ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΜΕΣΣΗΝΗΣ

Transcript

1 ΔΗΜΟΣ ΜΕΣΣΗΝΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΜΕΣΣΗΝΗΣ Α ΦΑΣΗ: ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ- ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2011

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ... 2 ΕΠΙΤΕΛΙΚΗ ΣΥΝΟΨΗ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΚΑΙ ΧΡΟΝΟΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΟΜΑΔΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΡΓΟΥ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΣΥΝΕΝΩΣΗΣ ΘΕΣΗ ΚΑΙ ΕΚΤΑΣΗ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΔΙΑΙΡΕΣΗ ΔΗΜΟΤΙΚΕΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ ΕΚΤΑΣΗ ΣΥΝΘΕΣΗ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ (ΦΥΛΟ ΗΛΙΚΙΑ) ΕΠΙΠΕΔΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΝΟΙΚΟΚΥΡΙΑ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΣΤΟ ΝΟΜΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΦΥΣΙΟΓΝΩΜΙΑ ΚΑΙ ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ ΘΕΣΗ ΚΑΙ ΓΕΝΙΚΗ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΥΔΑΤΙΚΟ ΔΥΝΑΜΙΚΟ ΧΛΩΡΙΔΑ ΠΑΝΙΔΑ ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΤΕΡΕΩΝ & ΥΓΡΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ Η ΟΙΚΙΣΤΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΕΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΒΑΣΙΚΕΣ ΥΠΟΔΟΜΕΣ ΔΙΚΤΥΑ ΔΙΚΤΥΑ ΜΕΤΑΦΟΡΏΝ (ΟΔΙΚΑ ΔΙΚΤΥΑ ΣΙΔΗΡΟΔΡΟΜΙΚΑ ΔΙΚΤΥΑ ΕΝΑΕΡΙΑ ΔΙΚΤΥΑ ΥΔΆΤΙΝΑ ΔΙΚΤΥΑ) ΣΥΓΚΟΙΝΩΝΙΑΚΟ ΔΙΚΤΥΟ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ Σελ 2

3 ΔΙΚΤΥΑ ΥΔΡΕΥΣΗΣ ΑΠΟΧΕΤΕΥΣΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΕΣ ΥΠΟΔΟΜΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ, ΠΑΙΔΕΙΑ, ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ ΥΠΟΔΟΜΕΣ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΥΠΟΔΟΜΕΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΕΣ ΥΠΟΔΟΜΕΣ ΑΘΛΗΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΕΣ ΥΠΟΔΟΜΕΣ ΤΟΠΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ ΔΙΑΡΘΡΩΣΗ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ / ΑΝΕΡΓΙΑΣ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟΙ ΤΟΜΕΙΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΚΑΙ ΕΝΤΟΠΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΚΡΙΣΙΜΩΝ ΖΗΤΗΜΑΤΩΝ ΤΟΠΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ (SWOT ΑΝΑΛΥΣΗ) ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΝΟΜΙΚΩΝ ΤΟΥ ΠΡΟΣΩΠΩΝ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΚΑΙ ΤΩΝ ΝΟΜΙΚΩΝ ΤΟΥ ΠΡΟΣΩΠΩΝ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΕΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΩΝ ΒΑΣΙΚΩΝ ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΩΝ, ΤΩΝ ΑΠΟΚΕΝΤΡΩΜΕΝΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΑΥΤΟΤΕΛΩΝ ΤΜΗΜΑΤΩΝ/ΓΡΑΦΕΙΩΝ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΤΕΧΝΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ, ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΑΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΚΑΘΑΡΙΟΤΗΤΑΣ & ΥΔΡΕΥΣΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΚΕΠ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΠΑΙΔΙΚΩΝ ΣΤΑΘΜΩΝ ΑΠΟΚΕΝΤΡΩΜΕΝΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΑΥΤΟΤΕΛΕΣ ΤΜΗΜΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ, ΠΑΙΔΕΙΑΣ, ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ, ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ ΑΥΤΟΤΕΛΗ ΤΜΗΜΑΤΑ/ΓΡΑΦΕΙΑ ΜΕΤΑΦΕΡΟΜΕΝΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΑΠΟ ΤΗ Ν.Α ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΠΑΙΔΕΙΑΣ, ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΙ ΠΟΡΟΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΥΠΟΔΟΜΕΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΚΑΠΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ «ΒΟΗΘΕΙΑ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ» Σελ 3

4 3.4.3 ΚΛΗΡΟΔΟΤΗΜΑ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΧΙΩΤΗ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΙΔΡΥΜΑ- ΜΟΥΣΕΙΟ ΧΑΡΑΚΤΙΚΗΣ «ΤΑΚΗ ΚΑΤΣΟΥΛΙΔΗ» ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΦΙΛΑΡΜΟΝΙΚΗ & ΔΗΜΟΤΙΚΟΣ ΧΟΡΕΥΤΙΚΟΣ ΟΜΙΛΟΣ ΜΕΣΣΗΝΗΣ ΜΕΣΣΗΝΗΣ ΑΡΧΑΙΑ ΜΕΣΣΗΝΗ ΕΝΙΑΙΑ ΣΧΟΛΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΜΟΝΑΔΩΝ ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΔΗΜΟΥ ΜΕΣΣΗΝΗΣ ΕΝΙΑΙΑ ΣΧΟΛΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΜΟΝΑΔΩΝ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΔΗΜΟΥ ΜΕΣΣΗΝΗΣ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΑ ΝΠΔΔ, ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΥΔΡΕΥΣΗΣ ΑΠΟΧΕΤΕΥΣΗΣ ΔΗΜΟΥ ΜΕΣΣΗΝΗΣ (ΔΕΥΑΜ) Κ.Ε.Α.ΔΗ.Μ ΜΟΝΟΠΡΟΣΩΠΗ ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΙΑ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟΔΡΟΜΙΟΥ ΜΕΣΣΗΝΗΣ Α.Ε Ο.Τ.Α ΑΠΟΓΡΑΦΗ ΚΙΝΗΤΗΣ ΚΑΙ ΑΚΙΝΗΤΗΣ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ ΔΗΜΟΤΙΚΩΝ ΕΝΟΤΗΤΩΝ ΑΚΙΝΗΤΗ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑ ΚΙΝΗΤΗ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗ - ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΑ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΥΠΟΔΟΜΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΝΕΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΞΥΠΗΡΕΤΗΣΗ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΗ & ΤΩΝ ΔΗΜΟΤΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΣΗΜΕΙΩΝ ΑΣΥΡΜΑΤΗΣ ΕΥΡΥΖΩΝΙΚΗΣ ΠΡΟΣΒΑΣΗΣ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ (PUBLIC HOTSPOTS) ΔΡΑΣΕΙΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΣΗΜΕΙΩΝ ΠΡΟΣΒΑΣΗΣ ΨΗΦΙΑΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΜΕΣΣΗΝΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΜΕΣΣΗΝΗΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΚΑΙ ΕΝΤΟΠΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΚΡΙΣΙΜΩΝ ΖΗΤΗΜΑΤΩΝ ΕΣΩΤΕΡΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΔΗΜΟΥ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΕΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΕΣ ΤΟ ΟΡΑΜΑ ΚΑΙ ΟΙ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ Η ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΓΕΝΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1: ΑΠΟΓΡΑΦΗ ΚΙΝΗΤΗΣ ΚΑΙ ΑΚΙΝΗΤΗΣ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ ΔΗΜΟΤΙΚΩΝ ΕΝΟΤΗΤΩΝ Σελ 4

5 ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΑΙΠΕΙΑΣ ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΑΡΙΣΤΟΜΕΝΟΥΣ ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΑΝΔΡΟΥΣΑΣ ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΒΟΥΦΡΑΔΟΣ ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΙΘΩΜΗΣ ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΠΕΤΑΛΙΔΙΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΤΡΙΚΟΡΦΟΥ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 2: ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΙ ΔΕ ΜΕΣΣΗΝΗΣ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 3: ΠΗΓΕΣ- ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Σελ 5

6 ΕΠΙΤΕΛΙΚΗ ΣΥΝΟΨΗ Το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα του νέου Δήμου Μεσσήνης συνιστά ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα τοπικής και οργανωτικής - λειτουργικής ανάπτυξης για την περίοδο , σε εναρμόνιση με τις κατευθύνσεις αναπτυξιακού σχεδιασμού σε περιφερειακό και εθνικό επίπεδο. Ειδικότερα, αποτελεί ένα πλαίσιο στρατηγικών στόχων και προτεραιοτήτων που εξειδικεύονται σε δράσεις με ορίζοντα τριετίας, για την προώθηση της τοπικής ανάπτυξης και την αναβάθμιση της οργάνωσης των υπηρεσιών του Δήμου. Είναι το πρώτο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα που καταρτίζεται μετά την εφαρμογή του προγράμματος Καλλικράτης και συνεπώς η πρώτη προσπάθεια να παρουσιαστεί η περιοχή ως ενιαίος Δήμος ο οποίος επιπρόσθετα αναλαμβάνει καινούργιες αρμοδιότητες από την πρώην Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση. Το όραμα της Δημοτικής Αρχής θέτει στο επίκεντρο τον άνθρωπο το δημότη, τη βελτίωση του επιπέδου ζωής του την αναβάθμιση των συνθηκών διαβίωσης. Με την παροχή ποιοτικών υπηρεσιών αξιοποιώντας το ανθρώπινο δυναμικό του και τη διαρκή συνεργασία με τον πολίτη, όλους τους φορείς και τους Δήμους της Ευρώπης των Περιφερειών, στοχεύει στην δημιουργία ενός περιβάλλοντος που θα προσφέρει αίσθημα ασφάλειας, και κοινωνικής συνοχής. Με σεβασμό στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και στην πολιτιστική κληρονομιά κάθε περιοχής θα αναπτύξει δράσεις που θα αναδείξουν το Δήμο σε ένα ζωντανό κύτταρο πολιτισμού. Θα δημιουργήσει τις προϋποθέσεις προσέλκυσης νέων επενδύσεων και επισκεπτών. Προς αυτή την κατεύθυνση θα δραστηριοποιηθεί τόσο στο Δημόσιο Τομέα (υποδομές) όσο και στον Ιδιωτικό Τομέα (ιδιωτικές επενδύσεις). Οι αναπτυξιακοί πυλώνες του Δήμου μας είναι τρεις και ιεραρχούνται ως εξής: α) στήριξη της γεωργοκτηνοτροφικής και αλιευτικής παραγωγής β) ενίσχυση των μεταποιητικών επιχειρήσεων και της προώθησης του μοντέλου επιχειρηματία αγρότη γ) προώθηση της τουριστικής ανάπτυξης και της παροχής υπηρεσιών. Με έμφαση στη δημιουργία νέων υποδομών αλλά και την συντήρηση βελτίωση των υπαρχουσών, μέσω χρηματοδοτικών προγραμμάτων (ΕΣΠΑ κ.α.), με σεβασμό προς το περιβάλλον, έχει ως μοναδικό στόχο την βελτίωση των συνθηκών ζωής του δημότη, την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και την οικονομική ανάπτυξη του Δήμου. Οι 6 Στρατηγικοί Άξονες που επιλέγονται για την υλοποίηση του οράματος και της αποστολής του Δήμου αφορούν στα εξής: 1. Περιβάλλον και Ποιότητα Ζωής με έμφαση στις Υποδομές, για την βελτίωση του υφιστάμενου δομημένου περιβάλλοντος και τη διατήρηση του χαρακτήρα των χωριών καθώς συνδέονται άμεσα με την ποιότητα ζωής των κατοίκων του νέου Δήμου. Σελ 6

7 Στον Τομέα της ΧΩΡΟΤΑΞΙΑΣ, ενδεικτικά έργα που θα αποτελέσουν το βασικό πυλώνα του άξονα αποτελεί η εναρμόνιση των υπό εκπόνηση ΣΧΟΟΑΠ Αιπείας, Πεταλιδίου και Ιθώμης με το ΓΠΣ της Μεσσήνης, η έναρξη των διαδικασιών για την πολεοδόμηση του παραλιακού μετώπου και η προώθηση των διαδικασιών εκπόνησης ΣΧΟΟΑΠ όλων των άλλων Δημοτικών Ενοτήτων. Παράλληλα, σε εξέλιξη βρίσκονται αναπλάσεις και αναβαθμίσεις κοινοχρήστων χώρων. Στον Τομέα των ΥΠΟΔΟΜΩΝ: βελτίωση, συντήρηση και επέκταση του δημοτικού οδικού δικτύου καθώς και διανοίξεις-συντηρήσεις αγροτικών δρόμων, βελτιώσεις και επεκτάσεις δικτύων ύδρευσης, αποχέτευσης, εγκαταστάσεις βιολογικών καθαρισμών, κατασκευή εγγειοβελτιωτικών έργων, έργων λιμενικών και αντιδιαβρωτικής προστασίας. Προώθηση κατασκευής βασικών οδικών αξόνων όπως: Ριζόμυλος Κορώνη Μεσσήνη Εύα Βαλύρα και Λάμπαινα Αρχαία Μεσσήνη Καλαμάτα Μεσσήνη Ριζόμυλος Πύλος Μεθώνη Έργα Ύδρευσης Αποχέτευσης αλλά και κατασκευή μικρότερων οδικών αξόνων Σ αυτήν την τελευταία κατηγορία ενδεικτικά αναφέρουμε έργα που η Δημοτική Αρχή προωθεί την κατασκευή τους μέσω του μοναδικού αυτή τη στιγμή χρηματοδοτικού προγράμματος, δηλαδή, του ΕΣΠΑ. Πιο συγκεκριμένα έχουν ήδη ενταχθεί έργα όπως: «Κατασκευή εξωτερικού δικτύου ύδρευσης για ενίσχυση υδρευτικών αναγκών από πηγές Αγίου Παύλου προς τοπικές κοινότητες και δημοτική κοινότητα Μεσσήνης του Δήμου Μεσσήνης», το οποίο θα υλοποιηθεί από το Δήμο Μεσσήνης στο ύψος των και από τη ΔΕΥΑΜ στο ύψος των , «Αντικατάσταση εσωτερικού δικτύου ύδρευσης τ.κ. Μηλιωτίου» προϋπολογισμού , «Βελτίωση οδού Βελίκα - Νεοχώρι» προϋπολογισμού , «Οδικό δίκτυο Δροσιά Κουρτάκι Βλάση Άγιοι Απόστολοι» προϋπολογισμού , «Αποχέτευση ακαθάρτων και εγκατάσταση επεξεργασίας λυμάτων παραλιακής ζώνης Πεταλιδίου» προϋπολογισμού ,25. Έχουν υποβληθεί προτάσεις για χρηματοδότηση και αναμένεται η αξιολόγησή τους για τα κάτωθι έργα: «Έργα συλλογής, επεξεργασίας και διάθεσης λυμάτων παραλιακών οικισμών τέως Δήμου Αίπειας (Έργα αποχέτευσης και βιολογικού καθαρισμού)» προϋπολογισμού , «Αποχέτευση ακαθάρτων και βιολογικός καθαρισμός τοπικών κοινοτήτων Αρσινόης και Αρχαίας Μεσσήνης δημοτικής ενότητας Ιθώμης Δήμου Μεσσήνης» προϋπολογισμού , «Προμήθεια και εγκατάσταση αυτόνομων φωτοσυστημάτων σύγχρονης τεχνολογίας στο Δήμο Μεσσήνης» προϋπολογισμού , «Αξιοποίηση ΑΠΕ Δράσεις εξοικονόμησης ενέργειας με στόχο την ενεργειακή αναβάθμιση του 2 ου και 4 ου Δημοτικού Σχολείου Μεσσήνης» προϋπολογισμού ,24, «Αξιοποίηση ΑΠΕ Δράσεις εξοικονόμησης ενέργειας με στόχο την ενεργειακή αναβάθμιση του Δημοτικού Σχολείου Λογγά» προϋπολογισμού ,67. Θα υποβληθούν προτάσεις για χρηματοδότηση για τα κάτωθι έργα: «Συλλογή μεταφορά και επεξεργασία λυμάτων με τεχνητούς υγροτόπους των οικισμών Αβραμιού Λευκοχώρας» προϋπολογισμού , «Βελτίωση δημοτικού δρόμου Καλαμάκι Αχλαδοχώρι Σελ 7

8 Μαθία Λυκίσσα» προϋπολογισμού περίπου Επιδίωξη της Δημοτικής Αρχής αποτελεί και η αντιδιαβρωτική προστασία των ακτών των δημοτικών ενοτήτων Αίπειας και Πεταλιδίου. Για την Δημοτική Ενότητα Αίπειας ήδη έχουν εκπονηθεί οι απαραίτητες μελέτες. Έργα πολιτισμού: Ο Δήμος θα στηρίξει την συνέχιση του ανασκαφικού έργου της Αρχαίας Μεσσήνης. Θα συμβάλει στην διεκδίκηση της συνέχισης των έργων αναστήλωσης στο Ανδρομονάστηρο, Κάστρο Ανδρούσας και Σαμαρίνας και προώθηση διαδικασιών αναστήλωσης και ανάδειξης όλων των υπολοίπων μνημείων πολιτιστικής κληρονομιάς. Παράλληλα θα ολοκληρώσει τις μελέτες ηλεκτροφωτισμού των μνημείων σε συνεργασία με τις Εφορείες Αρχαιοτήτων. 2. Ανάπτυξη Γεωργοκτηνοτροφικής Παραγωγής και Αλιείας με στόχο την υποστήριξη της αλιευτικής δραστηριότητας, την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των παραγόμενων γεωργοκτην/κών προϊόντων και την ενθάρρυνση δημιουργίας μονάδων μεταποίησης-τυποποίησης. Δημιουργία Γραφείου Αγροτικής Ανάπτυξης για την υποστήριξη των Αγροτών, Κτηνοτρόφων και Αλιαίων: σε προγράμματα για την ενημέρωση των νέων αγροτών και παραγωγών για τις παραδοσιακές και εναλλακτικές καλλιέργειες, την ενίσχυση της δράσης συνεταιριστικών οργανώσεων, την δημιουργία ελαιοκομικού περιβαλλοντικού πάρκου, θεματικού πάρκου αρωματικών φυτών καθώς και ενέργειες για την υποστήριξη της χονδροελιάς Καλαμών, του σύκου, της πατάτας και των οπωροκηπευτικών γενικά, της σταφίδας, του κρασιού, της κτηνοτροφίας και αλιείας. Γενικότερα η Δημοτική Αρχή θέλει να διαδραματίσει καθοριστικό συντονιστικό ρόλο και να παρέχει υποστήριξη στους Αγρότες Κτηνοτρόφους Αλιείς για στοχευμένη παραγωγή ποιοτικών προϊόντων, καθώς και προβολή τους, για καλύτερη διάθεση και βελτίωση του εισοδήματος των παραγωγών. Στον τομέα της καλύτερης διάθεσης παραμένει ο στόχος ίδρυσης Δημοτικής Αγοράς χονδρικής λιανικής, αλλά και εκθεσιακού χώρου. 3. Στήριξη της Τοπικής Οικονομίας και της Απασχόλησης, με έμφαση στο Δευτερογενή και Τριτογενή Τομέα αποσκοπώντας στην ενίσχυση της μεταποίησης τυποποίησης αγροτικών προϊόντων, στην αύξηση της επισκεψιμότητας και στην ανάπτυξη της περιοχής ως σημαντικό τουριστικό πόλο έλξης. Βασικός Πυλώνας του τρίτου αυτού άξονα είναι η ανάπτυξη του παραλιακού μετώπου Μπούκα- Νέα Κορώνη και η σπουδαιότητα του Αρχαιολογικού Χώρου της Αρχαίας Μεσσήνης και των υπολοίπων θρησκευτικών μνημείων, η ύπαρξη των οποίων προσδίδει στην Μεσσήνη μοναδικό συγκριτικό πλεονέκτημα για την ανάπτυξη του τουρισμού και των εναλλακτικών μορφών του (θρησκευτικός, αγροτουρισμός, περιηγητικός). Έργα ενδεικτικά προς αυτή την κατεύθυνση αποτελούν η πολεοδόμηση της περιοχής του παραλιακού μετώπου της Μπούκας και η χωροταξική οργάνωση όλου του παραλιακού μετώπου από Μπούκα έως Νέα Κορώνη και φυσικά και όλης της ενδοχώρας, η ανάπτυξη συνεργασιών για την ανάδειξη των αρχαιολογικών χώρων και μνημείων (Αρχαία Μεσσήνη, Ιερά Μονή Βουλκάνου, Ανδρομονάστηρο, Σαμαρίνα κτλ), η σύνταξη σχεδίου τουριστικής ανάπτυξης και σχεδίου ολοκληρωμένης προβολής, ανάδειξης των χώρων/μνημείων αξιοποιώντας απόλυτα τις νέες τεχνολογίες. Χαρακτηριστικά σημεία Σελ 8

9 τουριστικού ενδιαφέροντος τα οποία θα πρέπει να αναδειχθούν επίσης, είναι το Πολυλίμνιο, το ποτάμι της Καρυάς και αξιόλογα μνημεία πολιτιστικής κληρονομιάς όπως τα μονοπάτια του όρους Ιθώμης και Λυκοδήμου, βρύσες, κρήνες, γεφύρια κλπ, σ όλο τον Καλλικρατικό Δήμο Μεσσήνης. 4. Ενίσχυση Κοινωνικής Πολιτικής, Παιδείας, Πολιτισμού και Αθλητισμού, με στόχο την ανάπτυξη κοινωνικών δικτύων προστασίας, την παροχή ποιοτικών εκπαιδευτικών υπηρεσιών, το σεβασμό στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και στην πολιτιστική κληρονομιά κάθε περιοχής, την βελτίωση των χώρων άθλησης αλλά και την υλοποίηση δράσεων και προγραμμάτων μαζικού αθλητισμού και δια βίου μάθησης. Η ύπαρξη και παραχώρηση στο Δήμο της εκμετάλλευσης του σημαντικού για την περιοχή Αεροδρομίου της Τριόδου έχει πολλαπλή αξία αφού με την δημιουργία του Κέντρου Μηχανοκίνητου Αθλητισμού, πέραν του αθλητικού τουρισμού που θα προσελκυθεί, θα δημιουργηθούν χώροι όπου θα προωθούνται τοπικά προϊόντα, ενώ παράλληλα θα υπάρχει ένας χώρος όπου θα αναπτυχθούν δράσεις αθλητικών σωματείων και φίλων του αθλητισμού συμβάλλοντας έτσι στην ισόρροπη ανάπτυξη της περιοχής. Στον τομέα της κοινωνικής πολιτικής, δράσεις όπως το πρόγραμμα «Βοήθεια στο Σπίτι», τα ΚΑΠΗ θα ενισχυθούν και οι κοινωνικές δομές τους θα αναβαθμιστούν. Θα γίνουν προσπάθειες ώστε τα υφιστάμενα Κέντρα Υγείας να βελτιωθούν με νέες υπηρεσίες (ΔΕ Μεσσήνης) και θα επιδιώξουμε την άμεση λειτουργία του Κέντρου Υγείας Αίπειας και του Περιφερειακού Ιατρείου Πεταλιδίου, καθώς και όπου αλλού υπάρχει ανάγκη για υποδομή υγείας. Στον τομέα του Πολιτισμού η σημαντικότατη ύπαρξη του Αρχαιολογικού Χώρου της Αρχαίας Μεσσήνης και άλλων μνημείων της περιοχής θα διαδραματίσουν αξιόλογο ρόλο μετατροπής του Δήμου σε ζωντανό κύτταρο πολιτισμού. 5. Βελτίωση της Διοικητικής Ικανότητας του Δήμου για την παροχή Αναβαθμισμένων Υπηρεσιών προς τους πολίτες αλλά και την ίδια του την εσωτερική οργάνωση και λειτουργία. Βασικός πυλώνας όχι μόνο του άξονα αυτού αλλά όλων των στρατηγικών προτεραιοτήτων της Δημοτικής Αρχής αποτελεί ο άνθρωπος-δημότης με την βελτίωση του επιπέδου ζωής του και την αναβάθμιση των παρεχόμενων υπηρεσιών προς αυτόν. Οι δράσεις για την επίτευξη του παραπάνω στόχου περιλαμβάνουν την εσωτερική αναδιοργάνωση των υπηρεσιών του Δήμου στα πλαίσια των αυξημένων αρμοδιοτήτων που μεταβιβάζονται με το πρόγραμμα ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗΣ, την εκπαίδευση του προσωπικού στις νέες τεχνολογίες ώστε να μειωθεί ο χρόνος παροχής υπηρεσιών προς τον πολίτη, καθώς και η δημιουργία ολοκληρωμένης διαδραστικής διαδικτυακής πύλης η οποία θα αποτελεί δυναμικό στοιχείο επικοινωνίας με τους δημότες και τους πολίτες του κόσμου για κάθε είδους πληροφόρηση. 6. Δημιουργία Συνεργασιών και Ανάπτυξη της Εξωστρέφειας σε κρίσιμες παρεμβάσεις οι οποίες ενισχύουν την θέση του Δήμου σε τοπικό, περιφερειακό, εθνικό και διεθνές επίπεδο. Ενδεικτικές δράσεις αυτού του άξονα περιλαμβάνουν την Διαδημοτική συνεργασία με τον Δήμο Πύλου - Νέστορος για την ανάπτυξη του δάσους στο όρος Μαγκλαβά καθώς και με τον Δήμο Οιχαλίας Σελ 9

10 για την αξιοποίηση του ποταμού «Μαυροζούμενα». Προβλέπεται συνεργασία επίσης με τις αρμόδιες εφορείες αρχαιοτήτων για τον Αρχαιολογικό Χώρο της Αρχαίας Μεσσήνης, με το Γενικό Νοσοκομείο Καλαμάτας, την Ιερά Μητρόπολη Μεσσηνίας και Ευρωπαϊκούς Δήμους και Οργανισμούς στα πλαίσια Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων (Interreg κτλ) με στόχο την δημιουργία στενών δεσμών συνεργασίας και ανταλλαγής-μεταφοράς τεχνογνωσίας. Τέλος, προώθηση διαδικασιών αδελφοποίησης με Δήμους ανά τον κόσμο και ενεργοποίηση υφιστάμενων αδελφοποιήσεων όπως με τον Δήμο Messina της Ιταλίας κ.α., με στόχο το αμοιβαίο συμφέρον των δύο περιοχών. Σελ 10

11 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η εφαρμογή του Προγράμματος «ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗΣ» από την 1/1/11, διαμορφώνει μια καινούργια πραγματικότητα στους Δήμους. Τα νέα αιρετά Οργανα όσο και οι Υπηρεσιακοί παράγοντες, χρειάζεται να αντιμετωπίσουν σε ελάχιστο χρόνο, δύο σημαντικές προκλήσεις: Να προσαρμοστούν στις νέες απαιτήσεις, σε ότι αφορά την Οργάνωση και τις Διαδικασίες που επιβάλλει το Πρόγραμμα Καλλικράτης. Να ανταποκριθούν στις πρόσθετες αρμοδιότητες που αναλαμβάνουν για την απρόσκοπτη εξυπηρέτηση πολιτών και επιχειρήσεων. Στο Νέο Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων Ν. 3463/2006 (ΦΕΚ 114/Α/2007, άρθρα 203, 207, θεσπίζεται υποχρεωτικά, η υποχρέωση κατάρτισης Επιχειρησιακών Προγραμμάτων στους ΟΤΑ α βαθμού, με πληθυσμό πάνω από κατοίκους. Νε το Νέο Νόμο 3852/2010 «ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗΣ», η παραπάνω υποχρέωση γίνεται αναγκαία. Το θεσμικό πλαίσιο στο οποίο στηρίζεται το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα του Δήμου περιλαμβάνει: Την Υ.Α (ΦΕΚ 534/Β/2007. Περιεχόμενο Δομή και τρόπος κατάρτισης Επιχειρησιακών Προγραμμάτων ΟΤΑ. Την Υ.Α (ΦΕΚ 382/Β/2011. Τροποποίηση της υπ αριθμ / Υπουργικής Απόφασης. Το Π.Δ. 185/ (ΦΕΚ 221/Α ) Οργανα και Διαδικασία Κατάρτισης, Παρακολούθησης και Αξιολόγησης των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων των ΟΤΑ. Το Π.Δ. 89/ (ΦΕΚ 213/Α/2011) Τροποποίηση του υπ' αριθμ. 185/2007 (ΦΕΚ 221Α') Προεδρικού Διατάγματος «Όργανα και διαδικασία κατάρτισης, παρακολούθησης και αξιολόγησης των επιχειρησιακών προγραμμάτων των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Ο.Τ.Α.) α' βαθμού» Είναι το πρώτο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα που καταρτίζεται μετά την εφαρμογή του προγράμματος Καλλικράτης και συνεπώς η πρώτη προσπάθεια να παρουσιαστεί η περιοχή ως ενιαίος Δήμος ο οποίος επιπρόσθετα αναλαμβάνει καινούργιες αρμοδιότητες από την πρώην Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση. Το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα του νέου Δήμου Μεσσήνης συνιστά ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα τοπικής και οργανωτικής - λειτουργικής ανάπτυξης για την περίοδο , σε εναρμόνιση με τις κατευθύνσεις αναπτυξιακού σχεδιασμού σε περιφερειακό και εθνικό επίπεδο. Ειδικότερα, αποτελεί ένα πλαίσιο στρατηγικών στόχων και προτεραιοτήτων που εξειδικεύονται Σελ 11

12 σε δράσεις με ορίζοντα τριετίας, για την προώθηση της τοπικής ανάπτυξης και την αναβάθμιση της οργάνωσης των υπηρεσιών του Δήμου. Με άλλα λόγια το επιχειρησιακό πρόγραμμα αφορά όχι μόνον στις υποδομές και τις τοπικές επενδύσεις στην περιοχή της Μεσσήνης, αλλά και στη βελτίωση της υφιστάμενης οργάνωσης και λειτουργίας του ίδιου του Δήμου, ως φορέα τοπικής αυτοδιοίκησης, στο πλαίσιο του γενικότερου περιβάλλοντος στο οποίο δρα, μεριμνώντας για τη βελτίωση της διαβίωσης των δημοτών και επισκεπτών και την παροχή ποιοτικότερων υπηρεσιών. Ουσιαστικά, το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα του Δήμου αποτελεί ένα απαραίτητο εργαλείο για την άσκηση του αναπτυξιακού του ρόλου, με τα εξής χαρακτηριστικά: α. Είναι ολοκληρωμένο πρόγραμμα τοπικής ανάπτυξης και βελτίωσης της διοικητικής ικανότητας του Δήμου: Αποτελεί πρόγραμμα αναπτυξιακών υποδομών και τοπικών επενδύσεων, αλλά και πρόγραμμα που αποσκοπεί στη βελτίωση της υφιστάμενης λειτουργίας των δημοτικών υπηρεσιών και των Νομικών Προσώπων που εποπτεύονται από το Δήμο. Είναι πρόγραμμα, πολυτομεακού χαρακτήρα, με εύρος θεματικών αντικειμένων αντίστοιχου του φάσματος των θεμάτων που απασχολούν την καθημερινή λειτουργία του Δήμου. Καλύπτει όλο το φάσμα των αρμοδιοτήτων του Δήμου και εν δυνάμει το σύνολο των τοπικών υποθέσεων. β. Αποτελεί το τετραετές πρόγραμμα δράσης του Δήμου και των Νομικών προσώπων του: Στις προτεραιότητες του προγράμματος αντανακλάται η βούληση και το όραμα της Δημοτικής Αρχής καθώς και οι προτεραιότητες του αναπτυξιακού σχεδιασμού σε περιφερειακό και εθνικό επίπεδο. Το όραμα της δημοτικής αρχής αποτυπώνεται στη στρατηγική και αναλύεται σε τετραετές πρόγραμμα δράσης του Δήμου και σε ετήσιο πρόγραμμα δράσης της κάθε υπηρεσίας του Δήμου. γ. Είναι οργανικό στοιχείο της καθημερινής λειτουργίας και διοίκησης του Δήμου και μέρος του προγραμματικού του κύκλου: Η σύνταξη του επιχειρησιακού προγράμματος είναι η αρχική φάση της διαδικασίας προγραμματισμού, παρακολούθησης και αξιολόγησης της δράσης του Δήμου. Η διαδικασία αυτή αποτελεί το διαρκές αντικείμενο ενασχόλησης των αιρετών οργάνων, των προϊσταμένων και της αρμόδιας υπηρεσίας προγραμματισμού του. δ. Υλοποιείται μέσω του ετήσιου προγράμματος δράσης του Δήμου: Σκοπός της σύνταξης του ετήσιου προγράμματος δράσης είναι η εξειδίκευση του συνολικού πενταετούς επιχειρησιακού προγράμματος σε ετήσιο πρόγραμμα των υπηρεσιών. Ο ετήσιος προγραμματισμός στοχεύει στον επιμερισμό των δράσεων του πενταετούς προγράμματος στις υπηρεσίες, οι οποίες υλοποιούν τμήματα του επιχειρησιακού προγράμματος. ε. Εκπονείται με τη συμμετοχή όλων των εμπλεκόμενων: Κατά τη διαδικασία σύνταξής του συμμετέχουν: Αιρετά όργανα, Υπηρεσιακά στελέχη, Τοπικοί φορείς και ομάδες δημοτών με σημαντικό βαθμό συμβολής στην τοπική ανάπτυξη ή/και στη λειτουργία του Δήμου, Φορείς του διοικητικού συστήματος της χώρας. στ. Αξιοποιεί δείκτες επίδοσης: Το επιχειρησιακό πρόγραμμα διατυπώνει μετρήσιμους γενικούς και ειδικούς στόχους, η επίτευξη των οποίων παρακολουθείται μέσω της αξιοποίησης συστήματος δεικτών επίδοσης. Για την παρακολούθηση της εξέλιξης της τιμής των δεικτών αξιοποιούνται τα στοιχεία (εσόδων Σελ 12

