Π Πιλοτική εφαρμογή και αξιολόγηση αντιπροσωπευτικού αριθμού σεναρίων από κάθε τύπο σε διαφοροποιημένες εκπαιδευτικές συνθήκες πραγματικής τάξης

Transcript

1 Π Πιλοτική εφαρμογή και αξιολόγηση αντιπροσωπευτικού αριθμού σεναρίων από κάθε τύπο σε διαφοροποιημένες εκπαιδευτικές συνθήκες πραγματικής τάξης Νεοελληνική Γλώσσα Ε Δημοτικού Τίτλος: «Δημιουργώ τον δικό μου ήρωα» Συγγραφή: ΜΟΙΡΑΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ Εφαρμογή: ΜΟΙΡΑΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ & ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ, ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ Θεσσαλονίκη 2012

2 ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΕΡΓΟΥ ΠΡΑΞΗ: «Δημιουργία πρωτότυπης μεθοδολογίας εκπαιδευτικών σεναρίων βασισμένων σε ΤΠΕ και δημιουργία εκπαιδευτικών σεναρίων για τα μαθήματα της Ελληνικής Γλώσσας στην Α/βάθμια και Β/βάθμια εκπαίδευση» MIS (κωδ ), - ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ ΠΡΑΞΗ, στους άξονες προτεραιότητας του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση», η οποία συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και εθνικούς πόρους. ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ: Ι. Ν. ΚΑΖΑΖΗΣ ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ: ΒΑΣΙΛΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗΣ ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ: Π Πιλοτική εφαρμογή και αξιολόγηση αντιπροσωπευτικού αριθμού σεναρίων από κάθε τύπο σε διαφοροποιημένες εκπαιδευτικές συνθήκες πραγματικής τάξης. ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΠΑΡΑΔΟΤΕΟΥ: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΗΣ Υπεύθυνοι υπο-ομάδας εργασίας γλώσσας πρωτοβάθμιας: Κώστας Ντίνας & Σωφρόνης Χατζησαββίδης ΦΟΡΕΑΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ: Καραμαούνα 1 Πλατεία Σκρα Τ.Κ Καλαμαριά, Θεσσαλονίκη Τηλ.: , Φαξ: , centre@komvos.edu.gr 2 Σελίδα 2 από 29

3 Α. ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ Τίτλος Δημιουργώ τον δικό μου ήρωα Εφαρμογή σεναρίου Παναγιώτης Μοίρας Δημιουργία σεναρίου Παναγιώτης Μοίρας Διδακτικό αντικείμενο Νεοελληνική γλώσσα Τάξη Ε Δημοτικού Σχολική Μονάδα 6 ο Δημοτικό Σχολείο Νίκαιας Χρονολογία Από έως Διδακτική/θεματική ενότητα 9 η ενότητα του β τεύχους της Γλώσσας της Ε Δημοτικού, «Βιβλία και βιβλιοθήκες» Διαθεματικό Ναι 3 Σελίδα 3 από 29

4 Εμπλεκόμενα γνωστικά αντικείμενα Ι. Φιλολογικής ζώνης Νεοελληνική γλώσσα Ιστορία ΙΙ. Άλλα γνωστικά αντικείμενα --- ΙΙΙ. Ημιτυπικές και άτυπες διαδικασίες εκπαίδευσης --- Χρονική διάρκεια Για την εφαρμογή του σεναρίου απαιτήθηκαν 10 διδακτικές ώρες. Χώρος Ι. Φυσικός χώρος: Εντός σχολείου: εργαστήριο πληροφορικής. Προϋποθέσεις υλοποίησης για δάσκαλο και μαθητή Ύπαρξη ικανού αριθμού Η/Υ εφοδιασμένων με τα απαραίτητα λογισμικά και σύνδεση με το διαδίκτυο εξοικείωση των μαθητών με την ομαδοσυνεργατική διδασκαλία εξοικείωση των μαθητών με την πλοήγηση στο διαδίκτυο εξοικείωση των μαθητών με βασικές λειτουργίες των Windows (άνοιγμα φακέλου, αρχείου, αποθήκευση, εκτύπωση κ.λπ.). Εφαρμογή στην τάξη 4 Σελίδα 4 από 29

5 Το συγκεκριμένο σενάριο εφαρμόστηκε στην τάξη. Το σενάριο στηρίζεται Παναγιώτης Μοίρας, Δημιουργώ τον δικό μου ήρωα, Νεοελληνική Γλώσσα Ε Δημοτικού, Το σενάριο αντλεί --- Β. ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ/ΠΕΡΙΛΗΨΗ Το διδακτικό σενάριο με τις δραστηριότητες που περιλαμβάνει στοχεύει, αξιοποιώντας τις δυνατότητες που προσφέρουν οι ΤΠΕ, να δώσει τη δυνατότητα στους μαθητές να δημιουργήσουν ένα φανταστικό χαρακτήρα-ήρωα παρόμοιο με τους λογοτεχνικούς ήρωες, χρησιμοποιώντας ως υλικά τα επιμέρους χαρακτηριστικά που συνθέτουν μια προσωπικότητα. Γ. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Σύλληψη και θεωρητικό πλαίσιο Οι χαρακτήρες αποτελούν συνήθως καταλυτικούς παράγοντες στην πλοκή μιας ιστορίας. Είναι αυτοί που κατευθύνουν την εξέλιξη της ιστορίας με τις ενέργειές τους και τις αποφάσεις τους. Παρότι είναι αποδεδειγμένο ότι οι μαθητές του Δημοτικού δεν στερούνται φαντασίας, εντούτοις δυσκολεύονται στη δημιουργία χαρακτήρων. Οι χαρακτήρες που πλάθουν δεν ξεφεύγουν από το πλαίσιο του εγωκεντρισμού και συνήθως ταυτίζονται με την προσωπικότητα του μικρού τους δημιουργού. 5 Σελίδα 5 από 29

6 Η διδασκαλία της ενότητας «βιβλία-βιβλιοθήκες» από το σχολικό εγχειρίδιο ή η ανάγνωση λογοτεχνικών έργων από τη δανειστική βιβλιοθήκη του σχολείου προσφέρουν σπουδαίες ευκαιρίες στους μαθητές για να εμβαθύνουν στην ιστορία και να αναγνωρίζουν τη συμμετοχή του ήρωα στην πλοκή. Εκείνο που χρειάζεται είναι να χαραχτεί η πορεία που θα ακολουθήσουν βήμα βήμα οι μαθητές, ώστε να ανακαλύψουν όλα τα γνωρίσματα (τόσο τα προφανή εξωτερικά, όσο και τα πιο άδηλα εσωτερικά) που συνθέτουν έναν χαρακτήρα. Εάν καταφέρουν να αναπτύξουν χαρακτήρες μέσα από τη σύνθεση των επιμέρους χαρακτηριστικών τους, τότε είναι βέβαιο ότι αυτοί δεν θα είναι επίπεδοι και θα συμβάλουν στη δημιουργία κειμένων απρόβλεπτων, με αναπτυγμένη περιγραφή και λογοτεχνικό ύφος. Οι μαθητές χωρισμένοι σε πέντε ομάδες των 3-4 ατόμων εργάζονται στην αίθουσα των Η/Υ, η οποία είναι διαμορφωμένη έτσι (τραπέζια εργασίας στο κέντρο και πάγκοι με Η/Υ περιμετρικά της αίθουσας), ώστε να εξυπηρετεί τόσο την εργασία στην ολομέλεια (εισηγήσεις, συζητήσεις, προβολές), όσο και την εργασία σε ομάδες (με τη χρήση ή όχι των Η/Υ). Κατά τη διδασκαλία του σεναρίου εφαρμόζεται η καθοδηγούμενη ανακάλυψη. Ο ρόλος του εκπαιδευτικού είναι υποστηρικτικός και καθοδηγητικός. Ο εκπαιδευτικός χρησιμοποιεί τις ερωτήσεις, τη συζήτηση, προβληματισμούς, Φύλλα Δραστηριοτήτων και δραστηριότητες με τη χρήση των ΤΠΕ, προκειμένου να καθοδηγήσει τους μαθητές να ανακαλύψουν τη γνώση. Δ. ΣΚΕΠΤΙΚΟ-ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΣ ΤΟΥΣ Γνώσεις για τον κόσμο, αξίες, πεποιθήσεις, πρότυπα, στάσεις ζωής Οι μαθητές επιχειρείται: να συνειδητοποιήσουν τη δυναμική του χαρακτήρα στην πλοκή μιας ιστορίας 6 Σελίδα 6 από 29

