ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ. Βρυξέλλες, 20 Δεκεμβρίου 2012 (27.02) (OR. en) 18011/12. Διοργανικός φάκελος: 2011/0439 (COD)

Transcript

1 ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ Βρυξέλλες, 20 Δεκεμβρίου 2012 (27.02) (OR. en) Διοργανικός φάκελος: 2011/0439 (COD) 18011/12 MAP 80 MI 843 CODEC 3109 ΣΗΜΕΙΩΜΑ της: Γενικής Γραμματείας προς: τις αντιπροσωπίες αριθ. προηγ. εγγρ.: 16729/12 MAP 73 MI 775 CODEC 2798 αριθ. πρότ. Επιτρ.: 18964/11 MAP 9 MI 685 Θέμα: Πρόταση οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με τις προμήθειες από φορείς που δραστηριοποιούνται στους τομείς του ύδατος, της ενέργειας, των μεταφορών και των ταχυδρομικών υπηρεσιών Γενική προσέγγιση Μετά τη σύνοδο του Συμβουλίου («Ανταγωνιστικότητα») στις 10 και 11 Δεκεμβρίου 2012, επισυνάπτεται για τις αντιπροσωπίες στο παράρτημα το κείμενο της γενικής προσέγγισης όσον αφορά την ανωτέρω πρόταση με την τροποποίηση που συμφωνήθηκε κατά τη σύνοδο του Συμβουλίου. Η τροποποίηση αφορά την υπογραμμισμένη αιτιολογική σκέψη 49α. ======================== 18011/12 ΔΙ, ΘΛ/θμ 1 DG G 3B EL

2 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 2011/0439 (COD) Πρόταση ΟΔΗΓΙΑΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ σχετικά με τις προμήθειες από φορείς που δραστηριοποιούνται στους τομείς του ύδατος, της ενέργειας, των μεταφορών και των ταχυδρομικών υπηρεσιών (Κείμενο που παρουσιάζει ενδιαφέρον για τον ΕΟΧ) ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ, Έχοντας υπόψη τη Συνθήκη για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και ιδίως το άρθρο 53 παράγραφος 1, το άρθρο 62 και το άρθρο 114, Έχοντας υπόψη την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Κατόπιν διαβίβασης του σχεδίου νομοθετικής πράξης στα εθνικά κοινοβούλια 1, Έχοντας υπόψη τη γνώμη της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής 2, Έχοντας υπόψη τη γνώμη της Επιτροπής των Περιφερειών 3, Αποφασίζοντας σύμφωνα με τη συνήθη νομοθετική διαδικασία, 1 ΕΕ C 2 ΕΕ C 191, , σ ΕΕ C 18011/12 ΔΙ, ΘΛ/θμ 2

3 Εκτιμώντας τα εξής: (1) Με βάση τα αποτελέσματα της αξιολόγησης των επιπτώσεων και της αποτελεσματικότητας της νομοθεσίας της ΕΕ σχετικά με τις δημόσιες προμήθειες 4, κρίνεται σκόπιμο να διατηρηθούν οι κανόνες για τις προμήθειες από φορείς που δραστηριοποιούνται στους τομείς του ύδατος, της ενέργειας, των μεταφορών και των ταχυδρομικών υπηρεσιών, καθώς οι εθνικές αρχές εξακολουθούν να δύνανται να επηρεάσουν τη συμπεριφορά των εν λόγω φορέων, συμπεριλαμβανομένης της συμμετοχής στο κεφάλαιό τους και της εκπροσώπησής τους στα όργανα διοίκησης, διαχείρισης ή εποπτείας των φορέων. Ένας άλλος λόγος να συνεχιστεί η ρύθμιση των προμηθειών στους εν λόγω τομείς είναι ο κλειστός χαρακτήρας των αγορών στις οποίες δραστηριοποιούνται οι φορείς, λόγω της ύπαρξης ειδικών ή αποκλειστικών δικαιωμάτων που έχουν χορηγηθεί από τα κράτη μέλη όσον αφορά την τροφοδότηση, τη διάθεση ή τη λειτουργία των δικτύων για την παροχή της οικείας υπηρεσίας. (2) Προκειμένου να διασφαλίζεται το άνοιγμα στον ανταγωνισμό για τις προμήθειες που συνάπτονται από φορείς που δραστηριοποιούνται στους τομείς του ύδατος, της ενέργειας, των μεταφορών και των ταχυδρομικών υπηρεσιών, πρέπει να προβλεφθούν διατάξεις για τον συντονισμό των διαδικασιών προμηθειών από μια ορισμένη αξία και πάνω. Ο συντονισμός αυτός είναι απαραίτητος για να εξασφαλιστεί η εφαρμογή των αρχών της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και ιδίως της αρχής της ελεύθερης κυκλοφορίας των εμπορευμάτων, της ελευθερίας της εγκατάστασης και της ελεύθερης παροχής υπηρεσιών, καθώς και των αρχών που απορρέουν από αυτές, όπως η αρχή της ίσης μεταχείρισης, η αρχή της αποφυγής των διακρίσεων, η αρχή της αμοιβαίας αναγνώρισης, η αρχή της αναλογικότητας και η αρχή της διαφάνειας. Λαμβάνοντας υπόψη τον χαρακτήρα των τομέων που επηρεάζονται από τέτοιου είδους συντονισμό, ο εν λόγω συντονισμός πρέπει, παράλληλα με την εξασφάλιση της εφαρμογής των εν λόγω αρχών, να θεσπίσει ένα πλαίσιο ορθής εμπορικής πρακτικής και να επιτρέπει το μέγιστο περιθώριο ευελιξίας. (3) Για τις προμήθειες η αξία των οποίων υπολείπεται των κατώτατων ορίων που ενεργοποιούν την εφαρμογή των διατάξεων περί συντονισμού της Ένωσης, κρίνεται σκόπιμο να υπενθυμιστεί η νομολογία του Δικαστηρίου σύμφωνα με την οποία ισχύουν οι κανόνες και οι αρχές της Συνθήκης. 4 SEC(2011) 853 final της /12 ΔΙ, ΘΛ/θμ 3

4 (4) Οι δημόσιες προμήθειες διαδραματίζουν ρόλο ζωτικής σημασίας στη στρατηγική «Ευρώπη 2020» 5, ως ένα από τα αγορακεντρικά εργαλεία που πρέπει να χρησιμοποιηθούν για την επίτευξη έξυπνης, αειφόρου και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξης, διασφαλίζοντας παράλληλα την πλέον αποδοτική χρήση των δημόσιων πόρων. Για τον σκοπό αυτό, οι ισχύοντες κανόνες σχετικά με τις δημόσιες προμήθειες που εγκρίθηκαν δυνάμει της οδηγίας 2004/17/EK του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 31ης Μαρτίου 2004, περί συντονισμού των διαδικασιών ανάθεσης συμβάσεων στους τομείς του ύδατος, της ενέργειας, των μεταφορών και των ταχυδρομικών υπηρεσιών 6 και της οδηγίας 2004/18/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 31ης Μαρτίου 2004, περί συντονισμού των διαδικασιών σύναψης δημόσιων συμβάσεων έργων, αγαθών και υπηρεσιών 7 πρέπει να αναθεωρηθούν και να εκσυγχρονιστούν με σκοπό να αυξηθεί η αποδοτικότητα των δημόσιων δαπανών, διευκολύνοντας ιδιαίτερα τη συμμετοχή μικρομεσαίων επιχειρήσεων στις δημόσιες προμήθειες, καθώς και να επιτραπεί στους αγοραστές η καλύτερη χρήση των δημόσιων προμηθειών που υποστηρίζουν κοινούς κοινωνικούς στόχους. Επίσης, είναι αναγκαίο να διευκρινιστούν βασικές έννοιες και νοήματα προκειμένου να διασφαλίζεται καλύτερη ασφάλεια δικαίου και να ενσωματωθούν ορισμένες πτυχές από τη σχετική καθιερωμένη νομολογία του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης. (6) Θεωρείται σκόπιμο η έννοια των προμηθειών να προσεγγίζει κατά το δυνατόν την αντίστοιχη της οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της [ ] για τις δημόσιες προμήθειες 8, λαμβάνοντας δεόντως υπόψη τις ιδιαιτερότητες των τομέων που καλύπτονται από την παρούσα οδηγία COM(2010) 2020 final της ΕΕ L 134, , σ. 1. ΕΕ L 134, , σ Βλ. σ. [ ] της παρούσας Επίσημης Εφημερίδας /12 ΔΙ, ΘΛ/θμ 4

