ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Β ΛΥΚΕΙΟΥ. «Οι φιλίες είναι δύσκολες γιαγιά»

Transcript

1 ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Β ΛΥΚΕΙΟΥ Α. ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ «Οι φιλίες είναι δύσκολες γιαγιά» «Οι φιλίες είναι δύσκολες, γιαγιά, κι αν είσαι σε τάξη που χρειάζεσαι ώρες μελέτη, φροντιστήρια και λοιπά, και δεν είσαι φίλος από μικρός, ε, τότε είναι αδύνατες...» Δεν ήθελα. Δεν ήθελα να της πω ότι προσπάθησα άπειρες φορές ν αποκτήσω μια φίλη, να βρεθώ κοντύτερα με μια κοπέλα, τη Φοίβη ή τη Ρούλα ή τη Μαρία, που μάλιστα παίζει και ακορντεόν στις εκδρομές, ή το Χαράλαμπο που του αρέσει το διάβασμα και συχνά τον συναντώ στη βιβλιοθήκη, αλλά δεν το κατόρθωσα. Ήταν αρνητικοί απέναντί μου, σχεδόν όλοι τους, ή, το λιγότερο, επιφυλακτικοί, κι εγώ μαζευόμουν μ αυτό το φέρσιμο, κλεινόμουν. Καταλάβαινα ότι κάθε απόπειρα θα ήταν καταδικασμένη κι ας ανταλλάσσαμε τον τελευταίο καιρό, αραιά και πού, καμία λέξη, περισσότερο για τα μαθήματα, μπα, μάταιος κόπος, που μου άφηνε και μια πίκρα στον ουρανίσκο, πίκρα που περίσσευε όταν τους άκουγα να μιλούν για τα προγράμματα της τηλεόρασης, που εμείς δεν είχαμε κι επομένως δεν ήμουν ενημερωμένη, κι ούτε και για τα μουσικά συγκροτήματα είχα ιδέα, μήτε για τους ηθοποιούς, ε, τι να σου κάνουν, θα φοβόνταν κιόλας πως θα μιλούσα συνέχεια για τον Πούσκιν 1 ή για τον Νικολάι Γκόγκολ 2. Στο κάτω κάτω μια ανθρώπινη σχέση πόσο μάλλον μια φιλία, πρέπει να την επιθυμούν κι οι δυο πλευρές. Δεν τα είπα αυτά στη γιαγιά, δεν ήθελα να την πικράνω. Και η γιαγιά: «Αμαρτία, παιδάκι μου, αμαρτία να παραμερίζεται η καρδιά μπροστά στο διάβασμα. Γίνεται χωρίς καρδιά πρόοδος; Όχι. Μαραγκιάζει ο άνθρωπος. Ή ξεσπάει αλλού. Γι αυτό πρόσεχε. Ό,τι δεν έδωσες τόσο καιρό κι ό,τι δεν έλαβες, μην ξεθαρρέψεις και τ ακουμπήσεις όλα πάνω σ έναν άνθρωπο. Ένα παιδί. Τουλάχιστο ας μη βιαστείς...». «Αλλά, γιαγιά, μου φαίνεται βιάστηκα λιγάκι. Είναι που όλα ήρθαν τόσο ξαφνικά. Και που ήταν τόσο φιλικός, τόσο ευγενικός. Από την πρώτη στιγμή. Με όλους μας. Και δεν ξέρω για τους δικούς του, μα ο Σωτήρης είναι άλλος άνθρωπος...»

2 «Ναι, δε λέω, άνθρωπος με καρδιά. Έτσι δείχνει. Καλή πάστα. Όμως η οικογένειά του... Με τις ιδέες τους. Με την περιουσία τους. Ξέρεις, θα το πάρουν ανάποδα». Ελένη Σαραντίτη, από το βιβλίο της «ΚΑΠΟΤΕ Ο ΚΥΝΗΓΟΣ», εκδ. ΠΑΤΑΚΗ 1. Πούσκιν: Ρώσος λογοτέχνης 2. Γκόγκολ: Ουκρανός θεατρικός συγγραφέας 1 η Δραστηριότητα α. Ποια είναι τα βασικά πρόσωπα του αφηγήματος και ποιο το δευτερεύον; Μονάδες 3 β. Να εντοπίσετε ένα σημείο του αφηγήματος στο οποίο δηλώνονται τα συναισθήματα της αφηγήτριας. Μονάδες 2 2 η Δραστηριότητα α. Η πεζογράφος χρησιμοποιεί τον ευθύ και πλάγιο λόγο. Να δώσετε ένα παράδειγμα για τον ευθύ και ένα παράδειγμα για τον πλάγιο λόγο. Γιατί η πεζογράφος χρησιμοποιεί τον ευθύ λόγο στο αφήγημα; Μονάδες 5 3 η Δραστηριότητα α. Λαμβάνοντας υπόψη σας τα χαρακτηριστικά του ημερολογίου σε μορφή και ύφος να καταγράψετε σε λέξεις τα βιώματα, τις σκέψεις και τα συναισθήματα της ηρωίδας από μία μέρα στο σχολείο. Μονάδες 15

