Π Πιλοτική εφαρμογή και αξιολόγηση αντιπροσωπευτικού αριθμού σεναρίων από κάθε τύπο σε διαφοροποιημένες εκπαιδευτικές συνθήκες πραγματικής τάξης

Transcript

1 Π Πιλοτική εφαρμογή και αξιολόγηση αντιπροσωπευτικού αριθμού σεναρίων από κάθε τύπο σε διαφοροποιημένες εκπαιδευτικές συνθήκες πραγματικής τάξης Νεοελληνική Γλώσσα Στ Δημοτικού Τίτλος: «Δημιουργώ τον δικό μου ήρωα» Συγγραφή: ΜΟΙΡΑΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ Εφαρμογή: ΜΠΟΚΟΛΑΣ ΒΑΣΙΛΗΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ & ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ Θεσσαλονίκη 2014

2 ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΕΡΓΟΥ ΠΡΑΞΗ: «Δημιουργία πρωτότυπης μεθοδολογίας εκπαιδευτικών σεναρίων βασισμένων σε ΤΠΕ και δημιουργία εκπαιδευτικών σεναρίων για τα μαθήματα της Ελληνικής Γλώσσας στην Α/βάθμια και Β/βάθμια εκπαίδευση» MIS (κωδ ), - ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ ΠΡΑΞΗ, στους άξονες προτεραιότητας του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση», η οποία συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και εθνικούς πόρους. ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ: Ι. Ν. ΚΑΖΑΖΗΣ ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ: ΒΑΣΙΛΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗΣ ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ: Π Πιλοτική εφαρμογή και αξιολόγηση αντιπροσωπευτικού αριθμού σεναρίων από κάθε τύπο σε διαφοροποιημένες εκπαιδευτικές συνθήκες πραγματικής τάξης. ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΠΑΡΑΔΟΤΕΟΥ: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΗΣ Υπεύθυνοι υπο-ομάδας εργασίας γλώσσας πρωτοβάθμιας: Κώστας Ντίνας & Σωφρόνης Χατζησαββίδης ΦΟΡΕΑΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ: Καραμαούνα 1 Πλατεία Σκρα Τ.Κ Καλαμαριά, Θεσσαλονίκη Τηλ.: , Φαξ: , centre@komvos.edu.gr Σελίδα 2 από 35

3 Α. ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ Τίτλος Δημιουργώ τον δικό μου ήρωα Εφαρμογή σεναρίου Βασίλης Μπόκολας Δημιουργία σεναρίου Μοίρας, Παναγιώτης Διδακτικό αντικείμενο Νεοελληνική Γλώσσα Τάξη Ε Δημοτικού Σχολική μονάδα Λάτσειο Δημοτικό Σχολείο, Κολλέγιο Ψυχικού (Ελληνοαμερικανικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα) Χρονολογία Από έως Διδακτική/θεματική ενότητα Γλώσσα Ε Δημοτικού, β τεύχος, 9η ενότητα: «Βιβλία Βιβλιοθήκες» Διαθεματικό Όχι Χρονική διάρκεια Για την εφαρμογή του σεναρίου απαιτήθηκαν 8 διδακτικές ώρες. Σελίδα 3 από 35

4 Χώρος Ι. Φυσικός χώρος Εντός σχολείου: συμβατική διδακτική αίθουσα, εργαστήριο (notebooks) και «εικονικός χώρος ψηφιακή τάξη». Πληροφορικής Προϋποθέσεις υλοποίησης για δάσκαλο και μαθητή Ύπαρξη ικανού αριθμού Η/Υ εφοδιασμένων με τα απαραίτητα λογισμικά και σύνδεση με το διαδίκτυο. Εξοικείωση των μαθητών με την ομαδοσυνεργατική διδασκαλία. Εξοικείωση των μαθητών με την πλοήγηση στο διαδίκτυο. Εξοικείωση των μαθητών με βασικές λειτουργίες των Windows (άνοιγμα φακέλου, αρχείου, αποθήκευση, εκτύπωση κ.λπ.) Η ύπαρξη και η αξιοποίηση κάποιας ιστοσελίδας του σχολείου ή κάποιου blog με περιβάλλον συζήτησης θα διευκόλυνε τη διαδικασία (αλλά δεν είναι απαραίτητη). Εφαρμογή στην τάξη Το συγκεκριμένο σενάριο εφαρμόστηκε στη συμβατική διδακτική αίθουσα, στο εργαστήριο Πληροφορικής (notebooks) και σε «εικονικό χώρο ψηφιακή τάξη». Το σενάριο στηρίζεται --- Το σενάριο αντλεί Το συγκεκριμένο σενάριο είναι πρωτότυπο και δεν αξιοποιεί στοιχεία από άλλα σενάρια. Β. ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ/ΠΕΡΙΛΗΨΗ Σελίδα 4 από 35

5 Το διδακτικό σενάριο με τις δραστηριότητες που περιλαμβάνει στοχεύει, αξιοποιώντας τις δυνατότητες που προσφέρουν οι ΤΠΕ, να δώσει τη δυνατότητα στους μαθητές να δημιουργήσουν έναν φανταστικό χαρακτήρα-ήρωα παρόμοιο με τους λογοτεχνικούς ήρωες, χρησιμοποιώντας ως υλικά τα επιμέρους χαρακτηριστικά που συνθέτουν μια προσωπικότητα. Γ. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Σύλληψη και θεωρητικό πλαίσιο Οι χαρακτήρες αποτελούν συνήθως καταλυτικούς παράγοντες στην πλοκή μιας ιστορίας. Είναι αυτοί που κατευθύνουν την εξέλιξη της ιστορίας με τις ενέργειές τους και τις αποφάσεις τους. Παρότι είναι αποδεδειγμένο ότι οι μαθητές του Δημοτικού δεν στερούνται φαντασίας, εντούτοις δυσκολεύονται στη δημιουργία χαρακτήρων. Οι χαρακτήρες που πλάθουν δεν ξεφεύγουν από το πλαίσιο του εγωκεντρισμού και συνήθως ταυτίζονται με την προσωπικότητα του μικρού τους δημιουργού. Η διδασκαλία της ενότητας «βιβλία-βιβλιοθήκες» από το σχολικό εγχειρίδιο ή η ανάγνωση λογοτεχνικών έργων από τη δανειστική βιβλιοθήκη του σχολείου προσφέρουν σπουδαίες ευκαιρίες για να εμβαθύνουν στην ιστορία οι μαθητές και να αναγνωρίζουν τη συμμετοχή του ήρωα στην πλοκή. Εκείνο που χρειάζεται είναι να χαραχτεί η πορεία που θα ακολουθήσουν βήμα προς βήμα οι μαθητές, ώστε να ανακαλύψουν όλα τα γνωρίσματα (τόσο τα προφανή εξωτερικά, όσο και τα πιο άδηλα εσωτερικά) που συνθέτουν έναν χαρακτήρα. Εάν καταφέρουν να αναπτύξουν χαρακτήρες μέσα από τη σύνθεση των επιμέρους χαρακτηριστικών τους, τότε είναι βέβαιο ότι αυτοί δε θα είναι επίπεδοι και θα συμβάλουν στη δημιουργία κειμένων απρόβλεπτων, με αναπτυγμένη περιγραφή και λογοτεχνικό ύφος. Σελίδα 5 από 35

