Μάθημα: Διεθνείς Οικονομικοί Οργανισμοί

Transcript

1 Τμήμα Διεθνών & Ευρωπαϊκών Σπουδών Μάθημα: Διεθνείς Οικονομικοί Οργανισμοί Ενότητα: Περιφερειακές ολοκληρώσεις Διδάσκων: Δημήτρης Γιακούλας

2 Η NAFTA Η Βορειο-Αμερικανική Συμφωνία Ελευθέρων Συναλλαγών (North American Free Trade Agreement - NAFTA) υπογράφτηκε το 1992 από το Μεξικό, τον Καναδά και τις Ηνωμένες Πολιτείες και τέθηκε σε ισχύ την 1η Ιανουαρίου Στόχος της NAFTA ήταν η σταδιακή απελευθέρωση του εμπορίου στη Βόρεια Αμερική. Σχηματίστηκε έτσι μια ζώνη ελευθέρων συναλλαγών της Βόρειας Αμερικής η οποία σήμερα αντιστοιχεί σε μια αγορά περίπου 500 εκ. καταναλωτών. Ο πυρήνας της Συμφωνίας ήταν η δέσμευση των τριών χωρών να καταργήσουν σταδιακά τους δασμούς και άλλα περιοριστικά μέτρα στο μεταξύ τους εμπόριο με παράλληλη πρόβλεψη για εφαρμογή έκτακτων μέτρων σε περίπτωση που κάποιο από τα μέρη δεν τηρούσε τα συμφωνημένα. Του σχηματισμού της NAFTA προηγήθηκε μία σειρά διμερών συμφωνιών μεταξύ των τριών χωρών για τη σύσφιξη των εμπορικών τους σχέσεων σε συγκεκριμένα αντικείμενα. Από αυτές τις συμφωνίες ξεχωρίζει η Συμφωνία Ελεύθερου Εμπορίου μεταξύ των ΗΠΑ και του Καναδά (Canada-United States Free Trade Agreement - CUSFTA) η οποία υπογράφτηκε το 1988.

3 Η NAFTA

4 Η NAFTA Οι διαπραγματεύσεις μεταξύ των δύο χωρών είχαν ξεκινήσει από το 1985 και είχαν ολοκληρωθεί με μια εμπορική συμφωνία που αφορούσε κυρίως την επίλυση των διαφωνιών και την εξασφάλιση της ένταξης παρά την κατάργηση των δασμολογίων και των καθηκόντων. Η CUSFTA εισήγαγε τους μηχανισμούς διευθέτησης των διαφωνιών και εξασφάλισε εθνική μεταχείριση για τις αμερικανικές εταιρίες που επενδύουν στον Καναδά. Η συμφωνία άνοιξε το δρόμο για τη σύναψη μιας περιφερειακής εμπορικής συμφωνίας με το Μεξικό. Οι ΗΠΑ και το Μεξικό άρχισαν τις διαπραγματεύσεις το 1991 με τον Καναδά να συμμετέχει λίγο αργότερα και συνάφθηκε μια συμφωνία σχετικά γρήγορα. Σε ένα βαθμό η NAFTA ήταν μία επέκταση της CUSFTA προκειμένου να συμπεριληφθεί και το Μεξικό.

5 Η NAFTA Η συμφωνία NAFTA στοχεύει στον σταδιακό περιορισμό των δασμών και τον μη δασμολογικών εμποδίων στη διακίνηση των αγαθών μεταξύ των τριών χωρών. Επίσης καλύπτει μία ευρεία γκάμα μέτρων για τη σταδιακή απελευθέρωση της οικονομικής δραστηριότητας μεταξύ των τριών χωρών γεγονός που τις προσδίδει το χαρακτήρα μίας ιδιαίτερα προωθημένης ΖΕΣ. Κατάργηση των δασμών στη βιομηχανία υφαντουργικών προϊόντων μέσα σε περίοδο 10 ετών και των δασμών στα αγροτικά προϊόντα μέσα σε μία περίοδο 15 ετών. Θέσπιση πλαισίου κανόνων για τη διευκόλυνση των επενδύσεων στη NAFTA για τις οποίες υιοθετήθηκε η αρχή της εθνικής μεταχείρισης. Σε περίπτωση διαφωνιών προβλέπεται η χρήση συμφωνημένων μηχανισμών για τη διευθέτηση διαφορών. Απελευθέρωση των χρηματοοικονομικών υπηρεσιών και των χερσαίων μεταφορών και των τηλεπικοινωνιών. Προστασία της διανοητικής ιδιοκτησίας με την υιοθέτηση αυστηρών κανονισμών και διακρατικών νόμων. Δημιουργία μηχανισμού για την εφαρμογή των σχετικών κανονισμών των χωρών μελών για την προστασία του περιβάλλοντος αλλά και του εργατικού δυναμικού. Κατάργηση των περιορισμών και εμποδίων στο εμπόριο και στις επενδύσεις στη βιομηχανία αυτοκινήτων μέσα σε περίοδο δέκα ετών. Σταδιακή απελευθέρωση της αγοράς κρατικών προμηθειών και δημοσίων συμβάσεων ώστε να λειτουργεί χωρίς διακρίσεις.

6 Η NAFTA Για να καλύψει όλα τα ανωτέρω θέματα η NAFTA συμπληρώθηκε από δύο παράλληλες συμφωνίες το Τη Βορειο-Αμερικανική Συμφωνία για την Περιβαλλοντική Συνεργασίας (North American Agreement on Environmental Cooperation - NAAEC) Τη Βορειο-Αμερικανική Συμφωνία για την σε Θέματα Εργασίας. (North American Agreement on Labor Cooperation- NAALC). Σκοπός αυτών των παράλληλων συμφωνιών αυτών ήταν να θέσει όρια προστασίας του περιβάλλοντος και του εργατικού δυναμικού των τριών χωρών από τυχόν υπερ-ελευθερίες που δημιουργούνταν στο πλαίσιο της NAFTA.

7 Η θέση των τριών χωρών - ΗΠΑ Μέχρι τη δεκαετία του 80 οι ΗΠΑ δεν ήταν υπέρμαχες της περιφερειοποίησης (με εξαίρεση την Ευρώπη για άλλους λόγους) και θεωρούσαν ότι μέσω των πολυμερών διαπραγματεύσεων προωθούνται καλύτερα τα συμφέροντά τους. Η περίοδος που ξεκινά στα μέσα της δεκαετίας '80, κατά τη διάρκεια της προεδρίας του Ρίγκαν, σηματοδότησε μία αλλαγή στη στάση των ΗΠΑ οι οποίες άρχισαν να στηρίζουν την περιφερειοποίηση, τάση που εντάθηκε στη δεκαετία '90 με το τέλος του Ψυχρού Πολέμου. Βασικός λόγος για την αλλαγή στάσης ήταν τα αυξανόμενα εμπορικά ελλείμματα των ΗΠΑ στη δεκαετία '80 τα οποία τις οδήγησαν στο να κάνουν συχνά σκληρή εφαρμογή του αμερικανικού εμπορικού νόμου, ειδικά όσον αφορά το αντιντάμπινγκ. Σύμφωνα με την άποψη της Αμερικής, οι περιφερειακές εμπορικές συμφωνίες αποτελούσαν το μέσο εξασφάλισης δίκαιων εμπορικών κανόνων. Από τα μέσα της δεκαετίας '90, οι ΗΠΑ έχουν συμμετάσχει σε μια σειρά περιφερειακών συμφωνιών ελεύθερου εμπορίου διαφορετικής δυναμικότητας και δέσμευσης. Οι ΗΠΑ ανέμεναν εκτίναξη του εμπορίου με το Μεξικό και μικρότερη δημιουργία εμπορίου με τον Καναδά ενώ η αναμενόμενη μείωση θέσεων ανειδίκευτης εργασίας στις ΗΠΑ θα υπερκαλυπτόταν από δημιουργία θέσεων εξειδικευμένης εργασίας.