3 ΜΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ Οι παλαιές και οι νέες μορφές διακρίσεων και μισαλλοδοξίας εξακολουθούν να διαιρούν τις κοινωνίες σε όλο τον κόσμο. Το αίσθημα της ξενοφοβίας βρίσκεται σε άνοδο και συχνά γίνεται αντικείμενο εκμετάλλευσης για δημαγωγικούς ή σκοτεινούς πολιτικούς σκοπούς. Μέρα με τη μέρα η διαβρωτική επίδραση της ξενοφοβίας υπονομεύει τα δικαιώματα των αμέτρητων θυμάτων. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο στη φετινή Ημέρα των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (10 Δεκεμβρίου 2009), τα Ηνωμένα Εθνη ζήτησαν από όλο τον κόσμο να αγκαλιάσει τη διαφορετικότητα και να δώσει τέλος στις διακρίσεις. Οι διακρίσεις μπορούν να λάβουν πολλές μορφές, κρυφές ή ολοφάνερες, δημόσιες ή ιδιωτικές. Μπορεί να πάρουν τη μορφή του θεσμοθετημένου ρατσισμού ή της εθνοτικής διαμάχης και να εκδηλώνονται με επεισόδια μισαλλοδοξίας και απόρριψης πέρα από κάθε έλεγχο. Θύματα των διακρίσεων είναι τα άτομα ή οι ομάδες ατόμων που θεωρούνται διαφορετικοί, λόγω της φυλής, του χρώματος, του φύλου, της γλώσσας, της θρησκείας, των πολιτικών ή άλλων πεποιθήσεων, της εθνικής ή κοινωνικής προέλευσης, της περιουσιακής κατάστασης, του τόπου γέννησης, της αναπηρίας ή του σεξουαλικού τους προσανατολισμού. Οι διακρίσεις έχουν πολλά επίπεδα. Τον μεγαλύτερο αποκλεισμό και τη μεγαλύτερη περιστολή των δικαιωμάτων τους αντιμετωπίζουν τα περιθωριοποιημένα άτομα όταν επιχειρούν να αποκτήσουν πρόσβαση στη στέγαση, την τροφή, την ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και την εκπαίδευση. Τα άτομα με αναπηρία αποτελούν τη μεγαλύτερη και πιο μειονεκτούσα μειονότητα του κόσμου. Για παράδειγμα, το 98% των παιδιών με αναπηρίες στις αναπτυσσόμενες χώρες δεν πηγαίνει στο σχολείο. Οι αυτόχθονες πληθυσμοί αντιπροσωπεύουν το 5% του συνολικού παγκόσμιου πληθυσμού, αλλά και το 15% των φτωχότερων μελών του. Οι γυναίκες εργάζονται τα δύο τρίτα των ωρών εργασίας και παράγουν τη μισή ποσότητα των τροφίμων παγκοσμίως. Ωστόσο, λόγω των διακρίσεων και των στερεοτύπων σχετικά με τον ρόλο των φύλων, κερδίζουν μόνο το 10% του παγκόσμιου εισοδήματος ενώ κατέχουν λιγότερο από το 1% των ιδιοκτησιών σε παγκόσμιο επίπεδο. Η Ιστορία έχει αποδείξει επανειλημμένως ότι όταν οι διακρίσεις, η ανισότητα και η μισαλλοδοξία αποκτήσουν ρίζες, μπορούν να καταστρέψουν τα ίδια τα θεμέλια