6 Οι μαθητές χωρισμένοι σε πέντε ομάδες των 3-4 ατόμων εργάζονται στην αίθουσα των Η/Υ, η οποία είναι διαμορφωμένη έτσι (τραπέζια εργασίας στο κέντρο και πάγκοι με Η/Υ περιμετρικά της αίθουσας), ώστε να εξυπηρετεί τόσο την εργασία στην ολομέλεια (εισηγήσεις, συζητήσεις, προβολές) όσο και την εργασία σε ομάδες (με τη χρήση ή όχι των Η/Υ). Κατά τη διδασκαλία του σεναρίου εφαρμόζεται η καθοδηγούμενη ανακάλυψη. Ο ρόλος του εκπαιδευτικού είναι υποστηρικτικός και καθοδηγητικός. Ο εκπαιδευτικός χρησιμοποιεί τις ερωτήσεις, τη συζήτηση, προβληματισμούς, Φύλλα Δραστηριοτήτων και δραστηριότητες με τη χρήση των ΤΠΕ προκειμένου να καθοδηγήσει τους μαθητές να ανακαλύψουν τη γνώση. Δ. ΣΚΕΠΤΙΚΟ-ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΣ ΤΟΥΣ Γνώσεις για τον κόσμο, αξίες, πεποιθήσεις, πρότυπα, στάσεις ζωής Οι μαθητές/-τριες επιδιώκεται: να συνειδητοποιήσουν τη δυναμική του χαρακτήρα στην πλοκή μιας ιστορίας να αντιληφθούν ότι ένας χαρακτήρας αποτελεί σύνθεση πολλών επιμέρους χαρακτηριστικών να αντιληφθούν το πλήθος και τη διαφορετικότητα των χαρακτήρων γύρω μας να κατανοήσουν ότι τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά μας σχετίζονται με τις πράξεις μας, οι οποίες με τη σειρά τους επιφέρουν τις ανάλογες συνέπειες να συνειδητοποιήσουν ότι η ακριβής περιγραφή ενός προσώπου είναι σε πολλές περιπτώσεις επωφελής για την κοινωνία (ανεύρεση εξαφανισμένου, αναγνώριση κακοποιών). Γνώσεις για τη γλώσσα Οι μαθητές/-τριες επιδιώκεται: Σελίδα 6 από 35

7 να μάθουν να χρησιμοποιούν επίθετα και μετοχές για να περιγράψουν έναν χαρακτήρα να είναι σε θέση να περιγράφουν με ακρίβεια και σαφήνεια ένα πρόσωπο να μάθουν να μετασχηματίζουν ένα κείμενο από μια μορφή σε άλλη να ασκήσουν τον προφορικό και τον γραπτό τους λόγο να αποκτήσουν νέο λεξιλόγιο να καλλιεργήσουν δεξιότητες ανάγνωσης. Γραμματισμοί Οι μαθητές/-τριες επιδιώκεται: να εξοικειωθούν με λειτουργίες του προγράμματος αναπαραγωγής ψηφιακού βίντεο να αναπτύσσουν δεξιότητες οπτικού γραμματισμού να αναπτύξουν δεξιότητες δημιουργίας πολλαπλών συνδέσεων και δημιουργίας δέντρων να εξοικειωθούν με τη χρήση του επεξεργαστή κειμένου να εξοικειωθούν με τη χρήση του λογισμικού εννοιολογικής χαρτογράφησης να εξοικειωθούν με λειτουργίες του λογισμικού παρουσίασης να εξοικειωθούν με την αναζήτηση σε μηχανή αναζήτησης να εξοικειωθούν με τη χρήση των υπερσυνδέσμων να εξοικειωθούν με τις λειτουργίες του προγράμματος αναπαραγωγής ψηφιακού βίντεο να εξοικειωθούν με τη χρήση Web 2.0 εργαλείων (timeline, blogs) να εξοικειωθούν με αναζητήσεις στο εσωτερικό ενός ιστότοπου να εξοικειωθούν με την αναζήτηση στο εσωτερικό ενός φακέλου να εξοικειωθούν με την αναζήτηση στο εσωτερικό ενός αρχείου να μάθουν να αποθηκεύουν ένα αρχείο. Σελίδα 7 από 35