13 / δαπανών, πόρων, εκροών, αποτελεσμάτων στους αποδέκτες) που τηρούνται στις βάσεις δεδομένων του ολοκληρωμένου πληροφοριακού συστήματος ενός Δήμου. Σε επίπεδο ολοκληρωμένου σχεδιασμού, στο Δήμο έχουν υλοποιηθεί μια σειρά από επιχειρησιακά προγράμματα στο παρελθόν, που παρέχουν βοήθεια προς την κατεύθυνση αυτή. Επίσης έχουν ληφθεί υπόψη οι μελέτες οι οποίες έχουν εκπονηθεί με στόχο την βελτίωση της επιχειρησιακής ικανότητας του Δήμου και την αποδοτικότερη λειτουργία των υπηρεσιών του ώστε να συμπεριληφθούν στον εν λόγω σχεδιασμό. Σελ 13

14 1.1 ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΚΑΙ ΧΡΟΝΟΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ Με βάση την Υπουργική απόφαση (ΦΕΚ534/Β/ ) η οποία τροποποιήθηκε με την 5694/ απόφαση του ΥΠΕΣΑΗΔ καθορίστηκε το περιεχόμενο και η δομή των επιχειρησιακών προγραμμάτων των ΟΤΑ, τα οποία περιλαμβάνουν τα ακόλουθα στάδια: Στάδιο Ι: Αποτύπωση και Αξιολόγηση του Εσωτερικού και Εξωτερικού Περιβάλλοντος του Δήμου Στρατηγικός Σχεδιασμός Προετοιμασία και Οργάνωση Συνοπτική Περιγραφή και Αξιολόγηση Κατάστασης του Δήμου Συνοπτική Περιγραφή και Αξιολόγηση του Δήμου και των Νομικών Προσώπων του ως Οργανισμών Καθορισμός του Οράματος, των Στόχων, των Προτεραιοτήτων και της Αναπτυξιακής Στρατηγικής του Δήμου Στάδιο ΙΙ: Εγκριση Στρατηγικού Σχεδίου και Διαβούλευση Εγκριση του Στρατηγικού Σχεδίου και Διαδικασίες Διαβούλευσης Στάδιο ΙΙΙ: Επιχειρησιακός Σχεδιασμός Κατάρτιση Σχεδίων Δράσης Προγραμματισμός Δράσεων για το χρονικό διάστημα Οικονομικός Προγραμματισμός Δείκτες Παρακολούθησης και Αξιολόγησης του Ε.Π. Στάδιο ΙV: Τελικές Ενέργειες Ολοκλήρωση του Επιχειρησιακού Προγράμματος Η Α Φάση (παρών τεύχος) του Επιχειρησιακού Προγράμματος του Δήμου Μεσσήνης αναφέρεται στον Στρατηγικό Σχεδιασμό και περιλαμβάνει 4 κεφάλαια. Το 1 ο κεφάλαιο αποτελεί μια εισαγωγή στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα του Δήμου, τις υποχρεώσεις του, την Μεθοδολογία που ακολουθεί και την Ομάδα Διοίκησης. Το 2 ο κεφάλαιο αφορά στην παρουσίαση και αξιολόγηση των βασικών γεωγραφικών, ιστορικών, διοικητικών, δημογραφικών, οικονομικών περιβαλλοντικών και χωροταξικών χαρακτηριστικών της περιοχής του νέου Δήμου Μεσσήνης, και στην καταγραφή των τεχνικών, κοινωνικών και άλλων υποδομών του Δήμου. Έμφαση δίδεται στις σημαντικές παρεμβάσεις που έχουν ολοκληρωθεί ή βρίσκονται σε εξέλιξη την τελευταία περίοδο σε διάφορες περιοχές του Δήμου. Το κεφάλαιο ολοκληρώνεται με την περιγραφή της αναπτυξιακής φυσιογνωμίας της περιοχής και τον προσδιορισμό των κρίσιμων ζητημάτων ανάπτυξης της, που καλείται ο Δήμος να αντιμετωπίσει την επόμενη περίοδο. Σελ 14

15 Στο 3 ο κεφάλαιο περιγράφεται και αξιολογείται το εσωτερικό περιβάλλον του Δήμου Μεσσήνης και των Νομικών του Προσώπων και πιο συγκεκριμένα η οργανωτική τους δομή, οι δραστηριότητες και οι λειτουργίες που επιτελούν, η στελέχωση και η υποδομή τους και τα οικονομικά αποτελέσματα των τελευταίων ετών. Στη συνέχεια καταγράφονται τα δυνατά και αδύνατα σημεία τους και εντοπίζονται τα κρίσιμα ζητήματα εσωτερικής ανάπτυξης. Η Ά Φάση ολοκληρώνεται με το 4 ο κεφάλαιο. Σε αυτό περιγράφεται το ευρωπαϊκό, εθνικό και περιφερειακό αναπτυξιακό πλαίσιο, το οποίο μαζί με τα κρίσιμα ζητήματα ανάπτυξης που εντοπίστηκαν στα προηγούμενα κεφάλαια, αλλά και τις προτεραιότητες της Δημοτικής Αρχής και τις ευκαιρίες από το εξωτερικό περιβάλλον, θα αποτελέσουν τη βάση για τον καθορισμό του οράματος και των κατευθυντηρίων αρχών του Δήμου, που στη συνέχεια θα εξειδικευτούν σε συγκεκριμένους άξονες προτεραιότητας, μέτρα και γενικούς στόχους. Η Β Φάση αναφέρεται στον επιχειρησιακό και οικονομικό προγραμματισμό του Δήμου. Οι άξονες και τα μέτρα του Προγράμματος εξειδικεύονται σε σχέδια δράσης των υπηρεσιών του Δήμου, τα οποία θα υλοποιηθούν στη βάση συγκεκριμένου χρονικού και οικονομικού προγραμματισμού. Σελ 15

16 1.2 ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ Η διαδικασία που ακολουθήθηκε στο πλαίσιο του αναπτυξιακού προγραμματισμού, ακολουθεί πιστά τις απαιτήσεις και τις υποδείξεις των σχετικών νομοθετημάτων (αναφέρονται αναλυτικά στο τέλος του τεύχους) που αφορούν στο περιεχόμενο, στη δομή και τον τρόπο υποβολής των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων των ΟΤΑ Α Βαθμού. Αντλήθηκαν στοιχεία για την εκπόνησή του από τις υπηρεσίες και τα νομικά πρόσωπα του Δήμου, το διαδίκτυο, καθώς επίσης από τις σχετικές πηγές βιβλιογραφία όπως αναφέρονται στο τέλος του τεύχους. Ειδικότερα, η προτεινόμενη μεθοδολογία για την ολοκλήρωση του στρατηγικού σχεδιασμού, αναφέρεται σε μια διαδικασία 5 βημάτων που περιγράφονται ως εξής: Βήμα 1: Προετοιμασία και οργάνωση Το πρώτο βήμα αφορά στην προετοιμασία και οργάνωση της όλης διαδικασίας κατάρτισης του επιχειρησιακού προγράμματος, μέσω ενεργειών όπως η συγκρότηση της ομάδας έργου, η διατύπωση των αρχικών κατευθύνσεων της δημοτικής αρχής, η οργάνωση και ο προγραμματισμός του έργου και η ενημέρωση του προσωπικού των υπηρεσιών του Δήμου. Βήμα 2: Συνοπτική περιγραφή και αξιολόγηση της κατάστασης της περιοχής του Δήμου Κατά το 2ο βήμα περιγράφεται συνοπτικά η γενική, μακροσκοπική εικόνα της περιοχής του Δήμου και αναφέρονται τα γεωγραφικά, πληθυσμιακά, κοινωνικά, οικονομικά, πολεοδομικά, περιβαλλοντικά και αναπτυξιακά χαρακτηριστικά της. Στη συνέχεια αξιολογείται η κατάσταση της περιοχής και εντοπίζονται τα κρίσιμα ζητήματα τοπικής ανάπτυξης σε κάθε θεματικό τομέα («Περιβάλλον και ποιότητα ζωής», «Κοινωνική Πολιτική, Παιδεία, Πολιτισμός και Αθλητισμός», «Τοπική Οικονομία και Απασχόληση», κτλ). Για το σκοπό αυτό, η ομάδα έργου χρησιμοποιεί στατιστικά στοιχεία καθώς και στοιχεία από άλλες μελέτες που αφορούν στην περιοχή του Δήμου αλλά και πηγές όπως η βιβλιογραφία, η αρθογραφία και το διαδίκτυο. Επίσης, στελέχη του Δήμου αξιολογούν την κατάσταση στην περιοχή του Δήμου, σε συγκεκριμένα θεματικά πεδία που αντιστοιχούν στις αρμοδιότητες και την ειδικότητα τους. Τα συμβούλια της δημοτικής ενότητας και των τοπικών κοινοτήτων με απόφασή τους που λαμβάνεται ένα μήνα τουλάχιστον πριν την κατάρτιση του επιχειρησιακού και τεχνικού προγράμματος του δήμου, εισηγούνται στην εκτελεστική επιτροπή με σειρά προτεραιότητας, ανάλογα με τον επείγοντα χαρακτήρα των αναγκών των κατοίκων της περιφέρειάς τους και τις προτεραιότητες για την τοπική ανάπτυξη, τις δράσεις που πρέπει να περιλαμβάνει το επιχειρησιακό πρόγραμμα του δήμου και τα έργα που πρέπει να εκτελεστούν. Τις ανωτέρω αποφάσεις συγκεντρώνει το Τμήμα Προγραμματισμού του Δήμου. Βήμα 3: Συνοπτική περιγραφή και αξιολόγηση του Δήμου και των νομικών προσώπων του ως οργανισμών. Για τις ανάγκες του 3ου βήματος σε συνεργασία με τους προϊστάμενους του Δήμου και των Νομικών Προσώπων, περιγράφηκαν και αξιολογήθηκαν συνοπτικά τα βασικά λειτουργικά, οργανωτικά και οικονομικά χαρακτηριστικά της κάθε υπηρεσίας. Σελ 16

17 Βήμα 4: Καθορισμός της στρατηγικής και των αναπτυξιακών προτεραιοτήτων του Δήμου. Σκοποί του βήματος είναι α) η επιλογή της στρατηγικής που θα ακολουθήσει ο Δήμος μέσω του καθορισμού γενικών στόχων και πολιτικών δράσης, β) η ομαδοποίηση των γενικών στόχων σε Άξονες και Μέτρα και Δράσεις γ) η διατύπωση του οράματος και των αρχών λειτουργίας και διακυβέρνησης. Οι ενέργειες αυτές εκτελούνται από την ομάδα έργου σε συνεργασία με το τμήμα Προγραμματισμού και τη Δημοτική αρχή, με βάση τα: συμπεράσματα της αξιολόγησης του εσωτερικού και εξωτερικού περιβάλλοντος του Δήμου, το ευρωπαϊκό, εθνικό και περιφερειακό αναπτυξιακό πλαίσιο και τις προτεραιότητες της Δημοτικής Αρχής. Βήμα 5 : Έγκριση του στρατηγικού σχεδίου και διαδικασίες διαβούλευσης Το 5ο και τελευταίο βήμα για την ολοκλήρωση του Στρατηγικού Σχεδιασμού περιλαμβάνει τις εξής ενέργειες : Έγκριση του στρατηγικού σχεδίου από το Δημοτικό Συμβούλιο Το εγκεκριμένο από το Δημοτικό Συμβούλιο κείμενο στρατηγικού σχεδιασμού, τίθεται προς συζήτηση στη Δημοτική Επιτροπή Διαβούλευσης, και παράλληλα δημοσιοποιείται για διαβούλευση, τουλάχιστον επί δύο (2) εβδομάδες, με καταχώρηση στην ιστοσελίδα του Δήμου. Σύνοψη των συμπερασμάτων των διαδικασιών διαβούλευσης και ενημέρωση των αρμόδιων υπηρεσιών. Η κατάρτιση της Β Φάσης του Προγράμματος που αναφέρεται στον επιχειρησιακό και οικονομικό προγραμματισμό, θα ολοκληρωθεί με τα ακόλουθα βήματα: Βήμα 1 : Κατάρτιση σχεδίων δράσης Βήμα 2 : Πενταετής προγραμματισμός των δράσεων Βήμα 3 : Οικονομικός προγραμματισμός Βήμα 4 : Ολοκλήρωση του προγράμματος & τελικές ενέργειες Σελ 17

18 1.3 ΟΜΑΔΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΡΓΟΥ Σύμφωνα με το άρθρο 1 του Προεδρικού Διατάγματος 185/ «Όργανα και Διαδικασία κατάρτισης, παρακολούθησης και αξιολόγησης των επιχειρησιακών προγραμμάτων των Ο.Τ.Α. α βαθμού» και με την υπ αριθμ / Απόφαση Δημάρχου συγκροτήθηκε η Ομάδα Διοίκησης Έργου (ΟΔΕ) αποτελούμενη από τους: 1. Γεώργιος Αθανασόπουλος Αντιδήμαρχος 2. Πλεμμένος Παναγιώτης Διευθυντής Οικονομικών & Διοικητικών Υπηρεσιών 3. Καραμπέτσος Ανδρέας Διευθυντής Τεχνικών Υπηρεσιών 4. Γαλανάκη Πηνελόπη Υπάλληλος 5. Καραστάθη Γεωργία Υπάλληλος 6. Κουτίβας Βασίλειος Προϊστάμενος του Τμήματος Συγκοινωνιών & Κυκλοφορίας 7. Παπαδοπούλου Σταυρούλα Ειδικός Συνεργάτης 8. Αγγελόπουλος Θεόδωρος Ειδικός Συνεργάτης 9. Εταιρία Πλέγμα Α.Ε. Εξωτερικός Σύμβουλος Υπεύθυνη της διεπιστημονικής ομάδας έργου ορίζεται η κα Γαλανάκη Πηνελόπη. Σελ 18

19 2. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ Το παρόν κεφάλαιο αφορά στην παρουσίαση και αξιολόγηση των βασικών γεωγραφικών, ιστορικών, διοικητικών, δημογραφικών, οικονομικών, περιβαλλοντικών και χωροταξικών χαρακτηριστικών της περιοχής του νέου Δήμου Μεσσήνης, καθώς και στην καταγραφή των τεχνικών, κοινωνικών και άλλων υποδομών του Δήμου. Έμφαση δίδεται στις σημαντικές παρεμβάσεις που έχουν ολοκληρωθεί ή βρίσκονται σε εξέλιξη την τελευταία περίοδο σε διάφορες περιοχές του Δήμου. Το κεφάλαιο ολοκληρώνεται με την περιγραφή της αναπτυξιακής φυσιογνωμίας της περιοχής, τα συγκριτικά πλεονεκτήματα και ευκαιρίες που υπάρχουν, τις αδυναμίες και απειλές για την ανάπτυξή της και τέλος προσδιορίζονται τα κρίσιμα ζητήματα ανάπτυξής της, που καλείται ο Δήμος να αντιμετωπίσει την επόμενη περίοδο. 2.1 ΓΕΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ Ο Δήμος Μεσσήνης είναι δήμος της περιφέρειας Πελοποννήσου που συστήθηκε με το Πρόγραμμα Καλλικράτης από την συνένωση των προϋπαρχόντων δήμων Αιπείας, Ανδρούσας, Αριστομένους, Βουφράδος, Ιθώμης, Μεσσήνης, Πεταλιδίου και την κοινότητα Τρικόρφου. Έδρα του δήμου ορίστηκε η Μεσσήνη. 2.2 ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΣΥΝΕΝΩΣΗΣ Το Πρόγραμμα Καλλικράτης, ακριβέστερα Νέα Αρχιτεκτονική της Αυτοδιοίκησης και της Αποκεντρωμένης Διοίκησης - Πρόγραμμα Καλλικράτης, ονομάζεται ο ελληνικός νόμος 3852/2010, με τον οποίο μεταρρυθμίστηκε η διοικητική διαίρεση της Ελλάδας και επανακαθορίστηκαν τα όρια των αυτοδιοικητικών μονάδων, ο τρόπος εκλογής των οργάνων και οι αρμοδιότητές τους. Ενίοτε απαντάται και ως Σχέδιο Καλλικράτης, από την ονομασία που είχε πριν εισαχθεί προς συζήτηση στη Βουλή των Ελλήνων. Το πρόγραμμα ψηφίστηκε από την Ελληνική Βουλή το Μάιο του Μέρος των διατάξεών του ενεργοποιήθηκε άμεσα με τη δημοσίευσή του στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως στις 7 Ιουνίου 2010 (ΦΕΚ 87/τ.Α'/2010), ώστε να διεξαχθούν βάσει αυτών οι αυτοδιοικητικές εκλογές του ιδίου έτους. Στη πλήρη μορφή του τέθηκε σε ισχύ την 1η Ιανουαρίου Σελ 19

20 Ο «Καλλικράτης» θεωρείται συνέχεια του «Καποδίστρια» (Ν.2539/97), υπό την έννοια ότι αμφότεροι διέπονται από παρόμοια φιλοσοφία αναγκαστικής συνένωσης των υπαρχόντων μικρών δήμων σε μεγαλύτερους. Βασικές πτυχές του προγράμματος είναι η μείωση του αριθμού των δήμων και των νομικών τους προσώπων κατά περίπου 2/3, η αντικατάσταση των 57 νομαρχιών ως δευτεροβάθμιων ΟΤΑ από τις 13 περιφέρειες, η σύσταση των αποκεντρωμένων διοικήσεων, οι αλλαγές στον τρόπο χρηματοδότησης των ΟΤΑ, η αύξηση της θητείας των αυτοδιοικητικών οργάνων από 4 σε 5 έτη και η ανακατανομή των αρμοδιοτήτων κάθε βαθμού. Κριτήριο ήταν να μην υπάρχει δήμος με πληθυσμό κάτω των κατοίκων στα πολεοδομικά συγκροτήματα Αθήνας και Θεσσαλονίκης ή για την υπόλοιπη χώρα - εξαιρέσεις έγιναν μόνο για τις ορεινές περιοχές, όπου το πληθυσμιακό κατώτατο όριο τέθηκε στις και στα νησιά, όπου προκρίθηκε η λογική «ένας δήμος ανά νησί» (πλην των δύο μεγάλων, Κρήτης και Εύβοιας). Με το Πρόγραμμα Καλλικράτης επιχειρείται ο συνολικός επανασχεδιασμός των επιπέδων διακυβέρνησης, σε μια Νέα Αρχιτεκτονική της Αυτοδιοίκησης και της Αποκεντρωμένης Διοίκησης: Επαναθεμελιώνεται η πρωτοβάθμια Αυτοδιοίκηση με λιγότερους και ισχυρότερους Δήμους, ανεξαιρέτως σε όλη τη χώρα, οι οποίοι χωροθετούνται με βάση αντικειμενικά (γεωγραφικά, δημογραφικά, αναπτυξιακά, κοινωνικά, οικονομικά, λειτουργικά, πολιτιστικά, ιστορικά και χωροταξικά) κριτήρια, ικανοί να ανταποκριθούν στις σύγχρονες απαιτήσεις, να αξιοποιούν τη σύγχρονη τεχνολογία και μεθόδους διοίκησης και έτοιμοι να υποδεχθούν διευρυμένες αρμοδιότητες ιδίως από τις νομαρχιακές αυτοδιοικήσεις στους τομείς λ.χ. της παιδείας, της υγείας, της απασχόλησης, του περιβάλλοντος, των μεταφορών. Ο αριθμός των Δήμων σε όλη τη χώρα, με την εφαρμογή των κριτηρίων συνενώσεων περιορίζεται δραστικά από 1034 σε 325. Η συγκρότησή τους σε πληθυσμιακά και χωρικά μεγαλύτερες γεωγραφικές μονάδες, διευκολύνει την ανάπτυξη ενός ισχυρότερου διοικητικού συστήματος, που ικανοποιεί δύο κυρίως στόχους: Οι Δήμοι αναδεικνύονται σε ισχυρές μονάδες τοπικής ανάπτυξης και ταυτόχρονα εξελίσσονται σε αποτελεσματικούς διαχειριστές υπηρεσιών, ιδίως στην καθημερινή ζωή των πολιτών και στην ποιότητά της. Οι νέοι και ισχυροί Δήμοι αναλαμβάνουν νέες αρμοδιότητες, μαζί με τους ανθρώπινους και οικονομικούς πόρους που προέρχονται από την καταργούμενη νομαρχιακή αυτοδιοίκηση σε τομείς όπως η πρόνοια και η προστασία της δημόσιας υγείας, η ανέγερση σχολικών κτιρίων, η καταπολέμηση του κοινωνικού αποκλεισμού, η ένταξη των μεταναστών, οι πολεοδομικές εφαρμογές, ο υγειονομικός έλεγχος, η προστασία της παιδικής και της τρίτης ηλικίας, οι λαϊκές αγορές, οι αδειοδοτήσεις και ο έλεγχος πολλών τοπικών, οικονομικών και κοινωνικών δραστηριοτήτων και η πολιτική προστασία. Σελ 20

21 2.3 ΘΕΣΗ ΚΑΙ ΕΚΤΑΣΗ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ Η Μεσσηνία βρίσκεται στη νοτιοδυτική Πελοπόννησο. Περικλείεται στα βόρεια από τον ποταμό Νέδα και τα Αρκαδικά Όρη, στα ανατολικά από το όρος Ταΰγετος, στα νότια από τον Μεσσηνιακό Κόλπο και στα δυτικά από το Ιόνιο Πέλαγος. Συνορεύει στα βόρεια με το νομό Ηλείας, στα βορειοανατολικά με το νομό Αρκαδίας και στα ανατολικά με το νομό Λακωνίας. Το ψηλότερο βουνό είναι ο Ταΰγετος (2404 μ., κορυφή Προφήτης Ηλίας), τον οποίο μοιράζεται με τη Λακωνία και του οποίου η αλυσίδα συνεχίζεται με άλλες ψηλές κορυφές προς βορειοδυτικά. Στα βορειοανατολικά σύνορα με την Αρκαδία και σε μικρή απόσταση από την Ανδρίτσαινα της Ηλείας βρίσκεται το Λύκαιο (1420 μ.). Στα βόρεια σύνορα με την Ηλεία βρίσκεται το Τετράζιο. Στα δυτικά και προς το Ιόνιο Πέλαγος εκτείνονται από βορρά προς νότο τα όρη της Κυπαρισσίας (όρος Αιγάλεο, 1224 μ), στην προέκταση των οποίων βρίσκεται, στη δυτική μεσσηνιακή χερσόνησο, το όρος Λυκόδημο (960 μ.). Στο κέντρο του νομού και από βορρά προς νότο εκτείνεται η ευφορότατη Μεσσηνία. Μεγαλύτερο ποτάμι είναι ο Πάμισος, ο οποίος διασχίζει την πεδιάδα της Καλαμάτας και χύνεται στο Μεσσηνιακό Κόλπο. Στα σύνορα με την Ηλεία βρίσκεται η Νέδα. Μικρότερα ποτάμια είναι ο Βελίκας και ο Νέδωνας, που διασχίζει την Καλαμάτα. Η Καλαμάτα είναι το εμπορικό και βιομηχανικό κέντρο του νομού, καθώς και σημαντικό λιμάνι. Ο αγροτικός τομέας παραμένει σημαντικός με κύρια προϊόντα τα σύκα, την σταφίδα, τα σταφύλια και το κρασί, τα πορτοκάλια, τις ελιές και το ελαιόλαδο. Ο Δήμος Μεσσήνης βρίσκεται στη δεξιά πλευρά του ποταμού Παμίσου και απέχει από τη πρωτεύουσα του νομού, τη Καλαμάτα, 10 χιλιόμετρα. Η έκταση του νέου Δήμου Μεσσήνης είναι 563,7 τ.χλμ και ο πληθυσμός του κάτοικοι σύμφωνα με την απογραφή του Σελ 21

22 Σελ 22

23 Σελ 23

24 2.4 ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΔΙΑΙΡΕΣΗ ΔΗΜΟΤΙΚΕΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ Ο Δήμος Μεσσήνης συστήθηκε με το Πρόγραμμα Καλλικράτης από την συνένωση των προϋπαρχόντων δήμων Αιπείας, Ανδρούσας, Αριστομένους, Βουφράδος, Ιθώμης, Μεσσήνης, Πεταλιδίου και την κοινότητα Τρικόρφου, συνολικού πληθυσμού κατοίκων σύμφωνα με την απογραφή του 2001, και έδρα του δήμου ορίστηκε η Μεσσήνη. Αναλυτικότερα και σύμφωνα με το Ν. 3852/2010 η μορφή του νέου δήμου είναι η παρακάτω: ΔΗΜΟΣ ΜΕΣΣΗΝΗΣ (Έδρα: Μεσσήνη) ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΑΙΠΕΙΑΣ ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΑΝΔΡΟΥΣΑΣ ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΑΡΙΣΤΟΜΕΝΟΥΣ ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΒΟΥΦΡΑΔΟΣ ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΙΘΩΜΗΣ ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΜΕΣΣΗΝΗΣ ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΠΕΤΑΛΙΔΙΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΤΡΙΚΟΡΦΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΑΙΠΕΙΑΣ Ο Δήμος Αιπείας ήταν δήμος του νομού Μεσσηνίας που συστήθηκε με το πρόγραμμα Καποδίστριας από τη συνένωση παλαιότερων κοινοτήτων της περιοχής, που αποτέλεσαν στη συνέχεια τα δημοτικά διαμερίσματα του δήμου. Λειτούργησε την περίοδο οπότε και καταργήθηκε με την εφαρμογή του προγράμματος Καλλικράτης και εντάχθηκε στον νέο δήμο Μεσσήνης. Βρισκόταν στη δυτική ακτή του Μεσσηνιακού κόλπου στο νότιο τμήμα του νομού. Ο δήμος αποτελούταν από 5 δημοτικά διαμερίσματα και είχε συνολικό πληθυσμό κατοίκους σύμφωνα με την απογραφή του Έδρα του ήταν η Λογγά. Ο δήμος περιλάμβανε τα παρακάτω δημοτικά διαμερίσματα και οικισμούς: Δ.δ. Λογγάς -- η Λογγά [ 991 ] Δ.δ. Αδριανής [ 322 ] η Αδριανή [ 228 ] Σελ 24

25 η Κλεισούρα [ 67 ] η Νεραϊδόβρυση [ 27 ] Δ.δ. Μηλίτσης [ 308 ] η Μηλίτσα [ 128 ] η Ανατολική Μηλίτσα [ 141 ] τα Βλασαίικα [ 39 ] Δ.δ. Νέας Κορώνης -- η Νέα Κορώνη [ 403 ] Δ.δ. Χράνων [ 550 ] οι Χράνοι [ 352 ] η Επισκοπή [ 148 ] το Κακόρρευμα [ 44 ] το Καφού [ 6 ] ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΑΝΔΡΟΥΣΑΣ Ο Δήμος Ανδρούσας ήταν δήμος του νομού Μεσσηνίας που συστήθηκε με το πρόγραμμα Καποδίστριας από τη συνένωση παλαιότερων κοινοτήτων της περιοχής, που αποτέλεσαν στη συνέχεια τα δημοτικά διαμερίσματα του δήμου. Λειτούργησε την περίοδο οπότε και καταργήθηκε με την εφαρμογή του προγράμματος Καλλικράτης και εντάχθηκε στον νέο δήμο Μεσσήνης. Βρισκόταν στο κεντρικό τμήμα του νομού, στην ενδοχώρα. Ο δήμος αποτελούταν από 9 δημοτικά διαμερίσματα και είχε συνολικό πληθυσμό κατοίκους σύμφωνα με την απογραφή του Έδρα του δήμου ήταν η Ανδρούσα. Ο δήμος περιλάμβανε τα παρακάτω δημοτικά διαμερίσματα και οικισμούς: Δ.δ. Ανδρούσης [ 786 ] η Ανδρούσα [ 691 ] η Βασιλάδα [ 95 ] Δ.δ. Αγριλιάς Μεσσήνης -- η Αγριλιά [ 128 ] Δ.δ. Αμφιθέας -- η Αμφιθέα [ 443 ] Δ.δ. Ελληνοεκκλησίας -- η Ελληνοεκκλησία [ 310 ] Δ.δ. Εύας -- η Εύα [ 535 ] Δ.δ. Καλαμαρά -- ο Καλαμαράς [ 110 ] Σελ 25

26 Δ.δ. Καλογερόρραχης -- η Καλογερόρραχη [ 195 ] Δ.δ. Μαγγανιακού -- το Μαγγανιακό [ 175 ] Δ.δ. Πολυλόφου -- ο Πολύλοφος [ 138 ] ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΑΡΙΣΤΟΜΕΝΟΥΣ Ο Δήμος Αριστομένους ήταν δήμος του νομού Μεσσηνίας που συστήθηκε με το πρόγραμμα Καποδίστριας από τη συνένωση παλαιότερων κοινοτήτων της περιοχής, που αποτέλεσαν στη συνέχεια τα δημοτικά διαμερίσματα του δήμου. Λειτούργησε την περίοδο οπότε και καταργήθηκε με την εφαρμογή του προγράμματος Καλλικράτης και εντάχθηκε στον νέο δήμο Μεσσήνης. Βρισκόταν στο κεντρικό τμήμα του νομού, στην ενδοχώρα. Ο δήμος αποτελούταν από 11 δημοτικά διαμερίσματα και είχε συνολικό πληθυσμό κατοίκους σύμφωνα με την απογραφή του Έδρα του δήμου ήταν ο Αριστομένης. Ο δήμος περιλάμβανε τα παρακάτω δημοτικά διαμερίσματα και οικισμούς: Δ.δ. Αριστομένους [ 620 ] ο Αριστομένης [ 531 ] η Χορεύτρα [ 89 ] Δ.δ. Βουταίνης [ 199 ] η Άνω Βούταινα [ 108 ] η Κάτω Βούταινα [ 37 ] η Μάκρενα [ 54 ] Δ.δ. Διοδίων -- τα Διόδια [ 359 ] Δ.δ. Κεφαλοβρύσου [ 166 ] το Κεφαλόβρυσο [ 141 ] η Κουλκάδα [ 25 ] Δ.δ. Κουτίφαρη -- ο Κουτίφαρης [ 127 ] Δ.δ. Μάνεση -- ο Μάνεσης [ 409 ] Δ.δ. Πελεκανάδας -- η Πελεκανάδα [ 312 ] Δ.δ. Πλατανόβρυσης -- η Πλατανόβρυση [ 113 ] Δ.δ. Πουλιτσίου [ 85 ] το Πουλίτσι [ 27 ] Σελ 26

27 η Περδικόβρυση [ 58 ] Δ.δ. Στέρνας [ 466 ] η Στέρνα [ 367 ] η Αετοφωλιά [ 99 ] Δ.δ. Στρεφίου [ 557 ] το Στρέφι [ 527 ] η Χρυσοφόρα [ 30 ] ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΒΟΥΦΡΑΔΟΣ Ο Δήμος Βουφράδος ήταν δήμος του νομού Μεσσηνίας που συστήθηκε με το πρόγραμμα Καποδίστριας από τη συνένωση παλαιότερων κοινοτήτων της περιοχής, που αποτέλεσαν στη συνέχεια τα δημοτικά διαμερίσματα του δήμου. Λειτούργησε την περίοδο οπότε και καταργήθηκε με την εφαρμογή του προγράμματος Καλλικράτης και εντάχθηκε στον νέο δήμο Μεσσήνης. Βρισκόταν στο κεντρικό τμήμα του νομού, στην ενδοχώρα. Ο δήμος αποτελούταν από 6 δημοτικά διαμερίσματα και είχε συνολικό πληθυσμό κατοίκους σύμφωνα με την απογραφή του Έδρα του δήμου ήταν ο Χατζής. Ο δήμος περιλάμβανε τα παρακάτω δημοτικά διαμερίσματα και οικισμούς: Δ.δ. Χατζή -- ο Χατζής [ 715 ] Δ.δ. Βλάση -- ο Βλάσης [ 173 ] Δ.δ. Κουρτακίου -- το Κουρτάκι [ 200 ] Δ.δ. Μηλιωτίου -- το Μηλιώτιο [ 154 ] Δ.δ. Πετριτσίου -- το Πετρίτσι [ 240 ] Δ.δ. Χαραυγής [ 320 ] η Χαραυγή [ 237 ] η Καζάρμα [ 83 ] ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΙΘΩΜΗΣ Ο δήμος Ιθώμης ήταν δήμος του νομού Μεσσηνίας που συστήθηκε με το πρόγραμμα Καποδίστριας από τη συνένωση παλαιότερων κοινοτήτων της περιοχής, που αποτέλεσαν στη συνέχεια τα δημοτικά διαμερίσματα του δήμου. Λειτούργησε την περίοδο οπότε και καταργήθηκε με την εφαρμογή του προγράμματος Καλλικράτης και εντάχθηκε στον νέο δήμο Μεσσήνης. Ο δήμος πήρε το όνομά του Σελ 27

28 από τη νύμφη Ιθώμη, η οποία μεγάλωσε το Δία. Βρισκόταν στο κεντρικό τμήμα του νομού, στην ενδοχώρα. Καταλάμβανε έκταση στρεμμάτων και είχε (πραγματικό) πληθυσμό κατοίκους. Έδρα του ήταν η Βαλύρα. Στο δήμο περιλαμβάνονταν τα εξής 8 δημοτικά διαμερίσματα: Στο δήμο περιλαμβάνονταν τα εξής 8 δημοτικά διαμερίσματα: Δ.δ. Βαλύρας -- η Βαλύρα [ ] Δ.δ. Αριστοδημείου -- το Αριστοδήμειον [322 ] Δ.δ. Αρσινόης -- η Αρσινόη [192 ] Δ.δ. Ζερμπισίων [147 ] τα Ζερμπίσια [108 ] το Κογχύλιον [39 ] Δ.δ. Κεφαλινού -- ο Κεφαλινός [129 ] Δ.δ. Λαμπαίνης -- η Λάμπαινα [247 ] Δ.δ. Μαυρομματίου Ιθώμης [303 ] το Μαυρομμάτιον [222 ] η Μονή Βουλκάνου [7 ] τα Πετράλωνα [74 ] Δ.δ. Ρευματιάς [121 ] η Ρευματιά [102 ] ο Χρυσότοπος [19 ] ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΜΕΣΣΗΝΗΣ Ο Δήμος Μεσσήνης του προγράμματος Καποδίστριας ήταν δήμος που λειτούργησε την περίοδο Συστήθηκε με το πρόγραμμα Καποδίστριας από τη συνένωση του παλαιότερου δήμου Μεσσήνης και των γειτονικών του παλαιότερων κοινοτήτων, που αποτέλεσαν στη συνέχεια τα δημοτικά διαμερίσματα του δήμου. Το 2010 καταργήθηκε και εντάχθηκε στον νέο διευρυμένο δήμο Μεσσήνης. Βρισκόταν στη βόρεια ακτή του Μεσσηνιακού κόλπου στο νότιο τμήμα του νομού. Ο δήμος αποτελούταν Σελ 28

