ΕΠΑνΕΚ ΤΟΣ Περιβάλλον. Τομεακό Σχέδιο. Αθήνα,

Transcript

1 ΕΠΑνΕΚ ΤΟΣ Περιβάλλον Τομεακό Σχέδιο Αθήνα,

2 1. Προτεινόμενη στρατηγική ανάπτυξης του τομέα Η στρατηγική ανάπτυξης του τομέα εκτείνεται σε δραστηριότητες που έχουν μεγάλες προοπτικές ανάπτυξης μέχρι το 2023 σε συνάρτηση με την παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας και την ανάγκη για αποτελεσματικότητα και αύξηση της αποδοτικότητας των πόρων, σε συμφωνία με τα αποτελέσματα της : Στήριξη της επιχειρηματικότητας για συνεργασία με τους δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς που διαχειρίζονται τα απόβλητα είτε αστικά είτε βιομηχανικής προέλευσης ώστε να επιτευχθεί μεγαλύτερου βαθμού εκμετάλλευση της αξίας των ως υλικού για επαναχρησιμοποίηση, ανακύκλωση ή ενεργειακή αξιοποίηση. Στήριξη της επιχειρηματικότητας και καινοτομίας σε προϊόντα και υπηρεσίες αντιρρύπανσης και απορρύπανσης με έμφαση στην «πράσινη επιχείρηση» και στην βιομηχανική συμβίωση. Παραγωγή υψηλής ποιότητας περιβαλλοντικών υπηρεσιών προς την κοινωνία για αύξηση της διαφάνειας και άμβλυνση των κοινωνικών αντιδράσεων, διευκολύνοντας την εμπλοκή των επιχειρήσεων στην μελέτη και διατήρηση των περιβαλλοντικών πόρων και της βιοποικιλότητας. Στο πλαίσιο αυτό θα επιδιωχθεί η έρευνα και η ανάπτυξη της καινοτομίας στο σχεδιασμό καταπολέμησης φυσικών καταστροφών, στην αντιμετώπιση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, στην αξιοποίηση της γενετικής πληροφορίας της βιοποικιλότητας, στην βελτίωση της πρόσβασης των ενδιαφερομένων στην περιβαλλοντική πληροφορία και η συμμετοχή των επιχειρήσεων στην διατήρηση των οικοσυστημάτων και της βιοποικιλότητας. Τα κύρια στοιχεία της προτεινόμενης στρατηγικής είναι : Η κινητοποίηση ιδιωτικών επενδύσεων με την συνεπικουρία του πόρων του ΕΣΠΑ για την επίτευξη των εθνικών στόχων στην συμπλήρωση της ανακύκλωσης, επαναχρησιμοποίησης και αξιοποίησης ρευμάτων αποβλήτων με υψηλή προστιθέμενη αξία και προοπτικές επιχειρηματικής βιωσιμότητας, λαμβάνοντας υπ όψιν την αρχή ο ρυπαίνων πληρώνει και την αρχή της ευθύνης του παραγωγού. Η συμπόρευση της έρευνας και ανάπτυξης με τις επενδύσεις για την ανάπτυξη προϊόντων και υπηρεσιών που θα επιλύσουν βασικά περιβαλλοντικά προβλήματα, στοχεύοντας στη μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος της ελληνικής οικονομίας μαζί με την διατήρηση και αξιοποίηση του φυσικού κεφαλαίου της χώρας. Η παραγωγή εξειδικευμένων στελεχών για την κάλυψη λειτουργικών αναγκών των αλυσίδων αξίας που αφορούν τόσο στον Τομέα Περιβάλλοντος όσο και στις υπόλοιπες οικονομικές δραστηριότητες με