8 Διδακτικές πρακτικές Οι μαθητές συνεργαζόμενοι σε ομάδες απέκτησαν ή ενίσχυσαν δεξιότητες συνεργασίας. Ακολουθήθηκαν πολυαισθητηριακές μέθοδοι για την ενίσχυση της μάθησης. Οι μαθητές λειτούργησαν με μαθησιακή αυτονομία οπτικοποιώντας και λεκτικοποιώντας τις ενέργειές τους. Μέσω της διαμορφωτικής αξιολόγησης μυήθηκαν σε μεταγνωστικές δεξιότητες, όπως στο να αξιολογούν αντικειμενικά και ισορροπημένα τις εργασίες των συμμαθητών τους (εντοπίζοντας σημεία προς επιβράβευση και σημεία προς καλυτέρευση) αλλά και να εξελίσσουν οι ίδιοι τη δουλειά τους με βάση αντίστοιχη αξιολόγηση από τους συμμαθητές τους. Ε. ΛΕΠΤΟΜΕΡΗΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ Αφετηρία Αφετηρία για τον σχεδιασμό του διδακτικού σεναρίου στάθηκε η ενότητα «Βιβλία βιβλιοθήκες» στο σχολικό εγχειρίδιο Γλώσσα Ε Δημοτικού και πιο συγκεκριμένα η υποενότητα που αφορά την παρουσίαση ενός βιβλίου που διάβασαν οι μαθητές. Καθώς οι λογοτεχνικοί ήρωες αποτελούν θεμέλιο λίθο της αφήγησης, σημείο αναφοράς, αλλά και ταύτισης πολλές φορές για τους μαθητές, η εμβάθυνση στους τρόπους διαμόρφωσής τους βοηθά τους μαθητές να διαμορφώσουν και οι ίδιοι την ταυτότητά τους και να γίνουν οι χαρακτήρες-πρωταγωνιστές της δικής τους ιστορίας. Σύνδεση με τα ισχύοντα στο σχολείο Το διδακτικό σενάριο βασίζεται σε θέμα που πραγματεύεται το σχολικό εγχειρίδιο στην 9η ενότητα «Βιβλία βιβλιοθήκες». Οι μαθητές μέσα από συνεργατικές, ανακαλυπτικές δραστηριότητες και την υποστήριξη των ΤΠΕ αποκτούν δεξιότητες περιγραφής προσώπων (Παιδαγωγικό Ινστιτούτο 2011, 51-69) καλλιεργώντας την κριτική και δημιουργική τους σκέψη. Σελίδα 8 από 35

9 Αξιοποίηση των ΤΠΕ Το σενάριο περιλαμβάνει παιδαγωγικές δραστηριότητες αξιοποίησης εργαλείων ΤΠΕ μέσα από τις οποίες γίνεται η δόμηση της νέας γνώσης. Οι δραστηριότητες έχουν δημιουργηθεί σε μια σειρά από προγράμματα και λογισμικά και φέρουν μια προστιθέμενη αξία σε ό,τι αφορά την προσέγγιση της γνώσης με παιδαγωγικό και αποτελεσματικό τρόπο. Πιο συγκεκριμένα στο σενάριο αξιοποιούνται: Το λογισμικό εννοιολογικής χαρτογράφησης (Inspiration), το οποίο δίνει τη δυνατότητα στους μαθητές να συνεργαστούν, για να αποκωδικοποιήσουν αρχικά τα εξωτερικά γνωρίσματα χαρακτήρων και στη συνέχεια για να «χτίσουν» τις έννοιες και τις νέες πληροφορίες διαμορφώνοντας τελικά την οπτική αναπαράσταση της σύνθεσης όλων των γνωρισμάτων του χαρακτήρα που δημιούργησαν. Το λογισμικό παρουσίασης (PowerPoint), το οποίο δίνει τη δυνατότητα στους μαθητές να παραγάγουν καθοδηγούμενοι κείμενο με στοιχεία πολυτροπικότητας. Το λογιστικό φύλλο (Excel), το οποίο χρησιμοποιείται για να αποκωδικοποιήσουν οι εκπαιδευόμενοι τα γνωρίσματα ενός χαρακτήρα (προτερήματα, ελαττώματα, συνήθειες) μέσα από τη διαδικασία γραφής σε πίνακα. Το λογισμικό δημιουργίας οικογενειακών δέντρων (MyHeritage Family Tree Builder), το οποίο δίνει τη δυνατότητα στους μαθητές να δώσουν ταυτότητα στον χαρακτήρα τους συνειδητοποιώντας ταυτόχρονα την πολυπλοκότητα των σχέσεων σε ένα δέντρο. Το πρόγραμμα επεξεργασίας κειμένου (Word), το οποίο χρησιμοποιείται για να συγγράψουν οι μαθητές περιγραφικό κείμενο εκμεταλλευόμενοι τα πλεονεκτήματα που τους προσφέρει το ηλεκτρονικό εργαλείο (εύκολη διόρθωση και μορφοποίηση, δυνατότητες διαμοιρασμού, προσθήκης εικόνας). Σελίδα 9 από 35

10 Τη μηχανή αναζήτησης και επιλεγμένες ιστοσελίδες και ιστότοπους στο διαδίκτυο με στόχο την πρόσβαση σε πηγές πληροφοριών και την κριτική ανάγνωση των κειμένων. Εργαλεία Web2.0 (timeline, blogs), τα οποία χρησιμοποιούνται, ώστε οι μαθητές να αποκτήσουν κίνητρα και να αναπτύξουν νέες δεξιότητες που δε θα μπορούσαν στο πλαίσιο της παραδοσιακής τάξης. Την ψηφιακή εγκυκλοπαίδεια (Wikipedia) που προσφέρει πρόσβαση σε πληροφόρηση. Κείμενα Το συνοδευτικό υλικό του διδακτικού σεναρίου αποτελεί: 1) Ο φάκελος με το όνομα της μαθητικής ομάδας, ο οποίος πριν την υλοποίηση του διδακτικού σεναρίου αποθηκεύεται στον υπολογιστή στον οποίο θα εργαστεί η ομάδα και περιλαμβάνει: α) το αρχείο Video με το όνομα «Κορίτσια για φίλημα» (1:16:23 1:19:10) β) το αρχείο PowerPoint με το όνομα «Αναζήτηση προσώπου» γ) το αρχείο Word με το όνομα «Περιγραφή λογοτεχνικών ηρώων» δ) το αρχείο Inspiration με το όνομα «Χάρτης χαρακτήρων_κορίτσια για φίλημα» ε) το αρχείο Inspiration με το όνομα «Ο ήρωάς μου» στ) το αρχείο Excel με το όνομα «Χαρακτηριστικά του ήρωα» 2) Στο διδακτικό σενάριο ενσωματώνονται τα Φύλλα Δραστηριοτήτων Α, Β & Γ μέσα από τα οποία οι μαθητές επισκέπτονται τις παρακάτω ηλεκτρονικές διευθύνσεις: Σελίδα 10 από 35