7 να αντιληφθούν ότι ένας χαρακτήρας αποτελεί σύνθεση πολλών επιμέρους χαρακτηριστικών να αντιληφθούν το πλήθος και τη διαφορετικότητα των χαρακτήρων γύρω μας να κατανοήσουν ότι τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά μας σχετίζονται με τις πράξεις μας, οι οποίες με τη σειρά τους επιφέρουν τις ανάλογες συνέπειες να συνειδητοποιήσουν ότι η ακριβής περιγραφή ενός προσώπου είναι σε πολλές περιπτώσεις επωφελής για την κοινωνία (ανεύρεση εξαφανισμένου, αναγνώριση κακοποιών). Γνώσεις για τη γλώσσα Οι μαθητές επιχειρείται: να μάθουν να χρησιμοποιούν επίθετα και μετοχές για να περιγράψουν έναν χαρακτήρα Γραμματισμοί να είναι σε θέση να περιγράφουν με ακρίβεια και σαφήνεια ένα πρόσωπο να μάθουν να μετασχηματίζουν ένα κείμενο από μια μορφή σε άλλη να ασκήσουν τον προφορικό και τον γραπτό τους λόγο να αποκτήσουν νέο λεξιλόγιο να καλλιεργήσουν δεξιότητες ανάγνωσης. Οι μαθητές επιχειρείται: να εξοικειωθούν με λειτουργίες του προγράμματος αναπαραγωγής ψηφιακού βίντεο να αναπτύσσουν δεξιότητες οπτικού γραμματισμού να αναπτύξουν δεξιότητες δημιουργίας πολλαπλών συνδέσεων και δημιουργίας δέντρων να εξοικειωθούν με τη χρήση του Επεξεργαστή Κειμένου 7 Σελίδα 7 από 29

8 να εξοικειωθούν με τη χρήση του λογισμικού Εννοιολογικής Χαρτογράφησης να εξοικειωθούν με λειτουργίες του Λογισμικού Παρουσίασης να εξοικειωθούν με την αναζήτηση σε μηχανή αναζήτησης να εξοικειωθούν με τη χρήση των υπερσυνδέσμων να εξοικειωθούν με τις λειτουργίες του προγράμματος αναπαραγωγής ψηφιακού βίντεο να εξοικειωθούν με τη χρήση Web 2.0 εργαλείων (timeline, blogs) να εξοικειωθούν με αναζητήσεις στο εσωτερικό ενός ιστότοπου να εξοικειωθούν με την αναζήτηση στο εσωτερικό ενός φακέλου να εξοικειωθούν με την αναζήτηση στο εσωτερικό ενός αρχείου να μάθουν να αποθηκεύουν ένα αρχείο. Διδακτικές πρακτικές Ορισμένες από τις δραστηριότητες πραγματοποιούνται στην ολομέλεια της τάξης ενώ και άλλες δραστηριότητες στις ομάδες. Οι διδακτικές πρακτικές συνοψίζονται στο Ε. Ε. ΛΕΠΤΟΜΕΡΗΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ Αφετηρία Αφετηρία για τον σχεδιασμό του διδακτικού σεναρίου στάθηκε η Ενότητα «βιβλίαβιβλιοθήκες» στο σχολικό εγχειρίδιο της Γλώσσας της Ε Δημοτικού και πιο συγκεκριμένα η υποενότητα που αφορά την παρουσίαση ενός βιβλίου που διάβασαν οι μαθητές. Καθώς οι λογοτεχνικοί ήρωες αποτελούν θεμέλιο λίθο της αφήγησης, σημείο αναφοράς, αλλά και ταύτισης πολλές φορές για τους μαθητές, η εμβάθυνση στους τρόπους διαμόρφωσής τους βοηθά τους μαθητές να διαμορφώσουν και οι ίδιοι την ταυτότητά τους και να γίνουν οι χαρακτήρες-πρωταγωνιστές της δικής τους ιστορίας. 8 Σελίδα 8 από 29

9 Σύνδεση με τα ισχύοντα στο σχολείο Το διδακτικό σενάριο βασίζεται σε θέμα που πραγματεύεται το σχολικό εγχειρίδιο στην Ενότητα «βιβλία-βιβλιοθήκες». Οι μαθητές μέσα από συνεργατικές, ανακαλυπτικές δραστηριότητες και με την υποστήριξη των ΤΠΕ αποκτούν δεξιότητες περιγραφής προσώπων (Παιδαγωγικό Ινστιτούτο 2011, 51-69) καλλιεργώντας την κριτική και δημιουργική τους σκέψη. Αξιοποίηση των ΤΠΕ Το σενάριο περιλαμβάνει παιδαγωγικές δραστηριότητες αξιοποίησης εργαλείων ΤΠΕ μέσα από τις οποίες γίνεται η δόμηση της νέας γνώσης. Οι δραστηριότητες έχουν δημιουργηθεί σε μια σειρά από προγράμματα και λογισμικά και φέρουν μια προστιθέμενη αξία σε ότι αφορά την προσέγγιση της γνώσης με παιδαγωγικό και αποτελεσματικό τρόπο. Πιο συγκεκριμένα στο σενάριο αξιοποιούνται: Το λογισμικό Εννοιολογικής Χαρτογράφησης (Inspiration), το οποίο δίνει τη δυνατότητα στους μαθητές να συνεργαστούν αρχικά για να αποκωδικοποιήσουν τα εξωτερικά γνωρίσματα χαρακτήρων και στη συνέχεια για να «χτίσουν» τις έννοιες και τις νέες πληροφορίες διαμορφώνοντας τελικά την οπτική αναπαράσταση της σύνθεσης όλων των γνωρισμάτων του χαρακτήρα που δημιούργησαν το λογισμικό Παρουσίασης (PowerPoint), το οποίο δίνει τη δυνατότητα στους μαθητές να παραγάγουν καθοδηγούμενοι κείμενο με στοιχεία πολυτροπικότητας το Λογιστικό Φύλλο (Excel), το οποίο χρησιμοποιείται για να αποκωδικοποιήσουν οι εκπαιδευόμενοι τα γνωρίσματα ενός χαρακτήρα (προτερήματα, ελαττώματα, συνήθειες) μέσα από τη διαδικασία γραφής σε πίνακα το λογισμικό δημιουργίας οικογενειακών δέντρων (MyHeritage Family Tree Builder), το οποίο δίνει τη δυνατότητα στους μαθητές να δώσουν 9 Σελίδα 9 από 29

