Terminologie der Europäischen Union In der Neuen Realität der Translation (auf Griechisch gedolmetscht von den Studenten)

Transcript

1 Terminologie der Europäischen Union In der Neuen Realität der Translation (auf Griechisch gedolmetscht von den Studenten) Rodolfo Maslias TermCoord Luxemburg Johannes Gutenberg-Universität Mainz Translations-Sprach und KulturWissenschaft Germersheim - Freitagskonferenz 1er Februar 2019

2 Η πολύγλωσση καθημερινότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

3 28 ΧΩΡΕΣ ΜΙΑ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ 24 ΓΛΩΣΣΕΣ Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι η μεγαλύτερη ένωση κρατών, με ένα κοινό τμήμα νομοθεσίας που εφαρμόζεται σε πολλούς τομείς της καθημερινής ζωής. Η νομοθεσία της ΕΕ μεταφέρεται στο εθνικό δίκαιο και εφαρμόζεται στην επίσημη γλώσσα κάθε χώρας. Σε ορισμένους τομείς, μέχρι 80% των νόμων των κρατών μελών βασίζονται σε ευρωπαϊκές νομοθετικές πράξεις.

4 Η σχέση μεταξύ ευρωπαϊκού, εθνικού και τοπικού επιπέδου οδηγεί σε αμοιβαία μεταφορά γνώσεων. Με τον ίδιο τρόπο που τα νομικά συστήματα, οι πολιτισμοί και οι γλώσσες των κρατών μελών επηρέασαν το νομικό σύστημα της Ένωσης, το τελευταίο αντικατοπτρίζεται στα νομικά συστήματα των κρατών μελών και το γλωσσικό και πολιτιστικό τους περιβάλλον. ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΗ Η ΕΕ εισάγει ορολογία στο εσωτερικό και το εξωτερικό θεσμικό δίκτυο, το οποίο στη συνέχεια επιβάλλεται με τη χρήση στα κράτη μέλη και στα έθιμά τους και διοχετεύεται στο θεσμικό επίπεδο. Το γεγονός ότι η επίσημη γλώσσα ενός κράτους μέλους έχει καταστεί ταυτόχρονα η επίσημη γλώσσα της Ένωσης έχει, σε πολλές χώρες, προωθήσει την εμφάνιση μιας συνειδητής γλωσσικής πολιτικής.

5 ΠΟΛΥ ΠΟΛΙ ΤΙΣΜΙΚΟ ΤΗΤΑ Η «νομοθεσία της ΕΕ» βασίζεται σε μια εξαιρετικά σύνθετη συνεργασία μεταξύ εκπροσώπων των κρατών μελών: Επιτρόπων, Υπουργών και Βουλευτών. Στα θεσμικά όργανα, ο καθένας αντιπροσωπεύει τα συμφέροντα της χώρας του, αλλά και την κουλτούρα του δικού του λαού.

6 ΚΟΙΝΗ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ Άραγε αυτοί οι συνεχείς συμβιβασμοί που βασίζονται σε μια προσπάθεια να καταλήξουμε σε έναν κοινό τρόπο σκέψης, αργά ή γρήγορα θα διευκολύνουν τις νομοθετικές διεργασίες, καθώς η νομοθεσία θα βασίζεται σε κοινές αρχές, κοινά έθιμα και κοινά συμφέροντα; Ή μήπως η ΕΕ θα εξακολουθήσει να στηρίζει τη δράση της σε μια συνεργασία μεταξύ των κυβερνήσεων που εκπροσωπούν πρωτίστως τα εθνικά συμφέροντα των μεμονωμένων χωρών;

7 Ελπιδοφόρα βήματα Κοινά πολιτιστικά σχέδια, όπως οι Πολιτιστικές Πρωτεύουσες της Ευρώπης, ή σχέδια επιχορηγήσεων για ερευνητικά έργα, π.χ. Το Πρόγραμμα Horizon 2020, αποτελούν απτά αποτελέσματα των προσπαθειών που καταβάλλονται για τη δημιουργία μιας κοινής κουλτούρας. Πολιτιστικές Πρωτεύουσες της Ευρώπης

