ΠΑΝΑΓΙΑ ΠΡΟΥΣΙΩΤΙΣΣΑ Περιοδικό ἐκδιδόμενο κάθε Κυριακή, Τετάρτη καί Παρασκευή

Transcript

1 ΠΑΝΑΓΙΑ ΠΡΟΥΣΙΩΤΙΣΣΑ Περιοδικό ἐκδιδόμενο κάθε Κυριακή, Τετάρτη καί Παρασκευή Ὑπό Ἐπισκόπου Ἰερεμίου, Μητροπολίτου Ἱ. Μ. Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως «Εἰς πόλιν ἤ εἰς Ρούμελην, ὅπου περιπατήσεις, παντοῦ ἀκούεις ὄνομα τό τῆς Προυσιωτίσσης» (Ἆσμα τοῦ εὐσεβοῦς λαοῦ) Tετάρτη 9 Νοεμβρίου 2011 Νεκταρίου Αἰγίνης, Ὀνησιφόρου μάρτ., Θεοκτίστης ὁσίας Ἀπολυτίκιον Παναγίας Προυσιωτίσσης Ἦχος α Τῆς Ἑλλάδος ἁπάσης Σύ προΐστασαι πρόμαχος καί τερατουργός ἐξαισίων τῇ ἐκ Προύσσης εἰκόνι Σου. Πανάχραντε Παρθένε Μαριάμ καί γάρ φωτίζεις ἐν τάχει τούς τυφλούς δεινούς τε ἀπελαύνεις δαίμονας καί παραλύτους δέ συσφίγγεις, Ἀγαθή, κρημνῶν τε σῴζεις καί πάσης βλάβης τούς Σοί προσφεύγοντας. Δόξα τῷ Σῷ ἀσπόρῳ τοκετῷ, δόξα τῷ Σέ θαυμαστώσαντι, δόξα τῷ ἐνεργοῦντι διά Σοῦ τοιαῦτα θαύματα. ΑΓΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΑΝΑΓΝΩΣΜΑ ΑΠΟ ΤΟ ΚΑΤΑ ΜΑΤΘΑΙΟΝ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟΝ (Σέ συνέχειες) Ἡ νέα δικαιοσύνη ἀνώτερη ἀπό τήν παλαιά (5,20-48) β) Ἡ μοιχεία καί τό σκάνδαλο (5,27-30) (Ματθ. 18,8-9. Μάρκ. 9, ) 1.Ἄλλο πάθος τό ὁποῖο θεραπεύει ὁ Χριστός στήν ρίζα του, συμπληρώνων ἔτσι τόν Μωσαϊκό Νόμο, εἶναι ἡ μοιχεία. Ὁ παλαιός Νόμος ἀπαγόρευε πράγματι τήν μοιχεία (βλ. Δευτ. 5,18), ἀλλά ὁ Χριστός ἀπαγορεύει καί τό ἀκόλαστο βλέμμα (στίχ. 28), τήν ἐπιθυμία τῆς ἁμαρτίας. Βεβαίως δέν ἀπαγορεύει

2 ὁ Κύριος νά βλέπουν οἱ ἄνδρες τίς ὄψεις τῶν γυναικῶν, οὔτε οἱ γυναῖκες τίς ὄψεις τῶν ἀνδρῶν, γιατί εἶπε «ὁ βλέπων πρός τό ἐπιθυμῆσαι». Δηλαδή ἀπαγορεύει νά βλέπουμε κάποιο πρόσωπο μέ ἁμαρτωλή περιέργεια, μέ ἐπιθυμία ἁμαρτίας. Ὅποιος ἔτσι βλέπει μία γυναίκα ἤ μία γυναίκα ἕναν ἄνδρα, αὐτοί πραγματικά γέμισαν τήν καρδιά τους ἀπό τό ἁμαρτωλό πάθος καί λοιπόν «τῇ προαιρέσει ἐμοίχευσαν» (Ζιγαβηνός, MPG 129,216. Βλ. καί Θεοφύλακτο, MPG 123,197). 