10 Κείμενα ταυτότητα στον χαρακτήρα τους συνειδητοποιώντας ταυτόχρονα την πολυπλοκότητα των σχέσεων σε ένα δέντρο το πρόγραμμα επεξεργασίας κειμένου (Word), το οποίο χρησιμοποιείται για να συγγράψουν οι μαθητές περιγραφικό κείμενο εκμεταλλευόμενοι τα πλεονεκτήματα που τους προσφέρει το ηλεκτρονικό εργαλείο (εύκολη διόρθωση και μορφοποίηση, δυνατότητες διαμοιρασμού, προσθήκης εικόνας) τη μηχανή αναζήτησης και επιλεγμένες ιστοσελίδες και ιστότοπους στο διαδίκτυο με στόχο την πρόσβαση σε πηγές πληροφοριών και την κριτική ανάγνωση των κειμένων εργαλεία Web2.0 (timeline, blogs), τα οποία χρησιμοποιούνται ώστε οι μαθητές να αποκτήσουν κίνητρα και να αναπτύξουν νέες δεξιότητες που δεν θα μπορούσαν στο πλαίσιο της παραδοσιακής τάξης την ψηφιακή εγκυκλοπαίδεια (Wikipedia) που προσφέρει πρόσβαση σε πληροφόρηση. Το συνοδευτικό υλικό του διδακτικού σεναρίου αποτελεί: 1) Ο φάκελος με το όνομα της μαθητικής ομάδας, ο οποίος πριν την υλοποίηση του διδακτικού σεναρίου αποθηκεύεται στον υπολογιστή στον οποίο θα εργαστεί η ομάδα και περιλαμβάνει: α) το αρχείο Video με το όνομα «Κορίτσια για φίλημα» β) το αρχείο PowerPoint με το όνομα «Αναζήτηση προσώπου» γ) το αρχείο Word με το όνομα «Περιγραφή λογοτεχνικών ηρώων» δ) το αρχείο Inspiration με το όνομα «Χάρτης χαρακτήρων Κορίτσια για φίλημα» ε) το αρχείο Inspiration με το όνομα «Ο ήρωάς μου» στ) το αρχείο Excel με το όνομα «Χαρακτηριστικά του ήρωα». 10 Σελίδα 10 από 29

11 2) Στο διδακτικό σενάριο ενσωματώνονται τα Φύλλα Δραστηριοτήτων Α, Β & Γ, μέσα από τα οποία οι μαθητές επισκέπτονται τις παρακάτω ηλεκτρονικές διευθύνσεις: Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού Ψηφιακό Σχολείο LIFO The Composites Interactive Timeline Διδακτική πορεία / στάδια / φάσεις 1η 4η διδακτική ώρα (Εξωτερικά γνωρίσματα του ήρωα) Α Φάση-Ολομέλεια & Εργασία σε ομάδες Με αφορμή τη διδασκαλία της Ενότητας 9 και τις βιβλιοπαρουσιάσεις που περιλαμβάνονται σε αυτή, έγινε συζήτηση στην ολομέλεια σχετικά με τις αναγνωστικές εμπειρίες των μαθητών, καθώς και με τις σημαντικές συνιστώσες που συνθέτουν μια ιστορία. Όταν επισημάνθηκε η σπουδαιότητα του ήρωα σε μια ιστορία, κλήθηκαν οι μαθητές να αναφέρουν αγαπημένους τους πρωταγωνιστές και κάποιο ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τους. Στην παραπάνω συζήτηση βοήθησαν πολύ οι πλούσιες αναγνωστικές εμπειρίες των μαθητών καθώς το Σχολείο μας διαθέτει δανειστική βιβλιοθήκη (τη βιβλιοθήκη «Μάρω Λοΐζου», 1ο βραβείο IBBY Παιδικής Βιβλιοθήκης 2012 για τη συνολική της δράση: βλ. Τεκμήριο 1 στο αρχείο των Τεκμηρίων), με περίπου τίτλους παιδικών βιβλίων και μεγάλη φιλαναγνωστική δράση. 11 Σελίδα 11 από 29

12 Στη συνέχεια δόθηκε ο στόχος του σεναρίου στους μαθητές, δηλαδή η δημιουργία ενός χαρακτήρα, τον οποίο θα έπλαθε η κάθε ομάδα αφού αναλάμβανε τον ρόλο του συγγραφέα. Έπειτα ζητήθηκε από τους μαθητές να ανοίξουν από τον φάκελο με το όνομα της ομάδας τους το Φύλλο Δραστηριοτήτων Α και να συμπληρώσουν τι είδους λέξεις χρησιμοποιούμε όταν κάνουμε περιγραφές, ώστε να ανακαλέσουν στη μνήμη τους τις πρότερες γνώσεις. Δε δυσκολεύτηκαν σε αυτό το σημείο γιατί ήδη από την Ενότητα 4 του σχολικού εγχειριδίου «Τα ζώα που ζουν κοντά μας» και το απόσπασμα της Πηνελόπης Δέλτα «Ο Μάγκας» οι μαθητές είχαν διδαχτεί τη χρήση των επιθέτων και των μετοχών με λειτουργία επιθέτου στις περιγραφές. Κατόπιν, δόθηκε η οδηγία κάθε ομάδα να ανοίξει το αποθηκευμένο στον φάκελό της video «Κορίτσια για φίλημα» και να παρακολουθήσει το απόσπασμα της ελληνικής ταινίας δίνοντας έμφαση στις λέξεις που χαρακτήριζαν πρόσωπα του αποσπάσματος (βλ. Τεκμήριο 2 στο αντίστοιχο αρχείο). Ακολούθως, ζητήθηκε από τους μαθητές να ελαχιστοποιήσουν την ταινία και να ανοίξουν πάλι από τον φάκελό τους το αρχείο «Χάρτης χαρακτήρων_κορίτσια για φίλημα», του οποίου τα κενά πεδία θα έπρεπε να συμπληρώσουν. Διευκρινίστηκε ότι οι μαθητές θα μπορούσαν να επαναλάβουν το video και να το παγώσουν όσες φορές ήθελαν προκειμένου να εντοπίσουν τις λέξεις που αναζητούσαν (βλ. Τεκμήριο 3 στο αντίστοιχο αρχείο). Αποδείχθηκε ότι οι μαθητές δεν είχαν καμία δυσκολία στον χειρισμό του video (μεγέθυνση, play, pause), αλλά και ότι δεν χρειάστηκε να το επαναλάβουν πολλές φορές, καθώς από ό,τι φάνηκε έσπευσαν να συμπληρώσουν πολλά πεδία με βάση την πρώτη τους ακρόαση. Είχε τονιστεί στους μαθητές να προσέξουν το video και να χρησιμοποιήσουν τους χαρακτηρισμούς που ακούγονται για τα πρόσωπα στη συμπλήρωση του εννοιολογικού χάρτη. Από ό,τι διαφάνηκε η επισήμανση αυτή δεν ήταν αρκετή, αφού σε πολλές περιπτώσεις οι μαθητές χαρακτήριζαν το πρόσωπο της ταινίας με βάση ένα πραγματικό χαρακτηριστικό του το οποίο είχαν δει και όχι ένα 12 Σελίδα 12 από 29