5 (6α) Υπενθυμίζεται ότι καμία διάταξη της παρούσας οδηγίας δεν υποχρεώνει τα κράτη μέλη να αναθέσουν σε τρίτους ή σε εξωτερικούς φορείς την παροχή υπηρεσιών τις οποίες επιθυμούν να παρέχουν τα ίδια ή να οργανώσουν με τρόπο διαφορετικό των προμηθειών όπως ορίζεται στο άρθρο 1 παράγραφος 2. Δεν πρέπει να καλύπτεται η παροχή υπηρεσιών που βασίζεται σε νομοθετικές ή κανονιστικές διατάξεις ή σε συμβάσεις απασχόλησης. Σε ορισμένα κράτη μέλη αυτό αφορά ενδεχομένως την παροχή συγκεκριμένων υπηρεσιών στην κοινότητα, όπως την παροχή πόσιμου ύδατος. (6αα) Είναι επίσης σκόπιμο να υπενθυμιστεί ότι η παρούσα οδηγία δεν πρέπει να θίγει τη σχετική με την κοινωνική ασφάλιση νομοθεσία των κρατών μελών ή να αφορά την απελευθέρωση των υπηρεσιών γενικού οικονομικού ενδιαφέροντος, που παρέχονται αποκλειστικά από δημόσιους ή ιδιωτικούς φορείς, ούτε την ιδιωτικοποίηση των δημόσιων φορέων που παρέχουν υπηρεσίες. Άρθρο 1 παράγραφοι 2 και 6 της οδηγίας 2006/123/ΕΚ. Πρέπει επίσης να υπενθυμιστεί ότι τα κράτη μέλη είναι ελεύθερα να οργανώσουν την παροχή υποχρεωτικών κοινωνικών υπηρεσιών ή άλλων υπηρεσιών, όπως οι ταχυδρομικές υπηρεσίες, είτε ως υπηρεσιών γενικού οικονομικού ενδιαφέροντος είτε ως μη οικονομικών υπηρεσιών γενικού ενδιαφέροντος είτε ως μίγμα των δύο. Είναι σκόπιμο να διασαφηνιστεί ότι οι μη οικονομικές υπηρεσίες γενικού ενδιαφέροντος δεν πρέπει να εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της παρούσας οδηγίας. (6β) Μια σύμβαση θεωρείται σύμβαση έργων μόνο στην περίπτωση που το αντικείμενό της καλύπτει ειδικά την πραγματοποίηση των δραστηριοτήτων που απαριθμούνται στο παράρτημα Ι, ακόμα κι αν η σύμβαση καλύπτει την παροχή και άλλων υπηρεσιών αναγκαίων για την πραγματοποίηση των εν λόγω δραστηριοτήτων. Οι συμβάσεις υπηρεσιών, ιδίως στον τομέα των υπηρεσιών διαχείρισης ακινήτων, μπορούν, σε ορισμένες περιπτώσεις, να περιλαμβάνουν και έργα. Ωστόσο, όταν τα έργα αυτά είναι παρεμπίπτοντα ως προς το κύριο αντικείμενο της σύμβασης και αποτελούν πιθανή συνέπεια ή συμπλήρωμα του κύριου αντικειμένου της σύμβασης, το γεγονός ότι τα εν λόγω έργα περιλαμβάνονται στη σύμβαση δεν δικαιολογεί τον χαρακτηρισμό της σύμβασης υπηρεσιών ως σύμβασης έργων. Ωστόσο, λόγω της πολυμορφίας που παρουσιάζουν οι συμβάσεις έργων, οι αναθέτοντες φορείς πρέπει να μπορούν να προβλέπουν τόσο τη χωριστή όσο και την από κοινού ανάθεση των συμβάσεων για τον σχεδιασμό και την εκτέλεση των έργων. Στόχος της παρούσας οδηγίας δεν είναι να επιβάλει την από κοινού ή χωριστή ανάθεση /12 ΔΙ, ΘΛ/θμ 5

6 (6γ) Η πραγματοποίηση έργου το οποίο αντιστοιχεί στις απαιτήσεις που καθορίζονται από μια αναθέτουσα αρχή απαιτεί από την εν λόγω αρχή να έχει λάβει μέτρα για τον προσδιορισμό του είδους του έργου ή, τουλάχιστον, να έχει επηρεάσει καθοριστικά τον σχεδιασμό του. (6δ) Οι έννοιες της «αναθέτουσας αρχής» και ιδίως των «οργανισμών δημοσίου δικαίου» έχουν εξεταστεί επανειλημμένα στη νομολογία του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Προκειμένου να αποσαφηνιστεί ότι το προσωπικό πεδίο εφαρμογής της οδηγίας δεν πρέπει να αλλάξει στο παραμικρό, είναι σκόπιμο να διατηρηθεί ο ορισμός στον οποίο βασίστηκε το Δικαστήριο και να ενσωματωθούν ορισμένες διευκρινίσεις που δόθηκαν από την εν λόγω νομολογία οι οποίες θα βοηθήσουν στην κατανόηση του ορισμού αυτού χωρίς την πρόθεση να αλλοιωθεί το νόημα της έννοιας όπως το επεξεργάστηκε η νομολογία. Για τον σκοπό αυτό πρέπει να διευκρινιστεί ότι ένας φορέας που λειτουργεί υπό κανονικές συνθήκες αγοράς, στοχεύει στο κέρδος και υφίσταται τις ζημίες που απορρέουν από την άσκηση της δραστηριότητάς του δεν πρέπει να θεωρείται «οργανισμός δημοσίου δικαίου», δεδομένου ότι οι ανάγκες γενικού ενδιαφέροντος, για την κάλυψη των οποίων συστάθηκε ή την κάλυψη των οποίων έχει αναλάβει, μπορεί να θεωρηθεί ότι είναι βιομηχανικού ή εμπορικού χαρακτήρα. Παρομοίως, η προϋπόθεση σχετικά με την προέλευση της χρηματοδότησης του υπό εξέταση οργανισμού μελετήθηκε επίσης από τη νομολογία, η οποία διευκρίνισε μεταξύ άλλων ότι χρηματοδότηση «κατά το πλείστον» σημαίνει άνω του μισού και ότι η εν λόγω χρηματοδότηση μπορεί να περιλαμβάνει πληρωμές από χρήστες οι οποίες επιβάλλονται, υπολογίζονται και εισπράττονται σύμφωνα με τους κανόνες του δημόσιου δικαίου /12 ΔΙ, ΘΛ/θμ 6

7 (6ε) Σε περίπτωση μικτών συμβάσεων, οι εφαρμοστέοι κανόνες πρέπει να προσδιορίζονται σε συνάρτηση με το κύριο αντικείμενο της σύμβασης όταν τα διάφορα μέρη που απαρτίζουν τη σύμβαση δεν μπορούν να διαχωριστούν αντικειμενικά. Πρέπει συνεπώς να αποσαφηνιστεί με ποιον τρόπο οφείλουν οι αναθέτοντες φορείς να καθορίζουν κατά πόσον τα διάφορα μέρη μπορούν να διαχωριστούν ή όχι. Η εν λόγω αποσαφήνιση πρέπει να βασιστεί στη σχετική νομολογία του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ο καθορισμός πρέπει να πραγματοποιείται κατά περίπτωση, χωρίς να επαρκεί η δεδηλωμένη ή εκτιμώμενη πρόθεση του αναθέτοντος φορέα να θεωρήσει αδιαίρετες τις διάφορες πτυχές που συνθέτουν μια μικτή σύμβαση η πρόθεση αυτή πρέπει να υποστηρίζεται από αντικειμενικά αποδεικτικά στοιχεία που είναι ικανά να την αιτιολογήσουν και να δικαιολογήσουν την ανάγκη να συναφθεί ενιαία σύμβαση. Μια τέτοια δικαιολογημένη ανάγκη να συναφθεί ενιαία σύμβαση μπορεί να υφίσταται, για παράδειγμα, στην περίπτωση κατασκευής ενός κτιρίου, μέρος του οποίου πρόκειται να χρησιμοποιηθεί απευθείας από τον σχετικό αναθέτοντα φορέα ενώ άλλο μέρος του πρόκειται να λειτουργήσει βάσει παραχώρησης, φέρ' ειπείν ως χώρος στάθμευσης για το κοινό. (6στ) Σε περίπτωση μικτών συμβάσεων που μπορούν να διαχωριστούν, οι αναθέτοντες φορείς είναι φυσικά πάντοτε ελεύθεροι να αναθέσουν διαφορετικές συμβάσεις για τα διαφορετικά μέρη της μικτής σύμβασης, οπότε οι διατάξεις που ισχύουν για κάθε ξεχωριστό μέρος πρέπει να καθορίζονται αποκλειστικά σε συνάρτηση με τα χαρακτηριστικά της συγκεκριμένης σύμβασης. Από την άλλη πλευρά, όταν οι αναθέτοντες φορείς επιλέγουν να συμπεριλάβουν άλλα στοιχεία στις προμήθειες, ανεξαρτήτως αξίας και νομικού καθεστώτος στο οποίο θα υπέκειντο διαφορετικά τα πρόσθετα στοιχεία, η βασική αρχή πρέπει να είναι ότι αν μια σύμβαση πρέπει να ανατεθεί σύμφωνα με τις διατάξεις της παρούσας οδηγίας, αν επρόκειτο να ανατεθεί από μόνη της, τότε η παρούσα οδηγία πρέπει να συνεχίσει να ισχύει για ολόκληρη τη μικτή σύμβαση. (6ζ) Ωστόσο πρέπει να προβλεφθούν ειδικές διατάξεις για μικτές συμβάσεις που περιλαμβάνουν πτυχές ασφάλειας ή άμυνας ή μέρη τα οποία δεν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της Συνθήκης. Στις περιπτώσεις αυτές η μη εφαρμογή της παρούσας οδηγίας θα ήταν δυνατή με την προϋπόθεση η ανάθεση της ενιαίας σύμβασης να δικαιολογείται για αντικειμενικούς λόγους και η απόφαση να ανατεθεί μια ενιαία σύμβαση να μην λαμβάνεται με σκοπό να αποκλειστούν συμβάσεις από την εφαρμογή της παρούσας οδηγίας ή της οδηγίας 2009/81/ΕΚ /12 ΔΙ, ΘΛ/θμ 7