4 των κοινωνιών, να περάσουν τα σύνορα και να δηλητηριάσουν τις σχέσεις μεταξύ των εθνών. Η Ιστορία έχει επίσης επιβεβαιώσει ότι αυτού του είδους οι αποτρόπαιες πρακτικές δεν έχουν καμία απολύτως θετική πλευρά. Οι διακρίσεις υπονομεύουν την κοινωνική και οικονομική συνοχή της κοινωνίας. Απομυζούν τους πόρους της. Σπαταλούν τα ταλέντα της. Περιθωριοποιούν τα παραγωγικά άτομα και καταπιέζουν τη δημιουργικότητά τους. Οφείλουμε να καταπολεμήσουμε τη μισαλλοδοξία και τα στενά συμφέροντα που γεννούν τις διακρίσεις. Το πράττουμε ήδη. Το όραμα των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η απόλυτη αποφασιστικότητα και η ενέργειά τους έχουν αποδώσει καρπούς. Είναι αδιαμφισβήτητο ότι έχουμε επιτύχει αξιοσημείωτη πρόοδο, αλλά δεν θα πρέπει να σταματήσουμε εδώ. Οι διακρίσεις δεν εξαφανίζονται μόνες τους. Πρέπει να τις καταπολεμούμε εκεί που εμφανίζονται. Πρέπει να προχωρήσουμε μπροστά και να προχωρήσουμε γρήγορα. Δεν πρέπει να παραβλέπουμε επίσης το γεγονός ότι η προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων μάς κάνει όλους πλουσιότερους. Αντίθετα, η υποβίβαση της ανθρώπινης αξιοπρέπειας έχει συνέπειες για όλους μας. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τις σημερινές πολυεθνικές και πολυπολιτισμικές κοινωνίες μας. Είναι επίσης εξαιρετικά επείγον να καταπολεμήσουμε τις διακρίσεις σε περιόδους κρίσης, όπως στην τρέχουσα οικονομική ύφεση, η οποία έχει δυσανάλογες επιπτώσεις για τους περισσότερο ευάλωτους και τις ήδη περιθωριοποιημένες ομάδες της κοινωνίας. Ο ανταγωνισμός για τους λιγοστούς πλέον πόρους εκθέτει τις μειονότητες σε υπόνοιες και επιθέσεις. Στις 10 Δεκεμβρίου 1948, η Οικουμενική Διακήρυξη των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων διακήρυττε κατηγορηματικά ότι όλοι οι άνθρωποι γεννιούνται ελεύθεροι και ίσοι στην αξιοπρέπεια και τα δικαιώματα. Περισσότερα από εξήντα χρόνια αργότερα, τα λόγια αυτά ηχούν με αμείωτη ένταση. Ας κάνουμε τις αρχές της Οικουμενικής Διακήρυξης πραγματικότητα παντού. Η παγκόσμια ανεκτικότητα και ο σεβασμός της διαφορετικότητας ας είναι ο μεγάλος μας στόχος. Κείµενο της Navi Pillay (Ύπατη Αρµοστής των Η.Ε. για τα Ανθρώπινα ικαιώµατα) δημοσιευμένο στον Τύπο.

5 Ερωτήσεις Α. Να γράψετε την περίληψη του αποσπάσματος «Οι παλαιές και οι νέες έχουν αποδώσει καρπούς.» σε λέξεις. Μονάδες 20 Β1. Να επαληθεύσετε ή να διαψεύσετε, σύμφωνα με το κείμενο, τις παρακάτω διαπιστώσεις, γράφοντας δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί σε κάθε πρόταση τη λέξη Σωστό, αν η πρόταση είναι σωστή, ή τη λέξη Λάθος, αν η πρόταση είναι λανθασμένη και να δικαιολογήσετε την κάθε απάντηση με αναφορά στο κείμενο: α. Η ξενοφοβία σήμερα βρίσκεται σε ύφεση. β. Η διαφορετικότητα κάθε είδους μπορεί να προκαλέσει τη διάκριση εναντίον του φορέα της. γ. Οι διακρίσεις σε βάρος ομάδων υποσκάπτουν την κοινωνική συνοχή. δ. Η οικονομική κρίση πλήττει κυρίως τις περιθωριοποιημένες κοινωνικές ομάδες. ε. Οι σύγχρονες πολυπολιτισμικές κοινωνίες υποβιβάζουν την ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Μονάδες 5 Β2. α) Ποια είναι τα δομικά μέρη της τρίτης παραγράφου («Οι διακρίσεις σεξουαλικού προσανατολισμού»); β) Να εντοπίσετε έναν τρόπο ανάπτυξης της ίδιας παραγράφου και να αιτιολογήσετε την απάντησή σας με αναφορά στο κείμενο. Μονάδες 6

6 Β3. Να εντοπίσετε εκφράσεις με τις οποίες προσδίδεται προτρεπτικός χαρακτήρας στον επίλογο του κειμένου και να ερμηνεύσετε την επιλογή αυτή της συγγραφέως. Μονάδες 4 ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΛΟΓΟΥ «Η παγκόσμια ανεκτικότητα και ο σεβασμός της διαφορετικότητας ας είναι ο μεγάλος μας στόχος». Με αφετηρία αυτή την πρόταση να συντάξετε ένα κείμενο λέξεων, το οποίο θα διαβάσετε στην τάξη με σκοπό να καταδείξετε τους λόγους απόρριψης της διαφορετικότητας στη σύγχρονη εποχή και να προτείνετε τρόπους με τους οποίους μπορεί να εκλείψει ο ρατσισμός. Μονάδες 40 ΚΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ!!! Επιμέλεια θεμάτων: Βάγια Ελένη