8 Η θέση των τριών χωρών Καναδάς και Μεξικό Το Μεξικό και ο Καναδάς επιδίωξαν τη συνεργασία με τις ΗΠΑ προκειμένου να εξασφαλιστούν από τους εμπορικούς κανόνες του αυξανόμενου αμερικανικού προστατευτισμού και την αναζήτηση πρόσβασης στην αγορά των ΗΠΑ. Το Μεξικό είχε ήδη στραφεί στην προσαρμογή της οικονομίας του με μαζικές ιδιωτικοποιήσεις και αλλαγές στο τραπεζικό σύστημα με σκοπό την οικονομική ανάπτυξη. Στο πλαίσιο αυτό το Μεξικό είδε τη NAFTA ως ένα μέσο για την υλοποίηση της οικονομικής του πολιτικής. Προσέβλεπε ιδιαίτερα στην αύξηση των εξαγωγών προς τις ΗΠΑ αλλά και στην αύξηση των εισροών Α.Ξ.Ε. από τις ΗΠΑ. Και οι δύο αναμενόμενες αυτές εξελίξεις θα οδηγούσαν σε αύξηση της απασχόλησης και της παραγωγής στη μεξικανική οικονομία. Ο Καναδάς ίσως ανέμενε τα λιγότερα οφέλη από τη νέα συμφωνία δεδομένου ότι είχε ήδη μία προϋπάρχουσα συμφωνία με τις ΗΠΑ προσβλέποντας μακροπρόθεσμα σε αύξηση των εξαγωγών προς το Μεξικό καθώς το τελευταίο θα αναπτυσσόταν. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Καναδάς ήταν ο λιγότερο ένθερμος από τους τρεις εταίρους όσον αφορά στην προώθηση της νέας συμφωνίας.

9 Η θέση των τριών χωρών ιδιαιτερότητες Οι τρεις χώρες παρουσίαζαν σημαντικές διαφορές από τις υπόλοιπες περιφερειακές εμπορικές συμφωνίες: πολύ υψηλή οικονομική διαφοροποίηση (τη μεγαλύτερη και ισχυρότερη οικονομία παράλληλα με μια πρόσφατα βιομηχανοποιημένη χώρα), ένα βαθύ χάσμα ισχύος (η υπερ-δύναμη στο παγκόσμιο σύστημα παράλληλα με τις μεσαίου μεγέθους δυνάμεις με περιορισμένη στρατιωτική ικανότητα) ασυνήθιστα γεωγραφικά χαρακτηριστικά (τα πιο μεγάλα σύνορα που μοιράστηκαν τα κράτη).

10 Προστασία των ξένων επενδύσεων στο πλαίσιο της NAFTA Στο κεφάλαιο 11 της Συμφωνίας της NAFTA θεσπίζεται ένας μηχανισμός για την επίλυση επενδυτικών διαφορών που εξασφαλίζει ίση μεταχείριση μεταξύ των επενδυτών των χωρών της συμφωνίας. Στο πλαίσιο αυτό προβλέπεται οι πολυεθνικές επιχειρήσεις να μπορούν να μηνύσουν τις κυβερνήσεις της NAFTA (συμπεριλαμβανομένων εκείνων στο υποκρατικό επίπεδο) για πολιτικές, σύμφωνα με ισχυρισμούς τους, προκαλούν ζημιές στις επενδύσεις τους και παραβαίνουν τις υποχρεώσεις των επενδυτών που αναλαμβάνουν οι κυβερνήσεις στο πρώτο μέρος του κεφαλαίου 11. Οι ξένοι επενδυτές, που θεωρούν ότι οι επενδύσεις τους πλήττονται από ένα κράτος μέλος της NAFTA μπορούν να παρακάμψουν τα εσωτερικά δικαστήρια και να προσφύγουν στο Διεθνές Κέντρο Διακανονισμού των Διαφορών εξ Επενδύσεων (ICSID) της Παγκόσμιας Τράπεζας ή να επικαλεστούν τους κανόνες της Επιτροπής Διεθνούς Εμπορικού Δικαίου των Ηνωμένων Εθνών (UNCITRAL). Το πιο σημαντικό είναι ότι τα εθνικά δικαστήρια είναι υποχρεωμένα να επιβάλλουν τις αποφάσεις που παίρνουν τα διαιτητικά δικαστήρια.

11 Μηχανισμός επίλυσης διαφορών της NAFTA Στο άρθρο 19 της NAFTA προβλέπεται η δημιουργία ενός δεσμευτικού μηχανισμού επίλυσης διαφορών μέσω του οποίου προβλέπεται αντιντάμπινγκ σε περιπτώσεις παραβίασης της Συμφωνίας. Εάν το ζήτημα δε λυθεί αρχικά με διακανονισμό, τότε αναλαμβάνει η Επιτροπή Ελευθέρων συναλλαγών της NAFTA, η οποία αποτελείται από τους υπουργούς Εμπορίου των συγκεκριμένων κρατών. Εάν το θέμα δεν διευθετηθεί ούτε με αυτό τον τρόπο, τότε ένα κράτος μπορεί να ζητήσει να συσταθεί μια διμερής επιτροπή πέντε μελών για να επιλύσει τη διαφωνία. Οι ομιλητές επιλέγονται από έναν κατάλογο ονομάτων, με κάθε χώρα να μπορεί να επιλέξει δύο, ενώ η επιλογή για το πέμπτο μέλος εναλλάσσεται με κάθε αντιδικία μεταξύ των δύο χωρών. Είναι αξιοσημείωτο το γεγονός ότι οι ΗΠΑ δέχτηκαν να διατηρούν ένα δικαστικό όργανο που δεν αποτελεί μέρος της επίσημης συνταγματικής δομής του και που είναι τυπικά ένα διεθνές θεσμικό όργανο. Ο μηχανισμός επίλυσης διαφορών για το αντιντάμπινγκ και αντικρουόμενα ζητήματα έχει χρησιμοποιηθεί κατά κόρον από τις τρεις κυβερνήσεις.

12 Διαρθρωτική δομή της NAFTA Η θεσμοποίηση της NAFTA βασίζεται σε μια συμφωνία για μια ζώνη ελευθέρων συναλλαγών με περιορισμένη θεσμική αρχιτεκτονική. Εντούτοις, οι μηχανισμοί επίλυσης διαφορών λειτουργούν έως ένα βαθμό ανεξάρτητα και διαμορφώνουν σαφή θεσμικά όρια μεταξύ των κρατών μελών και της εφαρμογής σταθερών και πάγιων κανόνων. Οι αποφάσεις της είναι δεσμευτικές και η διαδικασία λήψης αποφάσεων είναι ιδιαίτερα διαρθρωμένη και συστηματοποιημένη με ετήσιες συναντήσεις αντιπροσώπων σε επίπεδο υπουργών. Υπάρχουν πολλές (25) τριμερείς επιτροπές και ειδικές ομάδες εργασίας που ασχολούνται με διάφορα ζητήματα οικονομίας και εμπορίου.

13 Αποτίμηση της NAFTA Η NAFTA θεωρείται επιτυχής από την άποψη ότι έχει συμβάλλει στη δημιουργία μιας ζώνης ελεύθερων συναλλαγών που παρέχει σταθερές σχέσεις. Ενώ το εμπόριο μεταξύ Μεξικού και Καναδά παραμένει σε οριακά επίπεδα, το εμπόριο μεταξύ ΗΠΑ και Μεξικού αυξήθηκε σημαντικά. Από την πλευρά των ΗΠΑ τα αποτελέσματα είναι αμφιλεγόμενα. Ένα από τα προβλήματα που έφερε η συμφωνία είναι η μεταφορά σημαντικού μέρους της παραγωγής στο Μεξικό το οποίο είχε σημαντικό χαμηλότερο εργατικό κόστος, περικόπτοντας έτσι θέσεις εργασίας από τις ΗΠΑ. Κατά άλλους για αυτό δεν είναι υπεύθυνη η NAFTA αλλά η υποτίμηση του μεξικανικού νομίσματος. Μετά την εκλογή Trump η NAFTA έχει τεθεί υπό επαναδιαπραγμάτευση και οι ΗΠΑ αναμένεται να επιβάλουν σημαντικά προστατευτικά μέτρα για τη βιομηχανίας τους εστιάζοντας κυρίως σε ελάχιστο ποσοστό προστιθέμενης αξίας που πρέπει να παράγεται από τις εγκατεστημένες εταιρίες στις ΗΠΑ.