13 χαρακτηριστικό που είχαν ακούσει. Το αίτιο του παραπάνω γεγονότος ίσως θα πρέπει να αναζητηθεί στο ότι οι μικροί μαθητές μας δεν έχουν μάθει να είναι προσεκτικοί ακροατές ή ότι εντυπώνουν την εικόνα πολύ γρήγορα και πιο έντονα σε σχέση με τον ήχο, ή ακόμη ότι δεν έγινε αντιληπτή πλήρως η οδηγία. Σε κάθε περίπτωση, οι τελικοί χάρτες που δημιουργήθηκαν εξυπηρετούσαν τους στόχους της δραστηριότητας (βλ. Τεκμήριο 4 στο αντίστοιχο αρχείο). Σε ό,τι αφορά το λογισμικό Εννοιολογικής Χαρτογράφησης, η εμπειρία της χρήσης του από προηγούμενες εφαρμογές στάθηκε πολύτιμος οδηγός για τους μαθητές που δεν δυσκολεύτηκαν ούτε στην ελληνική γραφή, ούτε στο να μεγαλώσουν τα πλαίσια κειμένου όταν χρειάστηκε. Η 2η δραστηριότητα του Φύλλου Δραστηριοτήτων Α ξεκίνησε με συζήτηση στην ολομέλεια των κινήτρων του πρωταγωνιστή της ταινίας να περιγράφει με ασάφεια την αδερφή του. Όταν οι μαθητές ρωτήθηκαν από τον εκπαιδευτικό σε ποιες περιπτώσεις στη ζωή μας χρειάζεται να περιγράφουμε με σαφήνεια και ακρίβεια κάποιον, έδειξαν να εγκλωβίζονται προσωρινά στο στενό σχολικό περιβάλλον με τα παραδείγματα που ανέφεραν. Ο εκπαιδευτικός τους παρότρυνε να σκεφτούν περιστάσεις σε ένα ευρύτερο πλαίσιο και να συμπληρώσουν την άποψή τους στις κενές γραμμές της δραστηριότητας (βλ. Τεκμήριο 5 στο αντίστοιχο αρχείο). Εδώ θα πρέπει να σημειωθεί πως οι κενές γραμμές αποτελούν πρόβλημα και θα πρέπει να σβήνονται από τους μαθητές πριν να γράψουν καθώς το φύλλο συμπληρώνεται ηλεκτρονικά και όχι χειρόγραφα. Με αφορμή την προηγούμενη δραστηριότητα και καθώς οι μαθητές ανακάλυψαν ότι η λεπτομερής περιγραφή προσώπου αποτελεί αναγκαιότητα στην περίπτωση της εξαφάνισης κάποιου ατόμου, οι ομάδες οδηγήθηκαν στην επόμενη δραστηριότητα. Οι μαθητές άνοιξαν από τον φάκελό τους το αρχείο «Αναζήτηση προσώπου» και κλήθηκαν να δημιουργήσουν την ανακοίνωση της εξαφάνισης ενός προσώπου στο πρότυπο που είχε δημιουργηθεί στο λογισμικό παρουσίασης. Δεν δυσκολεύτηκαν με τη διαδικασία της αποκοπής και της επικόλλησης να 13 Σελίδα 13 από 29

14 τοποθετήσουν στη θέση της φωτογραφίας κάποιο από τα προτεινόμενα πρόσωπα που υπήρχαν στο λογισμικό. Έδειξαν σχεδόν όλες οι ομάδες μια σαφή προτίμηση στο πρόσωπο του νεαρού κοριτσιού ίσως γιατί ταυτίστηκαν περισσότερο με την ηλικία της. Ο εκπαιδευτικός πρότεινε κάθε ομάδα να επιλέξει κάποιο διαφορετικό πρόσωπο και κατόπιν μέσω της περιγραφής που θα κάνουν να οδηγήσουν τις άλλες ομάδες στο να ανακαλύψουν ποιο από τα πρόσωπα περιέγραψαν. Με αυτόν τον τρόπο οι περισσότερες ομάδες περιέγραψαν διαφορετικό πρόσωπο και μάλιστα με αρκετά μεγάλη ακρίβεια, τόσο στη διαφάνεια της φωτογραφίας (βλ. Τεκμήριο 6 στο αντίστοιχο αρχείο), όσο και στη διαφάνεια του συνεχόμενου λόγου με το φόντο της εφημερίδας (βλ. Τεκμήριο 7 στο αντίστοιχο αρχείο). Εντυπωσιακό ήταν το γεγονός ότι όλες οι ομάδες, εκτός από την περιγραφή του προσώπου, προχώρησαν και στη διατύπωση ενός πειστικού λόγου που έκανε αναγκαία την άμεση ανεύρεση του εξαφανισμένου. Είναι γεγονός ότι όλες οι ομάδες συνεργάστηκαν αρμονικά και διαμόρφωσαν αξιόλογα κείμενα περιγραφών (βλ. Τεκμήριο 8 στο αντίστοιχο αρχείο). Β Φάση-Εργασία σε ομάδες & Ολομέλεια Οι δραστηριότητες που αφορούσαν την εξωτερική περιγραφή του ήρωα συνεχίστηκαν με τη βοήθεια του διαδικτύου. Αρχικά οι μαθητές καθοδηγήθηκαν να πλοηγούνται στην ιστοσελίδα του Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού με βάση το όνομα του λογοτέχνη. Ζητήθηκε να αναζητήσουν το ποίημα του Γ. Σουρή «Η ζωγραφιά μου» και να το διαβάσουν. Επισημάνθηκε το σατιρικό ύφος του ποιητή στην περιγραφή, αλλά επιπλέον οι μαθητές εντόπισαν και το στοιχείο της υπερβολής στα περιγραφόμενα. Στη συνέχεια γνώρισαν τον δικτυακό τόπο «Ψηφιακό Σχολείο» και καθοδηγήθηκαν να πλοηγηθούν σε αυτόν χρησιμοποιώντας κριτήρια όπως η τάξη και το μάθημα, αναζητώντας την Ενότητα 12 του γλωσσικού μαθήματος. Διάβασαν το ποίημα που αναφερόταν στον Κολοκοτρώνη και αναφέρθηκαν στη διαφορά του 14 Σελίδα 14 από 29

