TO ΕΜΒΟΛΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΤΡΑΧΗΛΟΥ ΤΗΣ ΜΗΤΡΑΣ Ο ΒΑΘΜΟΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ΤΟΥ ΚΟΙΝΟΥ ΚΑΙ Η ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ

Transcript

1 11 TO ΕΜΒΟΛΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΤΡΑΧΗΛΟΥ ΤΗΣ ΜΗΤΡΑΣ Ο ΒΑΘΜΟΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ΤΟΥ ΚΟΙΝΟΥ ΚΑΙ Η ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ της ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΤΡΑΓΟΥΛΙΑ Τμήμα Δημοσίων Σχέσεων Και Επικοινωνία Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Ιονίων Νήσων Αργοστόλι Κεφαλληνίας Σεπτέμβριος 2013

2 12 TO ΕΜΒΟΛΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΤΡΑΧΗΛΟΥ ΤΗΣ ΜΗΤΡΑΣ Ο ΒΑΘΜΟΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ΤΟΥ ΚΟΙΝΟΥ ΚΑΙ Η ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ. Η πτυχιακή εργασία εγκρίθηκε από: Το όνομα του επιβλέποντος εδώ Το όνομα του μέλους της επιτροπής εδώ Το όνομα του μέλους της επιτροπής εδώ

3 13 ΠΕΡΙΛΗΨΗ Αντικείμενο της παρούσας πτυχιακής εργασίας είναι η εκτίμηση του βαθμού ενημέρωσης για την πρόληψη του καρκίνου τραχήλου μήτρας στο γυναικείο πληθυσμό των φοιτητριών που φοιτούν στο ΤEΙ Ιονίων Νήσων Αργοστολίου, στο τμήμα Δημοσίων Σχέσεων και Επικοινωνίας. Επιμέρους στόχοι είναι η καταγραφή της συμμετοχής των γυναικών στον προσυμπτωματικό έλεγχο και η διερεύνηση παραγόντων που επηρεάζουν τη συμμετοχή τους Αρχικά παρατίθεται ιστορικά στοιχεία για τη σχέση των Δημοσίων Σχέσεων με τις εκστρατείες ενημερώσεις κοινού. Καταγράφεται από επιστημονικής πλευράς το ιστορικό του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας και οι μέθοδοι πρόληψης του. Τέλος παρουσιάζονται και σχολιάζονται τα ευρήματα της έρευνας που πραγματοποιήθηκε αναφορικά με το πόσο οι φοιτήτριες του ΤΕΙ Ιονίων Νήσων του τμήματος Δημοσίων Σχέσεων Και Επικοινωνίας είναι ενημερωμένες για το τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, τα αίτια, τους τρόπους πρόληψης, τις πηγές ενημέρωσης και τους τρόπους αντιμετώπισης Λέξεις κλειδιά: ΚΤΜ (Καρκίνος του Τραχήλου τη Μήτρας), Πρόληψη, HPV, εμβόλιο κατά του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας

4 14 ABSTRACT The aim of this paper is to assess the extent of information for the prevention of cervical cancer in the female population of the female students studying at the TEI of Ionian Islands in Argostoli, dpt. of Public Relations and Communication. Other objectives are among other to record the participation of women in the screening and the investigation of factors that influence their participation. At first historical data on the relationship between public relations and public information campaigns are given. Moreover, the record of the cervical cancer is scientifically given along with the methods of prevention. Finally, the findings of the survey being conducted regarding whether the students of the Technological Educational Institute of Ionian Islands, Department of Public Relations and Communications are aware of the cancer of the cervix, the causes, the methods of prevention, the sources of information and the ways of response are presented and discussed. Keywords: CVC (Cancer of the Uterine Cervix), Prevention, HPV, vaccine for the cervical cancer.

5 15 ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ Κεφάλαιο Σελίδα I. ΕΙΣΑΓΩΓΗ II. ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑΣ 2.1 Δημόσιες Σχέσεις, Επικοινωνία Εφαρμογές των Δημόσιων Σχέσεων Εκστρατείες ενημέρωσης κοινού Τεχνικές και εργαλεία εφαρμογής Βασικές αρχές σχεδιασμού καμπάνιας Case Studies Μελέτες Περιπτώσεων III. Ο ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΟΥ ΤΡΑΧΗΛΟΥ ΤΗΣ ΜΗΤΡΑΣ ΚΑΙ Ο ΒΑΘΜΟΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ΤΟΥ ΚΟΙΝΟΥ 3.1 Τι είναι ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας Αιτίες, τρόποι μετάδοσης και Μέθοδοι πρόληψης Το εμβόλιο κατά του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας Η σημασία της ενημέρωσης του κοινού Ο βαθμός ενημέρωσης του κοινού στην Ελλάδα Ο βαθμός ενημέρωσης του κοινού στο εξωτερικό IV. ΚΟΙΝΑ ΣΤΟΧΟΣ ΚΑΙ ΦΟΡΕΙΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ 4.1 Τα κοινά στόχος της ενημέρωσης (target groups) Φορείς ενημέρωσης για τον ΚΤΜ Υπο-ενότητες 4.2:1 Υπουργείο Υγείας :2 Μη Κερδοσκοπικοί Οργανισμοί Σωματεία Σύλλογοι :3 Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης V. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ 5.1 Σκοπός της έρευνας και ερευνητικά ερωτήματα Σχεδιασμός και διεξαγωγή της έρευνας Το ερωτηματολόγιο Περιγραφή του δείγματος... 73

6 16 Κεφάλαιο Σελίδα VI. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ-ΣΥΖΗΤΗΣΗ 6.1 Η ενημέρωση των σπουδαστριών για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας Πηγές ενημέρωσης των σπουδαστριών για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας Η στάση των σπουδαστριών σε σχέση με τον προσυπτωματικό έλεγχο Ο βαθμός ενημέρωσης των σπουδαστριών σχετικά με τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ VII. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΠΙΝΑΚΩΝ Πίνακας Σελίδα ΚΕΦΑΛΑΙΟ III 3.4 Ο βαθμός ενημέρωσης του κοινού στην Ελλάδα Πίνακας 3.5:1 Μορφές καρκίνου στην Ελλάδα επιπτώσεις και θνησιμότητα Πίνακας 2.5:2 Αριθμός κρουσμάτων ανά ανδρών και γυναικών σε μορφές καρκίνου Ο βαθμός ενημέρωσης του κοινού στο εξωτερικό Πίνακας 3.6:1 Στοιχεία που περιλαμβάνονται στο θέμα των ομάδων εστίασης Πίνακας 2.6:2 Θέματα που τέθηκαν από τις γυναίκες μετά την ανάγνωση των πληροφοριών για τον HPV κατά τη διάρκεια των ομάδων εστίασης V. ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ

7 17 Πίνακας 5.4:1 Ηλικιακή κατανομή δείγματος Πίνακας 5.4:2 Κατανομή δείγματος ανά εξάμηνο σπουδών Πίνακας 5.4:3 Κατανομή δείγματος ανά τόπο μόνιμης κατοικίας ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΓΡΑΦΗΜΑΤΩΝ Γράφημα Σελίδα ΚΕΦΑΛΑΙΟ III Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας και ο βαθμός ενημέρωσης του κοινού Γράφημα 3.5.1: Γνωρίζετε ότι ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας προλαμβάνεται μέσω εμβολιασμού;...35 Γράφημα 3.5.2: Γνωρίζετε ότι το εμβόλιο έναντι του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας είναι στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών και καλύπτεται πλήρως από τα ασφαλιστικά ταμεία για τις ηλικίες ετών;...36 Γράφημα 3.5.3: Έχετε εμβολιαστεί έναντι του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας;...37 Γράφημα Πόσες φορές έχετε κάνει Pap test την τελευταία 10ετία ;...38 Γράφημα 3.5.5: Ηλικία;...39 Γράφημα 3.5.6: Πόσες φορές έχετε κάνει Pap test την τελευταία 10ετία ; cross tabulation;...40 Γράφημα 3.5.7: Γνωρίζετε ότι το εμβόλιο έναντι του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας είναι στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών και καλύπτεται πλήρως από τα ασφαλιστικά ταμεία για τις ηλικίες ετών; *Ηλικία cross tabulation...41 Γράφημα 3.5.8: Αν έχετε κόρη 12 ετών και άνω έχει εμβολιαστεί;...42 Γράφημα 3.5.9: Γνωρίζετε ότι ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας προλαμβάνεται μέσω εμβολιασμού; *Ηλικία cross tabulation.43 Γράφημα : Γνωρίζετε ότι το εμβόλιο έναντι του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας είναι στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών και καλύπτεται πλήρως από τα ασφαλιστικά ταμεία για τις ηλικίες ετών; ; *Ηλικία cross tabulation 44 Επιδημιολογία Γράφημα 3.5:1 Σταθμισμένος για την ηλικία συντελεστής θνησιμότητας από καρκίνο τραχήλου της μήτρας στην Ευρωπαϊκή Ένωση (27 χώρες), το διάστημα Γράφημα 3.5:2: Σταθμισμένος για την ηλικία συντελεστής θνησιμότητας από καρκίνο τραχήλου μήτρας στην Ελλάδα, το διάστημα

8 18 Γράφημα 3.5:3: Πιο συχνές μορφές καρκίνου: οι γυναίκες στην Ελλάδα...51 Γράφημα 3.5:1 Μορφές καρκίνου στην Ελλάδα επιπτώσεις και θνησιμότητα Γράφημα 3.5:2 Μορφές καρκίνου στην Ελλάδα επιπτώσεις Γράφημα 3.5:3 Μορφές καρκίνου στην Ελλάδα θνησιμότητα.55 VI. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ-ΣΥΖΗΤΗΣΗ Γράφημα 6.1: Η συχνότητα της πάθησης Γράφημα 6.2: Η πρόληψη του καρκίνου τραχήλου της μήτρας Γράφημα 6.3:Οι αιτίες του καρκίνου τραχήλου της μήτρας Γράφημα 6.4 Τρόποι πρόληψης του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας Γράφημα 6.5: Μέσα ενημέρωσης για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας Γράφημα 6.6:Ο ιός HPV Γράφημα 6.7 Μέσα ενημέρωσης για τον ιό HPV Γράφημα 6.8 Τρόποι μετάδοσης του ιού HPV Γράφημα 6.9 Η μόλυνση από τον ιό HPV Γράφημα 6.10 Τρόποι πρόληψης για τον ιό HPV Γράφημα 6.11 Η σεξουαλική δραστηριότητα Γράφημα 6.12 Το τεστ Παπανικολάου Γράφημα 6.13:1 Σε ποια ηλικία κάνατε τεστ Παπανικολάου Γράφημα 6.13:2 Για ποιους λόγους δεν έχετε κάνει τεστ Παπανικολάου Γράφημα 6.14 Κάθε πότε πρέπει να γίνεται τεστ Παπανικολάου Γράφημα 6.15 Τρόποι ενημέρωσης για το τεστ Παπανικολάου Γράφημα 6.16 Η ηλικία των σπουδαστριών Γράφημα 6.17 τόπο μόνιμης κατοικίας Γράφημα 6.18 Εξάμηνο σπουδών VII. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ..95 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ..99

9 19 ΚΕΦΑΛΑΙΟ I ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η υγεία της γυναίκας ως ζητούμενο, διαμορφώνει διεθνώς έντονο προβληματισμό και προτάσσει αναγκαιότητες προς την κατεύθυνση ενός μοντέλου ολιστικής αντίληψης για την υγεία. Βασικό δικαίωμα για όλες τις γυναίκες, όπως και για κάθε άνθρωπο, είναι η Υγεία ως κατάσταση πλήρους σωματικής, πνευματικής και κοινωνικής ευεξίας και όχι απλά απουσία αρρώστιας ή αναπηρίας, έτσι όπως ορίστηκε στη Διεθνή Συνδιάσκεψη του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (Π.Ο.Υ.) και της UNICEF που έγινε στην Alma-Ata της πρώην Σοβιετικής Ένωσης το Για να επιτευχθεί η υγεία στον πληθυσμό, σύμφωνα με το πνεύμα της Συνδιάσκεψης της Αlma-Ata, χρειάζεται μια πολυδιάστατη προσέγγιση της υγείας του. Η επικρατούσα αντίληψη, μονοδιάστατα ιατροκεντρική και θεραπευτική, έχει ήδη εισέλθει σε κρίση και διαμορφώνονται έτσι οι όροι για ένα νέο Παράδειγμα της ιατρικής επιστήμης, το οποίο επικεντρώνει στον άνθρωπο σαν ολότητα και προάγει την υγεία του μέσα στο περιβάλλον που ζει, δίνοντας έμφαση στη σχέση γιατρού ασθενή. Το νέο Παράδειγμα της ιατρικής επιστήμης μπορεί να βρει εφαρμογή στην κοινότητα, καθώς αυτή αποτελεί το βιοψυχοκοινωνικό περιβάλλον του ανθρώπου και μέσα στα πλαίσια της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας. Οι υπηρεσίες που παρέχει στην κοινότητα η Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας (Π.Φ.Υ.) βασίζονται σε μια ολιστική προσέγγιση της υγείας και της αρρώστιας, έχουν συνέχεια και συνέπεια, σχεδιάζονται με βάση τις ανάγκες του τοπικού πληθυσμού, πραγματώνονται και αξιολογούνται. H προσέγγιση της υγείας της γυναίκας με ολιστικό τρόπο, έξω από το μονοδιάστατο θεραπευτικό μοντέλο και με έμφαση στην πρόληψη της ασθένειας, μπορεί να ξεκινήσει και, σε πολλές περιπτώσεις, να ολοκληρωθεί στην ΠΦΥ. Η πρόληψη στο γυναικείο πληθυσμό έχει διεθνώς εστιαστεί στην πρόληψη του καρκίνου του τραχήλου μήτρας, με κατ εξοχήν πεδίο παρέμβασης την κοινότητα. Οι σχεδιασμένες προληπτικές παρεμβάσεις ακολουθούν μετά από την εκτίμηση των αναγκών υγείας των γυναικών στα πλαίσια της Π.Φ.Υ Στην Ελλάδα, τέτοιου είδους εκτιμήσεις και παρεμβάσεις είναι σχεδόν ανύπαρκτες, τόσο λόγω της έλλειψης επιδημιολογικών δεδομένων στην ΠΦΥ, όσο και λόγω της έλλειψης σχεδιασμένης πολιτικής πρόληψης από τις υπηρεσίες υγείας. Σκοπός της εργασίας αυτής είναι η διερεύνηση των αναγκών υγείας που αφορούν στην πρόληψη του καρκίνου τραχήλου μήτρας στο γυναικείο πληθυσμό ΤΕΙ Ιονίων Νήσων στόχοι είναι: η καταγραφή της αναλογίας συμμετοχής των γυναικών στις ενδεικνυόμενες ανά ηλικία προληπτικές εξετάσεις η ανίχνευση των πιθανών μεταβλητών που επηρεάζουν την αποτελεσματικότητα των υπηρεσιών υγείας στις προληπτικές παρεμβάσεις η καταγραφή του βαθμού ενημέρωσης για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας Η μελέτη πεδίου έγινε το τμήμα Δημοσίων σχέσεων και Επικοινωνίας του ΤΕΙ Ιονίων Νήσων, κατά τη διάρκεια της Α & Β εξεταστικής περιόδου εαρινού εξαμήνου 2010.

10 20 Δημόσιες σχέσεις και οι εκστρατείες ενημέρωσης κοινού

11 21 ΚΕΦΑΛΑΙΟ II ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑΣ Δημόσιες σχέσεις και οι εκστρατείες ενημέρωσης κοινού 2.1 Δημόσιες Σχέσεις, Επικοινωνία Η επικοινωνία αποτελεί την πεμπτουσία των Δημοσίων Σχέσεων. Η λέξη επικοινωνία (communication) προέρχεται από τη λατινική communis, που σημαίνει «κοινό» «κοινωνία». Στόχος της επικοινωνίας είναι να δημιουργήσει «κοινότητα», ομάδα ανθρώπων που να έχουν μεταξύ τους κάτι κοινό. Να έχουν ταύτιση ψυχική ή ταύτιση ιδεών κα απόψεων. Στα ελληνικά «κοινωνία» και «κοινωνώ» είναι λέξεις βαθύτερες και ουσιαστικότερες από άλλες ξενικές. Σημαίνουν συμμετοχή στην ψυχική ή ιδεολογική άποψη, σημαίνουν ενότητα σκέψης και δράσης. Γι αυτό στην κατάστρωση ενός επιτυχημένου προγράμματος δημοσίων σχέσεων απαιτείται πρώτα η κατανόηση της λειτουργίας, της επικοινωνίας και της σημασίας που έχει. Για να είναι αποτελεσματική η επικοινωνία, ο πομπός πρέπει να χρησιμοποιεί όρους (και λέξεις), που να σημάνουν γιο τον Δέκτη τα ίδια που σημαίνουν για τον Πομπό. (Στ. Διονυσόπουλος και Β. Λαμπρόπουλου, 1994: 27) Αν επιχειρούσαμε μία έρευνα για την πιο πολυσυζητημένη λέξη στον κόσμο, θα βλέπαμε ότι η λέξη επικοινωνία, θα βρισκόταν σε σημαντική απόσταση, πρώτη, από τις λέξεις ειρήνη, πόλεμος, έρωτας και οικονομία. Η επικοινωνία είναι μία πολυδιάστατη έννοια που αγκαλιάζει φιλοσοφικά, θα λέγαμε, όλο το φάσμα του ανθρώπινου είναι. Είναι η λέξη που δικαιώνει και δικαιολογεί την ανθρώπινη ύπαρξη σε αυτό τον πλανήτη και παράλληλα τονίζει την αναγκαιότητα της καλλιέργειάς από τον άνθρωπο, αφού ο τελευταίος χωρίς αυτή, όχι μόνο δεν μπορεί να ζήσει, αλλά αντίθετα είναι σε θέση να φτάσει τα όρια την απομόνωσης, που με η σειρά της φέρνει την αγωνία, το φόβο, την ανθρώπινη κατάπτωση, την τρέλα, την καταστροφή. Όλη μας η ζωή είναι μία επικοινωνία και κάθε μας ενέργεια είναι και μία μικρή ή μεγάλη μορφή επικοινωνίας. Με τη γέννησή μας επικοινωνούμε με τον κόσμο, ερχόμαστε, δηλαδή, σ επαφή με άλλους ανθρώπους, δημιουργούμε φιλίες, επικοινωνούμε με τον άνδρα ή η γυναίκα και η επικοινωνία μας αυτή έχει ως αποτέλεσμα τον έρωτα ή το γάμο που δεν είναι τίποτα άλλο από ένα είδος Κοινωνικής Επικοινωνίας, που κι αυτή με τη σειρά της είναι γενεσιουργός αιτία άλλων επιμέρους επικοινωνιών. Οι σχέσεις κράτους- πολιτών, η επαγγελματική επιτυχία, οι επαγγελματικές και εργασιακές σχέσεις κα, στηρίζονται στην έννοια της επικοινωνίας. Ακόμα ο κάθε άνθρωπος από την ίδια του η φύση επιθυμεί να γνωστοποιεί στον άλλο τα οποιαδήποτε επιτεύγματά του, είτε αυτά ανήκουν μέσα στον κοινωνικό, είτε ανήκουν μέσα στο επαγγελματικό του χώρο, ενώ η επικοινωνία βοηθάει και συμπληρώνει κοινωνικές αναγκαιότητες του ανθρώπου και διαδραματίζει σημαντικότατο ρόλο στην καλυτέρευση της καθημερινής ψυχολογικής ανάτασης του σημερινού ανθρώπου. Η σημερινή τεχνολογική εξέλιξη, βοήθησε πολύ στην ανάπτυξη των μέσων επικοινωνίας, ώστε να μην ειπωθεί από πολλούς ότι η σημερινή μας εποχή χαρακτηρίζεται από τα μέσα της μαζικής ενημέρωσης κι ότι στο μέλλον ο πολιτισμός θα είναι ο πολιτισμός των μέσων μαζικής επικοινωνίας. Δορυφόροι πληροφοριών,

12 22 τηλεόραση κλειστού κυκλώματος, έγχρωμη τηλεόραση, μαγνητική εγγραφή φωτογραφιών, βίντεο, βιντεοφωνία, στερεοφωνία, τεχνική λέιζερ, αγγιγματογράφοι, οσμογράφοι, γευσιγράφοι, ηλεκτροστατικό σύστημα αντιγραφής, τηλεκτυπωτική, ηλεκτρονικοί υπολογιστές διαμοιρασμένης επεξεργασίας πληροφοριών, τράπεζες πληροφοριών και τόσα άλλα αποδεικνύουν περίτρανα τα παραπάνω υποστηριζόμενα. Παρά την τεράστια αυτή σημερινή ανάπτυξη των μέσων επικοινωνίας και την ιστορική κοινωνική αναγκαιότητα της τελευταίας, η έλλειψη ανθρώπινης επικοινωνίας στην εποχή μας έχει πάρει ανησυχητικές διαστάσεις. Τα μέσα επικοινωνίας που θα έπρεπε να είναι ο δρόμος για την πραγμάτωση της ανθρώπινης επαφής, εντυπωσίασαν το δημιουργό τους (άνθρωπο) σε τρόπο ώστε, αντί για ανθρώπινη επαφή να παρουσιάζεται το φαινόμενο της απομονωτικής επαφής ανθρώπου και μέσου επικοινωνίας. Επιβάλλεται λοιπόν η προσπάθεια ανθρώπινης επαφής και βεβαίως επιβάλλεται η ουσιαστική αξιοποίηση των μέσων επικοινωνίας. και σ αυτή την ανθρώπινη επαφή (επικοινωνία) και στην αξιοποίηση των μέσων επικοινωνίας πρωταρχικά στοχεύουν οι δημόσιες σχέσεις. (Γιώργος Ν. Σκλαβούνης 1999: 31) Το πρώτο στοιχείο του ορισμού είναι ότι οι Δημόσιες σχέσεις είναι μια λειτουργία επικοινωνίας. Το στοιχείο της «λειτουργίας επικοινωνίας» περιέχει δυο επιμέρους στοιχεία: α) το στοιχείο της οργάνωσης και β) το στοιχείο του προγραμματισμού. Βέβαια αυτά είναι σχετικά με τη μορφή της λειτουργίας της επικοινωνίας (τυπικής-άτυπης). Το στοιχείο της οργάνωσης δίνει μια πληρότητα στην υποδομή της όλης λειτουργίας. ενώ το στοιχείο του προγραμματισμού δίνει μια πληρότητα στο σύνολο των ενεργειών της επικοινωνίας. (Κώστας Γ. Μαγνήσαλης,2002:31) Οι δημόσιες σχέσεις ως επιστήμη καθαρά ανθρωπιστική, έχουν την άμεση ανάγκη χρησιμοποίησης και καλλιέργειας της επικοινωνίας. Ο τελικός στόχος κάθε προγράμματος δημοσιών σχέσεων δεν είναι άλλος, παρά η επικοινωνία. Και ο στόχος αυτός θα γίνει πραγματικότητα με τη βοήθεια των επικοινωνιακών μέσων. Τα επικοινωνιακά μέσα είναι πολλά και το καθένα με τη δική του επικοινωνιακή αποτελεσματικότητα. Η γνώση και η εκλογή του κατάλληλου σε κάθε περίπτωση επικοινωνιακού μέσου θα δικαιώσει την προσπάθεια επιτυχίας του προγράμματος του επαγγελματία των δημοσίων σχέσεων. Τα μηνύματα των δημοσίων σχέσεων θα φτάσουν στον προορισμό τους, μονάχα όταν ο άνθρωπος γνωρίζει τις επιμέρους δυνατότητες που του προσφέρει το κάθε επικοινωνιακό μέσο. Η επικοινωνιακή αποτελεσματικότητα κάθε επικοινωνιακού μέσου είναι διαφορετική, όλα στηρίζονται στην επικοινωνιακή επαφή της μορφής πομπού- δέκτη κι ανάμεσα του, ένα μήνυμα. Στον τρόπο με τον οποίο ο δέκτης θα συλλάβει το μήνυμα, στηρίζεται όλη η φιλοσοφία των δημοσίων σχέσεων, η φιλοσοφία του ατόμου που έχει αναλάβει τις Δημόσιες Σχέσεις της Επικοινωνίας. Δέκτης είναι ο άνθρωπος, ο κάθε άνθρωπος με τα καθημερινά του προβλήματα, τις ιδιορρυθμίες ίσως και την αδιαφορία του. Στον άνθρωπο κατευθύνεται η αφομοίωση του μηνύματος. Το επικοινωνιακό μέσο θα βοηθήσει για τη μεταφορά του μηνύματος σε αυτόν. Από τη μεταφορά, όμως, του μηνύματος στο δέκτη έως την αφομοίωσή του από αυτόν υπάρχει ένα μεγάλο κενό. Το κενό αυτό θα καλύψει την προσωπική επικοινωνιακή ικανότητα του ανθρώπου των δημοσίων