14 Η MERCOSUR Η Νότια Κοινή Αγορά (Mercado Común del Sur Mercosur) είναι μία περιφερειακή ολοκλήρωση η οποία ιδρύθηκε το 1991 με την υπογραφή της Συνθήκης της Asunción από τέσσερα κράτη: τη Βραζιλία, την Αργεντινή, την Ουρουγουάη και την Παραγουάη. H MERCOSUR σήμερα είναι στο στάδιο της τελωνειακής ένωσης και ευελπιστεί να εξελιχθεί σε κοινή αγορά. Το 2012 έγινε πλήρες μέλος η Βενεζουέλα (από το 2006 βρισκόταν υπό ένταξη) η οποία όμως τελεί υπό αναστολή από το 2016 εξαιτίας απόκλισης της αγοράς της από τους κανόνες της MERCOSUR. Επίσης από το 2012 βρίσκεται σε καθεστώς ένταξης και η Βολιβία. Η MERCOSUR έχει και μια σειρά από συνδεμένα κράτη (associate states), τη Χιλή, την Κολομβία, το Εκουαδόρ, τη Γουιάνα, το Περού και το Σουρινάμ. Η επέκταση του οργανισμού συνεχίστηκε με την είσοδο του Μεξικού ως παρατηρητή και με στόχο να αποτελέσει και αυτό συνδεδεμένο μέλος της Mercosur, Οι συμφωνίες του 2003 και 2004 μεταξύ της Mercosur και της άλλης περιφερειακής συνεργασίας της Νότιας Αμερικής, της Συμφωνίας των Άνδεων (Andean Pact CAP) για στενότερη συνεργασία, αύξησε τα συνδεδεμένα μέλη της Mercosur με τη συμπερίληψη της Κολομβίας, του Εκουαδόρ, του Περού και της Βενεζουέλας.

15 Η MERCOSUR

16 Στόχοι της MERCOSUR Η αιτία για την εμφάνιση της MERCOSUR ήταν η ανάπτυξη των στενών σχέσεων μεταξύ της Αργεντινής και της Βραζιλίας από τα μέσα της δεκαετίας '80 καθώς και τα δύο κράτη επανέφεραν το δημοκρατικό καθεστώς και άρχισαν την οικονομική φιλελευθεροποίηση. Ο βαθύτερος πολιτικός στόχος της ήταν η σταθεροποίηση των νέων δημοκρατικών συστημάτων της περιοχής του νότιου κώνου της Λατινικής Αμερικής που εμφανίστηκαν από τις αυταρχικές εμπειρίες των προηγούμενων δεκαετιών. Με βάση την ιδρυτική συνθήκη της Mercosur, μια πρώτη περίοδος τεσσάρων χρόνων ( ) καθορίσθηκε ως το απαραίτητο πρώτο στάδιο της όλης διαδικασίας, κατά το οποίο μια ζώνη ελεύθερου εμπορίου μεταξύ των κρατών μελών έπρεπε να δημιουργηθεί.

17 Στόχοι της MERCOSUR Το 1995 τέθηκε ως η χρονιά ορόσημο για τη δημιουργία της τελωνειακής ένωσης (με την εφαρμογή κοινού εξωτερικού δασμολογίου) ενώ, σε ένα γενικότερο πλαίσιο, τέθηκε και ως παράλληλος στόχος η μετατροπή της τελωνειακής ένωσης σε μια κοινή αγορά. Για να πραγματοποιηθούν όλα τα παραπάνω αποφασίστηκαν συγκεκριμένες πολιτικές που θα έπρεπε να ακολουθηθούν: - Μια αυτοματοποιημένη, βαθμιαία και συνεχής φιλελευθεροποίηση του εμπορίου μεταξύ των κρατών μελών. - Η εφαρμογή ενός προκαθορισμένου κοινού εξωτερικού δασμολογίου (CERT). - Ο συντονισμός των μακροοικονομικών πολιτικών. - Μια σειρά 24 ειδικών μέτρων για συγκεκριμένους ευαίσθητους τομείς όπως για παράδειγμα οι αυτοκινητοβιομηχανίες. Παράλληλα, όμως, με το εμπορικό και οικονομικό σκέλος της συνεργασίας η Mercosur έθεσε ως επιπλέον στόχο την προάσπιση (των αδύναμων τότε) δημοκρατικών καθεστώτων.

18 Οργανωτική διάρθρωση της MERCOSUR H Συνθήκη της Asuncion (1991) καθιέρωσε δύο βασικά διακυβερνητικά όργανα: To Συμβούλιο για την Κοινή Αγορά το οποίο αποτελείται από τους υπουργούς οικονομικών και εξωτερικών και είναι το ανώτερο όργανο λήψης αποφάσεων, επιφορτισμένο με τη χάραξη πολιτικής της MERCOSUR και την επιτήρηση της εφαρμογής των κανόνων της Asuncion. Η προεδρία του Συμβουλίου εναλλάσσεται μεταξύ των κρατών μελών σε εξαμηνιαία βάση ενώ οι αποφάσεις λαμβάνονται με ομοφωνία (consensus). Επίσης σε τακτική βάση (πάνω από δύο φορές ετησίως) πραγματοποιούνται σύνοδοι κορυφής. Την Ομάδα της Κοινής Αγοράς, ενός εκτελεστικού σώματος το οποίο συντονίζεται από τους υπουργούς εξωτερικών των κρατών μελών, επιφορτισμένο να λαμβάνει μέτρα για την τήρηση της συνθήκης και την εφαρμογή των αποφάσεων του Συμβουλίου. Κάθε κράτος μέλος αποστέλλει τεχνοκράτες από το υπουργείο εξωτερικών, το υπουργείο οικονομικών και την Κεντρική Τράπεζα. Η ομάδα συνεδριάζει τουλάχιστον κάθε τρίμηνο υπο το συντονισμό του κράτους που έχει την προεδρία του Συμβουλίου. Η λήψη αποφάσεων γίνεται με ομοφωνία. Την καθημερινή λειτουργία της ένωσης διαχειρίζεται μια γραμματεία που βρίσκεται στο Μοντεβίδεο, και που υποστηρίζεται από ομάδες εργασίας και ad hoc ομάδες.

19 Οργανωτική διάρθρωση της MERCOSUR Το Δεκέμβριο του 1994 το Πρωτόκολλο του Ούρο Πρέτο (Ouro Preto) συμπληρώνει το οργανόγραμμα της Mercosur, προσθέτοντας ακόμα 2 όργανα συμβουλευτικού χαρακτήρα: την Κοινή Κοινοβουλευτική Επιτροπή (Joint Parliamentary Commission) και το Συμβουλευτικό Οικονομικό και Κοινωνικό Φόρουμ (Economic and Social Advisory Forum). Η Κοινή Κοινοβουλευτική Επιτροπή είναι επιφορτισμένη με την κατάρτιση και υποβολή προτάσεων στο Συμβούλιο για τη δημιουργία ενός Κοινοβουλίου της MERCOSUR και για την περαιτέρω εξέλιξη της διαδικασίας ολοκλήρωσης της MERCOSUR. Το Κοινοβούλιο της MERCOSUR είναι παρόμοιο με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ως προς τη διάρθρωσή του με πολύ λιγότερες, όμως, αρμοδιότητες και δικαιοδοσίες. Ουσιαστικά αποτελεί τη μετεξέλιξη της Κοινής Κοινοβουλευτικής Επιτροπής, και αποτελεί το μέσο για τη μεγαλύτερη συμμετοχή των εθνικών κοινωνιών στα περιφερειακά δρώμενα (για να καλύψει το δημοκρατικό έλλειμμα). Το κοινοβούλιο συνεδρίασε για πρώτη φορά το 2007 αλλά ακόμη δεν διαθέτει τη δυνατότητα ψήφισης υποχρεωτικών νόμων και κανόνων ενώ τα μέλη του δεν εκλέγονται άμεσα. Παράλληλα, αποφασίστηκε το 2002 η θέσπιση ενός μόνιμου δικαστηρίου επίλυσης των ενδοπεριφερειακών διενέξεων.