8 (6η) (6θ) Επιπλέον είναι δυνατόν να ανατεθούν συμβάσεις με σκοπό την ικανοποίηση των απαιτήσεων πολλαπλών δραστηριοτήτων, που υπόκεινται πιθανώς σε διαφορετικά νομικά καθεστώτα. Πρέπει να διευκρινιστεί ότι το νομικό καθεστώς που ισχύει για μια ενιαία σύμβαση η οποία προορίζεται να καλύψει πολλαπλές δραστηριότητες πρέπει να υπόκειται στους κανόνες που ισχύουν για την κύρια δραστηριότητα για την οποία προορίζεται. Ο προσδιορισμός της κύριας δραστηριότητας για την οποία προορίζεται η σύμβαση μπορεί να βασίζεται σε μια ανάλυση των απαιτήσεων τις οποίες πρέπει να πληροί η συγκεκριμένη σύμβαση, η οποία διενεργείται από τον αναθέτοντα φορέα με σκοπό να εκτιμηθεί η αξία της σύμβασης και να συνταχθούν τα έγγραφα σχετικά με την προμήθεια. Σε ορισμένες περιπτώσεις, όπως στην αγορά ενός είδους εξοπλισμού για την εκτέλεση δραστηριοτήτων για τις οποίες δεν είναι διαθέσιμες πληροφορίες που να επιτρέπουν την εκτίμηση των αντίστοιχων τιμών χρήσης, ίσως είναι αντικειμενικά αδύνατο να προσδιοριστεί η κύρια δραστηριότητα για την οποία προορίζεται η σύμβαση. Οι κανόνες που ισχύουν σε τέτοιες περιπτώσεις πρέπει να αναφέρονται. Είναι αναγκαίο να διευκρινιστεί ότι πρέπει να δίνεται ευρεία ερμηνεία στην έννοια των «οικονομικών φορέων» ώστε να συμπεριληφθούν άτομα και/ή φορείς που προσφέρουν την εκτέλεση έργων και/ή ενός έργου, την προμήθεια προϊόντων ή την παροχή υπηρεσιών στην αγορά, ανεξάρτητα της νομικής μορφής υπό την οποία έχουν επιλέξει να λειτουργούν. Συνεπώς εταιρείες, υποκαταστήματα, θυγατρικές, συμπράξεις, συνεταιρισμοί, εταιρείες περιορισμένης ευθύνης, δημόσια ή ιδιωτικά πανεπιστήμια και άλλες μορφές φορέων εκτός από φυσικά πρόσωπα πρέπει να εμπίπτουν στην έννοια του οικονομικού φορέα, είτε είναι «νομικά πρόσωπα» σε οποιαδήποτε από τις σχέσεις τους είτε όχι. (7) Προκειμένου να διασφαλίζεται πραγματικό άνοιγμα της αγοράς και δίκαιη ισορροπία κατά την εφαρμογή των κανόνων περί προμηθειών στους τομείς του ύδατος, της ενέργειας, των μεταφορών και των ταχυδρομικών υπηρεσιών, είναι απαραίτητο οι φορείς που καλύπτονται να προσδιορίζονται σε βάση διαφορετική από το νομικό καθεστώς τους. Επομένως, πρέπει να διασφαλίζεται ότι δεν θίγεται η ίση μεταχείριση των αναθετόντων φορέων που δραστηριοποιούνται στον δημόσιο τομέα και εκείνων που δραστηριοποιούνται στον ιδιωτικό τομέα. Επίσης, είναι απαραίτητο να διασφαλίζεται, σύμφωνα με το άρθρο 345 της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ότι δεν θίγονται οι κανόνες που διέπουν το σύστημα ιδιοκτησιακού καθεστώτος στα κράτη μέλη /12 ΔΙ, ΘΛ/θμ 8

9 (8) Η έννοια των ειδικών ή αποκλειστικών δικαιωμάτων αποτελεί κεντρικό στοιχείο στον ορισμό του πεδίου εφαρμογής της παρούσας οδηγίας, καθώς οι φορείς που δεν είναι ούτε αναθέτουσες αρχές ούτε δημόσιες επιχειρήσεις κατά την έννοια της παρούσας οδηγίας υπόκεινται στις διατάξεις της μόνο στον βαθμό που ασκούν μία από τις δραστηριότητες που καλύπτονται βάσει τέτοιου είδους δικαιωμάτων. Συνεπώς, κρίνεται σκόπιμο να διευκρινιστεί ότι τα δικαιώματα που έχουν εκχωρηθεί μέσω διαδικασίας με βάση αντικειμενικά κριτήρια, ιδιαίτερα σύμφωνα με τη νομοθεσία της Ένωσης, και για την οποία έχει διασφαλιστεί επαρκής δημοσιότητα, δεν συνιστούν ειδικά ή αποκλειστικά δικαιώματα για τους σκοπούς της παρούσας οδηγίας. Στην εν λόγω νομοθεσία πρέπει να περιλαμβάνονται η οδηγία 2009/73/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 13ης Ιουλίου 2009, σχετικά με τους κοινούς κανόνες για την εσωτερική αγορά φυσικού αερίου και την κατάργηση της οδηγίας 2003/55/ΕΚ 9, η οδηγία 2009/72/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 13ης Ιουλίου 2009, σχετικά με τους κοινούς κανόνες για την εσωτερική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας και για την κατάργηση της οδηγίας 2003/54/ΕΚ 10, η οδηγία 97/67/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 15ης Δεκεμβρίου 1997, σχετικά με τους κοινούς κανόνες για την ανάπτυξη της εσωτερικής αγοράς κοινοτικών ταχυδρομικών υπηρεσιών και τη βελτίωση της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών 11, η οδηγία 94/22/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 20ής Μαΐου 1994, για τους όρους χορήγησης και χρήσης των αδειών αναζήτησης, εξερεύνησης και παραγωγής υδρογονανθράκων 12 και ο κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 1370/2007 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 23ης Οκτωβρίου 2007, για τις δημόσιες επιβατικές σιδηροδρομικές και οδικές μεταφορές και την κατάργηση των κανονισμών του Συμβουλίου (ΕΟΚ) αριθ. 1191/69 και (ΕΟΚ) αριθ. 1107/ Πρέπει επίσης να διευκρινιστεί ότι ο ανωτέρω κατάλογος νομοθεσίας δεν είναι εξαντλητικός και ότι δικαιώματα οποιασδήποτε μορφής, μεταξύ άλλων με πράξεις εκχώρησης, που έχουν παραχωρηθεί με άλλες διαδικασίες βάσει αντικειμενικών κριτηρίων και για τα οποία έχει εξασφαλιστεί επαρκής δημοσιότητα, δεν συνιστούν ειδικά ή ΕΕ L 211, , σ. 94. ΕΕ L 211, , σ. 55. ΕΕ L 15, , σ ΕΕ L 164, , σ ΕΕ L 315, , σ /12 ΔΙ, ΘΛ/θμ 9

10 αποκλειστικά δικαιώματα για τους σκοπούς του καθορισμού του προσωπικού πεδίου εφαρμογής της παρούσας οδηγίας. Η έννοια των αποκλειστικών δικαιωμάτων πρέπει επίσης να χρησιμοποιείται όταν καθορίζεται ο βαθμός στον οποίο η χρήση μιας διαδικασίας διαπραγμάτευσης χωρίς προηγούμενη προκήρυξη διαγωνισμού θα ήταν δικαιολογημένη επειδή τα έργα, τα αγαθά ή οι υπηρεσίες μπορούν να παρασχεθούν μόνο από συγκεκριμένο οικονομικό φορέα λόγω της προστασίας ορισμένων αποκλειστικών δικαιωμάτων. Ωστόσο, έχοντας κατά νου το διαφορετικό ratio legis στο οποίο βασίζονται οι εν λόγω διατάξεις, πρέπει να διευκρινιστεί ότι η έννοια των αποκλειστικών δικαιωμάτων δεν είναι απαραίτητο να έχει το ίδιο περιεχόμενο και στα δύο πλαίσια. Πρέπει συνεπώς να διευκρινιστεί ότι ένας φορέας που έχει κερδίσει το αποκλειστικό δικαίωμα να παρέχει συγκεκριμένη υπηρεσία σε συγκεκριμένη γεωγραφική περιοχή ύστερα από διαδικασία που βασίζεται σε αντικειμενικά κριτήρια για την οποία έχει εξασφαλιστεί επαρκής διαφάνεια, αν ήταν ιδιωτικός φορέας δεν θα αποτελούσε ο ίδιος αναθέτοντα φορέα αλλά ωστόσο θα ήταν ο μόνος φορέας που θα μπορούσε να παράσχει τη δεδομένη υπηρεσία στην εν λόγω περιοχή. (8α) Χωρίς να επεκτείνεται με κανέναν τρόπο το πεδίο εφαρμογής της οδηγίας, πρέπει να διευκρινιστεί ότι όταν η οδηγία αναφέρεται στην παροχή ηλεκτρικής ενέργειας καλύπτονται η παραγωγή και η χονδρική πώληση ηλεκτρικής ενέργειας. (9) Οι αναθέτοντες φορείς που δραστηριοποιούνται στον τομέα του πόσιμου ύδατος μπορούν επίσης να πραγματοποιούν και άλλες δραστηριότητες σχετικές με τα ύδατα, όπως έργα στον τομέα της υδραυλικής μηχανικής, αρδευτικά ή αποστραγγιστικά έργα ή έργα αποχέτευσης και επεξεργασίας λυμάτων. Στην περίπτωση αυτή, οι αναθέτοντες φορείς πρέπει να είναι σε θέση να εφαρμόσουν τις διαδικασίες προμηθειών που προβλέπονται στην παρούσα οδηγία για όλες τις δραστηριότητές τους που είναι σχετικές με τα ύδατα, όποιο τμήμα του «κύκλου των υδάτων» και να αφορούν. Ωστόσο, οι κανόνες για τις δημόσιες προμήθειες όπως αυτοί που προτείνονται για τις παροχές αγαθών δεν είναι κατάλληλοι για αγορές ύδατος, δεδομένης της ανάγκης προμήθειας ύδατος από πηγές κοντά στην περιοχή όπου θα χρησιμοποιηθεί. (10) Κρίνεται σκόπιμο να εξαιρεθούν οι δημόσιες προμήθειες που αφορούν την αναζήτηση πετρελαίου και φυσικού αερίου, καθώς έχει διαπιστωθεί επανειλημμένα ότι ο εν λόγω τομέας δέχεται τόσο μεγάλη ανταγωνιστική πίεση ώστε η σχετική με τις δημόσιες προμήθειες πειθαρχία που θεσπίζεται με τους σχετικούς ενωσιακούς κανόνες δεν είναι πλέον απαραίτητη. Δεδομένου ότι η εξόρυξη πετρελαίου και φυσικού αερίου συνεχίζει να εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής της παρούσας οδηγίας, χρειάζεται ενδεχομένως να γίνει 18011/12 ΔΙ, ΘΛ/θμ 10