11 Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού: Ψηφιακό Σχολείο: LIFO: The Composites: Interactive Timeline: Και διαβάζουν τα παρακάτω κείμενα: Κυριακοπούλου Κ. & Χ. Κανελλοπούλου, «Ο γέρος του Μοριά», 21 από το 21, Eμπειρία Eκδοτική, Aθήνα, 1998 (διασκευή), στο σχολικό βιβλίο Γλώσσα Ε Δημοτικού, σσ Κούτσι, Μ Μια γυναίκα στο νησί του Ροβινσώνα. Μεταίχμιο (αποσπάσματα) Σουρής, Γ «Η ζωγραφιά μου», Άπαντα, Α. Βίβλος. Ρούτσος, Ν. Β. «Κολοκοτρώνης», σχολικό βιβλίο Γλώσσα Ε Δημοτικού, σ. 89. Διδακτική πορεία / στάδια / φάσεις 1η 4η διδακτική ώρα Εξωτερικά γνωρίσματα του ήρωα Α Φάση Εργασία σε ομάδες Εκκίνηση για την εφαρμογή του σεναρίου στάθηκε μια εκτεταμένη συζήτηση σχετικά με το τι σημαίνει για τα παιδιά η λέξη ήρωας και τι «ηρωική πράξη». Αφού ακούστηκαν πολλές διαφορετικές γνώμες οι οποίες και καταγράφησαν στον διαδραστικό πίνακα καταλήξαμε στο ότι υπάρχουν πολλά διαφορετικά είδη ήρωα Σελίδα 11 από 35

12 (εκτός από τα προβεβλημένα από τα ΜΜΕ) και διαφορετικές ηρωικές πράξεις. Μετά από επιθυμία των παιδιών οργανώσαμε μια παρουσίαση/ένα μοτίβο σε χαρτόνι, όπου ο καθένας έγραψε και απεικόνισε τον δικό του ήρωα και την πράξη που ο ίδιος θεώρησε ηρωική στη ζωή του. Τα αποτελέσματα της δουλειάς τα αναρτήσαμε στον πίνακα της τάξης έξω από την αίθουσα. Σελίδα 12 από 35

13 Στη συνέχεια ανακοινώθηκε στους μαθητές ότι σκοπός της εργασίας που θα ακολουθήσει είναι να δημιουργήσουν στις ομάδες τους το δικό τους φανταστικό ήρωα. Επίσης έγινε κατανοητό στα παιδιά ότι βασική παράμετρος της δουλειάς μας θα είναι η αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών. Σελίδα 13 από 35

14 Η εισαγωγή στο προς διαπραγμάτευση θέμα, η προσέλκυση του ενδιαφέροντος των μαθητών, αλλά και η πρώτη διερεύνηση των εξωτερικών γνωρισμάτων ενός χαρακτήρα έγινε με διασκεδαστικό τρόπο με το άνοιγμα του αρχείου video «Κορίτσια για φίλημα» (1:16:23 1:19:10) που αποτελεί απόσπασμα της ομώνυμης ελληνικής ταινίας. Σελίδα 14 από 35

15 Μετά την παρακολούθηση του αποσπάσματος και στην 1η δραστηριότητα του Φύλλου δραστηριοτήτων Α οι μαθητές άνοιξαν το αρχείο «Χάρτης χαρακτήρων_κορίτσια για φίλημα» που βρίσκεται αποθηκευμένο στον φάκελό τους και συμπλήρωσαν τα κενά πεδία του ημιδομημένου εννοιολογικού χάρτη δημιουργώντας με αυτόν τον τρόπο μια ολοκληρωμένη εικόνα των χαρακτηριστικών των ηρώων που αναφέρονται στο βίντεο. Σελίδα 15 από 35

16 Σε αυτό το σημείο οι μαθητές βρήκαν την ευκαιρία να ασκηθούν τόσο στα εργαλεία του λογισμικού εννοιολογικής χαρτογράφησης, όσο και στις λειτουργίες του προγράμματος αναπαραγωγής ψηφιακού βίντεο, καθώς θα έπρεπε να επαναλάβουν και να σταματήσουν την αναπαραγωγή αρκετές φορές. Σελίδα 16 από 35

17 Αμέσως μετά, οι μαθητές κλήθηκαν να ανακαλέσουν στη μνήμη τους και με τη βοήθεια του σχολικού εγχειριδίου τα μέρη του λόγου που χρησιμοποιούμε για την περιγραφή των χαρακτηριστικών και να τα καταγράψουν. Στη 2η δραστηριότητα του Φύλλου δραστηριοτήτων Α οι μαθητές με βάση την εμπειρία όσων παρακολούθησαν έπρεπε να εστιάσουν την προσοχή τους σε περιπτώσεις που απαιτούν λεπτομερή και ακριβή αποτύπωση χαρακτηριστικών και να προβληματιστούν σχετικά με τα ανεπιθύμητα αποτελέσματα που μπορεί να προκύψουν από τις αντιφάσεις, τις ασάφειες και την ελλιπή παρατήρηση. Οι μαθητές άνοιξαν από τον φάκελό τους το κατάλληλα διαμορφωμένο αρχείο στο λογισμικό παρουσίασης «Αναζήτηση προσώπου». Στους μαθητές είναι οικεία από την τηλεόραση η δυσάρεστη εικόνα της αναζήτησης ενός προσώπου. Η συγκεκριμένη Σελίδα 17 από 35

18 περίσταση οδήγησε τους μαθητές στην ανάγκη να αντιστοιχίσουν με ακρίβεια πρόσωπα και χαρακτηριστικά, αλλά και να περιγράψουν με τη μορφή αγγελίας με σαφήνεια το πρόσωπο που αναζητείται. Παράλληλα, οι μαθητές ασκήθηκαν στις λειτουργίες του λογισμικού παρουσίασης (αντιγραφή, επικόλληση, γραφή σε πλαίσιο κειμένου, διαμόρφωση κειμένου). Σελίδα 18 από 35

19 Β Φάση Εργασία σε ομάδες & Ολομέλεια Οι μαθητές χρησιμοποίησαν τις υπερσυνδέσεις του ηλεκτρονικού Φύλλου Δραστηριοτήτων, το πεδίο αναζήτησης ενός φυλλομετρητή ή το πεδίο διευθύνσεων για να εισαχθούν στους ιστότοπους του Σπουδαστηρίου Νέου Ελληνισμού και του Ψηφιακού Σχολείου. Η περιήγηση στους συγκεκριμένους ιστότοπους ήταν απαραίτητη γιατί βοήθησε τους μαθητές να γνωρίσουν ιστότοπους των οποίων οι ιστοσελίδες μπορούν να αποτελέσουν ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο στις εργασίες και αναζητήσεις τους. Οι μαθητές κατευθύνθηκαν από το Φύλλο Δραστηριοτήτων σε συγκεκριμένα ποιήματα μέσα στους ιστότοπους, τα διάβασαν και συζήτησαν στην ολομέλεια της τάξης για τα χαρακτηριστικά των προσώπων που περιγράφονται, για το είδος του λόγου (ποίημα) που γίνεται αυτή τη φορά η περιγραφή και για τον διαφορετικό τρόπο που περιγράφεται σε κάθε ποίημα το πρόσωπο. Σελίδα 19 από 35