20 Η υπεροχή της Βραζιλίας Η κοινή αγορά των χωρών του Νότου (Mercosur) είναι αρκετά ασύμμετρη όσων αφορά στις σχέσεις ισχύος μεταξύ τους. Η υπεροχή της Βραζιλίας (κατ αντιστοιχία με την υπεροχή των ΗΠΑ στη NAFTA) είναι αδιαμφισβήτητη. Από τη δημιουργία της, η MERCOSUR εξαρτιόταν από τα συμφέροντα της Βραζιλίας, η οποία έχει μια μακροχρόνια προοπτική της μεγάλης χώρας. Από μια γεωστρατηγική προοπτική, η Βραζιλία χρησιμοποιεί τη MERCOSUR ως πολιτική και οικονομική συμμαχία για να αντιμετωπίσει άλλες δυνάμεις.

21 Η Κοινότητα των Άνδεων (CAN) Η Κοινότητα των Άνδεων αποτελεί μία περιφερειακή ολοκλήρωση (τελωνειακή ένωση) χωρών της Νοτίου Αμερικής με διακηρυγμένο γενικό στόχο την ειρήνη και τη συνεργασία στην περιοχή. Το 2006 άρχισε να λειτουργεί η Κοινή Αγορά (παρουσιάζει πολλά χαρακτηριστικά κοινής αγοράς αλλά δεν υπάρχουν ακόμα πλήρως οι τέσσερις ελευθερίες). Ιδρύθηκε το 1969 ως Σύμφωνο των Άνδεων (ANDEAN Pact) με τη συνθήκη της Καρθαγένης από πέντε χώρες. Τη Βολιβία, το Περού, τον Ισημερινό, τη Χιλή και την Κολομβία. Το 1973 στο σύμφωνο εντάσσεται και η Βενεζουέλα η οποία όμως αποχωρεί το 2006 (λόγω της στενότερης σχέσης που ανέπτυξε με τη MERCOSUR). Επίσης το 1976 αποχώρησε από το σχήμα η Χιλή (μετά από πρωτοβουλία του Πινοσέτ). Έτσι σήμερα μέλη είναι η Βολιβία, η Κολομβία, το Εκουαδόρ και το Περού. Το 1996 με το Πρωτόκολλο του Trujillo το Σύμφωνο των Άνδεων μετονομάστηκε σε Κοινότητα των Άνδεων. Το 2001 δημιουργήθηκε το κοινό διαβατήριο των Άνδεων το οποίο έδωσε τη δυνατότητα στους πολίτες των κρατών μελών να κυκλοφορούν σε αυτές χωρίς visa.

22 Η Κοινότητα των Άνδεων (CAN)

23 Στόχοι της Κοινότητας των Άνδεων Επιμέρους καταστατικοί στόχοι του Συμφώνου είναι - Η προώθηση της αρμονικής ανάπτυξης των κρατών μελών μέσω της ολοκλήρωσης και της οικονομικής και κοινωνικής συνεργασίας - Η επιτάχυνση της οικονομικής ανάπτυξης και της απασχόλησης. - Η συνεργασία των κρατών μελών προς την κατεύθυνση δημιουργίας μίας Κοινής Αγοράς - Η μείωση των ανισοτήτων μεταξύ των κρατών μελών - Η ενίσχυση του ρόλου της Κοινότητας στη διεθνή οικονομία

24 Οργανωτική διάρθρωση του συμφώνου των Άνδεων Με το πέρασμα των ετών νέες ανάγκες παρουσιάστηκαν, νέες συμφωνίες υπογράφτηκαν, δημιουργήθηκαν διάφοροι θεσμοί και όργανα. Το οργανόγραμμα της Κοινότητας των Άνδεων δίνει την αίσθηση ότι πρόκειται για ένα ανεξάρτητο κράτος με τα προεδρικά του συμβούλια, τον πρόεδρό του, την κεντρική του τράπεζα, το δικαστήριο και το πανεπιστήμιό του. Το «Προεδρικό Συμβούλιο των Άνδεων» και είναι το βασικό όργανο λήψης αποφάσεων που δίνει της κατευθύνσεις πολιτικής της Κοινότητας. Το Προεδρικό Συμβούλιο συνέρχεται μία φορά το χρόνο συνήθως στο έδαφος της προεδρεύουσας χώρας, θέση στην οποία εναλλάσσονται κάθε χρόνο οι χώρες μέλη. Το «Συμβούλιο των Υπουργών των Εξωτερικών». Ο ρόλος του είναι να διαχειρίζεται τα θέματα της εξωτερικής πολιτικής σύμφωνα με τις αποφάσεις του Προεδρικού Συμβουλίου και συγκαλείται δύο φορές το χρόνο.

25 Οργανωτική διάρθρωση του συμφώνου των Άνδεων Η Επιτροπή της Κοινότητας των Άνδεων αποτελεί το εκτελεστικό όργανο της Κοινότητας το οποίο συντονίζει και βοηθά το έργο άλλων επιτροπών και φορέων, επιβλέπει την εφαρμογή της Ιδρυτικής Συνθήκης και αποτελεί το συνδετικό κρίκο μεταξύ των μελών. Αποτελείται από τέσσερις αντιπροσώπους των κρατών μελών εκ των οποίων ένας είναι ο Πρόεδρος της. Η Γενική Γραμματεία παρακολουθεί και εποπτεύει την εφαρμογή των αποφάσεων των άλλων οργάνων και παρέχει τεχνική υποστήριξη στα υπόλοιπα όργανα της Κοινότητας. Έχει επίσης την αρμοδιότητα για την εκπόνηση μελετών και τη διατήρηση της συνεργασίας μεταξύ των μελών. Επικεφαλής της είναι ο Γενικός Γραμματέας ο οποίος εκλέγεται από το Συμβούλιο των Υπουργών Εξωτερικών με ομοφωνία και διατηρεί το αξίωμα του για πέντε χρόνια. Η έδρα της Γενικής Γραμματείας είναι μόνιμη και βρίσκεται στην πρωτεύουσα του Περού, τη Λίμα. Η Κοινότητα των Άνδεων διαθέτει και κοινοβούλιο το οποίο ιδρύθηκε το 1979, τη «Βουλή των Άνδεων» που βρίσκεται στην Μπογκοτά της Κολομβίας. Αποτελείται από πέντε μέλη (συμμετέχει και η Χιλή) τα οποία εκλέγονται άμεσα για μία περίοδο πέντε ετών.

26 Οργανωτική διάρθρωση του συμφώνου των Άνδεων Το Κοινοτικό Δικαστήριο ιδρύθηκε το 1979 και εδρεύει στην πρωτεύουσα του Ισημερινού, Κίτο. Αρμοδιότητά του είναι η επίλυση διαφορών των κρατών μελών που προκύπτουν βάσει των συνθηκών της Κοινότητας. Οι δικαστές επιλέγονται από τα κράτη μέλη για θητεία έξι ετών. Αναπτυξιακή Τράπεζα των Άνδεων-Λατινικής Αμερικής (Andean Development Corporation Development Bank of Latin America) (Corporação Andina de Fomento CAF). - Ιδρύθηκε το 1966 και άρχισε να λειτουργεί επίσημα το 1970 στο Καράκας της Βενεζουέλας. - Σήμερα έχει 19 κράτη μέλη (17 από την Λατινική Αμερική και την Καραϊβική και την Ισπανία και την Πορτογαλία) καθώς και 13 ιδιωτικές τράπεζες της περιοχής. - Στόχος της είναι η προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης και της περιφερειακής ολοκλήρωσης μέσω της χρηματοδότησης έργων του ιδιωτικού και του δημοσίου τομέα και της παροχής τεχνικής βοήθειας. Η CAF είναι μία από τις βασικής πηγές πολυμερούς αναπτυξιακής χρηματοδότησης στην περιοχή

27 Οργανωτική διάρθρωση του συμφώνου των Άνδεων Το Αναπτυξιακό Ταμείο Λατινικής Αμερικής (Latin American Reserve Fund - FLAR) ιδρύθηκε το 1976 ως Αναπτυξιακό Ταμείο των Άνδεων (Andean Reserve Fund - ARF) από τις κυβερνήσεις της Βολιβίας, της Κολομβίας, του Εκουαδόρ και της Βενεζουέλας βάσει της συμφωνίας της Καρθαγένης. - Σκοπός του είναι η παροχή χρηματοδοτικής βοήθειας σε κράτη μέλη που αντιμετωπίζουν ανισορροπίες στο ισοζύγιο τρεχουσών πληρωμών τους. - Το 1988 αποφασίστηκε η διεύρυνση του Ταμείου επιτρέποντας τη συμμετοχή και άλλων χωρών της Λατινικής Αμερικής. Έτσι από το 1991 ονομάστηκε Αναπτυξιακό Ταμείο Λατινικής Αμερικής. - Σήμερα στο Ταμείο πέρα από τις τέσσερις χώρες των Άνδεων συμμετέχουν και η Κόστα Ρίκα, η Ουρουγουάη και η Βενεζουέλα. - Έδρα του είναι η Μπογκοτά της Κολομβίας. - Το Ταμείο διατηρεί στενές σχέσεις με τους θεσμούς της Κοινότητας των Άνδεων και την Αναπτυξιακή Τράπεζα. Τέλος η Κοινότητα διαθέτει το Πανεπιστήμιο των Άνδεων Σιμόν Μπολιβάρ με έδρα τη Σούκρε της Βολιβίας και παραρτήματα σε άλλες πόλεις της Κοινότητας.