11 διάκριση ανάμεσα στην εξερεύνηση και την εξόρυξη. Στο πλαίσιο αυτό, θεωρείται ότι η «εξερεύνηση» περιλαμβάνει τις ενέργειες που πραγματοποιούνται προκειμένου να εξακριβωθεί αν σε μια δεδομένη ζώνη υφίσταται (εμπορικώς εκμεταλλεύσιμο) πετρέλαιο και φυσικό αέριο, ενώ ως «εξόρυξη» πρέπει να θεωρείται η «παραγωγή» πετρελαίου και φυσικού αερίου. Σύμφωνα με την καθιερωμένη πρακτική σε περιπτώσεις συγχωνεύσεων, θεωρείται ότι η «παραγωγή» περιλαμβάνει επίσης την «ανάπτυξη», δηλαδή την κατασκευή επαρκών υποδομών για τη μελλοντική παραγωγή (εξέδρες εξόρυξης πετρελαίου, αγωγοί, τερματικοί σταθμοί κ.λπ.). (14) Η απόφαση 94/800/ΕΚ του Συμβουλίου, της 22ας Δεκεμβρίου 1994, σχετικά με την εξ ονόματος της Ευρωπαϊκής Κοινότητας σύναψη των συμφωνιών που απέρρευσαν από τις πολυμερείς διαπραγματεύσεις του Γύρου της Ουρουγουάης ( ) 14 όσον αφορά τα θέματα που εμπίπτουν στις αρμοδιότητές της, ενέκρινε συγκεκριμένα τη συμφωνία σχετικά με τις δημόσιες προμήθειες στο πλαίσιο του ΠΟΕ, στο εξής αναφερόμενη ως «συμφωνία». Στόχος της εν λόγω συμφωνίας είναι η θέσπιση ενός πολυμερούς πλαισίου ισόρροπων δικαιωμάτων και υποχρεώσεων για τις δημόσιες συμβάσεις ενόψει της φιλελευθεροποίησης και της ανάπτυξης του παγκόσμιου εμπορίου. Για συμβάσεις που καλύπτονται από τα παραρτήματα I, II, IV και V και από τις γενικές σημειώσεις στο Προσάρτημα 1 της συμφωνίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς και από άλλες σχετικές διεθνείς συμφωνίες που δεσμεύουν την Ευρωπαϊκή Ένωση, οι αναθέτοντες φορείς οφείλουν να πληρούν τις υποχρεώσεις δυνάμει των εν λόγω συμφωνιών εφαρμόζοντας την παρούσα οδηγία σε οικονομικούς φορείς τρίτων χωρών που έχουν υπογράψει τις συμφωνίες. 14 ΕΕ L 336, , σ /12 ΔΙ, ΘΛ/θμ 11

12 (15) Η συμφωνία εφαρμόζεται σε συμβάσεις που υπερβαίνουν ορισμένα κατώτατα όρια τα οποία ορίζονται στη συμφωνία και εκφράζονται ως ειδικά τραβηκτικά δικαιώματα. Τα κατώτατα όρια που προβλέπονται στην παρούσα οδηγία πρέπει να ευθυγραμμιστούν για να διασφαλιστεί ότι αντιστοιχούν στα κατώτατα όρια της συμφωνίας εκφρασμένα σε ευρώ. Ενδείκνυται επίσης να προβλεφθεί περιοδική αναθεώρηση των εκφρασμένων σε ευρώ κατώτατων ορίων προκειμένου να προσαρμόζονται, μέσω καθαρά μαθηματικής πράξης, ανάλογα με τις τυχόν διακυμάνσεις της αξίας του ευρώ σε σχέση με το ειδικό τραβηκτικό δικαίωμα. Προκειμένου να αποφευχθεί ο πολλαπλασιασμός των κατώτατων ορίων, κρίνεται επιπλέον σκόπιμο, με την επιφύλαξη των διεθνών δεσμεύσεων της Ένωσης, να συνεχιστεί η εφαρμογή των ίδιων κατώτατων ορίων σε όλους τους αναθέτοντες φορείς, ανεξάρτητα από τον τομέα στον οποίο δραστηριοποιούνται. (15α) Πρέπει να διευκρινιστεί ότι, για τον υπολογισμό της αξίας μια σύμβασης, χρειάζεται να λαμβάνονται υπόψη όλα τα έσοδα, είτε προέρχονται από τον αναθέτοντα φορέα είτε από τρίτα μέρη. Πρέπει επίσης να διευκρινιστεί ότι, για τους σκοπούς του υπολογισμού των κατώτατων ορίων, ως παρεμφερή αγαθά πρέπει να νοούνται προϊόντα που προορίζονται για πανομοιότυπες ή παρόμοιες χρήσεις, π.χ. παροχές διαφόρων τροφίμων ή διαφόρων ειδών επίπλωσης γραφείου. Συνήθως τέτοιες παροχές είναι πιθανό να περιλαμβάνονται στο φάσμα προϊόντων ενός οικονομικού φορέα που δραστηριοποιείται στον σχετικό τομέα. (16) Τα αποτελέσματα της αξιολόγησης έδειξαν ότι πρέπει να αναθεωρηθεί η εξαίρεση ορισμένων υπηρεσιών από την πλήρη εφαρμογή της παρούσας οδηγίας. Ως αποτέλεσμα η πλήρης εφαρμογή της παρούσας οδηγίας επεκτείνεται σε ορισμένες υπηρεσίες. (17) Ορισμένες κατηγορίες υπηρεσιών εξακολουθούν λόγω της φύσης τους να έχουν περιορισμένη διασυνοριακή διάσταση, και συγκεκριμένα οι υπηρεσίες που είναι γνωστές ως προσωπικές, όπως ορισμένες κοινωνικές, υγειονομικές και εκπαιδευτικές υπηρεσίες. Οι εν λόγω υπηρεσίες παρέχονται εντός συγκεκριμένου πλαισίου που ποικίλλει σημαντικά από το ένα κράτος μέλος στο άλλο, λόγω διαφορετικών πολιτισμικών παραδόσεων. Συνεπώς πρέπει να θεσπιστεί ειδικό καθεστώς για τις συμβάσεις που καλύπτουν αυτές τις υπηρεσίες, με υψηλότερο όριο ύψους ευρώ /12 ΔΙ, ΘΛ/θμ 12

13 Στο ιδιαίτερο πλαίσιο δημόσιων προμηθειών στους εν λόγω τομείς, οι προσωπικές υπηρεσίες αξίας χαμηλότερης από αυτό το κατώτατο όριο συνήθως δεν ενδιαφέρουν τους παρόχους από άλλα κράτη μέλη, εκτός εάν υπάρχουν συγκεκριμένες ενδείξεις για το αντίθετο, όπως ενωσιακή χρηματοδότηση για διασυνοριακά έργα. Οι συμβάσεις για προσωπικές υπηρεσίες που υπερβαίνουν το ανωτέρω όριο πρέπει να χαρακτηρίζονται από διαφάνεια σε όλη την Ένωση. Δεδομένης της σημασίας του πολιτισμικού πλαισίου και του ευαίσθητου χαρακτήρα των εν λόγω υπηρεσιών, τα κράτη μέλη πρέπει να διαθέτουν μεγάλη διακριτική ευχέρεια για τη διοργάνωση της επιλογής των παρόχων υπηρεσιών με τον τρόπο που κρίνουν καταλληλότερο. Οι κανόνες της παρούσας οδηγίας λαμβάνουν υπόψη αυτή την ανάγκη, επιβάλλοντας μόνο την τήρηση των βασικών αρχών διαφάνειας και ίσης μεταχείρισης και διασφαλίζοντας ότι οι αναθέτοντες φορείς είναι σε θέση να εφαρμόζουν ειδικά ποιοτικά κριτήρια για την επιλογή των παρόχων υπηρεσιών, όπως τα κριτήρια που προβλέπονται στο εθελοντικό ευρωπαϊκό πλαίσιο ποιότητας για τις κοινωνικές υπηρεσίες της Επιτροπής Κοινωνικής Προστασίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης 15. Τα κράτη μέλη και/ή οι αναθέτοντες φορείς έχουν τη δυνατότητα να παρέχουν οι ίδιοι τις εν λόγω υπηρεσίες ή να οργανώσουν τις κοινωνικές υπηρεσίες κατά τρόπο που δεν απαιτεί τη σύναψη δημόσιων συμβάσεων, για παράδειγμα μέσω απλής χρηματοδότησης των εν λόγω υπηρεσιών ή χορήγησης αδειών εκμετάλλευσης ή άλλων αδειών σε όλους τους οικονομικούς φορείς οι οποίοι πληρούν τα κριτήρια που έχουν οριστεί εκ των προτέρων από τον αναθέτοντα φορέα, χωρίς περιορισμούς ή ποσοστώσεις, εφόσον το εν λόγω σύστημα διασφαλίζει επαρκή δημοσιοποίηση και συμμορφώνεται με τις αρχές της διαφάνειας και της αποφυγής των διακρίσεων. (17α) Παρομοίως, οι υπηρεσίες ξενοδοχείων και εστίασης προσφέρονται συνήθως μόνο από φορείς εγκατεστημένους σε συγκεκριμένο τόπο παροχής των υπηρεσιών αυτών και συνεπώς έχουν επίσης περιορισμένη διασυνοριακή διάσταση. Πρέπει συνεπώς να καλύπτονται μόνο από το ιδιαίτερο καθεστώς που ορίζεται για τις κοινωνικές και άλλες συγκεκριμένες υπηρεσίες, με κατώτατο όριο το ευρώ. Οι μεγάλες συμβάσεις για υπηρεσίες ξενοδοχείων και εστίασης που υπερβαίνουν το εν λόγω κατώτατο όριο μπορεί να παρουσιάζουν ενδιαφέρον για διάφορους οικονομικούς φορείς, όπως ταξιδιωτικά πρακτορεία και άλλους μεσάζοντες, επίσης σε διασυνοριακή βάση. 15 SPC/2010/10/8 Final thw /12 ΔΙ, ΘΛ/θμ 13