13 23 σχέσεων, που θα ντύσει το μήνυμα όπως αυτό προσφέρεται από τα μέσα επικοινωνίας, με τέτοιο τρόπο, ώστε να δημιουργηθούν όλες εκείνες οι δυνατότητες αφομοίωσης του. Τα επικοινωνιακά μέσα που μεταφέρουν στην πράξη τη φιλοσοφία της επιστήμης των δημοσίων σχέσεων, διακρίνονται: α) σε οπτική μέσα: ( Τύπος: εφημερίδες. περιοδικά κ.α.) Ειδικά έντυπα: δελτίο Τύπου, περιοδικό επιχείρησης, επιστολή, πληροφοριακός φάκελος, ενημερωτικό δελτίο, πρόσκληση, ενημερωτικό σημείωμα, φυλλάδιο, δελτίο συμμετοχής, ανακοίνωση, γνωστοποίηση, βιογραφικό σημείωμα, αυτοκόλλητο, εγχειρίδιο, εγκύκλιος, εφημερίδα επιχείρησης, προκήρυξη λευκώματα, μηνιαία έκθεση δραστηριοτήτων, ετήσια έκθεση δραστηριοτήτων, ημερολόγια, οδηγοί, κάρτες και ατζέντες. Εφημερίδα τοίχου, Βιβλία, Εκθέσεις, Βιτρίνες, Φέιγ βολάν, Αφίσα, Πανό, Φωτογραφίες, Αλληλογραφία, Πλακάτ, Πόστερς. β) σε ακουστικά μέσα: Προφορικός λόγος: Συμπόσιο, σεμινάριο, συνέδριο, συνάντηση, διάλεξη, συζήτηση, συνέλευση, συνέντευξη Τύπου, συνομιλία, σύσκεψη, Ραδιόφωνο, Τηλέφωνο, Μαγνητοταινία., Δίσκος, Μικρόφωνο, Τηλεβόας. Και γ) σε οπτικοακουστικά μέσα: Κινηματογράφος, Τηλεόραση, Θέατρο., Σλάιτς, Τελετές: επίσκεψη, γεύμα, γάμος, δεξίωση, κηδεία, μνημόσυνο, εγκαίνια, κοκτέιλ, συνεστίαση, μπήτς-πάρτι, παρέλαση. (Γιώργος Ν. Σκλαβούνης 1999:35) 2.2 Εφαρμογές των Δημόσιων Σχέσεων Η διαδικασία των Δημοσιών σχέσεων αναφέρεται στην επίλυση προβλημάτων και περιλαμβάνει τέσσερα στάδια. Το πρώτο είναι το στάδιο που γίνεται η αρχική έρευνα για να εδραιωθούν τα βασικά στοιχεία της διεξαγωγής της επικοινωνίας. Το δεύτερο στάδιο είναι αυτό του καθορισμού των στόχων για την επικοινωνία. Τρίτο στάδιο είναι ο σχεδιασμός και η εκτέλεση του προγράμματος για την πραγματοποίηση των στόχων, που περιλαμβάνει όλες τις μεθόδους που χρησιμοποιούνται για την επικοινωνία. Τέλος πραγματοποιείται η αξιολόγηση τόσο κατά την διάρκεια όσο και στο τέλος του προγράμματος για να ελεγχθεί και να μετρηθεί η επιτυχία των στόχων του προγράμματος. Αναλυτικά το κάθε στάδιο αυτής της διαδικασίας. - Αρχική ερευνά Η έρευνα αποτελείται από την μελέτη τριών στοιχείων της συλλογικής διαδικασίας των δημοσιών σχέσεων: τον πελάτη ή τον οργανισμό για τον οποίο προετοιμάζεται το πρόγραμμα, την ευκαιρία ή το πρόβλημα που δικαιολογεί την ύπαρξη του προγράμματος την συγκεκριμένη στιγμή και όλες τις ομάδες κοινού στόχου που το πρόγραμμα δημοσιών σχέσεων που επιδιώκει να προσεγγίσει επικοινωνιακά.

14 24 - Καθορισμού των στόχων για την επικοινωνία Οι στόχοι είναι το πιο σημαντικό στοιχείο στην διαδικασία των δημοσιών σχέσεων. Αντιπροσωπεύουν τα επιθυμητά αποτελέσματα του επαγγελματία από την επικοινωνία του με τις ομάδες κοινών στόχων. Αποτελούν τον λόγο ύπαρξης των προγραμμάτων δημοσιών σχέσεων. Οι στόχοι του σταδίου αυτού είναι: Οι στόχοι αποτελέσματος, οι στόχοι επίδρασης, οι στόχοι ενημέρωσης, οι στόχοι στάσης και οι στόχοι συμπεριφοράς, - Ο σχεδιασμός και η εκτέλεση του προγράμματος Ο προγραμματισμός στις δημόσιες σχέσεις περιλαμβάνει τα ακόλουθα στοιχεία προγραμματισμού και εκτέλεσης: Την διατύπωση της κεντρικής ιδέας όπου απαιτείται, και τα μηνύματα που θα αποδοθούν επικοινωνιακά στις ομάδες κοινού, τον προγραμματισμό των ενεργειών ή των ειδικών γεγονότων που έχει χορηγήσει ο πελάτης, τον προγραμματισμό της χρήσης των ΜΜΕ είτε ανεξάρτητα είτε ελεγχόμενα και την αποτελεσματική επικοινωνία του προγράμματος - Η αξιολόγηση Η αξιολόγηση είναι μια συνεχής διαδικασία παρακολούθησης, και μελετάται όταν έρθει η κατάλληλη στιγμή, τελικής εκτίμησης των στόχων που έχουν τεθεί στο πρόγραμμα δημοσιών σχέσεων. Συνήθως δεν συνιστάται η αναμονή μέχρι την ολοκλήρωση της εκτέλεσης του προγράμματος για την έναρξη της διαδικασίας αξιολόγησης. Αντιθέτως θα πρέπει να προσαρμοστούν σε ρητά συμφωνημένα χρονικά περιθώρια κατά την διάρκεια της εκτέλεσης η αξιολόγηση ενημερωτικών στόχων, η αξιολόγηση στόχων στάσεων, η αξιολόγηση στόχου συμπεριφοράς και η αξιολόγηση στόχοι αποτελέσματος (Jerry A.Hendrix 2008:11) Η διαδικασία της εφαρμογής ενός προγράμματος Δημοσίων Σχέσεων περνάει από εννέα βασικά, διαδοχικά στάδια, τα οποία και θεωρούνται απαραίτητα για την παραγωγικότητα και την αποτελεσματικότητά του. Η τυχόν παράλειψη οποιουδήποτε από αυτά οδηγεί νομοτελειακά στη μείωση της αποτελεσματικότητας και της παραγωγικότητας των προσπαθειών ή ακόμη και στην ολοκληρωτική ακύρωσή τους. (Θαλή Π. Κουτουπή 2004:175) - ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ: Τα στοιχεία αποτελούν τα πραγματικό θεμέλια κάθε προγράμματος δημοσίων σχέσεων. τα αληθινά, ακριβή στοιχεία που απεικονίζουν την πραγματικότητα, αποτελούν τη βασικότερη προϋπόθεση για την επιτυχία του προγράμματος. γιατί, αν το πρόγραμμα στηριχθεί σε λανθασμένα στοιχεία, είναι περισσότερο από βέβαιο ότι δεν θα βρει τον στόχο του, η συγκέντρωση στοιχείων και μάλιστα ορθών και πραγματικών δεν είναι εύκολο έργο. Εκτός από την έρευνα κοινής γνώμης, πρέπει παράλληλα να αντληθούν στοιχεία από όσες πηγές προσφέρονται, γιο να σχηματιστεί η πληρέστερη και σαφέστερη δυνατή εικόνα του οργανισμού, του ή των προβλημάτων που ζητούν λύση και των ευκαιριών που προσφέρονται αξιοποίηση.

15 25 - ΕΡΕΥΝΑ: Δυστυχώς η μεγάλη πλειονότητα των εργοδοτών και πελατών των Δημοσίων Σχέσεων στη χώρα μας δεν έχει συνειδητοποιήσει τη θεμελιώδη αξία της έρευνας και θεωρεί το σχετικό απαραίτητο κονδύλι «πεταμένα λεφτά!». Κι όμως, χωρίς τη διεξαγωγή της κατάλληλης έρευνας, ο σύμβουλος δημοσίων σχέσεων είναι υποχρεωμένος να σκοπεύει μέσα σ ένα μαύρα σκοτεινό δωμάτιο ένα μαύρο πουλί. αποτέλεσμα: ανυπολόγιστη σπατάλη χρόνου. κόπου και χρήματος και -τα κυριότερο- αστοχία και αναποτελεσματικότητα. Διαφεύγει, με λίγα λόγια, από τους αρνητές της έρευνας, το γεγονός ότι, στο όνομα της οικονομίας, κάνουν μια τεράστια σπατάλη, γιατί η έρευνα -το κόστος της οποίας αποτελεί υποπολλαπλάσιο ενός ολοκληρωμένου προγράμματος Δημοσίων Σχέσεων- θα αξιοποιήσει τα χρήματα, που θα επενδυθούν τελικά στο πρόγραμμα και -κυρίως- θα συμβάλει αποφασιστικό στη γρήγορη και παραγωγική επίτευξη των στόχων και την επίλυση των προβλημάτων. Δεύτερο λοιπόν απαραίτητο στάδιο είναι η έρευνα, για να «ανιχνευθούν» τυχόν προβλήματα, που υπάρχουν στις σχέσεις του οργανισμού με τις διάφορες ομάδες κοινού και να εντοπιστεί το τα ελαττώματα της «εικόνας» του οργανισμού, όπως είναι σχηματισμένη στο μυαλό και τη συνείδηση του κοινού, αλλά και να επισημανθούν οι ευκαιρίες. Ας σημειωθεί ότι η διεξαγωγή της έρευνας θέλει πολύ μεγάλη προσοχή, ιδιαίτερα στην κατάρτιση του σχετικού ερωτηματολογίου το οποίο απαιτεί ειδικές γνώσεις, όπως και η συναγωγή ορθών συμπερασμάτων. - ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΚΑΙ ΑΝΑΛΥΣΗ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ ΕΥΚΑΙΡΙΩΝ: Η μελέτη όλων των στοιχείων γύρω από τον οργανισμό που θα συγκεντρώσει ο σύμβουλος και η εύστοχη ανάλυσή τους, καθώς και αποτύπωση των ευρημάτων της έρευνας, και η ορθή διάγνωση των προβλημάτων αποτελεί το τρίτο, εξίσου λεπτό και δύσκολο στάδιο εφαρμογής των Δημοσίων Σχέσεων. Χρειάζεται κι εδώ πολλή προσοχή για να μην «ερμηνευθούν» λανθασμένα τα αποτελέσματα της έρευνας. Παράλληλα δεν είναι αρκετό να «διαγνωστεί» απλώς η «ασθένεια». Το πιο σπουδαίο στην προκειμένη περίπτωση είναι να βρεθούν οι ρίζες του κακού, να εντοπιστεί η αιτία του προβλήματος, αλλά και να ανιχνευθούν οι ευκαιρίες. Όταν επιτευχθεί και αυτό, πρέπει να αναλυθεί το πρόβλημα και να εξεταστούν όλες οι πλευρές του. - ΧΑΡΑΞΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ: Μετά από τον εντοπισμό και τη διάγνωση -ποσοτική και ποιοτική- του προβλήματος και την ανάλυσή του, έρχεται η σειρά της μελέτης για τη χάραξη της γενικής πολιτικής, της στρατηγικής, που θα ακολουθηθεί για τη θεραπεία του. Ο καθορισμός της στρατηγικής εξαρτάται από πλήθος παραγόντων και συνθηκών. που ποικίλλουν ανάλογο με το είδος του οργανισμού, του προβλήματος, των τοπικών συνθηκών, του διαθέσιμου κονδυλίου κ.λπ, - ΕΠΙΛΟΓΗ ΜΕΘΟΔΩΝ ΚΑΙ ΜΕΣΩΝ: Το ίδιο ακριβώς ισχύει και για την επιλογή των μεθόδων και των μέσων. Εξαρτάται από πάρα πολλούς παράγοντες η απόφαση για το ποια από τα πολυάριθμα μέσα, μεθόδους, ενέργειες και τεχνικές - με ποια σύνθεση και σε ποια έκταση το καθένα- θα χρησιμοποιηθούν.

16 26 - ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ: Ο προγραμματισμός αποτελεί το θεμέλιο κάθε δραστηριότητας Δημοσίων Σχέσεων μικρού ή μεγάλου βεληνεκούς, βραχυπρόθεσμης ή μακροπρόθεσμης, σύνθετης ή απλής. Αυτονόητη είναι λοιπόν η προσοχή, με την οποία πρέπει να καταρτιστεί το πρόγραμμα και να μπει μέσα σε ένα χρονικό πλαίσιο. - ΠΡΟΫΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ: Αναπόσπαστο παρακολούθημα του προγραμματισμού αποτελεί ο προϋπολογισμός. Το ύψος του εξαρτάται από το μέγεθος του οργανισμού, του προγράμματος και τις γενικές και ειδικές συνθήκες και ανάγκες. - ΕΚΤΕΛΕΣΗ: Η ώρα της δράσης. Η υλοποίηση του προγράμματος απαιτεί συνεχή επαγρύπνηση και παρακολούθηση, οργανωτική δεινότητα, ευρηματικότητα ταχύτητα στη λήψη των εκτελεστικών ή/και διορθωτικών αποφάσεων. Ψυχραιμία και καθαρή σκέψη για την αντιμετώπιση απρόοπτων αντιξοοτήτων ακόμη και της τελευταίας στιγμής, ικανότητα σωστής μεταφοράς των σχεδίων και του πνεύματος του προγράμματος στην πράξη Από την καλή εκτέλεση του προγράμματος εξαρτάται η αξιοποίηση όλων των προηγούμενων σταδίων εργασίας, των χρημάτων και του χρόνου. - ΣΤΑΘΜΙΣΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ - ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Και, τέλος, η ώρα του απολογισμού. Χρειάζεται ειλικρίνεια, αμεροληψία, ικανότητα αξιολόγησης και σωστή κρίση, για την ορθή στάθμιση των αποτελεσμάτων ενός προγράμματος. Ο απολογισμός δεν δίνει μόνο το μέτρο της επιτυχίας αλλά και αποτελεί πολύτιμη πείρα γιο το μέλλον. (Θαλή Π. Κουτουπή 2004:176) 2.3 Εκστρατείες ενημέρωσης κοινού Τα τελευταία χρόνια οι εκστρατείες δεν έχουν προσελκύσει μόνο ακαδημαϊκό ενδιαφέρον, αλλά και το ενδιαφέρον του κοινού εν γένει. Αρκετοί είναι οι λόγοι που μπορεί να είναι υπεύθυνοι για την εξέλιξη αυτή. Για παράδειγμα η αύξηση του αριθμού στις ενέργειες που πραγματοποιούνται, ο επαγγελματισμός των εκστρατειών που πραγματοποιήθηκαν, καθώς και η υψηλή ποιότητα των εκστρατειών. Αλλά και στη διαδικασία εκσυγχρονισμού της κοινωνίας φέρνει μια αυξανόμενη ανάγκη για εκστρατείες, αφού οι πολίτες έχουν μεγαλύτερη επιθυμία να ενημερωθούν σχετικά με τις ενέργειες της κυβέρνησης και να συμμετέχουν σε διάφορες πτυχές. Αυτό δεν συνέβαινε πάντα. Στη δεκαετία του 1940 και του 1950, η εμπιστοσύνη στην αποτελεσματικότητα των εκστρατειών ήταν μάλλον περιορισμένη, και αυτό οφείλεται στην πρώτη συστηματική εμπειρική μελέτη για την επίδραση των μέσων ενημέρωσης στις πολιτικές εκστρατείες.( Dieter Klingemann, Andrea Rommele 2002:1) Στο έργο του ο Lazarfeld, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι είναι υπερβολική η σημασία που αποδίδεται από τα μέσα ενημέρωσης στις θεωρίες και στις προπαγάνδες και για αυτό αναπτύχθηκε η έννοια της διαμόρφωσης της κοινής γνώμης.(από Lazarfeld, 1944 στο Hans- Dieter Klingemann, Andrea Rommele 2002:1) Το σημείο κλειδί σε αυτό το μοντέλο είναι ότι οι

17 27 πληροφορίες από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης του πληθυσμού επιτυγχάνονται μέσα από την προσωπική γνώμη ηγετών που ερμηνεύουν τις πληροφορίες που λαμβάνουν, σε συστήματα διαχείρισης και ελέγχου των ιδίων κοινωνικών και πολιτιστικών πλαισίων τους Έτσι, τα μέσα μαζικής επικοινωνίας έχουν πολύ λιγότερη επιρροή και οι διαμορφωτές της κοινής γνώμης πολύ περισσότερη επιρροή από ό, τι είχαν αρχικά υποτεθεί από θεωρητικούς προπαγάνδας, δεδομένου ότι τα μέσα μαζικής ενημέρωσης είναι ένα σημαντικό όχημα για την επικοινωνία και τις ενημερωτικές εκστρατείες σήμερα. Στη δεκαετία του 1960 και του 1970, ωστόσο η άποψη αυτή σιγά ξεθωριάσει.(από Mendelson,1973 στο Hans-Dieter Klingemann 2002:1) Ορισμένοι λόγοι για τους οποίους οι εκστρατείες ενημέρωσης είχαν επιτυχία ήταν ο τίτλος ενός ευρέως αναγνωρισμένου άρθρου. Διάφορες εξελίξεις ήταν υπεύθυνοι για το φως αυτής της μεταστροφής των απόψεων. Πρώτον, κάποιες καμπάνιες αποδείχθηκαν πολύ επιτυχημένες, όπως η εκστρατεία για την εξοικονόμηση ενέργειας σε πολλές χώρες σε όλο τον κόσμο που προκύπτουν από την πετρελαϊκή κρίση στις αρχές της δεκαετίας του Επίσης πολύ επιτυχημένες εκστρατείες κατά του καρκίνου, με την American Cancer Society είναι ένας από τους πιο ενεργούς υποστηρικτές. Ξεκινώντας τη δεκαετία του 1980, ξεκίνησαν σε όλο τον κόσμο εκστρατείες για να συνειδητοποιήσουν οι πολίτες τον ιού του AIDS και τις προφυλάξεις για το πως πρέπει να ληφθούν. Ένας δεύτερος παράγοντας που άλλαξε την απαισιόδοξη άποψη των επιπτώσεων της εκστρατείας είναι η αποδοχή νομοθεσιών των μέσων μαζικής ενημέρωσης στον τρόπο εργασίας με την επιλεκτικότητα. (Hans-Dieter Klingemann, Andrea Rommele 2002:1) Τέλος η αύξηση της τηλεόρασης έχει οδηγήσει σε μια ριζική αναθεώρηση της υπόθεσης των ελάχιστων επιρροών των μέσων μαζικής ενημέρωσης.(από White,1961:294 στο Hans- Dieter Klingemann,2002:2) Στη δεκαετία του 1970 δείχνουν επίσης πως ιδίως η τηλεόρασης επηρεάζει το κοινό. Αξιοσημείωτη ήταν η δεκαετία του 1960 και του 1970, η πρόσφατη αύξηση στις νέες τεχνολογίες πληροφοριών και επικοινωνιών μπορεί να θεωρηθεί ως επαναστατική.(από Noelle-Neumann,1973 στο Hans-Dieter Klingemann,2002:2) 2.4 Τεχνικές και εργαλεία εφαρμογής Σήμερα, σε εκστρατείες έχουν ένα οπλοστάσιο από διαφορετικές ευκαιρίες επικοινωνίας στην διάθεση τους, οι οποίες επιτρέπουν να στοχεύουν συγκεκριμένα μηνύματα σε συγκεκριμένες ομάδες. Αυτή η στρατηγική είναι στοχοθετημένη επικοινωνία, και αποτελεί μέρος της συνεχούς εξέλιξης των εκστρατειών, δίνοντας μεγαλύτερο ρόλο στα τεχνικά μέσα που έχουν οι εμπειρογνώμονες των δημόσιων σχέσεων, π.χ. νέα διαχείριση, διαφήμιση και έρευνα αγοράς. Αυτή η αύξηση των πληροφοριών συνοδεύτηκε από μια αύξηση στην εκπαίδευση των πολιτών. Εκπαιδευτικές ευκαιρίες επεκτάθηκαν γρήγορα μετά τον Β Παγκόσμιο σε όλες τις δυτικές δημοκρατίες. Ως αποτέλεσμα, οι πολίτες έχουν υψηλότερη γνωστική ικανότητα, η αυξημένη ικανότητα για την επεξεργασία σύνθετων πληροφοριών και την καλύτερη κατανόηση των δικών τους πεδίων δράσης τους. Κατά συνέπεια, οι πολίτες έκαναν όλο και περισσότερο χρήση του ρεπερτορίου με σκοπό να επεκτείνουν τη δράση τους και να εκφράζουν τις πολιτικές τους