28 Οργανωτική διάρθρωση του συμφώνου των Άνδεων Κοινή Αγορά: Η (σχεδόν) Κοινή Αγορά της Κοινότητας ενώ τυπικά ιδρύθηκε το 1969 άρχισε να λειτουργεί το 1993 ως Ζώνη Ελεύθερων Συναλλαγών και το 1995 ως Τελωνειακή Ένωση. - Σήμερα το 100% των προϊόντων που παράγονται εντός της Κοινότητας κυκλοφορούν αδασμολόγητα στα κράτη μέλη της. - Επίσης από το 2005 οι πολίτες των κρατών μελών μπορούν να κυκλοφορούν ελεύθερα σε αυτά με τις εθνικές τους ταυτότητες. - Από το 2001 είχε δημιουργηθεί ένα κοινό διαβατήριο για τα τέσσερα κράτη μέλη.

29 Σχέσεις με τη MERCOSUR Η κοινότητα των Άνδεων και η MERCOSUR είναι τα δύο βασικά εμπορικά μπλοκ στη Νότια Αμερική. Τον Απρίλιο του 1998 οι δύο ενώσεις υπόγραψαν μία συμφωνία πλαίσιο για τη δημιουργία μίας ελεύθερης ζώνης συναλλαγών μεταξύ τους και ξεκίνησαν τις διαπραγματεύσεις οι οποίες βρίσκονται ακόμη σε εξέλιξη. - Το πρώτο στάδιο της συμφωνίας αυτή προέβλεπε την υπογραφή συμφωνιών της Κοινότητας των Άνδεων με κάθε κράτος μέλος της MERCOSUR ξεχωριστά και της MERCOSUR με κάθε μέλος της Κοινότητας αντίστοιχα. - Το 2004 με την υπογραφή τη Διακήρυξης του Cuzco στο Περού ξεκίνησε η προσπάθεια δημιουργίας ενός ευρύτερου οργανισμού της Κοινότότητας Εθνών της Νότιας Αμερικής (Comunidad Sudamericana de Naciones - CSN), με δώδεκα κράτη μελη. - Το 2005 ξεκίνησαν οι συναντήσεις κορυφής του νέου οργανισμού ο οποίος το 2007 μετονομάστηκε σε Ένωση των Νοτιοαμερικανικών Εθνών South American Nations (UNASUR) ο οποίος επιδιώκει βαθύτερη ολοκλήρωση στα πρότυπα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι τελευταίες εξελίξεις (2018) δείχνουν ότι ο οργανισμός δεν προχωρά όπως αναμενόταν και περίπου τα μισά κράτη μέλη έκαναν αναστολή της ιδιότητάς τους ως μέλη. - Αξίζει να σημειωθεί ότι σε όλη αυτή την περίοδο η Κοινότητα των Άνδεων και η MERCOSUR συνεχίσουν να υφίστανται και να λειτουργούν ανεξάρτητα.

30 Σχέσεις με τη MERCOSUR

31 ASEAN Η Ένωση των Κρατών της Νοτιοανατολικής Ασίας (Association of Southeast Asian Nations ASEAN) ιδρύθηκε το 1969 και αποτελεί μια από τις παλαιότερες περιφερειακές συνεργασίες στον κόσμο και θεωρείται ως ένας από τους πιο πετυχημένους περιφερειακούς οργανισμούς παγκοσμίως, ιδιαίτερα αν θεωρήσουμε ως επιτυχία την αντοχή στο χρόνο και την αναγνωρισιμότητα μιας περιφερειακής ένωσης. Η ASEAN αποτελείται από δέκα κράτη μέλη: - Βιετνάμ, - Ινδονησία, - Καμπότζη, - το Λάος, - Μαλαισία, - Μπρούνεϊ, - Μυανμάρ, - Σιγκαπούρη, - Ταϊλάνδη - Φιλιππίνες. Από αυτά, τα πέντε (η Ινδονησία, η Μαλαισία, η Σιγκαπούρη, η Ταϊλάνδη και οι Φιλιππίνες) αποτέλεσαν τον ιδρυτικό πυρήνα, ενώ τα υπόλοιπα (το Βιετνάμ, η Καμπότζη, το Λάος, η Μυανμάρ και το Μπρούνεϊ) εισχώρησαν σταδιακά.

32 ASEAN

33 Στόχοι της ASEAN Η ιδρυτική διακήρυξη της ASEAN το 1967 εστίαζε στη διατήρηση της ειρήνης και της σταθερότητας της περιοχής της Νοτιοανατολικής Ασίας. Σε μεγάλο βαθμό πίσω από τη δημιουργία του ASEAN βρισκόταν ο φόβος της «κομμουνιστικής απειλής». Οι στόχοι βάσει της διακήρυξης ήταν: Η επιτάχυνση της οικονομικής ανάπτυξης, της κοινωνικής πρόοδου και της πολιτιστικής ανάπτυξης στην περιοχή μέσω κοινών εγχειρημάτων σε κλίμα ισότητας και συνεργασίας με σκοπό την δημιουργία μίας εύφορης και ειρηνικής κοινότητας των Εθνών της ΝΑ Ασίας. Η προώθηση της περιφερειακής ειρήνης και σταθερότητας μέσω του σεβασμού του δικαίου και της τήρησης των αρχών του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών. Η προώθηση της ενεργού συνεργασίας και της αμοιβαίας βοήθειας σε θέματα κοινού ενδιαφέροντος στο οικονομικό, πολιτιστικό, τεχνικό, επιστημονικό και διοικητικό πεδίο. Η παροχή αλληλοβοήθειας με τη μορφή κατάρτισης και ερευνητικών υποδομών σε εκπαιδευτικό, επαγγελματικό τεχνικό και διοικητικό επίπεδο. Η συνεργασία για την αποτελεσματικότερη χρήση της γεωργίας και της βιομηχανίας, την επέκτασης του εμπορίου, τη βελτίωση των υποδομών μεταφορών και επικοινωνιών και τη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των πολιτών. Η προώθηση των σπουδών Νοτιοανατολικής Ασίας. Η διατήρηση στενής και ωφέλιμης συνεργασίας με τους υφιστάμενους διεθνείς και περιφερειακούς οργανισμούς με παρόμοιους στόχους και αρχές

34 Στόχοι της ASEAN Με την πάροδο του χρόνου και με τη λήξη των πολέμων στην περιοχή ο ASEAN διευρύνθηκε σε μέλη και σε πεδίο παρέμβασης. Πλέον πέρα από την ειρήνη και την ασφάλεια επεκτεινόταν και σε οικονομικά ζητήματα με αφετηρία - τη διακήρυξη για τη δημιουργία μιας ζώνης ελεύθερου εμπορίου ( ) ανάμεσα στα κράτη μέλη της και αργότερα - τη μετατροπή της σε μια οικονομική ένωση (ASEAN Vision 2020, 1997). Παράλληλα, η ASEAN έθεσε ως στόχο την περαιτέρω εμβάθυνσή της και σε πολιτικό επίπεδο, πέραν των διαφόρων διακηρύξεων υπέρ της ειρηνικής συνύπαρξης (1971), της απόρριψης των πυρηνικών όπλων (1997) και της πρωτοβουλίας για τη σύνταξη ενός συντάγματος (2003).