14 (17β) Παρομοίως, ορισμένες νομικές υπηρεσίες αφορούν αποκλειστικά θέματα αμιγώς εθνικού δικαίου και κατά συνέπεια προσφέρονται συνήθως μόνο από φορείς που είναι εγκατεστημένοι στο σχετικό κράτος μέλος και ως εκ τούτου έχουν επίσης περιορισμένη διασυνοριακή διάσταση. Πρέπει συνεπώς να καλύπτονται μόνο από το ιδιαίτερο καθεστώς που ορίζεται για τις κοινωνικές και άλλες συγκεκριμένες υπηρεσίες, με κατώτατο όριο το ευρώ. Οι μεγάλες συμβάσεις για νομικές υπηρεσίες που υπερβαίνουν το εν λόγω κατώτατο όριο μπορεί να παρουσιάζουν ενδιαφέρον για διάφορους οικονομικούς φορείς, όπως διεθνείς εταιρείες νομικών, επίσης σε διασυνοριακή βάση, ιδίως όταν αφορούν νομικά ζητήματα που προκύπτουν ή σχετίζονται με το ενωσιακό ή σε άλλο διεθνές δίκαιο ή στα οποία εμπλέκονται παραπάνω από μία χώρες. (17γ) Η κτηθείσα πείρα έχει καταδείξει ότι μια σειρά άλλων υπηρεσιών, όπως οι υπηρεσίες διάσωσης, οι υπηρεσίες πυρόσβεσης και οι σωφρονιστικές υπηρεσίες, ως επί το πλείστον παρουσιάζουν κάποιο διασυνοριακό ενδιαφέρον μόνο από τη στιγμή που αποκτούν επαρκή κρίσιμη μάζα μέσω της σχετικά υψηλής αξίας τους. Πρέπει συνεπώς να καλύπτονται μόνο από το ιδιαίτερο καθεστώς που ορίζεται για τις κοινωνικές και άλλες συγκεκριμένες υπηρεσίες. Στον βαθμό που η παροχή τους βασίζεται πραγματικά σε συμβάσεις, άλλες κατηγορίες υπηρεσιών, όπως οι υπηρεσίες διερεύνησης και ασφάλειας, είναι πιθανόν να εμφανίσουν διασυνοριακό ενδιαφέρον μόνο από το κατώτατο όριο του ευρώ και κατά συνέπεια πρέπει να υπόκεινται στο ιδιαίτερο καθεστώς που ορίζεται για τις κοινωνικές και άλλες συγκεκριμένες υπηρεσίες. (17δ) Είναι σκόπιμο να προσδιοριστούν οι υπηρεσίες αυτές με αναφορά σε συγκεκριμένες θέσεις του «Κοινού Λεξιλογίου για τις Δημόσιες Συμβάσεις (CPV)» όπως εγκρίθηκε με τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 2195/2002, το οποίο είναι μια ιεραρχικά δομημένη ονοματολογία που διαιρείται σε τμήματα, ομάδες, τάξεις, κατηγορίες και υποκατηγορίες. Προκειμένου να αποφευχθεί η νομική ασάφεια, πρέπει να διευκρινιστεί ότι η αναφορά σε τμήμα δεν υπονοεί εμμέσως αναφορά σε δευτερεύουσες υποκατηγορίες. Αυτή η ολοκληρωμένη κάλυψη πρέπει αντίθετα να ορίζεται σαφώς με την αναφορά όλων των σχετικών θέσεων, κατά περίπτωση ως σειρά κωδικών /12 ΔΙ, ΘΛ/θμ 14

15 (18) Η παρούσα οδηγία απευθύνεται στα κράτη μέλη και συνεπώς δεν εφαρμόζεται σε δημόσιες προμήθειες που εκτελούνται από διεθνείς οργανισμούς εκ μέρους τους και για λογαριασμό τους. Ωστόσο είναι αναγκαίο να διευκρινιστεί σε ποιο βαθμό η παρούσα οδηγία πρέπει να εφαρμόζεται σε δημόσιες προμήθειες που διέπονται από ειδικούς διεθνείς κανόνες. (18α) Ορισμένες νομικές υπηρεσίες παρέχονται από παρόχους υπηρεσιών που διορίζονται από δικαστήριο κράτους μέλους, περιλαμβάνουν την εκπροσώπηση των πελατών από δικηγόρους σε δικαστικές διαδικασίες, πρέπει να παρέχονται από συμβολαιογράφους ή συνδέονται με την άσκηση της δημόσιας εξουσίας. Τέτοιου είδους νομικές υπηρεσίες παρέχονται συνήθως από φορείς ή άτομα που έχουν διοριστεί ή επιλεγεί με τρόπο που δεν μπορεί να διέπεται από τους κανόνες δημόσιων προμηθειών, όπως για παράδειγμα ο διορισμός των εισαγγελέων σε ορισμένα κράτη μέλη πρέπει συνεπώς να αποκλειστούν από το πεδίο εφαρμογής της παρούσας οδηγίας. (18β) Είναι σκόπιμο να προσδιοριστεί ότι η έννοια των χρηματοπιστωτικών μέσων, όπως αναφέρονται στην παρούσα οδηγία, έχει το ίδιο περιεχόμενο όπως και σε άλλες νομοθετικές πράξεις για την εσωτερική αγορά και, με δεδομένη την πρόσφατη δημιουργία του Ευρωπαϊκού Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, πρέπει να οριστεί ρητά ότι οι δοσοληψίες που πραγματοποιούνται με το εν λόγω Ταμείο πρέπει να αποκλειστούν από το πεδίο εφαρμογής της παρούσας οδηγίας. Πρέπει τέλος να διευκρινιστεί ότι τα δάνεια, είτε συνδέονται με την έκδοση ή άλλες εργασίες που αφορούν τίτλους ή άλλα χρηματοπιστωτικά μέσα είτε όχι, πρέπει να αποκλειστούν από το πεδίο εφαρμογής της παρούσας οδηγίας /12 ΔΙ, ΘΛ/θμ 15

16 (18γ) Υπενθυμίζεται ότι σύμφωνα με το άρθρο 5 παράγραφος 1 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1370/2007 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 23ης Οκτωβρίου 2007, για τις δημόσιες επιβατικές σιδηροδρομικές και οδικές μεταφορές και την κατάργηση των κανονισμών του Συμβουλίου (ΕΟΚ) αριθ. 1191/69 και (ΕΟΚ) αριθ. 1107/70 16 προβλέπεται ρητά ότι οι οδηγίες 2004/17/ΕΚ και 2004/18/ΕΚ ισχύουν για συμβάσεις (δημόσιων) υπηρεσιών για τις δημόσιες επιβατικές μεταφορές με λεωφορεία ή τραμ, ενώ ο κανονισμός ισχύει στις συμβάσεις παραχώρησης υπηρεσιών για τις δημόσιες επιβατικές μεταφορές με λεωφορεία ή τραμ. Υπενθυμίζεται επιπλέον ότι ο κανονισμός συνεχίζει να ισχύει για τις συμβάσεις (δημόσιων) υπηρεσιών καθώς και για τις συμβάσεις παραχώρησης υπηρεσιών για τις δημόσιες επιβατικές μεταφορές με σιδηρόδρομο ή μετρό. Με σκοπό να διευκρινιστούν οι σχέσεις ανάμεσα στην παρούσα οδηγία και τον κανονισμό, πρέπει να προβλεφθεί ρητά ότι οι διατάξεις της παρούσας οδηγίας δεν πρέπει να εφαρμόζονται στις συμβάσεις υπηρεσιών για την παροχή δημόσιων επιβατικών μεταφορικών υπηρεσιών με σιδηρόδρομο ή μετρό, η ανάθεση των οποίων πρέπει να συνεχίσει να διέπεται από τις διατάξεις του κανονισμού. Στον βαθμό που σύμφωνα με τον κανονισμό εναπόκειται στην εθνική νομοθεσία να αποκλίνει από τους κανόνες που ορίζει ο κανονισμός, τα κράτη μέλη μπορούν να συνεχίσουν να προβλέπουν στην εθνική τους νομοθεσία ότι οι συμβάσεις υπηρεσιών για την παροχή δημόσιων επιβατικών μεταφορικών υπηρεσιών με σιδηρόδρομο ή μετρό πρέπει να ανατίθενται με διαδικασία ανάθεσης συμβάσεων σύμφωνα με τους γενικούς κανόνες περί δημόσιων προμηθειών. (18δ) Σε ορισμένες περιπτώσεις μια συγκεκριμένη αναθέτουσα αρχή ή ένωση τέτοιων αρχών μπορεί να αποτελεί τη μοναδική πηγή μιας δεδομένης υπηρεσίας, για την παροχή της οποίας κατέχει αποκλειστικό δικαίωμα βάσει δημοσιευμένων νομοθετικών, κανονιστικών ή διοικητικών διατάξεων που είναι σύμφωνες με τη Συνθήκη. Πρέπει να διευκρινιστεί ότι μια σύμβαση υπηρεσιών μπορεί να ανατεθεί στην εν λόγω αναθέτουσα αρχή ή ένωση χωρίς να εφαρμοστεί η οδηγία. 16 ΕΕ L 315, , σ /12 ΔΙ, ΘΛ/θμ 16