18 28 προτεραιότητες. Για να συνεχίσουν και τους δικούς τους στόχους οι άνθρωποι είναι πρόθυμοι να συμμετάσχουν στην συλλογική δράση, συχνά είναι ενεργεί ως αντιπολίτευση. Έτσι, η υποστήριξη και η συμμόρφωση των πολιτών δεν μπορεί πλέον να θεωρεί ως δεδομένο. Είναι συνεπώς άξιο απορίας που η εκτελεστική, νομοθετική και διοικητική ελίτ έχουν αυξήσει τις προσπάθειές τους για ανακοίνωση πολιτικών στόχων και πολιτικών αποφάσεων για το κοινό. Πολλές πτυχές (π.χ. περιβαλλοντικά προβλήματα, την ενσωμάτωση της μειονοτήτων), δεν μπορούν να επιλυθούν με τις αποφάσεις την ελίτ μόνο, αλλά απαιτούν λαϊκή υποστήριξη. Ως ένα γενικό χαρακτηριστικό εκσυγχρονισμού της πολιτικής μπορεί να θεωρηθεί η ανοιχτή ροή της αύξησης των εκστρατειών. Σήμερα, η επικοινωνία μεταξύ των «ηγετών» οδήγησε στο να αποτελεί ζωτική προϋπόθεση για την αντιμετώπιση της πολυπλοκότητας της σύγχρονης κοινωνίας και την προσαρμογή στις νέες συνθήκες. Αυτές οι δύο συνέπειες της διαδικασίας εκσυγχρονισμού έχουν ιδιαίτερη σημασία και μπορούν να χρησιμεύσουν ως σημείο εκκίνησης. (Hans-Dieter Klingemann, 2002:7) Η λογοτεχνία κάνει διάκριση μεταξύ διαφόρων τύπων που έλκει μια εκστρατεία. Η εκστρατεία ενημέρωσης και την επικοινωνιακή εκστρατεία. Το πρώτο είναι μονής κατεύθυνσης (από τον αποστολέα - στον δέκτη), ενώ η δεύτερη είναι διαδραστική (από τον αποστολέα στον παραλήπτη και στον αποστολέα). Οι ενημερωτικές εκστρατείες που οργανώθηκαν από την κλάδο της πολιτική τους ήθελαν να πείσουμε τους πολίτες για την νομιμότητας τους, την νομιμότητας των κανόνων του «του παιχνιδιού» ή την αποτελεσματικότητα των πολιτικών αποφάσεων τους. Επικοινωνιακές εκστρατείες κινήσεις διαλόγου, υπογραμμίζουν την αλληλεπίδραση, και ανοίγουν μια μακροπρόθεσμη προοπτική. Σε γενικές γραμμές, οι σύγχρονες τεχνολογίες πληροφορίας και επικοινωνίας είναι χτισμένες σε μια διπλή στρατηγική και από τη μία πλευρά, χαρακτηρίζονται από τα μέσα προσανατολισμού. Το περιεχόμενο και το χρονοδιάγραμμα προσαρμόζονται στη λογική του συστήματος των μέσων ενημέρωσης, προκειμένου να επιτευχθεί η μέγιστη δυνατή απήχηση από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Από την άλλη πλευρά, οι εκστρατείες δείχνουν έναν σαφή προσανατολισμό ακροατήριου. Στόχος τους είναι η προσέλκυση της προσοχής, η απόκτηση εμπιστοσύνης σημαντικών υποομάδων και η κινητοποίηση σε ειδικές ομάδες-στόχους. Σύμφωνα με τους όρους το εξαιρετικά διαφοροποιημένο σύστημα μέσων μαζικής ενημέρωσης και οι οργανώσεις πρέπει να εργαστούμε σκληρότερα για να κερδίσουν την προσοχή. Από την άλλη πλευρά, λόγω της πληθώρα των πληροφοριών, οι οργανισμοί έχουν μεγαλύτερες δυσκολίες στο να ακουστεί η φωνή τους. Θέματα που ανταγωνίζονται μεταξύ τους για την περιορισμένη προσοχή του κοινού και των μέσων μαζικής ενημέρωσης. Ο έξυπνος σχεδιασμός της εκστρατείας είναι αναγκαίος προκειμένου να αποκτήσουν επαρκή προσοχή από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, καθώς και από το κοινό υπό το φως της συνεχής αυξανόμενης πληθώρας των πληροφοριών. (Hans-Dieter Klingemann, 2002:7)

19 Βασικές αρχές σχεδιασμού καμπάνιας Η επιτυχία (ή αποτυχία) της εκστρατείας εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το σχεδιασμό, την υλοποίηση και την αξιολόγηση της εκστρατείας αλλά με τα επιστημονικά διαθέσιμα εργαλεία. Οι σύγχρονες κοινωνικές επιστήμες έχουν αναπτύξει μεθόδους και τεχνικές έρευνες για να βοηθήσουν τις πολιτικές ελίτ να βρουν περισσότερα αποτελεσματικά μέσα πολιτικής επικοινωνίας και τον προσδιορισμό των προτιμήσεων των πολιτών. Με τον τρόπο αυτό, η έρευνα διαδραματίζει κρίσιμο και σημαντικό ρόλο. Στόχος είναι να αποδείξει γιατί και πώς τα στοιχεία της έρευνας μπορούν να παράσχουν τις απαραίτητες πληροφορίες για το σχεδιασμό, την υλοποίηση και τον έλεγχο ασφαλείας της εκστρατείες. Πώς μπορεί η έρευνα να είναι χρήσιμη κατά τα διάφορα στάδια μιας καμπάνιας; Πώς μπορεί η έρευνα να συμβάλει στην βελτιστοποίηση των εκστρατειών αυτών; Αυτά είναι τα δύο κύρια ζητήματα που παρουσιάζοντας το ρόλο που παίζει η έρευνα στη φάση σχεδιασμού της εκστρατείας που αναπτύσσεται και τη δόμηση μιας εκστρατείας. Η φάση της υλοποίησης της καμπάνιας, δηλαδή, προκειμένου να αποφασιστεί τι να κάνει πότε και πως Η φάση της αξιολόγησης της εκστρατείας, προκειμένου να εκτιμηθεί αν έχουν επιτευχθεί οι στόχοι της εκστρατείας. (Hans-Dieter Klingemann, 2002:9)

20 Case Studies Μελέτες Περιπτώσεων (καμπάνιες ενημέρωσης Ελλάδα - εξωτερικό, στόχοι αποτελέσματα) Στη συνέχεια παρατίθενται μελέτες περιπτώσεων από εκστρατείες στον τομέα της υγείας(ενημέρωση πρόληψη) με σκοπό να υπογραμμιστούν οι στόχοι, οι σκοποί, οι μέθοδοι και τα μέσα που χρησιμοποιήθηκαν. Περίπτωση 1 η : ΕΘΝΙΚΟ ΔΙΚΤΥΟ ΔΗΜΩΝ ΠΡΟΑΓΩΓΗΣ ΥΓΕΙΑΣ Εκστρατεία Πρόληψης κατά του Καρκίνου Την Πέμπτη 2 Οκτωβρίου, σε συνέντευξη τύπου ο Αναπληρωτής Καθηγητής Κοινωνικής Ιατρικής κ. Γιάννης Τούντας και οι Αντιδήμαρχοι Βόλου κα Έφη Καραγιάννη και Ρεθύμνου κα Μαρία Λιονή παρουσίασαν την Εκστρατεία Πρόληψης του Καρκίνου που οργανώνει το Εθνικό Δίκτυο Δήμων Προαγωγής Υγείας. Η εκστρατεία πραγματοποιήθηκε στο διάστημα Οκτωβρίου-Δεκεμβρίου 2008 σε συνεργασία με το Κέντρο Μελετών Υπηρεσιών Υγείας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και το Ινστιτούτο Κοινωνικής και Προληπτικής Ιατρικής. Το Εθνικό Δίκτυο Δήμων Προαγωγής Υγείας, διαμορφώθηκε το 2007 και ήδη αριθμεί 38 δήμους-μέλη απ όλη τη χώρα. Σκοπός του Δικτύου είναι η προάσπιση και βελτίωση της υγείας των κατοίκων των δήμων της χώρας με την ανάπτυξη καινοτόμων δραστηριοτήτων Προαγωγής και Αγωγής Υγείας, κυρίως με την οργάνωση προγραμμάτων παρέμβασης, εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων και ενημερωτικών δράσεων. Ήδη το Δίκτυο έχει πραγματοποιήσει: 1. Ειδική ιστοσελίδα: 2. Τρίμηνο σεμινάριο κατάρτισης εξ αποστάσεως στον τομέα της Προαγωγής και 3. Αγωγής Υγείας για τα αρμόδια στελέχη των δήμων μελών. 4. Διανομή στους δήμους-μέλη του οδηγού διακοπής καπνίσματος «Ζωή Χωρίς Τσιγάρο» και του οδηγού «Πρόληψη: Πρόταση Ζωής». 5. Έκδοση του τριμηνιαίου ενημερωτικού εντύπου «Υγεία για Όλους» για μαζική διανομή στους δήμους-μέλη. 6. Παροχή συμβουλευτικής επιστημονικής υποστήριξης στους δήμους-μέλη για τη σύνταξη επιχειρησιακού σχεδίου σε ό,τι αφορά την Προαγωγή Υγείας, τη διεξαγωγή μελέτης για την εκτίμηση αναγκών και τη διαμόρφωση του προφίλ υγείας των δήμων, καθώς και για την υλοποίηση προγραμμάτων Προαγωγής Αγωγής Υγείας σε επιμέρους τομείς (κάπνισμα, διατροφή, άσκηση κ.ά.). 7. Οργάνωση του 1ου πανελληνίου συνεδρίου Προαγωγής και Αγωγής Υγείας στην Κοινότητα, στις 15 & 16 Δεκεμβρίου Η Εκστρατεία Πρόληψης του Καρκίνου πραγματοποιήθηκε υπό την Αιγίδα του Υπουργείου Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, στο πλαίσιο της Εθνικής Δράσης για τον Καρκίνο, με μέγα χορηγό την Ένωση Ασφαλιστικών Εταιριών Ελλάδος και χορηγούς τις εταιρείες: Ινστιτούτο Becel, GlaxoSmithKline, Janssen-Cilag, Pfizer, Roche, Sanofi Aventis και Omega Pharma Hellas. Η εκστρατεία πραγματοποιήσε κεντρικές και τοπικές δράσεις:

21 31 Στις κεντρικές δράσεις περιλαμβάνονται: α) έκδοση οδηγού Πρόληψης του Καρκίνου β) καταχωρήσεις στον ημερήσιο και περιοδικό τύπο γ) ραδιοφωνικά μηνύματα δ) καμπάνια από το Διαδίκτυο (web campaign) Στις τοπικές δράσεις στους δήμους-μέλη του Δικτύου πραγματοποιήθηκαν οι εξής εκδηλώσεις: 1. Ενημερωτική εκδήλωση για τον καρκίνο του προστάτη για το κοινό 2. Ενημερωτική εκδήλωση για τον καρκίνο του μαστού για το κοινό 3. Ενημερωτική εκδήλωση για το κάπνισμα και το παθητικό κάπνισμα για το κοινό 4. Ενημερωτική εκδήλωση για τον καρκίνο του παχέος εντέρου για το κοινό. 5. Ενημερωτική εκδήλωση για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας για το κοινό. 6. Διαγνωστικές εξετάσεις για δημότες για τον καρκίνο του προστάτη. 7. Διαγνωστικές εξετάσεις για δημότες για τον καρκίνο του μαστού. 8. Διαγνωστικές εξετάσεις για δημότες για τον καρκίνο του παχέος εντέρου. 9. Διαγνωστικές εξετάσεις για δημότες για τον καρκίνο του πνεύμονα. 10. Διαγνωστικές εξετάσεις για τον καρκίνο του μαστού σε γυναίκες δημότες άνω των 35 ετών. 11. Διαγνωστικές εξετάσεις για τον καρκίνο του μαστού σε γυναίκες δημότες άνω των 25 ετών. 12. Διανομή ενημερωτικού υλικού για το κοινό. 13. Ομιλία για το εμβόλιο κατά του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας για το κοινό 14. Ομιλία για την πρόληψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας και το Test Pap για επαγγελματίες υγείας. 15. Διανομή ενημερωτικού υλικού από τα περίπτερα του δήμου. Ανάλογες δράσεις σχεδιάστηκαν και από τους υπόλοιπους δήμους μέλη του Ε.Δ.Δ.Π.Υ. Οι παραπάνω δράσεις πραγματοποιήθηκαν σε συνεργασία με τους εξής φορείς: Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Αθηνών Ογκολογική Μονάδα, Γ Παθολογική Κλινική Παν/μίου Αθηνών, Γενικό Νοσοκομείο «Η Σωτηρία» Ελληνική Εταιρεία Μαστολογίας EUROPA DONNA HELLAS.( iatrikionline 2009)

22 32 Περίπτωση 2 η : «Αγκαλιάζω» Όμιλος εθελοντών κατά του καρκίνου» «Άλμα Ζωής» Στόχος του Πανελληνίου Συλλόγου Γυναικών με Καρκίνο Μαστού, "Άλμα Ζωής" είναι η μετάδοση ενός ηχηρού μηνύματος κατά του καρκίνου μαστού σε κάθε γυναίκα σε οποιαδήποτε περιοχή της Ελλάδας και αν βρίσκεται. Για αυτό το λόγω, ο Σύλλογος διοργανώνει ή συμμετέχει σε εκστρατείες ευαισθητοποίησης του κοινού που βασικό τους σκοπό έχουν την ενημέρωση για τη σημασία της έγκαιρης διάγνωσης, καθώς και την αφύπνιση και κινητοποίηση όλων των γυναικών για τακτικό προληπτικό έλεγχο. Οι στόχοι αυτοί επιτυγχάνονται με πραγματοποίηση ενημερωτικών εκδηλώσεων, με κοινωνικές εκδηλώσεις συμβολικού περιεχομένου, συνεντεύξεις τύπου, καταχωρήσεις στον ημερήσιο και περιοδικό τύπο, διακίνηση εντύπου ενημερωτικού υλικού μέσω περιπτέρων ενημέρωσης κτλ. Μέχρι σήμερα ο Σύλλογος συμμετέχει ενεργά στην Εκστρατεία της Ροζ κορδέλας που γίνεται κάθε χρόνο, από την εταιρεία καλλυντικών Estee Lauder. Επίσης, το 2006 ο Σύλλογος υπήρξε βασικός διοργανωτής στην Ελλάδα της Διεθνούς Εκστρατείας 'Βreast Friends - Επιστήθιοι Φίλοι', την οποία υποστήριξε η εταιρία Roche Hellas S.A. Το 2008 ο Σύλλογος διοργάνωσε την εκστρατεία "Όλοι Ροζ" με την ευγενική χορηγία της Roche Hellas S.A. Από το 2009, ο Σύλλογος διοργανώνει, με μεγάλη επιτυχία, τον Αγώνα Δρόμου και Περιπάτου Greece Race for the Cure ενάντια στον καρκίνο του μαστού, με την έγκριση της Susan G. Komen (almazois 2009) Περίπτωση 3 η : Χρηματοδότηση έρευνας ΚΑΡΚΙΝΟΣ & ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΕΝΗΜΕΡΩΣΕΙΣ Οι φωνές τους να ακουστούν στο Καπιτώλιο. Το Καπιτώλιο ήταν ζωγραφισμένο μπλε, την Τρίτη, πάνω από 600 υποστηρικτές από όλα τα 50 κράτη και σχεδόν κάθε περιοχή του Κογκρέσου συναντήθηκε με τα μέλη του με σκοπό να παροτρύνει σταθερή χρηματοδότηση για την έρευνα του καρκίνου και προγράμματα πρόληψης και έγκαιρης ανίχνευσης. Εθελοντές ντυμένοι με μπλε ACS πόλο μπλουζάκια συμμετείχαν σε συναντήσεις με κάθε γερουσιαστή των ΗΠΑ και περίπου 350 μέλη της Βουλής. (acscan 2009) Περίπτωση 4 η : 5 η Ευρωπαϊκή εβδομάδα πρόληψης του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας Η εκστρατεία ενημέρωσης με κεντρικό σύνθημα «είναι στο χέρι σου να προσπαθείς!» θα ξεκινήσει την εβδομάδα πρόληψης κατά του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας στις 27 Ιανουαρίου 2011 στην Αθήνα στις 28 Ιανουαρίου στον Πειραιά, ενώ στη συνέχεια να επεκταθεί στην περιφέρεια, Καβάλα Ιανουαρίου, Θεσσαλονίκη Φεβρουαρίου, Λάρισα Φεβρουαρίου, Πάτρα Φεβρουαρίου, Ηράκλειο Φεβρουαρίου. Στις κεντρικές πλατείες των παραπάνω πόλεων θα λειτουργεί ενημερωτικό περίπτερο, στο οποίο θα διανέμεται ενημερωτικό υλικό από εθελοντές του ΑγκαλιάΖΩ και ιατρούς ( γυναικολόγους, παιδίατρους, κυτταρολόγους), οι οποίοι θα απαντούν σε ερωτήματα του κοινού για ότι αφορά στον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας. Παράλληλα το κοινό θα καλείται να συμμετέχει σε ένα διαγωνισμό, ο οποίος θα είναι κοινός για όλους και θα τρέχει καθ όλη τη διάρκεια της εκστρατείας. Συγκεκριμένα

23 33 στο χώρο ενημέρωσης θα υπάρχει ένα αερόστατο, το οποίο θα είναι λογοτυπημένο και θα φέρει ένα από τα μηνύματα της Εκστρατείας, μασκότ του ΑγκαλιάΖΩ και μπαλόνια με λογοτυπημένα μηνύματα. Στο περίπτερο θα υπάρχουν ερωτηματολόγια, όπου οι συμμετέχοντες στο διαγωνισμό θα καλούνται να απαντούν σε ερωτήσεις σχετικά με την πρόληψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, καθώς και «Ποιο είναι το μήνυμα της ημέρας». Το ίδιο ερωτηματολόγιο θα μπορεί να συμπληρώνεται και ηλεκτρονικά. Η Εκστρατεία θα κλείσει στις 10 Φεβρουαρίου στο Σύνταγμα όπου τα τρία στοιχειά της καμπάνιας (αερόστατο, μασκότ & μπαλόνια ) θα εμφανιστούν ταυτόχρονα, ενώ μέσα μια πανδαισία χρωμάτων και συναισθημάτων θα ακούγονται μηνύματα για την πρόληψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας και θα ανακοινωθεί ο νικητής του διαγωνισμού. Η Συνέντευξη Τύπου και η Εκστρατεία Ενημέρωσης πραγματοποιούνται με την χορηγία της ΒΙΑΝΕΞ και την υποστήριξη της GlaxoSmithKline. (ΑγκαλιάΖΩ.2012)

24 34 Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας και ο βαθμός ενημέρωσης του κοινού

25 35 ΚΕΦΑΛΑΙΟ III Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας και ο βαθμός ενημέρωσης του κοινού 3.1 Τι είναι ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας μπορεί να προληφθεί και μπορεί να ιαθεί εάν ανιχνευθεί έγκαιρα. Παλαιότερα, ο καρκίνος αυτός αποτελούσε ένα από τους κύριους λόγους θνησιμότητας των γυναικών εξ' αιτίας καρκίνου. Σήμερα χάρις στα προγράμματα ανίχνευσης και θεραπείας των καταστάσεων εκείνων που μπορούν να οδηγήσουν στον καρκίνο αυτό, η θνησιμότητα που προκαλεί έχει μειωθεί σημαντικά κατά τα τελευταία χρόνια. Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας (ΚΤΜ) είναι ο δεύτερος συχνότερος καρκίνος των γυναικείων γενετικών οργάνων μετά από τον καρκίνο της ωοθήκης. Μετά από αυτόν ακολουθεί ο καρκίνος του ενδομητρίου που έχει λίγο χαμηλότερη συχνότητα. Ο μέσος όρος ηλικίας στην οποία παρατηρείται είναι γύρω στα 52 χρόνια αλλά έχει παρουσιαστεί μια αύξηση σε γυναίκες μικρότερης ηλικίας. Ο τράχηλος της μήτρας είναι το μέρος εκείνο του γυναικείου γενετικού συστήματος που βρίσκεται στο κάτω στενότερο μέρος της μήτρας και ενώνει την μήτρα με τον κόλπο. Ο ΚΤΜ εκδηλώνεται όταν κύτταρα του τραχήλου αρχίζουν να πολλαπλασιάζονται αναρχικά και δημιουργούν ένα νέο ιστό, ένα όγκο στην περιοχή Μπορεί να δημιουργηθεί στην περιοχή αυτή είτε ένας κακοήθης είτε ένας καλοήθης όγκος. Οι συχνότερες μορφές ΚΤΜ είναι ο επιθηλιακός καρκίνος (90% των περιπτώσεων) που αναπτύσσεται στο έξω μέρος του τραχήλου και το αδενοκαρκίνωμα (10% των περιπτώσεων) που εμφανίζεται στο εσωτερικό μέρος του τραχηλικού καναλιού (ενδοτράχηλος). 3.2 Αιτίες, τρόποι μετάδοσης και Μέθοδοι πρόληψης Οι αιτίες που προκαλούν τον ΚΤΜ, όπως και σε πολλούς άλλους καρκίνους δεν είναι απόλυτα γνωστές. Όμως υπάρχουν ορισμένοι συσχετισμοί και ορισμένοι παράγοντες κινδύνου που φαίνεται ότι παίζουν σημαντικό ρόλο στην εκδήλωση του καρκίνου αυτού και οι σημαντικότεροι από αυτούς είναι: Μόλυνση από ιούς: Ο ιός των ανθρωπίνων κονδυλωμάτων, γνωστός σαν Human Papilloma Virus ή HPV, θεωρείται σαν μια πιθανή αιτία του ΚΤΜ. Συχνά είναι ανιχνεύσιμος στον τράχηλο γυναικών που πάσχουν από τον καρκίνο αυτό. Υπάρχουν 80 τύποι του ιού HPV Σεξουαλική δραστηριότητα: Οι γυναίκες που ήσαν σεξουαλικά δραστήριες σε μια νεαρή ηλικία και που είχαν πολλούς ερωτικούς συντρόφους έχουν περισσότερο κίνδυνο να παρουσιάσουν τον καρκίνο αυτό. Όσο νωρίτερα στην ηλικία αρχίσει την σεξουαλική δραστηριότητα μια γυναίκα τόσο περισσότερο είναι αυξημένος ο κίνδυνος της για την ασθένεια. Το ίδιο επίσης ισχύει με τον αριθμό των ερωτικών συντρόφων με αποτέλεσμα, αυτές με πολλούς να έχουν περισσότερο κίνδυνο. Να σημειωθεί ότι ο καρκίνος αυτός είναι σπάνιος στις παρθένες. Πιστεύεται ότι ο αυξημένος κίνδυνος στις γυναίκες με πολλούς

26 36 ερωτικούς συντρόφους και σ αυτές που αρχίζουν σε μικρή ηλικία το σεξ, έχει σχέση με την μόλυνση με τον ιό HPV Ηλικία: Κάπνισμα: Τεστ Παπανικολάου: Οι γυναίκες που δεν έκαναν ποτέ τεστ Παπανικολάου ή δεν το κάνουν όσο θα έπρεπε, έχουν ψηλότερο κίνδυνο να παρουσιάσουν ΚΤΜ. Σε πολλές περιπτώσεις το τεστ μπορεί να ανιχνεύσει προκαρκινικές αλλοιώσεις. Υπάρχουν 3 ειδών αυξανόμενης σοβαρότητας αλλοιώσεις, CIN I, CIN II και CINIII AIDS: Οι γυναίκες που πάσχουν από AIDS - Ποια είναι τα σημεία και συμπτώματα του καρκίνου τραχήλου της μήτρας; Οι καταστάσεις που οδηγούν στον ΚΤΜ συνήθως δεν προκαλούν πόνο. Γι' αυτό η ασθένεια μπορεί να εξελιχθεί αθόρυβα χωρίς συμπτώματα. Οι πρώτες ενοχλήσεις εμφανίζονται όταν τα ανώμαλα κύτταρα γίνουν πλέον καρκινικά και αρχίζουν να διηθούν τους γειτονικούς ιστούς. Όταν αυτό συμβεί το συχνότερο σημείο είναι η ασυνήθιστη απώλεια αίματος από τον κόλπο. Επίσης μπορεί να εκδηλωθεί και πόνος ή άλλες κολπικές εκκρίσεις. Είναι γι' αυτούς τους λόγους που πρέπει να γίνονται συστηματικά από το γιατρό γυναικολογικές εξετάσεις και το τεστ Παπανικολάου. Με την κολποσκόπηση ο γυναικολόγος μπορεί να εξετάσει καλύτερα τον τράχηλο και εάν χρειαστεί να κάνει βιοψίες για να διευκρινιστεί ιστολογικά το είδος μιας ανωμαλίας που πιθανό να υπάρχει. (agsavvas-hosp 2011) Το τεστ Παπανικολάου Πρόκειται για μελέτη των κυττάρων του κόλπου και του τραχήλου της μήτρας, που συλλέγονται κατά την λήψη του τεστ και η οποία επιτρέπει την έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου του τραχήλου και των προκαρκινικών καταστάσεων. Παρέχει σημαντικές πληροφορίες για την γενικότερη καλή υγεία της περιοχής του κόλπου και του τραχήλου της μήτρας. Στις μέρες μας το τεστ Παπανικολάου παραμένει ιδιαίτερα επίκαιρο για την ανίχνευση των βλαβών των κυττάρων που προκαλούνται από τον ιό των κονδυλωμάτων και άλλους ιούς. Όπως είναι γνωστό, ιός των κονδυλωμάτων προκαλεί σοβαρές βλάβες στον τράχηλο της μήτρας, που ονομάζονται δυσπλασίες. Οι δυσπλασίες, αν δε διαγνωστούν έγκαιρα, μπορεί να οδηγήσουν σε καρκίνο τραχήλου της μήτρας και στις πολύ νεαρές ηλικίες. Απαραίτητη προϋπόθεση για να γίνει το τεστ Παπανικολάου είναι να μην έχει επιδράσει στον κόλπο οποιοδήποτε φυσικό, χημικό ή μηχανικό ερέθισμα ( πλύσεις, συνουσία, γυναικολογική εξέταση) τις προηγούμενες 48 ώρες από την λήψη του τεστ. Κατάλληλος χρόνος για την λήψη του τεστ είναι στα μέσα περίπου του κύκλου. Το πρώτο τεστ γίνεται από τότε που η γυναίκα έχει τις πρώτες της σεξουαλικές επαφές. Το τεστ επαναλαμβάνεται μια φορά το χρόνο, εκτός αν υπάρχουν διαφορετικές ιατρικές οδηγίες. Συγχρόνως με τη λήψη του τεστ Παπ, ο γυναικολόγος μπορεί να κάνει μια επισκόπηση του κόλπου και του τραχήλου. Ίσως, έτσι, διαγνώσει καταστάσεις οι οποίες φαίνονται με το γυμνό μάτι, όπως είναι μια κολπίτιδα, μια τραχηλίτιδα. Αν το τεστ «βγει» θετικό; Ένα επίχρισμα Παπανικολάου που έχει ληφθεί σωστά, μπορεί να οδηγήσει στη διάγνωση του καρκινώματος του τραχήλου της μήτρας σε περίπου 95% των περιπτώσεων. Εάν το τεστ είναι θετικό, τότε μας