35 Οργανωτική διάρθρωση της ASEAN Σύνοδος Κορυφής της ASEAN (ASEAN Summit): Αποτελεί το κύριο όργανο αποφάσεων της Ένωσης. Περιλαμβάνει όλους τους αρχηγούς των κρατών μελών. Συνεδριάζει μια φορά το χρόνο και διαθέτει πρόεδρο και αντιπρόεδρο, οι οποίοι εκλέγονται κυκλικά. Πριν από κάθε Σύνοδο Κορυφής πραγματοποιείται μια Κοινή Υπουργική Συνάντηση (Joint Ministerial Meeting), η οποία απαρτίζεται από τους Υπουργούς Εξωτερικών και Οικονομικών των κρατών μελών και έχει ως αποστολή το συντονισμό και την προετοιμασία των θεμάτων που θα συζητηθούν στο ετήσιο Συμβούλιο. Η Συνάντηση των Υπουργών (ASEAN Ministerial Meeting): Περιλαμβάνει όλους τους Υπουργούς Εξωτερικών των κρατών μελών. Πραγματοποιείται και αυτή σε ετήσια βάση. Παράλληλα, πραγματοποιούνται συμβούλια με διαφορετικούς υπουργούς ανάλογα με τα ανά περίπτωση θέματα προς συζήτηση (π.χ. οικονομικών, ενέργειας, περιβάλλοντος κτλ.).

36 Οργανωτική διάρθρωση της ASEAN Για την καλύτερη λειτουργία της Ένωσης και των συμβουλίων της, λειτουργούν 29 επιτροπές αξιωματούχων και 122 τεχνικές επιτροπές οι οποίες προετοιμάζουν διάφορες προτάσεις που αναμένεται στη συνέχεια να συζητηθούν στα συμβούλια των υπουργών και στη Διάσκεψη της ASEAN. Ο Γενικός Γραμματέας της ASEAN, ο οποίος εκλέγεται κάθε πέντε χρόνια, προΐσταται της κεντρικής γραμματείας και ο ρόλος του είναι η παρακολούθηση και ο συντονισμός των δραστηριοτήτων της Ένωσης.

37 Οργανωτική διάρθρωση της ASEAN Κύρια όργανα της ASEAN είναι, επίσης, τα Συμβούλια AIA (ASEAN Investment Area) και AFTA (ASEAN Free Trade Area). Τα Συμβούλια αυτά είναι υπεύθυνα για την παρακολούθηση της πορείας απελευθέρωσης των επενδύσεων και εμπορίου αντίστοιχα στην περιοχή της ASEAN, ενώ παράλληλα καταθέτουν προτάσεις για την επιτάχυνση της διαδικασίας και την υπέρβαση προβλημάτων που προκύπτουν. Στο πλαίσιο του συντονισμού των δραστηριοτήτων της ASEAN ανάμεσα στα ετήσια συμβούλια των υπουργών, λειτουργεί η Διαρκής Επιτροπή (ASEAN Standing Committee) η οποία έχει ως πρόεδρο τον εκάστοτε Υπουργό Εξωτερικών του κράτους μέλους που προεδρεύει της ASEAN. Παράλληλα, με σκοπό την υποστήριξη των εξωτερικών της σχέσεων, η ASEAN έχει δημιουργήσει επιτροπές αποτελούμενες από τους πρεσβευτές των κρατών μελών στις εξής πόλεις τους εξωτερικού: Γενεύη, Ισλαμαμπάντ, Καμπέρα, Λονδίνο, Μόσχα, Νέο Δελχί, Νέα Υόρκη, Οτάβα, Ουάσιγκτον, Ουέλινγκτον, Παρίσι, Πεκίνο, Σεούλ και Τόκιο. Τέλος, η ASEAN διατηρεί ή σχηματίζει κατά περίπτωση διάφορες επιτροπές για τρέχοντα θέματα ενώ έχει δημιουργήσει πολλά δίκτυα συνεργασίας με φορείς από όλα τα κράτη μέλη. Στο πλαίσιο αυτό διατηρεί ανοικτό διάλογο και με 53 Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις (ΜΚΟ) που δρουν εντός της Ένωσης.

38 Πορεία ολοκλήρωσης της ASEAN Στην 9 η σύνοδο κορυφής του ASEAN οι ηγέτες των κρατών μελών του διακύρηξαν τη βούλησή τους για τη δημιουργία μία Κοινότητας. Στη 12η σύνοδο κορυφής το 2007 έθεσαν ως στόχο τη δημιουργία της κοινότητας αυτής ως το Στη σχετική διακήρυξη του Cebu όρισαν πως η Κοινότητα αυτή θα αποτελείται από τρεις πυλώνες. Την Κοινότητα Πολιτικής και Ασφάλειας (ASEAN Political-Security Community), Την Οικονομική Κοινότητα (ASEAN Economic Community) και την Κοινωνική και Πολιτιστική Κοινότητα (ASEAN Socio-Cultural Community). Ο Χάρτης του ASEAN τέθηκε σε ισχύ το 2008 και έδωσε νομική προσωπικότα κάνοντας τον και επίσημα οργανισμό. Στον Χάρτη κωδικοποιούνται οι νόρμες, κανόνες και αρχές του οργανισμού θέτονται στόχοι για τη δημιουργία της Κοινότητα.

39 Πορεία ολοκλήρωσης της ASEAN Κοινή αγορά. Ο ASEAN βρίσκεται σε πορεία δημιουργίας κοινής αγοράς η οποία θα επιτρέπει εκτός από το ελεύθερο εμπόριο αγαθών και το ελεύθερο εμπόριο υπηρεσιών, μετακίνησης κεφαλαίων και ανθρώπων (προγραμματιζόταν να ολοκληρωθεί το 2015). - Μέχρι στιγμης έχουν υπογραφτεί μία σειρά από συμφωνίες για την προστασία του εμπορίου υπηρεσιών και των επενδύσεων. - Αυτή τη στιγμή λειτουργεί η ιδρυθείσα από το 1992 Ασιατική Ζώνη Ελευθέρων Συναλλαγών (Asian Free Trade Agreement AFTA) η οποία δεν έχει εφαρμόσει ακόμη κοινό εξωτερικό δασμολόγιο. Νομισματική ένωση. Η ιδεά δημιουργίας μιας νομισματικής ένωσης στην περιοχή του ASEAN ξεκίνησε στα μέσα της δεκαετίας του 1990 πριν τη χρηματοπιστωτική κρίση του 1997 στην περιοχή. Προς το παρόν μένει ως ιδέα δημιουργίας ενός καλαθιού νομισμάτων Asian Currency Unit (ACU) στα πρότυπα του ευρωπαϊκου ECU που προηγήθηκε του ευρώ.

40 Το Συμβούλιο των Χωρών της Βαλτικής Θάλασσας(CBSS) Το Συμβούλιο των Χωρών της Βαλτικής Θάλασσας (CBSS, Council of the Baltic Sea States) συνεστάθη με πρωτοβουλία της Γερμανίας και της Δανίας τον Μάρτιο του 1992 στην Κοπεγχάγη από δέκα χώρες: τη Γερμανία, τη Δανία, την Εσθονία, τη Λετονία, τη Λιθουανία, τη Νορβηγία, την Πολωνία, την Ρωσία, τη Σουηδία και την Φινλανδία. Το 1995 προστέθηκε και η Ισλανδία ως ενδέκατο μέλος ενώ ειδική σχέση μέλους έχει και η Ευρωπαϊκή Ένωση. Το Συμβούλιο των Χωρών της Βαλτικής περικλείει ένα τεράστιο δυναμικό από άποψη γεωγραφικής έκτασης, ανθρωπίνων πόρων, πρώτων υλών, παραγωγικότητας και εμπορίου. Η στρατηγική σημασία της Βαλτικής Συνεργασίας ήταν ιδιαίτερα υψηλή για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Πέρα από τις σπουδαίες οικονομικές ευκαιρίες που προσέφερε, η Βαλτική αποτελούσε και ζώνη συνάντησης της Ένωσης με τη Ρωσία, και, υπό συγκεκριμένες συνθήκες, έδαφος για την οικοδόμηση μίας ρεαλιστικής και αποδοτικής σχέσης. Στο πλαίσιο αυτό, οι Βρυξέλλες προώθησαν μία σειρά από πρωτοβουλίες για την επέκταση της συνεργασίας ΕΕ - Συμβουλίου της Βαλτικής. Σε μεγάλο βαθμό μπορεί να θεωρηθεί ότι το Συμβούλιο λειτούργησε ως ένα μέσο προετοιμασίας της ανατολικής διεύρυνσης της Ευρωπαΐκής Ένωσης.