2. Μέ τά παραπάνω ὁ Χριστός ἀναιρεῖ τήν ρίζα τῆς σαρκικῆς ἐπιθυμίας, ὥστε νά μή βλαστήσει ἀπ αὐτήν κλάδος καί ὁ κλάδος φέρει καρπό. Στήν συνέχεια δέ, γιά τήν ἀποφυγή τῆς ἁμαρτίας, μᾶς λέγει ὁ Κύριος νά ἀποκοπτόμεθα καί μάλιστα νά ἀποκοπτόμεθα τελείως («βάλε ἀπό σοῦ», στίχ «ἔκκοψον», στίχ. 30, «τήν παντελῆ διάζευξιν ἐμφήνας») ἀπό φιλικά καί ἀπό πολύ χρήσιμα ἀκόμη πρόσωπα, χρήσιμα σάν τό μάτι καί σάν τό χέρι, ἄν τά πρόσωπα αὐτά μᾶς γίνονται ἀφορμή σκανδαλισμοῦ καί ἁμαρτίας (βλ. στίχ ). Μέ τήν ἀποκοπή αὐτή πιθανόν νά ὠφεληθοῦν καί αὐτά τά ἴδια τά πρόσωπα, γιατί ἴσως νά ἔρθουν σέ συναίσθηση τῆς καταστάσεώς τους καί νά μετανοήσουν. 5, 27 Ἠκούσατε ὅτι ἐρρέθη τοῖς ἀρχαίοις, οὐ μοιχεύσεις. 28 Ἐγὼ δὲ λέγω ὑμῖν ὅτι πᾶς ὁ βλέπων γυναῖκα πρὸς τὸ ἐπιθυμῆσαι αὐτὴν ἤδη ἐμοίχευσεν αὐτὴν ἐν τῇ καρδίᾳ αὐτοῦ. 29 Εἰ δὲ ὁ ὀφθαλμός σου ὁ δεξιὸς σκανδαλίζει σε, ἔξελε αὐτὸν καὶ βάλε ἀπὸ σοῦ συμφέρει γάρ σοι ἵνα ἀπόληται ἓν τῶν μελῶν σου καὶ μὴ ὅλον τὸ σῶμά σου βληθῇ εἰς γέενναν. 30 Καὶ εἰ ἡ δεξιά σου χεὶρ σκανδαλίζει σε, ἔκκοψον αὐτὴν καὶ βάλε ἀπὸ σοῦ συμφέρει γάρ σοι ἵνα ἀπόληται ἓν τῶν μελῶν σου καὶ μὴ ὅλον τὸ σῶμά σου βληθῇ εἰς γέενναν. 5, 27 «Ἀκούσατε ὅτι εἰπώθηκε στούς προγόνους, νά μή μοιχεύσεις. 28 Ἐγώ ὅμως σᾶς λέγω ὅτι ὅποιος βλέπει γυναίκα μέ πονηρή ἐπιθυμία, ἤδη μέσα στήν καρδιά του ἔκαμε μοιχεία μέ αὐτή. 29 Ἐάν δέ ὁ δεξιός σου ὁ ὀφθαλμός σέ σκανδαλίζει, νά τόν βγάλεις καί νά τόν πετάξεις γιατί σέ συμφέρει νά χαθεῖ ἕνα ἀπό τά μέλη σου, παρά ὅλο τό σῶμα σου νά ριφθεῖ στήν γέεννα. 30 Καί ἄν τό δεξί σου χέρι σέ σκανδαλίζει, νά τό κόψεις καί νά τό πετάξεις. Γιατί σέ συμφέρει νά χαθεῖ ἕνα ἀπό τά μέλη σου, παρά ὅλο τό σῶμα σου νά ριφθεῖ στή γέεννα. 5,27. Ἐξ. 20,14. Δευτ. 5,18. 5,28. Πᾶς ὁ βλέπων γυναῖκα... Ἕνα βλέμμα ριπτόμενο σέ μία γυναίκα μέ ἐπιθυμία ἁμαρτίας, ἔγγαμο ἤ ἀρραβωνιασμένη ἤ παρθένο γυναίκα. Ἔδωσαν καί τήν ἑρμηνεία ὅτι ἡ «γυναίκα» τοῦ στίχ. μας ἐννοεῖται ὅτι ἀνήκει εἰς ἄνδρα, ὅπως εἰς 5,31. 14,3 κ.