27 37 δείχνει την ανάγκη για μια βιοψία. Το τεστ Παπ είναι απαραίτητο και μετά την εγκυμοσύνη. Καλό είναι, δύο μήνες μετά από το τέλος της εγκυμοσύνης, να εκτελείται πάλι το τεστ Παπανικολάου, έτσι ώστε να υπάρχει ένας καλός έλεγχος της κατάστασης του τραχήλου της μήτρας. ( Αριστείδης Μπίας μαιευτήρας-γυναικολόγος προσωπική επαφή) - Έγκαιρη διάγνωση του Καρκίνου του Τραχήλου της Μήτρας Δεν υπάρχουν συμπτώματα στα αρχικά στάδια, όταν δηλαδή η νόσος θα μπορούσε να αντιμετωπιστεί επιτυχώς Το Pap test μπορεί να διαγνώσει προκαρκινικές αλλοιώσεις αι δυσπλασίες πολύ πριν αυτές εξελιχθούν σε καρκίνο. Πρέπει να συνοδεύεται από πλήρη γυναικολογική εξέταση για τον έλεγχο του ενδομήτριου, των ωοθηκών, του αιδοίου και του κόλπου, που δεν καλύπτονται από το Pap test. Εκτός του τακτικού ετήσιου ελέγχου, μια γυναίκα πρέπει να απευθυνθεί άμεσα στον γυναικολόγο αν παρουσιάσει κάποιο από τα παρακάτω συμπτώματα: Αιμορραγία εκτός περιόδου ή μετά την εμμηνόπαυση Αιμορραγία μετά την σεξουαλική επαφή Άφθονα και δύσοσμα κολπικά υγρά Ξαφνική και γρήγορη διόγκωση της κοιλιάς, που μπορεί να συνοδεύεται από μη ειδικά συμπτώματα όπως ναυτία, έμετος, συχνοουρία ή πόνο Έντονος κνησμός (φαγούρα) στα γεννητικά όργανα, πάχυνση και σκλήρυνση του δέρματος εμφάνιση μιας ελκωτικής μάζας και αιμορραγίας στην περιοχή του αιδοίου. (oekk 2012) - Πως μπορεί να προληφθεί ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας: Έχουμε ήδη αναφερθεί στο πόσο μεγάλη σημασία έχει να γίνεται συστηματικά το τεστ Παπανικολάου. Το τεστ αυτό μπορεί να ζώσει ζωές φτάνει να γίνεται τουλάχιστον μια φορά κάθε 2 χρόνια στις γυναίκες από 20 έως 65 ετών και μετά ακόμη, μαζί με τη γυναικολογική εξέταση. Η αποφυγή πολλών ερωτικών συντρόφων, η αποφυγή έναρξης σεξουαλικής δραστηριότητας πολύ νωρίς στην ηλικία με μείωση του κίνδυνου μόλυνσης από τον ιό HPV (agsavvas-hosp 2011) HPV και καρκινογένεση πρόληψη σε νεαρή ηλικία: O ιός των ανθρωπίνων θηλωμάτων (ΗPV), είναι ένας σεξουαλικά μεταδιδόμενος ιός, που βρίσκεται σε άνδρες και γυναίκες και προκαλεί κάποιες φορές αλλοιώσεις στο γεννητικό τους σύστημα. Έχουν ανιχνευθεί και τυποποιηθεί πάνω από 200 ορότυποι του ιού HPV. Θεωρείται πλέον αιτιολογικός παράγοντας κινδύνου για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας αν και όλες οι γυναίκες με HPV λοίμωξη δεν θα αναπτύξουν καρκίνο. Προσβάλλει συνήθως άτομα νεαρής ηλικίας, ενώ η διάδοση του ιού είναι τόσο ραγδαία ώστε η πιθανότητα μια σεξουαλικά ενεργής γυναίκα μέχρι 30 ετών, να προσβληθεί από τη λοίμωξη, είναι έως και 70%. Είναι ίσως το πιο κοινό σεξουαλικά μεταδιδόμενο νόσημα στην Αμερική, με 5,5 εκατομμύρια νέες περιπτώσεις ανά έτος. Οι περισσότεροι σεξουαλικά ενεργείς ενήλικοι θα μολυνθούν από τον ιό κατά τη διάρκεια της ζωής τους. Ο κύριος τρόπος μετάδοσης του ιού είναι η, χωρίς προφυλακτικό, σεξουαλική επαφή.

28 38 Ο HPV έχει θεωρηθεί ως ο πρώτος πιστοποιημένος ιός που ευθύνεται για την ανάπτυξη καρκίνου στον άνθρωπο. Σε πρακτικό επίπεδο αυτό σημαίνει ότι για να αναπτυχθεί καρκίνος του τραχήλου της μήτρας, προηγείται λοίμωξη από τον ιό των ανθρωπίνων θηλωμάτων (HPV). Ο ιός ανιχνεύεται σε πάνω από 99% των περιπτώσεων καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. Ο χρόνος εξέλιξης μιας τραχηλικής βλάβης, με ελάχιστες εξαιρέσεις, έχει υπολογισθεί σε χρόνια, κατά τη διάρκεια των οποίων η νόσος μπορεί να διαγνωσθεί και να αντιμετωπισθεί αποτελεσματικά. Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας, είναι ο τρίτος πιο διαδεδομένος καρκίνος στον κόσμο. Στις αναπτυσσόμενες χώρες, είναι ο δεύτερος σε συχνότητα, μετά τον καρκίνο του μαστού αλλά λόγω της επιθετικότητάς του αποτελεί την πρώτη αιτία θανάτου από καρκίνο στις γυναίκες. Αντίθετα στις αναπτυγμένες χώρες αποτελεί τον 7ο σε συχνότητα καρκίνο και η θνησιμότητα είναι ακόμα μικρότερη λόγω της εφαρμογής προληπτικών προγραμμάτων ελέγου. Παρόλα αυτά διαγιγνώσκονται παγκοσμίως νέες περιπτώσεις και επισυμβαίνουν θάνατοι ετησίως. Στην Ευρώπη γυναίκες πεθαίνουν κάθε χρόνο από καρκίνο της μήτρας και αυτό ισοδυναμεί με 40 θανάτους γυναικών ημερησίως.( mednutrition 2011) Τύποι HPV Οι ορότυποι του HPV διακρίνονται σε α) υψηλού κινδύνου ή ογκογόνοι β) χαμηλού κινδύνου και γ) ενδιάμεσου κινδύνου. Για την εκδήλωση καρκίνου του τραχήλου της μήτρας εκτός από την λοίμωξη από υψηλού κινδύνου HPV στελέχη. Σημαντικό ρόλο διαδραματίζουν και άλλοι παράγοντες όπως η σεξουαλική συμπεριφορά, η μη χρήση προφυλακτικού, το κάπνισμα, και η παρουσία και άλλων σεξουαλικά μεταδιδόμενων νοσημάτων. Επιπλέον επιβαρυντικοί παράγοντες, οι οποίοι όμως δεν επιδέχονται ιδιαιτέρας ιατρικής παρέμβασης, είναι η συνύπαρξη πολλαπλών διαφορετικών οροτύπων του ιού και το ιικό φορτίο. Παραδοσιακά η ανίχνευση του καρκίνου του τραχήλου βασίζεται στη μικροσκοπική εξέταση κυττάρων από τον τράχηλο της μήτρας για κυτταρολογικές αλλοιώσεις. Το 1950 εισήχθη από τον Γ. Παπανικολάου η εξέταση που φέρει το όνομά του (δοκιμασία κατά Παπανικολάου) με σκοπό την έγκαιρη ανίχνευση προκαρκινικών και καρκινικών αλλοιώσεων των κυττάρων της περιοχής και που απετέλεσε διεθνώς μία από τις πλέον επιτυχημένες και καθοριστικές εξελίξεις στο πλαίσιο των προσπαθειών για πρόληψη και έγκαιρη διάγνωση κακοήθων νόσων. (mednutrition 2011) 3.3 Το εμβόλιο κατά του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας Τα τελευταία 15 χρόνια, μετά την συσχέτιση μεταξύ του HPV και του τραχηλικού καρκίνου, άρχισαν να γίνονται ευρείες μελέτες για την ανεύρεση εμβολίου ενάντια στον ιό. Ο στόχος του εμβολίου είναι τόσο η προφύλαξη, όσο και η θεραπεία. Βέβαια, παρουσιάζονται αρκετά προβλήματα, όπως το γεγονός ότι υπάρχουν πολυάριθμοι ορότυποι του ιού που πρέπει να συμπεριληφθούν, γεγονός που αυξάνει κατά πολύ το κόστος παρασκευής του εμβολίου. Δεν υπάρχει ιδιαίτερα μεγάλη ευαισθητοποίηση του πληθυσμού ως προς τον ιό και αυτό οφείλεται κυρίως στο γεγονός ότι οι άνδρες σπάνια αναπτύσσουν ορισμένες ασθένειες που σχετίζονται με τον HPV (π.χ καρκίνο του πέους και του πρωκτού).

29 39 Από το 2002 έχει ξεκινήσει η εφαρμογή εμβολίων για την πρόληψη της λοίμωξης από τον HPV. Τα εμβόλια αυτά περιέχουν πρωτεΐνες του ιού που προκαλούν τη δημιουργία ειδικών αντισωμάτων. Διατίθενται ήδη δύο εμβόλια από τα οποία επέρχεται ανοσοποίηση σε 2 (16, 18) ή 4 τύπους του HPV (6, 11, 16 και 18), οι οποίοι ευθύνονται για το 70 % περίπου των περιπτώσεων καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. Στην εφαρμογή αυτών των εμβολίων, που εντάσσεται στα πλαίσια ενός Διεθνούς προγράμματος, συμμετείχε από την Ελλάδα το Τμήμα Παιδικής Εφηβικής Γυναικολογίας & Επανορθωτικής Χειρουργικής της Β Μαιευτικής και Γυναικολογικής Κλινικής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, στο «Αρεταίειο» Νοσοκομείο. Τα εμβόλια χορηγούνται σε 3 δόσεις εντός 6 μηνών, στις ηλικίες από 12 έως 26 ετών. Από τα αποτελέσματα Ερευνητικού Κέντρου, επιβεβαιώθηκε η αποτελεσματικότητα και η ασφάλεια των εμβολίων, αλλά και η καλή ανοχή τους από τα άτομα που συμμετείχαν στην μελέτη, καθώς δεν διαπιστώθηκε καμία παρενέργεια ή σοβαρή αντίδραση. Σε μελέτη 575 κηδεμόνων εφήβων που έγινε στις ΗΠΑ, αρχικά το 55% τοποθετήθηκε υπέρ του εμβολιασμού, ενώ μετά από βραχεία ενημέρωση το ποσοστό αυξήθηκε σε 75%, γεγονός που αναδεικνύει την ανάγκη για ενημέρωση εφήβων και νέων σχετικά με την μεγάλη σημαντικότητα της HPV λοίμωξης και της συσχέτισής της με τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας και των γεννητικών κονδυλωμάτων. Στις 23 Ιανουαρίου 2008 η Εθνική Επιτροπή Εμβολιασμών ενέταξε τα 2 εμβόλια στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών: υποχρεωτικός εμβολιασμός στα κορίτσια ηλικιών ετών και εμβολιασμός για τις ηλικίες για όποιες δεν εμβολιάσθηκαν στη συνιστώμενη ηλικία. Θεωρώντας ότι είναι επιτακτική η ανάγκη ενημέρωσης του κοινού και κυρίως των νέων σε θέματα αγωγής υγείας και πρόληψης, ιδιαίτερα όταν πρόκειται για την προστασία της Υγείας της Γυναίκας και του Αναπαραγωγικού της Συστήματος. (mednutrition 2011) Ο εμβολιασμός έχει τα καλύτερα αποτελέσματα στις ηλικίες ετών για δύο λόγους: πρώτον, οι ηλικιακές αυτές ομάδες δεν έχουν ακόμη ξεκινήσει σεξουαλικές επαφές, άρα δεν έχουν εκτεθεί στον HPV, και, δεύτερον, ο οργανισμός τους έχει πολύ καλή ανταπόκριση στον εμβολιασμό, γιατί παράγουν υψηλό τίτλο αντισωμάτων κατά του ιού. Έως σήμερα υπάρχει εμπειρία από τη χορήγηση περισσότερων από 35 εκατομμυρίων δόσεων εμβολίων HPV σε έφηβες και νεαρές γυναίκες παγκοσμίως, που δείχνει ότι είναι πολύ ασφαλή εμβόλια. Και αυτό είναι αναμενόμενο, καθώς δεν περιέχουν ζωντανό ιό, αλλά ιόμορφα σωματίδια που περιέχουν μόνο μία εξωτερική πρωτεΐνη του ιού, συνεπώς το εμβολιαζόμενο άτομο δεν μπορεί να νοσήσει. Οι συχνότερες παρενέργειες που έχουν καταγραφεί σε ένα μικρό ποσοστό των ατόμων που εμβολιάζονται είναι τοπικός ερεθισμός στο σημείο της ένεσης και χαμηλός πυρετός, κάτι που παρατηρείται με όλα τα εμβόλια. Είναι σημαντικό να επισημανθεί ότι ο εμβολιασμός έναντι του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας δεν υποκαθιστά τον προληπτικό έλεγχο με τεστ Παπανικολάου. Ο συνδυασμός όμως του εμβολιασμού με τον τακτικό προληπτικό έλεγχο θα μπορούσε να μειώσει την πιθανότητα ανάπτυξης καρκίνου του τραχήλου της μήτρας κατά 94% σε σύγκριση με τη μη παρέμβαση. Ο εμβολιασμός έναντι των ιών HPV αποτελεί σημαντική ευκαιρία για πρόληψη μιας συχνής και σοβαρής μορφής καρκίνου, όπως ο καρκίνος του τραχήλου της

30 40 μήτρας. Η ολοκληρωμένη ενημέρωση γονέων, εφήβων αλλά και ιατρικού και παραϊατρικού προσωπικού θα συμβάλει στην έγκαιρη εφαρμογή του εμβολιασμού αλλά και του περιοδικού ελέγχου με τεστ Παπανικολάου. (ΜΙΧΟΣ A., 2009 blog.argiriou) - Ασφάλεια του εμβολίου Από τα σημαντικότερα θέματα για την έγκριση και άδεια κυκλοφορίας ενός εμβολίου είναι τα δεδομένα ασφάλειας που διαθέτει. Για το λόγο αυτό, τα εμβόλια μελετήθηκαν σε ένα εξαιρετικά μεγάλο κλινικό πρόγραμμα, με συμμετοχή γυναικών από όλο τον κόσμο, που εξετάζονταν σε πολύ στενά χρονικά διαστήματα μέσα στο πλαίσιο του πρωτοκόλλου παρακολούθησης των εμβολίων και αποδείχθηκαν ασφαλή. Η ασφάλεια, όπως και η ανοσογονικότητα, έχει μελετηθεί και σε εφήβους των δύο φύλων,ηλικίας 9-15 ετών. Πέρα όμως από το κλινικό πρόγραμμα ανάπτυξης του εμβολίου, τα εμβόλια διαθέτουν σήμερα κλινική εμπειρία από εκατομμύρια δόσεις που έχουν χορηγηθεί μέχρι στιγμής σε όλο τον κόσμο. Οι αναφορές ασφάλειας που έχουν συλλεχθεί μετά την κυκλοφορία των εμβολίων είναι σύμφωνες με αυτές που έχουν παρατηρηθεί κατά τη διάρκεια των κλινικών δοκιμών, που οδήγησαν στην έγκρισή τους. Ο αριθμός των ανεπιθύμητων ενεργειών που αναφέρονται μέχρι σήμερα είναι ανάλογος με αυτόν που θα αναμενόταν μετά από την κυκλοφορία στην αγορά ενός εμβολίου για το συγκεκριμένο χρονικό διάστημα. Να σημειωθεί, ότι η αναφορά μίας ανεπιθύμητης ενέργειας δεν σημαίνει ότι υπάρχει αιτιολογική σχέση μεταξύ του εμβολίου και αυτής της ανεπιθύμητης ενέργειας, καθώς η χρονική συσχέτιση μπορεί να είναι συμπτωματική. Το ποσοστό σοβαρών ανεπιθύμητων ενεργειών που καταγράφονται μετά τη χορήγηση των άλλων εμβολίων (συμπεριλαμβανομένων των εμβολίων του βρεφικού εμβολιασμού) είναι το διπλάσιο από το ποσοστό που καταγράφηκε μετά τη χορήγηση των εμβολίων κατά του ιού των ανθρώπινων θηλωμάτων. Η συχνότητα των περιστατικών αυτών είναι μέσα στο εύρος που αναμένει κανείς για το γενικό πληθυσμό των γυναικών ηλικίας 9-26 ετών και μέχρι σήμερα καμία σοβαρή ανεπιθύμητη ενέργεια δεν έχει τεκμηριωθεί ότι συσχετίζεται με το εμβόλιο. (Νέτα Σ., 2008,ιστοσελίδα iatronet 2009) Στις 30 Σεπτεμβρίου 2009 σοκ προκάλεσε ο θάνατος ενός 14χρονου κοριτσιού στη Βρετανία μετά από χορήγηση του εμβολίου κατά των κονδυλωμάτων. Αμέσως μετά το τραγικό συμβάν οι αρχές προχώρησαν στην άμεση διακοπή του προγράμματος εμβολιασμού κατά του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. Αναφέρθηκαν περιπτώσεις πιθανών παρενεργειών από το Cervarix. Ο κίνδυνος για παρενέργειες που απειλούν τη ζωή, υπολογίζεται σε όχι περισσότερες από μια στις ένα εκατομμύριο δόσεις του εμβολίου. Η παρτίδα των εμβολίων που χρησιμοποιήθηκε αποσύρθηκε για προληπτικούς λόγους. (protothema 2009 online εφημερίδα) Το περιστατικό συνέβη λίγο αφότου η κοπέλα είχε κάνει το εμβόλιο για κονδυλώματα στο σχολείο. Οι αρχές τόνισαν ότι η αναστολή του είναι ένα «καθαρά προληπτικό μέτρο», καθώς το εμβόλιο «έχει περάσει από ενδελεχείς ελέγχους» και έχει αποδειχθεί «ιδιαιτέρως ασφαλές». Ανακοίνωσαν ότι μόνον μετά την ολοκλήρωση της ιατροδικαστικής εξέτασης θα μπορέσει να

31 41 αποδειχθεί τυχόν σύνδεση του θανάτου της μαθήτριας με την πρώτη δόση του εμβολίου Cervarix της φαρμακευτικής εταιρείας GlaxoSmithΚline Ρlc. (2009 online εφημερίδα tovima) Λίγες μέρες αργότερα η νεκροψία απέκλεισε το ενδεχόμενο ο θάνατός της να οφείλεται σε αντίδραση στο εμβόλιο. Σύμφωνα με την ιατροδικαστή, κακοήθης όγκος στην καρδιά είχε προκαλέσει ανεπάρκεια τόσο της καρδιάς όσο και των πνευμόνων της 14χρονης. Η περίπτωση ήταν τόσο σοβαρή ώστε ο θάνατος θα μπορούσε να επέλθει ανά πάσα στιγμή. (Γκαβός Θ., 2009 skai) 3.5 Η σημασία της ενημέρωσης του κοινού Η Ιατρική Επιστήμη έχει αποδείξει σήμερα, τον ζωτικό ρόλο που έχει η σφαιρική, εξατομικευμένη και σε βάθος μελέτη και αντιμετώπιση του ανθρώπινου σώματος, η οποία δεν αποσκοπεί μόνο στη θεραπεία αλλά και στην πρόληψη σοβαρών νοσημάτων, με δεδομένο ότι πάνω από το 80% των πρώιμων θανάτων ή της αναπηρίας που εμφανίζονται σε ένα πληθυσμό ενηλίκων θα αποφεύγονταν, εάν οι άνθρωποι δεν αμελούσαν τη σωστή περιοδική ιατρική εξέταση και συμμορφώνονταν με τις σχετικές οδηγίες. Σήμερα η πρόληψη είναι μια από τις πιο σημαντικές μάχες που δίνει ο ενεργός παθολόγος. Ο καρκίνος της μήτρας όπως έχουμε αναφέρει αποτελεί την τρίτη αιτία θανάτου, από καρκίνο, στις γυναίκες. Διακρίνουμε το καρκίνωμα του τραχήλου της μήτρας και του ενδομητρίου. Το 2007 διεξήχθη εκστρατεία ενημέρωσης προς το ευρύ κοινό για την πρόληψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας με την συνεργασία του Ομίλου Εθελοντών κατά του Καρκίνου «ΑγκαλιάΖΩ», την στήριξη της Ελληνικής Εταιρείας Παθολογίας τράχηλου και Κολποσκόπησης, της Ελληνικής Εταιρείας Έρευνας και Αντιμετώπισης του Ιού των θηλωμάτων (HPV), η οποία πραγματοποιήθηκε υπό την αιγίδα του Υπουργείου Υγείας. Ο στόχος της ήταν εκτός των άλλων η ενημέρωση των γυναικών αναφορικά με τους παράγοντες που προκαλούν τον επικίνδυνο αυτό καρκίνο στο γυναικείο πληθυσμό και η λήψη αποτελεσματικών μέτρων πρόληψης. Αρκετά καρκινογόνα και προ καρκινικές καταστάσεις δρουν επί χρόνια χωρίς εμφανή συμπτώματα και πρέπει να εντοπίζονται και να θεραπεύονται έγκαιρα κατά τη διάρκεια της σωστής περιοδικής ιατρικής προληπτικής εξέτασης. 3.6 Ο βαθμός ενημέρωσης του κοινού στην Ελλάδα Η Ελλάδα παρουσιάζει τα πιο χαμηλά ποσοστά εφαρμογής προληπτικών μέτρων στη μάχη έναντι του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. Η εμβολιαστική κάλυψη έναντι του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας αγγίζει μόλις το 17% και ο έλεγχος με εξέταση κατά Παπανικολάου το 20% του γυναικείου πληθυσμού. Τα ποσοστά θνησιμότητας από τον Καρκίνο του Τραχήλου της Μήτρας στην Ελλάδα δεν ελαττώνονται κατά την διάρκεια των τελευταίων 30 ετών, σε αντίθεση με τα αντίστοιχα ποσοστά στις περισσότερες Ευρωπαϊκές χώρες. H Ελλάδα παρουσιάζει μια εμβολιαστική κάλυψη περίπου ~17% συνολικά (σε γυναίκες ετών), σημαντικά χαμηλότερη

32 42 από την αντίστοιχη σε άλλες δυτικοευρωπαϊκές χώρες (Βέλγιο 55%, Γαλλία 61%, Γερμανία 63%, Νορβηγία 70%, Αγγλία 80%, Σκωτία 90%). Βάσει σχετικών μελετών, ο εμβολιασμός με τα υπάρχοντα εμβόλια έναντι των κύριων ογκογόνων τύπων 16 και 18 προσφέρει υψηλού βαθμού προστασία προλαμβάνοντας το 70% περιστατικών του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, ενώ, μέσω ενός βαθμού διασταυρούμενης προστασίας από συγγενείς HPV-τύπους, καλύπτεται μερικώς και ένα άλλο 15%, φτάνοντας στο 85% του καρκίνου. Μέχρι σήμερα και μετά την εφαρμογή πέραν των δόσεων HPV- εμβολίων παγκοσμίως, τα δύο εμβόλια αποδείχθηκαν ασφαλή, χωρίς αιτιολογικά συσχετιζόμενες σοβαρές ανεπιθύμητες ενέργειες. Η ανάγκη υπέρβασης εκ μέρους των Ελλήνων γονέων και των νέων γυναικών της αρνητικής στάσης απέναντι στο πρώτο διαθέσιμο εμβόλιο εναντίον καρκίνου, η οποία βασίζεται σε ελλιπή ενημέρωση, προκατάληψη, επηρεασμό από μη έγκυρες πηγές και αδικαιολόγητους φόβους, είναι προφανής. Παράλληλα, προϋπόθεση για την επιτυχή εφαρμογή μιας πολιτικής πρόληψης του τραχηλικού καρκίνου αποτελεί η οργάνωση από πλευράς της Πολιτείας ενός Εθνικού Προγράμματος Πρόληψης, το οποίο να είναι συνδυασμός σωστής και πλήρους ενημέρωσης μαθητών, γονέων, εφήβων και ενηλίκων, οργάνωσης εμβολιασμού στα σχολεία και σε άλλες μονάδες υγείας και προσφοράς αποτελεσματικού προληπτικού πληθυσμιακού ελέγχου. Οι Αρχές Υγείας παγκοσμίως έχουν επίσημα τοποθετηθεί υπέρ της ασφάλειας και μαζικής χρήσης του εμβολίου. Παρόλα αυτά η κάλυψη στην Ελλάδα εξακολουθεί να παραμένει σε επίπεδα κάτω του 20% με αποτέλεσμα 260 γυναίκες να χάνουν κάθε χρόνο στη χώρα μας, τη μάχη με τον Καρκίνο του Τραχήλου της Μήτρας. (capitalhealth 2010) Αποτελέσματα Έρευνας 2011 για τον Καρκίνου του Τραχήλου της Μήτρας Αποτελέσματα Ερωτηματολογίου για τη 6η Ευρωπαϊκή Εβδομάδα Πρόληψης του Καρκίνου του Τραχήλου της Μήτρας από τον Όμιλο Εθελοντών κατά του Καρκίνου ΑγκαλιαΖΩ

33 43 Ερώτηση 1η : Γνωρίζετε ότι ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας προλαμβάνεται μέσω εμβολιασμού; Πηγή.oekk 2012 Γράφημα 3.5.1: Γνωρίζετε ότι ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας προλαμβάνεται μέσω εμβολιασμού Στην ερώτηση 1 αν γνωρίζετε ότι ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας προλαμβάνεται μέσω εμβολιασμού; Το ποσοστό 90,18% απάντησε ναι, ενώ το 9,82% απάντησε όχι.