8 Ελπιδοφόρα βήματα Το πρόγραμμα Erasmus και οι αλλαγές στις εκπαιδευτικές διαδικασίες, όπως η «Συνθήκη της Μπολόνια». Πρόγραμμα Erasmus

9 Τρεις Προσεγγίσεις στους Νομοθέτες Η Επιτροπή Η Επιτροπή έχει τον ειδικό ρόλο της εισήσησης νόμων σε διάφορους τομείς και στη συνέχεια της εξασφάλισης της εφαρμογής τους. Το Συμβούλιο Το Συμβούλιο των Υπουργών και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, χαράσσει την πολιτική βασισμένη σε κοινές αρχές και κανόνες, με γνώμονα (και) τα εθνικά συμφέροντα. Το Κοινοβούλιο Το Κοινοβούλιο έχει την «τελευταία λέξη» στη νομοθετική διαδικασία, με περισσότερους από 700 βουλευτές από πολλές διαφορετικές χώρες, περιοχές και πολιτικά κόμματα: Το δύσκολο έργο είναι να επιτευχθεί ενιαίος δημοκρατικός έλεγχος.

10 Βορράς- Νότος Οι διαφορές στις μορφές διακυβέρνησης των χωρών της Βόρειας και Νότιας Ευρώπης είναι τεράστιες, γεγονός που οφείλεται κυρίως στις διαφορετικές κουλτούρες και στάσεις των λαών τους. Ακόμη και εντός της ίδιας χώρας, συχνά υπάρχουν διαφορετικές νοοτροπίες στον Βορρά και τον Νότο, οι οποίες οδηγούν επίσης σε οικονομικό χάσμα. Ανατολή-Δύση Η ταυτόχρονη ένταξη πολλών κρατών που τελούσαν επί πολλές δεκαετίες υπό σοβιετική επιρροή, προκάλεσε ένα αναπόφευκτο χάσμα μεταξύ του δυτικού και του ανατολικού τρόπου λειτουργίας μέσα στην ΕΕ.

11 Κράτη και γλώσσες πριν από το 2004 Για σχεδόν 40 χρόνια, 10 και εν συνεχεία 15 μέλη υιοθέτησαν και διαμόρφωσαν τη νομοθεσία της ΕΕ. Αποφάσισαν σχετικά με τους κανόνες και τις διαδικασίες συνεργασίας. Οι πολιτισμοί και οι γλώσσες τους καθόρισαν τον κοινοτικό χαρακτήρα της ευρωπαϊκής οικογένειας. Το παλιό και το καινούργιο Έκτοτε, ο αριθμός των επίσημων γλωσσών και των γλωσσών εργασίας αυξήθηκε. Τα νέα κράτη μέλη προσπαθούν να επιβεβαιώσουν τη δική τους κουλτούρα. Υπάρχει μακρύς δρόμος προς την ολοκλήρωση, αλλά αυτός είναι ένας εμπλουτισμός: η ΕΕ και τα νέα μέλη απορροφούν αμοιβαία τις αντίστοιχες γλωσσικές τους κουλτούρες και πολιτικές. Ένας από τους στόχους της γλωσσικής πολιτικής της ΕΕ είναι κάθε ευρωπαίος πολίτης να γνωρίζει δύο γλώσσες εκτός από τη μητρική του.

12 ΕΝΑ κράτος, ΠΟΛΛΕΣ κουλτούρες Η πολιτιστική ποικιλομορφία της Ευρωπαϊκής Ηπείρου είναι επίσης ορατή σε κάθε χώρα. Με την πάροδο του χρόνου, η «Ευρώπη των Περιφερειών» θα αντικαταστήσει την «Ευρώπη των Κρατών». Όσο περισσότερες κρίσεις προκαλεί η επιβολή κοινών κανόνων, όπως η κρίση του ευρώ ή η κρίση των προσφύγων, τόσο περισσότερο κάθε λαός θα θέλει ισχυροποιήσει τη δική του γλώσσα και τον δικό του πολιτισμό. Αυτή η περιφερειοποίηση επιφέρει σταδιακά τη μεταφορά πολλών εξουσιών από τις κεντρικές κυβερνήσεις στους τοπικούς φορείς λήψης αποφάσεων και συνοδεύεται από την διόγκωση των αυτονομιστικών κινημάτων και την ενίσχυση τους με δημοκρατικές διαδικασίες, όπως στις εκλογές στην Ισπανία (Καταλονία) ή στη Γαλλία (Κορσική).

