή, αποτελούν το δεύτερο μέρος του «καρότου» που η Κυπριακή Δημοκρατία μπορεί, μαζί με την Ελλάδα, να ρίξει στη σκακιέρα των συμφερόντων της γείτονος χώρας. Το έδαφος προσφέρεται, καθότι ήδη Τούρκοι Κίνημα Οικολόγων Περιβαλλοντιστών Σελίδα 9 από 20

10 αναλυτές αναφέρονται σε πολιτική απομόνωση της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο, όπου η χώρα τους διατηρεί φιλίες μόνο με την Ελλάδα. Το τρίτο μέρος του καρότου είναι η επιδίωξη της Τουρκίας για «μηδενικά προβλήματα» με τις γειτονικές χώρες και η αναβάθμιση του ρόλου που επιθυμεί να διαδραματίσει σε ευρύτερο διεθνές περιβάλλον. Η πρόσφατη παταγώδης αποτυχία της να καταστεί μη μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, έστειλε και τα αναγκαία μηνύματα στις φιλοδοξίες της γείτονος. Δεν είναι βέβαιο ότι η αλαζονική τουρκική πολιτική ηγεσία θα δελεαστεί σε ικανοποιητικό βαθμό από το προσφερόμενο δέλεαρ. Γι αυτό η Κυπριακή Δημοκρατία θα πρέπει, με/ή χωρίς τη βοήθεια της Ελλάδας, και ταυτόχρονα με την πολιτική του καρότου, να εκπονήσει σχέδιο σταδιακής χρήσης και της πολιτικής του μαστίγιου με σκοπό να καταστήσει δυσβάστακτο το πολιτικό και οικονομικό κόστος της μη λύσης για την Τουρκία. Το «μαστίγιο» μπορεί κατά καιρούς να λαμβάνει διάφορες μορφές. Τα κτυπήματα του όμως πρέπει να είναι συντονισμένα και να έχουν συσωρευτικό χαρακτήρα με σκοπό να περάσει το μήνυμα της αποφασιστικότητας των Ελληνοκυπρίων προς την Τουρκία. Β) Τα Ευρωπαϊκά εργαλεία Το κυριότερο πολιτικό όπλο που μπορεί να χρησιμοποιηθεί είναι η συντονισμένη παρέμβαση μέσω θεσμικών οργάνων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, κυρίως του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Η Κυπριακή Δημοκρατία έχει ήδη διαμηνύσει στους εταίρους της στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο (βλ. επιστολή του Προέδρου της Δημοκρατίας ημερομηνίας προς τους ανωτέρω εταίρους) ότι δεν πρόκειται να επιτρέψει το άνοιγμα ή το κλείσιμο οποιουδήποτε κεφαλαίου ενταξιακών διαπραγματεύσεων Ευρωπαϊκής Ένωσης / Τουρκίας (αναστολή των ενταξιακών διαπραγματεύσεων εφ όλων των κεφαλαίων). Το δικαίωμα αρνησικυρίας («βέτο») που διαθέτει, η Κυπριακή Δημοκρατία της δίνει αυτήν τη δυνατότητα. Κίνημα Οικολόγων Περιβαλλοντιστών Σελίδα 10 από 20

11 Θα πρέπει όμως να υπάρξει συνέπεια και συνέχεια. Τι πρέπει να γίνει; Προτείνουμε όπως: Σε μια προσεχή Σύνοδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου πρέπει να επιβεβαιωθεί η απόφαση της Κύπρου (ως η πιο πάνω Προεδρική επιστολή) και να καταγραφεί στα πρακτικά ως απόφαση του Σώματος. Στην ίδια Σύνοδο, να ζητηθεί όπως το Συμβούλιο αναβαθμίσει τη Δήλωσή του σχετικά με την παραβίαση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Κυπριακής Δημοκρατίας στην ΑΟΖ της Κύπρου (τουλάχιστον