15 ύφους από το προηγούμενο ανάγνωσμά τους. Εντύπωση προκάλεσαν στους μαθητές χαρακτηριστικά του ήρωα που αναφέρονται στην περιγραφή, όπως η γαμψή μύτη και το κοντό μπόι, καθώς όπως δήλωσαν φαντάζονταν τον ήρωα όμορφο και ψηλό, επηρεασμένοι προφανώς από στερεότυπα που τους έχουν καλλιεργηθεί. Γ Φάση-Εργασία σε ομάδες Ακολούθως διάβασαν τις λογοτεχνικές περιγραφές του Ροβινσώνα Κρούσου και του Παρασκευά από το αρχείο «Περιγραφή λογοτεχνικών ηρώων». Οι συγκεκριμένες περιγραφές βοήθησαν τους μαθητές να εντοπίσουν τον τρόπο με τον οποίο μπορεί ένας λογοτέχνης να χρησιμοποιεί την παρομοίωση ή τη μεταφορά κατά την περιγραφή ενός χαρακτήρα. Τέλος, στην ιστοσελίδα διάβασαν τις περιγραφές των λογοτεχνικών ηρώων έχοντας παράλληλα τη δυνατότητα να δουν πώς οι συγκεκριμένοι ήρωες είχαν αναδημιουργηθεί με τη βοήθεια της τεχνολογίας και με βάση τις περιγραφές των λογοτεχνών. Οι μαθητές ενθουσιάστηκαν με την προοπτική να γράψουν την περιγραφή ενός δικού τους φανταστικού ήρωα και να μπορέσουν να τον δουν να «ζωντανεύει» ως εκ τούτου η επικοινωνιακή περίσταση υπηρέτησε άριστα τον στόχο της. Σε πρώτη φάση, λοιπόν, οι ομάδες ξεκίνησαν να γράφουν τις περιγραφές των χαρακτήρων τους πάνω στο φύλλο δραστηριοτήτων και σε χαρτί (βλ. Τεκμήριο 9 στο αντίστοιχο αρχείο) με την προοπτική να τις εμπλουτίζουν όσο προχωρούν στις δραστηριότητες δίνοντας με αυτόν τον τρόπο πιο ολοκληρωμένες μορφές στους χαρακτήρες. Στην 3 η δραστηριότητα του φύλλου δραστηριοτήτων Α οι μαθητές προχώρησαν στην τελευταία φάση της περιγραφής των εξωτερικών γνωρισμάτων του χαρακτήρα. Άνοιξαν το αρχείο «Ο ήρωάς μου» από τον φάκελό τους και δραστηριοποιήθηκαν στο πρώτο μέρος της χαρτογράφησης του ήρωα που αφορούσε τα εξωτερικά γνωρίσματα που αυτός θα ήθελαν να είχε (βλ. Τεκμήριο 10 στο 15 Σελίδα 15 από 29

16 αντίστοιχο αρχείο). Αναφέρθηκε ότι το χτίσιμο του χαρακτήρα θα γινόταν πάνω στον χάρτη σταδιακά και πως θα είχαν οι ομάδες ανά πάσα στιγμή το δικαίωμα των παρεμβάσεων και των αλλαγών πάνω στα χαρακτηριστικά. Έχοντας οι μαθητές πλέον το παζλ του χαρακτήρα μπροστά τους με τη μορφή ενός χάρτη και συμπληρώνοντας το πρώτο κομμάτι του που αφορούσε τα εξωτερικά χαρακτηριστικά του, έδειξαν τώρα να συνειδητοποιούν ότι δημιουργούν από την αρχή ένα δημιούργημα δικό τους με χαρακτηριστικά και χαρακτήρα και ενθουσιάστηκαν από την ιδέα. Ο χάρτης λειτούργησε επίσης και ως μέσο παρακίνησης, καθώς οι μαθητές βρήκαν σε αυτόν ένα περιβάλλον κατάλληλο για να εμπλουτίσουν τις αρχικές τους ιδέες, να δώσουν όνομα, αλλά και να προσθέσουν επιπλέον χαρακτηριστικά στις αρχικές περιγραφές των ηρώων τους. Έτσι ο ήρωας της ομάδας με την πιο λιτή αρχική περιγραφή «Έχει ξανθά μαλλιά, μαύρο γένι και έχει λεπτό σώμα», απόκτησε όνομα και πιο πλήρη περιγραφή στον χάρτη (βλ. Τεκμήριο 11 στο αντίστοιχο αρχείο). 5η 7η διδακτική ώρα Σχέσεις-συσχετίσεις του ήρωα Στη συνέχεια δόθηκε στους μαθητές το ηλεκτρονικό Φύλλο Δραστηριοτήτων Β και μέσω της υπερσύνδεσης μπήκαν στον ιστότοπο «Ψηφιακό Σχολείο». Ο εκπαιδευτικός προσφέροντας φθίνουσα καθοδήγηση σε σχέση με την προηγούμενη είσοδο των μαθητών στον ιστότοπο βοήθησε τους μαθητές να πλοηγηθούν στον ιστότοπο και ακολουθώντας τη διαδρομή «Δημοτικό-Ε Δημοτικού-Γλώσσα-Ενότητα 12-Βιβλίο Μαθητή» να διαβάσουν το κείμενο «Ο γέρος του Μοριά». Ο εκπαιδευτικός επισήμανε στους μαθητές ότι θα πρέπει να προσέξουν στο κείμενο τα στοιχεία εκείνα που αναφέρονται στα πρόσωπα με τα οποία συνδέεται ο 16 Σελίδα 16 από 29

17 ήρωας και τις χρονολογίες που τον αφορούν, γιατί ακολούθως θα έπρεπε να δημιουργήσουν το γενεαλογικό δέντρο του Κολοκοτρώνη. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι οι μαθητές είχαν διδαχθεί το δέντρο πρόσφατα στα Μαθηματικά, στο Τετράδιο Εργασιών και στο κεφ. 15. Κατόπιν ο εκπαιδευτικός ζήτησε από τους μαθητές να ελαχιστοποιήσουν το κείμενο «Ο γέρος του Μοριά» και να ανοίξουν το λογισμικό MyHeritage Family Tree Builder. Οι μαθητές ονόμασαν το νέο project «Kolokotronis» και ο εκπαιδευτικός έδωσε τις απαραίτητες οδηγίες για να κατανοήσουν οι μαθητές τη δομή του δέντρου και τον τρόπο που μπορούν να εναλλάσσουν τα πρόσωπα. Δεν υπήρξε καμία δυσκολία στη διαδικασία καθώς και οι μαθητές γνώριζαν την έννοια του γενεαλογικού δέντρου και το λογισμικό που χρησιμοποίησαν ήταν απλό στη λειτουργία του. Οι μαθητές άντλησαν από το κείμενο στοιχεία για τον ήρωα της Επανάστασης (όνομα, επώνυμο, όνομα πατέρα, όνομα μητέρας, γένος, τόπος γέννησης, ημερομηνία γέννησης, όνομα συζύγου) και τα τοποθέτησαν στο δέντρο του λογισμικού (βλ. Τεκμήριο 12 στο αντίστοιχο αρχείο). Στην παρούσα φάση δεν κρίθηκε απαραίτητο να συμπληρωθεί το γενεαλογικό δέντρο του ήρωα με άλλα στοιχεία, γιατί κάτι τέτοιο θα αφορούσε περισσότερο τη βιογραφία του ήρωα και θα μπορούσε να γίνει κατά τη διδασκαλία της Ενότητας 12 για την 25η Μαρτίου. Μετά από τη προηγούμενη δραστηριότητα ζητήθηκε από τους μαθητές σε ένα νέο έργο και πάλι στο λογισμικό δημιουργίας γενεαλογικών δέντρων να δημιουργήσουν το δέντρο των σχέσεων του φανταστικού τους χαρακτήρα και να το αποθηκεύσουν δίνοντας το όνομά του (βλ. Τεκμήριο 13 στο αντίστοιχο αρχείο). Στη δεύτερη δραστηριότητα του Φύλλου Δραστηριοτήτων Β οι μαθητές έκαναν χρήση του συνδέσμου με σκοπό να διαμορφώσουν μια γραμμή του χρόνου που θα περιλαμβάνει σημαντικά γεγονότα και ημερομηνίες σταθμούς στη ζωή του φανταστικού χαρακτήρα που δημιουργούσαν. Οι μαθητές γνώριζαν ήδη από το μάθημα της Ιστορίας τις γραμμές 17 Σελίδα 17 από 29