20 Γ Φάση Εργασία σε ομάδες Η 2η δραστηριότητα του Φύλλου δραστηριοτήτων Α συνεχίστηκε με τη μελέτη από την πλευρά των μαθητών των κατάλληλα διαμορφωμένων από τον εκπαιδευτικό αποσπασμάτων λογοτεχνικού έργου με έμφαση στη λογοτεχνική περιγραφή φανταστικών ηρώων. Πιο συγκεκριμένα, οι μαθητές άνοιξαν από τον φάκελό τους το αρχείο «Περιγραφή λογοτεχνικών ηρώων» (δημιουργημένο στον επεξεργαστή κειμένου). Τα αποσπάσματα αποτελούσαν λεπτομερείς περιγραφές των λογοτεχνικών ηρώων Ροβινσώνα Κρούσου και του υπηρέτη του Παρασκευά απότησυγγραφέα Τζ. Μ. Κουτσί και το βιβλίο της Μια γυναίκα στο νησί του Ροβινσώνα. Οι μαθητές διάβασαν τις περιγραφές, εστίασαν την προσοχή τους στο λογοτεχνικό ύφος, στην ακρίβεια και την αντιστοιχία των περιγραφόμενων με την εικόνα και συνειδητοποίησαν το πώς μπορεί να χτιστεί ένας φανταστικός χαρακτήρας μέσα από τη λεπτομέρεια της περιγραφής του. Για να ενισχυθεί η φαντασία των Σελίδα 20 από 35

21 παιδιών προβλήθηκε και το «τρέιλερ» από την ταινία «Ναυαγός» με πρωταγωνιστή τον Τομ Χανκς («Cast Away» 2000). Η εργασία συνεχίστηκε και στο σπίτι (πλατφόρμα του σχολείου). Σελίδα 21 από 35

22 Η ιστοσελίδα παρείχε τη δυνατότητα στους μαθητές να διαβάσουν τις περιγραφές χαρακτηριστικών λογοτεχνικών ηρώων και ταυτόχρονα να δουν πώς αυτοί οι ήρωες ζωντάνεψαν με τη βοήθεια της σύγχρονης τεχνολογίας. Στην 3η δραστηριότητα του Φύλλου δραστηριοτήτων Α οι μαθητές άνοιξαν από τον φάκελό τους το αρχείο «Ο ήρωάς μου» (ημιδομημένο εννοιολογικό χάρτη σε πρόγραμμα εννοιολογικής χαρτογράφησης). Ο χάρτης συμπληρώθηκε σταδιακά και καθώς οι μαθητές έχτιζαν βήμα βήμα τον ήρωά τους προσθέτοντας σημαντικά χαρακτηριστικά του. Σελίδα 22 από 35

23 5η & 6η διδακτική ώρα Σχέσεις συσχετίσεις του ήρωα Στο Φύλλο Δραστηριοτήτων Β οι μαθητές ασκήθηκαν σε δραστηριότητες που σχετίζονται με την ταυτότητα του χαρακτήρα που δημιουργούσαν. Το κείμενο «Ο γέρος του Μοριά» που βρίσκεται στο σχολικό εγχειρίδιο, αλλά και στην ηλεκτρονική διεύθυνση περιλαμβάνει πολλά στοιχεία της ταυτότητας του αρχιστράτηγου της Επανάστασης, τα οποία μπορούν να απομονώσουν οι μαθητές στο λογισμικό δημιουργίας οικογενειακών δέντρων. Οι μαθητές ασκούνται στη χρήση του λογισμικού συμπληρώνοντας στοιχεία της ταυτότητας του μεγάλου οπλαρχηγού και συνειδητοποιούν ότι ένας χαρακτήρας έχει Σελίδα 23 από 35

24 μια ταυτότητα και σχέσεις με άλλους χαρακτήρες. Η εξοικείωση με το λογισμικό δημιουργίας οικογενειακών δέντρων που απέκτησαν οι μαθητές με τις παραπάνω δραστηριότητες τους έδωσε τη δυνατότητα να δημιουργήσουν την ταυτότητα του δικού τους φανταστικού ήρωα. Ακολουθώντας τις συνδέσεις που προσφέρει το λογισμικό, το δημιούργημά τους μπόρεσε πλέον να αποκτήσει εκτός από μορφή και όνομα, καταγωγή, συγγενικές σχέσεις, σχέσεις με χαρακτήρες που ενδεχομένως επηρεάζουν τον ψυχισμό και τη συμπεριφορά του. Στη δεύτερη δραστηριότητα του Φύλλου Δραστηριοτήτων Β οι μαθητές χρησιμοποίησαν ένα λογισμικό δημιουργίας ιστορικών γραμμών. Η εξοικείωσή τους με το λογισμικό έγινε τοποθετώντας σημαντικά γεγονότα της ζωής του Κολοκοτρώνη που αναφέρονται στο κείμενο «Ο γέρος του Μοριά» πάνω στη γραμμή του χρόνου. Κατόπιν οι μαθητές κλήθηκαν να κάνουν το ίδιο με γεγονότα που αφορούν τον δικό τους ήρωα. Με αυτόν τον τρόπο μπήκαν στη διαδικασία οι μαθητές να σκεφτούν γεγονότα, καταστάσεις, περιστατικά που έχουν σημαδέψει τη ζωή του ήρωα που διαμορφώνουν, ενός ήρωα που αποκτά σταδιακά ζωή, αφού πλέον εκτός από μορφή έχει ταυτότητα, σχέσεις και παρελθόν. Η εργασία συνεχίστηκε και στο σπίτι (πλατφόρμα του σχολείου). Σελίδα 24 από 35

