ή «Η ένδοξη τριακονταετία»

Transcript

1 Δρ. Χάλαρης Μιχάλης

2 Πρότυπο μη βιώσιμης ανάπτυξης : «Η συντηρητική επιλογή» Τριακονταετία «Η χρυσή περίοδος της οικονομικής ανάπτυξης» ή «Η ένδοξη τριακονταετία» Βελτίωση οικονομικής θέσης πλατύτερων αύερω κοινωνικών στρωμάτων Δημιουργία ανάγκης βελτίωσης κοινωνικής θέσης Για την επίτευξη απαιτείται ανώτερο επίπεδο μόρφωσης & εκπαίδευσης Αλλαγές συνθηκών ζωής επίπεδο ζωής Υψηλή ανοικοδόμηση Κοινωνικές ανακατατάξεις τρόπο ζωής Διπλασιασμός πληθυσμού πόλεων Αύξηση ενεργού πληθυσμού (μόνο 6 %)

3 Δίπολο: Αύξηση της παραγωγής - Αύξηση της κατανάλωσης συνδυάστηκε π ρ ο ϋ π ο θ έ τ ε ι Με αύξηση παραγωγικότητας Εκσυγχρονισμό των τεχνικών μέσων (για εφικτότερα παραγωγής προϊόντων σε μικρότερο χρόνο) Εκπαίδευση ανθρώπινου δυναμικού (αντίστοιχη του τεχνολογικού εκσυγχρονισμού) Με άνοδο αγοραστικής δύναμης πλατύτερων κοινωνικών στρωμάτων «κοινωνίας της κατανάλωσης» Μετασχηματισμό εργασιακής διαδικασίας οδήγησε Νέες τεχνικές οργάνωσης εργασίας Εφαρμογή σε μία μόνο χώρα : Οριακή αναπτυξιακή διαδικασία Λύση Διεθνοποίηση

4 Χαρακτηριστικά ευρωπαϊκής χημικής βιομηχανίας Πρώτη στον κόσμο 31% της παγκόσμιας παραγωγής Θετικό εμπορικό ισοζύγιο Απασχόληση 1,7 εκ. εργαζομένων (αντιστοιχούν σ ο στο σο 7% των απασχολούμενων ασχο ούμε στη σηβομηχα βιομηχανία) α) Καινοτομία & τεχνολογική πρωτοπορία (2 η ΗΠΑ & 3 η Ασία) Απαρτίζεται από επιχειρήσεις

5 Χαρακτηριστικά ελληνικής χημικής βιομηχανίας «Οι ελληνικές επιχειρήσεις είναι πρακτικά χρήστες των προϊόντων (downstream users)» (συνιστά το 0,7 % της ευρωπαϊκής) Βασική παραγωγή Α υλών (χημικά, αέρια), χρώματα, λιπάσματα, φάρμακα, πλαστικά, τσιμέντα, αλουμίνιο & τρόφιμα Οι επιχειρήσεις του κλάδου είναι υγιείς & έχουν να επιδείξουν κερδοφορία αρκετές επιχειρήσεις έχουν εξαγωγικό γ προσανατολισμό Πάνω από 400 επιχειρήσεις του κλάδου απασχολούν περίπου εργαζόμενους Συντριπτική πλειοψηφία επιχειρήσεων ΜΜΕ ( απασχολούν κάτω από 250 άτομα & έχουν κύκλο εργασιών που δεν υπερβαίνει τα 40 εκ. ευρώ). Η κα ένα έχ να κα παραγωγικ αθιερώνοντα αντι μη κοιν ει ως αποτ α μην είναι ε αι ταπροϊόν κή βάσητης ας αυστηρό νοτικών προ τέλεσμα η Ε ελκυστική γ ντα της να ε ς Ε.Ε., ότερες ρυθμ οϊόντων, Ευρώπη ια επενδύσ κτοπίζονται εις ι από τις αγ γορές. μίσεις Σχετικά φθηνή ενέργεια, και με σχετική επάρκεια Προϊόντα ακριβότερα & λιγότερο ανταγωνιστικά ( λόγω του ότι έχουμε υψηλότερα εργατικά κόστη)