34 44 Ερώτηση 2η : Γνωρίζετε ότι το εμβόλιο έναντι του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας είναι στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών και καλύπτεται πλήρως από τα ασφαλιστικά ταμεία για τις ηλικίες ετών; Πηγή.oekk 2012 Γράφημα 3.5.2: Γνωρίζετε ότι το εμβόλιο έναντι του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας είναι στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών και καλύπτεται πλήρως από τα ασφαλιστικά ταμεία για τις ηλικίες ετών Στην ερώτηση 2 αν γνωρίζετε ότι το εμβόλιο έναντι του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας είναι στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών και καλύπτεται πλήρως από τα ασφαλιστικά ταμεία για τις ηλικίες ετών; Το ποσοστό 25,64% όχι, ενώ το ποσοστό 74,56% απάντησε ναι.

35 45 Ερώτηση 3η : Έχετε εμβολιαστεί έναντι του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας; Πηγή.oekk 2012 Γράφημα 3.5.3: Έχετε εμβολιαστεί έναντι του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας; Στην ερώτηση 3 έχετε εμβολιαστεί έναντι του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας; Το ποσοστό 13,91% απάντησε ναι, το 62,71% όχι, το 11,55% προτίθεμαι να εμβολιαστώ ενώ το 11,83% δεν έχω αποφασίσει.

36 46 Ερώτηση 4 η : Πόσες φορές έχετε κάνει Pap test την τελευταία 10ετία ; Πηγή.oekk 2012 Γράφημα Πόσες φορές έχετε κάνει Pap test την τελευταία 10ετία ; Στην ερώτηση 4 πόσες φορές έχετε κάνει Pap test την τελευταία 10ετία; Το ποσοστό 5,67% απάντησε δεν απαντώ, το 25,89% απάντησε καμία, το 15,02% απάντησε λιγότερες από 3 φορές, το 15,17% απάντησε έως 5 φορές, το 4,91% απάντησε περισσότερο από 5 φορές, ενώ το 33,35% απάντησε κάθε χρόνο.

37 47 Ερώτηση 5 η : Ηλικία Πηγή.oekk 2012 Γράφημα 3.5.5: Ηλικία; Από την 5η ερώτηση προκύπτουν αποτελέσματα όπου δηλώνουν την ηλικία των συμμετεχόντων. Έλαβε συμμετοχή ποσοστό γυναικών 8,93% ηλικίας 10 έως 15 ετών, 18,21% ηλικίας 16 έως 20 ετών, 23,41% ηλικίας 21 έως 30 ετών, 19,00% 41 έως 50 και 15,60% ηλικίας 50 ετών και άνω.

38 48 Ερώτηση 6 η : Ηλικία* Πόσες φορές έχετε κάνει Pap test την τελευταία 10ετία ; cross tabulation Πηγή.oekk 2012 Γράφημα 3.5.6: Πόσες φορές έχετε κάνει Pap test την τελευταία 10ετία ; cross tabulation Η ερώτηση 6 αποτελείται από συσχέτιση των ερωτήσεων 5 και 4 (Ηλικία* Πόσες φορές έχετε κάνει Pap test την τελευταία 10ετία ; ) και προκύπτουν τα εξής: ηλικίας 10 έως 15 ετών 57 απάντησαν δεν απαντώ, 182 απάντησαν καμία, 2 απάντησαν λιγότερο από 3, 1 απάντησε 3 εως 5 φορές, καμία απάντηση στην απάντηση περισσότερο από 5 φορές ενώ μόλις 7 απάντησαν κάθε χρόνο. Ηλικίας 16 έως 20 ετών, 63 απάντησαν δεν απαντώ, 333 απάντησαν καμία, 61 απάντησαν λιγότερο από 3, 14 απάντησαν 3εως 5 φορές, 1 απάντησε περισσότερο από 5 φορές ενώ 33 απάντησαν κάθε χρόνο. Ηλικίας 21 έως 30 ετών 12 απάντησαν δεν απαντώ, 123 απάντησαν καμία, 157 απάντησαν λιγότερο από 3, 116 απάντησαν 3εως 5 φορές, 23 απάντησαν περισσότερο από 5 φορές ενώ 222 απάντησαν κάθε χρόνο. Ηλικίας 31 έως 40 ετών 7 απάντησαν δεν απαντώ, 29 απάντησαν καμία, 73 απάντησαν λιγότερο από 3, 128 απάντησαν

39 49 3εως 5 φορές, 11 απάντησαν περισσότερο από 5 φορές ενώ 219 απάντησαν κάθε χρόνο. Ηλικίας 41 έως 50 ετών 8 απάντησαν δεν απαντώ, 22 απάντησαν καμία, 18 απάντησαν λιγότερο από 3, 82 απάντησαν 3εως 5 φορές, 35 απάντησαν περισσότερο από 5 φορές ενώ 219 απάντησαν κάθε χρόνο. Ηλικίας 50 και άνω 11 απάντησαν δεν απαντώ, 33 απάντησαν καμία, 75 απάντησαν λιγότερο από 3, 82 απάντησαν 3εως 5 φορές, 31 απάντησαν περισσότερο από 5 φορές ενώ 200 απάντησαν κάθε χρόνο. Ερώτηση 7 η : Γνωρίζετε ότι το εμβόλιο έναντι του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας είναι στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών και καλύπτεται πλήρως από τα ασφαλιστικά ταμεία για τις ηλικίες ετών; *Ηλικία cross tabulation Πηγή.oekk 2012 Γράφημα 3.5.7: Γνωρίζετε ότι το εμβόλιο έναντι του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας είναι στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών και καλύπτεται πλήρως από τα ασφαλιστικά ταμεία για τις ηλικίες ετών; *Ηλικία cross tabulation Η ερώτηση 7 αποτελείται από συσχέτιση των ερωτήσεων 5 και 2 (Ηλικία* Γνωρίζετε ότι το εμβόλιο έναντι του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας είναι στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών και καλύπτεται πλήρως από τα ασφαλιστικά ταμεία για τις ηλικίες ετών; ) και προκύπτουν τα εξής: ηλικίας από 10 έως 15 ετών οι 166 απάντησαν ναι ενώ 83 απάντησαν όχι, ηλικίας 16 έως 20 ετών 389 απάντησαν ναι ενώ 119 απάντησαν όχι, ηλικίας 21 έως 30 ετών 471 απάντησαν ναι ενώ 182 απάντησαν όχι, ηλικίας 31 έως απάντησαν ναι ενώ 135 απάντησαν όχι, ηλικίας

40 50 41 έως 50 ετών 335 απάντησαν ναι ενώ 79 απάντησαν όχι και ηλικίας 50 ετών και άνω 318 απάντησαν ναι ενώ 117 απάντησαν όχι. Ερώτηση 8 η : Αν έχετε κόρη 12 ετών και άνω έχει εμβολιαστεί; Πηγή.oekk 2012 Γράφημα 3.5.8: Αν έχετε κόρη 12 ετών και άνω έχει εμβολιαστεί Στην ερώτηση 8 αν έχετε κόρη 12 ετών και άνω έχει εμβολιαστεί; 166 απάντησαν ναι, 631 απάντησαν όχι, 125 απάντησαν πρόκειται να εμβολιαστεί, 65 απάντησαν δεν έχω αποφασίσει ενώ 1799 δεν έχω κόρη.

41 51 Ερώτηση 9 η : Γνωρίζετε ότι ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας προλαμβάνεται μέσω εμβολιασμού; *Ηλικία cross tabulation Πηγή.oekk 2012 Γράφημα 3.5.9: Γνωρίζετε ότι ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας προλαμβάνεται μέσω εμβολιασμού; *Ηλικία cross tabulation Η ερώτηση 9 αποτελείται από συσχέτιση των ερωτήσεων 5 και 1 (Ηλικία* Γνωρίζετε ότι ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας προλαμβάνεται μέσω εμβολιασμού; Και προκύπτουν τα εξής: ηλικίας από 10 έως 15 ετών οι 221 απάντησαν ναι ενώ 28 απάντησαν όχι, ηλικίας 16 έως 20 ετών 458 απάντησαν ναι ενώ 50 απάντησαν όχι, ηλικίας 21 έως 30 ετών 600 απάντησαν ναι ενώ 53 απάντησαν όχι, ηλικίας 31 έως απάντησαν ναι ενώ 55 απάντησαν όχι, ηλικίας 41 έως 50 ετών 379 απάντησαν ναι ενώ 35 απάντησαν όχι και ηλικίας 50 ετών και άνω 382 απάντησαν ναι ενώ 53 απάντησαν όχι.

42 52 Ερώτηση 10 η : Γνωρίζετε ότι το εμβόλιο έναντι του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας είναι στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών και καλύπτεται πλήρως από τα ασφαλιστικά ταμεία για τις ηλικίες ετών; ;*Ηλικία cross tabulation Πηγή.oekk 2012 Η ερώτηση 10 αποτελείται από συσχέτιση των ερωτήσεων 5 και 7 (Ηλικία* ) Γράφημα : Γνωρίζετε ότι το εμβόλιο έναντι του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας είναι στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών και καλύπτεται πλήρως από τα ασφαλιστικά ταμεία για τις ηλικίες ετών; ;*Ηλικία cross Ερώτηση 7 η : Γνωρίζετε ότι το εμβόλιο έναντι του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας είναι στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών και καλύπτεται πλήρως από τα ασφαλιστικά ταμεία για τις ηλικίες ετών;) Και προκύπτουν τα εξής: ηλικίας από 10 έως 15 ετών οι 166 απάντησαν ναι ενώ 83 απάντησαν όχι, ηλικίας 16 έως 20 ετών 389 απάντησαν ναι ενώ 119 απάντησαν όχι, ηλικίας 21 έως 30 ετών 471 απάντησαν ναι ενώ 182 απάντησαν όχι, ηλικίας 31 έως απάντησαν ναι ενώ 135 απάντησαν όχι, ηλικίας 41 έως 50 ετών 335 απάντησαν ναι ενώ 79 απάντησαν όχι και ηλικίας 50 ετών και άνω 318 απάντησαν ναι ενώ 117 απάντησαν όχι. (oekk 2012)

43 53 Επιδημιολογία Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας είναι ο δεύτερος συχνότερος καρκίνος σε γυναίκες κάτω των 45 ετών, ενώ αποτελεί την τρίτη αιτία θανάτου από καρκίνο στις γυναίκες παγκοσμίως, μετά τον καρκίνο του μαστού και του πνεύμονα. Υπολογίζεται ότι κάθε χρόνο πεθαίνουν από καρκίνο του τραχήλου της μήτρας γυναίκες παγκοσμίως και σε Ευρωπαϊκό επίπεδο. Στην Ευρώπη δηλαδή, πεθαίνει μια γυναίκα κάθε 18 λεπτά από καρκίνο του τραχήλου της μήτρας Επιπλέον, κάθε χρόνο διαγιγνώσκονται νέα περιστατικά καρκίνου του τραχήλου της μήτρας στην Ευρώπη και περίπου 600 στην Ελλάδα, ενώ υπολογίζεται επίσης ότι ετησίως 250 Ελληνίδες χάνουν τη μάχη με το θάνατο εξαιτίας αυτής της νόσου Κάθε σεξουαλικά ενεργή γυναίκα κινδυνεύει να προσβληθεί από λοίμωξη με HPV κατά τη διάρκεια της ζωής της (glaxosmithkline 2012)

44 54 Εκτιμώμενη επίπτωση του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας σε όλο τον κόσμο το 2008 (Πηγή: GLOBOCAN 2008,) 0 5,8 12,2 21,0 34,7 57 Χάρτης 3,5: Ηλικία-τυποποιημένα ποσοστά επίπτωσης ανά

45 Εκτιμώμενη θνησιμότητα του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας σε όλο τον κόσμο το ,9 4,9 9,7 17,3 42 Χάρτης 3,5,2: Ηλικία-τυποποιημένα ποσοστά θνησιμότητας ανά (Πηγή: GLOBOCAN 2008) Σε ολόκληρη την Ευρώπη, περίπου γυναίκες εμφανίζουν καρκίνο του τραχήλου της μήτρας και πεθαίνουν εξαιτίας αυτού κάθε χρόνο, ενώ κάθε στιγμή περισσότερες από γυναίκες ζουν με αυτήν την ασθένεια (έχοντας θεραπευθεί ή όχι). Παρ όλα αυτά, η συντριπτική πλειοψηφία όλων αυτών των περιστατικών ασθένειας και θανάτων θα μπορούσε να είχε προληφθεί μέσω των προγραμμάτων μαζικού πληθυσμιακού ελέγχου και εμβολιασμού. Ο κύριος ρόλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης κατά του Καρκίνου του Τραχήλου είναι να διευρύνει τη ενημέρωση σχετικά με τον καρκίνο του τραχήλου και με το τι μπορείς να κάνεις για να τον προλάβεις.(επίσημη ιστοσελίδα European Cervical Cancer Association 2012)

46 56 Τα ποσοστά του καρκίνου του τραχήλου στην Ελλάδα Σε όλη την Ευρώπη, περίπου γυναίκες νοσούν και πεθαίνουν από καρκίνο του τραχήλου κάθε χρόνο, ενώ κάθε στιγμή οι γυναίκες που ζουν με καρκίνο του τραχήλου (έχοντας θεραπευθεί ή όχι) είναι περισσότερες από Επίσης είναι πολύ σημαντικό το γεγονός ότι τα ποσοστά του καρκίνου του τραχήλου ποικίλλουν ευρέως από χώρα σε χώρα με κάποιες χώρες στην ανατολική Ευρώπη να εμφανίζουν ποσοστά 2-5 φορές υψηλότερα από τα αρχικά 15 μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αυτές οι διαφορές οφείλονται κατά ένα μεγάλο μέρος στην παρουσία ή απουσία προγραμμάτων πρόληψης του καρκίνου του τραχήλου. Η εφαρμογή αυτών των προγραμμάτων, μαζί με αποτελεσματικά προγράμματα εκπαίδευσης του κοινού σε θέματα υγείας, που να διασφαλίζουν ότι οι γυναίκες τα ακολουθούν, θα μείωνε την συχνότητα εμφάνισης της νόσου αυτής και θα συνέβαλε στην εξομοίωση της φροντίδας υγείας για όλους τους κατοίκους της Ευρωπαϊκής Ένωσης (επίσημη ιστοσελίδα ecca 2012)

47 57 (Πηγή: GLOBOCAN 2008,) Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας εμφανίζει τον υψηλότερο σταθμισμένο για την ηλικία δείκτη επίπτωσης (33,5/ ) στη Λατινική Αμερική και στις χώρες της Καραϊβικής, στην Αφρική, στη νότια και νοτιοανατολική Ασία. Στα 25 κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης διαγνώστηκαν για το 2004 περίπου νέες περιπτώσεις καρκίνου τραχήλου μήτρας, ενώ γυναίκες πέθαναν από τη συγκεκριμένη νόσο στις χώρες αυτές. Ο παγκόσμια σταθμισμένος κατά ηλικία

48 58 δείκτης επίπτωσης είναι 10,7/ και ο παγκόσμια σταθμισμένος κατά ηλικία δείκτης θνησιμότητας είναι 3,5/ , στην ΕΕ των 25 χωρών. Στην Ευρώπη συνολικά καταγράφηκαν περίπου γυναίκες με καρκίνο τραχήλου μήτρας μέσα στο 2004 και θάνατοι από τη νόσο. Ο συντελεστής θνησιμότητας από το συγκεκριμένο καρκίνο παρουσιάζει πτωτική τάση στην Ευρωπαϊκή Ένωση των 27 χωρών για το διάστημα , όπως φαίνεται στο γράφημα 1. (Πηγή: GLOBOCAN 2008,) Γράφημα 3,5:1. Σταθμισμένος για την ηλικία συντελεστής θνησιμότητας από καρκίνο τραχήλου της μήτρας στην Ευρωπαϊκή Ένωση (27 χώρες), το διάστημα Σημαντική μείωση στην επίπτωση και τη θνησιμότητα από το συγκεκριμένο καρκίνο έχει παρατηρηθεί στις χώρες που εφαρμόζουν οργανωμένα προγράμματα προσυμπτωματικού ελέγχου, ενώ μείωση των παραπάνω δεικτών, σε μικρότερη κλίμακα, έχει διαπιστωθεί και σε χώρες που, ευκαιριακά έστω, εφαρμόζουν προσυμπτωματικό έλεγχο. Στην Ελλάδα, η σταθμισμένη για την ηλικία επίπτωση είναι 7,2/ και η σταθμισμένη για την ηλικία θνησιμότητα 2,1/ (επίσημη ιστοσελίδα iarc) Στην έλλειψη πρωτογενούς ή και δευτερογενούς πρόληψης θα μπορούσε να αποδοθεί η έλλειψη πτωτικής τάσης στη θνησιμότητα από καρκίνο τραχήλου μήτρας στην Ελλάδα, σε σύγκριση με τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης

49 59 και της Ευρώπης συνολικά91. Στην Ελλάδα παρατηρείται αύξηση της θνησιμότητας μετά το 1960 και σταθεροποίηση, χωρίς πτωτική τάση, το διάστημα (γράφημα 2). (Πηγή: GLOBOCAN 2008,) Γράφημα 3,5:2. Σταθμισμένος για την ηλικία συντελεστής θνησιμότητας από καρκίνο τραχήλου μήτρας στην Ελλάδα, το διάστημα

50 Πιο συχνές μορφές καρκίνου: οι γυναίκες στην Ελλάδα το (Πηγή: GLOBOCAN 2008,) Γράφημα 3,5:3 Πιο συχνές μορφές καρκίνου: οι γυναίκες στην Ελλάδα

51 61 Από το γράφημα 3,5:3: προκύπτει ο πίνακας 3,5::1 Καρκίνος Επίπτωση Αριθμός ASR (W) Θνησιμότητα Αριθμός ASR (W) Lip, στοματική κοιλότητα Ρινοφάρυγγα Άλλες φάρυγγα Οισοφάγος Στομάχι Colorectum Συκώτι Χοληδόχου κύστης Πάγκρεας Λάρυγγας Πνεύμονας Μελάνωμα του δέρματος Του μαστού Τράχηλος της μήτρας Σώματος της μήτρας Ωοθήκη Νεφρό Κύστη Εγκέφαλος, το νευρικό σύστημα

52 Θυροειδής Hodgkin λέμφωμα Μη-Hodgkin λέμφωμα Πολλαπλό μυέλωμα Λευχαιμία Όλα excl καρκίνους. μη-μελάνωμα καρκίνος του δέρματος (Πηγή: GLOBOCAN 2008,) Πίνακας 3,5:1 Μορφές καρκίνου στην Ελλάδα επιπτώσεις και θνησιμότητα

53 63 Από τον πίνακα 3,3:1 προκύπτουν τα γραφήματα 3:3.2 και 3:3.3 (Πηγή: GLOBOCAN 2008,) Γράφημα 3,3:2 Μορφές καρκίνου στην Ελλάδα επιπτώσεις GLOBOCAN 2008 (IARC) Το τμήμα της Πληροφορίας Καρκίνου (30/11/2010) Γράφημα 3,3:3 Μορφές καρκίνου στην Ελλάδα θνησιμότητα (Πηγή: GLOBOCAN 2008,)

54 64 ΕΛΛΑΔΑ Άντρας Γυναίκα Και τα δύο φύλα Πληθυσμός (χιλιάδες) Αριθμός των νέων κρουσμάτων καρκίνου (χιλιάδες) Ηλικία-τυποποιημένο συντελεστή (W) Κίνδυνος εμφάνισης καρκίνου πριν από την ηλικία 75 (%) Αριθμός θανάτων από καρκίνο (χιλιάδες) Ηλικία-τυποποιημένο συντελεστή (W) Κίνδυνος θανάτου από καρκίνο πριν την ηλικία των 75 (%) 5 πιο συχνές μορφές καρκίνου Πνεύμονας Του μαστού Πνεύμονας Προστάτης Colorectum Του μαστού Κύστη Σώματος μήτρας της Colorectum Colorectum Πνεύμονας Προστάτης Στομάχι Ωοθήκη Κύστη Πίνακας 3,5:2 Αριθμός κρουσμάτων ανά ανδρών και γυναικών σε μορφές καρκίνου (Πηγή: GLOBOCAN 2008,)