25 Σελίδα 25 από 35

26 Τα νέα στοιχεία που προστέθηκαν από τις προηγούμενες δράσεις στην οικοδόμηση του χαρακτήρα προστέθηκαν στο αναμορφωμένο αρχείο «Ο ήρωάς μου» που ανακαλούν οι μαθητές από τον ηλεκτρονικό φάκελό τους. 7η & 8η διδακτική ώρα Εσωτερικά γνωρίσματα του ήρωα, περιγραφή και παρουσίαση του ήρωα Στις δραστηριότητες του Φύλλου Δραστηριοτήτων Γ οι μαθητές ολοκλήρωσαν τον χαρακτήρα που διαμόρφωναν προσθέτοντας σε αυτόν εσωτερικά γνωρίσματα, όπως προτερήματα, ελαττώματα και συνήθειες. Το αρχείο «Χαρακτηριστικά του ήρωα» (στο λογιστικό φύλλο, βρισκόταν στον φάκελο των μαθητών) περιελάμβανε επίθετα και ρήματα που μπορούσαν να περιγράψουν εσωτερικά χαρακτηριστικά και συνήθειες. Οι μαθητές επέλεξαν τις κατάλληλες λέξεις, για να διαμορφώσουν την προσωπικότητα που επιθυμούσαν. Αυτό το έκαναν συνδέοντας τις επιλογές τους με συγκεκριμένες καταστάσεις και πρόσωπα που είχαν συσχετίσει με τον ήρωά τους σε προηγούμενες δραστηριότητες. Επιπλέον, έπρεπε να σκεφτούν και αντίστροφα και να στοχαστούν τα συγκεκριμένα χαρακτηριστικά και συνήθειες που προσδίδουν στον ήρωά τους σε τι καταστάσεις μπορούν να τον οδηγήσουν στο μέλλον και τι συνέπειες μπορεί να έχουν για αυτόν. Κατάλαβαν με αυτό τον τρόπο ότι ο χαρακτήρας μιας ιστορίας μπορεί να «ζωντανέψει» όχι μόνο μέσα από την εμφάνιση του, αλλά και από τις ενέργειές του, τις συνήθειές του, τις σκέψεις και τα συναισθήματά του. Η δεύτερη δραστηριότητα του Φύλλου Δραστηριοτήτων Γ καθοδήγησε τους μαθητές να ολοκληρώσουν την εικόνα του ήρωά τους με τη συμπλήρωση και των υπόλοιπων πεδίων στο αρχείο «Ο ήρωάς μου» που ανακαλούσαν οι μαθητές και πάλι από τον ηλεκτρονικό φάκελό τους. Η πλήρης χαρτογράφηση του χαρακτήρα που έπλασαν από το μηδέν ήταν ο οδηγός των μαθητών στην τελευταία δραστηριότητα στην οποία οι μαθητές κλήθηκαν να κάνουν με τη μορφή κειμένου την παρουσίαση του δημιουργήματος τους στην τάξη. Σελίδα 26 από 35

27 ΣΤ. ΦΥΛΛΟ/-Α ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΦΥΛΛΟ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ Α (Εξωτερικά γνωρίσματα του ήρωα) 1η Δραστηριότητα Παρακολουθήστε προσεκτικά το απόσπασμα της ταινίας «Κορίτσια για φίλημα» που βρίσκεται αποθηκευμένη στον φάκελό σας. Ανοίξτε το αρχείο «Χάρτης χαρακτήρων_κορίτσια για φίλημα» που βρίσκεται αποθηκευμένο στον φάκελό σας και συμπληρώστε τα πεδία που είναι κενά. Παίξτε και παγώστε με τα κατάλληλα κουμπιά το απόσπασμα της ταινίας όσες φορές χρειαστείτε. Τι είδους λέξεις χρησιμοποιούν οι χαρακτήρες της ταινίας για να περιγράψουν τα πρόσωπα; ( ) Τι άλλες λέξεις χρησιμοποιούμε για να περιγράψουμε χαρακτηριστικά; ( ) Μπορείτε να θυμηθείτε τις λέξεις που χρησιμοποιούμε για την περιγραφή των χαρακτηριστικών διαβάζοντας τους πίνακες στις σελίδες της 4ης Ενότητας του α τεύχους της Γλώσσας της Ε Δημοτικού. Σελίδα 27 από 35

28 2η Δραστηριότητα Ο ήρωας της ταινίας σκιαγραφεί τα χαρακτηριστικά ενός προσώπου που δε γνωρίζει χρησιμοποιώντας λέξεις όπως: «ξανθιά προς το μελαχρινό», «έτσι κι έτσι». Κάποιες φορές όμως είμαστε υποχρεωμένοι να περιγράψουμε με ακρίβεια κάποιο πρόσωπο. Σκεφτείτε και γράψτε περιπτώσεις που πρέπει να γίνει κάτι τέτοιο: Ανοίξτε από τον φάκελό σας το αρχείο «Αναζήτηση προσώπου». Επιλέξτε μια από τις φωτογραφίες της δεύτερης διαφάνειας και τοποθετήστε την με την μέθοδο της «αντιγραφής» και «επικόλλησης» μέσα στο πλαίσιο της φωτογραφίας στην πρώτη διαφάνεια. Κατόπιν προσπαθήστε να περιγράψετε με ακρίβεια το πρόσωπο της φωτογραφίας. Ανοίξτε την ιστοσελίδα του Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού και στο πλαίσιο αναζήτησης πληκτρολογήστε τον τίτλο του ποιήματος του Γ. Σουρή «Η ζωγραφιά μου» και διαβάστε το. Ανοίξτε την ιστοσελίδα Αναζητήστε στα Ψηφιακά Μαθήματα την Ε Δημοτικού και την Ενότητα 12 του μαθήματος της Γλώσσας. Από το βιβλίο του μαθητή διαβάστε το ποίημα «Κολοκοτρώνης». Συζητήστε στην τάξη ποια χαρακτηριστικά του εαυτού του σατιρίζει ο ποιητής στο πρώτο ποίημα και ποια χαρακτηριστικά του ήρωα της Επανάστασης προβάλλονται στο δεύτερο ποίημα. Ανοίξτε από τον φάκελό σας το αρχείο «Περιγραφή λογοτεχνικών ηρώων» και διαβάστε τις περιγραφές των χαρακτήρων. Κατόπιν ανοίξτε την ιστοσελίδα Σελίδα 28 από 35