6 Αιτίες για τις αδυναμίες της ελληνικής χημικής βιομηχανίας «Το αρνητικό περιβάλλον οδηγεί τη χημική βιομηχανία σε διαρκή μαρασμό» Έλλειψη παιδείας σε θέματα βιομηχανικής παραγωγής Αρνητική τοποθέτηση της κοινωνίας απέναντι στη Προβλήματα ανταγωνιστικότητας Μη προσαρμογή στις νέες συνθήκες που επιβάλλει η παγκοσμιοποιημένη αγορά χημική βιομηχανία πλέγματος Γενικότερες αδυναμίες του οικονομικού, τραπεζικού & πολιτικού συστήματος (Κοινωνικές εξελίξεις μετά τη μεταπολίτευση) Κατάργηση προστατευτικού «Δεν φθάνει μόνο να παράγει μία βιομηχανική μονάδα, αλλά πρέπει να πουλά φθηνότερα, εκτός αν παράγει κάτι που δε παράγουν οι άλλοι» ροφίμων, με α ξιέπαινες προσ σπάθειες με επ πιτυχία σε διεθν νές επίπεδο Φωτεινή εξαίρ ρεση αποτελεί ο χώρος των τ

7

8 Βασικοί παράγοντες Βιώσιμης Ανάπτυξης Δημιουργία έργων υποδομής Ευαισθητοποίηση πολιτών Διαμόρφωση στάσης κοινωνικής ευθύνης Ενίσχυση διάδοσης περιβαλλοντικών πληροφοριών Διεύρυνση δυνατότητας ελεύθερης πρόσβασης πολιτών στη Φιλοσοφία της Πράσινης Χημείας

9 Βασικές συνιστώσες διαγραφόμενης στρατηγικής βιώσιμης ανάπτυξης στην Ελλάδα Οικονομία Οι τρεις πυλώνες που στηρίζεται η Βιωσιμότητα και η ανάπτυξη της Πράσινης Χημείας Ανοικτή Κοινωνία Περιβάλλον «Απαιτείται συστηματική δράση & σχεδιασμός, βάση συγκεκριμένων & εφικτών στόχων για την ενεργοποίηση, αποδοχή & συναίνεση των εμπλεκομένων φορέων και πολιτών»

10 Η ΕΕΧ υιοθετεί την Πράσινη Χημεία & συστήνει το ελληνικό δίκτυο Πράσινης Χημείας Ρόλος επιστήμονα χημικού στην ελληνική βιομηχανία «Ο Χημικός είναι ίσως ο μοναδικός που γνωρίζει τη σημασία της χρήσης των χημικών ουσιών, της σημαντικής τους δράσης και η προσφορά του στην ανάπτυξη της τεχνολογίας αντιρρόπησης & στην καλλιέργεια περιβαλλοντικής ρβ συνείδησης ης είναι δυνητικά πολύ μεγάλη» μγ σχεδιασμός χημικών παραγωγικών διεργασιών εκλεκτική & επιτυχή διαχείριση χημικών ενώσεων σε μοριακό επίπεδο Χημικός διαχείριση τοξικότητας δημιουργία κατάλληλων μητοξικών ενώσεων σχεδιασμός χημικών ενώσεων

11 Η Πράσινη Χημεία δίνει λύσεις σε ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ που σχετίζονται με την Υγεία, το Περιβάλλον και τη Βιωσιμότητα του Πλανήτη Γη ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΑΙΤΙΑ ΠΡΑΣΙΝΗ ΧΗΜΕΙΑ ΚΑΙ ΧΗΜΙΚΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ Απόβλητα Επικίνδυνες χημικές ουσίες *Μείωση ή εξάλειψη, στη πηγή τους, τη -Βιομηχανική παραγωγή ΑΓΑΘΩΝ δημιουργία αποβλήτων, επικίνδυνων που χρειάζεται ή ζητά η Κοινωνία χημικών ουσιών με επανασχεδιασμό σε μοριακό επίπεδο των χημικών προϊόντων & διεργασιών Τοξικά -Βιομηχανική παραγωγή ΑΓΑΘΩΝ *Σχεδιασμός & αντικατάσταση τοξικών παραγωγή και χρήση ενέργειας χημικών -Μη βιώσιμη αγροτική παραγωγή ουσιών ή προϊόντων με αντίστοιχα μη-τοξικά Ενέργεια -Η αυξανόμενη ζήτηση ενέργειας *Συμβολή στη μείωση ενέργειας από μη- (ηλεκτρική, η οποία σήμερα παράγεται κυρίως ανανεώσιμες πηγές οικιακή, από μη-ανανεώσιμες πηγές *Αποδοτική ανάπτυξη εναλλακτικών μορφών βιομηχανική, προκαλεί βλάβες στο περιβάλλον: ενέργειας (Φωτοβολταϊκά στοιχεία, υδρογόνο, μεταφορές) (Διοξείδιο του άνθρακα κελιά καυσίμων, βιοκαύσιμα) Πρώτες ύλες (Μείωση πόρων πρώτων υλών) Παγκόσμιες αλλαγές *Κλίμα Εξάντληση φυσικών πόρων Εξορύξεις και γεωτρήσεις Τοξικές ουσίες) -Η χρήση μη-ανανεώσιμων πρώτων υλών για παραγωγή ενέργειας & αγαθών -Η διοχέτευση στο περιβάλλον χημικών ουσιών και κυρίως *Μείωση ί σταδίων χημικών αντιδράσεων & διεργασιών με τη χρήση καταλυτικών μεθόδων & σχεδιασμό μεθόδων με λιγότερα στάδια *Παραγωγή αγαθών και βασικών πρώτων υλών με ανανεώσιμες πρώτες ύλες: Βιομάζα, Διοξείδιο του άνθρακα *Διοξείδιο του άνθρακα από απόβλητο μετατρέπεται σε πρώτη ύλη και αντικαθιστά