έμφαση στην κάλυψη των αναγκών για περιβαλλοντικό έλεγχο 1, θα πρέπει να επιδιωχθεί διότι αποτελεί βασική ανάγκη της οικονομίας. Η συγκέντρωση της προσπάθειας και των πόρων μέσω της εγκαθίδρυσης συνεργατικών σχημάτων (ενεργών δικτύων) στον ερευνητικό ιστό της χώρας και οικονομικών εργαλείων παρέμβασης στην επιχειρηματικότητα που συνδυάζουν την ενίσχυση της βασικής και εφαρμοσμένης έρευνας με την ενίσχυση της ανάπτυξης και εκμετάλλευσης προϊόντων και υπηρεσιών που προκύπτουν απο τα ερευνητικά αποτελέσματα. 1 ΣΕΒ κείμενο προς διαβούλευση Ιούλιος 2013 Μηχανισμός διάγνωσης των αναγκών των επιχειρήσεων σε επαγγέλματα και δεξιότητες τομέας ΠΕΡΙΒΆΛΛΟΝ. 2

3 2. Ειδικοί στόχοι και αναμενόμενα αποτελέσματα Ειδικός στόχος 1: Διαχείριση αποβλήτων-ανακύκλωση-ελαχιστοποίηση παραγωγής Θα ενισχυθούν επενδυτικά σχήματα συμπράξεων Δημόσιου και Ιδιωτικού τομέα (ΣΔΙΤ) με στόχο την αξιοποίηση της αστικής λυματολάσπης βιολογικών καθαρισμών καθώς και άλλων αποβλήτων με υψηλόβιοαποδομήσιμο κλάσμα.. Προώθηση της χωριστής συλλογής των υπολειμμάτων τροφών. Ανάπτυξη μονάδων βιοσταθεροποίησης και μονάδων ανάεροβιας χώνευσης με δυνατότητα επέκτασης. Αξιοποίηση βιοαποδομήσιμου κλάσματος προς παραγωγή βιοκαυσίμων 2 ης γενιάς. Θα ενισχυθούν επενδυτικά σχήματα συμπράξεων Δημόσιου και Ιδιωτικού τομέα (ΣΔΙΤ) για την ανάπτυξη μονάδων μηχανικής διαλογής και βιολογικής επεξεργασίας και τη βελτιστοποίηση ως προς το βαθμό ανάκτησης και το βαθμό ποιότητας των ήδη υφιστάμενων μονάδων. Θα υλοποηθούν επενδύσεις για την κατασκευή και λειτουργία πράσινων σημείων και επισκευαστικών αλυσίδων για την την ίδρυση αλυσιδων τελικών χρηστών και για δημιουργία βιώσιμων δικτύων διάθεσης υλικών σύμφωνα με τις αρχές της βιομηχανικής συμβίωσης. Παράλληλα θα ενισχυθούν συμπράξεις ιδιωτικού τομέα και του ερευνητικού δυναμικού της χώρας για την ανάπτυξη σχετικών τεχνολογιών σχετικές με την ανάπτυξη και βελτιστοποίηση τεχνολογιών ανάκτησης, ανακύκλωσης και επαναχρησιμοποίησης υλικών, την ανάπτυξη ώριμων τεχνολογικών λύσεων μέσω ενεργειακής αξιοποίησης σε μονάδες συμπαραγωγής, την ανάπτυξη μονάδων ενεργειακής αξιοποίησης αστικών απορριμμάτων και δευτερογενών καυσίμων (RDF/SRF) σε επιδεικτική κλίμακα, την προώθηση της αξιοποίησης του βιοαερίου των ΧΥΤΑ. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στα ΧΥΤΑ χαμηλής περιεκτικότητας σε μεθάνιο. Επιπλέον προωθείται η ανάπτυξη μονάδων παραγωγής υγρών βιοκαυσίμων, βιοδιυλιστηρίων αποβλήτων, καθώς επίσης και η εύρεση εναλλακτικών λύσεων για την απορρόφηση των ανακτηθέντων υλικών από ειδικά ρεύματα αποβλήτων (όπως ελαστικά, ΑΕΚΚ). Έμφαση δίνεται στη δυνατότητα αναγέννησης τμημάτων των ελαστικών για παραγωγή νέων, ανάκτησης χημικών ουσιών για τη σύνθεση νέων ελαστικών και προώθησης της ανάπτυξης τεχνολογιών για θερμική επεξεργασία τους. Επιπλέον προωθούνται προγράμματα κατάρτισης εργαζομένων του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα σε σχετικά θέματα και προγράμματα ευαισθητοποίησης. ΚΠ Υποστήριξη της επιχειρηματικότητας στην αξιοποίηση βιο-αποβλήτων ΚΠ Υποστήριξη της επιχειρηματικότητας στην ανάπτυξη της ανάκτησης υλικών και της αξιοποίησης τους ΚΠ Ανάπτυξη καινοτόμων εφαρμογών και τεχνολογιών αιχμής για τη διαχείριση αποβλήτων ΚΠ 1.4 -Κατάρτιση και εκπαίδευση ΚΠ 1.5 Ευαισθητοποίηση Ειδικός στόχος 2: Δράσεις με σκοπό τη μείωση της επίπτωσης των δραστηριοτήτων στο περιβάλλον και της αύξησης της αποδοτικότητας των πόρων Ενίσχυση επιχειρηματικότητας για την εφαρμογή μεθόδων αντιρρυπαντικής τεχνολογίας με την υιοθέτηση αυστηροτέρων περιβαλλοντικών προτύπων σε περιοχές με έντονα προβλήματα ποιότητας αέρα ή υδάτων. 3

4 Επιδιώκεται μέσω της συνεργασίας επιχειρήσεων του κλάδου με ερευνητικά κέντρα και πανεπιστήμια η ανάπτυξη καινοτόμων τεχνολογιών αντιρρυπαντικής προστασίας με έμφαση στη θαλάσσια ρύπανση από προϊόντα πετρελαίου /υδρογονάνθρακες και στην ρύπανση υπόγειων υδροφορέων από βιομηχανικά ή αστικά απόβλητα. Θα ενισχυθούν επιχειρήσεις για μετεγκατάσταση σε οργανωμένα επιχειρηματικά πάρκα παράλληλα με την ενίσχυση δράσεων αειφορικής οργάνωσης περιοχών με έντονη συγκέντρωση βιομηχανικών και μεταποιητικών μονάδων. Προώθηση πιλοτικών εφαρμογών. Θα ενισχυθούν επιχειρήσεις για υιοθέτηση συστημάτων περιβαλλοντικής πιστοποίησης και για την υλοποίηση σχημάτων βιομηχανικής συμβίωσης και της κυκλικής οικονομίας. Θα επιδιωχθεί η προώθηση επενδύσεων μέσω ΣΔΙΤ για διαμόρφωση χώρων επεξεργασίας και διάθεσης επικίνδυνων βιομηψχανικών αποβλήτων Τέλος προβλέπεται εκπαίδευση και κατάρτιση σε νέες τεχνολογίες ή σε τεχνολογίες αιχμής. ΚΠ 2.1 -Αντιρρύπανση απορρύπανση Επιχειρήσεις: Ενίσχυση επιχειρήσεων για την εφαρμογή μεθόδων αντιρρυπαντικής τεχνολογίας με την υιοθέτηση αυστηροτέρων περιβαλλοντικών προτύπων σε περιοχές ΚΠ Αντιρρύπανση απορρύπανση-ανάπτυξη τεχνολογιών αιχμής: Επιδιώκεται μέσω της συνεργασίας επιχειρήσεων του κλάδου με ερευνητικά κέντρα και πανεπιστήμια η ανάπτυξη καινοτόμων τεχνολογιών αντιρρυπαντικής προστασίας με έμφαση στη θαλάσσια ρύπανση από προϊόντα πετρελαίου /υδρογονάνθρακες και στην ρύπανση υπόγειων υδροφορέων από βιομηχανικά ή αστικά απόβλητα. ΚΠ Αειφορική οργάνωση επιχειρηματικών πάρκων και άτυπων βιομηχανικών