29 διαβάστε τις περιγραφές των λογοτεχνικών ηρώων και δείτε πώς οι ήρωες αυτοί αναδημιουργούνται με τη βοήθεια της τεχνολογίας. Φανταστείτε ότι είστε συγγραφείς και θέλετε να δημιουργήσετε έναν ήρωα για το επόμενο βιβλίο σας. Ποια εξωτερικά χαρακτηριστικά θα επιλέγατε να έχει; Γράψτε σε μια παράγραφο τη λεπτομερή περιγραφή του. Μπορείτε να συνεργαστείτε με τον/την εκπαιδευτικό της Αγγλικής γλώσσας για να μεταφράσετε το κείμενό σας. Κατόπιν να συνδεθείτε με την ιστοσελίδα να εγγραφείτε και να ζητήσετε τη σύνθεση του προσώπου του φανταστικού σας ήρωα. 3η Δραστηριότητα Ανοίξτε το αρχείο «Ο ήρωάς μου» από τον φάκελό σας. Γράψτε στο πλαίσιο της κεντρικής ιδέας «Ο/Η ήρωας/ηρωίδα του βιβλίου μου», εισάγετε τα απαραίτητα πλαίσια και συνδέστε τα με το πλαίσιο «Εξωτερική Περιγραφή» για να αποτυπώσετε τα εξωτερικά χαρακτηριστικά που έχετε δώσει στον ήρωά σας. Αποθηκεύστε τις αλλαγές ονομάζοντας το αρχείο με το όνομα του ήρωά σας. Σελίδα 29 από 35

30 ΦΥΛΛΟ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ Β (Σχέσεις-συσχετίσεις του ήρωα) 1η Δραστηριότητα Ανοίξτε την ιστοσελίδα Αναζητήστε στα Ψηφιακά Μαθήματα την Ε Δημοτικού και την Ενότητα 12 του μαθήματος της Γλώσσας. Από το βιβλίο του μαθητή διαβάστε το κείμενο «Ο γέρος του Μοριά». Ανοίξτε το λογισμικό για τη δημιουργία γενεαλογικών δέντρων My Heritage Family Tree Builder. Με βάση τα στοιχεία του κειμένου που διαβάσατε δημιουργήστε το γενεαλογικό δέντρο του Θ. Κολοκοτρώνη. Μπορείτε να επεκτείνετε το γενεαλογικό δέντρο με στοιχεία που θα αντλήσετε για την οικογένεια του αγωνιστή της Επανάστασης από το διαδίκτυο. Αναζητήστε το λήμμα «Θ. Κολοκοτρώνης» στην ηλεκτρονική εγκυκλοπαίδεια Wikipedia και δείτε «Οικογένεια Κολοκοτρώνη». Δημιουργήστε στο ίδιο λογισμικό το γενεαλογικό δέντρο του φανταστικού σας ήρωα. 2η Δραστηριότητα Στην ηλεκτρονική διεύθυνση: τοποθετήστε τις χρονολογίες που σηματοδότησαν σημαντικά γεγονότα στη ζωή του Θ. Κολοκοτρώνη. Σελίδα 30 από 35

31 Τοποθετήστε πάνω στη γραμμή του χρόνου ημερομηνίες σταθμούς για τη ζωή του δικού σας ήρωα και περιγράψτε τα γεγονότα που τις καθόρισαν. 3η Δραστηριότητα Ανοίξτε από τον φάκελό σας το αρχείο που έχει το όνομα του φανταστικού σας ήρωα. Εισάγετε τα απαραίτητα πλαίσια και συνδέστε τα με τα πλαίσια «Πρόσωπα» ή «Γεγονότα» για να αποτυπώσετε τις σχέσεις του ήρωά σας με άλλους ανθρώπους ή με καταστάσεις που επηρέασαν τη ζωή του. Αποθηκεύστε τις αλλαγές στο αρχείο με το όνομα του ήρωά σας. Σελίδα 31 από 35

32 ΦΥΛΛΟ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ Γ (Εσωτερικά γνωρίσματα του ήρωα) 1η Δραστηριότητα Ανοίξτε από τον φάκελό σας το αρχείο «Χαρακτηριστικά του ήρωα». Ποια προτερήματα, ποια ελαττώματα και ποιες συνήθειες έχει ο ήρωάς σας; Προσθέστε στον ήρωα που δημιουργείτε τα εσωτερικά του χαρακτηριστικά και περιγράψτε ποια γεγονότα και καταστάσεις της ζωής του δικαιολογούν τους χαρακτηρισμούς που δώσατε και σε ποιες συνέπειες οδηγούν οι συνήθειές του. 2η Δραστηριότητα Ανοίξτε από τον φάκελό σας το αρχείο που έχει το όνομα του φανταστικού σας ήρωα. Εισάγετε τα απαραίτητα πλαίσια και συνδέστε τα πλαίσια «Προτερήματα», «Ελαττώματα» ή «Συνήθειες» για να αποτυπώσετε τα εσωτερικά χαρακτηριστικά του ήρωά σας. Αποθηκεύστε τις αλλαγές στο αρχείο με το όνομα του ήρωά σας. 3η Δραστηριότητα Ανοίξτε το αρχείο με το όνομα του ήρωά σας και τον Επεξεργαστή Κειμένου. Με τη βοήθεια του ολοκληρωμένου χάρτη των χαρακτηριστικών του ήρωα που δημιουργήσατε γράψτε ένα κείμενο για να κάνετε μια συνολική παρουσίαση του χαρακτήρα στην τάξη. Σελίδα 32 από 35