12 Η Πράσινη Χημεία δίνει λύσεις σε ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ που σχετίζονται με την Υγεία, το Περιβάλλον και τη Βιωσιμότητα του Πλανήτη Γη ΠΡΟΒΛΗΜΑ ΑΙΤΙΑ ΠΡΑΣΙΝΗ ΧΗΜΕΙΑ ΚΑΙ ΧΗΜΙΚΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ Παραγωγή τροφής Σκουπίδια Καθαρό νερό - Αυξημένη ζήτηση λόγω αύξησης Πληθυσμού (αν και υπάρχει άφθονη τροφή η οποία όμως δεν είναι δίκαια κατανεμημένη) - Η γεωργία μη Βιώσιμη (χρήση λιπασμάτων & φυτοφάρμακων που ρυπαίνουν το περιβάλλον -Συσσώρευση μεγάλων ποσοτήτων σκουπιδιών με δυσμενείς επιδράσεις στο περιβάλλον λόγω: **Έλλειψης ανακύκλωσης Υλικά (πλαστικά πολυμερή) που δεν βιοαποκιδομούνται -Η ποσότητα του καθαρού νερού στο πλανήτη είναι πολύ μικρή & η διατήρησή του είναι ζωτικής *Ανάπτυξη φυτοφαρμάκων που επιδρούν μόνο στο οργανισμό στόχο & αποικοδομούνται σε ασφαλή παραπροϊόντα *Ανάπτυξη Λιπασμάτων & πρόσθετων που χρησιμοποιούνται σε μικρές ποσότητες με μέγιστο αποτέλεσμα *Ανάπτυξη μεθόδων χρησιμοποίησης των γεωργικών αποβλήτων αποδοτικά για το περιβάλλον και την οικονομία *Προώθηση ανακύκλωσης *Παραγωγή υλικών που καταλήγουν στα σκουπίδια, βιοαποικοδομίσιμα, ανακυκλώσιμα & μετατρέψιμα σε βασικές πρώτες ύλες *Σχεδιασμός μεθόδων που το νερό αντικαθίσταται από άλλες

13 Η Πράσινη Χημεία είναι βασικός παράγοντας της Βιώσιμης Ανάπτυξης. Αρχές Πράσινης Χημείας Αρχές Βιώσιμης Ανάπτυξης Πρόληψη Οικονομία Ατόμων Χρησιμοποίηση ανανεωσίμων πηγών Λιγότερο επικίνδυνες χημικές ενέργειας & πρώτων υλών συνθέσεις Η χρήση τεχνολογιών παραγωγής Σχεδιασμός ασφαλέστερων αγαθών,, δεν βλάπτουν το περιβάλλον ρβ ή χημικών προϊόντων την ανθρώπινη υγεία Ασφαλέστεροι διαλύτες και βοηθητικά μέσα Υλικά ανακυκλώσιμα (εάν δεν είναι Σχεδιασμός για ενεργειακή βιοαποικοδομήσιμα σε προϊόντα αβλαβή για αποτελεσματικότητα τον άνθρωπο και το περιβάλλον) Χρήση ανανεώσιμων πρώτων υλών: Οι πρώτες ύλες πρέπει να Βιομηχανικές διεργασίες σχεδιασμένες για τη μη παραγωγή αποβλήτων ή τα είναι ανανεώσιμες. απόβλητα ανακυκλώνονται ή Μείωση ενδιαμέσων παραγώγων βιοαποικοδομούνται Κατάλυση Σχεδιασμός αποικοδομήσιμων και/ή ανακυκλώσιμων προϊόντων Ανάλυση πραγματικού χρόνου για πρόληψη της ρύπανσης Ασφαλέστερη χημεία για την πρόληψη ατυχημάτων