ἄ. Κατά τήν ἑρμηνεία αὐτή ὁ Ἰησοῦς δέν καταδικάζει ἐδῶ τήν ἐπιθυμία ἑνός ἀνδρός πρός μία γυναίκα, ἡ ὁποία θά φέρει καί τόν γάμο τους, ἀλλά τόν ἰσχυρό καρδιακό πόθο ἑνός πρός μία ὕπανδρο γυναίκα, γιατί ἤδη μέ αὐτό πού κάνει τήν οἰκειοποιεῖται ἀπό τόν ἄνδρα της. Καλύτερα ὅμως κατά τήν πατερική ἑρμηνεία ὡς γυναίκα ἐδῶ νά ἐννοήσουμε «καί τήν ἐζευγμένην ἀνδρί καί τήν ἀπολελυμένην καί τήν παρθένον» (Ζιγαβηνός, MPG 129,116). 5, Βλ. Μάρκ. 9, Ματθ. 18,8-9. 5,29. Σκανδαλίζει σε. Ἐτυμολογικῶς τό σκάνδαλο εἶναι ἕνα ἐμπόδιο, μία παγίδα (Ψαλμ. 123,7), ἕνας «λίθος προσκόμματος», πού κάνει τούς ἄλλους νά πέσουν καί νά συντριβοῦν (Ἠσ. 8, Ρωμ. 9,33. Α Πέτρ. 2,8). Πολυάριθμες εἶναι οἱ αἰτίες σκανδάλου καί πτώσεως: Κατ ἀρχήν, σχετικά μέ τό πρόσωπο τοῦ Ἰησοῦ, βλ. Ματθ. 11,6. 13,57. 15,12. 17,27. 26,31-33 αἰτία σκανδάλου γίνονται οἱ ἄνθρωποι (5,29. 16,23. 18,6-9), ὁ κόσμος (13,41. 18,7) καί ὁ διωγμός (13,21. 24,10). Ἔξελε αὐτόν καί βάλε... Τό καλό ἤ τό 2

3 κακό ἑδρεύει στήν καρδιά, δηλαδή στά πιό ἐνδόμυχα τοῦ ἀνθρώπου (Ματθ. 12,34) καί ὄχι στά ὄργανα τοῦ ἀνθρωπίνου σώματος. Ὁ Ἰησοῦς ἀντιμετωπίζει τήν περίπτωση πού τά μέλη τοῦ σώματος γίνονται ὄργανα ἁμαρτίας. Ἡ ἔκφραση «ἔξελε αὐτόν (τόν ὀφθαλμόν) καί βάλε...» πρόκειται ἀσφαλῶς περί ὑπερβολῆς, γιά νά τονισθεῖ ἡ ἰδέα ὅτι πρέπει νά πολεμήσουμε καί νά ἐξαλείψουμε τίς αἰτίες τῆς μοιχείας. FFFFFFFFFF ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΚΑΤΗΧΗΣΗ (Σέ συνέχειες) ΠΕΡΙ ΓΑΜΟΥ (Συνέχεια ἀπό τό προηγούμενο) Ἐρ.: Ἄς ἐπανέλθουμε στήν ἀκολουθία τοῦ Μυστηρίου τοῦ γάμου. Τί σημαίνει ἐκεῖνο πού βλέπουμε νά κάνει ὁ ἱερέας, νά παίρνει τά χέρια τῶν νεονύμφων καί νά τά συμπλέκει; Ἀπ.: Σπουδαία πράξη αὐτή μέ βαθύ περιεχόμενο! Διαβάζουμε στήν ἁγία Γραφή ὅτι ὁ Θεός ἔπλασε τήν γυναίκα καί τήν ἔφερε στόν Ἀδάμ (Γέν. 2, 22). Καί ὁ ἱερέας ἐδῶ ἔχει τήν θέση τοῦ Θεοῦ καί παίρνει ἀπό τό χέρι τήν γυναίκα καί τήν συνάπτει μέ τόν Ἀδάμ. Γιατί ὁ Θεός, εἴπαμε, συνάπτει τό ἀνδρόγυνο, Αὐτός ἔβαλε μεταξύ τους τήν «ἀγαπητική δύναμη», γιά νά ἑνωθοῦν μέ τόν γάμο τους. Κατά παλαιότερο εὐχολόγιο ὁ ἱερέας συμπλέκοντας τό χέρι τῆς νύφης μέ τό χέρι τοῦ νυμφίου τοῦ ἔλεγε: «Παράλαβε αὐτήν ἐκ ναοῦ Κυρίου». Σήμερα, τήν ὥρα πού ὁ ἱερέας πρόκειται νά συμπλέξει τά χέρια τῶν