ανάλογο λεκτικό με αυτό του ψηφίσματος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στις ), να «καταδικάζει» τις επιθετικές ενέργειες της Τουρκίας στην Κυπριακή ΑΟΖ και να την καλεί να δεσμευτεί ότι δεν θα επαναλάβει στο μέλλον ανάλογες πράξεις ή απειλές που παραβιάζουν το Δίκαιο της Θάλασσας και τα νόμιμα δικαιώματα κράτους μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η δε «καταδίκη» να ανοίγει προοπτικές για πρόσθετη, αναβάθμιση του κόστους στον εισβολέα. Επίσης η Κύπρος να επιδιώξει σε μια προσεχή Σύνοδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, να ληφθεί απόφαση με την οποία να καλείται η επί τούτου αρμόδια Ευρωπαϊκή Επιτροπή να αναστείλει κάθε εργασία τεχνικής φύσεως σχετικά με τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις (καθολικό πάγωμα των διαπραγματεύσεων Ευρωπαϊκή Ένωση / Τουρκία). Η Κυπριακή Δημοκρατία, ενισχυόμενη και από την αρχή της αλληλεγγύης μεταξύ των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, να ζητήσει επιτακτικά την επιβολή κυρώσεων εναντίον της Τουρκίας, λόγω παράνομης κατοχής εδάφους κράτους μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ανάλογων με αυτές που επιβλήθηκαν εναντίον της Ρωσίας, διαχρονικού φίλου κράτους της Κύπρου, σε σχέση με την Ουκρανία. Ήδη, με επιστολή του Προέδρου της Δημοκρατίας με ημερομηνία προς τους ως άνω εταίρους του στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, γίνεται αναφορά στην εισήγηση για επιβολή κυρώσεων εναντίον της Τουρκίας. Το επόμενο βήμα θα πρέπει να είναι σχετική απόφαση του Συμβουλίου για κυρώσεις, ή τουλάχιστον η απειλή για προσεχή Κίνημα Οικολόγων Περιβαλλοντιστών Σελίδα 11 από 20

12 απόφαση περί κυρώσεων εναντίον του υπεύθυνου κράτους για κατοχή Κυπριακού / Ευρωπαϊκού εδάφους. Επιπλέον προτείνεται όπως σε μία από τις επόμενες Συνόδους του Συμβουλίου, η Κυπριακή Δημοκρατία, με επίσημη δήλωση της, να επισημαίνει τις ευθύνες της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το κενό δικαίου στις κατεχόμενες περιοχές της Κύπρου και τις επιπτώσεις τόσο στις περιοχές που ελέγχονται από τη Δημοκρατία, όσο και στην ευρύτερη Ευρωπαϊκή Ένωση και να ζητά διορθωτικά μέτρα από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ταυτόχρονα, στην ίδια επίσημη δήλωση, η οποία θα είναι μέρος των πρακτικών της Συνόδου, να διασαφηνίζεται ότι, εφόσον η Τουρκία δεν υλοποιεί τις υποχρεώσεις της, όπως αυτές πηγάζουν από το Πρωτόκολλο Προσαρμογής της Άγκυρας, δεν αναγνωρίζει όλα τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δεν αποσύρει τα κατοχικά στρατεύματα από το έδαφος κράτους μέλους και δεν συμβάλλει αποφασιστικά στην επίτευξη λύσης του Κυπριακού, η Κυπριακή Δημοκρατία εκφράζει τη διαφωνία της για οποιαδήποτε πρόσθετη συμφωνία Ευρωπαϊκή Ένωση / Τουρκία και / ή για οποιαδήποτε χρηματοδότηση και/ή συγχρηματοδότηση έργων και/ή δράσεων στην Τουρκία. Προκειμένου δε περί αρμοδιοτήτων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και / ή άλλων θεσμικών οργάνων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η επίσημη δήλωση θα πρέπει να υιοθετηθεί από το Συμβούλιο ως έκκληση προς τα αρμόδια αυτά όργανα. Για κάθε δράση στο Συμβούλιο να επιδιώκεται ο συντονισμός και η συνεργασία με την Ελλάδα και / ή με άλλες φίλες χώρες, να δημιουργούνται οι κατάλληλες, έστω και εφήμερες συμμαχίες και/ή συνεργασίες. Το σημαντικό είναι η Κύπρος να προχωρά σε κάθε Σύνοδο, να θέτει και να προβάλλει, ακόμη και μόνη, τα εθνικά ζωτικά της συμφέροντα. Οι συνθήκες και ο χώρος του Συμβουλίου προσφέρονται για συνεχή και αποτελεσματική δράση. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ως ο θεσμικός θεματοφύλακας των Συνθηκών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, θα πρέπει να κληθεί επίσημα, αρχικά από τον Υπουργό Εξωτερικών και, ακολούθως, από τον Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας, να λάβει πρακτικά μέτρα εναντίον της Τουρκίας. Κίνημα Οικολόγων Περιβαλλοντιστών Σελίδα 12 από 20

13 Η μη συμμόρφωση της Τουρκίας με το Πρωτόκολλο Προσαρμογής της Άγκυρας, η μη πλήρης εφαρμογή από την Τουρκία της συμφωνίας της με την Ευρωπαϊκή Ένωση για επανεισδοχή λαθρομεταναστών, η μη αναγνώριση της Κυπριακής Δημοκρατίας και η κατοχή Ευρωπαϊκού εδάφους στην Κύπρο, η απαγόρευση χρήσης των λιμανιών και του εναέριου χώρου της Τουρκίας από σκάφη/αεροσκάφη Κυπριακών / Ευρωπαϊκών συμφερόντων κλπ. παρέχει πρόσφορο έδαφος για επίσημη πρόσκληση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να λάβει αρμοδίως και καθηκόντως πρακτικά μέτρα εναντίον της Τουρκίας. Στην περίπτωση που η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αρνηθεί και/ή παραλείψει να λάβει τις αποφάσεις της αρμοδιότητάς της που επιβάλλονται από το κοινοτικό κεκτημένο, η Κυπριακή Δημοκρατία θα πρέπει να μελετήσει τάχιστα τη λήψη δικαστικών μέτρων «επί παραλείψει» ενώπιον του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ), εναντίον της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Είναι σύνηθες φαινόμενο κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης να λαμβάνουν δικαστικά μέτρα εναντίον της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, και αντιστρόφως. Επίσης σε συνεργασία με τον Κύπριο Επίτροπο να αξιοποιηθεί η συμμετοχή της Κύπρου στα θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο με την ιδιότητα του εκπροσώπου των λαών έχει αποδείξει, με το τελευταίο περί Κύπρου (ΑΟΖ) και Τουρκίας (ΝΑVTEX) ψήφισμα με ημερομηνία , ότι μπορεί να λαμβάνει πολύ πιο ξεκάθαρες θέσεις σε σχέση με την Κύπρο και την Τουρκία. Οι 6 Κύπριοι Ευρωβουλευτές