29 από 14 δημοτικά διαμερίσματα, καταλάμβανε έκταση 84,6 τ.χλμ. και είχε συνολικό πληθυσμό κατοίκους σύμφωνα με την απογραφή του Έδρα του είναι η Μεσσήνη. Ο δήμος περιλάμβανε τα παρακάτω δημοτικά διαμερίσματα και οικισμούς: Δ.δ. Μεσσήνης [ ] η Μεσσήνη [ ] ο Άγιος Κωνσταντίνος [ 85 ] ο Μυλωνάς [ 29 ] ο Ξινός [ 105 ] Δ.δ. Αβραμιού [ 591 ] το Αβραμιόν [ 413 ] ο Άγιος Αυγουστίνος [ 14 ] το Δρακονέριον [ 164 ] Δ.δ. Αναλήψεως -- η Ανάληψη [ 354 ] Δ.δ. Βελίκας [ 407 ] η Βελίκα [ 310 ] η Παραλία Βελίκας [ 97 ] Δ.δ. Καρτερολίου [ 599 ] το Καρτερόλι [ 529 ] το Μοσχοχώρι [ 70 ] Δ.δ. Λευκοχώρας -- η Λευκοχώρα [ 358 ] Δ.δ. Λυκοτράφου [ 347 ] ο Λυκότραφος [ 259 ] η Μυρτοποταμιά [ 88 ] Δ.δ. Μαδένης -- η Μάδενα [ 143 ] Δ.δ. Μαυρομματίου Παμίσου -- το Μαυρομμάτιον [ 388 ] Δ.δ. Νεοχωρίου Αριστομένους -- το Νεοχώρι [ 250 ] Δ.δ. Πιλαλίστρας -- η Πιλαλίστρα [ 196 ] Δ.δ. Πιπερίτσης -- η Πιπερίτσα [ 143 ] Σελ 29

30 Δ.δ. Σπιταλίου -- το Σπιτάλι [ 141 ] Δ.δ. Τριόδου -- η Τρίοδος [ 212 ] ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΠΕΤΑΛΙΔΙΟΥ Ο Δήμος Πεταλιδίου ήταν δήμος του νομού Μεσσηνίας που συστήθηκε με το πρόγραμμα Καποδίστριας από τη συνένωση παλαιότερων κοινοτήτων της περιοχής, που αποτέλεσαν στη συνέχεια τα δημοτικά διαμερίσματα του δήμου. Λειτούργησε την περίοδο οπότε και καταργήθηκε με την εφαρμογή του προγράμματος Καλλικράτης και εντάχθηκε στον νέο δήμο Μεσσήνης. Βρισκόταν στη βορειοδυτική ακτή του Μεσσηνιακού κόλπου στο νότιο τμήμα του νομού. Ο δήμος αποτελούταν από 12 δημοτικά διαμερίσματα, καταλάμβανε έκταση 104,9 τ.χλμ. και είχε συνολικό πληθυσμό κατοίκους σύμφωνα με την απογραφή του Έδρα του ήταν το Πεταλίδι. Ο δήμος περιλάμβανε τα παρακάτω δημοτικά διαμερίσματα και οικισμούς: Δ.δ. Πεταλιδίου [ ] το Πεταλίδι [ ] ο Τζάνες [ 142 ] οι Φόροι [ 37 ] Δ.δ. Αχλαδοχωρίου [ 385 ] το Αχλαδοχώρι [ 162 ] το Καλαμάκι [ 194 ] η Χελωναριά [ 29 ] Δ.δ. Δάρα [ 432 ] ο Δάρας [ 268 ] η Δάφνη [ 164 ] Δ.δ. Δροσιάς [ 120 ] η Δροσιά [ 120 ] η Άνω Δροσιά [ 0 ] Δ.δ. Καλοχωρίου -- το Καλοχώριον [ 134 ] Δ.δ. Καρποφόρων [ 245 ] τα Καρποφόρα [ 67 ] Σελ 30

31 ο Ριζόμυλος [ 178 ] Δ.δ. Καστανίων -- τα Καστάνια [ 35 ] Δ.δ. Κοκκίνου [ 72 ] το Κόκκινο [ 72 ] τα Παναίικα [ 0 ] Δ.δ. Λυκίσσης [ 83 ] η Λύκισσα [ 26 ] το Αγνάντι [ 43 ] η Γαμβριά [ 14 ] Δ.δ. Μαθίας [ 67 ] η Μαθία [ 67 ] οι Τρύπες [ 0 ] Δ.δ. Νερομύλου -- ο Νερόμυλος [ 337 ] Δ.δ. Πανιπερίου [ 321 ] το Πανιπέριον [ 227 ] η Αγία Σωτήρα [ 94 ] ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΤΡΙΚΟΡΦΟΥ Η Κοινότητα Τρικόρφου ήταν κοινότητα του νομού Μεσσηνίας που συστήθηκε με το πρόγραμμα Καποδίστριας από τη συνένωση παλαιότερων κοινοτήτων της περιοχής, που αποτέλεσαν στη συνέχεια τα κοινοτικά της διαμερίσματα. Λειτούργησε την περίοδο οπότε και καταργήθηκε με την εφαρμογή του προγράμματος Καλλικράτης και εντάχθηκε στον νέο δήμο Μεσσήνης. Βρισκόταν στο κεντρικό τμήμα του νομού. Ο πληθυσμός της σύμφωνα με την απογραφή του 2001 ήταν κάτοικοι και η έκτασή της 42,938 τ.χλμ. Έδρα της κοινότητας ήταν το Τρίκορφο. Η κοινότητα αποτελούταν από 5 κοινοτικά διαμερίσματα, στα οποία ανήκουν οι οικισμοί:. Κ.δ. Τρικόρφου [ 518 ] το Τρίκορφο [ 500 ] ο Μαύρος Λόγγος [ 18 ] τα Χίλια Σπίτια [ 0 ] Σελ 31

32 Κ.δ. Δραΐνας -- η Δραΐνα [ 118 ] Κ.δ. Κλήματος -- το Κλήμα [ 137 ] Κ.δ. Κορομηλέας -- η Κορομηλέα [ 108 ] Κ.δ. Παλαιοκάστρου [ 156 ] το Παλαιόκαστρον [ 86 ] ο Κυνηγός [ 70 ] Σελ 32

33 2.5 ΕΚΤΑΣΗ Ο Δήμος Μεσσήνης κατατάσσεται αναφορικά με το μέγεθος της έκτασης, δεύτερος στο Νομό Μεσσηνίας, μετά το Δήμο Τριφυλίας, και αποτελεί το 18,80% του συνόλου του Νομού. Έκταση των Δημοτικών Ενοτήτων της Μεσσηνίας ΔΗΜΟΣ ΕΚΤΑΣΗ (Στρέμματα) ΠΟΣΟΣΤΟ ΕΠΙ ΤΟΥ ΣΥΝΟΛΟΥ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΚΑΛΑΜΑΤΑ ,47% ΛΕΥΚΤΡΟ ,46% ΑΒΙΑ ,01% ΠΥΛΟΣ ,81% ΓΑΡΓΑΛΙΑΝΟΙ ,10% ΦΙΛΙΑΤΡΑ ,84% ΑΥΛΩΝΑΣ ,77% ΚΟΡΩΝΗ ,52% ΠΕΤΑΛΙΔΙ ,51% ΔΩΡΙΟ ,44% ΚΥΠΑΡΙΣΙΑ ,38% ΜΕΘΩΝΗ ,25% ΑΕΤΟΣ ,17% ΝΕΣΤΟΡΑΣ ,07% ΑΡΙΣΤΟΜΕΝΗΣ ,03% ΙΘΩΜΗ ,02% ΑΝΔΑΝΙΑ ,97% ΑΡΦΑΡΑ ,93% ΕΙΡΑ ,90% ΜΕΣΣΗΝΗ ,83% ΜΕΛΙΓΑΛΑΣ ,61% ΘΟΥΡΙΑ ,57% ΧΙΛΙΟΧΩΡΙΑ ,47% Κοιν. ΤΡΙΠΥΛΑΣ ,33% ΟΙΧΑΛΙΑ ,97% ΑΙΠΕΙΑ ,86% ΑΝΔΡΟΥΣΑ ,69% Κοιν. ΤΡΙΚΟΡΦΟΥ ,44% ΒΟΥΦΡΑΔΕΣ ,42% ΠΑΠΑΦΛΕΣΣΑΣ ,41% ΑΡΙΣ ,75% ΝΟΜΟΣ ΜΕΣΣΗΝΙΑΣ ,00% ΠΗΓΗ: ΕΣΥΕ Σελ 33

34 ΔΗΜΟΣ ΕΚΤΑΣΗ (Στρέμματα) ΠΟΣΟΣΤΟ ΕΠΙ ΤΟΥ ΣΥΝΟΛΟΥ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΠΕΤΑΛΙΔΙ ,51% ΑΡΙΣΤΟΜΕΝΗΣ ,03% ΙΘΩΜΗ ,02% ΜΕΣΣΗΝΗ ,83% ΑΙΠΕΙΑ ,86% ΑΝΔΡΟΥΣΑ ,69% Κοιν. ΤΡΙΚΟΡΦΟΥ ,44% ΒΟΥΦΡΑΔΕΣ ,42% ΔΗΜΟΣ ΜΕΣΣΗΝΗΣ ,80% ΠΗΓΗ: ΕΣΥΕ Η θέση του Δήμου Μεσσήνης γεωγραφικά εντοπίζεται στην δυτική και κεντρική πλευρά του Νομού Μεσσηνίας και συνορεύει στα ανατολικά με το Δήμο Καλαμάτας, στα βόρεια με το Δήμο Οιχαλίας και το Δήμο Τριφυλλίας και στα δυτικά με το Δήμο Πύλου-Νέστορος. Η έκταση του είναι τ.χλμ και αποτελεί το 18,80% της συνολικής έκτασης του Νομού Μεσσηνίας. Ο Δήμος Μεσσήνης βάση εδαφικής έκτασης αποτελεί τον δεύτερο μεγαλύτερο δήμο του Νομού Μεσσηνίας μετά το Δήμο Τριφυλίας (602,77 τ.χλμ). Ο Δήμος Μεσσήνης διαθέτει πλούσια ακτογραμμή που εκτείνεται σε ολόκληρη την νότια πλευρά του. Οι ακτές του δήμου είναι ποικιλόμορφες, µε το ένα µέρος όμως, λόγω της µορφολογίας τους, να µην είναι προσβάσιµο. Το μεγαλύτερο κομμάτι της ακτογραμμής είναι κατάλληλο για κολύμβηση µε καθαρά νερά και ποικιλία ακτών, αµµώδης αλλά και µε βότσαλα (Xρυσή Αµµος ή Mάτι, Βελίκα, Ανάληψη, Μπούκα κ.ά). Γεωγραφικά διαμερίσματα Νομοί Δήμοι/Κοινότητες Δημοτικά/Κοινοτικά διαμερίσματα Αστικά και Αγροτικά Δ.Δ/Κ.Δ Ορεινά ημιορεινά και πεδινά Δ.Δ/Κ.Δ. Πληθυσμός Επιφάνεια (τ.χμ.) Με εσωτερικά ύδατα Χωρίς εσωτερικά ύδατα Πυκνότητα πληθυσμού ανά τ.χμ. Μέσος σταθμικός υψομέτρου ΔΗΜΟΣ ΑΙΠΕΙΑΣ ,572 55,572 38, Δ.Δ.Λογγάς ΑΓ Π ,824 10,824 84,63 90 Δ.Δ.Αδριανής ΑΓ Η ,424 16,424 12, Δ.Δ.Μηλίτσης ΑΓ Η ,824 14,824 14, Δ.Δ.Νέας Κορώνης ΑΓ Π 403 2,575 2, ,97 10 Δ.Δ.Χράνων ΑΓ Η ,925 10,925 40,46 43 ΔΗΜΟΣ ΑΝΔΡΟΥΣΑΣ ,514 50,474 51, Δ.Δ.Ανδρούσης ΑΓ Π ,655 15,655 44, Δ.Δ.Αγριλιάς Μεσσήνης ΑΓ Π 128 1,175 1,175 87,66 40 Δ.Δ.Αμφιθέας ΑΓ Π 443 4,001 3,986 99,48 50 Δ.Δ.Ελληνοεκκλησίας ΑΓ Π 310 4,801 4,801 57, Δ.Δ.Εύας ΑΓ Π 535 4,351 4, ,38 60 Δ.Δ.Καλαμαρά ΑΓ Π 110 2,250 2,250 47,56 40 Δ.Δ.Καλογερόρραχης ΑΓ Π 195 4,026 4,026 43, Σελ 34

35 Γεωγραφικά διαμερίσματα Νομοί Δήμοι/Κοινότητες Δημοτικά/Κοινοτικά διαμερίσματα Αστικά και Αγροτικά Δ.Δ/Κ.Δ Ορεινά ημιορεινά και πεδινά Δ.Δ/Κ.Δ. Πληθυσμός Επιφάνεια (τ.χμ.) Με εσωτερικά ύδατα Χωρίς εσωτερικά ύδατα Πυκνότητα πληθυσμού ανά τ.χμ. Μέσος σταθμικός υψομέτρου Δ.Δ.Μαγγανιακού ΑΓ Ο ,004 11,004 16, Δ.Δ.Πολυλόφου ΑΓ Ο 138 3,251 3,251 43, ΔΗΜΟΣ ΑΡΙΣΤΟΜΕΝΟΥΣ ,678 90,678 29, Δ.Δ.Αριστομένους ΑΓ Π ,078 10,078 40, Δ.Δ.Βουταίνης ΑΓ Ο ,004 13,004 8, Δ.Δ.Διοδίων ΑΓ Π 359 9,279 9,279 30, Δ.Δ.Κεφαλοβρύσου ΑΓ Ο ,054 13,054 9, Δ.Δ.Κουτίφαρη ΑΓ Π 127 4,576 4,576 22, Δ.Δ.Μάνεση ΑΓ Π 409 8,878 8,878 42, Δ.Δ.Πελεκανάδας ΑΓ Η 312 6,027 6,027 40, Δ.Δ.Πλατανόβρυσης ΑΓ Η 113 4,901 4,901 20, Δ.Δ.Πουλιτσίου ΑΓ Η 85 5,902 5,902 8, Δ.Δ.Στέρνας ΑΓ Π 466 5,276 5,276 70, Δ.Δ.Στρεφίου ΑΓ Π 557 9,703 9,703 51, ΔΗΜΟΣ ΒΟΥΦΡΑΔΩΝ ,360 42,360 31, Δ.Δ.Χατζή ΑΓ Η ,529 15,529 35, Δ.Δ.Βλάση ΑΓ Η 173 6,102 6,102 20, Δ.Δ.Κουρτακίου ΑΓ Η 200 3,376 3,376 32, Δ.Δ.Μηλιωτίου ΑΓ Η 154 5,127 5,127 19, Δ.Δ.Πετριτσίου ΑΓ Η 240 4,426 4,426 40, Δ.Δ.Χαραυγής ΑΓ Π 320 7,800 7,800 33, ΔΗΜΟΣ ΙΘΩΜΗΣ ,428 90,398 23, Δ.Δ.Βαλύρας ΑΓ Π ,604 11,604 75,92 30 Δ.Δ.Αριστοδημείου ΑΓ Π ,478 10,448 25,39 50 Δ.Δ.Αρσινόης ΑΓ Η 192 6,952 6,952 24, Δ.Δ.Ζερμπισίων ΑΓ Ο ,378 10,378 12, Δ.Δ.Κεφαλινού ΑΓ Ο ,555 14,555 7, Δ.Δ.Λαμπαίνης ΑΓ Η 247 5,827 5,827 35,01 60 Δ.Δ.Μαυρομματίου Ιθώμης ΑΓ Π ,356 22,356 11, Δ.Δ.Ρευματιάς ΑΓ Ο 121 8,278 8,278 15, ΔΗΜΟΣ ΜΕΣΣΗΝΗΣ ,602 84, ,28 34 Δ.Δ.Μεσσήνης ΑΣ Π ,615 21, ,13 20 Δ.Δ.Αβραμιού ΑΓ Π 591 8,123 8,123 71,03 68 Δ.Δ.Αναλήψεως ΑΓ Π 354 8,698 8,698 39,78 30 Δ.Δ.Βελίκας ΑΓ Π 407 4,561 4,561 86,60 28 Δ.Δ.Καρτερολίου ΑΓ Π 599 5,952 5,952 90,56 49 Δ.Δ.Λευκοχώρας ΑΓ Π 358 7,302 7,302 38, Δ.Δ.Λυκοτράφου ΑΓ Π 347 8,677 8,677 35,04 70 Δ.Δ.Μαδένης ΑΓ Π 143 2,772 2,772 49,42 50 Δ.Δ.Μαυρομματίου Παμίσου ΑΓ Π 388 4,624 4,599 83,48 50 Δ.Δ.Νεοχωρίου Αριστομένους ΑΓ Π 250 3,601 3,601 49, Δ.Δ.Πιλαλίστρας ΑΓ Π 196 2,377 2,377 79, Δ.Δ.Πιπερίτσης ΑΓ Π 143 1,650 1,635 80,00 20 Δ.Δ.Σπιταλίου ΑΓ Π 141 2,950 2,950 45, Δ.Δ.Τριόδου ΑΓ Π 212 1,700 1, ,24 25 ΔΗΜΟΣ ΠΕΤΑΛΙΔΙΟΥ , ,970 31, Δ.Δ.Πεταλιδίου ΑΓ Π ,775 10, ,01 21 Δ.Δ.Αχλαδοχωρίου ΑΓ Η ,599 11,599 29, Δ.Δ.Δάρα ΑΓ Η ,304 11,304 33, Δ.Δ.Δροσιάς ΑΓ Η 120 4,426 4,426 26, Δ.Δ.Καλοχωρίου ΑΓ Η 134 3,975 3,975 30, Δ.Δ.Καρποφόρων ΑΓ Π 245 6,691 6,691 33,33 55 Δ.Δ.Καστανίων ΑΓ Η 35 6,550 6,550 5, Δ.Δ.Κοκκίνου ΑΓ Η 72 7,425 7,425 9, Σελ 35

36 Γεωγραφικά διαμερίσματα Νομοί Δήμοι/Κοινότητες Δημοτικά/Κοινοτικά διαμερίσματα Αστικά και Αγροτικά Δ.Δ/Κ.Δ Ορεινά ημιορεινά και πεδινά Δ.Δ/Κ.Δ. Πληθυσμός Επιφάνεια (τ.χμ.) Με εσωτερικά ύδατα Χωρίς εσωτερικά ύδατα Πυκνότητα πληθυσμού ανά τ.χμ. Μέσος σταθμικός υψομέτρου Δ.Δ.Λυκίσσης ΑΓ Η 83 9,350 9,350 6, Δ.Δ.Μαθίας ΑΓ Η 67 13,249 13,249 4, Δ.Δ.Νερομύλου ΑΓ Π 337 8,027 8,027 38, Δ.Δ.Πανιπερίου ΑΓ Π ,599 11,599 23, ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΤΡΙΚΟΡΦΟΥ ,938 42,938 18, Κ.Δ.Τρικόρφου ΑΓ Η ,153 10,153 43, Κ.Δ.Δραΐνας ΑΓ Ο 118 7,002 7,002 10, Κ.Δ.Κλήματος ΑΓ Ο 137 5,927 5,927 19, Κ.Δ.Κορομηλέας ΑΓ Ο 108 7,827 7,827 10, Κ.Δ.Παλαιοκάστρου ΑΓ Ο ,029 12,029 7, ΠΗΓΗ: ΕΣΥΕ Ο Δήμος Μεσσήνης με έδρα τη πόλη της Μεσσήνης αποτελείται στο σύνολό του από αγροτικά δημοτικά και κοινοτικά διαμερίσματα (εκτός του πρώην Δ.Δ. Μεσσήνης που αποτελεί αστικό δημοτικό διαμέρισμα) με την πλειοψηφία τους να χαρακτηρίζονται ως πεδινά (Πεδινά:37, Ημιορεινά: 22, Ορεινά: 11). Αναλυτικότερα η νέα διοικητική δομή του Δήμου Μεσσήνης αποτελείται από τα εξής πρώην Δημοτικά και Κοινοτικά Διαμερίσματα: - Δημοτική Ενότητα Μεσσήνης με συνολική επιφάνεια τ.χλμ., συμπεριλαμβανομένων των εσωτερικών υδάτων (χωρίς εσωτερικά ύδατα η συνολική επιφάνεια είναι τ.χλμ.) και πυκνότητα πληθυσμού 128,28 ανά τ.χλμ., αποτελείται από τις Τοπικές Κοινότητες Μεσσήνης, Αβραμιού, Αναλήψεως, Βελίκας, Καρτερολίου, Λευκοχώρας, Λυκοτράφου, Μαδένης, Μαυρομματίου Παμίσου, Νεοχωρίου Αριστομένους, Πιλαλίστρας, Πιπερίτσης, Σπιταλίου, Τριόδου. - Δημοτική Ενότητα Πεταλιδίου με συνολική έκταση τ.χλμ., συμπεριλαμβανομένων των εσωτερικών υδάτων (χωρίς εσωτερικά ύδατα η συνολική επιφάνεια είναι τ.χλμ.) και πυκνότητα πληθυσμού 31,87 ανά τ.χλμ., αποτελείται από τις Τοπικές Κοινότητες Αχλαδοχωρίου, Δάρα, Δροσιάς, Καλοχωρίου, Καρποφόρων, Καστανίων, Κοκκίνου, Λυκίσσης, Μαθίας, Νερομύλου, Πανιπερίου, Πεταλιδίου. - Δημοτική Ενότητα Αριστομένους με συνολική έκταση τ.χλμ., συμπεριλαμβανομένων των εσωτερικών υδάτων (χωρίς εσωτερικά ύδατα η συνολική επιφάνεια είναι τ.χλμ.) και πυκνότητα πληθυσμού 29,42 ανά τ.χλμ., αποτελείται από τις Τοπικές Κοινότητες Αριστομένους, Βουταίνης, Διοδίων, Κεφαλοβρύσου, Κουτίφαρη, Μάνεση, Πελεκανάδας, Πλατανόβρυσης, Πουλιτσίου, Στέρνας, Στρεφίου. - Δημοτική Ενότητα Ανδρούσας με συνολική έκταση τ.χλμ., συμπεριλαμβανομένων των εσωτερικών υδάτων (χωρίς εσωτερικά ύδατα η συνολική επιφάνεια είναι τ.χλμ.) και πυκνότητα πληθυσμού 51,13 ανά τ.χλμ., αποτελείται από τις Τοπικές Κοινότητες Αγριλιάς Μεσσήνης, Αμφιθέας, Ανδρούσης, Ελληνοεκκλησίας, Εύας, Καλαμαρά, Καλογερόρραχης, Μαγγανιακού, Πολυλόφου. - Δημοτική Ενότητα Ιθώμης με συνολική έκταση τ.χλμ., συμπεριλαμβανομένων των εσωτερικών υδάτων (χωρίς εσωτερικά ύδατα η συνολική επιφάνεια είναι τ.χλμ.) και πυκνότητα πληθυσμού Σελ 36

37 23,71 ανά τ.χλμ., αποτελείται από τις Τοπικές Κοινότητες Αριστοδημείου, Αρσινόης, Βαλύρας, Ζερμπισίων, Κεφαλινού, Λαμπαίνης, Αρχαίας Μεσσήνης, Ρευματιάς. - Δημοτική Ενότητα Αίπειας με συνολική έκταση τ.χλμ., συμπεριλαμβανομένων των εσωτερικών υδάτων (χωρίς εσωτερικά ύδατα η συνολική επιφάνεια είναι τ.χλμ.) και πυκνότητα πληθυσμού 38,40 ανά τ.χλμ., αποτελείται από τις Τοπικές Κοινότητες Αδριανής, Λογγάς, Μηλίτσης, Νέας Κορώνης, Χράνων. - Δημοτική Ενότητα Βουφράδος με συνολική έκταση τ.χλμ., συμπεριλαμβανομένων των εσωτερικών υδάτων (χωρίς εσωτερικά ύδατα η συνολική επιφάνεια είναι τ.χλμ.) και πυκνότητα πληθυσμού 31,33 ανά τ.χλμ., αποτελείται από τις Τοπικές Κοινότητες Βλάση, Κουρτακίου, Μηλιωτίου, Πετριτσίου, Χαραυγής, Χατζή. - Δημοτική Ενότητα Τρικόρφου με συνολική έκταση τ.χλμ., συμπεριλαμβανομένων των εσωτερικών υδάτων (χωρίς εσωτερικά ύδατα η συνολική επιφάνεια είναι τ.χλμ.) και πυκνότητα πληθυσμού 18,75 ανά τ.χλμ., αποτελείται από τις Τοπικές Κοινότητες Δραΐνας, Κλήματος, Κορομηλέας, Παλαιοκάστρου, Τρικόρφου. Σύμφωνα με τα ανωτέρω δημογραφικά στοιχεία και εξετάζοντας τον Δείκτη Πυκνότητα Πληθυσμού ανά τ.χλμ παρατηρούμε ότι, η Δημοτική Ενότητα Μεσσήνης αποτελεί την πλέον πυκνοκατοικημένη περιοχή του νέου Δήμου Μεσσήνης με το Δείκτη να είναι στο 128,28, ενώ αντίθετα η Δημοτική Ενότητα Τρικόρφου αποτελεί την πιο αραιοκατοικημένη περιοχή με το Δείκτη να είναι στο 18,75. Σελ 37

38 2.6 ΣΥΝΘΕΣΗ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ (ΦΥΛΟ ΗΛΙΚΙΑ) Ο πληθυσμός του Δήμου Μεσσήνης ανέρχεται σε κάτοικους σύμφωνα με την απογραφή του 2001 και είναι ο τρίτος σε πληθυσμιακή κάλυψη δήμος του Νομού Μεσσηνίας μετά από αυτούς της Καλαμάτας (70.006) και της Τριφυλλίας (31.190). Η μεταβολή του πληθυσμού του Δήμου Μεσσήνης σύμφωνα με την τελευταία απογραφή της ΕΣΥΕ το έτος 2001 παρουσίασε αύξηση της τάξης του 5,22% σε σχέση με την αντίστοιχη απογραφή του Αναλυτικότερα η διάρθρωση του πληθυσμού του Δήμου Μεσσήνης έχει ως εξής: - Δημοτική Ενότητα Μεσσήνης άτομα - Δημοτική Ενότητα Πεταλιδίου άτομα - Δημοτική Ενότητα Αριστομένους άτομα - Δημοτική Ενότητα Ανδρούσας άτομα - Δημοτική Ενότητα Ιθώμης άτομα - Δημοτική Ενότητα Αίπειας άτομα - Δημοτική Ενότητα Βουφράδος άτομα - Δημοτική Ενότητα Τρικόρφου άτομα Όπως παρατηρείται από τα ανωτέρω επίσημα στοιχεία της απογραφής του 2001, η Δημοτική Ενότητα Μεσσήνης, με κατοίκους, αποτελεί την μεγαλύτερη σε πληθυσμιακή κάλυψη δημοτική ενότητα του νέου Δήμου Μεσσήνης, ενώ η Δημοτική Ενότητα Τρικόρφου, με κατοίκους, αποτελεί την μικρότερη. Σύνολο Ελλάδος, Γεωγραφική ζώνη (NUTS I), περιφέρεια (NUTS II), νομός, δήμος / κοινότητα και δημοτικό / κοινοτικό διαμέρισμα. Αμφοτέρων των φύλων Σύνολο ετών και άνω ΔΗΜΟΣ ΑΙΠΕΙΑΣ ΔΗΜΟΣ ΑΝΔΡΟΥΣΑΣ ΔΗΜΟΣ ΑΡΙΣΤΟΜΕΝΟΥΣ ΔΗΜΟΣ ΒΟΥΦΡΑΔΩΝ ΔΗΜΟΣ ΙΘΩΜΗΣ ΔΗΜΟΣ ΜΕΣΣΗΝΗΣ ΔΗΜΟΣ ΠΕΤΑΛΙΔΙΟΥ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΤΡΙΚΟΡΦΟΥ ΠΗΓΗ: ΕΣΥΕ Σελ 38

39 Σύνολο Ελλάδος, Γεωγραφική ζώνη (NUTS I), περιφέρεια (NUTS II), νομός, δήμος / κοινότητα και δημοτικό / κοινοτικό διαμέρισμα. Σύνολο Αρρενες ετών και άνω ΔΗΜΟΣ ΑΙΠΕΙΑΣ ΔΗΜΟΣ ΑΝΔΡΟΥΣΑΣ ΔΗΜΟΣ ΑΡΙΣΤΟΜΕΝΟΥΣ ΔΗΜΟΣ ΒΟΥΦΡΑΔΩΝ ΔΗΜΟΣ ΙΘΩΜΗΣ ΔΗΜΟΣ ΜΕΣΣΗΝΗΣ ΔΗΜΟΣ ΠΕΤΑΛΙΔΙΟΥ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΤΡΙΚΟΡΦΟΥ ΠΗΓΗ: ΕΣΥΕ Σύνολο Ελλάδος, Γεωγραφική ζώνη (NUTS I), περιφέρεια (NUTS II), νομός, δήμος / κοινότητα και δημοτικό / κοινοτικό διαμέρισμα. Σύνολο Θήλεις ετών και άνω ΔΗΜΟΣ ΑΙΠΕΙΑΣ ΔΗΜΟΣ ΑΝΔΡΟΥΣΑΣ ΔΗΜΟΣ ΑΡΙΣΤΟΜΕΝΟΥΣ ΔΗΜΟΣ ΒΟΥΦΡΑΔΩΝ ΔΗΜΟΣ ΙΘΩΜΗΣ ΔΗΜΟΣ ΜΕΣΣΗΝΗΣ ΔΗΜΟΣ ΠΕΤΑΛΙΔΙΟΥ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΤΡΙΚΟΡΦΟΥ ΠΗΓΗ: ΕΣΥΕ ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΑΙΠΕΙΑΣ Αναφορικά με την πληθυσμιακή κάλυψη της Δημοτικής Ενότητας Αίπειας παρατηρείται ότι: Ο συνολικός πληθυσμός της ΔΕ Αίπειας είναι κάτοικοι εκ των οποίων οι είναι άντρες και οι γυναίκες. Το μεγαλύτερο ποσοστό των κατοίκων της ΔΕ Αίπειας (22,14% το οποίο αντιστοιχεί σε 570 κατοίκους) είναι άτομα ηλικίας από 65 έως 79 (275 άντρες και 295 γυναίκες). ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΑΝΔΡΟΥΣΑΣ Αναφορικά με την πληθυσμιακή κάλυψη της Δημοτικής Ενότητας Ανδρούσας παρατηρείται ότι: Ο συνολικός πληθυσμός της ΔΕ Ανδρούσας είναι κάτοικοι εκ των οποίων οι είναι άντρες και οι γυναίκες. Το μεγαλύτερο ποσοστό των κατοίκων της ΔΕ Ανδρούσας (24,68% το οποίο αντιστοιχεί σε 696 κατοίκους) είναι άτομα ηλικίας από 65 έως 79 (336 άντρες και 360 γυναίκες). Σελ 39

40 ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΑΡΙΣΤΟΜΕΝΟΥΣ Αναφορικά με την πληθυσμιακή κάλυψη της Δημοτικής Ενότητας Αριστομένους παρατηρείται ότι: Ο συνολικός πληθυσμός της ΔΕ Αριστομένους είναι κάτοικοι εκ των οποίων οι είναι άντρες και οι γυναίκες. Το μεγαλύτερο ποσοστό των κατοίκων της ΔΕ Αριστομένους (22,56% το οποίο αντιστοιχεί σε 770 κατοίκους) είναι άτομα ηλικίας από 65 έως 79 (339 άντρες και 392 γυναίκες). ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΒΟΥΦΡΑΔΟΣ Αναφορικά με την πληθυσμιακή κάλυψη της Δημοτικής Ενότητας Βουφράδος παρατηρείται ότι: Ο συνολικός πληθυσμός της ΔΕ Βουφράδος είναι κάτοικοι εκ των οποίων οι 924 είναι άντρες και οι 878 γυναίκες. Το μεγαλύτερο ποσοστό των κατοίκων της ΔΕ Βουφράδος (24,20% το οποίο αντιστοιχεί σε 436 κατοίκους) είναι άτομα ηλικίας από 65 έως 79 (219 άντρες και 217 γυναίκες). ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΙΘΩΜΗΣ Αναφορικά με την πληθυσμιακή κάλυψη της Δημοτικής Ενότητας Ιθώμης παρατηρείται ότι: Ο συνολικός πληθυσμός της ΔΕ Ιθώμης είναι κάτοικοι εκ των οποίων οι είναι άντρες και οι γυναίκες. Το μεγαλύτερο ποσοστό των κατοίκων της ΔΕ Ιθώμης (26,56% το οποίο αντιστοιχεί σε 655 κατοίκους) είναι άτομα ηλικίας από 65 έως 79 (306 άντρες και 349 γυναίκες). ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΜΕΣΣΗΝΗΣ Αναφορικά με την πληθυσμιακή κάλυψη της Δημοτικής Ενότητας Μεσσήνης παρατηρείται ότι: Ο συνολικός πληθυσμός της ΔΕ Μεσσήνης είναι κάτοικοι εκ των οποίων οι είναι άντρες και οι γυναίκες. Το μεγαλύτερο ποσοστό των κατοίκων της ΔΕ Μεσσήνης (20,53% το οποίο αντιστοιχεί σε κατοίκους) είναι άτομα ηλικίας από 25 έως 39 (1.187 άντρες και γυναίκες). ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΠΕΤΑΛΙΔΙΟΥ Αναφορικά με την πληθυσμιακή κάλυψη της Δημοτικής Ενότητας Πεταλιδίου παρατηρείται ότι: Ο συνολικός πληθυσμός της ΔΕ Πεταλιδίου είναι κάτοικοι εκ των οποίων οι είναι άντρες και οι γυναίκες. Το μεγαλύτερο ποσοστό των κατοίκων της ΔΕ Πεταλιδίου (24,30% το οποίο αντιστοιχεί σε 857 κατοίκους) είναι άτομα ηλικίας από 65 έως 79 (410 άντρες και 465 γυναίκες). ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΤΡΙΚΟΡΦΟΥ Αναφορικά με την πληθυσμιακή κάλυψη της Δημοτικής Ενότητας Τρικόρφου παρατηρείται ότι: Ο συνολικός πληθυσμός της ΔΕ Τρικόρφου είναι κάτοικοι εκ των οποίων οι 536 είναι άντρες και οι 501 γυναίκες. Το μεγαλύτερο ποσοστό των κατοίκων της ΔΕ Τρικόρφου (24,30% το οποίο αντιστοιχεί σε 191 κατοίκους) είναι άτομα ηλικίας από 25 έως 39 (119 άντρες και 96 γυναίκες). Σελ 40

41 2.7 ΕΠΙΠΕΔΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ Ο παρακάτω πίνακας παραθέτει το επίπεδο εκπαίδευσης στις Δημοτικές Ενότητες του Δήμου Μεσσήνης για το έτος 2001 και αναλύεται ακολούθως: Τόπος μόνιμης διαμονής Επίπεδο Εκπαίδευσης 0Διδακτορικό Έτος Απογραφής ΔΗΜΟΣ ΑΙΠΕΙΑΣ ΔΗΜΟΣ ΑΝΔΡΟΥΣΑΣ ΔΗΜΟΣ ΑΡΙΣΤΟΜΕΝΟΥΣ ΔΗΜΟΣ ΒΟΥΦΡΑΔΩΝ ΔΗΜΟΣ ΙΘΩΜΗΣ ΔΗΜΟΣ ΜΕΣΣΗΝΗΣ ΔΗΜΟΣ ΠΕΤΑΛΙΔΙΟΥ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΤΡΙΚΟΡΦΟΥ Μάστερ Πτυχίο ΑΕΙ Πτυχίο ΤΕΙ, ΚΑΤΕ, ΚΑΤΕΕ, Ανώτερης Σχολής και Εκκλησιαστικής εκπ/σης Πτυχίο Μεταδευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης (ΙΕΚ, Κολέγια κλπ) Απολυτήριο Γεν. Λυκείου ή 6τάξιου Γυμνασίου ή ΕΠΛ Πτυχίο ΤΕΛ Πτυχίο ΤΕΣ Απολ. 3τάξιου Γυμνασίου Απολυτήριο Δημοτικού Φοιτά στο Δημοτικό Εγκατέλειψε το Δημοτικό, αλλά γνωρίζει γραφή και ανάγνωση Δεν γνωρίζει γραφή και ανάγνωση ΠΗΓΗ: ΕΣΥΕ Σελ 41

42 ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΑΙΠΕΙΑΣ Αναφορικά με το επίπεδο εκπαίδευσης των κατοίκων της Δημοτικής Ενότητας Αίπειας παρατηρείται ότι: Σε σύνολο κατοίκων το μεγαλύτερο ποσοστό (30,54% που αντιστοιχεί σε 786 κατοίκους) διαθέτει Απολυτήριο Δημοτικού, ενώ ποσοστό 13,52% (348 κάτοικοι) διαθέτει Απολυτήριο Γεν. Λυκείου ή 6τάξιου Γυμνασίου ή ΕΠΛ. Σημαντικό γεγονός αποτελεί ότι 66 κάτοικοι διαθέτουν Πτυχίο ΑΕΙ, 3 κάτοικοι είναι κάτοχοι κάποιου Μάστερ και 2 κάτοικοι είναι κάτοχοι Διδακτορικού. Τέλος σημαντικό είναι το ποσοστό των αναλφάβητων (δεν γνωρίζει γραφή και ανάγνωση) το οποίο αγγίζει το 10,30% (265 κάτοικοι). ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΑΝΔΡΟΥΣΑΣ Αναφορικά με το επίπεδο εκπαίδευσης των κατοίκων της Δημοτικής Ενότητας Ανδρούσας παρατηρείται ότι: Σε σύνολο κατοίκων το μεγαλύτερο ποσοστό (36,67% που αντιστοιχεί σε κατοίκους) διαθέτει Απολυτήριο Δημοτικού, ενώ ποσοστό 14,68% (414 κάτοικοι) διαθέτει Απολυτήριο Γεν. Λυκείου ή 6τάξιου Γυμνασίου ή ΕΠΛ. Σημαντικό γεγονός αποτελεί ότι 54 κάτοικοι διαθέτουν Πτυχίο ΑΕΙ και 1 κάτοικος είναι κάτοχος Διδακτορικού. Τέλος σημαντικό είναι το ποσοστό των αναλφάβητων (δεν γνωρίζει γραφή και ανάγνωση) το οποίο αγγίζει το 10,07% (284 κάτοικοι). ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΑΡΙΣΤΟΜΕΝΟΥΣ Αναφορικά με το επίπεδο εκπαίδευσης των κατοίκων της Δημοτικής Ενότητας Αριστομένους παρατηρείται ότι: Σε σύνολο κατοίκων το μεγαλύτερο ποσοστό (30,59% που αντιστοιχεί σε κατοίκους) διαθέτει Απολυτήριο Δημοτικού, ενώ ποσοστό 10,78% (368 κάτοικοι) διαθέτει Απολυτήριο Γεν. Λυκείου ή 6τάξιου Γυμνασίου ή ΕΠΛ. Σημαντικό γεγονός αποτελεί ότι 56 κάτοικοι διαθέτουν Πτυχίο ΑΕΙ. Τέλος σημαντικό είναι το ποσοστό των αναλφάβητων (δεν γνωρίζει γραφή και ανάγνωση) το οποίο αγγίζει το 11,54% (394 κάτοικοι). ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΒΟΥΦΡΑΔΟΣ Αναφορικά με το επίπεδο εκπαίδευσης των κατοίκων της Δημοτικής Ενότητας Βουφράδος παρατηρείται ότι: Σε σύνολο κατοίκων το μεγαλύτερο ποσοστό (29,02% που αντιστοιχεί σε 523 κατοίκους) διαθέτει Απολυτήριο Δημοτικού, ενώ ποσοστό 12,76% (230 κάτοικοι) διαθέτει Απολυτήριο Γεν. Λυκείου ή 6τάξιου Γυμνασίου ή ΕΠΛ. Σημαντικό γεγονός αποτελεί ότι 53 κάτοικοι διαθέτουν Πτυχίο ΑΕΙ. Τέλος σημαντικό είναι το ποσοστό των αναλφάβητων (δεν γνωρίζει γραφή και ανάγνωση) το οποίο αγγίζει το 8,10% (146 κάτοικοι). ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΙΘΩΜΗΣ Αναφορικά με το επίπεδο εκπαίδευσης των κατοίκων της Δημοτικής Ενότητας Ιθώμης παρατηρείται ότι: Σε σύνολο κατοίκων το μεγαλύτερο ποσοστό (32,68% που αντιστοιχεί σε 806 κατοίκους) διαθέτει Απολυτήριο Δημοτικού, ενώ ποσοστό 11,84% (292 κάτοικοι) διαθέτει Απολυτήριο Γεν. Λυκείου ή 6τάξιου Γυμνασίου ή ΕΠΛ. Σημαντικό γεγονός αποτελεί ότι 64 κάτοικοι διαθέτουν Πτυχίο ΑΕΙ, 2 κάτοικοι είναι Σελ 42

43 κάτοχοι κάποιου Μάστερ και 1 κάτοικος είναι κάτοχος Διδακτορικού. Τέλος σημαντικό είναι το ποσοστό των αναλφάβητων (δεν γνωρίζει γραφή και ανάγνωση) το οποίο αγγίζει το 11,31% (279 κάτοικοι). ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΜΕΣΣΗΝΗΣ Αναφορικά με το επίπεδο εκπαίδευσης των κατοίκων της Δημοτικής Ενότητας Μεσσήνης παρατηρείται ότι: Σε σύνολο κατοίκων το μεγαλύτερο ποσοστό (32,85% που αντιστοιχεί σε κατοίκους) διαθέτει Απολυτήριο Δημοτικού, ενώ ποσοστό 16,57% (1.830 κάτοικοι) διαθέτει Απολυτήριο Γεν. Λυκείου ή 6τάξιου Γυμνασίου ή ΕΠΛ. Σημαντικό γεγονός αποτελεί ότι 370 κάτοικοι διαθέτουν Πτυχίο ΑΕΙ, 9 κάτοικοι είναι κάτοχοι κάποιου Μάστερ και 2 κάτοικοι είναι κάτοχοι Διδακτορικού. Τέλος σημαντικό είναι το ποσοστό των αναλφάβητων (δεν γνωρίζει γραφή και ανάγνωση) το οποίο αγγίζει το 12,89% (1.423 κάτοικοι). ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΠΕΤΑΛΙΔΙΟΥ Αναφορικά με το επίπεδο εκπαίδευσης των κατοίκων της Δημοτικής Ενότητας Πεταλιδίου παρατηρείται ότι: Σε σύνολο κατοίκων το μεγαλύτερο ποσοστό (35,93% που αντιστοιχεί σε κατοίκους) διαθέτει Απολυτήριο Δημοτικού, ενώ ποσοστό 15,02% (541 κάτοικοι) διαθέτει Απολυτήριο Γεν. Λυκείου ή 6τάξιου Γυμνασίου ή ΕΠΛ. Σημαντικό γεγονός αποτελεί ότι 95 κάτοικοι διαθέτουν Πτυχίο ΑΕΙ και 1 κάτοικος είναι κάτοχος Διδακτορικού. Τέλος σημαντικό είναι το ποσοστό των αναλφάβητων (δεν γνωρίζει γραφή και ανάγνωση) το οποίο αγγίζει το 12,16% (438 κάτοικοι). ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΤΡΙΚΟΡΦΟΥ Αναφορικά με το επίπεδο εκπαίδευσης των κατοίκων της Δημοτικής Ενότητας Τρικόρφου παρατηρείται ότι: Σε σύνολο κατοίκων το μεγαλύτερο ποσοστό (29,22% που αντιστοιχεί σε 303 κατοίκους) διαθέτει Απολυτήριο Δημοτικού, ενώ ποσοστό 9,84% (102 κάτοικοι) διαθέτει Απολυτήριο Γεν. Λυκείου ή 6τάξιου Γυμνασίου ή ΕΠΛ. Σημαντικό γεγονός αποτελεί ότι 13 κάτοικοι διαθέτουν Πτυχίο ΑΕΙ και 1 κάτοικος είναι κάτοχος κάποιου Μάστερ. Τέλος σημαντικό είναι το ποσοστό των αναλφάβητων (δεν γνωρίζει γραφή και ανάγνωση) το οποίο αγγίζει το 13,98% (145 κάτοικοι). Σελ 43

44 2.8 ΝΟΙΚΟΚΥΡΙΑ Ο πληθυσμός του Δήμου Μεσσήνης ανέρχεται σε κάτοικους σύμφωνα με την απογραφή του 2001 οι οποίοι αντιστοιχούν σε νοικοκυριά έναντι το Αναλυτικότερα η διάρθρωση του πληθυσμού του Δήμου Μεσσήνης έχει ως εξής: - Δημοτική Ενότητα Μεσσήνης νοικοκυριά έναντι το Δημοτική Ενότητα Πεταλιδίου νοικοκυριά έναντι το Δημοτική Ενότητα Αριστομένους νοικοκυριά έναντι το Δημοτική Ενότητα Ανδρούσας νοικοκυριά έναντι το Δημοτική Ενότητα Ιθώμης νοικοκυριά έναντι το Δημοτική Ενότητα Αίπειας νοικοκυριά έναντι το Δημοτική Ενότητα Βουφράδος νοικοκυριά έναντι το Δημοτική Ενότητα Τρικόρφου 779 νοικοκυριά έναντι 898 το Συνολικά, για το Δήμο Μεσσήνης παρουσιάζεται μία μείωση κατά νοικοκυριά μεταξύ της απογραφής του 1991 και του 2001 το οποίο αντιστοιχεί σε ποσοστό 8,41% Γεωγραφική κατανομή των Νοικοκυριών Έτος Απογραφής ΔΗΜΟ Σ ΑΙΠΕΙ ΑΣ ΔΗΜΟΣ ΑΝΔΡΟΥΣ ΑΣ ΔΗΜΟΣ ΑΡΙΣΤΟΜΕΝΟ ΥΣ ΔΗΜΟΣ ΒΟΥΦΡΑΔ ΩΝ ΔΗΜΟ Σ ΙΘΩΜ ΗΣ ΔΗΜΟΣ ΜΕΣΣΗΝ ΗΣ ΔΗΜΟΣ ΠΕΤΑΛΙΔΙ ΟΥ ΚΟΙΝΟΤΗ ΤΑ ΤΡΙΚΟΡΦ ΟΥ ΠΗΓΗ: ΕΣΥΕ ΣΤΟΙΧΕΙΑ 1991 ΔΗΜΟ Σ ΑΙΠΕΙΑ Σ ΔΗΜΟΣ ΑΝΔΡΟΥΣ ΑΣ ΔΗΜΟΣ ΑΡΙΣΤΟΜΕΝΟ ΥΣ ΔΗΜΟΣ ΒΟΥΦΡΑΔ ΩΝ ΔΗΜΟ Σ ΙΘΩΜΗ Σ ΔΗΜΟΣ ΜΕΣΣΗΝ ΗΣ ΔΗΜΟΣ ΠΕΤΑΛΙΔΙ ΟΥ 1 μέλος μέλη μέλη μέλη μέλη μέλη και άνω ΠΗΓΗ: ΕΣΥΕ ΣΤΟΙΧΕΙΑ μέλος ΔΗΜΟΣ ΑΙΠΕΙΑ Σ ΔΗΜΟΣ ΑΝΔΡΟΥΣΑ Σ ΔΗΜΟΣ ΑΡΙΣΤΟΜΕΝΟΥ Σ ΔΗΜΟΣ ΒΟΥΦΡΑΔΩΝ ΔΗΜΟΣ ΙΘΩΜΗ Σ ΔΗΜΟΣ ΜΕΣΣΗΝΗΣ ΔΗΜΟΣ ΠΕΤΑΛΙΔΙΟ Υ ΚΟΙΝΟΤΗ ΤΑ ΤΡΙΚΟΡΦ ΟΥ 2 μέλη μέλη ΚΟΙΝΟΤΗΤ Α ΤΡΙΚΟΡΦΟ Υ Σελ 44

45 4 μέλη μέλη μέλη και άνω ΠΗΓΗ: ΕΣΥΕ Σελ 45

46 2.9 Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΣΤΟ ΝΟΜΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ Η Περιφέρεια Πελοποννήσου καταλαμβάνει το νότιο τμήμα της ηπειρωτικής Ελλάδας. Βρέχεται δυτικά από το Ιόνιο Πέλαγος και συνορεύει με την Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας, βορειοανατολικά με την Περιφέρεια Αττικής, ενώ ανατολικά βρέχεται από το Μυρτώο Πέλαγος. Έχει συνολική έκταση χμ 2 και καλύπτει το 11,7% της συνολικής έκτασης της χώρας, με χαρακτηριστικό της μορφολογίας της τους μεγάλους ορεινούς όγκους (50,1% της έκτασης), οι οποίοι καταλαμβάνουν το κεντρικό της τμήμα, ενώ μόνο το 19,9% αυτής είναι πεδινό (και το 30% ημιορεινό), κυρίως στις παραθαλάσσιες περιοχές όπου σχηματίζονται αρκετές πεδιάδες. Ωστόσο, παρά το μικρό ποσοστό των πεδινών εκτάσεων, η Περιφέρεια διαθέτει μερικές από τις πιο εύφορες περιοχές της χώρας, όπως ο Αργολικός κάμπος και ο κάμπος της Κορινθίας. Η Περιφέρεια Πελοποννήσου περιλαμβάνει τους Νομούς Κορινθίας, Αργολίδος, Αρκαδίας, Μεσσηνίας και Λακωνίας και έχει έδρα την Τρίπολη, πρωτεύουσα του νομού Αρκαδίας. Μετά τη νέα διοικητική διαίρεση (Ν.2539/97), η Περιφέρεια Πελοποννήσου αποτελείται από τους 5 Νομούς: Αργολίδας, Αρκαδίας, Κορινθίας, Λακωνίας και Μεσσηνίας. Στα πλαίσια της τρέχουσας περιόδου προγραμματισμού η περιφέρεια έχει ενταχθεί μαζί με την περιφέρεια Δυτικής Ελλάδος και Ιονίων Νήσων ως μία ενιαία χωρική αναπτυξιακή ενότητα. Σύμφωνα με την αναπτυξιακή στρατηγική της τρέχουσας περιόδου προγραμματισμού , η Περιφέρεια της Πελοποννήσου συνιστά βασική πύλη συνεργασίας σε εθνικό και διεθνές επίπεδο και, επιπλέον, το κέντρο βάρους στον εθνικό χώρο και στον άξονα Βορρά -Νότου και στην ΠΑΘΕ. Η ανάπτυξη της Περιφέρειας παρουσιάζει ανά διαστήματα ενδοπεριφερειακές ανισότητες, ενώ οι Νομοί διαφοροποιούνται μεταξύ τους κυρίως όσον αφορά τους ρυθμούς ανάπτυξής τους. Σημαντική διαφοροποίηση παρατηρείται ως προς τον ρυθμό αύξησης του πληθυσμού μεταξύ των Νομών της Περιφέρειας. Συγκεκριμένα, οι Νομοί Κορινθίας (9%) και Αργολίδας (8,3%) διατηρούν ρυθμούς υψηλότερους όχι μόνο από την Περιφέρεια αλλά και από τη χώρα, επιβεβαιώνοντας τον αναπτυξιακό δυναμισμό τους κυρίως λόγω της γειτνίασης τους με την πρωτεύουσα. Οι Νομοί Μεσσηνίας (5,9%) και Λακωνίας (4,1%) υπολείπονται του ρυθμού αύξησης του πληθυσμού του συνόλου της χώρας, με το Νομό Μεσσηνίας να έχει τον πλησιέστερο ρυθμό μεταβολής με τον αντίστοιχο της Περιφέρειας, ενώ για το Νομό Αρκαδίας παρατηρείται πληθυσμιακή μείωση (-3.1%). Σελ 46

47 Ποσοστιαία μεταβολή πληθυσμού σε επίπεδο Νομού ΠΗΓΗ: Επεξεργασία στοιχείων απογραφών ΕΣΥΕ 1991,2001 Ο δείκτης αστικότητας του πληθυσμού διαφοροποιείται μεταξύ των νομών, με τους νομούς Κορινθίας και Αργολίδας να υπερτερούν σε ποσοστό αστικού πληθυσμού έναντι του αγροτικού, ενώ στους υπόλοιπους νομούς υπερτερεί ο αγροτικός πληθυσμός. Επίσης, το κατά κεφαλήν ΑΕΠ των νομών της Περιφέρειας (σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat) διαφοροποιείται σημαντικά, με μεγαλύτερο δείκτη στο νομό Κορινθίας, έπονται οι νομοί Αρκαδίας, Αργολίδας, Λακωνίας και Μεσσηνίας. Οι διαφοροποιήσεις είναι σημαντικές, αφού το κατά κεφαλήν ΑΕΠ του νομού Μεσσηνίας είναι μόλις το 49,6% εκείνου της Κορινθίας, το 69,8% της Αρκαδίας, το 82,7% της Αργολίδας και ίσο περίπου με της Λακωνίας. Πληθυσμιακά μεγέθη και κατανομή πληθυσμού ανά κατηγορία αστικοποίησης ΝΟΜΟΙ Πληθυσμός 1991 Κατανομή Πληθυσμού Πληθυσμός Κατανομή Πληθυσμού 2001 Αστικός Ημιαστικός Αγροτικός Αστικός Αγροτικός ΑΡΓΟΛΙΔΟΣ ΑΡΚΑΔΙΑΣ ΚΟΡΙΝΘΙΑΣ ΛΑΚΩΝΙΑΣ ΜΕΣΣΗΝΙΑΣ ΣΥΝΟΛΟ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΣΥΝΟΛΟ ΧΩΡΑΣ ΠΗΓΗ: ΕΣΥΕ (Απογραφές 1991, 2001 ), Στοιχεία ΕΣΥΕ 2009 Σελ 47

48 2.10 ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΦΥΣΙΟΓΝΩΜΙΑ ΚΑΙ ΠΑΡΑΔΟΣΗ Ιστορικά Στοιχεία - Σήμερα Η πόλη της Μεσσήνης, έδρα του Νέου Δήμου Μεσσήνης, είναι χτισμένη στη δεξιά όχθη του ποταμού Παμίσου, στο κάτω μέρος της Μεσσηνιακής πεδιάδας, το Ομηρικό «Μάκαρ πεδίον» ή «Μακαρία», όπως λέγεται ακόμα και σήμερα. Η Μεσσήνη, έδρα του Δήμου, πήρε ένα όνομα - από το 1867, για να τιμηθεί η πόλη, ταυτισμένη με την αρχαία Μεσσήνη. Η σημερινή Μεσσήνη ονομαζόταν στα μεσαιωνικά χρόνια Νησί, από τα νερά και τα έλη που περίζωναν τον οικισμό δυτικά του Παμίσου. Στους βυζαντινούς χρόνους ονομαζόταν και Λίμνες ή Λιμνοχώρι. Όμως το όνομα και το περιβάλλον στήριξαν αβάσιμες θεωρίες ότι στη Μεσσήνη ήταν το «χωρίον Λίμναι» και το ιερό της Αρτέμιδος Λιμνάτιδος. Το Νησί ή Λιμνοχώρι στην Τουρκοκρατία ονομάσθηκε Ντρίζαγα-του Ιντρίζ αγά - ή και απλά Ντρίζη. Τα τελευταία χρόνια η Μεσσήνη δείχνει να ανθίσταται στην πληθυσμιακή συρρίκνωση και παρουσιάζει σοβαρές προοπτικές ανάπτυξης εφ όσον ευοδωθούν ορισμένα στρατηγικής σημασίας έργα-«κλειδιά». Πρόκειται για την υλοποίηση του σχεδίου πόλης στην Μπούκα, την κατασκευή του περιμετρικού δακτυλίου του Νομού, στο τμήμα Καλαμάτα-Μπούκα -Ριζόμυλος και τεσσάρων καθέτων αξόνων που θα καταστήσουν την ενδοχώρα της Μεσσήνης παράλια περιοχή. Επίσης, η αξιοποίηση του Αεροδρομίου στην Τρίοδο θα αποτελέσει πνοή για την τοπική ανάπτυξη της περιοχής δεδομένου του υπερτοπικού του χαρακτήρα., Ακόμη, η κατασκευή του μεγαλειώδους αναπτυξιακού έργου της Π.Ο.Τ.Α. (Περιοχής Ολοκληρωμένης Τουριστικής Ανάπτυξης) θα θέσει σε πρωτόγνωρη αναπτυξιακή τροχιά ολόκληρη την Μεσσηνία και βεβαίως και την Μεσσήνη. Είναι βέβαιο ότι με την υλοποίηση των παραπάνω στόχων, η Μεσσήνη θα μπει σε πορεία ανάπτυξης. Το Τρίκορφο, είναι ένα χωριό του Νομού Μεσσηνίας. Γνωστό και ως Πεντιάς, αποτελεί μια από τις λίγες εναπομείνασες κοινότητες στη χώρα μετά την εφαρμογή του Σχεδίου Καποδίστριας. Βρίσκεται σε υψόμετρο 400 μέτρων περίπου. Φημίζεται για την άριστη ποιότητα βρώσιμης ελιάς. Επίσης, λαμβάνει χώρα παραγωγή ελαιόλαδου και σύκων. Από την κοινότητα Τρίκορφου καταγόταν ο πρωτεργάτης του συνεταιριστικού κινήματος, Λεωνίδας Δαμουράς, από τους ιδρυτές της Συκικής. Ο Δήμος Ιθώμης πήρε το όνομά του από την νύμφη Ιθώμη η οποία μεγάλωσε το Δία. Η Ιθώμη ήταν ένα αρχαίο οχυρό στην περιοχή της Μεσσηνίας, στο νοτιοδυτικό τμήμα της Πελοποννήσου, στην κορυφή του ομώνυμου βουνού στην πλαγιά του οποίου είναι χτισμένο το σημερινό χωριό Αρχαία Μεσσήνη (Μαυρομάτι). Το οχυρό της Ιθώμης έπαιξε σημαντικό ρόλο στον Α' Μεσσηνιακό Πόλεμο, προς τα τέλη του 7ου αιώνα π.χ., ανάμεσα στη Μεσσηνία και τη Σπάρτη. Αποτέλεσε το τελευταίο προπύργιο των Μεσσηνίων και τελικά ισοπεδώθηκε μετά από ηρωική πολιορκία. Σήμερα στην περιοχή του Δήμου συνυπάρχει ο σπουδαίος αρχαιολογικός χώρος της Αρχαίας Μεσσήνης με σημαντικά βυζαντινά μνημεία. Στο χώρο της Αρχαίας Μεσσήνης έχει έρθει στο φως ολόκληρο οικοδομικό συγκρότημα αλλά και μοναδικά ευρήματα όπως το άγαλμα της Άρτεμης της Λαφρίας, ο Ερμής της Μεσσήνης κ.ά. Επίσης, κοντά στον αρχαιολογικό χώρο λειτουργεί το Μουσείο, εντός του οποίου φιλοξενούνται ευρήματα από τις ανασκαφές που έχουν γίνει. Σελ 48

49 Η Αρχαία πόλη Αίπεια ήταν ένα από «τα ευνοούμενα πτολίεθρα» που υπόσχονταν να δώσει ο Αγαμέμνονας στον Αχιλλέα σε όποια από τις τρεις κόρες του εξέλεγε ως σύζυγο. Κατά τους αρχαίους χρόνους, εδώ βρισκόταν η μυκηναϊκή πόλη Αίπεια με κατοίκους. Στα χρόνια της φραγκοκρατίας, η Λογγά κατελήφθη απo τους ενετούς και κατά καιρούς ήταν η διαχωριστική γραμμή φράγκων και ενετών με το ποτάμι που υπάρχει να λειτουργεί ως πυργοφυλάκιο, κάτι σαν τα σημερινά διόδια. Στα χρόνια της τουρκοκρατίας ο Ιμπραήμ πυρπολεί τους ελαιώνες της περιοχής για αντίποινα των αγώνων των κατοίκων κατά της τουρκοκρατίας. Μετά το 1900 η ευρύτερη περιοχή αναπτύσσεται και η Λογγά εξελίσσεται σε κεφαλοχώρι, οι γύρω περιοχές γνωρίζουν ραγδαία τουριστική ανάπτυξη κυρίως οι Χράνοι και ο Αγιος Ανδρέας. Το ψάρεμα εδώ για κάποιους είναι το δεύτερο επάγγελμα, για άλλους είναι πηγή εσόδων για να μεγαλώσουν και να συντηρήσουν τις οικογένειες τους. Ο Δήμος Πεταλιδίου, ο οποίος βρίσκεται στη δυτική ακτή του Μεσσηνιακού Κόλπου, συνδυάζει βουνό και θάλασσα με ένα μοναδικό και ξεχωριστό τρόπο. Το Πεταλίδι σήμερα, διαθέτοντας σύγχρονες υποδομές, έχει εξελιχθεί σε τουριστικό προορισμό για Έλληνες και ξένους επισκέπτες. Εξαιτίας της θέσης του (ο Παυσανίας ταυτίζει την Ομηρική Αίπεια με το σημερινό Πεταλίδι. Επίσης, το σημερινό Πεταλίδι έχει χτιστεί στη θέση της Αρχαίας Κορώνης, η οποία ιδρύθηκε από τον Θηβαίο Επιμηλίδη από την Κορώνεια της Βοιωτίας) έχουν έρθει στο φως αρχαιολογικά ευρήματα τα οποία κατά κύριο λόγο φυλάσσονται στο μουσείο της Καλαμάτας όπως σκαλιστοί λίθοι, μαρμάρινοι κίονες, επιγραφές, θραύσματα αγαλμάτων, θεμέλια του τείχους της αρχαίας ακρόπολης, σαρκοφάγοι κ.α. Στην περιοχή του Πεταλιδίου η αρχαιολογική σκαπάνη έχει εντοπίσει ναό της ρωμαϊκής εποχής και λουτρά της ίδιας περιόδου, σκαλισμένους λίθους, κίονες από μάρμαρο, επιγραφές, τμήματα αγαλμάτων, τμήματα του τείχους της Αρχαίας Ακροπόλεως, νεκροταφείο από τη Μυκηναϊκή περίοδο, το Θολωτό Τάφο στην Καρποφόρα και άλλα πολλά στοιχεία του παρελθόντος. Ο Δήμος Βουφράδος είναι ένας ακόμη Δήμος της Μεσσηνίας ο οποίος χαρακτηρίζεται τόσο για το φυσικό του πλούτο όσο και για το ανθρωπογενές περιβάλλον. Ο επισκέπτης μπορεί να δει πέτρινα παραδοσιακά σπίτια, τα νερά του καταρράκτη στο Πολυλίμνιο, τους θολωτούς τάφους αλλά και βυζαντινά κτίσματα. Το δάσος με βελανίδια στις παρυφές του Κουφιέρου και του Άϊ-Λια, οι ρεματιές και το φαράγγι της Χαραυγής αποτελούν μοναδικό θέαμα για τον επισκέπτη της περιοχής. Αναφορικά με την προέλευση του ονόματος του δήμου υπάρχουν τρεις επικρατέστερες απόψεις. Η πρώτη αναφέρει ότι η λέξη «Βουφράς» είναι άμεσα συνδεδεμένη με την περιοχή του βουνού Κορυφαίου. Πρόκειται για ένα βουνό που απείχε, σύμφωνα με τον Παυσανία, εκατό στάδια από τη Μεθώνη και που οι διαβρώσεις αλλά και οι προσεπιχώσεις που έγιναν με την πάροδο του χρόνου το μετέβαλαν σε ακρωτήριο. Ήταν ένα βουνό γνωστότατο στην αρχαιότητα, που το αναφέρει τόσο ο Πτολεμαίος όσο και ο Στράβων. Η δεύτερη άποψη συνδέει τη λέξη «Βουφράδα» με τον όρμο της Βοϊδοκοιλιάς, ένα μικρού σχήματος όρμο που σχηματίζεται στο ακρωτήρι του Κορυφασίου. Η τρίτη άποψη εκφράστηκε το 1888 από τον Αριστομένη Μιχαήλ. Ο Αριστομένης Μιχαήλ στο βιβλίο του «Ιστορία της πόλεως Πύλου» πιθανολογεί ότι η λέξη «Βουφράσου» προέρχεται από την ομηρική λέξη «Βουπράσιον». Σελ 49

50 Ο Δήμος Ανδρούσας ήταν δήμος του νομού Μεσσηνίας που συστάθηκε με το πρόγραμμα Καποδίστριας από τη συνένωση παλαιότερων κοινοτήτων της περιοχής, που αποτέλεσαν στη συνέχεια τα δημοτικά διαμερίσματα του δήμου. Λειτούργησε την περίοδο οπότε και καταργήθηκε με την εφαρμογή του προγράμματος Καλλικράτης και εντάχθηκε στον νέο Δήμο Μεσσήνης. Βρισκόταν στο κεντρικό τμήμα του νομού, στην ενδοχώρα. Έδρα του δήμου ήταν η Ανδρούσα. Η περιοχή της Ανδρούσας ήταν Εμλάκιο (Εμλάκ υ Χιουμαγιού), που στα τουρκικά σημαίνει Αυτοκρατορικό Κτήμα, δηλαδή ανήκε απ ευθείας στο Σουλτάνο, όπως και άλλες περιοχές της Τριφυλίας. Γι αυτό η περιοχή ονομάστηκε Επαρχία Εμλακίων ή Εμπλακίων. Το χωριό Εύα, που τότε λεγόταν Ναζήρι, υπαγόταν διοικητικά στην Επαρχία Εμλακίων, που είχε πρωτεύουσα το Κουρτσαούσι, τη σημερινή Σπερχογεία. Αργότερα η πρωτεύουσα μεταφέρθηκε στο Ναζήρι. Όμως, το όνομα Εύα είναι πιο παλιό από το όνομα Ναζήρι και προέρχεται από το όνομα του όρους Εύα, στους πρόποδες του οποίου είναι χτισμένη η κωμόπολη Εύα. Το όρος αυτό, που στα βυζαντινά χρόνια ονομάστηκε Άγιος Βασίλειος, λεγόταν παλιότερα Εύα ή Εύαν, γιατί την αρχαία εποχή γίνονταν σ αυτό οι βακχικές γιορτές προς τιμήν του Διονύσου. Τότε, στο βουνό ακούγονταν παντού οι ευχές «Ευ οι», δηλαδή να ναι καλά αυτοί που καλλιεργούν τα αμπέλια, και «Ευ α», δηλαδή να είναι καλά τα κρασιά. Ο Δήμος Αριστομένους ήταν δήμος του νομού Μεσσηνίας που συστάθηκε με το πρόγραμμα Καποδίστριας από τη συνένωση παλαιότερων κοινοτήτων της περιοχής, που αποτέλεσαν στη συνέχεια τα δημοτικά διαμερίσματα του δήμου. Λειτούργησε την περίοδο οπότε και καταργήθηκε με την εφαρμογή του προγράμματος Καλλικράτης και εντάχθηκε στον νέο Δήμο Μεσσήνης. Βρισκόταν στο κεντρικό τμήμα του νομού, στην ενδοχώρα. Έδρα του δήμου ήταν ο Αριστομένης. Η παλιά ονομασία του χωριού Αριστομένη ήταν Μουσταφάπασα και μετονομάσθηκε το Την κοινότητα Αριστομένη την αποτελούσαν 4 οικισμοί. Ο οικισμός Αριστομένους, ο οικισμός Ζαπάντι που μετονομάσθηκε σε Καρυόβρυση το 1927 και σήμερα είναι ακατοίκητο, τον οικισμό Κουτήφαρι που έγινε ανεξάρτητη Κοινότητα το 1919, τον οικισμό Χαμούζα-Αμμουδερό. Έδρα του Δήμου ορίσθηκε το 1836 μέχρι το 1842 που η εδρα μεταφέρθηκε στην Πόλαινα μέχρι το Το 1848 η έδρα μεταφέρθηκε στο Κουτήφαρι μέχρι το 1863 που έγινε πάλι έδρα ο Αριστομένης. Το όνομα του το οφείλει στον περίφημο στρατηλάτη των Μεσσηνίων Αριστομένη, είναι ένα ανδρικό ελληνικό όνομα με ρίζες στην αρχαιότητα. Προέρχεται από τη σύνθεση των λέξεων άριστος + μένος και σημαίνει "ο ανδρειότατος". Σελ 50