13 Ένα κράτος, πολλές γλώσσες Η πολυμορφία και η πρόκληση που παρουσιάζει η πολυγλωσσία σε ορισμένα κράτη αντανακλάται στην Ευρωπαϊκή Ένωση στο σύνολό της. Παραδείγματα εθνικής πολυγλωσσίας: Βέλγιο (ανά περιφέρειες), Ισπανία (ειδικό καθεστώς), Λουξεμβούργο (νέα επίσημη γλώσσα). Οι μειονοτικές γλώσσες εισβάλλουν σταδιακά και στην εκπαίδευση. Νέες επίσημες γλώσσες για την ΕΕ: το 2022, τα ιρλανδικά θα γίνουν μια πλήρης επίσημη γλώσσα της ΕΕ και τα τουρκικά ενδέχεται σύντομα να εμπλουτίσουν τη γλωσσική πολυμορφία της ΕΕ ως δεύτερη επίσημη γλώσσα της Κύπρου.

14 ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΣΤΗ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗ Κεντρική Διακυβέρνηση Η πολιτική εξουσία των περιφερειών είναι δευτερεύουσα και οι περιφέρειες δεν είναι σαφώς οριοθετημένες. Όλες οι αποφάσεις λαμβάνονται από την κεντρική κυβέρνηση και οι πολιτιστικές και εκπαιδευτικές πολιτικές είναι ομοιόμορφες. Αποκεντρωμένη Διακυβέρνηση Οι περιφέρειες, τα αυτόνομα εδάφη ή τα ομοσπονδιακά κράτη έχουν ισχυρή πολιτική επιρροή και εξουσίες λήψης αποφάσεων που ανήκουν σε δικούς τους πολιτικούς θεσμούς, ιδίως στους τομείς του πολιτισμού και της εκπαίδευσης.

15 Η πολυγλωσσία στην ΕΕ: Κανονισμός 1/1958 Ο πρώτος κανονισμός της Ενωμένης Ευρώπης ορίζει ισότιμες τις επίσημες γλώσσες της τότε Ευρωπαϊκής Κοινότητας που ξεκίνησε με 4 και αριθμεί σήμερα 24 γλώσσες. Ο κανονισμός αυτός διατηρεί τον αύξοντα αριθμό 1 και τροποποιήθηκε με την κάθε διεύρυνση

16 ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ 1/1958 Οι επίσημες γλώσσες και οι γλώσσες εργασίας των Οργάνων της Ένωσης είναι η βουλγαρική, η τσεχική, η δανική, η ολλανδική, η αγγλική, η εσθονική, η φινλανδική, η γαλλική, η γερμανική, η ελληνική, η ουγγρική, η ιρλανδική, η ιταλική, η λεττονική, η λιθουανική, η ρουμανική, η σλοβακική, η σλοβενική, η ισπανική και η σουηδική.

17

18 Μία ενιαία Ορολογία για όλα τα κείμενα της Ευρωπαϊκής Ένωσης Όλα τα κείμενα που συντάσσονται και μεταφράζονται στα Ευρωπαϊκά Όργανα και τις εξειδικευμένες υπηρεσίες μπορούν να αποτελέσουν εθνικό νόμο όλων των κρατών μελών Ο πολίτης οφείλει να γνωρίζει τον νόμο, ο οποίος πρέπει να είναι κατανοητός

19 Η μεγαλύτερη μεταφραστική μηχανή στον κόσμο 5000 υπάλληλοι της ΕΕ ασχολούνται με τη μετάφραση σε 10 Όργανα και Υπηρεσίες Το 2017 μεταφράστηκαν 2,5 εκατομμύρια σελίδες ευρωπαϊκής νομοθεσίας που καλύπτει πλέον το 80% της εθνικής νομοθεσίας των 28 χωρών σε 24 γλώσσες Οι γλωσσικοί συνδυασμοί για τη μετάφραση των κειμένων είναι 552