18 του χρόνου, αλλά τους δόθηκε και ως παράδειγμα η γραμμή του χρόνου που περιλαμβάνεται στο κείμενο «Ο Γέρος του Μοριά». Ο εκπαιδευτικός εξήγησε στους μαθητές τον τρόπο λειτουργίας της ψηφιακής γραμμής του χρόνου (επιλογές Date-Event, γραφή, κίνηση) και αυτοί κατέγραψαν σημαντικά γεγονότα της ζωής του ήρωά τους. Επειδή οι μαθητές γνώριζαν ότι τα στοιχεία που καταγράφουν και αφορούν τον ήρωά τους θα χρειαστούν στη συμπλήρωση του νοητικού χάρτη και επειδή υπήρχε αδυναμία αποθήκευσης των δεδομένων στη συγκεκριμένη γραμμή του χρόνου, οι μαθητές προτίμησαν να καταγράψουν τα γεγονότα και στο χαρτί για εξοικονόμηση χρόνου (βλ. Τεκμήριο 14 στο αντίστοιχο αρχείο). Τέλος, οι μαθητές άνοιξαν από τον φάκελό τους το αρχείο «Ο ήρωάς μου» και συμπλήρωσαν στα ήδη καταγεγραμμένα εξωτερικά χαρακτηριστικά του ήρωα τα νέα στοιχεία που αφορούσαν τις σχέσεις του με άλλους ανθρώπους και τα σημαντικά γεγονότα στη ζωή του. Η συμπλήρωση των στοιχείων αυτών στον εννοιολογικό χάρτη δε δημιούργησε καμία δυσκολία στις μαθητικές ομάδες, εφόσον ήταν πλέον έμπειροι χρήστες των συγκεκριμένων λειτουργιών του λογισμικού (βλ. Τεκμήριο 15 στο αντίστοιχο αρχείο). 8η 10η διδακτική ώρα Εσωτερικά γνωρίσματα του ήρωα, περιγραφή και παρουσίαση του ήρωα Οι δραστηριότητες του Φύλλου Δραστηριοτήτων Γ αποτέλεσαν το τελευταίο μέρος της δημιουργίας του χαρακτήρα. Οι μαθητές άνοιξαν από τον φάκελό τους το αρχείο «Χαρακτηριστικά του ήρωα» και ο εκπαιδευτικός καθοδήγησε τους μαθητές για τον τρόπο συμπλήρωσης του πίνακα (βλ. Τεκμήριο 16 στο αντίστοιχο αρχείο). Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε από τον εκπαιδευτικό στο να κατανοήσουν οι μαθητές ότι θα έπρεπε να αιτιολογήσουν τα εσωτερικά χαρακτηριστικά που θα προσέδιναν στον ήρωά τους, να τα συνδέσουν με τα πρόσωπα ή τα σημαντικά γεγονότα της ζωής του, αλλά και να 18 Σελίδα 18 από 29

19 λάβουν υπόψη τους ότι τα συγκεκριμένα χαρακτηριστικά θα επηρεάσουν μελλοντικές σκέψεις και ενέργειές του. Στη συνέχεια οι μαθητές άνοιξαν εκ νέου το αρχείο «Ο ήρωάς μου» και ολοκλήρωσαν τη χαρτογράφηση του χαρακτήρα τους με τη βοήθεια του συμπληρωμένου πίνακα (βλ. Τεκμήριο 17 στο αντίστοιχο αρχείο). Οι δραστηριότητες των μαθητών ολοκληρώθηκαν με την παρουσίαση του χαρακτήρα σε ενιαίο κείμενο (βλ. Τεκμήριο 18 στο αντίστοιχο αρχείο). 19 Σελίδα 19 από 29

20 ΣΤ. ΦΥΛΛΟ/-Α ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΦΥΛΛΟ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ Α (Εξωτερικά γνωρίσματα του ήρωα) 1η Δραστηριότητα Παρακολουθήστε προσεκτικά το απόσπασμα της ταινίας Κορίτσια για φίλημα που βρίσκεται αποθηκευμένη στον φάκελό σας. Ανοίξτε το αρχείο «Χάρτης χαρακτήρων_κορίτσια για φίλημα» που βρίσκεται αποθηκευμένο στον φάκελό σας και συμπληρώστε τα πεδία που είναι κενά. Παίξτε και και παγώστε με τα κατάλληλα κουμπιά το απόσπασμα της ταινίας όσες φορές χρειαστείτε. Τι είδους λέξεις χρησιμοποιούν οι χαρακτήρες της ταινίας για να περιγράψουν τα πρόσωπα; ( ) Τι άλλες λέξεις χρησιμοποιούμε για να περιγράψουμε χαρακτηριστικά; ( ) Μπορείτε να θυμηθείτε τις λέξεις που χρησιμοποιούμε για την περιγραφή των χαρακτηριστικών διαβάζοντας τους πίνακες στις σελίδες της 4 Ενότητας του α τεύχους της Γλώσσας της Ε Δημοτικού. 2η Δραστηριότητα Ο ήρωας της ταινίας σκιαγραφεί τα χαρακτηριστικά ενός προσώπου που δεν γνωρίζει χρησιμοποιώντας λέξεις όπως: «ξανθιά προς το μελαχρινό», «έτσι κι έτσι». Κάποιες φορές όμως είμαστε υποχρεωμένοι να περιγράψουμε με ακρίβεια κάποιο πρόσωπο. Σκεφτείτε και γράψτε περιπτώσεις που πρέπει να γίνει κάτι τέτοιο: 20 Σελίδα 20 από 29

21 Ανοίξτε από τον φάκελό σας το αρχείο «Αναζήτηση προσώπου». Επιλέξτε μια από τις φωτογραφίες της δεύτερης διαφάνειας και τοποθετήστε την με την μέθοδο της «αντιγραφής» και «επικόλλησης» μέσα στο πλαίσιο της φωτογραφίας στην πρώτη διαφάνεια. Κατόπιν προσπαθήστε να περιγράψετε με ακρίβεια το πρόσωπο της φωτογραφίας. Ανοίξτε την ιστοσελίδα του Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού και στο πλαίσιο αναζήτησης πληκτρολογήστε τον τίτλο του ποιήματος του Γ. Σουρή «Η ζωγραφιά μου» και διαβάστε το. Ανοίξτε την ιστοσελίδα Αναζητήστε στα Ψηφιακά Μαθήματα την Ε Δημοτικού και την Ενότητα 12 του μαθήματος της Γλώσσας. Από το βιβλίο του μαθητή διαβάστε το ποίημα «Κολοκοτρώνης». Συζητήστε στην τάξη ποια χαρακτηριστικά του εαυτού του σατιρίζει ο ποιητής στο πρώτο ποίημα και ποια χαρακτηριστικά του ήρωα της Επανάστασης προβάλλονται στο δεύτερο ποίημα. Ανοίξτε από τον φάκελό σας το αρχείο «Περιγραφή λογοτεχνικών ηρώων» και διαβάστε τις περιγραφές των χαρακτήρων. Κατόπιν ανοίξτε την ιστοσελίδα διαβάστε τις περιγραφές των λογοτεχνικών ηρώων και δείτε πώς οι ήρωες αυτοί αναδημιουργούνται με τη βοήθεια της τεχνολογίας. Φανταστείτε ότι είστε συγγραφείς και θέλετε να δημιουργήσετε έναν ήρωα για το επόμενο βιβλίο σας. Ποια εξωτερικά χαρακτηριστικά θα επιλέγατε να έχει; Γράψτε σε μια παράγραφο τη λεπτομερή περιγραφή του. Μπορείτε να συνεργαστείτε με τον/την εκπαιδευτικό της αγγλικής 21 Σελίδα 21 από 29