έχουν αποδείξει ότι διαθέτουν τις αναγκαίες γνώσεις, το πολιτικό αισθητήριο / σθένος και τις ικανότητες προβολής των εθνικών συμφερόντων του Κυπριακού λαού. Η συστράτευση τους σε μια μελετημένη εθνική στρατηγική μπορεί να αποβεί άκρως υποβοηθητική στην επίτευξη των εθνικών στόχων. Αυτό που χρειάζονται πρωτίστως είναι η εκ των προτέρων συμφωνία με την Κυπριακή πολιτική ηγεσία ως προς τους εθνικούς στόχους και ως προς τη στρατηγική επίτευξης των στόχων (σύζευξη στόχων και εκάστοτε διαθέσιμων μέσων), ο συντονισμός με τους Κίνημα Οικολόγων Περιβαλλοντιστών Σελίδα 13 από 20

14 άλλους εκπροσώπους της Δημοκρατίας στα θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Συμβούλιο, Επιτροπή κ.ο.κ.) και η υποστήριξη του έργου τους από την Κυβέρνηση. Να ζητηθούν κυρώσεις σε επίπεδο τόσο Ευρωπαϊκής Ένωσης (παραβίαση του κοινοτικού κεκτημένου), όσο και Συμβουλίου Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης (47 χώρες) για μη εκτέλεση των καταδικαστικών αποφάσεων του ΕΔΑΔ σε σχέση με την παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Κύπρο από την Τουρκία. Πέραν των θεσμικών οργάνων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η Κυπριακή Δημοκρατία θα πρέπει να ενισχύσει τις διπλωματικές αποστολές της σε όλα τα κράτη μέλη. Η Κυπριακή Δημοκρατία μπορεί και πρέπει να αντέξει το συνεπαγόμενο οικονομικό κόστος. Ο συντονισμός των Κυπρίων σε σχέση με τα όργανα και άλλα κέντρα λήψης αποφάσεων στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στο Συμβούλιο της Ευρώπης μπορεί να ανατεθεί, - είτε στην Μόνιμη Αντιπροσωπεία της Κύπρου στις Βρυξέλλες, - είτε σε ειδικό επιστήμονα Ευρωπαϊκού δικαίου και διεθνούς δημοσίου δικαίου / Υφυπουργό παρά τω Προέδρω, ειδικά για το θέμα του έγκαιρου εντοπισμού πεδίων δράσης/παρέμβασης και τεχνικού συντονισμού της εθνικής δράσης, σε συνεργασία με το Συμβούλιο Γεωστρατηγικών Μελετών. Ως αναπόσπαστο μέρος της νέας στρατηγικής για επίλυση του Κυπριακού, οι πολιτικές αποφάσεις στρατηγικής και τακτικής για τα μέτρα που θα προτείνονται από την Κυπριακή Δημοκρατία με στόχο τη μέγιστη δυνατή αξιοποίηση της ιδιότητας κράτους μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και την ταυτόχρονη σταδιακή αύξηση του κόστους της κατοχής, θα πρέπει να λαμβάνονται σε τακτική σύσκεψη ανά διμηνία ή τριμηνία και εκτάκτως, εάν χρειαστεί. Στην εν λόγω σύσκεψη θα λαμβάνουν μέρος, υπό την Προεδρία του Προέδρου της Δημοκρατίας, οι αρχηγοί των κοινοβουλευτικών κομμάτων, οι 6 Ευρωβουλευτές, ο Υπουργός Εξωτερικών συνοδευόμενος από τον Μόνιμο Αντιπρόσωπο της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση και ο πιο πάνω αναφερόμενος Υφυπουργός παρά τω Προέδρω, εάν διοριστεί. Κίνημα Οικολόγων Περιβαλλοντιστών Σελίδα 14 από 20