55 65 Μέθοδοι εκτίμησης (περίληψη) Συχνότητα εμφάνισης: Τοπικά στοιχεία για την επίπτωση και εθνικά στοιχεία θνησιμότητας: επίπτωση είχε εκτιμηθεί από τον εθνικό της θνησιμότητας με μοντελοποίηση, χρησιμοποιώντας δείκτες θνησιμότητας συχνότητα που προέρχονται από τα στοιχεία που καταγράφονται στα τοπικά μητρώα καρκίνου σε γειτονικές χώρες. 3.6 Ο βαθμός ενημέρωσης του κοινού στο εξωτερικό Πληροφορίες για τον τράχηλο: Μια ποιοτική μελέτη ευαισθητοποίηση των γυναικών, κατανόησης και ενημέρωσης αναγκών για τον HPV. Η αιτιολογική συσχέτιση έχει καθιερωθεί μεταξύ των υψηλού κινδύνου από ιό των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV), των λοιμώξεων και καρκίνο του τραχήλου. Ογκογόνο HPV βρίσκεται σχεδόν σε όλες τις περιπτώσεις διηθητικού καρκίνου και στις προκαρκινικές βλάβες κυμαίνεται από 80% σε 95% 0,4 HPV DNA. Σε δοκιμές που έγιναν στις ΗΠΑ έκανα επιλογή και κατάταξη των θυμάτων σε κατηγορίες, σύμφωνα με την κατάλληλη αγωγή, ανάλογα με τη σοβαρότητα της κατάστασης και την οριακή ανωμαλία του τραχήλου της μήτρας. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, δοκιμές έγιναν στο αρχικό στάδιο του καρκίνου στου τραχήλου της μήτρας ( HPV) έγινε επιλογή και κατάταξη των θυμάτων σε κατηγορίες, σύμφωνα με χαμηλή ποιότητα της κυτταρολογική ανωμαλία. Εξελίξεις στις δοκιμές εμφανιστήκαν με το εμβόλια HPV έχοντας σημαντικές συνέπειες στην κατανόηση των γυναικών σε σχέση με την εξέλιξη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας και τις πληροφορίες του προγράμματος του προσυμπτωματικού ελέγχου του. Στις ΗΠΑ και στη Βρετανία η έρευνα έχει δείξει ότι το ευρύ κοινό δεν είναι καλά ενημερωμένοι για τον HPV. Μια πρόσφατη μελέτη που διερεύνησε τις πεποιθήσεις του Ηνωμένου Βασιλείου σχετικά με τον κίνδυνο και τους παράγοντες για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας ανέφεραν ότι λιγότερο από το 1% προσδιορίζονται από HPV, ενώ το 2,6% αναφερόταν ως απροσδιόριστη του ιού, ή της ασθένειας ή της λοίμωξη. Ορισμένα στοιχεία για έλλειψη ενημέρωσης των σεξουαλικώς μεταδιδόμενων νοσημάτων του καρκίνος του τραχήλου της μήτρας, διαπιστώθηκαν επίσης. Αυτό δεν προκαλεί έκπληξη, δεδομένου ότι η σχέση μεταξύ της σεξουαλικής δραστηριότητας και του τραχήλου της μήτρας έχει γενικά υποτιμήσει τον προσυμπτωματικό έλεγχο. Δοκιμές θετικές για HPV έχουν συσχετισθεί με βραχυπρόθεσμων αυξημένα επίπεδα άγχους, αγωνίας και ανησυχίας για τις σεξουαλικές σχέσεις. Άλλα ζητήματα που προκύπτουν από τον έλεγχο του HPV περιλαμβάνουν ανησυχίες σχετικά με την εμπιστοσύνη, την αφοσίωση και τη γνωστοποίηση των ερωτικών συντρόφων, την ενοχή και την ευθύνη για την αιτία του HPV, καθώς και η σύγχυση και για τις συλλήψεις σχετικά με το στίγμα που συνδέεται με μια σεξουαλικά μεταδιδόμενη λοίμωξη. Έχει διατυπωθεί η άποψη ότι η αύξηση της ευαισθητοποίησης του κοινού σχετικά με τη σχέση μεταξύ μίας λοίμωξης HPV και καρκίνου του τραχήλου είναι αναπόφευκτη. 19 Ως εκ τούτου, υπάρχει επιτακτική ανάγκη να εκπαιδευτούν γυναίκες για τον ιό HPV και να «ομαλοποιήθει» με την έννοια ότι καρκίνος του τραχήλου προκαλείται από μια κοινή σεξουαλικά μεταδιδόμενη

56 66 λοίμωξη.β Επί του παρόντος, λίγα στοιχεία HPV περιλαμβάνονται στο πρότυπο του Ηνωμένου Βασιλείου Εθνική Υπηρεσία Υγείας για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας Πρόγραμμα Προβολών (NHSCSP) ενημερωτικά φυλλάδια, και πληρέστερες πληροφορίες που κατέχει σχετικά με την δικτυακό τόπο. Μια σειρά των ομάδων εστίασης συγκλήθηκε στις τρεις περιφέρειες της Αγγλία, για την αξιολογήσει των πληροφορίων για τον HPV και τις ανάγκες των γυναικών που συμμετέχουν κατά τη διάρκεια της συζήτησης/συνεδρίας, οι συμμετέχοντες είχαν στη διάθεσή τους ένα NHSCSP που περιγράφονται οι βασικές πληροφορίες για τον HPV. Το περιεχόμενο των σημειώσεων του ακροατηρίου για τον HPV ήταν παρόμοια με αυτή που περιλαμβάνονται στην πλέον πρόσφατη NHSCSP, ανωμαλία στα αποτέλεσμα φύλλο οδηγιών χρήσης. Απαντήσεις των γυναικών με τις πληροφορίες του HPV και αναπάντητα ερωτήματα τους διερευνήθηκαν. (επίσημη ιστοσελίδα jmedscreen 2009) ΜΕΘΟΔΟΙ Συμμετέχοντες Τριάντα οκτώ γυναίκες, εκ των οποίων οι τριάντα τρεις είχαν πρόσφατο προσυμπτωματικό έλεγχο και πέντε που συμμετείχαν σε πρόσφατη συνάντηση κολποσκόπησης, έλαβαν μέρος σε μια σειρά επτά ομάδων εστίασης (κάθε μια περιλάμβανε 3 έως 8 γυναίκες) μεταξύ Μαΐου 2005 και Απριλίου Τρία κέντρα διαλογής του τραχήλου της μήτρας (Hampshire, ανάγνωσης και Sheffield) όπου το καθένα παράγει μια τυχαία λίστα των 120 συμμετέχοντων προσυμπτωματικού ελέγχου. Επιλέξιμες ήταν οι γυναίκες είχαν συμμετάσχει για σε προσυμπτωματικό έλεγχο εντός 5-16 εβδομάδων από την πρόσκληση μελέτης και έλαβαν είτε κανονικό, ανεπαρκής, οριακά ή ελαφρώς μη ενθαριτικό αποτελέσματα. Οι γυναίκες που υποβάλλονται σε συχνότερο έλεγχο μετά από προηγούμενη ανωμαλία στα αποτέλεσμα (πρόωρη ανάκληση της ομάδας) ήταν επίσης που περιλαμβάνονταν στο Hampshire. Στρατολόγηση Ένα ταχυδρομικό πακέτο πρόσκληση εστάλει από τον προσυμπτωματικό έλεγχο του προσωπικού σε όλα τις επιλέξιμες συμμετέχοντες περίπου ένα μήνα μετά την κοινοποίηση των αποτελεσμάτων ή την κολποσκόπηση. Οι ενδιαφερόμενες γυναίκες ήρθαν σε επαφή μέσω τηλεφώνου. Πολυκεντρική έρευνα δεοντολογία έγκριση δόθηκε από το Southampton και South West Ηθική Έρευνα Hampshire επιτροπών (Α). Εστίαση των ομάδων Ένας οδηγός με ημιδομημένα θέμα αναπτύχθηκε (Πίνακας 1). Κατά τη διάρκεια κάθε ομάδας εστίασης, η προβολή του προγράμματος παραγωγής HPV φυλλάδιο διανεμήθηκε (Σχήμα 1). Μια ελαφρώς τροποποιημένη έκδοση του φυλλαδίου περιλάμβανε την τρέχουσα NHSCSP και το φυλλάδιο με τα ανώμαλα αποτέλεσμα. 21 Οι συμμετέχοντες με κλινικές ανησυχίες παραπέμφθηκαν στους παθολόγους τους. Οι συζητήσεις με την ομάδα εστίασης ήταν μαγνητοφωνημένη και καταγράφονταν επί λέξη.

57 67 Ανάλυση δεδομένων Μια θεματική ανάλυση έγινε. Η συλλογή δεδομένων και ανάλυση προχώρησε ταυτόχρονα, χρησιμοποιώντας τη σταθερή συγκριτική μέθοδο.ένα προκαταρκτικό πλαίσιο κωδικοποίησης κατασκευάστηκε μετά από ενδελεχή ανάγνωση των σχετικών πρακτικών τους. Τμήματα του κειμένου κωδικοποιήθηκε από τα ζητήματα ή τα θέματα. Θέματα και κατηγορίες εξετάστηκαν σε όλη την σειρά δεδομένων, καθώς και σε σχέση με κάθε συγκεκριμένη ομάδα εστίασης. Atlas-ti (ποιοτικό πακέτο δεδομένων ευρετηρίασης) χρησιμοποιήθηκε για να βοηθήσει την κωδικοποίηση των δεδομένων και τη διαχείριση. Οι τιμές που συνοδεύονται από την ένδειξη την ηλικία του συμμετέχοντος και τον έλεγχο ασφαλείας αποτέλεσμα της δοκιμής. Η κατηγορία «Ανεπαρκής / ανώμαλα αποτέλεσμα" περιλαμβάνει τις γυναίκες που έλαβαν ανεπαρκή, οριακά ή ελαφρώς μη ενθαριτικά σαν αποτέλεσμα καθώς και εκείνες παρουσίασαν πρόωρη ανάκληση ή αναφέρθηκαν σε κολποσκόπηση. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ Με σύντομο κοινωνικοδημογραφικό προφίλ των 38 συμμετεχόντων μελέτης παρέχονται στον πίνακα 2. Σε γενικές γραμμές, οι γυναίκες στο δείγμα της μελέτης που πραγματοποιήθηκε έχουν εξαιρετικά θετική στάση προς τον καρκίνο του τραχήλου. Θεώρησαν ότι η συμμετοχή τους στον προσυμπτωματικό έλεγχο αποτέλεσε ένα σημαντικό τσεκ απ. Η συνειδητοποίηση ότι στον τραχήλου της μήτρας προκαλείται καρκίνος ήταν η διερεύνηση σε όλες τις ομάδες εστίασης, πριν από την κατανομή του HPV που σχετίζονται με πληροφορίες. Η πλειοψηφία των συμμετεχόντων ομάδων εστίασης αγνοούσαν για τον HPV, κανείς δεν ήξερε το προκαλούσε. Από ετών, ήταν ανεπαρκής ή είχαν ανώμαλα αποτέλεσμα Παρά το γεγονός ότι πολλές γυναίκες ήταν αβέβαιες για τις ανωμαλίες του τραχήλου της μήτρας και πως μπορεί να συμβεί, μερικές αναφέρθηκαν στα κονδυλωμάτα ή στον ιοί του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας και αναφέροντας την επαφή σε νεαρή ηλικία και οι πολλαπλοί σεξουαλικοί εταίροι. Ανταπόκριση στις HPV πληροφορίες Μετά την ανάγνωση το φυλλάδιο HPV (Πίνακας 3.2:1), σε πολλές γυναίκες η παρεχόμενη πληροφόρηση θεωρήθηκε ως «ανησυχητική» και «τρομακτική». Ένας αριθμός των γυναικών που ανέφεραν επίσης αίσθημα σύγχυσης έπρεπε να ξαναδιαβάσει το φυλλάδιο του HPV πολλές φορές για να καταλάβουν τι είχε μεταφερθεί. Οι γυναίκες θεώρησαν ότι υπερβολικά πολλές λεπτομέρειες ήταν αυτές που τις «μπέρδεψαν» σε μία παράγραφο και ότι θα πρέπει να χρησιμοποιείται λιγότερο πολύπλοκο λεξιλόγιο και συντομότερες φράσης. Πίνακας 3.6:1 Στοιχεία που περιλαμβάνονται στο θέμα των ομάδων εστιάσης Θέματα που συζητήθηκαν 1. Προβολή ιστορικού 2. Ιστορικό γνώση και κατανόηση του τραχήλου και του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας

58 68 3. Πληροφορίες σχετικά με την εμπειρία ελέγχου (σε όλα τα στάδια της διαδικασίας επιλογής, δηλαδή πρόσκληση, ως αποτέλεσμα, επαναλαμβανόμενες δοκιμές και κολποσκόπηση) 4. Στοιχεία ανάγκες και προτιμήσεις 5. Λόγοι για την παρουσία της επιλογής 6. Η κατανόηση των κινδύνων και τα οφέλη του προσυμπτωματικού ελέγχου 7. Ευαισθητοποίηση του HPV και τις επιπτώσεις της μόλυνσης 8. Η γνώση σε σχέσης μεταξύ της τρέχουσας κατάστασης και του καπνίσματος και η εξέλιξη στις ανώμαλες αλλαγές των κυττάρων του τραχήλου της μήτρας Τι προκαλεί ανώμαλα αποτελέσματα; Οι μεταβολές στα κύτταρα του τραχήλου της μήτρας συνδέονται συχνά με την ιό των ανθρωπίνων θηλωμάτων (HPV), ο οποίος μεταδίδεται μέσω της σεξουαλικής επαφής. Υπάρχουν περισσότεροι από 80 τύποι του ιού, και υψηλού κινδύνου, ορισμένοι "είδη έχουν βρεθεί στο 95% του συνόλου των περιπτώσεων καρκίνου του τραχήλου. Οι περισσότερες γυναίκες έχουν μολυνθεί από τον HPV σε κάποια στιγμή, ωστόσο, οι περισσότερες λοιμώξεις εξαφανίζονται χωρίς θεραπεία. HPV Ακόμη και οι γυναίκες με «υψηλού κινδύνου» στις λοιμώξεις σπανίως προδιαθέτουν να αναπτύξουν καρκίνο. HPV συνήθως δεν έχουν συμπτώματα. Είναι συνεπώς πιθανό ότι μπορεί να είχαν τον ιό για πολλά χρόνια χωρίς να γνώριζαν γι 'αυτό, ή ένας εταίρος δύναται να έχει μολυνθεί πολλά χρόνια πριν και, πάλι, να μην το γνώριζαν. Πίνακας 3,6:2 Θέματα που τέθηκαν από τις γυναίκες μετά την ανάγνωση των πληροφοριών για τον HPV κατά τη διάρκεια των ομάδων εστίασης Θέματα που τέθηκαν Γενικός Τι είναι το HPV? Είναι διαφορετικός από τον HPV των γεννητικών μυρμηγκιές; Είναι το HPV η κύρια αιτία για τις ανώμαλες αλλαγές κυττάρων του τραχήλου της μήτρας; Μήπως HPV προκαλέσει μόνο αλλαγές κυττάρων σε γυναίκες; Πώς HPV προκαλεί αλλαγές κυττάρων και ποια τα αιτία; Είναι μια δοκιμασία για τον HPV; Είναι η δοκιμή του προγράμματος προσυμπτωματικού ελέγχου για τον HPV; Τι αντίκτυπο θα έχει στην HPV στη δοκιμή ελέγχου μου;

59 69 Πώς μπορώ να αποφύγω τη μόλυνση; Είναι μια θεραπεία του ιού HPV; Πόσο νέες είναι οι πληροφορίες σχετικά με HPV; Υψηλού κινδύνου τύπους του HPV Τι σημαίνει υψηλού κινδύνου; Πόσες υψηλού κινδύνου τύποι του HPV υπάρχουν; Πόσο συχνά υψηλού κινδύνου τύποι του HPV βρέθηκαν στον γενικό πληθυσμό; Πώς αποκτάτε μια υψηλού κινδύνου HPV λοίμωξη; Μπορεί οι υψηλού κινδύνου λοιμώξεις από HPV να εξαφανίζονται χωρίς θεραπεία; Μετάδοση μόλυνση, οπισθοδρόμηση και λανθάνουσα Μπορεί ο HPV να μεταδοθεί με τη σεξουαλική επαφή, και εκτός της σεξουαλικής επαφής; Μπορεί να μεταδοθεί ο καρκίνο του τραχήλου αν δεν έχω κάνει σεξ; Πόσο διαρκεί ο ιός επιμένει; Εάν ο ιός εξακολουθεί να υφίσταται, πώς τα κύτταρα επανέρχονται πίσω στο κανονικό; Μπορείτε να είναι εκ νέου μόλυνση με HPV; Πώς ξέρουν ότι οι περισσότερες γυναίκες έχουν μολυνθεί από τον HPV κάποια στιγμή, αν η λοίμωξη δεν έχει εξαφανιστεί; Ποιο είναι το ποσοστό των λοιμώξεων που εξαφανίζεται χωρίς θεραπεία; (jmedscreen.com)

60 70 Κοινά Στόχος και φορείς ενημέρωσης

61 71 ΚΕΦΑΛΑΙΟ IV 4.1 Τα κοινά στόχος της ενημέρωσης (target groups) Σκοπός της ενημέρωσης είναι να γνωστοποιηθεί στα κοινά τα μέτρα πρόληψης για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας καθώς και οι τρόποι αντιμετώπισης του. Τα κοινά στα οποία απευθύνεται η ενημέρωση είναι: - Νέες κοπέλες ηλικίας ετών: Γιατί η σωστή ενημέρωση για τον ιό και τον εμβόλιασμο θα μπορέσει να οδηγήσει στην πρόληψη και στην μείωση των περιπτώσεων καρκίνου τραχήλου της μήτρας. - Οικογενειακό Περιβάλλον : Γιατί ο πρώτος παράγοντας τον οποίο στρέφονται οι δυνητικές ασθενείς είναι το στενό οικογενειακό περιβάλλον. Συνεπώς το στενό οικογενειακό περιβάλλον θα πρέπει να είναι ενημερωμένο ώστε να είναι σε θέση να ενημερώσει και να καθοδηγήσει σχετικά τις γυναίκες που δύναται να ασθενήσουν από τον ιό. - Οικογενειακός γιατρός: Οι επαγγελματίες υγείας που εμπλέκονται σε ένα πρόγραμμα οργανωμένου προσυμπτωματικού ελέγχου είναι: γιατροί δημόσιας υγείας, γενικοί γιατροί, γυναικολόγοι, νοσηλευτές, επισκέπτες υγείας, μαίες και κυτταρολόγοι. Οι γενικοί γιατροί μπορούν να παίξουν σημαντικό ρόλο στην ενημέρωση του πληθυσμού, στην πρόσκληση για συμμετοχή και στην καταγραφή των δεδομένων μέσω των ιατρικών φακέλων. Ιδιαίτερα αποτελεσματική, σε σχέση με οποιαδήποτε άλλη μορφή πρόσκλησης των γυναικών, έχει αποδειχτεί η αποστολή γραμμάτων υπογεγραμμένων από τον οικογενειακό γιατρό. Σημαντική, επίσης, είναι η συμβολή των οικογενειακών γιατρών στην ακριβή καταγραφή αιτίας θανάτου από καρκίνο τραχήλου μήτρας, ώστε να υπάρχουν σωστά επιδημιολογικά δεδομένα. 4.2 Φορείς ενημέρωσης για τον ΚΤΜ Υπουργείο Υγείας Το Υπουργείου Υγείας στοχεύει στην ενίσχυση της ιατρικής έρευνας, τη συνεχή ενημέρωση της ελληνικής κοινωνίας για τους παράγοντες κινδύνου και την ποιοτική αναβάθμιση των υπηρεσιών που παρέχονται ανθρώπους που πάσχουν από καρκίνο. Για την καταπολέμηση το φόβου και της προκατάληψης, για την μετάδοση του μηνύματος της πρόληψης και την σπουδαιότητα της έγκαιρης διάγνωσης, δημιουργεί τις αναγκαίες προϋποθέσεις, έτσι ώστε άνθρωποί που πάσχουν από καρκίνο να αγωνιστούν με ελπίδα και αξιοπρέπεια. Το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τον Καρκίνο είναι η πρώτη οργανωμένη απάντηση της πολιτείας στον καρκίνο. Για πρώτη φορά στην υγειονομική ιστορία, η Ελλάδα διαθέτει στοχευόμενες και οικονομικά προϋπολογισμένες πολιτικές για την αντιμετώπιση του καρκίνου. Πολιτικές και προγράμματα, που συνιστούν πλέον εθνική αντικαρκινική πολιτική. Με το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τον Καρκίνο , γίνεται ένα πολύ αποφασιστικό βήμα μπροστά, σε αρμονία με τα δεδομένα του 21 ου αιώνα. Επενδύει στην έρευνα, στην πρόληψη, στην εθελοντική συμμετοχή.

62 72 Αντιμετωπίζει με στόχευση τη μεγαλύτερη πρόκληση για τη Δημόσια Υγεία και ενισχύει την ποιότητα των υποδομών και των υπηρεσιών του Εθνικού Συστήματος Υγείας. Θεμελιώνει την Εθνική Αντικαρκινική Εκστρατεία και εξασφαλίζει τη συμμετοχή όλων των επιστημονικών και κοινωνικών δυνάμεων του τόπου σε ένα ενιαίο και ισχυρό μέτωπο. Πάνω από όλα όμως, υποστηρίζει με όραμα και ευθύνη την ελπίδα. Την ελπίδα ότι όλοι μαζί μπορούμε να νικήσουν τον καρκίνο. (επίσημη ιστοσελίδα yyka) - Στόχοι του προγράμματος Σχέδιο Δράσης Η εξασφάλιση τεκμηριωμένης, συνεχούς και επαρκούς πληροφόρησης και εκπαίδευσης των πολιτών, έτσι ώστε να υιοθετήσουν υγιεινούς τρόπους συμπεριφοράς. 2. Η ενημέρωση, ευαισθητοποίηση και παρότρυνση του πληθυσμού για διενέργεια εξετάσεων έγκαιρης διάγνωσης. 3. Η εξασφάλιση συνεχούς εκπαίδευσης και παροχής ψυχοκοινωνικής υποστήριξης πριν, κατά τη διάρκεια και μετά τη θεραπεία στον άρρωστο και το συγγενικό του περιβάλλον. 4. Η παροχή αναβαθμισμένης και ποιοτικά διασφαλισμένης θεραπείας και περίθαλψης. 5. Η εξασφάλιση αξιοπρεπούς μεταχείρισης των ασθενών. 6. Η αναβάθμιση και επέκταση των υπηρεσιών αποκατάστασης. 7. Η λειτουργία των υφιστάμενων ξενώνων φιλοξενίας και η δημιουργία νέων. 8. Η ίδρυση ξενώνων αγάπης για τους ασθενείς τελικού σταδίου. 9. Η διασφάλιση ισότιμης πρόσβασης σε έγκαιρη διάγνωση, θεραπεία και ψυχοκοινωνική στήριξη και αποκατάσταση. 10. Η τήρηση του απορρήτου και η προστασία των προσωπικών δεδομένων των ασθενών. 11. Η λειτουργική διασύνδεση του υγειονομικού με τον εθελοντικό τομέα. 12. Η αποτελεσματική οργάνωση και λειτουργία των δομών Δημόσιας Υγείας και η εξασφάλιση σταθερής διατομεακής συνεργασίας όλων των υγειονομικών υπηρεσιών. 13. Ο εκσυγχρονισμός των συστημάτων καταγραφής σε κεντρικό και περιφερειακό επίπεδο για τη συλλογή έγκυρης και αξιόπιστης πληροφορίας με σκοπό τη χάραξη ρεαλιστικής αντικαρκινικής πολιτικής. (επίσημη ιστοσελίδα yyka) - Δράσεις ενημέρωσης Για την ενημέρωση του εθνικού σχεδίου δράση το υπουργείο διοργανώνει καμπάνια ενημέρωσης διεξάγοντας την μέσω των ΜΜΕ με τηλεοπτικά spot διαχωρίζοντας τα σε πέντε κατηγορίες: tv spot κεντρικό, tv spot φροντίδα, tv spot ελπίδα, tv spot πρόληψη,tv spot διάγνωση. Επίσης συμμετέχει, υποστηρίζει και ενισχύει τις καμπάνιες της Ελληνικής Αντικαρκινικής Εταιρείας και όλων των Μη Κερδοσκοπικών Οργανισμών, Σωματείων και Συλλόγων.