22 γλώσσας για να μεταφράσετε το κείμενό σας. Κατόπιν να συνδεθείτε με την ιστοσελίδα να εγγραφείτε και να ζητήσετε τη σύνθεση του προσώπου του φανταστικού σας ήρωα. 3η Δραστηριότητα Ανοίξτε το αρχείο «Ο ήρωάς μου» από τον φάκελό σας. Γράψτε στο πλαίσιο της κεντρικής ιδέας «Ο/Η ήρωας/ηρωίδα του βιβλίου μου», εισάγετε τα απαραίτητα πλαίσια και συνδέστε τα με το πλαίσιο «Εξωτερική Περιγραφή» για να αποτυπώσετε τα εξωτερικά χαρακτηριστικά που έχετε δώσει στον ήρωά σας. Αποθηκεύστε τις αλλαγές ονομάζοντας το αρχείο με το όνομα του ήρωά σας. 22 Σελίδα 22 από 29

23 ΦΥΛΛΟ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ Β (Σχέσεις-συσχετίσεις του ήρωα) 1η Δραστηριότητα Ανοίξτε την ιστοσελίδα Αναζητήστε στα Ψηφιακά Μαθήματα την Ε Δημοτικού και την Ενότητα 12 του μαθήματος της Γλώσσας. Από το βιβλίο του μαθητή διαβάστε το κείμενο «Ο γέρος του Μοριά». Ανοίξτε το λογισμικό για τη δημιουργία γενεαλογικών δέντρων «My Heritage Family Tree Builder». Με βάση τα στοιχεία του κειμένου που διαβάσατε δημιουργήστε το γενεαλογικό δέντρο του Θ. Κολοκοτρώνη. Μπορείτε να επεκτείνετε το γενεαλογικό δέντρο με στοιχεία που θα αντλήσετε για την οικογένεια του αγωνιστή της Επανάστασης από το διαδίκτυο. Αναζητήστε το λήμμα «Θ. Κολοκοτρώνης» στην ηλεκτρονική εγκυκλοπαίδεια Wikipedia και δείτε «Οικογένεια Κολοκοτρώνη». Δημιουργήστε στο ίδιο λογισμικό το γενεαλογικό δέντρο του φανταστικού σας ήρωα. 2η Δραστηριότητα Στην ηλεκτρονική διεύθυνση: τοποθετήστε τις χρονολογίες που σηματοδότησαν σημαντικά γεγονότα στη ζωή του Θ. Κολοκοτρώνη. Τοποθετήστε πάνω στη γραμμή του χρόνου ημερομηνίες σταθμούς για τη ζωή του δικού σας ήρωα και περιγράψτε τα γεγονότα που τις καθόρισαν. 23 Σελίδα 23 από 29

24 3η Δραστηριότητα Ανοίξτε από το φάκελό σας το αρχείο που έχει το όνομα του φανταστικού σας ήρωα. Εισάγετε τα απαραίτητα πλαίσια και συνδέστε τα με τα πλαίσια «Πρόσωπα» ή «Γεγονότα» για να αποτυπώσετε τις σχέσεις του ήρωά σας με άλλους ανθρώπους ή με καταστάσεις που επηρέασαν τη ζωή του. Αποθηκεύστε τις αλλαγές στο αρχείο με το όνομα του ήρωά σας. 24 Σελίδα 24 από 29

25 ΦΥΛΛΟ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ Γ (Εσωτερικά γνωρίσματα του ήρωα) 1η Δραστηριότητα Ανοίξτε από το φάκελό σας το αρχείο «Χαρακτηριστικά του ήρωα». Ποια προτερήματα, ποια ελαττώματα και ποιες συνήθειες έχει ο ήρωάς σας; Προσθέστε στον ήρωα που δημιουργείτε τα εσωτερικά του χαρακτηριστικά και περιγράψτε ποια γεγονότα και καταστάσεις της ζωής του δικαιολογούν τους χαρακτηρισμούς που δώσατε και σε ποιες συνέπειες οδηγούν οι συνήθειές του. 2η Δραστηριότητα Ανοίξτε από το φάκελό σας το αρχείο που έχει το όνομα του φανταστικού σας ήρωα. Εισάγετε τα απαραίτητα πλαίσια και συνδέστε τα πλαίσια «Προτερήματα», «Ελαττώματα» ή «Συνήθειες» για να αποτυπώσετε τα εσωτερικά χαρακτηριστικά του ήρωά σας. Αποθηκεύστε τις αλλαγές στο αρχείο με το όνομα του ήρωά σας. 3η Δραστηριότητα Ανοίξτε το αρχείο με το όνομα του ήρωά σας και τον Επεξεργαστή Κειμένου. Με τη βοήθεια του ολοκληρωμένου χάρτη των χαρακτηριστικών του ήρωα που δημιουργήσατε γράψτε ένα κείμενο για να κάνετε μια συνολική παρουσίαση του χαρακτήρα στην τάξη. 25 Σελίδα 25 από 29

26 Ζ. ΑΛΛΕΣ ΕΚΔΟΧΕΣ Το διδακτικό σενάριο είναι δυνατό να εφαρμοστεί με αφορμή τη διδασκαλία της 12ης Ενότητας του σχολικού εγχειριδίου της Γλώσσας της Ε Δημοτικού με θέμα την 25η Μαρτίου. Στην συγκεκριμένη ενότητα υπάρχουν κείμενα και ποιήματα που είναι κατάλληλα για να μελετήσουν οι μαθητές τα χαρακτηριστικά των ηρώων που περιγράφουν. Το ποίημα «Κολοκοτρώνης» και το κείμενο «Ο Γέρος του Μοριά» χρησιμοποιήθηκαν άλλωστε στο παρόν διδακτικό σενάριο. Η μελέτη των παραπάνω αναγνωσμάτων μπορεί κάλλιστα να αποτελέσει την αφετηρία για τη δημιουργία φανταστικών χαρακτήρων, αλλά και την αφετηρία για μεγαλύτερες διαθεματικές προεκτάσεις στο μάθημα της Ιστορίας, όπου το ενδιαφέρον θα στραφεί σε μελέτη των χαρακτηριστικών συγκεκριμένων ιστορικών προσώπων. Καλό είναι οι δραστηριότητες του σεναρίου που υποστηρίζονται με τη χρήση των ΤΠΕ να συνοδεύονται και από άλλου είδους δραστηριότητες. Πολλές φορές ο Η/Υ αποτελεί την αφορμή για να συμβεί αυτό. Όταν οι μαθητές ολοκληρώσουν τηχαρτογράφηση του χαρακτήρα που έπλασαν είναι δυνατό σε ένα παιχνίδι ρόλων να αναλάβουν τον ρόλο του δημιουργήματός τους με τα συγκεκριμένα χαρακτηριστικά και να προσπαθήσουν να απαντήσουν σε ερωτήσεις του εκπαιδευτικού και των συμμαθητών τους για τον τρόπο που θα αντιδρούσαν σε ποικίλες προβληματικές καταστάσεις. Η δημιουργία ενός χαρακτήρα μπορεί να συντελέσει σημαντικά και στη δημιουργία ενός λογοτεχνικού κειμένου. Αν ο εκπαιδευτικός παρουσιάσει ορισμένα από τα εσωτερικά χαρακτηριστικά ή τις συνήθειες των ηρώων να έχουν μεταβληθεί, μπορεί να θέσει στους μαθητές το ερώτημα «ποιο ήταν το γεγονός που συνετέλεσε σε αυτή τη μεταβολή;». Χρησιμοποιώντας αυτήν τη στρατηγική οι μαθητές μπαίνουν στη διαδικασία να συλλογιστούν την προβληματική κατάσταση και να δημιουργηθεί η απαραίτητη πλοκή για ένα ενδιαφέρον κείμενο. 26 Σελίδα 26 από 29