41

42 Στόχοι του Συμβουλίου των Χωρών της Βαλτικής Θάλασσας Ως στόχος του Συμβουλίου ορίστηκε η καθοδήγηση και ο συντονισμός των μελών του ώστε να προωθήσουν την οικονομική ανάπτυξη και τον οικονομικό εκσυγχρονισμό της περιοχής της Βαλτικής. Απώτερη αποστολή της συνεργασίας ήταν η απεξάρτηση των χωρών της Βαλτικής από τη ρωσική οικονομία και η σύνδεσή τους με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Στο πλαίσιο αυτό, οι χώρες του Συμβουλίου δεσμεύτηκαν στις εξής κατευθύνσεις: - Ενίσχυση των δημοκρατικών θεσμών μέσω στενής συνεργασίας με το Γραφείο Δημοκρατικών Θεσμών του ΟΑΣΕ στη Βαρσοβία, με το Συμβούλιο της Ευρώπης και άλλους οργανισμούς που δραστηριοποιούνται στο πεδίο της προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. - Αμοιβαία στήριξη και συνεργασία στον οικονομικό και τεχνολογικό τομέα ως απαραίτητη προϋπόθεση για τη σταθεροποίηση των εθνικών οικονομιών. - Συνεργασία σε ανθρωπιστικές δραστηριότητες και ιατροφαρμακευτική περίθαλψη. - Κοινή αντιμετώπιση των προβλημάτων που συνδέονται με τη μετανάστευση. - Προστασία του περιβάλλοντος. - Συντονισμό της πολιτικής στον ενεργειακό τομέα, συμπεριλαμβανομένης της προαγωγής της ασφάλειας στη χρήση πυρηνικής ενέργειας, και υποστήριξη του Διεθνούς Συνδέσμου Ατομικής Ενέργειας (IAEA, International Atomic Energy Agency). - Καλλιέργεια κοινής περιφερειακής συνείδησης μέσω της συνεργασίας στον εκπαιδευτικό και πολιτιστικό τομέα και μέσω της ανάπτυξης του τουρισμού. - Εξάλειψη των εμποδίων επικοινωνίας μέσω της επέκτασης των συγκοινωνιακών και τηλεπικοινωνιακών δικτύων.

43 Οργανωτική διάρθρωση του Συμβουλίου των Χωρών της Βαλτικής Θάλασσας Αξίζει να σημειωθεί, ότι η πολυμερής συνεργασία στα πλαίσια του Συμβουλίου της Βαλτικής βασίζεται σε διμερείς συμφωνίες μεταξύ των χωρών που συμμετέχουν σε αυτό. Το Συμβούλιο είναι άτυπο και συνιστά μάλλον μία πλατφόρμα χαλαρής συνεργασίας χωρίς μεγάλη θεσμική εμβάθυνση. Ως κινητήριος μοχλός λειτουργεί το Συμβούλιο των Υπουργών Εξωτερικών, που συνέρχεται μία φορά τον χρόνο, ενώ η χώρα που αναλαμβάνει κάθε φορά να οργανώσει τη σύνοδο επιφορτίζεται με συναφείς γραμματειακές υποχρεώσεις. Τακτικά συναντώνται οι υπουργοί των χωρών του CBSS, οι οποίοι, ανάλογα με το χαροφυλάκιό τους, καλούνται να συζητήσουν συγκεκριμένα θέματα κοινού ενδιαφέροντος. Μία Επιτροπή Ανώτερων Αξιωματούχων (CSO, Committee of Senior Officials) πραγματοποιεί εμβόλιμες συνόδους μεταξύ δύο διασκέψεων των υπουργών εξωτερικών προκειμένου να εντοπίσει τα θέματα που εμπίπτουν στα ενδιαφέροντα και στις δυνατότητες δράσης του Συμβουλίου και να συντάξουν σχετικές αναφορές για τους αρμόδιους υπουργούς.

44 Οργανωτική διάρθρωση του Συμβουλίου των Χωρών της Βαλτικής Θάλασσας Για τους επιμέρους τομείς, στους οποίους επικεντρώνει το ενδιαφέρον του ο οργανισμός, λειτουργούν ειδικές ομάδες εργασίας (Working Groups). Από το 2008 λειτουργεί μόνιμη γραμματεία του Συμβουλίου στη Στοκχόλμη της Σουηδίας η οποία είναι επιφορτισμένη με την υπόστήριξη των οργάνων του Συμβουλίου καθώς και μία σειρά από άλλες εκτελεστικές λειτουργίες (συντονισμός δράσεων, πληροφόρηση και επικοινωνία κ.λπ).

45 Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας Ευξείνου Πόντου (ΟΣΕΠ) Ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας Ευξείνου Πόντου (Organization of the Black Sea Economic Cooperation-BSEC) ιδρύθηκε το 1992 ως άτυπη συνεργασία μετά από πρωτοβουλία της Τουρκίας και μετεξελίχθηκε σε διεθνή οικονομικό οργανισμό το Οι βασικοί διακηρυγμένοι στόχοι του οργανισμού είναι οι ακόλουθοι: - Η διευκόλυνση της εισόδου και της ελεύθερης διακίνησης των επιχειρήσεων στα κράτη μέλη του οργανισμού. - Η προσπάθεια απλοποίησης των γραφειοκρατικών και άλλων προϋποθέσεων ώστε να γίνει ευκολότερη και αποδοτικότερη η κάθε πρωτοβουλία για δημιουργία μικτών επιχειρησεων, αντιπροσωπειών υποκαταστημάτων κ.λπ. - Η εγκαθίδρυση ενός συστήματος ανταλλαγής πληροφοριών μεταξύ κρατών μελών για τις δυνατότητες συμμετοχής σε κρατικές προμήθειες, διαγωνισμούς, επενδυτικά προγράμματα κ.λπ. - Η δημιουργία μίας αναπτυξιακής Τράπεζας με στόχο τη χρηματοδότηση των εμπορικών, βιομηχανικών, επενδυτικών κ.λπ συναλλαγών των κρατών μελών. Στον BSEC συμμετέχουν 12 κράτη της ευρύτερης περιοχής του Ευξείνου Πόντου (Αζερμπαϊτζάν, Αλβανία, Αρμενία, Βουλγαρία, Γεωργία, Ελλάδα, Μολδαβία, Ουκρανία, Ρουμανία, Ρωσική Ομοσπονδία, Σερβία και Τουρκία). Άλλες 13 χώρες και οργανισμοί μετέχουν επίσης με το καθεστώς του παρατηρητή. Η Ελλάδα έγινε το δέκατο μέλος του Οργανισμού τον Ιούνιο του 1995.