51 2.11 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ ΘΕΣΗ ΚΑΙ ΓΕΝΙΚΗ ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ Από πλευράς ανάγλυφου, η περιοχή του δήμου Μεσσήνης, εμφανίζει ένα εκτεταμένο πεδινό επίπεδο υψηλής γεωργικής παραγωγικότητας, το οποίο χωροθετείται κυρίως στη νότια πλευρά του Δήμου Μεσσήνης και περιλαμβάνει τη παραλιακή ζώνη και την πεδιάδα της Μεσσήνης που τη διασχίζει ο Πάμισος ποταμός. Όλα τα παράλια της περιοχής του Δήμου Μεσσήνης που βρέχονται από τον Μεσσηνιακό Κόλπο είναι ομαλά και αμμώδη. Το βόρειο τμήμα του Δήμου που περιλαμβάνει τις Δημοτικές Ενότητες Ιθώμης, Ανδρούσης, Αριστομένους και Τρικόρφου, χαρακτηρίζεται ως ημιορεινό. Κύρια χαρακτηριστικά του είναι οι απότομες κλίσεις και τα υψηλά ανά σημεία υψόμετρα. Ημιορεινή χαρακτηρίζεται ακόμα η Νότια πλευρά του Δήμου και πιο συγκεκριμένα το ΝΔ τμήμα των Δημοτικών Ενοτήτων Πεταλιδίου και Αίπειας ΥΔΑΤΙΚΟ ΔΥΝΑΜΙΚΟ Το υδρογραφικό δίκτυο της περιοχής χαρακτηρίζεται από ρέμματα αλλά και από το Πάμισο που αποτελεί ποτάμι μόνιμης ροής. Ειδικότερα, διακρίνουμε τα ρέματα της Βελίκας και τοu Λογιώτη, ρέμα με πλούσια παρόχθια βλάστηση από πλατάνια, κισσούς, κουμαριές, αριές, δρύς, σφενδάμια και καλάμια. Παράλληλα, υφίσταται το Τυφλό ρέμα και το ρέμα της Μυρτιάς με παρόχθια βλάστηση αποτελούμενη από πλατάνια, κισσούς και καλάμια. Ο Πάμισος ποταμός αποτελεί το ανατολικό όριο της περιοχής μελέτης και αποτελεί ποτάμι μόνιμης ροής. Το συγκρότημα των πηγών του Πάμισου βρίσκεται στο δυτικό άκρο των λόφων Μακρέικη Ράχη - Τσούκα, που ανήκουν στο ορεινό συγκρότημα του όρους Ταύγετος. Πηγή του ποταμού είναι η μεγάλη καρστική ανάβλυση στο χωριό του Αγ. Φλώρου, με μέση παροχή m3 την ώρα. Η εκβολή του ποταμού βρίσκεται νότια της πηγής σε απόσταση 16 km. Στο υδάτινο δυναμικό του Δήμου Μεσσήνης, εντάσσεται και το Πολυλίμνιο. Ενα σύμπλεγμα από πολλές λίμνες οι οποίες λόγω του ανώμαλου εδάφους δημιουργούν λίμνες και καταρράκτες. Οι λίμνες Μαυρηλίμνα με το Κεφαλόβρυσο, Μαυρολίμνα και μετά ο καταρράκτης της Κάδης δεσπόζει ανάμεσα στα μεγάλα και κοφτερά βράχια του φαραγγιού, με τα νερά του να σκάνε πάνω στην επιφάνεια της λίμνης από ύψος 25 μέτρων. Το πλήθος των λιμνών δίνει την δυνατότητα στους επισκέπτες να δουν και μέρη αξιόλογα χωρίς να κουραστούν ιδιαίτερα καθώς ο τοπικός δρόμος τους βγάζει δίπλα από άλλες λίμνες, αριστερα Κάδη, Ιταλού, Σταθούλας και δεξιά η Μαυρηλίμνα, η Μαυρολίμνα και το μονοπάτι που τις συνδέει και φτάνει μέχρι την Κάδη ΧΛΩΡΙΔΑ ΠΑΝΙΔΑ ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑ Η Μεσσηνιακή γη φιλοξενεί περισσότερα από 700 είδη φυτών εκ των οποίων τα 80 είναι ενδημικά ενώ τα 32 τα συναντά κανείς μόνο στις ψηλές κορυφές του Ταϋγέτου. Η πλούσια βλάστηση του μεσσηνιακού Σελ 51

52 τόπου παρατηρείται σε κάθε υψομετρική ζώνη, ανάλογα με τη θερμοκρασία και τη μορφολογία του εδάφους. Στην παραθαλάσσια ζώνη ο επισκέπτης συναντά μεμονωμένα ή σε συστάδες φοινικόδεντρα, καταπράσινα κακτοειδή, αλμυρίκια καθώς και πολυάριθμες κιτρινοπράσινες καλαμιές. Οι πικροδάφνες με τα ροζ και λευκά άνθη στολίζουν τα τοπία ενώ παντού υπάρχουν διάσπαρτα πεύκα και πανύψηλοι ευκάλυπτοι. Επιπλέον, υπάρχουν πολυάριθμα είδη από μικρά θαμνώδη φυτά και φρύγανα. Σύμφωνα με τον Σ. Ντάφη η διάκριση ζωνών βλάστησης στον Ελλαδικό χώρο διαμορφώνεται σε πέντε κυρίως ζώνες. Η ευρύτερη περιοχή μελέτης ανήκει στην Ευρωμεσογειακή ζώνη βλάστησης, παραλιακή, λοφώδης και υποορεινή περιοχή. Υποδιαιρείται σε δύο υποζώνες που παρουσιάζουν σαφή οικολογική, χλωριδική και φυσιογνωμική διάκριση μεταξύ τους. > Την υποζώνη Oleo-Ceratonion που εμφανίζεται στην ξηρότερη ΝΑ και ΑΝ Ελλάδα. Το κλίμα της υποζώνης αυτής χαρακτηρίζεται από ανοιξιάτικες και φθινοπωρινές βροχοπτώσεις, που κυμαίνονται μεταξύ mm ετησίως και από μία μεγάλης διάρκειας (4-6μήνες) ξηρή περίοδο. Η υποζώνη αυτή διακρίνεται σε δύο τουλάχιστον αυξητικούς χώρους, στον κατώτερο, θερμότερο Oleo-Ceratonietum και στον ψυχρότερο Oleo-Lentiscetum. > Την υποζώνη Ouercion ίlicis. Στην υποζώνη αυτή το κλίμα είναι υγρότερο, το ύψος των ετήσιων βροχοπτώσεων στην Δ. Ελλάδα, ξεπερνά τα 1000mm, με ξηρή περίοδο 3-4 μηνών. Η υποζώνη αυτή εμφανίζει διάφορες φυτοκοινωνίες που κατά ένα μέρος είναι υποβαθμισμένες και κατά ένα άλλο μέρος εδαφικά εξαρτώμενες. Στην περιοχή μελέτης ευνοείται η καλλιέργεια της ελιάς και των εσπεριδοειδών, ενώ η αμπελουργία βρίσκει άριστες συνθήκες ανάπτυξης. Φυσικά Οικοσυστήματα Τα φυσικά οικοσυστήματα που απαντώνται στην περιοχή μελέτης και ανήκουν σύμφωνα με τον Ντάφη, (1986) στα βιοκλιματικά καθοριζόμενα, είναι κύρια η αείφυλλη, σκληρόφυλλη βλάστηση και οι συστάδες δρυός σαν υπολείμματα δασών. Στην αζωνική βλάστηση ανήκουν τα εδαφικά εξαρτώμενα οικοσυστήματα, που αποτελούν προϊόν της δράσης των ανθρώπινων δραστηριοτήτων στα φυσικά οικοσυστήματα, μέσω της βόσκησης και των καλλιεργειών. Θαμνώδες: σκληρόφυλλων αείφυλλων (Κωδ.Οδηγ.6310) Η κυριαρχία της βλάστησης αυτής οφείλεται στο θερμό και ξηρό κλίμα, όπου τα φυτά περιορίζοντας τη διαπνοή τους, προσαρμόζονται στις αντίξοες συνθήκες. Κυρίαρχα είδη αυτών των διαπλάσεων στην περιοχή μελέτης είναι τα: O σχίνος, η χαρουπιά Ιχθυοπανίδα Η ποτάμια ιχθυοπανίδα χαρακτηρίζεται από μικρό πλούτο ειδών και αυξάνει όσο μεγαλώνει το μέγεθος του ποταμού. Το βάθος του νερού, το ρεύμα, το υπόστρωμα και η φυτοκάλυψη είναι σε άμεση συνάρτηση με την παροχή και καθορίζουν την διαθεσιμότητα ενδιαιτήματος. Κάποια ενδεικτικά ψάρια που συναντώνται στο ποτάμιο σύστημα του Πάμισου είναι η μενίδα, το τσιρώνι, ο χαμοσούρτης κτλ. Στην περιοχή επίσης απαντώνται αμφίβια είδη όπως φίδια (νερόφιδο, οχιά) σαύρες (βαλκανόσαυρα, γραικόσαυρα), διάφορα είδη χελώνας (Ονυχοχελώνα, ποταμοχελώνα κτλ) και διάφορα είδη πτηνών όπως Σελ 52

53 Σπιζαετός, Διπλοσάϊνο, Γερακίνα, Βραχοκιρκίνεζο, Γκιώνης, Χουχουριστής, Κούκος, Κουκουβάγια, Χαλκοκουρούνα, Κατσουλιέρης και τέλος διάφορα είδη θηλαστικών όπως σκαντζόχοιρος, Νανονυχτερίδα, Αλεπού, Νυφίτσα, Κουνάβι, Ασβός και Βίδρα ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ Η περιοχή των πηγών και της εκβολής του Παμίσου έχουν προταθεί για ένταξη στο δίκτυο ΦΥΣΗ 2000, σύμφωνα με τον επιστημονικό κατάλογο, αλλά δεν περιλαμβάνεται στον επίσημο εθνικό κατάλογο (Φεβρουάριος 1997). Οι περιοχές του δικτύου ΦΥΣΗ 2000 επιλέγονται βάσει των κριτηρίων της Κοινοτικής Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ. Η Οδηγία για τους οικοτόπους 92/43, συμπληρώνει την Κοινοτική νομοθεσία για τη διατήρηση της φύσης. Ορίζει ένα κοινό πλαίσιο για τη διατήρηση των φυτών και των ζώων, πλην των πτηνών (τα οποία διέπονται από την Οδηγία 79/409) και των φυσικών ενδιαιτημάτων των βιολογικών ειδών. Προβλέπει τη δημιουργία ενός δικτύου ειδικών διατηρητέων περιοχών, επονομαζόμενο Natura 2000, που αποσκοπεί στην εξασφάλιση ενός καθεστώτος προστασίας, που θα ευνοεί τους φυσικούς οικότοπους και τα είδη κοινοτικού ενδιαφέροντος. Στα πλαίσια της Οδηγίας περιλαμβάνονται: - Οι διατηρητέοι φυσικοί οικότοποι. Σαν οικότοποι ορίζονται οι φυσικές ή ημιφυσικές εκτάσεις, που έχουν ιδιαίτερα και μοναδικά βιογεωγραφικά και γεωλογικά χαρακτηριστικά. - Τα είδη, οι οικότοποι των οποίων είναι απαραίτητο να προστατευτούν, ώστε να εξασφαλίζεται ο φυσικός χώρος διαβίωσής τους. Όσον αφορά την πανίδα, περιλαμβάνει σπονδυλόζωα των οποίων η κατάσταση είναι επισφαλής σε ευρωπαϊκή κλίμακα. Επίσης στο Παράρτημα αυτό αναφέρονται και είδη σπονδυλόζωων που απαιτείται να προστατευτούν. - Η χλωρίδα, παρουσιάζεται με αντιπροσωπευτικό τρόπο της κατάστασης των χλωριδικών ειδών στην Κοινότητα. - Τα κριτήρια αξιολόγησης μιας περιοχής ώστε να αποτελέσει περιοχή κοινοτικού ενδιαφέροντος και να χαρακτηριστεί σαν ειδική ζώνη διατήρησης. - Τα είδη φυτών, ασπόνδυλων και σπονδυλωτών, που υπάγονται σε καθεστώς αυστηρής προστασίας. Στην περίπτωση των ζώων, απαγορεύεται η σύλληψη και η εκούσια θανάτωσή τους, όπως και κάθε παρενόχληση κατά τη διάρκεια κρίσιμων φάσεων του κύκλου ζωής τους, καθώς και η καταστροφή των χώρων ανάπαυσης ή αναπαραγωγής τους. Όσον αφορά τα φυτά απαγορεύεται η συλλογή, η εκρίζωση και η εκούσια καταστροφή τους, στο χώρο της φυσικής τους εξάπλωσης. Επίσης προβλέπει ότι αν παραστεί ανάγκη, είναι δυνατή η λήψη μέτρων για τη διαχείριση και τον έλεγχο των πληθυσμών, που αποτελούν αντικείμενο θήρευσης ή εκμετάλλευσης. Σελ 53

54 ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΣΤΕΡΕΩΝ & ΥΓΡΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ Η Περιφέρεια Πελοποννήσου είναι η αρχή σχεδιασμού του Περιφερειακού Σχεδίου Διαχείρισης Στερεών Αποβολήτων (ΠΕΣΔΑ) που εκπονήθηκε το 2004 και τροποποιήθηκε το Σύμφωνα με τον ΠΕΣΔΑ η Περιφέρεια χωρίζεται σε τρεις διαχειριστικές ενότητες σε καθεμία από τις οποίες λαμβάνει χώρα ολοκληρωμένη διαχείριση. Ο Νομός Μεσσηνίας ανήκει στη 2 η Διαχειριστική Ενότητα μαζί με τους Δήμους Μεγαλόπολης και Γόρτυνος του Νομού Αρκαδίας. Για την επίτευξη των στόχων του ΠΕΣΔΑ απαιτείται η ανάπτυξη σημαντικού μεγέθους τεχνικών υποδομών. Συγκεκριμένα στην 2 η Διαχειριστική Ενότητα προβλέπεται το σταδιακό κλείσιμο και η αποκατάσταση όλων των Χώρων Ανεξέλεγκτης Διάθεσης Απορριμμάτων (ΧΑΔΑ). Επίσης, προβλέπεται ένας Χώρος Υγειονομικής Ταφής Υπολειμμάτων (ΧΥΤΥ) και τρεις Σταθμοί Μεταφόρτωσης Απορριμμάτων (ΣΜΑ) (Δ. Πύλου Νέστωρος, Δ. Καλαμάτας, Δ. Γορτυνίας). Αναπτύσσονται στοχευμένα προγράμματα Διαλογής στην Πηγή υλικών συσκευασίας / οργανικού κλάσματος των Αστικών Στερεών Απορριμμάτων καθώς και δίκτυο Πράσινων Σημείων, το οποίο θα δέχεται ανακυκλώσιμα υλικά και απόβλητα που δε συλλέγονται με τον κλασικό τρόπο αποκομιδής. Συνολικά στο Δήμο Μεσσήνης υπάρχουν 11 χώροι ανεξέλεγκτης διάθεσης απορριμμάτων (ΧΑΔΑ). Στην παρούσα φάση έχουν κλείσει οι 7 και παραμένουν ενεργές 4 ΧΑΔΑ. Ο Δήμος Μεσσήνης έχει ήδη ξεκινήσει την προετοιμασία φακέλου υποβολής πρότασης χρηματοδότησης που αφορά την σύνταξη οριστικών μελετών και τα έργα αποκατάστασης των χώρων ανεξέλεγκτης διάθεσης απορριμμάτων της Δημοτικής Ενότητας Αίπειας, Ανδρούσας και Τρικόρφου. Οι 4 ΧΑΔΑ της Δημοτικής Ενότητας Αριστομένους πρόκειται να αποκατασταθούν από την Περιφέρεια Πελοποννήσου. Στις άμεσες προτεραιότητες του Δήμου είναι η εξεύρεση λύσης για την παύση λειτουργίας των υπολοίπων ενεργών ΧΑΔΑ και την εφαρμογή ανάλογων διαδικασιών για την υλοποίηση έργων αποκατάστασής τους. Αναφορικά με εγκαταστάσεις βιολογικού καθαρισμού η Δημοτική Ενότητα Μεσσήνης και η τοπική κοινότητα Μαυροματίου είναι συνδεδεμένες με το ΒΙΟΚΑ Καλαμάτας. Επίσης, ολοκληρώθηκε η Α Φάση του ΒΙΟΚΑ στην περιοχή μεταξύ των Τ.Κ. Αβραμιού & Λευκοχώρας της Δημοτικής Ενότητας Μεσσήνης για την εξυπηρέτησή τους. Ταυτόχρονα καταβάλλεται προσπάθεια από τη Δημοτική Αρχή για την ένταξη της Β Φάσης του ανωτέρω έργου στο ΕΣΠΑ. Έχει εγκριθεί από το ΕΣΠΑ το έργο «Αποχέτευση ακαθάρτων και εγκατάσταση επεξεργασίας λυμάτων παραλιακής ζώνης Πεταλιδίου» προϋπολογισμού ,25, ενώ έχουν ήδη υποβληθεί προτάσεις για τα κάτωθι έργα: «Έργα συλλογής, επεξεργασίας και διάθεσης λυμάτων παραλιακών οικισμών τέως Δήμου Αίπειας (Έργα αποχέτευσης και βιολογικού καθαρισμού)» προϋπολογισμού ,274, «Αποχέτευση ακαθάρτων και βιολογικός καθαρισμός τοπικών κοινοτήτων Αρσινόης και Αρχαίας Μεσσήνης δημοτικής ενότητας Ιθώμης Δήμου Μεσσήνης» προϋπολογισμού Σελ 54

55 2.12 ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ Πολεοδομικός σχεδιασμός είναι ο βασικός τρόπος άσκησης πολεοδομικής πολιτικής. Αποτελεί το βασικότερο εργαλείο ρύθμισης του αστικού, περιαστικού και εξωαστικού χώρου σε επίπεδο οικισμού, πόλης ή πολεοδομικού συγκροτήματος. Για τη ρύθμιση του χώρου σε επίπεδο υπερκείμενο της πόλης ή του διευρυμένου Δήμου, χρησιμοποιείται ο Χωροταξικός Σχεδιασμός. Ο Πολεοδομικός σχεδιασμός αποσκοπεί στην ορθολογική οργάνωση του χώρου με βάση τις αρχές της επιστήμης της Πολεοδομίας. Η πόλη αποτελεί τον βασικό χώρο αναφοράς του πολεοδομικού σχεδιασμού, και το εκτάριο είναι η βασική μονάδα μέτρησης του Η ΟΙΚΙΣΤΙΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ Η κυρίαρχη χρήση στην εκτός των οικισμών περιοχή είναι η γεωργική γη. Σημαντικό τμήμα της περιλαμβάνεται στην ζώνη της γεωργικής γης υψηλής παραγωγικότητας, ενώ η περιοχή των εκβολών του Πάμισου ποταμού καλύπτει αξιόλογο τμήμα της. Στην παραλιακή ζώνη υπάρχουν περιορισμένες χρήσεις τουρισμού αναψυχής. Οι μεταποιητικές μονάδες είναι μικρού μεγέθους και διάσπαρτες, ενώ η εκτός σχεδίου δόμηση εμφανίζεται κυρίως κατά μήκος των βασικών οδικών αξόνων ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΕΣ ΕΝΟΤΗΤΕΣ Δημοτική Ενότητα ΜΕΣΣΗΝΗΣ Για την Δημοτική Ενότητα Μεσσήνης έχει θεσμοθετηθεί ΓΠΣ από τον Δεκέμβριο του 1990 (ΦΕΚ717/Δ/ ) που περιλαμβάνει την κυρίως πόλη και την παραλιακή περιοχή της Μπούκας. Η απόφαση επαναδημοσιεύτηκε το 1993 (ΦΕΚ763/ ) για την επικύρωση των σχεδίων του ΓΠΣ. Η συνολική έκταση του εγκεκριμένου ΓΠΣ είναι στρέμματα από τα οποία τα 110 ήταν επεκτάσεις. Μετά από 9 χρόνια, η απόφαση έγκρισης του ΓΠΣ ανακλήθηκε με απόφαση του ΓΓ Περιφέρειας Πελοποννήσου (απόφ. 2255/ του ΓΓΠΠ) κατά ένα μέρος που αφορά στην παραλιακή περιοχή της Μπούκας και εμπίπτει εντός των ορίων της τέως κοινότητας Ανάληψης με το αιτιολογικό, ότι η κοινότητα δεν είχε γνωμοδοτήσει κατά την διαδικασία σύνταξης του ΓΠΣ. Η οριστική έγκριση του Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου του Καποδιστριακού Δήμου Μεσσήνης έλαβε χώρα με την υπ αριθμ 2186 απόφαση του ΓΓΠΠ και δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ 304/ (Τεύχος Αναγκαστικών Απαλλοτριώσεων και Πολεοδομικών Θεμάτων). Τα βασικά σημεία των ρυθμίσεων που περιγράφονται στο ισχύον ΓΠΣ είναι: Τα όρια του ΓΠΣ ταυτίζονται με τα διοικητικά όρια του Καποδιστριακού Δήμου Μεσσήνης. Στην έκταση του Δήμου Μεσσήνης καθορίζονται: - Περιοχές Οικιστικής Ανάπτυξης Περιοχές Επεκτάσεων (ΠΟΕ) Σελ 55

56 - Περιοχές κατάλληλες για ανάπτυξη μέσω του μηχανισμού ΠΕΡΠΟ - Περιοχές Περιορισμού και Ελέγχου Δόμησης (ΠΠΕΔ) - Περιοχές Ειδικής Περιβαλλοντικής Προστασίας (ΠΕΠ) - Περιοχές Παραγωγικών Εγκαταστάσεων - Λοιπές Περιοχές (ΛΠ) Ειδικότερα: 1. Περιοχές Οικιστικής Ανάπτυξης Περιοχές Επεκτάσεων 1.1 Προτείνεται η οικιστική επέκταση Α Κατοικίας της πόλης της Μεσσήνης: Βόρεια του εγκεκριμένου σχεδίου προς Μαυρομάτι όπου υπάρχει ήδη μικρή οικιστική συγκέντρωση Α κατοικίας, (ΠΟΕ2) Νότια του σημερινού εγκεκριμένου σχεδίου, (ΠΟΕ2) Βορειανατολικά των ορίων του ΓΠΣ Μεσσήνης και ανατολικά του δρόμου προς Μελιγαλά για τη δημιουργία μικρού οικισμού του ΑΟΕΚ. (ΠΟΕ10) 1.2 Προτείνεται η οικιστική επέκταση Ανατολικά του οικισμού του Μαυροματίου ως επέκταση του οικισμού (ΠΟΕ1). 1.3 Προτείνεται η οικιστική ανάπτυξη για Β Κατοικία στην παράκτια περιοχή της Μπούκας (ΠΟΕ5), βόρεια του ισχύοντος παλαιού Γ.Π.Σ. ως επέκτασης αυτού, ανατολικά του δρόμου Μπούκα Μεσσήνη, περιβάλει το δασύλιο της Μπούκας και εκτείνεται ανατολικά μέχρι τη Ζώνη αναζήτησης ΠΕΡΠΟ Τουρισμού Αναψυχής 1.4. Προτείνεται η άμεση οριοθέτηση των οικισμών που δεν έχουν οριοθετηθεί ώστε να καταργηθεί η το ταχύτερο δυνατό η ζώνη των 800 μ. γύρω από τους στάσιμους οικισμούς Προτείνεται η ένταξη στον προγραμματισμό δράσης του ΓΠΣ ενός ειδικού προγράμματος αναβίωσης παλαιών και εγκαταλελειμμένων αγροτικών οικισμών (Φιλιππάκι, Χάντζαλι, Κούρταλι) με ιδιαίτερο φυσικό και οικιστικό περιβάλλον. 1.6 Υιοθετείται η προτεινόμενη θέση για τη δημιουργία οικισμού Αθιγγάνων (ΠΟΕ8) που θα εξυπηρετεί τις ανάγκες του Δήμου, στην περιοχή της Μακαρίας σε συνδυασμό με την αντίστοιχη θέση του Δήμου Καλαμάτας. 2. Περιοχές κατάλληλες για ανάπτυξη μέσω του μηχανισμού ΠΕΡΠΟ 2.1. Προτείνεται περιοχή αναζήτησης για Περιοχή Ειδικής Ρυθμιζόμενης Πολεοδόμησης (ΠΕΡΠΟ) με χρήση Β κατοικίας βόρεια της προβλεπόμενης επαρχιακής οδού Ριζόμυλου Καλαμάτας και δυτικά της νέας επαρχιακής οδού Μεσσήνης Μπούκας. (ΔΜΕΟ /ε/811/96 ΥΠΕΧΩΔΕ Φ.Ε.Κ. 887/Β ). 2.2 Προτείνεται περιοχή αναζήτησης για Περιοχή Ειδικής Ρυθμιζόμενης Πολεοδόμησης (ΠΕΡΠΟ) με χρήση Τουρισμού Αναψυχής στην παράκτια περιοχή μεταξύ Μπούκας και της ζώνης του Πάμισου ποταμού, βόρεια του δρόμου Ριζόμυλος Καλαμάτα (ΠΟΕ4) και νότια αυτού (ΠΟΕ9). 3. Περιοχές Περιορισμού και Ελέγχου Δόμησης (ΠΠΕΔ). Σελ 56

57 3.1 Ως Περιοχή Ελέγχου και Περιορισμού της δόμησης (ΠΕΠΔ1) προτείνεται το παράκτιο μέτωπο σε βάθος 100 μέτρων από την γραμμή αιγιαλού (πλην των εκβολών των ποταμών και ρεμάτων που έχουν καταταγεί στις ΠΕΠ). Ως επιτρεπόμενες χρήσεις γης ορίζονται: Αναψυκτήρια μικρού μεγέθους Γήπεδα στάθμευσης Γήπεδα άθλησης μικρής κλίμακας Εγκαταστάσεις λουομένων (στέγαστρα, σκιάδια, αποχωρητήρια, περίπτερα, κιόσκια, τέντες, πάγκοι, ελαφρές καμπίνες αποδυτηρίων, ελαφρές καμπίνες αποθήκευσης, παιδότοποι, γήπεδα άθλησης) 4. Περιοχές Ειδικής Περιβαλλοντικής Προστασίας (ΠΕΠ) 4.1. ΠΕΠ1: Περιοχή Ειδικής Προστασίας Γεωργικής Γης Υψηλής Παραγωγικότητας. Περιλαμβάνει την αρδευόμενη ζώνη αναδασμού της περιοχής Παμίσου. Ως Επιτρεπόμενες Ειδικές Χρήσεις Γης προτείνονται: Κατοικία Γεωργικές Αποθήκες Γεωργοκτηνοτροφικά Κτίρια Silos Μεταποιητικές Μονάδες εφόσον συνδέονται με την επιτόπια παραγωγή Κτήρια για την κάλυψη θρησκευτικών αναγκών Δεξαμενές Θερμοκήπια Αντλητικές Εγκαταστάσεις Υδατοδεξαμενές Φρέατα 4.2 ΠΕΠ 2: Περιοχή Ειδικής Προστασίας Πάμισου Ποταμού Αφορά στην οριοθετημένη περιβαλλοντικά ευαίσθητη περιοχή του Πάμισου Ποταμού και των εκβολών του εντός των διοικητικών ορίων του Δήμου Μεσσήνης που έχει περιληφθεί στον επιστημονικό κατάλογο του Ευρωπαϊκού Bικτύου Φύση 2000 (και όχι στον Εθνικό), ως φυσικό τοπίο και υγροτοπική ζώνη υψηλής οικολογικής αξίας. Ως Επιτρεπόμενες Ειδικές Χρήσεις Γης ορίζονται: Κατοικία Γεωργικές αποθήκες Αντλητικές εγκαταστάσεις Υδατοδεξαμενές Φρέατα 4.3 ΠΕΠ3: Περιοχές Ειδικής Προστασίας Φυσικού Περιβάλλοντος των λοιπών ρεμάτων Δυτικής Μεσσήνης 50 μέτρων εκατέρωθεν της κοίτης τους. Ως επιτρεπόμενες χρήσεις γης ορίζονται: Κατοικία Σελ 57

58 Υπαίθριες παιδικές χαρές Υπαίθρια καθιστικά Υπαίθρια γήπεδα άθλησης μικρής κλίμακας 4.4 ΠΕΠ4: Περιοχές Ειδικής Προστασίας Αρχαιολογικών Χώρων Αφορά στους αρχαιολογικούς χώρους εντός των ορίων του Δήμου και είναι: Μυκηναϊκό νεκροταφείο στο λόφο Αγ. Κωνσταντίνου πλησίον του οικισμού Καρτερολίου και Κάστρο Βελίκας βορειοδυτικά του οικισμού Βελίκα. Επιτρεπόμενες χρήσεις γης: Μόνο αγροτικές καλλιέργειες 4.5 ΠΕΠ5: Περιοχή Ειδικής Προστασίας Κουλτουκιού Ορίζεται ζώνη προστασίας 20 μ. εκατέρωθεν της κοίτης του Κουλτουκιού, όπως προσδιορίζεται στους χάρτες ΠΕΠ6: Περιοχή Ειδικής Προστασίας Αποκατάστασης Χ.Α.Δ.Α. Ορίζεται περιοχή προστασίας αποκατάστασης του φυσικού περιβάλλοντος στην περιοχή όπου σήμερα υπάρχει ο Χ.Α.Δ.Α. Στην περιοχή αυτή δεν επιτρέπεται η δόμηση. Μετά την αποκατάσταση της περιοχής και την φύτευσή της δύναται να εγκατασταθεί αναψυκτήριο ξύλινης ελαφριάς κατασκευής μέγιστου εμβαδού 100 τ.μ.. 5. Ζώνες Παραγωγικών Δραστηριοτήτων 5.1 Ζώνη Τουριστικών Δραστηριοτήτων και Λειτουργιών Αναψυχής (ΠΟΕ3). Προτείνεται η θεσμοθέτηση και πολεοδόμηση Ζώνης ανάπτυξης τουριστικών δραστηριοτήτων και λειτουργιών αναψυχής στην παράκτια περιοχή από την Μπούκα μέχρι την Βελίκα. 5.2 Ζώνες Βιοτεχνικών Εγκαταστάσεων (ΠΟΕ7) Προτείνεται η οριοθέτηση, θεσμοθέτηση και πολεοδόμηση δύο ΒΙΟΠΑ με στόχο τη συγκέντρωση βιοτεχνιών, επαγγελματικών εργαστηρίων και αποθηκών που είναι διεσπαρμένα στις εντός σχεδίου περιοχές 6. Λοιπές Περιοχές (ΛΠ1 ΛΠ2 ΛΠ3) Ως Λοιπές Περιοχές προτείνονται Ζώνες κανονιστικών ρυθμίσεων με σκοπό τον προσδιορισμό κατάλληλων χρήσεων και περιορισμών δόμησης στις εκτός σχεδίου περιοχές. Η πόλη της Μεσσήνης με τις προτεινόμενες επεκτάσεις Α Κατοικίας οργανώνεται σε μια Πολεοδομική Ενότητα. Οι βασικές χρήσεις γης που καθορίζονται στα όρια του εγκεκριμένου σχεδίου πόλης και των προς πολεοδόμηση περιοχών της Μεσσήνης είναι: Η χρήση του πολεοδομικού κέντρου της πόλης στο κέντρο βάρους του οικισμού της Μεσσήνης με γραμμική επέκταση προς τον οδικό άξονα Καλαμάτας Μεσσήνης Πύλου ο οποίος σήμερα λειτουργεί ως παρακαμπτήριος της πόλης, όμως θα μετατραπεί σε εσωτερικό στο πλαίσιο της προς νότο οικιστικής επέκτασης του σχεδίου και νέας χάραξης παρακαμπτήριας οδού περιμετρικά της οικιστικής επέκτασης. Επιτρέπονται οι προβλεπόμενες από το Αρθ 4 του π.δ (Φ.Ε.Κ. 166/B / ) χρήσεις Σελ 58