27 Χρήσιμη επίσης μπορεί να αποδειχθεί η συντροφιά του φανταστικού χαρακτήρα που διαμόρφωσαν οι μαθητές και σε επόμενες δράσεις τους κατά τη διάρκεια του σχολικού έτους. Για παράδειγμα, μπορούν να αλλάζουν την ημερομηνία γέννησης του, τον τόπο διαμονής του, συγκεκριμένα χαρακτηριστικά του και να τον τοποθετούν σε νέες περιπέτειες ανάλογα με την ενότητα που διδάσκονται. Τέλος, η παρουσίαση του ήρωα μπορεί να μην έχει μόνο τη μορφή ενός κειμένου, αλλά να είναι πολυμεσική και να συνοδεύεται από εικόνες και ήχο. Η. ΚΡΙΤΙΚΗ Το σενάριο εφαρμόστηκε σύμφωνα με τον σχεδιασμό του, οι δραστηριότητες έγιναν με τη σειρά που είχε προβλεφθεί και ολοκληρώθηκαν σχεδόν στο σύνολό τους. Παραλήφθηκε η δραστηριότητα της τοποθέτησης των σημαντικών γεγονότων της ζωής του Κολοκοτρώνη πάνω στην ιστορική γραμμή, επειδή οι μαθητές είχαν οπτική αντίληψη της συγκεκριμένης εικόνας από το σχολικό τους εγχειρίδιο και επειδή με ευκολία μπόρεσαν να κατανοήσουν τη λειτουργία της ιστορικής γραμμής και να τοποθετήσουν πάνω στην ιστορική γραμμή τα σημαντικά γεγονότα του δικού τους χαρακτήρα. Επίσης, όπως αναφέρθηκε και κατά την περιγραφή των δραστηριοτήτων, παραλήφθηκε η επέκταση του γενεαλογικού δέντρου του Θ. Κολοκοτρώνη, η οποία είχε προβλεφθεί να γίνει με την άντληση πληροφοριών από την ηλεκτρονική εγκυκλοπαίδεια. Τούτο έγινε για εξοικονόμηση χρόνου, αφού οι μαθητές ήδη είχαν κατανοήσει τη δομή του γενεαλογικού δέντρου και τη λειτουργία του λογισμικού δημιουργίας γενεαλογικών δέντρων. Επίσης κρίθηκε πως εκτενέστερη ενασχόληση με τον ήρωα θα ήταν πιο χρήσιμη κατά την εξέταση της Ενότητας 12 την περίοδο της 25ης Μαρτίου σε συνδυασμό ίσως με τη εξέταση της ζωής και άλλων ηρώων της Επανάστασης. 27 Σελίδα 27 από 29

28 Ο χρόνος υλοποίησης του σεναρίου ήταν μεγαλύτερος από τον αρχικά προβλεπόμενο, καθώς για τις δραστηριότητες των φύλλων δραστηριοτήτων Α και Β χρειάστηκαν δύο επιπλέον ώρες (μία επιπλέον ώρα για κάθε φύλλο). Τα λογισμικά που χρησιμοποιήθηκαν ήταν στην πλειοψηφία τους γενικής χρήσης και υπήρχαν προεγκατεστημένα στους υπολογιστές. Εξαίρεση αποτελούσαν το λογισμικό εννοιολογικής χαρτογράφησης και το λογισμικό δημιουργίας γενεαλογικών δέντρων για την εγκατάσταση των οποίων μερίμνησε ο εκπαιδευτικός. Οι λειτουργίες των λογισμικών και η πλοήγηση στο διαδίκτυο δεν δυσκόλεψαν τις μαθητικές ομάδες, καθώς είχαν αποκτήσει τη σχετική εμπειρία από προηγούμενες δραστηριότητες. Το λογισμικά δημιουργίας γενεαλογικών δέντρων και γραμμών του χρόνου, τα οποία ήταν άγνωστα στους μαθητές, ήταν ιδιαίτερα απλά στις βασικές τους λειτουργίες και δεν δυσκόλεψαν τους μαθητές. Η ιδέα να δημιουργήσουν οι μαθητές ένα φανταστικό λογοτεχνικό ήρωα με μορφή, ταυτότητα, σχέσεις προτερήματα και ελαττώματα ενθουσίασε τους μαθητές και εργάστηκαν με ζήλο για να διαμορφώσουν το χαρακτήρα. Το παραγόμενο αποτέλεσμα, όπως φαίνεται στην εξελικτική του πορεία είναι ικανοποιητικό και μπορεί να συντελέσει, όπως προτείνεται στην ενότητα «Άλλες εκδοχές» στην περαιτέρω ενασχόληση με δημιουργικές δραστηριότητες. Θ. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Ράπτης, Α. & Α. Ράπτη Μάθηση και διδασκαλία στην εποχή της πληροφορίας, ολική προσέγγιση. Αθήνα. Μικρόπουλος, Τ Ο υπολογιστής ως γνωστικό εργαλείο, Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα. Ματσαγγούρας, Η Ομαδοσυνεργατική διδασκαλία και μάθηση: θεωρία και πράξη στη διδασκαλία κατά ομάδες. Αθήνα: Γρηγόρης. 28 Σελίδα 28 από 29

29 Κουτσογιάννης, Δ Εφηβικές πρακτικές ψηφιακού γραμματισμού και ταυτότητες. Θεσσαλονίκη: Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας. Κόμης, Β Εισαγωγή στις εκπαιδευτικές χρήσεις των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και των Επικοινωνιών. Αθήνα: Εκδόσεις Νέων Τεχνολογιών. Κόμης, Β Επιμορφωτικό υλικό για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών στα Κέντρα Στήριξης Επιμόρφωσης, Τεύχος 2α: Κλάδος ΠΕ70, Β αναθεωρημένη & εμπλουτισμένη έκδοση. Πάτρα: ΙΤΥ Τομέας Επιμόρφωσης και Κατάρτισης. Αποστολίδου, Β Η λογοτεχνία στα νέα περιβάλλοντα των ΤΠΕ: Κυβερνολογοτεχνία και e-books, ψηφιακές κοινότητες αναγνωστών, δημιουργική γραφή και αφήγηση στον ψηφιακό κόσμο. Παπαντωνάκης, Γ. & Τ. Κωστόπουλος Σκηνικό Χαρακτήρες Πλοκή, Διαβάζοντας ένα Λογοτεχνικό Κείμενο, Για παιδιά και νέους. Αθήνα: Ίων. 29 Σελίδα 29 από 29