17 (19) Υπάρχει σημαντική νομική ασάφεια σχετικά με το κατά πόσο οι συμβάσεις που συνάπτονται ανάμεσα σε αναθέτουσες αρχές πρέπει να καλύπτονται από τους κανόνες περί δημόσιων προμηθειών. Η σχετική νομολογία του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης ερμηνεύεται διαφορετικά στα διάφορα κράτη μέλη και ακόμα και μεταξύ των αναθετουσών αρχών. Δεδομένου ότι η εν λόγω νομολογία ισχύει επίσης και για τις δημόσιες αρχές όταν δραστηριοποιούνται στους τομείς που καλύπτονται από την παρούσα οδηγία, κρίνεται σκόπιμο να διασφαλιστεί ότι ισχύουν οι ίδιοι κανόνες και ερμηνεύονται με τον ίδιο τρόπο τόσο στην παρούσα οδηγία όσο και στην οδηγία / /ΕΕ για τις δημόσιες προμήθειες. (20) Κρίνεται σκόπιμο να εξαιρεθούν ορισμένες συμβάσεις παροχής υπηρεσιών, προμηθειών και έργων που ανατίθενται σε συνδεδεμένη επιχείρηση η οποία έχει ως κύρια δραστηριότητα την παροχή τέτοιου είδους υπηρεσιών, προμηθειών ή έργων στον όμιλο στον οποίο ανήκει, αντί για την παροχή τους στην αγορά. Κρίνεται επίσης κατάλληλο να εξαιρεθούν ορισμένες συμβάσεις παροχής υπηρεσιών, προμηθειών και έργων που ανατίθενται από αναθέτοντα φορέα σε κοινοπραξία που απαρτίζεται από μια σειρά αναθετόντων φορέων με σκοπό την εκτέλεση δραστηριοτήτων που καλύπτονται από την παρούσα οδηγία και όπου συμμετέχει ο εν λόγω φορέας. Ωστόσο, κρίνεται σκόπιμο να διασφαλιστεί ότι η εν λόγω εξαίρεση δεν προκαλεί στρεβλώσεις του ανταγωνισμού προς όφελος των επιχειρήσεων ή κοινοπραξιών που είναι συνδεδεμένες με τους αναθέτοντες φορείς κρίνεται σκόπιμο να παρέχεται ένα κατάλληλο σύνολο κανόνων, ιδιαίτερα όσον αφορά τα ανώτατα όρια εντός των οποίων οι επιχειρήσεις μπορούν να αποκτήσουν μέρος του κύκλου εργασιών τους από την αγορά και άνω των οποίων χάνουν τη δυνατότητα ανάληψης συμβάσεων χωρίς την προκήρυξη διαγωνισμού, τη δημιουργία κοινοπραξιών και τη σταθερότητα των δεσμών ανάμεσα στις εν λόγω κοινοπραξίες και τους αναθέτοντες φορείς από τους οποίους απαρτίζονται. (21) Κρίνεται επίσης σκόπιμο να διευκρινιστούν οι σχέσεις ανάμεσα στις διατάξεις για τη συνεργασία μεταξύ δημόσιων αρχών και στις διατάξεις για την ανάθεση συμβάσεων σε συνδεδεμένες επιχειρήσεις ή στο πλαίσιο κοινοπραξιών /12 ΔΙ, ΘΛ/θμ 17

18 (21α) Η συγχρηματοδότηση προγραμμάτων έρευνας και ανάπτυξης (Ε&Α) από βιομηχανικές πηγές πρέπει να ενθαρρυνθεί πρέπει συνεπώς να διευκρινιστεί ότι η παρούσα οδηγία ισχύει μόνο όπου δεν υφίσταται τέτοια συγχρηματοδότηση και όπου το αποτέλεσμα των δραστηριοτήτων Ε&Α αξιοποιείται από τον σχετικό αναθέτοντα φορέα αυτό δεν πρέπει να αποκλείει την περίπτωση ο πάροχος υπηρεσιών που πραγματοποίησε τις εν λόγω δραστηριότητες να μπορεί να δημοσιεύσει περιγραφή τους, αρκεί ο αναθέτων φορέας να διατηρεί το αποκλειστικό δικαίωμα χρήσης του αποτελέσματος της Ε&Α κατά την πραγματοποίηση των δραστηριοτήτων του. Ωστόσο, τυχόν πλασματική κοινοχρησία των αποτελεσμάτων της Ε&Α ή συμβολική συμμετοχή στην αμοιβή του παρόχου υπηρεσιών δεν εμποδίζει την εφαρμογή της παρούσας οδηγίας. (22) Η παρούσα οδηγία δεν εφαρμόζεται ούτε σε συμβάσεις που προορίζονται να επιτρέψουν την εκτέλεση μιας δραστηριότητας που υπόκειται στην παρούσα οδηγία ούτε σε διαγωνισμούς μελετών που διοργανώνονται για την επιδίωξη μιας τέτοιας δραστηριότητας αν, στο κράτος μέλος όπου εκτελείται η εν λόγω δραστηριότητα, είναι άμεσα εκτεθειμένη στον ανταγωνισμό σε αγορές όπου η πρόσβαση δεν είναι περιορισμένη. Συνεπώς, κρίνεται σκόπιμο να διατηρηθεί η διαδικασία, η οποία ισχύει για όλους τους τομείς ή τμήματά τους που καλύπτονται από την παρούσα οδηγία, η οποία θα επιτρέπει να ληφθούν υπόψη οι επιδράσεις του τρέχοντος ή μελλοντικού ανοίγματος στον ανταγωνισμό. Μια τέτοιου είδους διαδικασία πρέπει να παρέχει ασφάλεια δικαίου για τους εμπλεκόμενους φορείς, καθώς και μια κατάλληλη διαδικασία λήψης αποφάσεων, η οποία να διασφαλίζει, εντός σύντομων προθεσμιών, την ομοιόμορφη εφαρμογή της ενωσιακής νομοθεσίας στον εν λόγω τομέα. Για λόγους ασφάλειας δικαίου πρέπει να διευκρινιστεί ότι όλες οι αποφάσεις που εκδίδονται πριν από την έναρξη ισχύος της παρούσας οδηγίας σχετικά με τη δυνατότητα εφαρμογής των αντίστοιχων διατάξεων που περιλαμβάνονται στο άρθρο 30 της οδηγίας 2004/[ ]17/ΕΚ εξακολουθούν να ισχύουν /12 ΔΙ, ΘΛ/θμ 18

19 (23) Η άμεση έκθεση στον ανταγωνισμό πρέπει να αξιολογείται με βάση αντικειμενικά κριτήρια, λαμβάνοντας υπόψη τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του οικείου τομέα ή των οικείων τμημάτων του. Η εν λόγω αξιολόγηση περιορίζεται ωστόσο από τις ισχύουσες μικρές προθεσμίες και από το γεγονός ότι πρέπει να βασίζεται στις πληροφορίες που είναι διαθέσιμες στην Επιτροπή είτε από ήδη διαθέσιμες πηγές είτε από τις πληροφορίες που προκύπτουν στο πλαίσιο της εφαρμογής του άρθρου 28 οι οποίες δεν μπορούν να συμπληρωθούν από πιο χρονοβόρες μεθόδους, συμπεριλαμβανομένων ειδικότερα των δημόσιων ερωτήσεων που απευθύνονται στους εμπλεκόμενους οικονομικούς φορείς. Συνεπώς, η αξιολόγηση της άμεσης έκθεσης στον ανταγωνισμό που μπορεί να διενεργηθεί στο πλαίσιο της παρούσας οδηγίας πραγματοποιείται με την επιφύλαξη της πλήρους εφαρμογής της νομοθεσίας περί ανταγωνισμού. (23α) Η αξιολόγηση του κατά πόσον ένας συγκεκριμένος τομέας ή τμήματά του εκτίθενται άμεσα στον ανταγωνισμό πρέπει να πραγματοποιείται σε ό,τι αφορά τον συγκεκριμένο τομέα στον οποίο λαμβάνει χώρα η δραστηριότητα ή τα οικεία τμήματά της από τους σχετικούς οικονομικούς φορείς, η λεγόμενη αντίστοιχη γεωγραφική αγορά. Καθώς η έννοια αυτή έχει κρίσιμη σημασία για την αξιολόγηση, πρέπει να οριστεί καταλλήλως βάσει των υπαρχουσών εννοιών στο ενωσιακό δίκαιο. Πρέπει επίσης να διευκρινιστεί ότι η αντίστοιχη γεωγραφική αγορά ενδεχομένως να μη συμπίπτει με την επικράτεια του σχετικού κράτους μέλους συνεπώς οι αποφάσεις που αφορούν την εφαρμοσιμότητα της εξαίρεσης πιθανόν να περιορίζονται σε τμήματα της επικράτειας του σχετικού κράτους μέλους. (24) Η εφαρμογή και η τήρηση κατάλληλης ενωσιακής νομοθεσίας για το άνοιγμα ενός δεδομένου τομέα ή μέρους αυτού θεωρείται ότι παρέχει επαρκείς λόγους για να υποτεθεί ότι υφίσταται ελεύθερη πρόσβαση στην εν λόγω αγορά. Τέτοιου είδους κατάλληλη νομοθεσία πρέπει να προσδιορίζεται σε παράρτημα με δυνατότητα επικαιροποίησης από την Επιτροπή /12 ΔΙ, ΘΛ/θμ 19