περιοχών ΚΠ 2.4- Κατάρτιση- εκπαίδευση. Κατάρτιση - εκπαίδευση ειδικευμένων επιστημόνων σε νέες τεχνολογίες(βέλτιστων διαθέσιμων τεχνικών συστημάτων ανακύκλωσης, αντιρρύπανσης, απορρύπανσης κτλ) ΚΠ Επεξεργασία και διάθεση επικίνδυνων βιομηχανικών αποβλήτων Ειδικός στόχος 3: Ανάπτυξη περιβαλλοντικών υπηρεσιών στην κοινωνία και στην αγορά Ενίσχυση της ποιότητας και διαθεσιμότητας των στοιχείων που αφορούν στο Περιβάλλον και αναβάθμιση των μεθοδολογιών αειφορικού σχεδιασμού των επενδυτικών προγραμμάτων, μέσω της προώθησης σχημάτων συνεργασίας και δικτύωσης μεταξύ αρμόδιων προς τούτο κρατικών και ιδιωτικών φορέων. Η έρευνα και ανάπτυξη καινοτομίας στον τομέα της προστασίας της βιοποικιλότητας θα δώσει έμφαση στην μελέτη ενδημικών και τοπικών ειδών, στην κατάσταση διατήρησης των πληθυσμών των ειδών στον ελληνικό χώρο με σκοπό την παραγωγή εμπορικά και τεχνολογικά αξιοποιήσιμων δεδομένων. Στα πλαίσια της ενίσχυσης της συμπόρευσης του κόσμου των επιχειρήσεων με τις δράσεις προστασίας της βιοποικιλότητας θα ενισχυθούν σχήματα διασύνδεσης επιχειρήσεων με προστατευόμενες περιοχές (όπως αυτές ορίζονται στο Εθνικό Σύστημα Προστατευόμενων Περιοχών του ν. 3937/2011) μέσω σχημάτων αναδοχής παροχής συγκεκριμένων υπηρεσιών προστασίας στο περιβάλλον σε αναγνώριση των υπηρεσιών που προσφέρει η βιοποικιλότητα και τα οικοσυστήματα στις τοπικές κοινωνίες. ΚΠ Έρευνα και ανάπτυξη προϊόντων και υπηρεσιών που σχετίζονται με την προστασία της βιοποικιλότητας : Ενίσχυση συμπράξεων ερευνητικών φορέων με ιδιωτικές επιχειρήσεις για την 4

5 παραγωγή υπηρεσιών και προϊόντων που θα αξιοποιούν τη γενετική αποθήκη της βιοποικιλότητας του ελληνικού χώρου, τις πληροφορίες για τα ενδημικά είδη και τις προστατευόμενες περιοχές. ΚΠ Έρευνα και ανάπτυξη για τη βελτίωση αποκατάσταση και αξιολόγηση οικοσυστημάτων Έρευνα για την οικολογική αποκατάσταση υδάτινων σωμάτων (ποταμών, λιμνών, υγροτόπων). ΚΠ Έρευνα και ανάπτυξη προϊόντων και υπηρεσιών στον τομέα αειφορικού σχεδιασμού έργων και προγραμμάτων. Ανάπτυξη μεθοδολογιών και εργαλείων εκτίμησης κοινωνικό-οικονομικών επιπτώσεων.και εφαρμογής δράσεων για αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. ΚΠ Προώθηση της συνεργασίας επιχειρήσεων με τοπικούς φορείς για τις προστατευόμενες περιοχές: Ενίσχυση σχημάτων αναδοχής από επιχειρήσεις και μεταποιητικές μονάδες γειτονικών περιοχών και οικοσυστημάτων που χρήζουν προστασίας. ΚΠ 3.5 -Πιστοποίηση επιχειρήσεων σε περιβαλλοντικά πρότυπα. ΚΠ3.6 Διαχείριση και πρόληψη φυσικών καταστροφών. Ολοκλήρωση παρατηρισιακών και προγνωστικών εργαλείων και μεθόδων 5