59 Η χρήση Γενικής Κατοικίας στο σύνολο των περιοχών κατοικίας του παλαιού εγκεκριμένου σχεδίου και των νέων περιοχών οικιστικής επέκτασης. Στο πλαίσιο αυτών των χρήσεων προσδιορίζονται και οι υφιστάμενες ή προτεινόμενες χρήσεις κοινωνικού εξοπλισμού και αστικού πρασίνου. Επιτρέπονται οι προβλεπόμενες από Αρθ 3 του π.δ Φ.Ε.Κ. 166/B / χρήσεις Η χρήση Βιοτεχνικού Πάρκου στις ζώνες που σχεδιάζονται στις δύο εισόδους της πόλης βόρεια και νοτιοδυτική. Επιτρέπονται οι προβλεπόμενες από το Αρθ 5 του π.δ (Φ.Ε.Κ. 166/B / ) χρήσεις Η περιοχή της Μπούκας οργανώνεται ως αυτοτελής πολεοδομική ενότητα παραθεριστικής κατοικίας. Οι επιτρεπόμενες χρήσεις γης σε αυτές τις βασικές κατηγορίες χρήσεων είναι οι προβλεπόμενες από το π.δ. 166/1987 περί Ειδικών Χρήσεων Οικισμοί κάτω των 2000 κατ. Στο σύνολο των οικισμών προτείνεται η χρήση γενικής κατοικίας. Επιτρέπονται οι προβλεπόμενες από Αρθ 3 του π.δ Φ.Ε.Κ. 166/B / χρήσεις ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ Ο καποδιστριακός Δήμος Μεσσήνης έχει εγκεκριμένο Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο, που χαρακτηρίζει την περιοχή από τον Άγιο Κωνσταντίνο μέχρι τη Βελίκα, Περιοχή Τουριστικής Ζώνης και Β Κατοικίας και από τον Άγιο Κωνσταντίνο μέχρι τις εκβολές του Παμίσου, Περιοχή ΠΕΡΠΟ Τουρισμού και ΠΕΡΠΟ Β Κατοικίας. Έτσι σε όλη την παραλιακή ζώνη θα ξεκινήσουν άμεσα διαδικασίες για την πολεοδόμηση της περιοχής. Ήδη, το ΔΣ της Μεσσήνη, τον Αύγουστο του 2011, έλαβε ομόφωνη απόφαση για να κινηθεί η διαδικασία προείσπραξης εισφοράς σε χρήμα από τους ιδιοκτήτες της προς πολεοδόμηση περιοχής 450 στρεμμάτων στην Μπούκα, προκειμένου ο δήμος να προβεί στη σύνταξη της πολεοδομικής μελέτης και της πράξης εφαρμογής. Πέραν όμως της παραπάνω απόφασης, θα απαιτηθεί να εκπονηθούν γεωλογική, περιβαλλοντική μελέτη και καθορισμός οριογραμμών του κουλντουκιού, το κόστος των οποίων θα καλυφθεί από το δήμο. Από τη Βελίκα και μέχρι τα όρια του νέου δήμου, τη Νέα Κορώνη του Δήμου Αίπειας, θα συνταχθεί ειδική μελέτη για την καλύτερη αξιοποίηση της περιοχής, αφού ληφθούν υπ όψιν τα εκπονούμενα ΣΧΟΟΑΠ Πεταλιδίου και Αίπειας σε συνδυασμό με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της περιοχής. Επίσης, υλοποιείται ΣΧΟΟΑΠ του πρώην Δήμου Ιθώμης μέσω προγραμματικής σύμβασης με συμβαλλόμενα μέρη την Περιφέρεια Πελοποννήσου την Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Μεσσηνίας, το Δήμο Ιθώμης και την Αναπτυξιακή Μεσσηνίας Α.Ε. Ο.Τ.Α. με σκοπό τον προσδιορισμό των κατευθύνσεων χωρικής οργάνωσης της περιοχής, τον καθορισμό των μεγεθών της οικιστικής ανάπτυξης, των περιοχών Ειδικής Προστασίας, των ζωνών παραγωγικών δραστηριοτήτων και των κατευθύνσεων πολεοδομκής οργάνωσης των προς πολεοδόμηση οικιστικών υποδοχέων. Σελ 59

60 Σχετικά με την αντιδιαβρωτική προστασία των ακτών, ήδη βρίσκεται σε εξέλιξη και σύντομα ολοκληρώνεται η μελέτη για όσα σημεία της παραλιακής ζώνης του Δήμου Αίπειας απαιτείται, με συγχρηματοδότηση της Περιφερειακής Αυτοδιοίκησης και του Δήμου Αίπειας. Βασικό μέλημά της Δημοτικής Αρχής είναι η προστασία των παραλιακών περιοχών και η εν συνεχεία αξιοποίηση και ανάδειξή τους τουριστικά ή για Β κατοικία, σε συνδυασμό με την προώθηση του αγροτουρισμού στην ενδοχώρα. Σελ 60

61 2.13 ΒΑΣΙΚΕΣ ΥΠΟΔΟΜΕΣ ΔΙΚΤΥΑ ΔΙΚΤΥΑ ΜΕΤΑΦΟΡΏΝ (ΟΔΙΚΑ ΔΙΚΤΥΑ ΣΙΔΗΡΟΔΡΟΜΙΚΑ ΔΙΚΤΥΑ ΕΝΑΕΡΙΑ ΔΙΚΤΥΑ ΥΔΆΤΙΝΑ ΔΙΚΤΥΑ) Όσον αφορά στο μεταφορικό σύστημα, αυτό αποτελείται από το οδικό δίκτυο, τα μέσα μαζικής μεταφοράς, τους χώρους στάθμευσης και το δίκτυο πεζοδρόμων. Κάθε επιμέρους κατηγορία παίζει έναν ξεχωριστό ρόλο στο εκάστοτε τοπικό μεταφορικό σύστημα και οφείλει να αναλύεται προκειμένου να αναγνωρισθούν οι ανάγκες και τα προβλήματα στο σύνολό του. Οι μεταφορές προσώπων και εμπορευμάτων από και προς την ενδοχώρα του Νομού Μεσσηνίας και της Περιφέρειας, τις μεγάλες πόλεις της Πελοποννήσου, το Μητροπολιτικό Συγκρότημα της Αθήνας, καθώς και την υπόλοιπη χώρα εκτελούνται κυρίως με χερσαία μεταφορικά μέσα (οδικά και σιδηροδρομικά), ενώ παράλληλα κατά καιρούς λειτουργεί μία ακτοπλοϊκή γραμμή προς τη δυτική Κρήτη και εκτελείται ένας αριθμός πτήσεων που διασυνδέει την ευρύτερη περιοχή με περιορισμένες πόλεις της Ελλάδας (Ηράκλειο, Θεσσαλονίκη), με ευρωπαϊκές και άλλες πόλεις του εξωτερικού, τις τελευταίες κυρίως κατά την τουριστική περίοδο. Οδικό δίκτυο Νομού - Περιφέρειας Η Περιφέρεια Πελοποννήσου εξυπηρετείται από ένα σύνθετο οδικό δίκτυο, που περιλαμβάνει τρεις άξονες του βασικού οδικού δικτύου της χώρας: α) τον άξονα Κόρινθος Πάτρα Ν.Ε.Ο. Νο 8α (τμήμα του οδικού άξονα ΠΑΘΕ), β) τον αυτοκινητόδρομο Κόρινθος Τρίπολη Μεγαλόπολη Καλαμάτα και γ) τον άξονα της Ν.Ε.Ο. Πάτρα Πύργος (νότιο τμήμα του Δυτικού Οδικού Άξονα ΙΟΝΙΑ ΟΔΟΣ). Οι άξονες αυτοί έχουν ενταχθεί στα έργα του Προγράμματος Παραχώρησης Αυτοκινητοδρόμων του ΥΠΕΧΩΔΕ και προβλέπεται η πλήρης αναβάθμισή τους σε κλειστούς αυτοκινητόδρομους υψηλής ταχύτητας. Στο πλαίσιο του ιδίου προγράμματος προβλέπεται και η αναβάθμιση του άξονα Πύργος Τσακώνα, που θα συνδέσει το νότιο τμήμα του Δυτικού Οδικού Άξονα με τον αυτοκινητόδρομο Τρίπολης Καλαμάτας. Ο οδικός άξονας Κόρινθος Τρίπολη Μεγαλόπολη Καλαμάτα έχει ολοκληρωθεί έως τα Παραδείσια, Τα υπολειπόμενα τμήματα μεταξύ Παραδείσια - Θουρία, θα κατασκευασθούν στο πλαίσιο του Προγράμματος Παραχώρησης Αυτοκινητοδρόμων με τη συνεργασία δημόσιου και ιδιωτικού τομέα και αναμένεται να ολοκληρωθούν εντός του έτους Ο Νομός Μεσσηνίας εξυπηρετείται σήμερα από τις δευτερεύουσες Εθνικές Οδούς Ε.Ο. 7 «Κόρινθος Τρίπολη Μεγαλόπολη Καλαμάτα», την Ε.Ο. 9 «Καλό Νερό Πύλος Μεθώνη» και την Ε.Ο. 82 «Σπάρτη Καλαμάτα Μεσσήνη Βελίκα Χατζή Πύλος», που διασύνδεουν την Καλαμάτα με την Περιφέρεια Πελοποννήσου και την υπόλοιπη Ελλάδα, τους νομούς Αρκαδίας και Λακωνίας και το δυτικό τμήμα του νομού Μεσσηνίας. Ο Νομός επιπλέον εξυπηρετείται από τις πρωτεύουσες Επαρχιακές Οδούς ΕΠ.Ο. 1 «Καλαμάτα Αλμυρός Κάμπος Καρδαμύλη - Αγ. Νίκων Αρεόπολη», την Επ.Ο. 3 «Θουρία Μικρομάνη Άρις Τρίοδος Μάνεσης Στέρνα Διόδια Αριστομένης Χανάκια Μεταμόρφωση Χώρα», Η Ε.Ο. 82 «Σπάρτη Καλαμάτα Μεσσήνη Βελίκα Χατζή Πύλος» του Δευτερεύοντος Σελ 61

62 Εθνικού Δικτύου και την Επ. Ο. 24 «Λάμπαινα Αρσινόη Αρχ. Αρκαδικού Μαυρομάτι Ιθώμης Δίπυλο Νεοχώρι Μελιγαλάς Μερόπη Σύνδ. με Ε.Ο. Καλαμάτα Τρίπολη», που διασυνδέουν την πόλη της Καλαμάτας με τους νομούς Αρκαδίας και Λακωνίας και εξυπηρετούν ενδονομαρχιακές μετακινήσεις. Τέλος ένα πρόσθετο δευτερεύον Επαρχιακό δίκτυο εξυπηρετεί τις διεπαρχιακές μετακινήσεις του νομού, ενώ οι ενδοεπαρχιακές μετακινήσεις, οι συνδέσεις των οικισμών και οι προσβάσεις των καλλιεργειών εκτελούνται μέσω του τοπικού οδικού δικτύου που αποτελείται τόσο από ασφαλτοστρωμένες όσο και χωμάτινες οδούς και αγροτικούς δρόμους. Σιδηροδρομικά Δίκτυα Μέχρι πρότινος σιδηροδρομικά ο Νομός Μεσσηνίας και η Καλαμάτα συνδεόταν με την Κόρινθο και την Αθήνα με δύο γραμμές, η μία μέσω Τρίπολης και η άλλη μέσω Πατρών. Στη γραμμή Κορίνθου Πατρών πραγματοποιούνταν εργασίες αναβάθμισής της σε γραμμή υψηλής ταχύτητας κανονικού εύρους με ηλεκτροκίνηση και σύγχρονη σηματοδότηση / τηλεδιοίκηση, σε συνέχεια της γραμμής Αθηνών Κορίνθου που ήδη λειτουργεί και Κορίνθου Κιάτου. Το υπόλοιπο σιδηροδρομικό δίκτυο της Πελοποννήσου, όπως και το υπόλοιπο του Νομού, παρουσίαζε πληθώρα προβλημάτων, όπως ελλιπή συντήρηση της σιδηροδρομικής υποδομής, ασυμβατότητα του εύρους γραμμής με το υπόλοιπο εθνικό σιδηροδρομικό δίκτυο (μετρική γραμμή αντί κανονικού εύρους), έλλειψη διπλής γραμμής και πτωχά γεωμετρικά χαρακτηριστικά με μεγάλο αριθμό ισόπεδων διαβάσεων. Η πτωχή σιδηροδρομική υποδομή και η μικρή συχνότητα των δρομολογίων οδηγούσαν διαρκώς σε παραπέρα υποβάθμιση. Η μέση ετήσια επιβατική κίνηση στο σιδηροδρομικό σταθμό Καλαμάτας ανέρχεται σε επιβάτες και η μέση ετήσια εμπορευματική σε 244 τόνους μικροδεμάτων (στοιχεία 2004). Από τον ΟΣΕ ήδη είχε ξεκινήσει η δημιουργία του Προαστειακού Σιδηροδρόμου Μεσσηνίας που εξυπηρετούσε την Καλαμάτα και το ΤΕΙ Καλαμάτας ενώ σχεδιαζόταν και η αναβάθμιση της υφιστάμενης γραμμής Καλαμάτα - Μεσσήνη. Η γραμμή βρισκόταν σε λειτουργία τα τελευταία περίπου 4 χρόνια. Δρομολόγια πραγματοποιούνταν με συχνότητα περίπου 20 λεπτών μέσω 2 παλαιού τύπου βαγονιών. Ωστόσο είχε συνδυαστεί η αναβάθμιση της παραπάνω ενέργειας, με διαμόρφωση των τροχιών - γραμμών με εργασίες οι οποίες βρίσκονταν σε εξέλιξη. Ειδικότερα, για το παραπάνω έργο, υπήρχαν σκέψεις να λειτουργήσει με νέου τύπου βαγόνια, ώστε να γίνει τόσο γρήγορη η μετάβαση από την Μεσσήνη στην πόλη της Καλαμάτας όπως αυτή της γραμμής Καλαμάτα - ΤΕΙ. Επιπλέον υπήρχε σχεδιασμός για την διαμόρφωση κατάλληλων υποδομών με στάσεις και στέγαστρα, παγκάκια και ειδικές ράμπες για την εξυπηρέτηση των πολιτών. Πλέον, κατόπιν της εφαρμογής του νόμου περί αναδιάρθρωσης του σιδηροδρομικού τομέα του Υπουργείου Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων και στα πλαίσια της εξυγίανσης και ανάπτυξης του Ελληνικού Σιδηροδρόμου, η σιδηροδρομικές γραμμές του Νομού Μεσσηνίας βρίσκονται εκτός λειτουργίας. Σελ 62

63 Λιμάνια Η υποδομή των θαλάσσιων συγκοινωνιών και μεταφορών του Νομού Μεσσηνίας σήμερα αποτελείται από: Πέντε λιμάνια (Καλαμάτας, Πύλου, Κυπαρισσίας, Μεθώνης, Κορώνης) Έξι αλιευτικά καταφύγια (Μαραθούπολης, Φοινικούντας, Αγ. Ανδρέα, Πεταλιδίου, Καρδαμύλης, Αγ. Νικολάου). Το λιμάνι της Καλαμάτας παρουσιάζει περιορισμένη επιβατική και εμπορική κίνηση. Κύριο αίτιο γι αυτό είναι τόσο η έλλειψη ζήτησης για μετακίνηση όσο και το κόστος. Η γραμμή Καλαμάτα Κύθηρα Αντικύθηρα Κίσσαμος που λειτουργούσε κατά καιρούς σήμερα αντιμετωπίζει καίρια προβλήματα και στην ουσία δεν υφίσταται. Έχει μέση ετήσια κίνηση επιβάτες περίπου. Η θέση του λιμανιού της Καλαμάτας στο μυχό του Μεσσηνιακού κόλπου περιορίζει το ρόλο του σε λιμάνι περιφερειακής σημασίας, το οποίο όμως παράλληλα διαθέτει σημαντική λιμενική υποδομή που μπορεί να χρησιμοποιηθεί από μεγαλύτερα τουριστικά σκάφη (κρουαζιερόπλοια, θαλαμηγούς, κλπ.). Με την προώθηση κατάλληλων μέτρων και σε συνδυασμό με την νέα σύγχρονη Μαρίνα δυναμικότητας 250 μικρότερων σκαφών που βρίσκεται σε επαφή με το λιμάνι, αυτό μπορεί να αναδειχθεί σε σημαντικό πόλο έλξης μεγάλων τουριστικών σκαφών από τη νοτιοανατολική Μεσόγειο με προορισμό τα Ιόνια νησιά και την Ιταλία. Αεροδρόμια Ο αερολιμένας της Καλαμάτας βρίσκεται 10 χλμ. έξω από την πόλη της Καλαμάτας και 1 χλμ από την πόλη της Μεσσήνης. Στο παρελθόν εξυπηρετούσε αποκλειστικά τη σύνδεση της περιοχής της Μεσσηνίας με την Αθήνα μία φορά την ημέρα και το καλοκαίρι με ορισμένες πρόσθετες πτήσεις. Τα τελευταία χρόνια οι προγραμματισμένες πτήσεις προς Αθήνα καταργήθηκαν και λειτουργούσε αποκλειστικά με ναυλωμένες πτήσεις ενώ το 2010 ενεργοποιήθηκαν και πάλι οι πτήσεις από και προς Αθήνα. Το 2008 ξεκίνησαν προγραμματισμένες πτήσεις από Καλαμάτα προς Θεσσαλονίκη και Ηράκλειο κυρίως μάλλον της σημαντικής αύξησης της ζήτησης από τον φοιτητικό κόσμο προερχόμενο από τις συγκεκριμένες περιοχές. Ταυτόχρονα, ο αερολιμένας είναι χαρακτηρισμένος και ως στρατιωτικός με αποτέλεσμα όταν γίνονται εκπαιδευτικές πτήσεις να σταματάει η χρήση του ως πολιτικού αεροδρομίου. Η στάθμη εξυπηρέτησης των αεροπορικών μετακινήσεων είναι ικανοποιητική δεν ισχύει όμως το ίδιο για τη δικτύωση και τη συσχέτιση των δρομολογίων. Σελ 63

64 ΣΥΓΚΟΙΝΩΝΙΑΚΟ ΔΙΚΤΥΟ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ Οδικό Δίκτυο του Δήμου Μεσσήνης Το οδικό δίκτυο της Δημοτικής Ενότητας Αίπειας (δίκτυο που συνδέει τα Τοπικά Διαμερίσματα μεταξύ τους) καλύπτει μήκος 527 χλμ και περιλαμβάνει 32 χλμ δημοτικής οδοποιίας και 495 χλμ αγροτικής οδοποιίας. Η κατάσταση του κύριου οδικού δικτύου μπορεί να χαρακτηριστεί στο μεγαλύτερο ποσοστό από μέτρια έως κακή. Απαιτούνται επισκευές και άλλες διορθωτικές παρεμβάσεις για βελτίωση των κυκλοφοριακών συνθηκών σε όλα τα τμήματα. Η οδική σύνδεση της Τ.Κ. Αγ. Ανδρέας με την έδρα του Δήμου Μεσσήνης μπορεί να χαρακτηριστεί καλή. Το οδικό δίκτυο της Δημοτικής Ενότητας Ανδρούσας (δίκτυο που συνδέει τα Τοπικά Διαμερίσματα μεταξύ τους) καλύπτει μήκος 268,80 χλμ και περιλαμβάνει 48,40 χλμ δημοτικής οδοποιίας και 220,40 χλμ αγροτικής οδοποιίας. Η κατάσταση του κύριου οδικού δικτύου μπορεί να χαρακτηριστεί στο μεγαλύτερο ποσοστό από μέτρια έως κακή. Απαιτούνται επισκευές και άλλες διορθωτικές παρεμβάσεις για βελτίωση των κυκλοφοριακών συνθηκών σε όλα τα τμήματα. Η οδική σύνδεση της Τ.Κ. Εύας με την έδρα του Δήμου Μεσσήνης μπορεί να χαρακτηριστεί καλή. Το οδικό δίκτυο της Δημοτικής Ενότητας Αριστομένους (δίκτυο που συνδέει τα Τοπικά Διαμερίσματα μεταξύ τους) καλύπτει μήκος 658,50 χλμ και περιλαμβάνει 118,50 χλμ δημοτικής οδοποιίας και 540 χλμ αγροτικής οδοποιίας. Η κατάσταση του κυρίου οδικού δικτύου μπορεί να χαρακτηριστεί στο μεγαλύτερο μέρος του ως καλό. Μόνο η οδική σύνδεση των τοπικών κοινοτήτων Κουτίφαρη με Πουλίτσι καθώς και τμήμα 1.200μ. από οικισμό Χρυσοφόρας προς 8 η ε.ο μπορεί να χαρακτηριστεί ως κακή διότι απαιτείται νέος ασφαλτοτάπητας. Επιπλέον υπολείπεται προς ασφαλτόστρωση ο χωματόδρομος που συνδέει την κοινότητα Κεφαλοβρύσου με τον οικισμό Περδικόβρυσης. Το οδικό δίκτυο της Δημοτικής Ενότητας Βουφράδος (δίκτυο που συνδέει τα Τοπικά Διαμερίσματα μεταξύ τους) καλύπτει μήκος 157 χλμ και περιλαμβάνει 48 χλμ δημοτικής οδοποιίας και 109 χλμ αγροτικής οδοποιίας. Σε γενικές γραμές η κατάσταση του οδικού και αγροτικού δικτύου χαρακτηρίζεται καλή χωρίς να παραβλέπεται η ανάγκη της ετήσιας συντήρησής τους. Το οδικό δίκτυο Δροσιά Κουρτάκι Βλάσση και ο δημοτικός δρόμος Πελεκανάδα - Μηλιώτη απαιτεί κλείσιμο λάκων με ασφαλτόμιγμα και κατασκευή ταπητιδίων. Ο δημοτικός δρόμος Χατζή Κρεμμύδια απαιτεί συντήρηση, κατασκευή τεχνικών για την απορροή των ομβρίων υδάτων και συντήρηση επισκευή ασφαλτοτάπητα. Το οδικό δίκτυο της Δημοτικής Ενότητας Ιθώμης (δίκτυο που συνδέει τα Τοπικά Διαμερίσματα μεταξύ τους) καλύπτει μήκος 463,62 χλμ και περιλαμβάνει 125,12 χλμ δημοτικής οδοποιίας και 338,50 χλμ αγροτικής οδοποιίας. Το μεγαλύτερο μέρος του οδικού δικτύου χαρακτηρίζεται καλό. Όμως, απαιτείται αποκατάσταση στρώσης ασφαλτοσκυροδέματος στις λακκούβες κατά μήκος του δικτύου και ετήσια συντήρηση ασφαλτοτάπητα κυκλοφορίας. Απαιτούνται επιπλέον οι κάτωθι παρεμβάσεις: Στην 22Η Ε.Ο. διερχόμενη από Λάμπαινα και έως διακλάδωση προς Ελληνοεκκλησιά Κλήμα Τρίκορφο, απαιτείται Σελ 64

65 τοποθέτηση τμηματικά μεταλλικών κιγκλιδωμάτων οδών. Στην 24Η Ε.Ο. διερχόμενη από Λάμπαινα, Αρσινόη, Αρχαία Μεσσήνη έως Αρκαδική Πύλη, απαιτείται διευθέτηση όμβριων υδάτων ιδιαίτερα στο τμήμα εντός του οικισμού της αρχαίας Μεσσήνης με σκοπό την προστασία των ιδιοκτησιών εκατέρωθεν της οδού, π.χ. κατασκευή κρασπεδόρειθρων στα όρια της οδού και τάφρων απορροής των ομβρίων. Στη δημοτική οδό Αρχαία Μεσσήνη Ζερμπίσια Κεφαλινού απαιτείται κατασκευή τοίχων αντιστήριξης στο όριο του δρόμου, στις θέσεις που έχει παρατηρηθεί καθίζηση του πρανούς (Ζερμπίσια). Στη δημοτική οδό Ζερμπίσια Οικισμός Κογχυλίου απαιτείται διευθέτηση όμβριων υδάτων ιδιαίτερα στο τμήμα εντός του οικισμού. Το οδικό δίκτυο της Δημοτικής Ενότητας Πεταλιδίου (δίκτυο που συνδέει τα Τοπικά Διαμερίσματα μεταξύ τους) καλύπτει μήκος 741,60 χλμ και περιλαμβάνει 67,60 χλμ δημοτικής οδοποιίας και 674 χλμ αγροτικής οδοποιίας. Το οδικό δίκτυο από Ριζόμυλο μέχρι Χράνους είναι σε καλή κατάσταση εκτός από ένα σημείο στο Καλαμάκι, στο γεφύρι που έχει βυθιστεί και υπάρχει κίνδυνος να καταρεύσει. Το οδικό δίκτυο Ριζόμυλος Δάφνη Δάρα Δροσιά και Ριζόμυλος - Νερόμυλος είναι σε πολύ καλή κατάσταση. Το οδικό δίκτυο Τζάνε Αγία Σωτήρα Πανιπέρι Καλοχώρι σε κάποια σημεία στο Πανιπέρι Καλοχώρι χρειάζεται αποκατάσταση. Το οδικό δίκτυο Καλαμάκι Αχλαδοχώρι Μαθία Λυκίσσα Κόκκινο είναι σε καλή κατάσταση εκτός από το κομάτι Αχλαδοχώρι Μαθία το οποίο απαιτεί συντήρηση Το οδικό δίκτυο της Δημοτική Ενότητα Τρικόρφου (δίκτυο που συνδέει τα Τοπικά Διαμερίσματα μεταξύ τους) καλύπτει μήκος 185,20 χλμ και περιλαμβάνει 62 χλμ δημοτικής οδοποιίας και 123,20 χλμ αγροτικής οδοποιίας. Η κατάσταση του δημοτικού οδικού δικτύου χαρακτηρίζεται καλή. Το μεγαλύτερο μέρος της αγροτικής οδοποιίας είναι ασφαλτοστρωμένο. Απαιτούνται βελτιώσεις και παρεμβάσεις στον οδικό άξονα που συνδέει την Δημοτική Ενότητα Τρικόρφου με την έδρα του Δήμου. Το οδικό δίκτυο της Δημοτικής Ενότητας Μεσσήνης (δίκτυο που συνδέει τα Τοπικά Διαμερίσματα μεταξύ τους με την έδρα Μεσσήνη) καλύπτει μήκος 281 χλμ και περιλαμβάνει 81 χλμ δημοτικής οδοποιίας και 200 χλμ αγροτικής οδοποιίας. Η κατάσταση του κύριου οδικού δικτύου μπορεί να χαρακτηριστεί στο μεγαλύτερο μέρος της από μέτρια έως κακή. Πιο συγκεκριμένα, μόνο η οδική σύνδεση των Τοπικών Διαμερισμάτων της Τριόδου και της Ανάληψης με την Μεσσήνη μπορεί να χαρακτηριστεί καλή, ενώ απαιτείται διαπλάτυνση ή και διορθωτικές παρεμβάσεις μικρής κλίμακας σε όλο το μήκος του υπολοίπου δικτύου σύνδεσης μεταξύ των τοπικών διαμερισμάτων. Επιπλέον, σοβαρές ατέλειες παρουσιάζει το κύριο οδικό δίκτυο που συνδέει το Νεοχώριο Αριστομένους με την Μεσσήνη, όπου απαιτούνται εκτεταμένες επισκευές και άλλες διορθωτικές παρεμβάσεις προκειμένου να εξυπηρετηθούν οι μετακινήσεις μέσω αυτού. Πάγιο αίτημα του Δήμου Μεσσήνης αποτελεί η υλοποίηση βελτιωτικών εργασιών στο οδικό δίκτυο Ασπροχώματος Μεσσήνης που αφορούν σε διαπλάτυνση του οδοστρώματος και σε ηλεκτροφωτισμό. Όσον αφορά τη συγκοινωνία, αυτή πραγματοποιείται από το ΚΤΕΛ, μέσω προγραμματισμένων δρομολογίων που καλύπτουν το σύνολο του γεωγραφικού χώρου του Δήμου. Για τις αεροπορικές μεταφορές, το Αεροδρόμιο Καλαμάτας βρίσκεται σε απόσταση μικρότερη του ενός χλμ από τα όρια του Δήμου. Σελ 65

66 Οδικό δίκτυο πόλης Η έδρα του νέου Δήμου (Μεσσήνη) απέχει δέκα (10) χιλιόμετρα από την έδρα του νομού (Καλαμάτα) και το οδικό δίκτυο δεν παρουσιάζει σημαντικά προβλήματα. Σε σχέση με την απόσταση της έδρας του Νέου Δήμου με τις έδρες των πρώην Δήμων υπάρχει μία απόσταση από 10 έως 40 χιλιόμετρα. Η ποιότητα του οδικού δικτύου της πόλης χαρακτηρίζεται μέτρια καθώς μεγάλο ποσοστό του δικτύου απαιτεί νέο ασφαλτοτάπητα κυρίως στην ευρύτερη περιοχή του κέντρου. Υπάρχει επίσης, αναγκαιότητα για διανοίξεις οδών που θα αμβλύνουν το κυκλοφοριακό πρόβλημα και θα βελτιώσουν την ποιότητα ζωής των κατοίκων ΔΙΚΤΥΑ ΥΔΡΕΥΣΗΣ ΑΠΟΧΕΤΕΥΣΗΣ Δίκτυο ύδρευσης Η υφιστάμενη κατάσταση του υδρευτικού δικτύου του νέου Καλλικρατικού Δήμου Μεσσήνης κρίνεται καλή, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν παρουσιάζονται προβλήματα σε κάποιες Τοπικές Κοινότητες. Πιο συγκεκριμένα προβλήματα επάρκειας νερού παρουσιάζονται κυρίως στην παραλιακή ζώνη και κατά την θερινή περίοδο. Η ποιότητα του νερού είναι καλή. Εντείνονται οι προσπάθειες για βελτίωση του τρόπου απολύμανσης με υποχλωριώδες νάτριο. Στη Δημοτική Κοινότητα Μεσσήνης υπάρχει αυξημένη περιεκτικότητα νιτρικών, όμως εντός επιτρεπόμενων ορίων (νερό γεωτρήσεων). Τα δίκτυα ύδρευσης του Καλλικρατικού Δήμου Μεσσήνης σε ποσοστό 80% έχουν αντικατασταθεί. Το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι η ορθή διαχείριση του νερού σε συνάρτηση με την ύπαρξη ενός δίκαιου και αειφορικού κανονισμού ύδρευσης. Η νέα Δημοτική Αρχή έχει εντάξει στο ΕΣΠΑ δύο πολύ σημαντικά έργα για την βελτίωση της υδροδότησης περιοχών του νέου Δήμου Μεσσήνης. Αυτά είναι: «Κατασκευή εξωτερικού δικτύου ύδρευσης για ενίσχυση υδρευτικών αναγκών από πηγές Αγίου Παύλου προς τοπικές κοινότητες και δημοτική κοινότητα Μεσσήνης του Δήμου Μεσσήνης», το οποίο θα υλοποιηθεί από το Δήμο Μεσσήνης στο ύψος των και από τη ΔΕΥΑΜ στο ύψος των , «Αντικατάσταση εσωτερικού δικτύου ύδρευσης τ.κ. Μηλιωτίου» προϋπολογισμού Θα ακολουθήσει και η υποβολή νέων προτάσεων για ένταξη στο ΕΣΠΑ με στόχο την βελτίωση της ποιότητας του πόσιμου νερού και γενικότερα της υδροδότησης του Καλλικρατικού Δήμου Μεσσήνης. Δίκτυο αποχέτευσης Σελ 66

67 Αποχετευτικό δίκτυο διαθέτει μόνο η Δημοτική Ενότητα Μεσσήνης και η τοπική κοινότητα Μαυροματίου. Οι εν λόγω περιοχές είναι συνδεδεμένες με το ΒΙΟΚΑ Καλαμάτας όπου τα λύμματα υφίστανται δευτεροβάθμια επεξεργασία. Επίσης, ολοκληρώθηκε η Α Φάση του έργου «Συλλογή μεταφορά και επεξεργασία λυμάτων με τεχνητούς υγροτόπους των οικισμών Αβραμιού Λευκοχώρας» της Δημοτικής Ενότητας Μεσσήνης για την εξυπηρέτηση των δύο τοπικών κοινοτήτων. Ταυτόχρονα καταβάλλεται προσπάθεια από τη Δημοτική Αρχή για την ένταξη της Β Φάσης του ανωτέρω έργου στο ΕΣΠΑ προϋπολογισμού περίπου. Έχει εγκριθεί από το ΕΣΠΑ το έργο «Αποχέτευση ακαθάρτων και εγκατάσταση επεξεργασίας λυμάτων παραλιακής ζώνης Πεταλιδίου» προϋπολογισμού ,25, ενώ έχουν ήδη υποβληθεί προτάσεις για τα κάτωθι έργα: «Έργα συλλογής, επεξεργασίας και διάθεσης λυμάτων παραλιακών οικισμών τέως Δήμου Αίπειας (Έργα αποχέτευσης και βιολογικού καθαρισμού)» προϋπολογισμού ,274, «Αποχέτευση ακαθάρτων και βιολογικός καθαρισμός τοπικών κοινοτήτων Αρσινόης και Αρχαίας Μεσσήνης δημοτικής ενότητας Ιθώμης Δήμου Μεσσήνης» προϋπολογισμού Στις υπόλοιπες περιοχές υπάρχουν μικρά δίκτυα όμβριων υδάτων, τα οποία σε μερικές περιπτώσεις έχουν μετατραπεί σε παντορροϊκά, ενώ ένας σημαντικός αριθμός οικιών εξυπηρετείται από στεγανούς ή και σηπτικούς βόθρους. Τα δίκτυα ομβρίων υδάτων κρίνονται επαρκή χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν υπάρχουν μεμονωμένα προβλήματα τα οποία έχουν ιεραρχηθεί και θα αντιμετωπιστούν ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΕΣ ΥΠΟΔΟΜΕΣ Γεωργική Γη Η γεωργική καλλιέργεια είναι η κύρια χρήση στον δήμο. Από τα διατιθέμενα στοιχεία προκύπτει ότι οι καλλιεργούμενες εκτάσεις καλύπτουν το 84,6% της συνολικής έκτασης του Δήμου. Το μεγαλύτερο μέρος της γεωργικής γης καταλαμβάνουν οι δενδροκαλλιέργειες, κυρίαρχη από τις οποίες είναι η καλλιέργεια της ελιάς (ελαιοποιήσιμης κυρίως αλλά και βρώσιμης). Σημαντικό ρόλο κατέχουν και οι καλλιέργειες των εσπεριδοειδών και της Συκιάς. Από το σύνολο των στρεμμάτων που χρησιμοποιούνται για γεωργική γη, περίπου στρέμματα είναι γη υψηλής απόδοσης, που βρίσκεται κυρίως στον παράκτιο χώρο και στον χώρο πλάι από τον ποταμό Πάμισο. Στην περιοχή έχουν εφαρμοστεί εκτεταμένα προγράμματα αναδασμών εκατέρωθεν του ποταμού Πάμισου και στις εκβολές του συνολικής έκτασης 27,000 στρ. όπου καλλιεργούνται κυρίως πατάτα, κηπευτικά, κτηνοτροφικά φυτά (σανό) και σε μικρή ποσότητα δημητριακά. Επίσης, αρκετές εκτάσεις χρησιμοποιούνται ως βοσκοτόπια. Η συνολική έκταση των ζωνών αναδασμού στα όρια του Δήμου είναι 10,600 στρ. δηλ το 40% των ζωνών αναδασμού και το 43,8% της γεωργικής γης υψηλής απόδοσης. Μεταποιητικές Μονάδες Σελ 67