20 Η ορολογία χρειάζεται παντού Στην εποχή της παγκοσμιοποίησης, η πολύγλωσση διεθνής επικοινωνία καθιστά τη χρήση της σωστής ορολογίας ανάγκη για κάθε φορέα, θεσμικό, ακαδημαϊκό ή βιομηχανικό Οι ιστοσελίδες των περισσότερων πολυεθνικών εταιριών, εκτός του ότι μεταφράζονται σε πολλές γλώσσες, διαθέτουν και μια πολύγλωσση βάση δεδομένων

21 Μια επιστήμη που αναπτύσσεται συνεχώς Η σπουδαιότητα της ορολογίας κατά την επικοινωνία και τις εμπορικές συναλλαγές Η ενσωμάτωση της ορολογίας στα εξελισσόμενα λογισμικά της μετάφρασης έχει αυξήσει τη θεωρητική και πρακτική διδασκαλία της σε πανεπιστήμια σε όλους τους τομείς μαζί με τη σχετική έρευνα στον τομέα της πληροφορικής (computational linguistics)

22 Γιατί η ορολογία είναι σημαντική για το ΕΚ; Από την εφαρμογή της Συνθήκης της Λισαβόνας, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αποτελεί τον τελικό νομοθέτη της ΕΕ και όλα τα νομοθετικά κείμενα μεταφράζονται σε όλες τις επίσημες γλώσσες και αποτελούν αυθεντικά κείμενα που μετατρέπονται σε εθνικές νομοθετικές πράξεις

23 TermCoord: Η Γένεσις Το 2008 διαπιστώθηκε η ανάγκη στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να ανεξαρτητοποιηθεί η υπηρεσία που συντόνιζε, ενημέρωνε και διατηρούσε την ΙΑΤΕ. Το TermCoord είχε να αντιμετωπίσει τρεις μεγάλες προκλήσεις: Να αναδείξει τη σημασία της ορολογίας κατά τη διάρκεια της μεταφραστικής διαδικασίας Να βελτιώσει τη συνεργασία των Οργάνων της ΕΕ που διαχειρίζονται την ΙΑΤΕ Να προωθήσει και να εντάξει τη δραστηριότητά του στον συνεχώς εξελισσόμενο κόσμο της ορολογίας

24 TermCoord

25 Καθήκοντα τoυ TermCoord Διαχείριση των λογαριασμών των χρηστών της ΙΑΤΕ Υποστήριξη και βοήθεια των χρηστών Εκπαίδευση ορολόγων, μεταφραστών και ασκούμενων Προετοιμασία έργων, ορολογική εργασία στη γλώσσα πηγή Εκπροσώπηση του ΕΚ στις διοργανικές συναντήσεις του IATE Management Group Παροχή στους μεταφραστές χρήσιμης ορολογίας και εργαλείων Οργάνωση σεμιναρίων και ειδικών εργαστηρίων για μεταφραστές και ορολόγους Διαχείριση της διοργανικής πλατφόρμας EurTerm

26 Οι συνεργάτες μας στα γλωσσικά τμήματα του ΕΚ Τα καθήκοντα της ορολογίας ανατίθενται σε μεταφραστές Τουλάχιστον δύο ορολόγοι ανά γλωσσικό τμήμα Δίκτυο ορολογίας το δίκτυο των περίπου 100 ορολόγων απ` όλα τα γλωσσικά τμήματα που συνεδριάζει δύο φορές το χρόνο. Αποσπασμένος ορολόγος - 3 μήνες στο TermCoord

27 Ορολογία για συγκριμένα έργα TermFolders για σημαντικές διαδικασίες σε συνεργασία με τις Κοινοβουλευτικές Επιτροπές Με ίδια πρωτοβουλία ή κατόπιν αιτήματος από τις Επιτροπές του ΕΚ ή από τη Διεύθυνση Μετάφρασης Εξαγωγή ορολογίας και προετοιμασία βασικών όρων απευθείας από την IATE Παροχή υποστηρικτικού υλικού, π.χ. γλωσσάρια, σχετική εθνική νομοθεσία