20 (24α) Όταν η ελεύθερη πρόσβαση σε μια συγκεκριμένη αγορά δεν θεωρείται δεδομένη βάσει της εφαρμογής της κατάλληλης ενωσιακής νομοθεσίας, πρέπει να καταδεικνύεται ότι η εν λόγω πρόσβαση είναι ελεύθερη, εκ του νόμου και εκ των πραγμάτων. Όταν κράτος μέλος επεκτείνει την εφαρμογή μιας νομικής πράξης της Ένωσης που ανοίγει συγκεκριμένο τομέα στον ανταγωνισμό σε καταστάσεις που δεν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της εν λόγω νομικής πράξης, για παράδειγμα με την εφαρμογή της οδηγίας 94/22/ΕΚ στον τομέα του άνθρακα ή της οδηγίας 91/440/ΕΟΚ του Συμβουλίου, της 29ης Ιουλίου 1991, για την ανάπτυξη των κοινοτικών σιδηροδρόμων στις επιβατικές υπηρεσίες σε εθνικό επίπεδο, το γεγονός αυτό πρέπει να λαμβάνεται υπόψη όταν αξιολογείται κατά πόσον η πρόσβαση στον σχετικό τομέα είναι ελεύθερη, εκ του νόμου και εκ των πραγμάτων. (24β) Οι ανεξάρτητες εθνικές αρχές, όπως οι τομεακές ρυθμιστικές αρχές ή οι αρχές ανταγωνισμού, συνήθως διαθέτουν εξειδικευμένη τεχνογνωσία, πληροφορίες και γνώσεις που θα μπορούσαν να φανούν χρήσιμες όταν αξιολογείται κατά πόσον μια συγκεκριμένη δραστηριότητα ή τμήματά της είναι άμεσα εκτεθειμένη στον ανταγωνισμό σε αγορές στις οποίες δεν περιορίζεται η πρόσβαση. Τα αιτήματα εξαίρεσης πρέπει συνεπώς, κατά περίπτωση, να ενσωματώνουν ή να συνοδεύονται από πρόσφατη θέση όσον αφορά την κατάσταση από πλευράς ανταγωνισμού στον σχετικό τομέα, ληφθείσα από ανεξάρτητη εθνική αρχή που έχει αρμοδιότητα σε σχέση με την οικεία δραστηριότητα. Εφόσον δεν υπάρχει αιτιολογημένη και τεκμηριωμένη θέση ληφθείσα από ανεξάρτητη εθνική αρχή που έχει αρμοδιότητα σε σχέση με την οικεία δραστηριότητα, πρέπει να αφιερώνεται περισσότερος χρόνος στην αξιολόγηση ενός αιτήματος εξαίρεσης. Συνεπώς ο χρόνος που διαθέτει η Επιτροπή για την αξιολόγηση τέτοιων αιτημάτων πρέπει να προσαρμοστεί αναλόγως. (24γ) Η Επιτροπή πρέπει πάντοτε να είναι υποχρεωμένη να εξετάσει τα αιτήματα, που συμμορφώνονται με τους λεπτομερείς κανόνες για την εφαρμογή των διαδικασιών με βάση τις οποίες προσδιορίζεται κατά πόσον μια συγκεκριμένη δραστηριότητα ή τμήματά της είναι άμεσα εκτεθειμένη στον ανταγωνισμό σε αγορές στις οποίες δεν περιορίζεται η πρόσβαση. Πρέπει ωστόσο να διευκρινιστεί επίσης ότι, ενδεχομένως, λόγω της πολυπλοκότητας τέτοιων αιτημάτων ίσως να μην είναι πάντα δυνατό να εξασφαλιστεί η έγκριση, εντός των ισχυουσών προθεσμιών, εκτελεστικών πράξεων που να προσδιορίζουν κατά πόσον μια δραστηριότητα ή τμήματά της εκτίθενται άμεσα στον ανταγωνισμό σε αγορές στις οποίες δεν περιορίζεται η πρόσβαση /12 ΔΙ, ΘΛ/θμ 20

21 (24δ) Είναι αναγκαίο να διευκρινιστεί ότι η Επιτροπή πρέπει να έχει τη δυνατότητα να ζητήσει από τα κράτη μέλη ή τους αναθέτοντες φορείς να παράσχουν ή να συμπληρώσουν ή να αποσαφηνίσουν πληροφορίες. Η Επιτροπή οφείλει να καθορίσει κατάλληλα χρονικά όρια γι' αυτό, λαμβάνοντας επίσης δεόντως υπόψη την ανάγκη να τηρηθούν οι προθεσμίες για την έκδοση της εκτελεστικής πράξης εκ μέρους της Επιτροπής, καθώς και παράγοντες όπως την πολυπλοκότητα των πληροφοριών που ζητούνται και κατά πόσον οι πληροφορίες είναι εύκολα προσβάσιμες. (24ε) Η απασχόληση και η εργασία συμβάλλουν στην κοινωνική ένταξη και αποτελούν βασικά στοιχεία για τη διασφάλιση ίσων ευκαιριών για όλους. Στο πλαίσιο αυτό τα προστατευόμενα εργαστήρια μπορούν να παίξουν σημαντικό ρόλο. Το ίδιο ισχύει και για άλλες κοινωνικές επιχειρήσεις, κύριος σκοπός των οποίων είναι να στηρίζουν την κοινωνική και επαγγελματική ένταξη ή επανένταξη ατόμων με αναπηρίες και μειονεκτούντων ατόμων όπως οι άνεργοι, τα μέλη μειονεκτουσών μειονοτήτων ή άλλες κοινωνικά περιθωριοποιημένες ομάδες, καθώς και για οργανώσεις υπό τη διεύθυνση των εργαζομένων που έχουν ως στόχο την ένταξη πρώην εργαζομένων του δημοσίου στον ιδιωτικό τομέα. Ωστόσο, τα εν λόγω εργαστήρια ή επιχειρήσεις ενδέχεται να μην είναι σε θέση να αναλαμβάνουν συμβάσεις υπό κανονικές συνθήκες ανταγωνισμού. Συνεπώς, είναι ενδεδειγμένο να προβλεφθεί ότι τα κράτη μέλη θα έχουν τη δυνατότητα να παραχωρούν κατ' αποκλειστικότητα στα εν λόγω εργαστήρια ή επιχειρήσεις το δικαίωμα συμμετοχής σε διαδικασίες ανάθεσης δημόσιων συμβάσεων ή παρτίδων τους ή να αναθέτουν κατ' αποκλειστικότητα την εκτέλεση συμβάσεων στο πλαίσιο προγραμμάτων προστατευόμενης απασχόλησης. (25) Η έρευνα και η καινοτομία, συμπεριλαμβανομένης της οικολογικής και της κοινωνικής καινοτομίας, συγκαταλέγονται στους βασικούς μοχλούς της μελλοντικής ανάπτυξης και έχουν τοποθετηθεί στο επίκεντρο της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» για έξυπνη, αειφόρο και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη. Οι αναθέτοντες φορείς πρέπει να κάνουν τη βέλτιστη στρατηγική χρήση των δημόσιων προμηθειών για την ενθάρρυνση της καινοτομίας. Η αγορά καινοτόμων προϊόντων, έργων και υπηρεσιών διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη βελτίωση της αποδοτικότητας και της ποιότητας των δημόσιων υπηρεσιών, αντιμετωπίζοντας παράλληλα σημαντικές κοινωνικές προκλήσεις. Συνεισφέρει στην εξασφάλιση της πλέον συμφέρουσας από οικονομική άποψη προσφοράς, καθώς και σε ευρύτερα οικονομικά, περιβαλλοντικά και κοινωνικά οφέλη από την άποψη της δημιουργίας νέων ιδεών, της μετατροπής τους σε καινοτόμα προϊόντα και υπηρεσίες και κατά συνέπεια της προώθησης αειφόρου οικονομικής ανάπτυξης /12 ΔΙ, ΘΛ/θμ 21

22 Υπενθυμίζεται ότι μια σειρά μοντέλων για τις δημόσιες προμήθειες περιγράφηκε στην ανακοίνωση της Επιτροπής της 14ης Δεκεμβρίου 2007 με θέμα τις προεμπορικές δημόσιες προμήθειες 17, τα οποία αφορούν τις δημόσιες προμήθειες για τις υπηρεσίες έρευνας και ανάπτυξης που δεν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της παρούσας οδηγίας. Τα μοντέλα αυτά θα συνεχίσουν να είναι διαθέσιμα, αλλά η παρούσα οδηγία πρέπει επίσης να συμβάλει στη διευκόλυνση των δημόσιων προμηθειών στον τομέα της καινοτομίας και να βοηθήσει τα κράτη μέλη να επιτύχουν τους στόχους της «Ένωσης καινοτομίας». (25α) Λόγω της σημασίας της καινοτομίας, οι αναθέτοντες φορείς πρέπει να ενθαρρύνονται να επιτρέπουν εναλλακτικές προσφορές όσο το δυνατόν συχνότερα η προσοχή τους συνεπώς πρέπει να στραφεί στην ανάγκη να οριστούν οι ελάχιστες απαιτήσεις τις οποίες πρέπει να πληρούν οι εναλλακτικές προσφορές προτού αναφέρουν ότι υπάρχει η δυνατότητα υποβολής εναλλακτικών προσφορών. 17 COM(2007) 799 final: Ανακοίνωση της Επιτροπής στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών Προεμπορικές δημόσιες συμβάσεις: προώθηση της καινοτομίας για την εξασφάλιση βιώσιμων και ποιοτικών δημόσιων υπηρεσιών στην Ευρώπη /12 ΔΙ, ΘΛ/θμ 22