14 ΟΦΕΛΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΥΙΟΘΕΤΗΣΗ ΤΗΣ ΠΡΑΣΙΝΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ Άνθρωπος Προστασία της Υγείας Διατήρηση & βελτίωση ποιότητας Ζωής Περιβάλλον Μείωση ή εξάλειψη επικίνδυνων χημικών ουσιών (που διοχετεύονται στο περιβάλλον από την παραγωγή & χρήση αγαθών) Εξοικονόμηση ενέργειας Βιομηχανία Μικρότερη ρύπανση περιβάλλοντος Βελτίωση εταιρικής εικόνας Οικονομικά οφέλη- μείωση κόστους Συμμετοχή στη Βιώσιμη Ανάπτυξη Δημιουργία νέων θέσεων εργασίας.

15 Βελτίωση της κατάστασης της ελληνικής χημικής βιομηχανίας «Απεγκλωβισμός από το δίλημμα: περιβάλλον ή ανταγωνιστικότητα Επιδίωξη της βιώσιμης ανάπτυξης, μέσα από ένα σωστά σχεδιασμένο & σύγχρονο πλαίσιο περιβαλλοντικής πολιτικής» 1 Δημιουργία βιομηχανικής κουλτούρας- ανάδειξη της έννοιας ΕΚΕ Εφαρμογή σύγχρονων περιβαλλοντικών δράσεων 2 Συνδρομή Κράτους, Πανεπιστημίων, Επιμελητηρίων (εξασφάλιση πόρων, προσαρμογή εκπαιδευτικού συστήματος, απλοποίηση διαδικασιών) Αξιοποίηση τεχνολογίας & γνώσης για τη βελτίωση της παραγωγικότητας & τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας Δημιουργία νέων επιχειρήσεων, νέων προϊόντων, νέων υπηρεσιών, νέων επιχειρηματιών Η γνώση, η τεχνολογία, οι σύγχρονες μορφές οργάνωσης & η καινοτομία, οδηγούν σε ανταγωνιστικότερες επιχειρήσεις Ανάγκη προσαρμογής στην ευρωπαϊκή νομοθεσία Εκμετάλλευση δυνατοτήτων χρηματοδότησης ΕΣΠΑ & επενδυτικών νόμων Χρήση των πόρων του ΕΣΠΑ για την προσαρμογή στις νέες ρυθμίσεις & τον εκσυγχρονισμό Διασφάλιση εκτέλεσης εξειδικευμένων υπηρεσιών χημικού αντικειμένου μόνο από επιστήμονες χημικούς

16 Αποτελέσματα από τη βελτίωση της θέσης της ελληνικής χημικής βιομηχανίας Συμβολή στη βιώσιμη ανάπτυξη Ενίσχυση προφίλ επιχειρήσεων Ενίσχυση μακροχρόνια της θέση στη διεθνή αγορά,, με προϊόντα ανταγωνιστικά Ανάπτυξη εξειδικευμένης αγοράς παροχής υπηρεσιών προστασίας ας του περιβάλλοντος Περιορισ σμοί : Μικρό μέγεθος ΜΜΕ Αυξημένα προβλήματα προσαρμογής Δαπάνεςά επενδύσεων σε εξοπλισμό Δαπάνες R&D καινοτομικών προϊόντων Προσαρμογή στη νομοθεσία ( διακίνηση προϊόντων) «Για τη βιωσιμότητα της βιομηχανίας θα πρέπει στο σχεδιασμό να έχουν ληφθεί υπόψη τα συγκριτικά πλεονεκτήματα & μειονεκτήματα ενός τόπου που έχουν σχέση με τις πρώτες ύλες, το εργατικό κόστος, την τεχνογνωσία και την ενέργεια»