28 TermFolders

29 Συλλογή ορολογίας - TERMSAFE Νέα λειτουργία που αντικατέστησε τις μακροεντολές ορολογίας του Word στην IATE τον Απρίλιο 2016 Διαδικτυακή πρόσβαση μέσω widget διαθέσιμου σε όλους τους ιστοτόπους των γλωσσικών μονάδων Συγκεντρώνει τις προτάσεις των μεταφραστών προς επεξεργασία και συμπλήρωση στην IATE

30

31 Συνεργασία και επικοινωνία Εντός της ΓΔ Μετάφρασης ορολόγοι και κεντρικός συντονισμός λοιπές υπηρεσίες (π.χ. διασφάλιση ποιότητας, IT) Με άλλες σχετικές ΓΔ του ΕΚ νομικοί-μεταφραστές διερμηνείς κοινοβουλευτικές επιτροπές Με άλλα Όργανα της ΕΕ γλωσσικές κοινότητες υπηρεσίες συντονισμού ορολογίας Με ένα ευρύ εξωτερικό δίκτυο εθνικοί γλωσσικοί φορείς φορείς ορολογίας εθνικοί εμπειρογνώμονες ακαδημαϊκή κοινότητα δίκτυα ορολογίας

32 Εκστρατείες ενημέρωσης για μεταφραστές

33 Εκστρατείες ενημέρωσης για συντάκτες Παρουσίαση για τους Ευρωβουλευτές στο Στρασβούργο

34 Διοργανική επικοινωνία και συνεργασία EurTerm

35 Διαδικτυακή συνεργασία

36 Συνεργασία σε επίπεδο γλώσσας μέσω του EurTerm

37 termcoord.eu

38 Σεμινάρια και Εργαστήρια σε συνεργασία με πανεπιστήμια και διεθνή δίκτυα ορολογίας

39 στο ιστορικό πρώτο αμφιθέατρο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου

40 Διοργάνωση σημαντικών εκδηλώσεων TOTh Workshop 12/2015 BabelNet 03/2016 European Terminology Summit 11/2016

41 Πρακτική άσκηση Από 1 η Οκτωβρίου έως 28/29 η Φεβρουαρίου Περίοδος αιτήσεων: 1 η Ιουνίου 30 η Ιουνίου Από 1 η Μαρτίου έως 31 η Ιουλίου Περίοδος αιτήσεων: 1 η Νοεμβρίου 30 η Νοεμβρίου Προϋποθέσεις: να είναι ηλικίας άνω των 18 ετών να έχουν πτυχίο/πτυχία πανεπιστημιακού επιπέδου να πληρούν τις απαιτήσεις σχετικά με τη γλώσσα να προσκομίσουν έγκυρο αντίγραφο ποινικού μητρώου να μην έχουν εργαστεί για διάστημα μεγαλύτερο των δύο διαδοχικών μηνών εντός θεσμικού οργάνου ή οργανισμού της ΕΕ να μην έχουν πραγματοποιήσει επίσκεψη μελέτης στο πλαίσιο πανεπιστημιακής έρευνας (επιπέδου «junior» ή «senior academia») πριν από την έναρξη της πρακτικής άσκησης

42 Επίσκεψη μελέτης από μία μέρα έως ένα μήνα χωρίς κάλυψη από το ΕΚ μπορούν να πραγματοποιήσουν ορολόγοι και καθηγητές πανεπιστημίων αλλά και φοιτητές που ειδικεύονται στην ορολογία, μετάφραση, επικοινωνία και πληροφορική

43 Η έννοια και ο όρος Ο βασικός στόχος μιας ενιαίας ορολογίας για την Ευρωπαϊκή Νομοθεσία είναι η αντιστοιχία των όρων στις 24 γλώσσες Προς τον σκοπό αυτό δημιουργήθηκε και ενημερώνεται συνεχώς η κοινή διοργανική βάση δεδομένων ΙΑΤΕ