68 Στα διοικητικά όρια του Δήμου υπάρχουν λίγες μικρές μονάδες μεταποίησης. Οι μεγάλες μονάδες στην ευρύτερη περιοχή Καλαμάτας και Μεσσήνης έχουν εγκατασταθεί κατά μήκος του άξονα Καλαμάτας - Μεσσήνης. Στην περιοχή αυτή έχει επίσης θεσμοθετηθεί και λειτουργεί η ΒΙ.ΠΕ. Καλαμάτας, της οποίας μικρό όμως μέρος (270 από τα 780 στρέμματα δηλαδή 34%) χρησιμοποιείται. Επίσης υπάρχει σε λειτουργία και η ΒΙΠΕ Μελιγαλά. Οι δύο ΒΙΠΕ υπερκαλύπτουν τις ανάγκες χωροθέτησης βιομηχανιών της ευρύτερης περιοχής Καλαμάτας - Μεσσήνης. Οι μικρότερες μονάδες του δευτερογενούς τομέα αναπτύσσονται κατά μήκος των οδικών αξόνων Μεσσήνης-Μελιγαλά και Μεσσήνης-Ριζόμυλου. Δυτικά του νεκροταφείου της πόλης της Μεσσήνης λειτουργεί το ΚΤΕΟ (η θέση του προβλεπόταν από το εγκεκριμένο ΓΠΣ). Τέλος, στην περιοχή υπάρχουν φυγοκεντρικά ελαιουργεία και πηρυνελαιουργείο, που η λειτουργία τους επιβαρύνει με τα απόβλητά τους σημαντικά το περιβάλλον. Στα όρια του δήμου λειτουργούν τυροκομεία, απεντομωτήρια σύκων, συσκευαστήρια πατάτας, και τυποποιητικές μονάδες ελαιόλαδου και βρώσιμης ελιάς με μικρή εξαγωγική δράση. Μικρές μονάδες αναπτύσσονται μέσα στον ιστό του Δήμου Μεσσήνης. Τουρισμός-Αναψυχή Οι εγκαταστάσεις τουρισμού και αναψυχής του Δήμου είναι σημαντικές καθώς το ξενοδοχειακό δυναμικό αποτελείται από 16 υφιστάμενες μονάδες και 2 υπό κατασκευή στη Δημοτική Ενότητα Μεσσήνης δυναμικότητας 350 & 180 κλινών. Επίσης, στην περιοχή της Μπούκας και στον Αγ. Ανδρέα υπάρχει οργανωμένη ζώνη αναψυχής με πλαζ, χώρους στάθμευσης και αναψυκτήρια. Τα επιπλωμένα διαμερίσματα και δωμάτια με το σήμα του ΕΟΤ ανέρχονται σε 72 μονάδες. Επισημαίνεται ότι στα όρια του Δήμου προγραμματίζεται η λειτουργία της ΠΟΤΑ, η οποία αναμένεται να επιδράσει στην ανάπτυξη παράλληλων δραστηριοτήτων στην ευρύτερη περιοχή και επηρεάζει άμεσα την παραλιακή ζώνη της περιοχής μελέτης. Εξόρυξη - λατομεία Στα όρια του Δήμου υπάρχει σε λειτουργία μία μονάδα εξόρυξης βιομηχανικής ορυκτής αργίλου κεραμοποιίας. Η λειτουργία της λατομικής ζώνης δημιουργεί μικρά προβλήματα στην κυκλοφορία των οχημάτων στην περιοχή που μπορεί να αντιμετωπιστούν με κατάλληλες ρυθμίσεις. Σελ 68

69 2.14 ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ, ΠΑΙΔΕΙΑ, ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ ΥΠΟΔΟΜΕΣ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΥΠΟΔΟΜΕΣ ΥΓΕΙΑΣ (ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑ/ ΚΕΝΤΡΑ ΥΓΕΙΑΣ / ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΙΑΤΡΕΙΑ) Σχετικά με την υγεία, η νοσοκομειακή περίθαλψη καλύπτεται από το Γενικό Νοσοκομείο της Καλαμάτας. Τα ζητήματα πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας σε τοπικό επίπεδο, καλύπτονται από το Κέντρο Υγείας Μεσσήνης και 14 Περιφερειακά Ιατρεία. Το Κέντρο Υγείας της Μεσσήνης υπάγεται στο Γενικό Νοσοκομείο Καλαμάτας και στελεχώνεται από ειδικευμένους γιατρούς, ειδικευόμενους αγροτικούς γιατρούς, νοσηλευτικό προσωπικό καθώς επίσης και εργαζόμενους που ανήκουν στο διοικητικό και βοηθητικό προσωπικό. Ειδικότερα όσον αφορά το νοσηλευτικό και διοικητικό-βοηθητικό προσωπικό, το Κ.Υ. απασχολεί: νοσηλευτικό προσωπικό: επισκέπτριες δημόσιας υγείας, μαμές, χειρίστρια, νοσηλεύτρια, νοσοκόμες, τραυματιοφορείς. διοικητικό-βοηθητικό προσωπικό: επόπτρια δημόσιας υγείας, κοινωνική λειτουργό, διοικητικούς υπαλλήλους, φύλακες-θυρωρούς, καθαρίστριες και συντηρητές. Το Κέντρο Υγείας καλύπτει τους παρακάτω τομείς και τμήματα: - Παθολογικός τομέας-γενική Ιατρική. Ο τομέας αυτός καλύπτεται από έναν παθολόγο (Διευθυντής του Κ.Υ.), γιατρούς γενικής ιατρικής, ειδικευόμενους και αγροτικούς ιατρούς. Επίσης, στον τομέα αυτό εντάσσονται το Ιατρείο Επειγόντων περιστατικών και το Φαρμακείο. - Παιδιατρικό τμήμα - Μαιευτικό τμήμα, το οποίο αποτελείται από μαμές. Ειδικότερα το συγκεκριμένο τμήμα πραγματοποιεί λήψεις για ΡΑΡ - test. - Οδοντιατρικό τμήμα, το οποίο περιλαμβάνει ιατρούς και παρέχει περίθαλψη σε άτομα ηλικίας μέχρι 18 ετών, ενώ αντιμετωπίζει έκτακτα περιστατικά μόνο σε ενήλικες. - Τμήμα Εμβολίων, αποτελείται από επισκέπτριες δημόσιας υγείας και πραγματοποιεί εμβολιασμούς και σε σχολεία ή σε ειδικές κατηγορίες πληθυσμού, ανάλογα με το πρόγραμμα του Υπουργείου Υγείας. - Ακτινολογικό τμήμα το οποίο λειτουργεί με χειρίστρια. Το Κ.Υ. λειτουργεί καθημερινά σε 24ωρη βάση (εφημερεύει) με τουλάχιστον γιατρό, νοσοκόμα, τραυματιοφορέα, φύλακα και καθαρίστρια. Κάποια απογεύματα το μήνα (μεταξύ ) υπάρχει και παιδίατρος. Για τα έκτακτα περιστατικά, το Κ.Υ. έχει τη δυνατότητα να παράσχει βραχεία νοσηλεία (4-5 ώρες), ενώ τα περιστατικά που δεν μπορούν να αντιμετωπισθούν παραπέμπονται ή διακομίζονται με ασθενοφόρο Σελ 69

70 (ανάλογα με την σοβαρότητα του περιστατικού) για περαιτέρω εξετάσεις ή νοσηλεία στο Γενικό Νοσοκομείο Καλαμάτας. Οι εξετάσεις που πραγματοποιούνται στο Κ.Υ. είναι δωρεάν τόσο για τους Έλληνες όσο και για τους αλλοδαπούς. Πέραν των βασικών υπηρεσιών, το Κ.Υ. εφαρμόζει με πρωτοβουλία του Υπουργείου Υγείας, προγράμματα ενημέρωσης του σχολικού πληθυσμού. Ομάδα ιατρών του Κ.Υ. που αποτελείται από παθολόγο, οδοντίατρο, παιδίατρο και κοινωνική λειτουργό, επισκέπτονται πέντε (5) φορές περίπου το χρόνο τα δημοτικά σχολεία, γυμνάσια και λύκεια του Δήμου (και της ευρύτερης περιοχής) και ενημερώνουν τους μαθητές σχετικά με θέματα υγείας. Στο Κ.Υ. της Μεσσήνης υπάγονται συνολικά 11 Π.Ι. τα οποία βρίσκονται εντός της γεωγραφικής ενότητας του Δήμου Μεσσήνης (Αριστομένη, Αβραμιού, Μηλίτσα, Μάνεση, Πελεκανάδας, Πεταλιδίου, Πλατανόβρυσης, Τρικόρφου, Εύας, Ανδρούσας, Λογγάς). Διαθέτουν αγροτικό ιατρό, ο οποίος βρίσκεται στην έδρα του Π.Ι. συγκεκριμένες ημέρες την εβδομάδα. Τις υπόλοιπες ημέρες πραγματοποιεί επισκέψεις στις γύρω περιοχές. Στο Κ.Υ. του Μελιγαλά υπάγονται 2 Περιφερειακά Ιατρεία της Δημοτικής Ενότητας Ιθώμης (Βαλύρα & Μαυρομάτι Ιθώμης). Στο Κ.Υ. της Πύλου υπάγεται 1 Περιφερειακό Ιατρείο της Δημοτικής Ενότητας Βουφράδος (Χατζή). Στο σύνολό του το Κ.Υ. είναι εξοπλισμένο με όλα τα ιατρικά μέσα/όργανα που απαιτούνται για την παροχή των βασικών υπηρεσιών ιατρικής περίθαλψης. Αναλυτικά κάθε τομέας και τμήμα είναι εξοπλισμένος, με τα ακόλουθα: 1.Παθολογικός τομέας - Τμήμα επειγόντων περιστατικών και φαρμακείο: Εξεταστικό κρεβάτι Καρδιογράφο Πιεσόμετρα (χειρός και τοίχου) Αναρρόφηση, ABU, Απινιδωτή Συσκευή οξυγόνου, νεφελοποιητή Χειρουργικά όργανα για μικροεπεμβάσεις Φάρμακα πρώτης ανάγκης 2. Οδοντιατρικό τμήμα: Διαθέτει πλήρη εξοπλισμό οδοντιατρείου. 3. Ακτινολογικό τμήμα: ακτινολογικό μηχάνημα για απλές ακτινογραφίες, αυτόματο εμφανιστήριο, ακτινοσκοπικό. Τα υπόλοιπα τμήματα (παιδιατρικό, μαιευτικό, εμβολίων) διαθέτουν τα απαραίτητα για τις υπηρεσίες που παρέχουν. Επίσης, το Κ.Υ. διαθέτει δύο θαλάμους που έχουν από 3 κλίνες ο καθένας και χρησιμοποιούνται μόνο για βραχεία νοσηλεία. Το κτίριο στο οποίο στεγάζεται το Κ.Υ. είναι λυόμενο βαρέως τύπου χτισμένο το Έχει κεντρική θέρμανση, η οποία συντηρείται κάθε χρόνο είτε από τους συντηρητές του Κ.Υ. Σελ 70

71 είτε από την τεχνική υπηρεσία του Νοσοκομείου Καλαμάτας. Η συντήρηση του κτιρίου (βάψιμο, επισκευές, κ.λ.π.) γίνεται από την τεχνική υπηρεσία του Νοσοκομείου ή ανατίθεται σε ιδιώτες. Στα Τοπικά Διαμερίσματα, τα ιατρεία στεγάζονται στα κοινοτικά καταστήματα και διαθέτουν από ένα εξεταστικό κρεβάτι και ένα γραφείο. Στον οικισμό του Δρακονερίου, το ιατρείο στεγάζεται στο πρώην δημοτικό σχολείο. Η κίνηση που παρατηρείται στο Κ.Υ. είναι αυξημένη όσον αφορά τις εξετάσεις και τη θεώρηση φαρμάκων. Σύμφωνα με εκτιμήσεις των ιατρών του Κ.Υ., ο παθολογικός τομέας δέχεται καθημερινά 130 άτομα περίπου, το παιδιατρικό τμήμα 60 άτομα, το οδοντιατρικό 15, ενώ πραγματοποιούνται κατά μέσο όρο 20 ακτινογραφίες ανά ημέρα. Συμπερασματικά θα υποστηρίζαμε ότι η υγεία και οι παρεχόμενες υγειονομικές υπηρεσίες αποτελούν δείκτη του κοινωνικού εξοπλισμού. Οι κλίνες, τα φαρμακεία και το ιατρικό προσωπικό δίνουν μία εικόνα για την επάρκεια και την ποιότητα των υπηρεσιών της υγείας. Εξάγοντας τους δείκτες που δείχνουν την αναλογία κλινών, ιατρών (ειδικευμένοι, αγροτικοί, ΕΣΥ, ελεύθεροι επαγγελματίες) και φαρμακείων ανά κατοίκους για το 1999, παρατηρούμε ότι στο Καποδιστριακό Δήμο Μεσσήνης, αντιστοιχούν 0,6 κλίνες ανά κατοίκους, 1,3 ιατροί και 0,9 φαρμακεία. Τα στοιχεία δείχνουν ότι ο δήμος διαθέτει καλή εξυπηρέτηση στην υποδομή της υγείας. Τα προβλήματα που παρουσιάζει ο τομέας της υγείας εντοπίζονται κυρίως στα Τοπικά Διαμερίσματα. Η ιατρική περίθαλψη παρέχεται σε αυτά με τη μορφή «κινητής» υπηρεσίας και με συχνότητα 1 φορά ανά εβδομάδα ή ανά 15 ημέρες. Επίσης, υπάρχουν Τοπικά Διαμερίσματα στα οποία η υπηρεσία δεν παρέχεται καθόλου. Θεωρείται επιτακτική η ανάγκη για παροχή των υπηρεσιών υγείας σε όλα τα Τοπικά Διαμερίσματα τουλάχιστον με τακτικότητα μία φορά την εβδομάδα. Από την άλλη πλευρά υπάρχει πρόβλημα κτιριακής υποδομής και υλικού εξοπλισμού. Τα ιατρεία που υπάρχουν στα Τοπικά Διαμερίσματα στεγάζονται σε αίθουσες των κοινοτικών καταστημάτων όπου οι συνθήκες στις περισσότερες των περιπτώσεων είναι ακατάλληλες. Διαθέτουν μόνο ένα εξεταστικό κρεβάτι ενώ πολλές φορές δεν υπάρχει θέρμανση ΥΠΟΔΟΜΕΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ-ΠΡΩΤΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Στο τομέα της εκπαίδευσης και συγκεκριμένα στα πλαίσια της Πρωτοβάθμιας-Δευτεροβάθμιας- Τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, στο διευρυμένο Δήμο Μεσσήνης λειτουργούν 35 σχολικές μονάδες οι οποίες και κατηγοριοποιούνται ως ακολούθως: ΥΠΟΔΟΜΕΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΑΡΙΘΜΟΣ Νηπιαγωγεία 12 Δημοτικά 11 Σελ 71

72 Γυμνάσια 7 Λύκεια 4 ΕΠΑΛ 1 Σύνολο 35 Αναλυτικότερα: ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΜΕΣΣΗΝΗΣ Α/Α ΣΧΟΛΙΚΗ ΜΟΝΑΔΑ ΠΟΛΗ ΕΙΔΟΣ 1 1 ο ΝΗΠ/ΓΕΙΟ ΜΕΣΣΗΝΗΣ ΜΕΣΣΗΝΗ ΝΠ 2 2 ο ΝΗΠ/ΓΕΙΟ ΜΕΣΣΗΝΗΣ ΜΕΣΣΗΝΗ ΝΠ 3 3 ο ΝΗΠ/ΓΕΙΟ ΜΕΣΣΗΝΗΣ ΜΕΣΣΗΝΗ ΝΠ 4 4 ο ΝΗΠ/ΓΕΙΟ ΜΕΣΣΗΝΗΣ ΜΕΣΣΗΝΗ ΝΠ 5 5 ο ΝΗΠ/ΓΕΙΟ ΜΕΣΣΗΝΗΣ ΜΕΣΣΗΝΗ ΝΠ 6 1 ο Δ.Σ. ΜΕΣΣΗΝΗΣ ΜΕΣΣΗΝΗ ΔΣ 7 2 ο Δ.Σ. ΜΕΣΣΗΝΗΣ ΜΕΣΣΗΝΗ ΔΣ 8 3 ο Δ.Σ. ΜΕΣΣΗΝΗΣ ΜΕΣΣΗΝΗ ΔΣ 9 Δ.Σ. ΒΕΛΙΚΑΣ ΒΕΛΙΚΑ ΔΣ 10 1 ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΜΕΣΣΗΝΗΣ ΜΕΣΣΗΝΗ ΓΥ 11 2 ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΜΕΣΣΗΝΗΣ ΜΕΣΣΗΝΗ ΓΥ 12 1 ο ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΜΕΣΣΗΝΗΣ ΜΕΣΣΗΝΗ ΓΛ 13 ΕΠΑΛ ΜΕΣΣΗΝΗΣ ΜΕΣΣΗΝΗ ΕΠΑΛ Σελ 72

73 ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΑΝΔΡΟΥΣΑΣ Α/Α ΣΧΟΛΙΚΗ ΜΟΝΑΔΑ ΠΟΛΗ ΕΙΔΟΣ 1 ΝΗΠ/ΓΕΙΟ ΑΜΦΙΘΕΑΣ ΑΜΦΙΘΕΑ ΝΠ 2 ΝΗΠ/ΓΕΙΟ ΕΥΑΣ ΕΥΑ ΝΠ 3 Δ.Σ. ΕΥΑΣ ΕΥΑ ΔΣ 4 ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΝΔΡΟΥΣΑΣ ΑΝΔΡΟΥΣΑ ΓΥ 5 ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΑΝΔΡΟΥΣΑΣ ΑΝΔΡΟΥΣΑ ΓΛ ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΑΡΙΣΤΟΜΕΝΟΥΣ Α/Α ΣΧΟΛΙΚΗ ΜΟΝΑΔΑ ΠΟΛΗ ΕΙΔΟΣ 1 ΝΗΠ/ΓΕΙΟ ΣΤΡΕΦΙΟΥ ΣΤΡΕΦΙ ΝΠ 2 Δ.Σ. ΑΡΙΣΤΟΜΕΝΗ ΑΡΙΣΤΟΜΕΝΗΣ ΔΣ 3 ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΡΙΣΤΟΜΕΝΗ ΑΡΙΣΤΟΜΕΝΗΣ ΓΥ 4 ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΑΡΙΣΤΟΜΕΝΗ ΑΡΙΣΤΟΜΕΝΗΣ ΓΛ ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΑΙΠΕΙΑΣ Α/Α ΣΧΟΛΙΚΗ ΜΟΝΑΔΑ ΠΟΛΗ ΕΙΔΟΣ 1 ΝΗΠ/ΓΕΙΟ ΛΟΓΓΑ ΑΙΠΕΙΑ ΝΠ 2 Δ.Σ ΛΟΓΓΑ ΛΟΓΓΑ ΔΣ 3 ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΛΟΓΓΑΣ ΛΟΓΓΑ ΓΥ ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΠΕΤΑΛΙΔΙΟΥ Α/Α ΣΧΟΛΙΚΗ ΜΟΝΑΔΑ ΠΟΛΗ ΕΙΔΟΣ 1 ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΠΕΤΑΛΙΔΙΟΥ ΠΕΤΑΛΙΔΙ ΓΥ 2 ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΠΕΤΑΛΙΔΙΟΥ ΠΕΤΑΛΙΔΙ ΓΛ 3 Δ.Σ. ΠΕΤΑΛΙΔΙΟΥ ΠΕΤΑΛΙΔΙ ΔΣ 4 ΝΗΠ/ΓΕΙΟ ΠΕΤΑΛΙΔΙΟΥ ΠΕΤΑΛΙΔΙ ΝΠ ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΒΟΥΦΡΑΔΟΣ Α/Α ΣΧΟΛΙΚΗ ΜΟΝΑΔΑ ΠΟΛΗ ΕΙΔΟΣ 1 ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΧΑΤΖΗ ΧΑΤΖΗ ΓΥ 2 Δ.Σ. ΧΑΤΖΗ ΧΑΤΖΗ ΔΣ Σελ 73

74 ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΤΡΙΚΟΡΦΟΥ Α/Α ΣΧΟΛΙΚΗ ΜΟΝΑΔΑ ΠΟΛΗ ΕΙΔΟΣ 1 ΝΗΠ/ΓΕΙΟ ΤΡΙΚΟΡΦΟΥ ΤΡΙΚΟΡΦΟ ΝΠ 2 Δ.Σ. ΤΡΙΚΟΡΦΟΥ (ΔΥΣΠΡΟΣΙΤΟ) ΤΡΙΚΟΡΦΟ ΔΣ ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ ΙΘΩΜΗΣ Α/Α ΣΧΟΛΙΚΗ ΜΟΝΑΔΑ ΠΟΛΗ ΕΙΔΟΣ 1 ΝΗΠ/ΓΕΙΟ ΒΑΛΥΡΑΣ ΒΑΛΥΡΑ ΝΠ 2 Δ.Σ. ΒΑΛΥΡΑΣ ΒΑΛΥΡΑ ΔΣ ΦΟΡΕΙΣ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΩΝ Στον Δήμο Μεσσήνης, λειτουργεί Γραφείο Γεωργικής Ανάπτυξης και Αγροτικό Κτηνιατρείο, ενώ ο τομέας των Δασών καλύπτεται από το Δασονομείο Μεσσήνης. Με αυτό το τρίπτυχο τοπικών υπηρεσιών αρμοδιότητας του Υπουργείου Γεωργίας, υποστηρίζεται ο αγροτικός πληθυσμός σε ότι αφορά παραγωγικές γεωργοκτηνοτροφικές δραστηριότητες. Επισημαίνεται ότι ο διευρυμένος δήμος Μεσσήνης είναι κατεξοχήν ο πιο παραγωγικός Δήμος της Μεσσηνίας με πλειάδα προϊόντων όπως ελαιόλαδο, χονδροελιές, σύκα, σταφίδα, οπωροκηπευτικά, κτηνοτροφικά προϊόντα και άλλα: Το Γραφείο Γεωργικής Ανάπτυξης διασφαλίζει την ενημέρωση των αγροτών, οργανώνει εκπαιδευτικές δραστηριότητες, εξασφαλίζει τη τεχνική υποστήριξη και τέλος έχει τη βασική ευθύνη για την έγκριση και χορήγηση στους δικαιούχους αγρότες των πάσης φύσεως οικονομικών ενισχύσεων και επιδοτήσεων. Λειτουργεί υπό την εποπτεία της Δ/νσης Γεωργίας και Κτηνοτροφίας Μεσσηνίας η οποία απαρτίζεται από τα εξής τμήματα. Τμήμα Προγραμματισμού και Γεωργικών διαρθρώσεων Το τμήμα έχει ως αντικείμενο: Την κατάρτιση ετήσιων και πολυετών προγραμμάτων του αγροτικού τομέα Τη συγκέντρωση και επεξεργασία γεωργικών στατιστικών Τη συγκέντρωση και αξιολόγηση των προτάσεων για έργα, μελέτες και λοιπές δραστηριότητες, καθώς και την προώθηση και υλοποίησή τους Το σχεδιασμό και σύνταξη προγραμμάτων αξιοποίησης της αγροτικής παραγωγής Την ένταξη έργων σε διάφορα εθνικά και Κοινοτικά προγράμματα Τμήμα Γεωργικών Εφαρμογών και Ανάπτυξης Αντικείμενο του τμήματος είναι: Ο συντονισμός και η μεθόδευση της εργασίας των γεωπόνων γεωργικής ανάπτυξης Σελ 74

75 Η ενημέρωση του αγροτικού κόσμου για την εφαρμογή βελτιωμένων μεθόδων εργασίας Η συγκέντρωση και μεταβίβαση πληροφοριών και στοιχείων από τον αγροτικό χώρο για ανάλυση, αξιολόγηση και αξιοποίηση από τις αρμόδιες υπηρεσίες Η καλύτερη οργάνωση των γεωργικών εκμεταλλεύσεων και η εφαρμογή σχεδίων βελτίωσης των γεωργικών εκμεταλλεύσεων Τμήμα Παρεμβάσεων και Εισοδημάτων Ενισχύσεων Αντικείμενα του τμήματος είναι η υλοποίηση των κανονισμών και των αντίστοιχων εφαρμοστικών αποφάσεων κατά κλάδο, ως προς τις παρεμβάσεις και εισοδηματικές ενισχύσεις του Τμήματος Εγγυήσεων του ΕΓΤΠΕ. Τμήμα Τυποποίησης, Προώθησης Εξαγωγών και Ποιοτικού Ελέγχου Οι αρμοδιότητες του Τμήματος είναι: Η μελέτη των αναγκών τυποποίησης των γεωργικών προϊόντων του Νομού, η συμβολή στην ανάπτυξη των σχετικών εγκαταστάσεων και η ανάληψη πρωτοβουλιών για την προώθηση των προϊόντων. Ο ποιοτικός έλεγχος των εξαγόμενων και εισαγόμενων προϊόντων φυτικής προέλευσης, μεταποιημένων ή νωπών, καθώς και η πιστοποίηση προϊόντων ονομασίας προέλευσης και ο έλεγχος και η παραγωγή οικολογικών και βιολογικών προϊόντων. Τμήμα Φυτικής και Ζωικής Παραγωγής Οι αρμοδιότητες του τμήματος είναι: Η μέριμνα για την ανάπτυξη και την προστασία της γεωργικής παραγωγής στους τομείς της φυτικής παραγωγής (δενδροκαλλιέργεια, αμπελοκαλλιέργεια, κηπευτικά). Η ανάπτυξη του ζωικού κεφαλαίου στο Νομό, η έγκριση μελετών και Σχεδίων Εγκαταστάσεων Κτηνοτροφικών Εκμεταλλεύσεων και η κατανομή και ο έλεγχος των πιστώσεων για τη βελτίωση βοσκοτόπων σε Δήμους και Κοινότητες. Τα προγράμματα αναδιάρθρωσης καλλιεργειών. Τμήμα Εγγείων Βελτιώσεων και Υδροοικονομίας Οι αρμοδιότητες του τμήματος είναι: Η αξιοποίηση των εγγειοβελτιωτικών έργων του Νομού. Η λήψη μέτρων για την εκμηχάνιση της γεωργίας και τον αγροτικό εξηλεκτρισμό. Η χορήγηση αδειών κυκλοφορίας γεωργικών μηχανημάτων. Η χορήγηση αδειών ανόρυξης γεωτρήσεων και η εκτέλεση έργων χρήσης νερού. Η εκτέλεση υδρομετρήσεων, παροχών ποταμών, πηγών και γεωτρήσεων σε συνδυασμό με την συγκέντρωση και επεξεργασία μετεωρολογικών στοιχείων. Το Αγροτικό Κτηνιατρείο έχει στο τομέα ευθύνης του, όλα τα κτηνιατρικά προγράμματα προληπτικής και θεραπευτικής αγωγής, καθώς και τη διασφάλιση της τεχνικής υποστήριξης των αγροτών. Το Δασονομείο διασφαλίζει όλες τις δράσεις που αναφέρονται στα δάση και τους βοσκότοπους της περιοχής, από πλευράς υποδομής. Σελ 75

76 ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΕΣ ΥΠΟΔΟΜΕΣ Ο Νομός Μεσσηνίας είναι πλούσιος σε αρχαιολογικούς και γενικότερα ιστορικούς και πολιτιστικούς πόρους. Τα μνημεία (χαρακτηρισμένα ή μη) του νομού, καλύπτουν όλες τις ιστορικές περιόδους (προϊστορικά, κλασσικά, βυζαντινά, μεταβυζαντινά, νεότερα), από την 3η χιλιετία π.χ. μέχρι σήμερα. Το πιο αξιόλογο μνημείο της περιοχής είναι αναμφισβήτητα τα ερείπια της Αρχαίας Μεσσήνης. Μνημείο με πανελλαδική εμβέλεια, αποτελεί αξιόλογο πολιτιστικό πόρο για ολόκληρο το νομό. Στο ιερό βουνό της Αρχαίας Μεσσήνης, την Ιθώμη, διακρίνονται κατάλοιπα αυτής της πόλης, περιτειχισμένης ακόμη από τείχη που θεωρούνται μοναδικά δείγματα οχυρωματικής τεχνικής του 4 ου αιώνα π.χ.. Το κέντρο της περιτειχισμένης πόλης βρισκόταν στη θέση που σήμερα είναι το χωριό Μαυρομμάτι. Σήμερα, σώζονται τέσσερις πύλες με κυριότερη την Αρκαδική, η οποία είναι ακόμη σε χρήση. Ο επισκέπτης σήμερα μπορεί να δει το Ασκληπιείο, τον ναό της Αρτέμιδος Ορθιας, το ιερό της Δήμητρας και των Διοσκούρων, το Δημόσιο Λουτρό, το Στάδιο και το Γυμνάσιο, το θέατρο, το Εκκλησιαστήριο, την κρήνη Κλεψύδρα, κ.λ.π. Στο χώρο υπάρχει ακόμα ανεξερεύνητος αρχαιολογικός πλούτος ενώ οι ανασκαφές είναι εν εξελίξει. Η Μεσσήνη αναδεικνύεται σε μια από τις σημαντικότερες σε μέγεθος, μορφή και διατήρηση πόλεις της αρχαιότητας, που έχει ακόμη πολλά να προσφέρει. Σημαντικό είναι ότι δεν έχει καταστραφεί ή καλυφθεί από νεώτερους οικισμούς και δεν διαθέτει μόνο ιερά και δημόσια οικοδομήματα, αλλά και οχυρώσεις επιβλητικές και κατοικίες καθώς και ταφικά μνημεία ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΙ ΧΩΡΟΙ, ΜΝΗΜΕΙΑ Η ιστορία κάθε τόπου είναι αποτυπωμένη πάνω στα μνημεία του, τα οποία απέμειναν ολόρθα ή ερειπωμένα αντιμετωπίζοντας για αιώνες τους εχθρούς, το χρόνο και τις καιρικές συνθήκες. Στις εύφορες κοιλάδες και στους λόφους της Μεσσηνιακής γης, εκεί όπου σμίγει το πράσινο χρώμα με το απέραντο γαλάζιο της θάλασσας συναντάμε σφιχταγκαλιασμένα με τη φύση, μνημεία από κάθε εποχή που αφηγούνται μεγάλες στιγμές της ιστορίας μας. Η Αρχαία Μεσσήνη είναι μια από τις σημαντικές σε μέγεθος, μορφή και διατήρηση πόλεις της αρχαιότητας, που έχει ακόμη πολλά να προσφέρει. Δεν διαθέτει μόνον ιερά και δημόσια οικοδομήματα, αλλά και οχυρώσεις επιβλητικές και κατοικίες και ταφικά μνημεία. Διαθέτει, εκτός των άλλων, το σπάνιο προνόμιο να μην έχει καταστραφεί ή καλυφθεί από νεότερους οικισμούς και να βρίσκεται σε ένα κατ εξοχήν μεσογειακό αλώβητο φυσικό περιβάλλον. Το φυσικό αυτό περιβάλλον συνδυάζει την ορεινή μεγαλοπρέπεια των Δελφών και τη χαμηλή παραποτάμια γαλήνη της Ολυμπίας, με τον δεσπόζοντα γυμνό ασβεστολιθικό όγκο της Ιθώμης και την χαμηλή εύφορη κοιλάδα γύρω από την αρχαία πόλη. Φτάνει κανείς εκεί οδικώς απο Αθήνα ακολουθώντας την οδική αρτηρία Κορίνθου - Τριπόλεως - Μεγαλοπόλεως - Καλαμάτας ή την οδική αρτηρία Κορίνθου - Πάτρα - Πύργος - Κυπαρισσία - Μελιγαλάς. Από την Ολυμπία απαιτεί διαδρομή με αυτοκίνητο μιας περίπου ώρας. Σελ 76

77 Η Αρχαία Μεσσήνη, δεν είναι απλώς πλεονέκτημα, είναι η κορωνίδα του νέου Δήμου Μεσσήνης και μαζί με τα υπόλοιπα μνημεία της περιοχής, στεφανώνουν το νέο δήμο. Κατά συνέπεια, βασική επιδίωξη της Δημοτικής Αρχής θα είναι η στήριξη του ανασκαφικού έργου του καθηγητή Πέτρου Θέμελη στην Αρχαία Μεσσήνη και η προστασία, ανάδειξη και αξιοποίηση των υπολοίπων, σε Ανδρούσα, Αίπεια, Πεταλίδι, Βουφράδες, Αριστομένη, Τρίκορφο και άλλες περιοχές. Ο Δήμος Μεσσήνης και το υπουργείο Πολιτισμού είναι σε άμεση και στενή συνεργασία για να διεκδικήσει ό,τι είναι δυνατόν περισσότερο προκειμένου η Αρχαία Μεσσήνη και γενικότερα ο μνημειακός πλούτος του νέου Δήμου Μεσσήνης να αποτελέσουν την ατμομηχανή ώστε ο νέος Δήμος Μεσσήνης να γίνει ένας τουριστικός δήμος. Προτεραιότητα του νέου Δήμου είναι να δοθεί έμφαση και σε έργα γύρω από τα μνημεία που θα ενισχύσουν την προσβασιμότητά τους, θα προστατέψουν την ευρύτερη περιοχή, ενώ θα υπάρξουν συγκεκριμένες δράσεις για την προβολή τους ώστε να γίνουν γνωστά στο ευρύτερο κοινό. Τα Kάστρα αποτελούν για τη Μεσσηνία ένα σημαντικό πολιτιστικό κεφάλαιο. Κτίσθηκαν κυρίως για να εξυπηρετήσουν αμυντικούς σκοπούς, γι αυτό βρίσκονται σε αξιόλογες γεωγραφικές θέσεις ανά τον νομό. Ιδιαίτερα τυχερή στάθηκε η μεσσηνιακή γη και οι ακτές της, γιατί πάνω στα χώματά τους κατασκευάστηκαν από τους Φράγκους σε σημεία όπου παλαιότερα υπήρχαν βυζαντινά ή αρχαία ελληνικά κάστρα ενώ οι Ενετοί ήταν αυτοί οι οποίοι στο πέρασμά τους τα επισκεύασαν, τα ενίσχυσαν και τα διατήρησαν κυρίως για λόγους ασφαλείας. Κάποια από αυτά οι αιώνες και τα πυροβόλα όπλα των εχθρών δεν τα έσβησαν. Πολλά από αυτά υψώθηκαν σε στρατηγικά σημεία της Μεσσηνίας για σκοπούς αμυντικούς. Ακροπόλεις με γεροδεμένα τείχη κύκλωναν τους αρχαίους οικισμούς, καλοχτισμένα κάστρα ακολούθησαν σε χρόνια βυζαντινά (Αρχαίο Κάστρο Ανδρούσας), φράγκικα, ενετικά (Ενετικό Κάστρο Πεταλιδίου) και οθωμανικά ενώ πύργοι και πυργόσπιτα προστάτευαν εκείνα τα χρόνια τις ισχυρές οικογένειες του τόπου μας. Το Αρχαίο Κάστρο Ανδρούσας αποτελεί ένα βυζαντινό φάρο. Το κάστρο είναι έργο του Γουλιέλμου Βιλεαρδουίνου που το έκτισε στα μέσα του 13ου αιώνα, λέγεται ότι κατά τους χρόνους της ενετοκρατίας ήταν σαν μια ολόκληρη πόλη γιατί κατοικούσαν στο χώρο κάτοικοι. Σήμερα σώζονται τμήματα μόνο του εξωτερικού οχυρωματικού περιβόλου ΜΟΥΣΕΙΑ-ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ Στο πλαίσιο των μέχρι τώρα προτάσεων χωροθέτησης δομικού χαρακτήρα για τη Μεσσήνη με σκοπό την αναβάθμιση των αστικών λειτουργιών της ως οικιστικό κέντρο 3 ου επιπέδου στην περιαστική ζώνη της Καλαμάτας και με προοπτική ευρύτερης ακτινοβολίας εφόσον αναδειχθεί ο ρόλος της Αρχαίας Μεσσήνης, προτείνεται η χωροθέτηση δύο υπερτοπικής ακτινοβολίας λειτουργιών και συγκεκριμένα το Μουσείο Αρχαίας Μεσσήνης και το Πολυδύναμο Εκθεσιακό -Πολιτιστικό Κέντρο. Σελ 77