15 Γ) Διεθνοποίηση Σε ευρύτερο διεθνές επίπεδο, πέρα της μεθοδικής αξιοποίησης της ιδιότητας κράτους μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το κράτος της Κυπριακής Δημοκρατίας, ως υποκείμενο του διεθνούς δικαίου, μπορεί να αξιοποιήσει ακόμη πιο αποτελεσματικά τη στρατηγικής σημασίας γεωστρατηγική του θέση και την εν εξελίξει ανακάλυψη υδρογονανθράκων. Η συμμετοχή της Κύπρου στον ΟΗΕ, στο Συμβούλιο της Ευρώπης και σε πληθώρα άλλους διεθνείς οργανισμούς, όπου η Κύπρος διαθέτει και ψήφο, της επιτρέπει να βάλλει συνεχώς κατά της Τουρκίας/κατοχικής δύναμης, αφού διαμορφώσει πρώτα τις κατάλληλες συνθήκες και/ή κάθε φορά που οι υπάρχουσες συνθήκες και συμμαχίες το επιτρέπουν. Η πρόσφατη, ουσιαστική ή ελάχιστη, έστω, συνδρομή της Κύπρου στην αποτυχία της Τουρκίας να εκλεγεί μη μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, αποτελεί παράδειγμα των δυνατοτήτων της Κύπρου στη διεθνή Κοινότητα των κρατών. Προς τον σκοπό αυτό, θα πρέπει να δοθούν σαφείς οδηγίες προς τις Κυπριακές διπλωματικές αντιπροσωπείες σε όλους τους διεθνείς Οργανισμούς και στα κράτη ανά το παγκόσμιο, οι οποίες πρέπει να αναβαθμιστούν ποιοτικά και ποσοτικά. Αναφορικά με τους υδρογονάνθρακες, ορθά η Κυπριακή Κυβέρνηση υπογράφει διμερείς και τριμερείς συμφωνίες με κράτη της περιοχής. Η διασφάλιση όμως της ειρηνικής εκμετάλλευσης του κοινού ορυκτού πλούτου, θα πρέπει να οδηγήσει σε συμπλήρωση των διακρατικών συμφωνιών με κάποιες από τις χώρες αυτές (Ισραήλ, Ελλάδα, Αίγυπτο, Ιορδανία κ.ο.κ.) με σχετικές αμυντικές διατάξεις, οι οποίες θα επιτρέπουν π.χ. τη στάθμευση πολεμικών αεροπλάνων και πλοίων στα Κυπριακά αεροδρόμια και λιμάνια, αντιστοίχως, με σκοπό τη διασφάλιση της σταθερότητας, της ασφάλειας, της ειρήνης και της ευημερίας των λαών στην περιοχή. Ανάλογο διπλωματικό άνοιγμα θα πρέπει να γίνει και προς τη Ρωσία, τη Γαλλία, την Κορέα, την Ιταλία κ.ο.κ., οι οποίες έχουν ουσιαστικά συμφέροντα στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και έντονο ενδιαφέρον για την απειλούμενη ασφάλεια και την ειρήνη στην περιοχή. Κίνημα Οικολόγων Περιβαλλοντιστών Σελίδα 15 από 20

16 Το Συμβούλιο Γεωστρατηγικών Μελετών θα πρέπει να κληθεί να υποβάλει ολοκληρωμένο σχέδιο δράσης για την ασφαλή και αποτελεσματική αξιοποίηση της γεωστρατηγικής θέσης της Κύπρου, όπως διαμορφώνεται με την κλιμακούμενη κρίση στη Μέση Ανατολή και την ανακάλυψη ουσιαστικών ποσοτήτων υδρογονανθράκων στην Ανατολική Μεσόγειο. Δ) Αμυντική θωράκιση Η συνεχιζόμενη κατοχή μεγάλου μέρους του Κυπριακού εδάφους από την Τουρκία, η διεκδίκηση δικαιωμάτων επί της Κυπριακής ΑΟΖ και η επιθετική της στάση καθώς και η πολιτική αστάθεια στην ευρύτερη περιοχή, επιβάλλουν και την αναβάθμιση της αμυντικής ικανότητας της Κύπρου. Πέρα των συμφωνιών με πολύ ισχυρά κράτη (ως ανωτέρω), με