44 ΙΑΤΕ: Η Ευρωπαϊκή Ορολογία με τη γλώσσα των αριθμών Η «εσωτερική» ΙΑΤΕ αριθμεί 11,5 εκατομμύρια όρους, είναι διαδραστική και εμπλουτίζεται από τους μεταφραστές με 350 νέους όρους την εβδομάδα κατά μέσο όρο Η «δημόσια» ΙΑΤΕ έχει 8,5 εκατομμύρια επικυρωμένους όρους, διατίθεται δωρεάν και καταγράφει κατά μέσο όρο αναζητήσεις την ώρα από όλο τον κόσμο Στη νέα μορφή της η βάση δεδομένων έχει ενοποιηθεί και οι μεταφραστές της ΕΕ έχουν πρόσβαση στην επεξεργασία των όρων

45 ΙΑΤΕ: PRESENTATION TITLE COMES HERE

46 Η νέα IATΕ: Νοέμβριος 2018

47 Το περιεχόμενο της ΙΑΤΕ διαθέσιμο για κάθε χρήση Όλοι οι όροι της ευρωπαϊκής βάσης δεδομένων είναι διαθέσιμοι ελεύθερα σε μορφή ΤΒΧ στην πύλη Open Data Portal και μπορούν να χρησιμοποιηθούν για βάσεις δεδομένων, δημιουργία εφαρμογών, εισαγωγή σε εργαλεία μετα-αναζήτησης και κυρίως για τη δημιουργία «γλωσσαρίων» (termbases) για την επεξεργασία κειμένων στα CAT-tools

48 η IATE στα CAT-TOOLS Ανάκτηση βάσης δεδομένων από την IATE για το Studio και το CAT4Trad* *To EK διαθέτει και το δικό του CAT-tool (CAT4Trad) για την επεξεργασία κειμένων σε περισσότερες της μίας γλώσσας, το οποίο είναι επίσης συνδεδεμένο με την ΙΑΤΕ

49 Η ΙΑΤΕ προσφέρει τη δυνατότητα να «κατεβάσετε» γλωσσάρια ανά πεδίο σε ΤΒΧ

50 Ο ανθρώπινος παράγοντας Η μνήμη μετάφρασης εισηγείται την αντιγραφή μιας προηγούμενης μετάφρασης και η αξιοπιστία της εξαρτάται από την επικαιροποίησή της με τα αναθεωρημένα κείμενα Η βάση ορολογίας παραθέτει το αποτέλεσμα έρευνας για τον συγκεκριμένο όρο και η αξιοπιστία της εξαρτάται από την αρτιότητα και την πληρότητά της Η απόφαση και η ευθύνη της ποιότητας θα ανήκει πάντοτε στον μεταφραστή

51 Συνεργασία με πανεπιστήμια

52 Τα πρότζεκτ της ορολογίας για την ΙΑΤΕ Καθηγητές από τμήματα μετάφρασης ή ορολογίας διάφορων πανεπιστημίων προετοιμάζουν λίστες με όρους σε συγκεκριμένα πεδία σε συνεργασία με το TermCoord Οι φοιτητές τους ολοκληρώνουν την έρευνά τους και εισάγουν τα αποτελέσματα σε ένα δελτίο Οι ορολόγοι μας ελέγχουν τα αποτελέσματα και τα επικυρώνουν Τα αποτελέσματα εισάγονται στην ΙΑΤΕ

53 Σχέδια του ΕΚ με πανεπιστήμια για την ΙΑΤΕ

54 Η διαδικασία IATE Το TermCoord εισάγει τα γλωσσάρια στην ΙΑΤΕ Σύναψη συμφωνίας με DG TRAD EP-TermCoord Οι όροι αξιολογούνται από τα γλωσσικά τμήματα του ΕΚ Επιλογή πεδίου Τα αποτελέσματα δημοσιεύονται στο termcoord.eu Το TermCoord παρέχει το υλικό και τις οδηγίες Τα πανεπιστήμια αποστέλλουν τα αποτελέσματά τους Τα πανεπιστήμια προετοιμάζουν ένα οργανόγραμμα Οι φοιτητές δουλεύουν υπό την επίβλεψη των καθηγητών τους