63 Μη Κερδοσκοπικοί Οργανισμοί Σωματεία Σύλλογοι Οι βασικοί οργανισμοί που ασχολούνται με την ενημέρωση για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας είναι: - ΣΥΛΛΟΓΟΙ Η Ανακουφιστική Συμπονετική Παρηγορητική Αγωγή "ΑΓΑΠΑΝ" που προσφέρει: Ψυχολογική και κοινωνική στήριξη ασθενών, Προσπάθεια καθιέρωσης προγραμμάτων Hospice Care, Νοσηλευτική βοήθεια σε όσους βρίσκονται στο τελικό στάδιο, ο Σύλλογος Φίλων Παιδιών με Καρκίνο " ΕΛΠΙΔΑ" που προσφέρει: Ομάδες ψυχοκοινωνικής υποστήριξης, Οικονομική στήριξη, Ατομική και ομαδική στήριξη, Ομάδα εφήβων, Επισκέψεις νοσηλευτή στο νοσοκομείο που νοσηλεύεται το παιδί για διατήρηση επαφής και στήριξη, Ξενώνα φιλοξενίας οικογενειών από επαρχία που τα παιδιά νοσηλεύονται για θεραπεία ή εξετάσεις, ο ΣΥΛΛΟΓΟΣ "Κ.Ε.Φ.Ι." Καρκινοπαθείς Εθελοντές Φίλοι Ιατροί που προσφέρει: Συναισθηματική, ψυχολογική και κοινωνική υποστήριξη στους ασθενείς και τα μέλη των οικογενειών τους, Ομάδες υποστήριξης, Ομάδες δημιουργικής απασχόλησης, Ομάδες συζήτησης και μοίρασμα εμπειριών, Ενημέρωση για κοινωνικές παροχές και ασφαλιστικά δικαιώματα, Κοινωνική και προνομιακή φροντίδα στο σπίτι των ασθενών. Ενημέρωση και ενίσχυση ογκολογικών ασθενών στο νοσοκομείο, ο Πανελλήνιος Σύλλογος Γυναικών με Καρκίνο Μαστού "ΑΛΜΑ ΖΩΗΣ" που προσφέρει: Πρόγραμμα οργανωμένης αλληλοβοήθειας, Πρόγραμμα εκπαίδευσης εθελοντών, Ψυχοκοινωνική υποστήριξη (ατομική συμβουλευτική συμβουλευτική ζεύγους - ομάδα διαχείρισης άγχους - ομάδα στήριξης γυναικών υπό χημειοθεραπεία - ομάδα στήριξης γυναικών υπό μετάσταση - ανοιχτή ομάδα υποστήριξης), Πρόγραμμα ενημέρωσης για έγκαιρη διάγνωση, Τηλεφωνική γραμμή στήριξης , ο Σύλλογος Γονέων και Κηδεμόνων Παιδιών με Νεοπλασματικές Παθήσεις (Νοσοκομείο Παίδων "ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ") "ΠΙΣΤΗ" που προσφέρει: Ψυχολογική υποστήριξη των οικογενειών με παιδιά με καρκίνο, Οικονομική υποστήριξη, Ομάδες ψυχολογικής υποστήριξης (24ωρη βάση), Ομάδες αιμοδοσίας για κάλυψη έκτακτων αναγκών, Διάδοση της ιδέας της δωρεάς μυελού των οστών, Οργάνωση ψυχαγωγικών και άλλων εκδηλώσεων, ο Σύλλογος Γονέων Παιδιών με Νεοπλασματική Νόσο "ΦΛΟΓΑ" που προσφέρει: Ψυχολογική στήριξη παιδιών που νοσούν και συνοδών τους, Οικονομική ενίσχυση οικονομικά αδύνατων οικογενειών, Ενημέρωση γονέων και παιδιών για ιατρικά θέματα, Ξενώνα φιλοξενίας παιδιών με καρκίνο και των συνοδών τους από την επαρχία,

64 74 - ΕΤΑΙΡΙΕΣ Η Ελληνική Εταιρία Παρηγορητικής και Συμπτωματικής Φροντίδας Καρκινοπαθών και Μη Ασθενών "ΠΑΡΗ.ΣΥ.Α." που προσφέρει: Ενημέρωση των ασθενών και των οικογενειών τους για τις υπηρεσίες, Παρηγορητικής Φροντίδας που παρέχονται από τα ασφαλιστικά ταμεία, Σύσταση του κατάλληλου για κάθε περίπτωση κέντρου Παρηγορητικής Φροντίδας, Παροχή κατ' οίκον συντροφιάς από εθελοντές της εταιρίας, η Εταιρία για τη Φροντίδα Παιδιών και Φροντίδα Παιδιών και Οικογενειών στην Αρρώστια "ΜΕΡΙΜΝΑ" που προσφέρει: Συμβουλευτικό κέντρο για παιδιά, εφήβους (έως 18 ετών), γονείς και άλλα μέλη της οικογένειας, Μαθητές και εκπαιδευτικούς, Επαγγελματίες υγείας και παιδείας, Ομάδες παιδιών που πενθούν, Ομάδες γονιών που πενθούν, Κοινότητες που αντιμετωπίζουν κρίση ή καταστροφή, Προγράμματα κατάρτισης επαγγελματιών υγείας, εθελοντών, ο Όμιλος Εθελοντών κατά του Καρκίνου "ΑΓΚΑΛΙΑΖΩ" / που προσφέρει: Πρόγραμμα Ψυχοκοινωνικής Στήριξης ασθενών και των οικογενειών τους, Οργανωμένα Εθελοντικά Προγράμματα στο νοσοκομείο και την κοινότητα, Εκπαίδευση και εποπτεία εθελοντών, Προγράμματα ενημέρωσης & έγκαιρης διάγνωσης του καρκίνου και Εθνικές και διεθνείς συνεργασίες, η Ελληνική Αντικαρκινική εταιρία που προσφέρει: Ατομική ψυχολογική υποστήριξη ασθενών, Συμβουλευτική οικογένειας, Ομάδες υποστήριξης ασθενών, Ομάδες οικογένειας-συνοδών, Προγράμματα πρόληψης για έγκαιρη διάγνωση, Αποθεραπεία και αποκατάσταση (2 κέντρα αποθεραπείας σε Αθήνα & Θεσσαλονίκη), το Κέντρο Ψυχοκοινωνικής Υποστήριξής της Ελληνικής Αντικαρκινικής που προσφέρει: Ψυχολογική υποστήριξη, Συμβουλευτική (ατομική, παιδιών, ζεύγους, οικογένειας), Ψυχιατρική παρακολούθηση, Ατομική ψυχοθεραπεία, Μουσικοθεραπεία, Παρέμβαση στο σπίτι ή στο νοσοκομείο αν κριθεί απαραίτητο, Ομάδες υποστήριξης, Ομάδες ψυχοθεραπείας, Θεραπευτικές μεθόδους έκφρασης, Τεχνικές χαλάρωσης, - ΙΔΡΥΜΑΤΑ Το ίδρυμα "ΤΖΕΝΗ ΚΑΡΕΖΗ" που προσφέρει: Παρηγορητική αγωγή & ανακούφιση από τον πόνο ασθενών με καρκίνο και άλλων καταληκτικών νόσων, Πρόγραμμα ενημέρωσης & ευαισθητοποίησης για παρηγορητική αγωγή, Εκπαίδευση ιατρικού & νοσηλευτικού προσωπικού στην παρηγορητική φροντίδα, Δημιουργία κέντρων ανακούφισης πόνου στην ελληνική επικράτεια & στο εξωτερικό, Ψυχολογική υποστήριξη ασθενών και συνοδών, το Ελληνικό Ίδρυμα Ογκολογίας, ΔΗΜΟΣ που προσφέρει: Προγράμματα έγκαιρης διάγνωσης και πρόληψης καρκίνου μαστού και του καρκίνου τραχήλου μήτρας, Δωρεάν μαστογραφία στα Δημοτικά Ιατρεία, η EUROPA DONNA ΕΛΛΑΔΟΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΣ ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΣ που προσφέρει: Ευαισθητοποίηση και αφύπνιση της κοινής γνώμης σχετικά με τον καρκίνο του μαστού, Άσκηση πολιτικής πίεσης για την άριστη εκπαίδευση των επαγγελματιών υγείας, τον ποιοτικό και τακτικό έλεγχο του ιατρικού εξοπλισμού και για την έρευνα του καρκίνου του μαστού.

65 Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης Στην ενημέρωση του κοινού καθοριστικό ρόλο παίζουν και τα ΜΜΕ. Τα δελτία ειδήσεων, οι ενημερωτικές εκπομπές, τα τηλεοπτικά και ραδιοφωνικά spot (διαφημίσεις), οι ραδιοφωνικές εκπομπές, οι εφημερίδες, τα περιοδικά ειδικού τύπου καθώς και τα ενημερωτικά φυλλάδια. Μέχρι τώρα έχουν συμβάλει στην ενημέρωση του κοινού σε μεγάλο βαθμό. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι η κάλυψη των τηλεοπτικών καναλιών των εκδηλώσεων συλλόγων και του Υπουργείου Υγείας σε διάφορες κατά καιρούς εκδηλώσεις για θέματα υγείας, η ενίσχυση τους ως χορηγεί επικοινωνίας, καθώς και η παραχώρηση χώρου και χρόνου για την προβολή τηλεοπτικών spot. (π.χ. η τηλεοπτική κάλυψη και η ενημέρωση του προγράμματος δράσης του Υπουργείου Υγείας για τον καρκίνο του Τραχήλου της Μήτρας καθώς και η προβολή του τηλεοπτικού spot της καμπάνιας πρόληψης του καρκίνου του Τραχήλου της Μήτρας από όλα τα ιδιωτικά και μη κανάλια και προγράμματα ειδήσεων. Πιο συγκεκριμένα η εκπομπή Με αγάπη του ιδιωτικού καναλιού ANT1 αφιέρωσε τρεις καθημερινές ολιγόλεπτες εκπομπές παρουσιάζοντας τους συλλόγους και τις δράσεις τους. Η κάλυψη και η ζωντανή μετάδοση από ραδιοφωνικές εκπομπές από το χώρο όπου διεξήχθησαν εκδηλώσεις της καμπάνιας για την ενημέρωση και την πρόληψη του καρκίνου του τραχήλου καθώς και η ενίσχυση τους ως χορηγοί επικοινωνίας όπως ο ραδιοφωνικός σταθμός Love radio που κατά τη διάρκεια των ραδιοφωνικών εκπομπών έκανε ζωντανή αναμετάδοση από τον χώρο των εκδηλώσεων σε όλη την Ελλάδα μέσω τηλεφωνικής επικοινωνίας, η παραχώρηση χώρου στον έντυπο τύπο όπως για παράδειγμα το αφιέρωμα της εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ για το εμβόλιο του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, όπως επίσης και το αφιέρωμα του περιοδικού vita (Φεβρουάριος 2009) με αφορμή την 4 η Φεβρουαρίου που είναι η παγκόσμια ημέρα κατά του καρκίνου του τράχηλου της μήτρας., η καταχώρηση του δελτίου τύπου για την 4 η Ευρωπαϊκή Εβδομάδα για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας Blog, Site, Forums, Internet, Ιατρικά site.

66 76 ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ

67 77 ΚΕΦΑΛΑΙΟ V.1 Σκοπός της έρευνας και ερευνητικά ερωτήματα Σκοπός της εργασίας αυτής είναι να αποδοθεί ο βαθμός ενημέρωσης για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας στο γυναικείο πληθυσμό των φοιτητριών του τμήματος Δημοσίων Σχέσεων και Επικοινωνίας. Επιμέρους στόχοι είναι: α) η καταγραφή της αναλογίας των γυναικών που γνωρίζουν για τον ιό των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV) β) η καταγραφή της αναλογίας συμμετοχής των γυναικών στις ενδεικνυόμενες προληπτικές εξετάσεις (test Pap) γ) η ανίχνευση των πιθανών μεταβλητών που επηρεάζουν την συμμετοχή τους στις ενδεικνυόμενες προληπτικές εξετάσεις (test Pap) δ) η ανίχνευση των πιθανών μεταβλητών που εμποδίζουν την ενημέρωση τους ε) η προσέγγιση του βαθμού ενημέρωσης των γυναικών για τις προληπτικές εξετάσεις στ) η ανίχνευση των πηγών ενημέρωσης για των ιό των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV) και των ενδεικνυόμενων προληπτικών εξετάσεων (test Pap). 5.2 Σχεδιασμός και διεξαγωγή της έρευνας Η έρευνα πραγματοποιήθηκε το ακαδημαϊκό έτος στις σπουδάστριές του τμήματος Δημοσίων Σχέσεων και Επικοινωνίας του Τ.Ε.Ι. Ιονίων Νήσων στο Αργοστόλι. Οι λόγοι για τους οποίους επιλέχθηκε ως δείγμα οι σπουδάστριες του τμήματος Δημοσίων Σχέσεων και Επικοινωνίας είναι οι ακόλουθοι: α) η ενημέρωση των σπουδαστριών για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, β) αποτελούν το κοινό-στόχο προς ενημέρωση για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, γ) Οι αντιλήψεις τους σχετικά με το θέμα θα καθορίσουν μελλοντικά που αφορούν την υγεία τους, δ) η δυνατότητα των σπουδαστριών να επηρεάζουν ορισμένες ομάδες κοινού εξαιτίας της ειδικότητας και των γνώσεων τους. Αρχικό δείγμα της έρευνας είχε επιλεχτεί να είναι όλα τα τμήματα του ΤΕΙ Ιονίων Νήσων που εδρεύουν στον Νομό Κεφαλληνίας, Αναθεωρώντας όμως το αρχικό δείγμα και αποκλείοντας πιθανά άλλα, καταλήξαμε το δείγμα της έρευνας να αριθμεί στις 200 φοιτήτριες και επιλέξαμε η μελέτη πεδίου να γίνει στο τμήμα Δημοσίων Σχέσεων και Επικοινωνίας, στο Αργοστόλι και μόνο, γνωρίζοντας ότι το ποσοστό των γυναικών που φοιτούν στο τμήμα ξεπερνά κατά πολύ το 60% και προς αποφυγήν του κάθε προβλήματος που θα αντιμετωπίζαμε στην κωδικοποίηση της έρευνας αργότερα. Ημερομηνίας διεξαγωγής της έρευνας ορίστηκε η Α εξεταστική περίοδος εαρινού εξαμήνου του μήνα Ιουνίου Η επιλογή της ημερομηνίας για την διεξαγωγή της έρευνα δεν επιλέχτηκε τυχαία, Βασικός παράγοντας στην επιλογή της ήταν το

68 78 γεγονός ότι εν μέσω εξεταστικής περιόδου στην φοιτητική κοινότητα θα παραβρισκόταν το μεγαλύτερο ποσοστό των φοιτητριών και από όλα τα εξάμηνα του τμήματος. Το μεθοδολογικό εργαλείο ήταν ένα ερωτηματολόγιο που περιελάμβανε ερωτήσεις ανοικτού και κλειστού τύπου. Η διατύπωση των ερωτήσεων έγινε με τέτοιο τρόπο ώστε να αποφευχθούν προβλήματα όπως Χρήση άγνωστων λέξεων Χρήση λέξεων με αμφίβολη / ασαφή έννοια Διατύπωση ερωτήσεων που οδηγούν στην επιθυμητή απάντηση Επίσης η σειρά με την οποία τοποθετήθηκαν οι ερωτήσεις ήταν τέτοια ώστε να μην επηρεαστεί η ποιότητα των απαντήσεων και συνεπώς η επιτυχία της ερευνητικής προσπάθειας. Γι αυτό τέθηκαν απλές ερωτήσεις που προκαλούν ενδιαφέρον στην αρχή, ενώ στο τέλος τέθηκαν οι ερωτήσεις δημογραφικών στοιχείων, οι οποίες μπορούν να χαρακτηριστούν δύσκολες γιατί αφορούν προσωπικά, απόρρητα θέματα ή τις φέρνουν σε αμηχανία (πχ ηλικία). Οι απαντήσεις στις ερωτήσεις αυτού του είδους δόθηκαν υπό μορφή κατηγοριών απαντήσεων. Προκειμένου να ελεγχθεί η σαφήνεια των ερωτήσεων και για να ελεγχθούν σε πρώτο στάδιο τα ερευνητικά ερωτήματα πραγματοποιήθηκε μια προκαταρκτική έρευνα (Oppenheim, 1996, όπ. αναφ. Βασάλα 2007). Η προκαταρκτική έρευνα αυτή έγινε το Ιούνιο 2009 σε 10 άτομα του πληθυσμού (10 γυναίκες), που επιλέχθηκαν με τυχαία δειγματοληψία από το σύνολο του πληθυσμού. Με βάση τα αποτελέσματα των προκαταρκτικών ερευνών ελέγχθηκε πλήρως η εγκυρότητα του ερωτηματολογίου και έλαβε την τελική του μορφή. Η επιλογή του δείγματος ήταν τυχαία. Η διεξαγωγή της κυρίως έρευνας περιελάμβανε το μοίρασμα του ερωτηματολογίου στις σπουδάστριες, και ήταν χωρισμένη σε δυο φάσεις η πρώτη την Α εξεταστική περίοδος εαρινού εξαμήνου του μήνα Ιουνίου 2010 και η δεύτερη την Β εξεταστική περίοδος εαρινού εξαμήνου του μήνα Σεπτεμβρίου 2010 για λόγους ευκολίας. Το δείγμα αποτελούσαν 200 σπουδάστριες του τμήματος οι οποίες αποτελούν ποσοστό των σπουδαστριών που παρακολουθήσαν τα μαθήματα του εαρινού εξαμήνου Για την ανάλυση των αποτελεσμάτων για τα ποσοτικά δεδομένα χρησιμοποιήθηκε το πρόγραμμα Microsoft Excel και για τα ποιοτικά δεδομένα χρησιμοποιήθηκε ανάλυση περιεχομένου(patton, 1987 όπ. αναφ. Βασάλα 2007).

69 Το ερωτηματολόγιο Το ερωτηματολόγιο περιλάμβανε ερωτήσεις ανοικτού και κλειστού τύπου οι οποίες κάλυπταν πέντε βασικές ενότητες. Οι ερωτήσεις της πρώτης ενότητας αφορούσαν την ενημέρωση των σπουδαστριών για τον καρκίνο τραχήλου τη μήτρας, 1. Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας είναι πάθηση: (συχνή, σπάνια, πολύ σπάνια, Δε ξέρω/ Δεν είμαι σίγουρη), 2. Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας προλαμβάνεται (Όχι, Ναι, σε πολλές περιπτώσεις, Δε ξέρω/ Δεν είμαι σίγουρη), 3. Ποιες είναι οι αιτίες του καρκίνου τραχήλου της μήτρας; (μπορείτε να συμπληρώστε παραπάνω από μια επιλογή): (η σεξουαλική δραστηριότητα, η ηλικία, το κάπνισμα, μόλυνση από ιό, Δε ξέρω/ Δεν είμαι σίγουρη), 4. Με ποιους τρόπους προλαμβάνεται ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας: (μπορείτε να συμπληρώστε παραπάνω από μια επιλογή): (με συντηρητικές σεξουαλικές σχέσεις, με εμβολιασμό, με ιατρικά τεστ, Δε ξέρω/ Δεν είμαι σίγουρη). Η δεύτερη ενότητα περιελάμβανε ερωτήσεις αφορούσαν τις πηγές ενημέρωσης των σπουδαστριών για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, 5. Με ποιον τρόπο έχετε ενημερωθεί για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας : ( μπορείτε να συμπληρώστε παραπάνω από μια επιλογή ): (από την οικογένεια σας, Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, από το σχολείο, από τον γιατρό σας, από φίλους-γνωστούς, από το Internet, Δεν έχω ενημερωθεί), 6. Έχετε ακούσει για τον ιό HPV (Human Papilloma Virus - Ιός των ανθρώπινων θηλωμάτων) (Ναι, Όχι, Δεν ξέρω /Δεν είμαι σίγουρη), 7. Αν ναι, με ποιον τρόπο έχετε ενημερωθεί για τον ιό HPV : ( μπορείτε να συμπληρώστε παραπάνω από μια επιλογή): (από την οικογένεια σας, Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, από το σχολείο, από τον γιατρό σας, από φίλους-γνωστούς, από το Internet, Δεν έχω ενημερωθεί), 8. Πως μεταδίδεται ο ιός HPV; (μπορείτε να συμπληρώστε παραπάνω από μια επιλογή) (με σεξουαλική επαφή, με άμεση περιγεννητική επαφή, την επαφή με εσώρουχα, Δεν ξέρω/ δεν είμαι σίγουρη), 9. Πού οδηγεί μία μόλυνση από τον HPV; ( μπορείτε να συμπληρώστε παραπάνω από μια επιλογή) ( προκαλεί κονδυλώματα, οδηγεί μερικές φορές σε ανάπτυξη καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, Δεν ξέρω/ δεν είμαι σίγουρη), 10.Ποιοι είναι τρόποι πρόληψης για τον ιό HPV; (μπορείτε να συμπληρώστε παραπάνω από μια επιλογή) ( εμβολιασμός, προφυλακτικό, Δεν ξέρω / Δεν είμαι σίγουρη.) Η τρίτη ενότητα περιλάμβανε ερωτήσεις που είχαν σχέση την στάση των σπουδαστριών σε σχέση με τον προσυμπτωματικό έλεγχο 11.Είστε σεξουαλικά ενεργό άτομο; (ναι, όχι, Δεν απαντώ), 12. Έχετε κάνει τεστ Παπανικολάου;(ναι, όχι, Δεν γνωρίζω /δεν είμαι σίγουρη), 13. Αν ναι, σε ποια ηλικία κάνατε πρώτη φορά τεστ Παπανικολάου: (<18, 18, 19, 20, 21,22, 23, 24,25, 25+) Αν όχι, αναφέρατε τους λόγους ( μπορείτε να συμπληρώστε παραπάνω από μια επιλογή ) (δεν ενημερώθηκα, από αμέλεια, ντρέπομαι, νοιώθω ανασφάλεια, δεν έχω χρόνο, δεν είχα κανένα σύμπτωμα, φοβάμαι το αποτέλεσμα, δεν έχω πρόσβαση, έχω πιο σοβαρά προβλήματα),14.κάθε πότε πρέπει να γίνεται τεστ Παπανικολάου; (κάθε 6 μήνες, κάθε χρόνο, Δε γνωρίζω/ δεν είμαι σίγουρη )

70 80 Η τέταρτη ενότητα αποτελούταν από ερωτήσεις που αφορούσαν τον βαθμό ενημέρωσης των σπουδαστριών σχετικά με τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας 15. Με ποιόν τρόπο έχετε ενημερωθεί για τον τεστ Παπανικολάου; (μπορείτε να συμπληρώστε παραπάνω από μια επιλογή ) (από την οικογένεια σας, Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, από το σχολείο, από τον γιατρό σας, από φίλους- γνωστούς, από το Internet, Δεν έχω ενημερωθεί. Στην πέμπτη ενότητα υπήρχαν ερωτήσεις κλειστού τύπου που αποτελούσαν δημογραφικά στοιχεία (ηλικία, τόπος μόνιμης κατοικίας, τυπικό εξάμηνο σπουδών).οι απαντήσεις στις ερωτήσεις αυτού του είδους δόθηκαν υπό μορφή κατηγοριών απαντήσεων(π.χ ηλικία,< και πάνω). 16. Γράψτε το έτος γέννησης σας 17. Που είναι η μόνιμη κατοικία σας; (γράψτε τη πόλη ή το χωριό και το νομό) 18. Εξάμηνο σπουδών 5.4 Περιγραφή του δείγματος Το δείγμα περιελάμβανε 100% γυναίκες, εκ των οποίων το 1 % ήταν 47 ετών, το 1% ήταν 46, το 1% ήταν 36, το 1% ήταν 32, το 1% ήταν 26, το 1% ήταν 25, το 2% ήταν 24, το 10% ήταν 23, το 17% ήταν 22, το 33% ήταν 21, το 28% ήταν 20 και το 4% ήταν 19. (Πίν.5.1). Πίνακας 5.4:1 Ηλικιακή κατανομή δείγματος % % % % % % % % % % %