σκοπό την ασφάλεια και τη σταθερότητα στην περιοχή, η Κυπριακή Δημοκρατία θα πρέπει να μεριμνήσει για την συμβολή της στη δική της αμυντική ικανότητα. Η αναβάθμιση θα πρέπει να καλύπτει τα χερσαία στρατιωτικά μέσα, αλλά και την απόκτηση σκαφών και αεροσκαφών, τα οποία να διαθέτουν ικανοποιητική δύναμη αποτροπής, σε βαθμό που να καθιστούν υψηλό το πολιτικό και οικονομικό κόστος κάθε εισβολέα στην ΑΟΖ. Ταυτόχρονα, θα καθιστούν τη Κυπριακή Δημοκρατία κράτος αξιόπιστο έναντι των διεθνών υποχρεώσεων του για έρευνα και διάσωση στο θαλάσσιο χώρο που της αναλογεί. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο η μείωση της στρατιωτικής θητείας πρέπει να ενταχθεί σε ένα σχέδιο εκσυγχρονισμού και αλλαγής προσανατολισμού σχεδιασμών της ΕΦ και οπωσδήποτε πάντα να χρησιμοποιείται ως εργαλείο πίεσης για αποχώρηση των τουρκικών στρατευμάτων. Ε) Αξιοποίηση του διεθνούς δημοσίου δικαίου Το κράτος της Κυπριακής Δημοκρατίας διαθέτει διευρυμένες δυνατότητες προσφυγής σε διεθνή και άλλα εθνικά δικαστήρια και / ή διαιτητικά όργανα προς διασφάλιση των εθνικών του δικαιωμάτων και των δικαιωμάτων των πολιτών του. Κίνημα Οικολόγων Περιβαλλοντιστών Σελίδα 16 από 20

17 Η επιτυχής τέταρτη διακρατική προσφυγή της Κύπρου και οι άλλες επιτυχείς προσφυγές πολιτών της στο ΕΔΑΔ εναντίον της Τουρκίας, οι αποφάσεις Αναστασίου και Μελέτη Αποστολίδη στο ΔΕΚ (τώρα ΔΕΕ), οι αποφάσεις εθνικών δικαστηρίων στην Ευρώπη και στην Αμερική για επαναπατρισμό κλαπέντων από τα κατεχόμενα εδάφη αντικειμένων Κυπριακής πολιτιστικής κληρονομιάς αποτελούν ενδείξεις για ένα ευρύτατο φάσμα δικαστικών διαδικασιών τις οποίες τόσο το κράτος, οι θεσμοί (π.χ. η Εκκλησία) αλλά και απλοί πολίτες, μπορούν να κινητοποιήσουν με αποτέλεσμα ουσιαστικό κόστος για την Τουρκία, το ψευδοκράτος και τους μετ αυτών συναλλασσόμενους. Η Κυπριακή Δημοκρατία δύναται ακόμη να προσφύγει και σε άλλα διεθνή και εθνικά Δικαστήρια εναντίον της Τουρκίας, ιδιαίτερα για εγκλήματα πολέμου (π.χ. εποικισμός κατεχόμενων εδαφών), κατά της ανθρωπότητας (π.χ. ομαδικοί βιασμοί γυναικών, ομαδικές εκτελέσεις κ.ο.κ.). ΣΤ) Μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης Τα μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης δεν είναι αυτοσκοπός. Πολλές φορές έχουν αντιμετωπιστεί με επιφύλαξη γιατί ο τρόπος που προβλήθηκαν από κάποιες πλευρές, εμπεριείχε τον κίνδυνο να χρησιμοποιηθούν ως παυσίπονο και ως μέτρα επιβράβευσης και μονιμοποίησης της παρούσας κατάστασης (στάτους κβο). Γι αυτό πρέπει να αντιμετωπίζονται ως πακέτο και να προωθούνται συνολικά, πάντα με βάση ένα βραχυπρόθεσμο ορίζοντα. Πρέπει επίσης να γίνεται παρακολούθηση της εφαρμογής τους και επαναξιολόγηση των επιπτώσεων τους στην πορεία. Επιγραμματικά εμείς έχουμε εισηγηθεί τα εξής: Πρέπει να προωθηθεί δυναμικά η πρόταση για επανεγκατάσταση όλων των νόμιμων κατοίκων στην πόλη της Αμμοχώστου και οικολογική ανοικοδόμηση της πόλης (Πράσινη Αμμόχωστος). Οι αντιδράσεις των Τούρκων πρέπει να καταγγελθούν διεθνώς και να εκτεθούν για την άτεγκτη τους στάση. Κίνημα Οικολόγων Περιβαλλοντιστών Σελίδα 17 από 20