νεονύμφων, θυμᾶται τήν πλάση τῆς γυναίκας στόν Παράδεισο καί τήν σύζευξή της μέ τόν Ἀδάμ ἀπό τόν Θεό καί παρακαλεῖ Αὐτόν τόν Ἴδιο μέ τό δικό Του Χέρι νά κάνει τήν πράξη αὐτή καί λέει: «Αὐτός καί νῦν, Δέσποτα, ἐξαπόστειλον τήν χεῖρα σου ἐξ ἁγίου κατοικητηρίου Σου καί ἅρμοσον τόν δοῦλον Σου (τόνδε) καί τήν δούλην σου (τήνδε), ὅτι παρά Σοῦ ἁρμόζεται ἀνδρί γυνή». Ὡραῖα σχολιάζει ὁ Τάσος Ζαννῆς: «Τό νόημα τῆς συμβολικῆς αὐτῆς χειρονομίας εἶναι φανερό: Ὁ Θεός προσφέρει στόν ἄνδρα τήν γυναίκα ἤ, θἄλεγε κανείς, προσφέρει τόν ἕνα σύζυγο στόν ἄλλον». «Τί ἐμπιστοσύνη πού δείχνει ὁ Θεός», σημειώνει ὁ Εὐδοκίμωφ, «βάζοντας στά εὔθραυστα χέρια μας ἕνα πλάσμα, μιά μοίρα! Μονάχα μιά ἀγάπη τοποθετημένη μέσα στήν θεία ἀγάπη μπορεῖ νά ἀναλάβη αὐτό τό φορτίο». 1 Ἡ θέα τῶν νεονύμφων κατά τήν ἀκολουθία τοῦ Μυστηρίου μέ συμπλεγμένα 1. Ὅπ. π. σ

4 τά χέρια τους εἶναι κάτι τό ὡραῖο ὅσο καί φοβερό. Μέ τήν στάση τους αὐτή ὑπόσχονται ἐνώπιον Θεοῦ καί ἀνθρώπων ὅτι θά εἶναι πάντοτε ἀγαπημένοι και ἑνωμένοι, ὅτι ὁ ἕνας θά κρατάει καί θά κρατιέται ἀπό τόν ἄλλο, ὅτι θά τόν βοηθάει καί θά βοηθιέται ἀπ αὐτόν. Οἱ νεόνυμφοι δέν ἐπιτρέπεται μόνοι τους νά λύσουν τά χέρια, οὔτε καί γιά νά κάνουν τόν Σταυρό τους, ἀλλά θά τούς τά λύσει ὁ ἱερέας στό τέλος διά τοῦ Εὐαγγελίου. Ἐρ.: Τί σημαίνουν τά στέφανα; Ἀπ.: Ὁ λαός μας ἀποκαλεῖ «ἀστεφάνωτους» ὅσους συζοῦν παράνομα, σάν τά στέφανα νά εἶναι χαρακτηριστικά τῆς εὐλογημένης ἕνωσης τοῦ ἀνδρογύνου. Τά στέφανα στούς νεόνυμφους ἐκφράζουν τήν ἀρχοντιά, τήν ἐξουσία στό σπίτι τους, στά τέκνα πού θά ἀποκτήσουν. Στήν Ρωσσική Ἐκκλησία τά στέφανα εἶναι κατασκευασμένα ἀπό ἄργυρο ἤ ἀπό ἄλλο μέταλλο καί τό μέν στέφανο τοῦ γαμβροῦ ἔχει στό μέτωπο τό ἀποτύπωμα τοῦ Χριστοῦ, τό δέ στέφανο τῆς νύφης τό ἀποτύπωμα τῆς Παναγίας, ὁμοιάζουν δέ μέ στέφανα βασιλικά. Καί πραγματικά ὁ ἄνθρωπος ἔγινε βασιλιάς ὅλης τῆς κτίσης. Στήν δεύτερη εὐχή τοῦ γάμου λέει ὁ ἱερέας: «Δέσποτα, ὁ ἐν ἀρχῇ πλάσας τόν ἄνθρωπον καί θέμενος αὐτόν ὡς βασιλέα τῆς κτίσεως». Καί τό στεφάνωμα, λοιπόν, τῶν νεονύμφων