71 % % ΣΥΝΟΛΟ % Το 1% των συμμετεχόντων φοιτούσαν στο Ε εξάμηνο, το 2% στο Ζ, το 3% στο ΣΤ, το 3% ήταν στο πτυχίο Α, το 4% στο Η, το 21% στο Δ, το 22% στο Α, το 22% στο Β, ενώ το 22% ήταν στο Γ. (Πίν.5.4:2). Πίνακας 5.4:2 Κατανομή δείγματος ανά εξάμηνο σπουδών % Α 44 22% Β 44 22% Γ 44 22% Δ 42 21% Ε 2 1% ΣΤ 6 3% Ζ 4 2% Η 8 4% ΠΤΥΧΙΟ Α 6 3% ΣΥΝΟΛΟ % Από τους συμμετέχοντες το 41% κατάγεται από τον Ν Αττικής και είναι 81, το 4% από τον Ν. Θεσσαλονίκης και είναι 7, το 5% από την Κρήτη και είναι 10, το 4% από το Ν. Αιτ/νανιας και είναι 4, το 2% από το Ν. Κερκύρας και είναι 4, το 4% από το Ν. Μεσσηνίας και είναι 7. το 1% από το Ν. Κορινθίας κα είναι 1, το 5% από το Ν. Αχαΐας και είναι 9, το 1% από το Ν. Πρέβεζας και είναι 1, το 4% από Ν. Φθιώτιδας και είναι 7, το 1% από το Ν. Τρικάλων και είναι 2,το 1% από το Ν. Πιερίας και είναι 2, το 1% από το Ν. Κιλκίς και είναι 2, το 2% από το Ν. Ηλείας και

72 82 είναι 4, το 2% από το Ν. Ευβοίας και είναι 4, το 4% από το Ν. Δωδεκανήσων και είναι 7, το 2% από το Ν. Αρκαδίας και είναι 3, το 3% από το Ν. Χανίων και είναι 5, το 1% από το Ν. Κυκλάδων και είναι 1, το 1% από το Ν. Ιωαννίνων και είναι 1, το 1% από το Ν. Λακωνίας και είναι 1, το 1% από το Ν. Χαλκιδικής και είναι 2, το 1% από το Ν. Λασιθίου και είναι 1, το 1% από το Ν. Φωκίδας και είναι 1, το 2% από το Ν. Μαγνησίας και είναι 3, το 1% από το Ν. Κοζάνης και είναι 1, το 1% από το Ν. Βοιωτίας και είναι 1, το 1% από το Ν. Καβάλας και είναι 1, τα ο 3% από το Ν. Κεφαλινίας και είναι 6, το 2% από το Ν. Αργολίδας και είναι 3, το 2% από το Ν. Λάρισας και είναι 3, το 1% από το Ν. Δράμας και είναι 1, το 1% από το Ν. Άρτας και είναι 2, το 1% από το Ν. Ηρακλείου και είναι 2,, το 1% από το Ν. Ημαθίας και είναι 2, το 1% από το Ν. Έβρου και είναι 1, το 1% από το Ν. Ζακύνθου και είναι 2 και τέλος το 1% από το Ν. Λευκάδας που είναι 1. (Πίν.5.3). Πίνακας 5.4:3 Κατανομή δείγματος ανά τόπο μόνιμης κατοικίας % ΑΤΤΙΚΗ 81 41% ΘΕΣ/ΝΙΚΗΣ 7 4% ΚΡΗΤΗΣ 10 5% ΑΙΤΩΛΟΑΚΑΡΝΑΝΙΑΣ 8 4% ΚΕΡΚΥΡΑΣ 4 2% ΜΕΣΣΗΝΙΑΣ 7 4% ΚΟΡΙΝΘΙΑΣ 1 1% ΑΧΑΙΑΣ 9 5% ΠΡΕΒΕΖΑΣ 1 1% ΦΘΙΩΤΙΔΑΣ 7 4% ΤΡΙΚΑΛΩΝ 2 1% ΠΙΕΡΙΑΣ 2 1% ΚΙΛΚΙΣ 2 1% ΗΛΕΙΑΣ 4 2%

73 83 ΕΥΒΟΙΑΣ 4 2% ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΩΝ 7 4% ΑΡΚΑΔΙΑΣ 3 2% ΧΑΝΙΩΝ 5 3% ΚΥΚΛΑΔΩΝ 1 1% ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ 1 1% ΛΑΚΩΝΙΑΣ 1 1% ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ 2 1% ΛΑΣΙΘΙΟΥ 1 1% ΦΩΚΙΔΑΣ 1 1% ΜΑΓΝΗΣΙΑΣ 3 2% ΚΟΖΑΝΗΣ 1 1% ΒΟΙΩΤΙΑΣ 1 1% ΚΑΒΑΛΑΣ 1 1% ΚΕΦΑΛΙΝΙΑΣ 6 3% ΑΡΓΟΛΙΔΑΣ 3 2% ΛΑΡΙΣΑΣ 3 2% ΔΡΑΜΑΣ 1 1% ΑΡΤΑΣ 2 1% ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ 2 1% ΗΜΑΘΙΑΣ 2 1% ΕΥΒΡΟΥ 1 1% ΖΑΚΥΝΘΟΥ 2 1% ΛΕΥΚΑΔΑΣ 1 1%

74 84 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΣΥΖΗΤΗΣΗ

75 85 ΚΕΦΑΛΑΙΟ VIII 6.1 Η ενημέρωση των σπουδαστριών για τον καρκίνο τραχήλου τη μήτρας Στην ερώτηση (1) «Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας είναι πάθηση», ποσοστό 76% απάντησε ότι είναι συχνή, το 13% απάντησε σπάνια, το 3% απάντησε πολύ σπάνια και το 8% ότι δεν ξέρω/ δεν είναι σίγουρη. Γράφημα 6.1 Ερώτηση % 26 13% 15 8% 5 2% Συχνή Σπάνια Πολύ σπάνια Δεν ξέρω/ Δεν είμαι σίγουρη Γράφημα 6.1: Η συχνότητα της πάθησης

76 86 Στην ερώτηση (2) «Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας προλαμβάνεται», ποσοστό 2% απάντησε όχι, το 86% ναι, σε πολλές περιπτώσεις, το 12% δεν ξέρω/ δεν είμαι σίγουρη. Γράφημα 6.2 Ερώτηση % 23 12% 4 2% Όχι Ναι, σε πολλές περιπτώσεις Δεν ξέρω/ Δεν είμαι σίγουρη Γράφημα 6.2: Η πρόληψη του καρκίνου τραχήλου της μήτρας Στην ερώτηση (3) η συμμετέχουσα είχε την δυνατότητα να επιλέξει παραπάνω από μια επιλογή. Παρουσιάζοντας τα ποσοστά δίνεται σε παρένθεση ο αριθμός των απαντήσεων της συμμετέχουσας στην ερώτηση 3. Η ερώτηση ήταν «Ποιες είναι οι αιτίες του καρκίνου τραχήλου της μήτρας», ποσοστό 26% (που αντιστοιχεί σε 55 απαντήσεις) απάντησε η σεξουαλική δραστηριότητα, το 7% (που αντιστοιχεί σε 15 απαντήσεις) απάντησε η ηλικία, το 12% (που αντιστοιχεί σε 12 απαντήσεις) το κάπνισμα, το 77% (που αντιστοιχεί σε 77 απαντήσεις) μόλυνση από τον ιό και το 25% (που αντιστοιχεί σε 53 απαντήσεις)δεν ξέρω/ δεν είμαι σίγουρη.

77 87 Γράφημα 6.3 Ερώτηση % 55 26% 77 36% 15 7% 12 6% Η σεξουαλική δραστηριότητα Το κάπνισμα Η ηλικία Μόλυνση από ιό Δεν ξέρω/ Δεν είμαι σίγουρη Γράφημα 6.3:Οι αιτίες του καρκίνου τραχήλου της μήτρας. Στην ερώτηση (4) η συμμετέχουσα είχε την δυνατότητα να επιλέξει παραπάνω από μια επιλογή. Παρουσιάζοντας τα ποσοστά δίνεται σε παρένθεση ο αριθμός των απαντήσεων της συμμετέχουσας στην ερώτηση 4. Η ερώτηση ήταν «Με ποιους τρόπους προλαμβάνεται ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας», ποσοστό 0% (που αντιστοιχεί σε 1 απάντηση) απάντησε με συντηρητικές σεξουαλικές σχέσεις, το 46% (που αντιστοιχεί σε 96 απαντήσεις) απάντησε με εμβολιασμό, το 45% (που αντιστοιχεί σε 96 απαντήσεις) με ιατρικά τεστ και το 9% (που αντιστοιχεί σε 18 απαντήσεις) δεν ξέρω/ δεν είμαι σίγουρη. Γράφημα 6.4 Ερώτηση % 1 0% 96 46% 96 45% Με συντηρητικές σεξουαλικές σχέσεις Με ιατρικά τεστ Με εμβολιασμό Δεν ξέρω/ Δεν είμαι σίγουρη Γράφημα 6.4:Τρόποι πρόληψης του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας

78 Πηγές ενημέρωσης των σπουδαστριών για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας Στην ερώτηση (5) η συμμετέχουσα είχε την δυνατότητα να επιλέξει παραπάνω από μια επιλογή. Παρουσιάζοντας τα ποσοστά δίνεται σε παρένθεση ο αριθμός των απαντήσεων της συμμετέχουσας στην ερώτηση 5. Η ερώτηση ήταν «Με ποιόν τρόπο έχετε ενημερωθεί για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας», ποσοστό 18% (που αντιστοιχεί σε 59 απαντήσεις) απάντησε από την οικογένεια, το 27% (που αντιστοιχεί σε 87 απαντήσεις) Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, το 3% (που αντιστοιχεί σε 10 απαντήσεις), από το σχολείο, το 29% (που αντιστοιχεί σε 95 απαντήσεις) από τον γιατρό σας, το 9% (που αντιστοιχεί σε 28 απαντήσεις) από τους φίλουςγνωστούς, το 10% (που αντιστοιχεί σε 31 απαντήσεις) από το internet και το 4% ( που αντιστοιχεί σε 13 απαντήσεις) δεν έχω ενημερωθεί. Γράφημα 6.5 Ερώτημα % 87 27% 10 3% 13 4% 31 10% 28 9% 95 29% Από την οικογένεια σας Από το σχολείο Από φίλους- γνωστούς Δεν έχω ενημερωθεί Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης Από τον γιατρό σας Από το internet Γράφημα 6.5: Μέσα ενημέρωσης για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας Στην ερώτηση (6) «Έχετε ακούσει για τον ιό HPV ( Human Pappiloma Virus-Ιός των ανθρώπινων θηλωμάτων», ποσοστό 62% απάντησε Ναι, το 28% Όχι και το 10% δεν ξέρω/ δεν είμαι σίγουρη.

79 89 Γράφημα 6.6 Ερώτηση % 55 28% 20 10% Ναι Όχι Δεν ξέρω/ Δεν είμαι σίγουρη Γράφημα 6.6:Ο ιός HPV Στην ερώτηση (7) η οποία συνδέεται με την προηγούμενη ερώτηση (6) η συμμετέχουσα είχε την δυνατότητα να επιλέξει παραπάνω από μια επιλογή. Παρουσιάζοντας τα ποσοστά δίνεται σε παρένθεση ο αριθμός των απαντήσεων της συμμετέχουσας στην ερώτηση 7. Η ερώτηση ήταν «Αν ναι, με ποιόν τρόπο έχετε ενημερωθεί για τον ιό HPV:»,, ποσοστό 12% (που αντιστοιχεί σε 35 απαντήσεις) από την οικογένεια, το 16% (που αντιστοιχεί σε 47 απαντήσεις) Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, το 14% (που αντιστοιχεί σε 41 απαντήσεις) από σχολείο, το 17% (που αντιστοιχεί σε 49 απαντήσεις) από το γιατρό σας, το 9% (που αντιστοιχεί σε 27 απαντήσεις) από φίλουςγνωστούς, το 8% (που αντιστοιχεί σε 22 απαντήσεις) από το internet και το 24% (που αντιστοιχεί σε 64 απαντήσεις) Δεν έχω ενημερωθεί.

80 90 Γράφημα 6.7 Ερώτηση % 41 14% 49 17% 27 9% 35 12% 68 24% 22 8% Από την οικογένεια σας Από το σχολείο Από φίλους-γνωστούς Δεν έχω ενημερωθεί Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης Από το γιατρό σας Από το internet Γράφημα 6.7 Μέσα ενημέρωσης για τον ιό HPV Στην ερώτηση (8) η συμμετέχουσα είχε την δυνατότητα να επιλέξει παραπάνω από μια επιλογή. Παρουσιάζοντας τα ποσοστά δίνεται σε παρένθεση ο αριθμός των απαντήσεων της συμμετέχουσας στην ερώτηση 8. Η ερώτηση ήταν «Πως μεταδίδεται ο ιός HPV)», ποσοστό 46% (που αντιστοιχεί σε 107απαντήσεις) απάντησε με σεξουαλική επαφή, το 11% (που αντιστοιχεί σε 26 απαντήσεις) Με άμεση περιγεννητική επαφή, το 7% (που αντιστοιχεί σε 15απαντήσεις) απάντησε με την επαφή με εσώρουχα και το 36% (που αντιστοιχεί σε 82 απαντήσεις) Δεν ξέρω/ δεν είμαι σίγουρη. Γράφημα 6.8 Ερώτηση % 26 11% 15 7% 82 36% Με σεξουαλική επαφή Την επαφή με εσώρουχα Με άμεση περιγεννητική επαφή Δεν ξέρω/ Δεν είμαι σίγουρη Γράφημα 6.8 Τρόποι μετάδοσης του ιού HPV.

81 91 Στην ερώτηση (9) η συμμετέχουσα είχε την δυνατότητα να επιλέξει παραπάνω από μια επιλογή. Παρουσιάζοντας τα ποσοστά δίνεται σε παρένθεση ο αριθμός των απαντήσεων της συμμετέχουσας στην ερώτηση 9. Η ερώτηση ήταν «Που οδηγεί μια μόλυνση από τον ιό HPV)», ποσοστό 27% (που αντιστοιχεί σε 63 απαντήσεις) απάντησε προκαλεί κονδυλώματα, ποσοστό 35% (που αντιστοιχεί σε 80 απαντήσεις) απάντησε οδηγεί μερικές φορές σε ανάπτυξη καρκίνου του τραχήλου της μήτρας και ποσοστό 38% (που αντιστοιχεί σε 88 απαντήσεις) Δεν ξέρω/ δεν είμαι σίγουρη. Γράφημα 6.9 Ερώτηση % 80 35% 88 38% Προκαλεί κονδυλώματα Οδηγεί μερικές φορές σε ανάπτυξη καρκίνου του τραχήλου της μήτρας Δεν ξέρω/δεν είμαι σίγουρη Γράφημα 6.9 Η μόλυνση από τον ιό HPV. Στην ερώτηση (10) η συμμετέχουσα είχε την δυνατότητα να επιλέξει παραπάνω από μια επιλογή. Παρουσιάζοντας τα ποσοστά δίνεται σε παρένθεση ο αριθμός των απαντήσεων της συμμετέχουσας στην ερώτηση 10. Η ερώτηση ήταν «Ποιοι είναι τρόποι πρόληψης από τον ιό HPV», ποσοστό 26% (που αντιστοιχεί σε 60 απαντήσεις) απάντησε εμβολιασμός, ποσοστό 43% (που αντιστοιχεί σε 100 απαντήσεις ) απάντησε προφυλακτικό και ποσοστό 31% ( που αντιστοιχεί σε 72 απαντήσεις) απάντησε Δεν ξέρω/ δεν είμαι σίγουρη.

82 92 Γράφημα 6.10 Ερώτηση % % 72 31% Εμβολιασμός Προφυλακτικό Δεν ξέρω/ Δεν είμαι σίγουρη Γράφημα 6.10 Τρόποι πρόληψης για τον ιό HPV. 6.3 Η στάση των σπουδαστριών σε σχέση με τον προσυμπτωματικό έλεγχο Στην ερώτηση (11) «Είστε σεξουαλικά ενεργό άτομο», ποσοστό 80% απάντησε ναι, το 5% απάντησε όχι και το 15% Δεν απαντώ. Γράφημα 6.11 Ερώτηση % % 29 15% Ναι Όχι Δεν απαντώ Γράφημα 6.11 Η σεξουαλική δραστηριότητα.

83 93 Στην ερώτηση (12) «Έχετε κάνει τεστ Παπανικολάου», ποσοστό 46% απάντησε ναι, το 52% απάντησε όχι και το 2% Δεν ξέρω/ Δεν είμαι σίγουρη. Γράφημα 6.12 Ερώτηση % % 4 2% Ναι Όχι Δεν γνωρίζω/ Δεν είμαι σίγουρη Γράφημα 6.12 Το τεστ Παπανικολάου. Στην ερώτηση (13) η οποία συνδέεται με την προηγούμενη ερώτηση (12) και αποτελείτε από δυο σκέλη (α ) και (β ) αντίστοιχα. Στο δεύτερο σκέλος 13 (β ) η συμμετέχουσα είχε την δυνατότητα να επιλέξει παραπάνω από μια επιλογή. Παρουσιάζοντας τα ποσοστά της ερώτησης 13 (α ) και 13 (β ) δίνεται σε παρένθεση ο αριθμός των απαντήσεων της συμμετέχουσας στην ερώτηση 13. Η ερώτηση 13 (α ) ήταν «Αν ναι, σε ποια ηλικία κάνατε πρώτη φορά τεστ Παπανικολάου» ποσοστό 11% (που αντιστοιχεί σε 11 απαντήσεις) <18, ποσοστό 5% (που αντιστοιχεί σε 33 απαντήσεις) απάντησε 18, ποσοστό 30% (που αντιστοιχεί σε 29 απαντήσεις) 19, ποσοστό 13% (που αντιστοιχεί σε 13 απαντήσεις) απάντησε 20, ποσοστό 6% (που αντιστοιχεί σε 6 απαντήσεις) απάντησε 21, ποσοστό 3% (που αντιστοιχεί σε 3 απαντήσεις), απάντησε 22, ποσοστό 1% (που αντιστοιχεί σε 1 απαντήσεις) 23, ποσοστό 0% παρατηρήθηκε στις απαντήσεις 24 και 25 και ποσοστό 1% (που αντιστοιχεί σε 1 απαντήσεις) απάντησε 25+.

84 94 Γράφημα 6.13 (α) Ερώτηση % 0 0% 0 0% 11 11% 1 1% 3 3% 33 34% 6 6% 13 14% 29 30% < Γράφημα 6.13:1 Σε ποια ηλικία κάνατε τεστ Παπανικολάου. Η ερώτηση 13 (β ) ήταν «Αν όχι, αναφέρατε τους λόγους» ποσοστό 5% (που αντιστοιχεί σε 7 απαντήσεις) απάντησε δεν ενημερώθηκα, ποσοστό 35% (που αντιστοιχεί σε 46 απαντήσεις) απάντησε από αμέλεια, ποσοστό 13% (που αντιστοιχεί σε 17 απαντήσεις) απάντησε ντρέπομαι, ποσοστό 9% (που αντιστοιχεί σε 12 απαντήσεις) απάντησε νοιώθω ανασφάλεια, ποσοστό 5% (που αντιστοιχεί σε 7 απαντήσεις) απάντησε δεν έχω χρόνο, ποσοστό 23% (που αντιστοιχεί σε 30 απαντήσεις) απάντησε δεν είχα κανένα σύμπτωμα, ποσοστό 5% (που αντιστοιχεί σε 6 απαντήσεις) απάντησε φοβάμαι το αποτέλεσμα, ποσοστό 4% (που αντιστοιχεί σε 5 απαντήσεις) απάντησε δεν έχω πρόσβαση και ποσοστό 2% (που αντιστοιχεί σε 3απαντήσεις) απάντησε έχω πιο σοβαρά προβλήματα. Γράφημα 6.13 (β) Ερώτηση % 46 35% % 2% 4% Δεν ενημερώθηκα Ντρέπομαι Δεν έχω χρόνο Φοβάμαι το αποτέκλεσμα Έχω πιο σοβαρά προβλήματα 30 23% 17 13% 12 9% 7 5% Από αμέλεια Νοιώθω ανασφάλεια Δεν είχα κανένα σύμπτωμα Δεν έχω πρόσβαση

85 Γράφημα 6.13:2 Για ποιους λόγους δεν έχετε κάνει τεστ Παπανικολάου. 95 Στην ερώτηση (14) «Κάθε πότε πρέπει να γίνεται τεστ Παπανικολάου», ποσοστό 34% απάντησε Κάθε 6 μήνες, το 60% απάντησε κάθε χρόνο, το 6%απάντησε δεν ξέρω/ δεν είναι σίγουρη. Γράφημα 6.14 Ερώτηση % % 12 6% Κάθε 6 μήνες Κάθε χρόνο Δεν γνωρίζω/ Δεν είμαι σίγουρη Γράφημα 6.14 Κάθε πότε πρέπει να γίνεται τεστ Παπανικολάου. 6.4 Ο βαθμός ενημέρωσης των σπουδαστριών σχετικά με τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας Στην ερώτηση (15) η συμμετέχουσα είχε την δυνατότητα να επιλέξει παραπάνω από μια επιλογή. Παρουσιάζοντας τα ποσοστά δίνεται σε παρένθεση ο αριθμός των απαντήσεων της συμμετέχουσας στην ερώτηση 15. Η ερώτηση ήταν «Με ποιο τρόπο έχετε ενημερωθεί για το τεστ Παπανικολάου», ποσοστό 36% (που αντιστοιχεί σε 122 απαντήσεις) απάντησε από την οικογένεια, το 12% (που αντιστοιχεί σε 42 απαντήσεις) Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, το 4% (που αντιστοιχεί σε 14 απαντήσεις), από το σχολείο, το 27% (που αντιστοιχεί σε 92 απαντήσεις) από τον γιατρό σας, το 16% (που αντιστοιχεί σε 53 απαντήσεις) από τους φίλους- γνωστούς, το 3% (που αντιστοιχεί σε 9 απαντήσεις) από το internet και το 2% (που αντιστοιχεί σε 7 απαντήσεις) δεν έχω ενημερωθεί.

86 96 Γράφημα 6.15 Ερώτηση % 42 12% 14 4% 7 2% 9 3% 53 16% 92 27% Από την οικογένεια Από το σχολείο Από φίλους- γνωστούς Δεν έχω ενημερωθεί Μέσα Μαζικής Ενημέρωσεις Από τον γιατρό Από το internet Γράφημα 6.15 Τρόποι ενημέρωσης για το τεστ Παπανικολάου. Στην ερώτηση (16) οι σπουδάστριες δήλωναν το έτος γεννήσεως τους Γράφημα 6.16 Ερώτηση % 68 35% 21 11% 2 1% 1 1% 1 0% 1 0% 7 4% 57 30% Γράφημα 6.16 Η ηλικία των σπουδαστριών

87 Στην ερώτηση (17) οι σπουδάστριες δήλωναν τον τόπο μόνιμης κατοικίας τους 97 Γράφημα 6.17 Τόπος μόνιμης κατοικίας

88 98 Στην ερώτηση (18) οι σπουδάστριες δήλωναν το εξάμηνο σπουδών τους 44 22% 44 22% 42 21% 2 1% 44 22% 6 3% 8 4% 4 2% 6 3% Α Β Γ Δ Ε Ζ Η ΣΤ' ΠΤΥΧΙΟ Α Γράφημα 6.18 Εξάμηνο σπουδών