18 Άλλα μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης που πρέπει να προωθηθούν είναι η δημιουργία αποστρατικοποιημένων περιοχών υπό τη διοίκηση των Ηνωμένων Εθνών (π.χ. εντός των τειχών παλιά Λευκωσία, Μαρωνίτικα χωριά, Καρπασία) που να προσφέρουν συνθήκες συνεύρεσης και συμβίωσης Τουρκοκύπριων, Ελληνοκύπριων και άλλων νόμιμων κατοίκων της Κύπρου. Πρέπει επίσης να προωθηθεί το άνοιγμα περισσότερων οδοφραγμάτων (Κοκκίνων, Μεσαορίας), άρση των περιορισμών στη διακίνηση προσώπων (των νόμιμων βέβαια κατοίκων). Επαναξιολόγηση του κανονισμού της Πράσινης Γραμμής ούτως ώστε να αντιμετωπίζονται οι κίνδυνοι λαθρεμπορίου. Επανεγκατάσταση των κατοίκων στην Καρπασία, Μαρωνίτικα χωριά αλλά και οπουδήποτε αλλού υπάρχει ενδιαφέρον π.χ. πρωτοβουλία Δήμου Κερύνειας (εφαρμογή δικαιώματος εγκατάστασης). Να ζητηθεί η αποχώρηση όλων των Τουρκικών κατοχικών στρατευμάτων με παράλληλη μείωση των δυνάμεων της Εθνικής Φρουράς (μείωση στρατιωτικής θητείας). Προώθηση των κοινών προγραμμάτων για την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς και του φυσικού περιβάλλοντος με έμφαση στις κατεχόμενες περιοχές. Ενίσχυση της προσπάθειας για εξακρίβωση της τύχης των αγνοουμένων της Κυπριακής τραγωδίας. Δημιουργία «επιτροπής αλήθειας» για διερεύνηση υποθέσεων καταπάτησης ανθρωπίνων δικαιωμάτων και εγκλημάτων πολέμου. 5. Τακτικό σχέδιο εφαρμογής 1. Δημιουργία Μονάδας Στρατηγικού Σχεδιασμού, με διεθνούς επιπέδου επιστήμονες. Κίνημα Οικολόγων Περιβαλλοντιστών Σελίδα 18 από 20

19 2. Μελέτη των εμπλεκομένων συμφερόντων και της δυναμικής της περιφερειακής ασφάλειας. Σύναψη συμφωνιών συνεργασίας και αμυντικής συμμαχίας. 3. Διαμόρφωση σχεδίου ενεργειών με βάση τη μέθοδο διαγνωστικής ανάλυσης (SWOT) (επισυνάπτεται παράρτημα εισήγησης Δεξαμενής Σκέψης ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ). 4. Αναβάθμιση της στρατιωτικής ικανότητας άμυνας της Κύπρου, ιδιαίτερα σε σχέση με την ΑΟΖ (υποτυπώδες, έστω, εθνικό πολεμικό ναυτικό και πτητικά στρατιωτικά μέσα πολεμικής αεροπορίας). 5. Αξιοποίηση της γεωγραφικής θέσης της Κύπρου και των κοιτασμάτων υδρογονανθράκων ως γεωπολιτικών πλεονεκτημάτων. 6. Ανάθεση σε διεθνούς κύρους συνταγματολόγους της κατάρτισης σχεδίου τροποποίησης του Κυπριακού Συντάγματος στη βάση των διεθνώς αναγνωρισμένων αρχών, των Ευρωπαϊκών αρχών και του διεθνούς συνταγματικού δικαίου και με αφετηρία το Σύνταγμα του Αξιολόγηση των προτάσεων των συνταγματολόγων και συζήτηση με την κοινωνία των πολίτων με τη συμμετοχή οργανωμένων συνόλων από τις εθνικές κοινότητες (Ελληνοκύπριους και Τουρκοκύπριους) και τις θρησκευτικές ομάδες, τις παραγωγικές τάξεις, τις συντεχνίες, τις μη κυβερνητικές οργανώσεις κ.