33 Ζ. ΑΛΛΕΣ ΕΚΔΟΧΕΣ Το διδακτικό σενάριο είναι δυνατόν να εφαρμοστεί με αφορμή τη διδασκαλία της 12ης Ενότητας του σχολικού εγχειριδίου της Γλώσσας της Ε Δημοτικού με θέμα την «25 η Μαρτίου». Στη συγκεκριμένη ενότητα υπάρχουν κείμενα και ποιήματα που είναι κατάλληλα για να μελετήσουν οι μαθητές τα χαρακτηριστικά των ηρώων που περιγράφουν. Το ποίημα «Κολοκοτρώνης» και το κείμενο «Ο γέρος του Μοριά» χρησιμοποιήθηκαν άλλωστε στο παρόν διδακτικό σενάριο. Η μελέτη των παραπάνω αναγνωσμάτων μπορεί κάλλιστα να αποτελέσει την αφετηρία για τη δημιουργία φανταστικών χαρακτήρων, αλλά και την αφετηρία για μεγαλύτερες διαθεματικές προεκτάσεις στο μάθημα της Ιστορίας, όπου το ενδιαφέρον θα στραφεί σε μελέτη των χαρακτηριστικών συγκεκριμένων ιστορικών προσώπων. Καλό είναι οι δραστηριότητες του σεναρίου που υποστηρίζονται με τη χρήση των ΤΠΕ να συνοδεύονται και από άλλου είδους δραστηριότητες. Πολλές φορές ο Η/Υ αποτελεί την αφορμή για να συμβεί αυτό. Όταν οι μαθητές ολοκληρώσουν τη χαρτογράφηση του χαρακτήρα που έπλασαν είναι δυνατόν σε ένα παιχνίδι ρόλων να αναλάβουν τον ρόλο του δημιουργήματός τους με τα συγκεκριμένα χαρακτηριστικά και να προσπαθήσουν να απαντήσουν σε ερωτήσεις του εκπαιδευτικού και των συμμαθητών τους για τον τρόπο που θα αντιδρούσαν σε διάφορες προβληματικές καταστάσεις. Η δημιουργία ενός χαρακτήρα μπορεί να συντελέσει σημαντικά και στη δημιουργία ενός λογοτεχνικού κειμένου. Αν ο εκπαιδευτικός παρουσιάσει ορισμένα από τα εσωτερικά χαρακτηριστικά ή τις συνήθειες των ηρώων να έχουν μεταβληθεί, μπορεί να θέσει στους μαθητές το ερώτημα «ποιο ήταν το γεγονός που συνετέλεσε σε αυτήν τη μεταβολή;». Χρησιμοποιώντας αυτήν τη στρατηγική οι μαθητές μπαίνουν στη διαδικασία να συλλογιστούν την προβληματική κατάσταση και να δημιουργηθεί η απαραίτητη πλοκή για ένα ενδιαφέρον κείμενο. Χρήσιμη επίσης μπορεί να αποδειχθεί η συντροφιά του φανταστικού χαρακτήρα που διαμόρφωσαν οι μαθητές και σε επόμενες δράσεις τους κατά τη Σελίδα 33 από 35

34 διάρκεια του σχολικού έτους. Για παράδειγμα, μπορούν να αλλάζουν την ημερομηνία γέννησης του, τον τόπο διαμονής του, συγκεκριμένα χαρακτηριστικά του και να τον τοποθετούν σε νέες περιπέτειες ανάλογα με την ενότητα που διδάσκονται. Τέλος, η παρουσίαση του ήρωα μπορεί να μην έχει μόνο τη μορφή ενός κειμένου, αλλά να είναι πολυμεσική και να συνοδεύεται από εικόνες και ήχο. Η. ΚΡΙΤΙΚΗ Το θέμα που πραγματεύεται το διδακτικό σενάριο αποδείχτηκε πολύ ενδιαφέρον για τους μαθητές, αφού στην πλειοψηφία τους έχουν ταυτιστεί με κάποιον χαρακτήρα ή έχουν αναγνωρίσει ως δικά τους χαρακτηριστικά τα χαρακτηριστικά κάποιου ήρωα βιβλίου που διάβασαν. Οι δραστηριότητες δεν τους δυσκόλεψαν, καθώς η διαμόρφωση και η σύνθεση των γνωρισμάτων του χαρακτήρα γίνεται σταδιακά. Τα λογισμικά που χρησιμοποιήθηκαν ήταν στην πλειοψηφία τους γενικής χρήσης και εύκολα στη χρήση. Εξαίρεση αποτελεί το λογισμικό εννοιολογικής χαρτογράφησης που, αν δεν υπάρχει, μπορεί να αντικατασταθεί από το ελεύθερο bubbl.us. Στην εφαρμογή που πραγματοποιήθηκε αναδείχθηκε η δυσκολία των παιδιών στη συνεργατική γραφή. Συνηθισμένα να εκφράζονται γραπτώς μόνα τους δεν τα κατάφεραν να συνεργαστούν καλά σε αυτό το κομμάτι και παρόλο που όλο το εγχείρημα πήγα πολύ καλά, τα τελικά κείμενα δεν ήταν τα ανεμενόμενα. Δεν λειτούγησε επίσης καλά το γενεαλογικό δέντρο του ήρωά τους, κάτι που επίσης φάνηκε στο τελικό γραπτό αποτέλεσμα. Θ. BΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Αποστολίδου, Β Η λογοτεχνία στα νέα περιβάλλοντα των ΤΠΕ: Κυβερνολογοτεχνία και e-books, ψηφιακές κοινότητες αναγνωστών, δημιουργική γραφή και αφήγηση στον ψηφιακό κόσμο. Στην ηλεκτρονική διεύθυνση: Σελίδα 34 από 35

35 Κόμης, Β Εισαγωγή στις εκπαιδευτικές χρήσεις των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και των Επικοινωνιών. Αθήνα: Εκδόσεις Νέων Τεχνολογιών. Κόμης, Β Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών στα Κέντρα Στήριξης Επιμόρφωσης, Τεύχος 2α: Κλάδος ΠΕ70, Β έκδοση, Αναθεωρημένη & Εμπλουτισμένη. Πάτρα: ΙΤΥ Τομέας Επιμόρφωσης και Κατάρτισης. Κουτσογιάννης, Δ Εφηβικές πρακτικές ψηφιακού γραμματισμού και ταυτότητες. Θεσσαλονίκη. Ματσαγγούρας, Η Ομαδοσυνεργατική διδασκαλία και μάθηση: θεωρία και πράξη στη διδασκαλία κατά ομάδες. Αθήνα: Γρηγόρης. Μικρόπουλος, Τ Ο υπολογιστής ως γνωστικό εργαλείο. Αθήνα:Ελληνικά Γράμματα. Παπαντωνάκης, Γ. & Τ. Κωτόπουλος Σκηνικό Χαρακτήρες Πλοκή, Διαβάζοντας ένα Λογοτεχνικό Κείμενο, Για παιδιά και νέους. Αθήνα: Ίων. Ράπτης, Α. & Α. Ράπτη Μάθηση και διδασκαλία στην εποχή της πληροφορίας, ολική προσέγγιση. Αθήνα. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Συνοδευτικό υλικό του σεναρίου/εφαρμογής αποτελούν: Τα κείμενα συνεργατικής γραφής των παιδιών Σελίδα 35 από 35