46

47 Οργανωτική διάρθρωση του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας Ευξείνου Πόντου Η διακυβερνητική συνεργασία του Οργανισμού συντονίζεται από εξάμηνη κυλιόμενη Προεδρία την οποία αναλαμβάνουν τα κράτη-μέλη με αλφαβητική σειρά και υποστηρίζεται διοικητικά από τη Μόνιμη Διεθνή Γραμματεία, με έδρα την Κωνσταντινούπολη και με επικεφαλής Γενικό Γραμματέα. Την εν λόγω θέση κατέχει από την ο Πρέσβυς ε.τ. Μιχαήλ Χριστίδης, η θητεία του οποίου διαρκεί μέχρι την Βασικά όργανα του οργανισμού είναι: Το Συμβούλιο των Υπουργών Εξωτερικών Υποθέσεων που είναι το ανώτερο όργανο λήψης αποφάσεων και συγκαλείται κάθε εξάμηνο. Η Επιτρολή των Ανωτέρων Υπάλλήλων η οποία είναι εκτελεστικό όργανο, αντιπροσωπεύει το Συμβούλιο και συνέρχεται τέσσερις φορές το χρόνο. Περαιτέρω, ως συνδεδεμένα όργανα του Οργανισμού έχουν αναγνωριστεί και λειτουργούν η Κοινοβουλευτική Συνέλευση (αντιπροσωπεύει τα εθνικά κοινοβούλια των κρατών μελών) και το Επιχειρηματικό Συμβούλιο (αποτελείται από αντιπροσώπους των επιχειρηματικών κοινοτήτων των Κρατών Μελών), με έδρα την Κωνσταντινούπολη που συντονίζουν την διακοινοβουλευτική συνεργασία και την επιχειρηματική συνεργασία αντιστοίχως,

48 Οργανωτική διάρθρωση του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας Ευξείνου Πόντου H Τράπεζα Εμπορίου και Αναπτύξεως Ευξείνου Πόντου, ως χρηματοδοτικός μηχανισμός του Οργανισμού, και το Διεθνές Κέντρο Μελετών Ευξείνου Πόντου, με έδρα την Αθήνα, ως συντονιστικό όργανο της διεπιστημονικής συνεργασίας. Στη διάθεση του Οργανισμού βρίσκεται το Ταμείο Αναπτύξεως Προγραμμάτων, το οποίο βασίζεται στις εθελοντικές συνεισφορές των κρατών μελών με σκοπό την δυνατότητα χρηματοδοτήσεως φορέων προερχόμενων από τα κράτη μέλη για την εκπόνηση προ-μελετών σκοπιμότητας προγραμμάτων αναπτυξιακού χαρακτήρα.

49 Τράπεζα Εμπορίου και Ανάπτυξης του Εύξεινου Πόντου Η Τράπεζα Εμπορίου και Ανάπτυξης του Εύξεινου Πόντου (Black Sea Trade and Development Bank BSTDB) ιδρύθηκε το 1998 με έδρα την Θεσσαλονίκη ως αναπτυξιακό και χρηματοδοτικό ίδρυμα για τά κράτη μέλη του BSEC. Γενικότερη επιδίωξη της Τράπεζας είναι η ουσιαστική συμβολή της στην ανάπτυξη των οικονομικών συναλλαγών των κρατών μελών για την οικονομική ευημερία των πολιτών της ευρύτερης περιοχής μέσω της χρηματοδότησης διάφορων αναπτυξιακών έργων. Στο πλαίσιο αυτό η Τράπεζα: - Έχει τη δυνατότητα να βοηθά και να προωθεί τη διακίνηση κεφαλαίων μεταξών των κρατών μελών. - Χρηματοδοτεί παραγωγικά έργα και επιχειρήσεις στις συμβεβλημένες χώρες. - Συνεργάζεται με διεθνή αναπτυξιακά ινστιτούτα και εθνικά χρηματοδοτικά ιδρύματα των κρατών μελών. - Ιδρύει ειδικά κεφάλαια για ειδικούς σκοπούς που αποφασίζονται από το διοικητικό συμβούλιο. - Αναλαμβάνει έρευνες για την προώθηση της οικονομικής ανάπτυξης της περιοχής. - Προωθεί επενδύσεις σε κοινωνικοοικονομικά έργα, άλλοτε παρέχοντας εγγύηση και άλλοτε οικονομική κάλυψη στο δημόσιο και στον ιδιωτικό τομέα. Μέλη της Τράπεζας δεν είναι μόνο τα κράτη μέλη του ΟΣΕΠ αλλά και επιμέρους χρηματοπιστωτικά ιδρύματα τους.

50 Ευρωπαϊκή Ζώνη Ελευθέρων Συναλλαγών (EFTA) Στη δεκαετία του 1960 η ΕΟΚ είχε ήδη καθιερωθεί ως μια περίπτωση πετυχημένης οικονομικής ενοποίησης μεταξύ των 6 χωρών που συμμετείχαν αρχικά στο σχηματισμό της. Με πρωτοβουλία της Αγγλίας, η οποία είχε επιλέξει αρχικά να μην συμμετάσχει στην ΕΟΚ, επτά Ευρωπαϊκές χώρες αποφάσισαν να συμπράξουν στο σχηματισμό ζώνης ελεύθερου εμπορίου (free trade area) για βιομηχανικά προϊόντα. Το 1966 οι επτά χώρες: Μεγάλη Βρετανία, Αυστρία, Δανία, Νορβηγία, Σουηδία, Ελβετία και Πορτογαλία σχηματίζουν την Ευρωπαϊκή Ζώνη Ελευθέρων Συναλλαγών (ΕΖΕΣ) - (European Free Trade Association - EFTA) με την κατάργηση των περιορισμών και εμποδίων στις μεταξύ τους συναλλαγές βιομηχανικών προϊόντων. Κάθε χώρα διατήρησε το δικό της δασμολογικό σύστημα έναντι τρίτων χωρών. Φαίνεται ότι ένας από τους κύριους λόγους σχηματισμού της EFTA ήταν να αποτελέσει τη βάση για διαπραγματεύσεις με την ΕΟΚ για να πραγματοποιηθεί ένα ευρύτερο ευρωπαϊκό σχήμα οικονομικής συνεργασίας, μια ευρωπαϊκή δηλαδή ζώνη ελευθέρου εμπορίου.

51

52 Ευρωπαϊκή Ζώνη Ελευθέρων Συναλλαγών (EFTA) Στο μεταξύ, η Αγγλία το 1961 άρχισε διαπραγματεύσεις για την είσοδο της στην ΕΟΚ. Στις αρχές της δεκαετίας του 1970, όλα τα μέλη της ΕΖΕΣ είχαν εκφράσει την επιθυμία εισόδου στην ΕΟΚ ή κάποιας μορφής συνεργασίας με αυτήν. Το 1973 η Αγγλία και Δανία προστέθηκαν στα μέλη της ΕΟΚ και η Πορτογαλία το Το 1994 και μετά διαπραγματεύσεις δύο ετών, η ΕΟΚ και η EFTA συμφώνησαν για το σχηματισμό της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Περιοχής ή του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου (ΕΟΧ). Σκοπός του ΕΟΧ ήταν να επιτρέψει στις χώρες της EFTA να συμμετάσχουν στην Ευρωπαϊκή Κοινή Αγορά χωρίς να χρειαστεί να γίνουν μέλη της ΕΟΚ. Η Ελβετία επέλεξε να μη γίνει μέλος του ΕΟΧ αλλά να συνδεθεί την Ευρωπαίκή Κοινή Αγορά μέσω διμερών συμφωνιών. Με την ένταξη στην Ε. Ένωση της Σουηδίας, Αυστρίας και Φινλανδίας το 1995, η EFTA έχει τέσσερα μέλη, την Ελβετία, Ισλανδία, Λιχτενστάιν και Νορβηγία.

53 Ευρωπαϊκή Ζώνη Ελευθέρων Συναλλαγών (EFTA) Το Συμβούλιο της EFTA είναι το ανώτατο όργανο λήψης αποφάσεων και συνεδριάζει συνήθως οκτώ φορές το χρόνο σε επίπεδο μόνιμων απεσταλμένων και δύο φορές το χρόνο σε επίπεδο υπουργών. Κάθε κράτος μέλος διαθέτει μία ψήφο αλλά οι αποφάσεις λαμβάνονται συνήθως με πλειοψηφία. Η Γραμματεία της EFTA με έδρα τη Γενεύη και παραρτήματα στις Βρυξέλλες (προκειμένου να διευθετούνται καλύτερα τα θέμτα που αφορούν στον ΕΟΧ) και στο Λουξεμβούργο. Της γραμματείας προίσταται ο Γενικός Γραμματέας ο οποίος επικουρείται από δύο αναπληρωτές Γενικούς Γραμματείς. Τέλος το Στατιστικό Γραφείο της EFTA με έδρα στο Λουξεμβούργο (έδρα της Eurostat) είναι επιφορτισμένο με την εναρμόνιση της διάρθρωσης των στατιστικών στοιχείων των κρατών μελών της EFTA με αυτά της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

54