78 Το Μουσείο Αρχαίας Μεσσήνης μπορεί προοπτικά να συνδεθεί με τις ανασκαφές στο χώρο της Αρχαίας Μεσσήνης και να ενταχθεί στο δίκτυο Μουσείων της Περιφέρειας και στις πολιτιστικές - τουριστικές διαδρομές εθνικού και περιφερειακού επιπέδου, μετατρέποντας τη Μεσσήνη σε πολιτιστικό οικιστικό κέντρο με ευρύτερη ακτινοβολία. Για τη χωροθέτηση του Μουσείου απαιτείται χώρος γηπέδου της τάξης των 4 στρεμμάτων με ΣΔ 0,6, δηλαδή ωφέλιμη επιφάνεια τ.μ. σε δύο ή τρία επίπεδα για την οργάνωση ενός Μουσείου Περιφερειακής σημασίας. Το Πολυδύναμο Εκθεσιακό - Πολιτιστικό Κέντρο σταδιακά μπορεί να αποκτήσει συνδυασμένες λειτουργίες έκθεσης - προβολής τοπικών προϊόντων γεωργίας, οικοτεχνίας, χειροτεχνίας, αλλά και προϊόντων που μπορεί να προκύψουν από την αξιοποίηση των πολιτιστικών πόρων της περιοχής και ιδιαίτερα της Αρχαίας Μεσσήνης (βιοτεχνικά προϊόντα πολιτιστικού χαρακτήρα). Τέλος το σκέλος του Κέντρου που προορίζεται για πολιτιστικές και εκπαιδευτικές εκδηλώσεις μπορεί σταδιακά να στεγάσει Παρατηρητήριο φυσιοδιφών για την παρακολούθηση της χλωρίδας και της πανίδας του Πάμισου Ποταμού και Κέντρο Εκπαίδευσης και Πολιτιστικών Εκδηλώσεων με εστία τη Φύση. Το Πολυδύναμο Εκθεσιακό - Πολιτιστικό Κέντρο απαιτεί χώρο 2400 τ.μ. ωφέλιμης επιφάνειας και θα περιλαμβάνει: Μεγάλη αίθουσα θεαμάτων ( τ.μ.), Βιβλιοθήκη, Δισκοθήκη, Χώρους Εκθέσεων, Μπαρ Εστιατόριο, Διοικητικούς, Τεχνικούς και Βοηθητικούς χώρους. Το Μουσείο Χαρακτικής «Τάκη Κατσουλίδη» φιλοξενεί έργα του Μεσσήνιου καλλιτέχνη Τάκη Κατσουλίδη, τα οποία δώρισε στο Δήμο Μεσσήνης. Η δωρεά του καλλιτέχνη αριθμείται σε διακόσια (200) περίπου έργα-χαρακτικά, είκοσι (20) έργα ζωγραφικής, 6 λευκώματα τέχνης, πιεστήριο Λιθογραφίας του 19 ου αιώνα καθώς και μήτρες ξυλογραφίες, τσίγκους και λιθογραφικές πλάκες ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΑ Το μοναστήρι του Βουλκάνο ή Βουρκάνο κατέχει την πρώτη θέση ανάμεσα στα μυθικά και ιστορικά ονόματα της Μεσσηνίας, αφού βρίσκεται στον ιερότερο χώρο και της προϊστορικής και της αρχαίας χώρας, στην καρδιά του τόπου. Και είναι ακριβώς αυτή η θέση της Ιθώμης, στη μέση του μεγάλου κάμπου, που χωρίς μεγάλο ύψος (802μ), δίνει στο ύψωμα μία υπεροχή, σα να είναι το ψηλότερο όρος του Μεσσηνιακού χώρου. Η Ιερά Μονή Μεταμορφώσεως του Σωτήρος «Ανδρομονάστηρο», αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα βυζαντινά μνημεία της Μεσσηνίας. Η μονή κατασκευάστηκε πιθανότατα το 13 ο αιώνα και αποτελεί έργο του βυζαντινού Αυτοκράτορα Ανδρόνικου Παλαιολόγου και του εξ Ανδρούσης καταγόμενου Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Αγίου Αθανασίου Α (13 ος αιώνας). Σήμερα σώζονται σε πολύ καλή κατάσταση το καθολικό της μονής και τα κελιά των μοναχών καθώς και ο ψηλός αμυντικός πύργος. Η Ιερά Μονή Σαμαρίνας βρίσκεται κοντά στα χωριά Καλογερόρραχη και Ελληνοεκκλησιά της Δημοτικής Ενότητας Ανδρούσης. Σήμερα υπάρχει βυζαντινός Ναός αφιερωμένος στην Υπεραγία Θεοτόκο, τη Ζωοδόχο Πηγή (SANTA MARIE), που τελικά στο στόμα του λαού και χάριν ευφωνίας έγινε Σία, έπειτα Σελ 78

79 Σαμαρία και τέλος Σαμαρίνα. Υπάρχει βέβαια και η εκδοχή ότι είναι αφιερωμένος στην Οσία Μαρία την Αιγυπτία. Ο Ναός είναι κτίσμα στο τέλος του 12 ου μ.χ. αιώνα, «εγγεγραμμένος σταυροειδής δικιόνιος στηρίζων τον τρούλλον του δυτικώς εις δύο μαρμαρίνους κίονας και ανατολικώς εις δύο τοίχους, οι οποίοι φέρουν τον τρούλλον εγγύτερον πρός το Αγιον Βήμα» και είναι το πιο καλοδιατηρημένο βυζαντινό μνημείο του Νομού Μεσσηνίας. Από τις σωζόμενες τοιχογραφίες του ενδιαφέρον παρουσιάζουν η Πλατυτέρα στην κεντρική κόγχη του Αγίου Βήματος, πού έγινε με πρότυπο τη μνημειώδη ψηφιδωτή Πλατυτέρα της Αγίας Σοφίας στην Πόλη, και κάτω απ' αυτή ο υπέροχος Επιτάφιος της Σαμαρίνας, πού παριστάνει το Χριστό εξηπλωμένον επί τεταμένης λευκής σινδόνος. Η Σαμαρίνα που ήταν από την ίδρυσή της γυναικείο μοναστήρι, είναι χωρίς μοναχές από αιώνες και αποτελεί Μετόχι της Ιεράς Μονής Βουλκάνου ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΕΣ - ΑΘΛΗΤΙΚΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ Ο Δήμος Μεσσήνης έχει πλούσια πνευματική, πολιτιστική και αθλητική δραστηριότητα τόσο στην έδρα όσο και στα διαμερίσματα του Σεπτεμβρίου. Η κάθοδος της θαυματουργής εικόνας της Παναγίας από την μονή Βουλκάνου στη Μεσσήνη. Αποτελεί το μεγαλύτερο θρησκευτικό γεγονός της Μεσσηνίας, όπου συρρέουν χιλιάδες προσκυνητές. Συγχρόνως την ίδια χρονική περίοδο διοργανώνεται η εμποροπανήγυρις το γνωστό «Νησιώτικο πανηγύρι», ένα από τα μεγαλύτερα και πλουσιότερα στην Ελλάδα. Περίφημο είναι το Καρναβάλι της Μεσσήνης, με τις φωτιές το βράδυ της Κυριακής των Απόκρεω, το κρέμασμα της «γριάς Συκού» το πρωί της Καθαρής Δευτέρας, τον σατυρικό λόγο του καρνάβαλου το απόγευμα με την παρέλαση των αρμάτων και των καρναβαλιστών. Την Κυριακή του Πάσχα ένα έθιμο που ζωντανεύει στην πόλη της Μεσσήνης και κρατά από την Τουρκοκρατία είναι ο σαϊτοπόλεμος, με την συμμετοχή πολλών καπεταναίων. Επίσης, την Δευτέρα του Πάσχα στην Εύα πραγματοποιείται το κάψιμο του Ιούδα και σαϊτοπόλεμος. Πολιτιστικό-Αθλητικό καλοκαίρι. Διοργανώνεται σε συνεργασία με τοπικούς συλλόγους και φορείς του δήμου. Ξεκινά από τα μέσα Ιουλίου και τελειώνει περίπου τον Δεκαπενταύγουστο με σημαντικές εκδηλώσεις όπως παραδοσιακοί χοροί, θεατρικές παραστάσεις, μουσικές βραδιές, τουρνουά beach volley, tennis κλ.π., καθώς και αφιερώματα σε αγροτικά προϊόντα όπως η γιορτή της χονδροελιάς στο Τρίκορφο, η γιορτή του κρασιού στο Πετρίτσι, η γιορτή της Πατάτας στη Μεσσήνη. Παραδοσιακές εκδηλώσεις - πανηγύρια, διοργανώνονται στα Τοπικά διαμερίσματα από τους κατά τόπους συλλόγους-τοπικά συμβούλια, προσφέροντας διασκέδαση σε όλους τους επισκέπτες. Μαραθώνιος Μεσσήνης (Άνοιξη Απρίλιος). Συμμετέχουν μαραθωνοδρόμοι από την Ελλάδα και το εξωτερικό, πληροφορίες: messini-marathon.com Σελ 79

80 Ποδηλατικός γύρος Αρχαίας Μεσσήνης (Άνοιξη Μάιος). Ποδοσφαιρικό τουρνουά Αρινόης (Καλοκαίρι Αύγουστος) Ποδοσφαιρικό τουρνουά Π. Πτωχού (Μεσσήνη Αύγουστος) Τουρνουά Τένις (Άνοιξη Απρίλιος, Καλοκαίρι Αύγουστος) Τουρνουά Μπάσκετ (Φθινόπωρο Οκτώβριος) Αγώνες Ράλυ (Φθινόπωρο Οκτώβριος) Δρόμοι Ιθώμης (Καλοκαίρι Ιούνιος) Λαϊκός αγώνας δρόμου Μάνεσι (Καλοκαίρι Αύγουστος) Πολιτιστικό Κέντρο «Στρατηγός Αθανάσιος Δασκαρόλης». Στο πολυτελές τριώροφο κτίριο δωρεά από το Υπουργείο Πολιτισμού διοργανώνονται διάφορες ημερίδες και εκθέσεις καλλιτεχνών. Στον πρώτο όροφο λειτουργεί αναγνωστήριο δανειστικής βιβλιοθήκης και στον δεύτερο όροφο φιλοξενείται το Θεατρικό εργαστήρι Μεσσήνης. Ένας νέος πολιτιστικός θεσμός με τη συμμετοχή του Δήμου Καλαμάτας, Δήμου Μεσσήνης & Δήμου Πύλου Νέστορος δημιουργείται στη Μεσσηνία με την επωνυμία «Αριστείο Επιστημών». Το Αριστείο αυτό θα τελεί υπό την αιγίδα των φορέων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης Μεσσηνίας και θα απονέμεται κάθε δύο χρόνια σε ένα ή δύο διακεκριμένους Επιστήμονες (όχι αναγκαστικά Έλληνες) ηλικίας μέχρι 45 ετών. Η βράβευση θα συνοδεύεται από χρηματικό έπαθλο ύψους 20 χιλιάδων ευρώ και θα απονέμεται στα πλαίσια τριήμερου διεθνούς συνεδρίου που θα διοργανώνεται στην Μεσσηνία με κεντρικό θέμα τον επιστημονικό τομέα και το έργο των τιμωμένων. Σελ 80

81 ΑΘΛΗΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΕΣ ΥΠΟΔΟΜΕΣ ΑΘΛΗΤΙΚΕΣ ΥΠΟΔΟΜΕΣ Ο Δήμος Μεσσήνης διαθέτει σημαντικούς αθλητικούς χώρους, οι οποίοι είναι κατανεμημένοι σε ολόκληρο το γεωγραφικό μήκος και πλάτος του δήμου. Συγκεκριμένα, οι αθλητικοί χώροι που υπάρχουν στο δήμο είναι: 1. Γήπεδα Ποδοσφαίρου: Γήπεδα Μπάσκετ: 9 3. Γήπεδα 5χ5: 4 Αναλυτικότερα: - Δημοτική Ενότητα Αίπειας Στην Κοινότητα Λογγάς, υπάρχει Γήπεδο Ποδοσφαίρου με πλαστικό τάπητα, συνολικής έκτασης τμ με αποδυτήρια επιφάνειας 37,2 τμ. Στην Κοινότητα Ανδριανή υπάρχει Αγροτεμάχιο η χρήση του οποίου είναι ως γήπεδο, συνολικής έκτασης τμ. Στην Κοινότητα Μηλίτσα υπάρχει Γήπεδο Μπάσκετ συνολικής έκτασης 630 τμ. - Δημοτική Ενότητα Ανδρούσας Στην Κοινότητα Ανδρούσας υπάρχει Γήπεδο ποδοσφαίρου, μπάσκετ & βόλευ συνολικής έκτασης τμ. Στην Κοινότητα Ελληνοεκκλησιάς υπάρχει Γήπεδο 5Χ5 και περιβάλλον χώρος συνολικής έκτασης τμ, καθώς επίσης και κτίριο συνολικής έκτασης 100 τμ. - Δημοτική Ενότητα Αριστομένους Στην Κοινότητα Μάνεση υπάρχει Γήπεδο ποδοσφαίρου συνολικής έκτασης τμ, με αποδυτήρια επιφάνειας 28,80 τμ. - Δημοτική Ενότητα Βουφράδος Στην Κοινότητα Πετριτσίου υπάρχει Γήπεδο Μπάσκετ συνολικής έκτασης 650 τμ. Στην Κοινότητα Χαραυγής υπάρχει Γήπεδο Μπάσκετ συνολικής έκτασης 400 τμ. Στην Κοινότητα Μηλιώτου υπάρχει Γήπεδο Μπάσκετ στο παλαιό δημοτικό σχολείο, συνολικής έκτασης 520 τμ. - Δημοτική Ενότητα Ιθώμης Σελ 81

82 Στην Κοινότητα Αρχαίας Μεσσήνης, στον Προαύλιο χώρο του Δημοτικού Σχολείου Αρχαίας Μεσσήνης υπάρχει γήπεδο Μπάσκετ. Στην Κοινότητα Λάμπαινας υπάρχει Μικρό γήπεδο και παιδική χαρά συνολικής έκτασης τμ. Στην Κοινότητα Βαλύρας υπάρχει Γήπεδο ποδοσφαίρου (φυσικός χλοοτάπητας) με: 1) τμήμα 1 συνολικής έκτασης τμ και 2) τμήμα 2 συνολικής έκτασης τμ. Στην Κοινότητα Κεφαλινού, στον Προαύλιο χώρο του Δημοτικού Σχολείου Κεφαλινού υπάρχει γήπεδο Μπάσκετ. Στην Κοινότητα Ζερμπισίων, στον Προαύλιο χώρο του Δημοτικού Σχολείου Ζερμπισίων υπάρχει γήπεδο μπάσκετ. - Δημοτική Ενότητα Μεσσήνης Η Κοινότητα Μεσσήνης διαθέτει: 1) Δημοτικό Στάδιο συνολικής έκτασης ,7 τμ, το οποίο διαθέτει γήπεδο με φυσικό χλοοτάπητα, κυλικείο, αποθήκες, αποδυτήρια ομάδων κάτω από τις κερκίδες (συνολικής έκτασης 1.071,84 τμ), γραφεία αποθήκη (συνολικής έκτασης 372,65 τμ. 2) Κλειστό Γυμναστήριο με παρκέ συνολικής έκτασης τμ σε οικόπεδο συνολικής έκτασης 4.342,15 τμ. 3) Αθλητικές Εγκαταστάσεις Αγ. Νικολάου όπου υπάρχει γήπεδο ποδοσφαίρου φυσικού χλοοτάπητα, δύο γήπεδα τένις, γήπεδο 5Χ5 ποδοσφαίρου, γήπεδο μπάσκετ συνολικής έκτασης ,21 τμ. 4) Αθλητικές εγκαταστάσεις Μπούκας στις οποίες υπάρχει Γήπεδο 5Χ5 ποδοσφαίρου συνολικής έκτασης 300 τμ. Στην Κοινότητα Αβραμιού υπάρχει Γήπεδο ποδοσφαίρου συνολικής έκτασης τμ. Στην Κοινότητα Λευκοχώρας υπάρχει στη Θέση Κουρλέτα Γήπεδο συνολικής έκτασης τμ. - Δημοτική Ενότητα Τρικόρφου Στην Κοινότητα Τρικόρφου υπάρχει Γήπεδο 5Χ5 συνολικής έκτασης τμ, σε οικόπεδο συνολικής έκτασης 2.559,08 τμ. Στην Κοινότητα Κλήματος υπάρχει Χώρος άθλησης έκτασης τμ, εντός του οποίου υπάρχει Γήπεδο Μπάσκετ συνολικής έκτασης 510 τμ και Γήπεδο Ποδοσφαίρου συνολικής έκτασης τμ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΕΣ ΥΠΟΔΟΜΕΣ Αναφορικά με τον Δήμο Μεσσήνης, η τουριστική ανάπτυξη αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους στρατηγικούς στόχους για την αναπτυξιακή του πορεία. Η αναπτυξιακή πολιτική του Δήμου Μεσσήνης, Σελ 82

83 σύμφωνα με το γεωμορφολογικό του χαρακτήρα, τη γεωγραφική του θέση και σε συνδυασμό με την γενικότερη αναπτυξιακή προοπτική της Περιφέρειας Πελοποννήσου, στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό στην τουριστική δραστηριότητα, βασιζόμενη όμως σε ένα νέο τουριστικό πρότυπο, στο οποίο θα κυριαρχεί ο ήπιος εναλλακτικός τουρισμός εστιασμένος στον ορεινό φυσιολατρικό τουρισμό, στον πολιτιστικό τουρισμό και στον αγροτουρισμό. Παράλληλα όμως, λόγω της μεγάλης έκτασης των ακτών του Δήμου, οι οποίες προσφέρονται για ανάπτυξη του θαλάσσιου τουρισμού, μια άλλη κατεύθυνση της τουριστικής ανάπτυξης είναι η ορθολογική αξιοποίηση των παράκτιων περιοχών της για ανάπτυξη τουριστικών δραστηριοτήτων μέσα σ ένα πλαίσιο αυστηρής χωροθέτησης των τουριστικών μονάδων, για προσφορά υψηλής ποιότητας υπηρεσιών με απόλυτο σεβασμό στην περιβαλλοντική προστασία των παράκτιων ζωνών. Στη σημασία που παρουσιάζει ο κλάδος του τουρισμού για τον Δήμο Μεσσήνης και η συμμετοχή αυτού στην τοπική οικονομία, απάντηση δίνει ο συνολικός αριθμός των καταλυμάτων που υπάρχουν στην περιοχή. Κρίνεται σκόπιμο λοιπόν να γίνει μία παρουσίαση της συνολικής ξενοδοχειακής δυναμικότητας του Δήμου. ΑΚΡΟΓΙΑΛΙ ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑ ΔΗΜΟΥ ΜΕΣΣΗΝΗΣ Επωνυμία Περιοχή Κατηγορία Δωμάτια Κλίνες ΚΑΣΙΜΙΩΤΗΣ ΘΕΟΞΕΝΕΙΑ ΔΕ ΑΙΠΕΙΑΣ ΑΙΠΕΙΑ ΑΓΙΟΣ ΑΝΔΡΕΑΣ ΑΓΓΕΛΟΣ FRANCISCO SUNRISE village ΔΕ ΠΕΤΑΛΙΔΙΟΥ SUNRISE SARELLAS ΠΕΤΑΛΙΔΙ ΓΚΡΕΚΗΣ ΚΛΕΟΠΑΤΡΑ ΙΝΝ ΜΕΣΣΗΝΗ ΣΑΝ ΑΓΚΟΣΤΙΝΟ ΔΕ ΜΕΣΣΗΝΗΣ ΑΚΡΗ ΜΕΣΣΗΝΗ ΔΡΟΣΙΑ ΣΙΑΣ LOGGA BEACH ΔΕ ΑΙΠΕΙΑΣ - ΛΟΓΓΑ ΕΝΟΙΚΙΑΖΟΜΕΝΑ ΔΩΜΑΤΙΑ ΔΗΜΟΥ ΜΕΣΣΗΝΗΣ Επωνυμία Περιοχή Κλειδιά MITSEAS APARTMENTS ΑΝΑΛΗΨΗ - ΜΕΣΣΗΝΗ 3 Σελ 83

84 ΕΠΙΠΛΩΜΕΝΕΣ ΚΑΤΟΙΚΙΕΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΣ 1 ΛΥΚΟΥΡΓΟΣ 2 ΜΑΥΡΟΜΑΤΙ ΖΕΥΣ 1 PARIS VILLAGE 4 PARIS VILLAGE 4 BIOHOUSE 2 ΠΑΝΟΡΑΜΑ ΤΕΚ VILLA NATASA 2 ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΥ ΑΡΕΤΗ 2 ΑΛΕΒΙΖΟΥ ΚΩΝ/ΝΑ 2 ΓΕΩΡΓΑΝΤΟΠΟΥΛΟΣ ΦΩΤΗΣ 1 ΓΕΩΡΓΑΝΤΟΠΟΥΛΟΥ ΖΗΝ 1 ΔΕΜΠΕΓΙΩΤΗΣ ΕΥΣΤΑΘΙΟΣ 1 ΚΑΛΟΓΕΡΟΠΟΥΛΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ 1 ΚΑΛΟΓΕΡΟΠΟΥΛΟΥ ΒΑΣΙΛΙΚΗ 1 ΚΑΣΙΜΙΩΤΗΣ ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ 1 ΚΟΡΔΟΝΟΥΡΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ 1 ΚΟΥΛΟΠΟΥΛΟΣ ΟΡΕΣΤΗΣ 1Κ ΚΟΥΡΑΦΑΣ ΘΕΟΔΩΡΟΣ 1Κ ΚΟΥΡΛΑΜΠΑ ΔΙΟΝΥΣΙΑ 1Κ ΙΛΑΕΙΡΑ TEK ΙΛΑΕΙΡΑ 2 TEK ΜΠΟΥΣΟΥΝΗ ΕΥΓΕΝΙΑ ΧΡΑΝΟΙ 1Κ ΞΕΝΑΚΗ ΚΩΝ/ΝΑ 1Κ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ ΒΑΣΙΛΗΣ 1Κ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ 1Κ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ 1Κ ΠΟΛΙΤΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ 1Κ ΠΟΛΙΤΗΣ ΒΑΣΙΛΗΣ 1Κ ΠΟΛΙΤΗΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ 1Κ ΠΟΛΙΤΗΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ 1Κ ΠΟΥΡΝΑΡΑΣ ΠΕΤΡΟΣ 1Κ ΠΟΥΡΝΑΡΑΣ ΠΕΤΡΟΣ 1Κ ΡΕΜΟΥΝΔΟΣ ΑΝΤΩΝΙΟΣ 2Κ ΣΙΓΚΝΕΡ ΙΦΙΓΕΝΕΙΑ 2 VILLA MARIA APARTMENTS 2 ΤΕΡΤΙΠΗΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ 1 ΤΕΡΤΙΠΗΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΤΕΚ ΤΣΙΛΙΜΠΑΡΗΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΤΕΚ ΧΡΟΝΟΠΟΥΛΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ 1 ΧΡΟΝΟΠΟΥΛΟΥ ΣΟΦΙΑ 1 ΓΕΩΡΓΑΡΑΚΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ 1 JOHN & JENNY'S SMALL VILLAGE APARTMENTS 2 ΕΠΙΣΚΟΠΗ ΜΑΝΤΟΥΚΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ 2 Σελ 84

85 PANTHEON APARTMENTS 2 ROOMS NANCY-ANTONIS 4 ΠΑΠΑΣΤΑΥΡΟΥ ΚΑΤΕΡΙΝΑ APARTMENTS 2 AGELIKA" APARTMENTS 2 ΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΣ ΣΤΑΥΡΟΣ 2 ΔΡΑΚΟΠΑΝΑΓΙΩΤΑΚΗ ΚΩΝ. ΑΓΙΟΣ ΑΝΔΡΕΑΣ 1 ΚΑΣΙΜΙΩΤΗ ΕΙΡΗΝΗ 2 ΛΙΟΠΑΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ 2 ΠΑΠΑΣΤΑΥΡΟΣ ΑΝΤΩΝΙΟΣ 1 ΣΑΡΑΝΤΑΚΗ ΜΑΡΙΑ 2 ΣΑΡΑΝΤΑΚΗΣ ΑΝΤΩΝΗΣ 1 ERATO APARTMENTS 2 SEA SHORE APARTMENTS 2 ΚΑΓΙΑΣ ΝΙΚΟΣ 2 ΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΣ ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ 1 ΑΛΕΠΗ ΧΡΙΣΤΙΝΑ 1 ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ 1 ΖΕΡΒΑ ΜΑΡΓΑΡΙΤΑ ΠΕΤΑΛΙΔΙ 2 ΘΕΡΙΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ 2 ΚΑΡΡΑ ΓΙΑΝΝΟΥΛΑ 3 ΜΑΚΑΡΟΥΝΗΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ 2 ΜΕΛΛΙΟΣ ΗΛΙΑΣ 2 ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΥ ΕΛΕΝΗ 2 ΣΑΡΑΝΤΟΠΟΥΛΟΥ ΜΑΡΘΑ 2 VILLA PETRA 3 KALAMAKI VILLAS ΚΑΛΑΜΑΚΙ ΤΕΚ ΠΟΛΥΜΕΝΕΑ ΚΑΛΛΙΟΠΗ 2 Σελ 85

86 2.15 ΤΟΠΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ Με πρωτεύουσα την Καλαμάτα, ο νομός Μεσσηνίας συγκεντρώνει ποσοστό 1,5% του πληθυσμού της χώρας με τάση μείωσης αφού έχει υψηλό ποσοστό φυσικής μείωσης του πληθυσμού τα τελευταία χρόνια (υπεροχή γεννήσεων / κατοίκους: -3,5 το 2006) αλλά και χαμηλή αναλογία μαθητών Δημοτικού ανά κατοίκους (53 με μέσο όρο χώρας 57). Παράγει 0,9% του ακ. εγχώριου προϊόντος της χώρας, συμμετοχή σχεδόν σταθερή τα τελευταία χρόνια. Στη γεωργία αναλογεί 14% του προϊόντος του νομού το 2005, όσο και το 2000, και εκεί παράγεται 2,8% της συνολικής παραγωγής της χώρας. Ήταν η 2η παραγωγός περιοχή ελαιολάδου, μετά το Ηράκλειο, με 14% της παραγωγής της χώρας το 2006, η 5η πατάτας με 5% και η 11η στη παραγωγή εσπεριδοειδών με μόλις 1%, μετά από πολύ μεγάλη μείωση της παραγωγής εσπεριδοειδών το Στη μεταποίηση αναλογεί 2,6% του προϊόντος του νομού το 2005 από 2,2% το Με κατά κεφαλή προϊόν 10,3χιλ. ευρώ κατατάσσεται 44ος με βάση το κριτήριο αυτό με 58% του μέσου Ελλάδας το 2005 (56% του μέσου όρου της ΕΕ-27). Η θέση του νομού ως προς το κριτήριο αυτό υποχωρεί ελαφρά, το 2000 στον νομό αντιστοιχούσε 64% του μέσου κατά κεφαλή προϊόντος της χώρας. Η μέση αποταμιευτική κατάθεση ανά κάτοικο στον νομό φθάνει τις 10,2χιλ. ευρώ, 75% του μέσου όρου της χώρας. Ανά 100 κατοίκους του αναλογούν 1,2 νέες κατοικίες (μέσος όρος χώρας 0,9 το 2007) με 20 αυτοκίνητα (μέσος χώρας 43 το 2007). Με δηλωθέν εισόδημα 10,7χιλ.ευρώ ανά φορολογούμενο το 2005 (όσο και το 2004, 78% του μέσου όρου της Ελλάδας), οι φορολογούμενοί του πλήρωσαν κατά μέσο όρο για φόρο εισοδήματος 710 ευρώ, έναντι μέσου όρου χώρας Σε αυτό αναλογεί 1,3% των φορολογουμένων (άνοδος 13% το 2005), 1,1% του δηλωθέντος εισοδήματος της χώρας (+8%) και 0,8% του φόρου εισοδήματος φυσικών προσώπων (+25%). Ο νομός έχει μειούμενο ποσοστό ανεργίας 7,7% το 2007 με 8,3% στο σύνολο Ελλάδας. Σελ 86

87 ΔΙΑΡΘΡΩΣΗ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ / ΑΝΕΡΓΙΑΣ Σύμφωνα με στοιχεία του Ο.Α.Ε.Δ., οι εγγεγραμμένοι άνεργοι στο νομό Μεσσηνίας αυξήθηκαν κατά 3,42% (ή 276 άτομα) το Δεκέμβριο του 2010 σε σχέση με το Νοέμβριο. Οι εγγεγραμμένοι άνεργοι στο νομό ανέρχονται πλέον σε άτομα, από τα οποία οι (90,4%) αναζητούν ενεργά εργασία, ενώ οι 801 (9,6%) έχουν δηλώσει ότι δεν επιθυμούν να βρουν εργασία μέσω των υπηρεσιών του ΟΑΕΔ. ΔΕΙΚΤΕΣ ΕΥΗΜΕΡΙΑΣ ΕΤΟΣ Νομός Μεσσηνίας Μέσος όρος χώρας Κατάταξη σε σχέση με τους 52 νομούς ΑΕΠ κατά κεφαλή ,4 χιλ.ευρώ 19,1 38 Κατά κεφαλή αποταμιευτικές καταθέσεις ,4 χιλ.ευρώ 15,4 23 Δηλ. Εισόδημα ανά φορολογούμενο ,5 χιλ.ευρώ 15,6 34 Φόρος εισοδ. ανά φορολογούμενο ,94 χιλ.ευρώ 1,5 28 Φυσική αύξηση πληθυσμού/ 1000 κατοίκους ,3 0,2 39 Μαθητές δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης/ 1000 κατοίκους Μαθητές δημοτικού/ 1000 κατοίκους Συμμετοχή στα συνολικά μεγέθη της χώρας ΑΕΠ ,0% 17 Φορολογούμενοι ,4% 12 Δηλωθέν στην εφορία εισόδημα ,1% 17 Φόρος εισοδήματος φ.π ,9% 16 Αποταμιευτικές καταθέσεις ,1% 10 Σελ 87

88 Γράφημα: Μηνιαία εξέλιξη των ανέργων αναζητούντων εργασία στο Νομό Μεσσηνίας και στην Ελλάδα Όπως παρατηρούμε από το γράφημα, ο αριθμός των ανέργων αναζητούντων εργασία εμφανίζει σημαντικές διακυμάνσεις στο διάστημα Ιανουαρίου-Δεκεμβρίου Η πορεία που ακολουθεί ο αριθμός των ανέργων στο Νομό συμβαδίζει με αυτή σε επίπεδο χώρας. Κατά την εξεταζόμενη περίοδο, η μεγαλύτερη μηνιαία αύξηση σε επίπεδο χώρας σημειώθηκε το Δεκέμβριο, με 4,18% ενώ στο νομό Μεσσηνίας τον Οκτώβριο με 7,09%. Η μεγαλύτερη μηνιαία μείωση σε επίπεδο χώρας παρουσιάσθηκε το Μάιο με -4,5%, όπως και σε επίπεδο Νομού με -5,93%. Επίσης παρατηρούμε ότι η αγορά εργασίας στο Νομό Μεσσηνίας εμφανίζει έντονη εποχικότητας η οποία συνδέεται με την έναρξη και την λήξη της τουριστικής περιόδου. Σελ 88

89 Γράφημα: Ποσοστό επιδοτούμενων στο σύνολο των ανέργων αναζητούντων εργασία στο Νομό Μεσσηνίας και στην Ελλάδα Το ποσοστό των επιδοτούμενων ανέργων στο σύνολο των ανέργων αναζητούν εργασία στο Νομό Μεσσηνίας ανέρχεται σε 37,4%. Το αντίστοιχο ποσοστό σε επίπεδο χώρας είναι 42,5%. Στο ακόλουθο γράφημα παρουσιάζεται η εξέλιξη των ποσοστών αυτών την περίοδο Ιανουαρίου-Δεκεμβρίου Μεταξύ Νοεμβρίου και Δεκεμβρίου, παρατηρούμε μία σημαντική αύξηση του ποσοστού των επιδοτούμενων ανέργων, στο σύνολο της χώρας και μικρότερη αύξηση στο Νομό Μεσσηνίας. Σελ 89