ὑποδηλώνει, κατ αὐτήν τήν ἑρμηνεία, τήν βασιλικότητα τοῦ ἀνθρώπινου γένους, ὅπως ἦταν ὁ Ἀδάμ καί ἡ Εὔα στόν Παράδεισο πρίν ἀπό τήν πτώση τους ὅτι ὁ ἄνθρωπος παίρνει τήν θέση του ὡς «στέφανος πάντων τῶν πεποιημένων ὑπό τοῦ Θεοῦ». Κατά ἕνα μάλιστα παλαιό τυπικό ὁ ἱερέας δίνει στόν νυμφίο καί ἄλλα σύμβολα τῆς βασιλικῆς ἐξουσίας, καί ὄχι μόνο τό στεφάνι.ἔτσι καί τό προκείμενο τοῦ ἀποστολικοῦ ἀναγνώσματος ἔχει αὐτή τήν ἔννοια, γιατί λέει: «Ἔθηκας ἐπί τήν κεφαλήν αὐτῶν στεφάνους ἐκ λίθων τιμίων...». Ὁ στίχος αὐτός εἶναι παρμένος ἀπό τόν 20ό Ψαλμό πού λεγόταν σέ βασιλέα τοῦ Ἰσραήλ. Ἀλλά τά στέφανα ἔχουν καί ἕνα ἄλλο νόημα κατά τήν ἑρμηνεία τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου. Οἱ νικητές στεφανώνονται. Καί οἱ νεόνυμφοι ἐννοεῖται ὅτι πάλαισαν ἐναντίον τῶ πειρασμῶν, πού συνέβησαν στήν ζωή τους, καί διατηρήθηκαν ἁγνοί καί καθαροί, γι αὐτό καί τώρα βραβεύονται γιά τόν ἀγώνα τους αὐτόν ἀπό τήν Ἐκκλησία καί «στέφανα ταῖς κεφαλαῖς (αὐτῶν) ἐπιτίθενται, σύμβολον τῆς νίκης, ὅτι μή κατηγωνίσθησαν ὑπό τῆς ἡδονῆς». FFFFFFFFFF 4

5 ΑΠΟ ΤΗΝ ΖΩΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ 4. Η ΣΩΤΗΡΙΑ ΜΑΣ ΕΞΑΡΤΑΤΑΙ ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΛΗΣΙΟΝ ΜΑΣ Ὁ σωστός χριστιανός δέν πρέπει νά εἶναι ξεκομμένος ἀπό τούς γύρω του καί ἀδιάφορος γι αὐτούς. Ὁ ἅγιος Ἀντώνιος μᾶς λέγει καθαρά ὅτι ἡ πνευματική μας σωτηρία ἤ ἡ καταδίκη μας ἐξαρτᾶται ἀπό τόν πλησίον μας. Ἄν τόν κερδίσουμε, κερδίσαμε τόν Θεό ἀντίθετα, ἄν τόν σκανδαλίσουμε, διαπράξαμε μεγάλη ἁμαρτία, γιατί ἁμαρτήσαμε στόν Χριστό, ἐπειδή εἰκόνα τοῦ Χριστοῦ εἶναι αὐτός πού πληγώσαμε καί σκανδαλίσαμε μέ τήν συμπεριφορά μας. Παραθέτουμε καί στόν κείμενο τόν λόγο τοῦ ὁσίου πατρός ἡμῶν Ἀντωνίου μέ τήν παράκληση νά διαβαστεῖ πολλές φορές, ὥστε νά τόν μάθετε ἀπέξω: «Ἐκ τοῦ πλησίον ἐστίν ἡ ζωή καί ὁ θάνατος. Ἐάν γάρ κερδίσωμεν τόν ἀδελφόν, τόν Θεόν κερδαίνομεν ἐάν δέ σκανδαλίσωμεν τόν ἀδελφόν, εἰς Χριστόν ἁμαρτάνομεν» (Ἀπό τήν Φιλοκαλία τῶν Νηπτικῶν καί Ἀσκητικῶν. Ἀποφθέγματα Γερόντων, τόμ. Ι, σελ. 46). O 5