23 (25β) Όταν η ανάγκη να αναπτυχθεί ένα καινοτόμο προϊόν ή μια καινοτόμος υπηρεσία ή καινοτόμα έργα και η επακόλουθη αγορά των αγαθών, υπηρεσιών ή έργων που προκύπτουν δεν μπορεί να καλυφθεί από τις λύσεις που είναι ήδη διαθέσιμες στην αγορά, οι αναθέτοντες φορείς πρέπει να έχουν πρόσβαση σε ειδική διαδικασία προμηθειών σε ό,τι αφορά συμβάσεις που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της παρούσας οδηγίας. Η ειδική διαδικασία πρέπει να επιτρέπει στους αναθέτοντες φορείς να δημιουργούν μακροπρόθεσμη σύμπραξη καινοτομίας για την ανάπτυξη και την επακόλουθη αγορά νέων, καινοτόμων προϊόντων, υπηρεσιών ή έργων, εφόσον τα εν λόγω προϊόντα, υπηρεσίες ή έργα μπορούν να παραδοθούν στα συμφωνηθέντα επίπεδα επιδόσεων και με το συμφωνηθέν κόστος χωρίς να χρειάζεται ξεχωριστή διαδικασία προμηθειών για την αγορά. Η σύμπραξη καινοτομίας πρέπει να βασίζεται στους διαδικαστικούς κανόνες που ισχύουν για τις διαδικασίες με διαπραγμάτευση με προηγούμενη προκήρυξη διαγωνισμού και οι συμβάσεις πρέπει να ανατίθενται με αποκλειστικό κριτήριο την πλέον συμφέρουσα από οικονομική άποψη προσφορά, το οποίο είναι το πιο κατάλληλο για τη σύγκριση προσφορών για καινοτόμες λύσεις. Σε ό,τι αφορά είτε πολύ μεγάλα έργα είτε μικρότερα καινοτόμα έργα, η σύμπραξη καινοτομίας πρέπει να είναι δομημένη κατά τρόπο ώστε να μπορεί να παρέχει την απαραίτητη ζήτηση της αγοράς, παρέχοντας κίνητρα για την ανάπτυξη μιας καινοτόμου λύσης χωρίς μονοπωλιακό έλεγχο της αγοράς. Οι αναθέτοντες φορείς οφείλουν συνεπώς να μην χρησιμοποιούν τις συμπράξεις καινοτομίας κατά τρόπο που να εμποδίζει, να περιορίζει ή να στρεβλώνει τον ανταγωνισμό σε ορισμένες περιπτώσεις, η δημιουργία συμπράξεων καινοτομίας με πολλούς εταίρους μπορεί να συμβάλει στην αποφυγή τέτοιων φαινομένων. (25γ) Σύμφωνα με την κτηθείσα πείρα ο ανταγωνιστικός διάλογος, που προβλέπεται βάσει της οδηγίας 2004/18/ΕΚ, φάνηκε χρήσιμος σε περιπτώσεις όπου οι αναθέτοντες φορείς δεν καταφέρνουν να προσδιορίσουν τα μέσα κάλυψης των αναγκών τους ή αξιολόγησης όσων μπορεί να προσφέρει η αγορά σε ό,τι αφορά τεχνικές, οικονομικές ή νομικές λύσεις. Η κατάσταση αυτή μπορεί ιδίως να παρουσιαστεί όσον αφορά καινοτόμα έργα, την εκτέλεση σημαντικών έργων υποδομής ολοκληρωμένων μεταφορών, την υλοποίηση μεγάλων δικτύων πληροφορικής ή έργων που απαιτούν περίπλοκη και διαρθρωμένη χρηματοδότηση. Πρέπει συνεπώς να επιτραπεί στα κράτη μέλη να θέτουν το εργαλείο αυτό στη διάθεση των αναθετόντων φορέων /12 ΔΙ, ΘΛ/θμ 23

24 (26) Λόγω των επιζήμιων επιπτώσεων για τον ανταγωνισμό, οι διαδικασίες με διαπραγμάτευση χωρίς προκήρυξη διαγωνισμού πρέπει να χρησιμοποιούνται μόνο σε άκρως εξαιρετικές περιστάσεις. Η εξαίρεση αυτή πρέπει να περιορίζεται σε περιπτώσεις που είτε η δημοσίευση είναι αδύνατη, για λόγους εξαιρετικά επείγουσας ανάγκης λόγω γεγονότων που δεν μπορεί να προβλέψει ο αναθέτων φορέας ή δεν οφείλονται σε αυτόν, είτε είναι σαφές εξαρχής ότι η δημοσίευση δεν θα οδηγήσει σε μεγαλύτερο ανταγωνισμό ή καλύτερα αποτελέσματα των δημόσιων προμηθειών, μεταξύ άλλων επειδή υπάρχει αντικειμενικά μόνο ένας οικονομικός φορέας που μπορεί να εκτελέσει τη σύμβαση. Η εν λόγω περίπτωση αφορά έργα τέχνης, όπου η ταυτότητα του καλλιτέχνη καθορίζει ουσιαστικά τον μοναδικό χαρακτήρα και την αξία του έργου τέχνης. Η αποκλειστικότητα μπορεί επίσης να οφείλεται σε άλλους λόγους, αλλά μόνον οι καταστάσεις αντικειμενικής αποκλειστικότητας μπορούν να δικαιολογήσουν τη χρήση της διαδικασίας με διαπραγμάτευση χωρίς προκήρυξη διαγωνισμού, εφόσον η κατάσταση της αποκλειστικότητας δεν δημιουργήθηκε από τον ίδιο τον αναθέτοντα φορέα με στόχο τη μελλοντική διαδικασία προμηθειών. Οι αναθέτοντες φορείς που βασίζονται στην εξαίρεση αυτή πρέπει να εξηγήσουν για ποιον λόγο δεν υπάρχουν λογικές εναλλακτικές λύσεις ή υποκατάστατα, όπως η χρήση εναλλακτικών διαύλων διανομής μεταξύ άλλων εκτός του κράτους μέλους του αναθέτοντος φορέα ή η εξέταση συγκρίσιμων από λειτουργικής άποψης έργων, αγαθών και υπηρεσιών. Όταν η κατάσταση της αποκλειστικότητας οφείλεται σε τεχνικούς λόγους, οι λόγοι αυτοί πρέπει να προσδιορίζονται επακριβώς και να εξηγούνται ξεχωριστά για κάθε περίπτωση. Θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν, επί παραδείγματι, το γεγονός ότι είναι σχεδόν αδύνατον από τεχνικής άποψης για έναν άλλο οικονομικό φορέα να επιτύχει την απαιτούμενη απόδοση ή την αναγκαιότητα χρήσης ειδικής τεχνογνωσίας, εργαλείων ή μέσων που διαθέτει μόνον ένας οικονομικός φορέας. Οι τεχνικοί λόγοι μπορεί επίσης να προέρχονται από συγκεκριμένες απαιτήσεις περί διαλειτουργικότητας οι οποίες πρέπει να τηρηθούν προκειμένου να εξασφαλιστεί η λειτουργία των έργων, των αγαθών ή των υπηρεσιών που αποτελούν αντικείμενο της σύμβασης /12 ΔΙ, ΘΛ/θμ 24

25 Τέλος η διαδικασία προμηθειών δεν είναι αποδοτική όταν τα αγαθά αγοράζονται απευθείας από χρηματιστήριο εμπορευμάτων, συμπεριλαμβανομένων των χώρων συναλλαγών για εμπορεύματα όπως γεωργικά προϊόντα, πρώτες ύλες και χρηματιστήρια ενέργειας, όπου η ρυθμιζόμενη και εποπτευόμενη πολυμερής εμπορική δομή εγγυάται με φυσικό τρόπο τις τιμές της αγοράς. (27) Τα ηλεκτρονικά μέσα ανταλλαγής πληροφοριών και επικοινωνίας μπορούν να απλοποιήσουν σημαντικά τη δημοσίευση συμβάσεων και να ενισχύσουν την αποτελεσματικότητα και τη διαφάνεια των διαδικασιών δημόσιων προμηθειών. Πρέπει να αποτελέσουν τα τυποποιημένα μέσα ανταλλαγής πληροφοριών και επικοινωνίας σε διαδικασίες προμηθειών, καθώς βελτιώνουν σε μεγάλο βαθμό τις δυνατότητες οικονομικών φορέων να συμμετέχουν στις διαδικασίες αυτές σε ολόκληρη την εσωτερική αγορά. Για τον λόγο αυτό η διαβίβαση προκηρύξεων σε ηλεκτρονική μορφή, η ηλεκτρονική διάθεση των εγγράφων σχετικά με την προμήθεια και ύστερα από μια μεταβατική περίοδο τριάντα μηνών η πλήρως ηλεκτρονική επικοινωνία, δηλαδή η επικοινωνία με ηλεκτρονικά μέσα σε όλα τα στάδια της διαδικασίας, συμπεριλαμβανομένης της διαβίβασης των αιτήσεων συμμετοχής και ιδίως της διαβίβασης των προσφορών (ηλεκτρονική υποβολή) πρέπει να καταστούν υποχρεωτικές. Τα κράτη μέλη και οι αναθέτοντες φορείς πρέπει να είναι ελεύθεροι να προχωρήσουν περαιτέρω αν το επιθυμούν. Πρέπει επίσης να διευκρινιστεί ότι η υποχρεωτική χρήση ηλεκτρονικών μέσων επικοινωνίας σύμφωνα με την παρούσα οδηγία δεν πρέπει, παρόλ' αυτά, να υποχρεώνει τους αναθέτοντες φορείς να επεξεργάζονται ηλεκτρονικά τις προσφορές ούτε να καθιστά υποχρεωτική την ηλεκτρονική αξιολόγηση ή την αυτόματη επεξεργασία. Επιπλέον, βάσει της παρούσας οδηγίας, κανένα μέρος της διαδικασίας δημόσιων προμηθειών μετά την ανάθεση της σύμβασης δεν πρέπει να καλύπτεται από την υποχρέωση να χρησιμοποιηθούν ηλεκτρονικά μέσα επικοινωνίας ή ηλεκτρονική επικοινωνία στο εσωτερικό του αναθέτοντος φορέα /12 ΔΙ, ΘΛ/θμ 25