ο.κ., ως μια σύγχρονη μορφή λαϊκής αναθεωρητικής συντακτικής διάσκεψης. 8. Η συνταγματική δομή της Κυπριακής Δημοκρατίας, η κατανομή εξουσιών, οι διεθνείς και Ευρωπαϊκές σχέσεις, τα ανθρώπινα δικαιώματα και η εφαρμογή τους αφού τελικά πάρουν τη μορφή τροποποίησης του υφιστάμενου Συντάγματος του 1960 (που υπενθυμίζεται ότι αφορά γεωγραφικά Ενιαίο Κράτος με δικοινοτικό χαρακτήρα), με τις ανάλογες μεταβατικές διατάξεις και παραρτήματα, να κατατεθούν στα Ηνωμένα Έθνη και στην Ευρωπαϊκή Ένωση ως πρόταση για λύση του Κυπριακού με την απαίτηση να αναλάβουν οι διεθνείς αυτοί οργανισμοί τη διοργάνωση δημοψηφίσματος μεταξύ των νόμιμων πολιτών της Κυπριακής Δημοκρατίας (εννοείται ότι αποκλείονται από το δημοψήφισμα οι έποικοι). 9. Στο τελικό στάδιο της διαδικασίας και αφού διαμορφωθεί συμφωνία να συγκληθεί διεθνής διάσκεψη με τη συμμετοχή των μόνιμων μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, της Ευρωπαϊκής Ένωσης, της Ελλάδας, της Τουρκίας και της Κυπριακής Δημοκρατίας για τα θέματα της διεθνούς πτυχής του Κυπριακού, με Κίνημα Οικολόγων Περιβαλλοντιστών Σελίδα 19 από 20

20 στόχο την κατάργηση των αναχρονιστικών βάσεων και διευκολύνσεων σε ξένες δυνάμεις. 10.Αντικατάσταση των κατοχικών δυνάμεων από στρατιωτικές δυνάμεις του ΟΗΕ, χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και / ή άλλης συμφωνημένης προελεύσεως χώρες (π.χ. Συμβουλίου Ασφαλείας ΟΗΕ), για τη μεταβατική περίοδο με αποτελεσματικούς όρους εντολής που να διασφαλίζουν την ασφάλεια και την ειρήνη. Επίλογος Η πρότασή μας εισάγει νέες διαδικασίες πέραν των τετριμμένων και καθιερωμένων διαπραγματεύσεων μέσω των ηγετών των δύο κοινοτήτων που οδήγησαν στην παγίωση των κατοχικών δεδομένων και στην καθολική απογοήτευση. Πρέπει να καταφέρουμε να δούμε το Κυπριακό πέραν από το κουτί, όπως αυτό καθιερώθηκε τα τελευταία 37 σχεδόν χρόνια. Πρέπει να εγκαταλείψουμε τη λογική «business as usual», γιατί αυτή οδηγεί το Κυπριακό, είτε σε τέλμα είτε σε περαιτέρω οδυνηρές υποχωρήσεις. Η προσπάθεια κάποιων να χαρακτηρίσουν τις προτάσεις μας ως «μη πειστικές» φανερώνει την αδυναμία τους να σκεφτούν με εναλλακτικό τρόπο, να απελευθερωθούν από τις αγκυλώσεις των 40 χρόνων ατέρμονων και επιζήμιων συνομιλιών, να βγουν από το κατεστημένο κουτί και με θάρρος να αντιμετωπίσουν τις πραγματικότητες αλλά και τις δυνατότητες αναλαμβάνοντας τις απορρέουσες ευθύνες για απεγκλωβισμό και δημιουργία μιας νέας προοπτικής για την Κύπρο και το λαό μας. Κίνημα Οικολόγων Περιβαλλοντιστών Κίνημα Οικολόγων Περιβαλλοντιστών Σελίδα 20 από 20