Πώς λειτουργεί το μάτι

Μέγεθος: px
Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Πώς λειτουργεί το μάτι"

Transcript

1 TM ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ Πώς λειτουργεί το μάτι Κατανόηση της λειτουργίας του ματιού Όταν μαθαίνουμε για την εκφύλιση της ωχράς κηλίδας, έχει σημασία να καταλάβουμε πώς λειτουργεί το υγιές μάτι. Το οπτικό μας σύστημα αποτελείται από δύο βασικά τμήματα το μάτι και τον εγκέφαλο. Ως προς τη λειτουργία του, το μάτι μοιάζει πάρα πολύ με τη φωτογραφική μηχανή. Το μπροστινό μέρος του ματιού, που περιλαμβάνει τον κερατοειδή χιτώνα, την ίριδα, την κόρη και το φακό, εστιάζει την εικόνα επάνω στον αμφιβληστροειδή χιτώνα που καλύπτει εσωτερικά το μάτι. Ο αμφιβληστροειδής είναι ευαίσθητος στο φως και λειτουργεί όπως το φιλμ σε μια κινηματογραφική μηχανή. Καταγράφει εικόνες και τις στέλνει μέσω του οπτικού νεύρου στον εγκέφαλο, όπου γίνεται η ερμηνεία τους. Αμφιβληστροειδής χιτώνας Οπτικό νεύρο Το μάτι σας λειτουργεί όπως μια φωτογραφική μηχανή Υαλώδες σώμα Ίριδα Κερατοειδής χιτώνας Φακός Κερατοειδής χιτώνας Ο κερατοειδής χιτώνας είναι το διαφανές παράθυρο στο μπροστινό μέρος του ματιού και εμποδίζει την είσοδο μικροβίων και σκόνης στο μάτι. Επίσης ελέγχει και εστιάζει το φως επάνω στο φακό. Ίριδα Η ίριδα είναι το χρωματιστό τμήμα στο μπροστινό μέρος του ματιού. Η μαύρη κόρη στο κέντρο λειτουργεί σαν το διάφραγμα μιας φωτογραφικής μηχανής και ρυθμίζει την ποσότητα του φωτός που μπαίνει μέσα στο μάτι. Φακός Αμέσως πίσω από την κόρη βρίσκεται ο φακός. Ο φακός εστιάζει την εικόνα επάνω στον αμφιβληστροειδή. Αμφιβληστροειδής χιτώνας Ο αμφιβληστροειδής καλύπτει εσωτερικά το μάτι. Είναι σαν το φιλμ σε μια φωτογραφική μηχανή. Αυτός ο φωτοευαίσθητος ιστός καταγράφει την εικόνα. Είναι ένα περίπλοκο στρώμα το οποίο περιέχει εκατομμύρια φωτοευαίσθητα κύτταρα (φωτοϋποδοχείς) που ονομάζονται ραβδία και κωνία. Οπτικό νεύρο Η αποστολή της καταγεγραμμένης εικόνας στον εγκέφαλο γίνεται μέσω του οπτικού νεύρου. Εγκέφαλος Ο εγκέφαλος ερμηνεύει την εικόνα που λαμβάνει από το μάτι. Δεν βλέπετε με τα μάτια σας, αλλά με τον εγκέφαλό σας. Τα μάτια μας συνεργάζονται για τη συγκέντρωση πληροφοριών. Έτσι, αν χάσουμε την όραση από το ένα μάτι, είναι πιθανό να μην το αντιληφθούμε. Αν προκύψει βλάβη και στα δύο μάτια, ο εγκέφαλος θα συνθέτει συχνά τις δικές του εικόνες καθώς προσπαθεί να δώσει μια λογική ερμηνεία στην κατεστραμμένη εικόνα που λαμβάνει. Η διαδικασία αυτή ονομάζεται οπτική ψευδαίσθηση. Υαλώδες σώμα Ο βολβός του ματιού είναι γεμάτος από μια διαφανή ουσία σαν ζελέ, που λέγεται υαλώδες σώμα και βοηθά το βολβό του ματιού να πάρει το σχήμα του. Η εκφύλιση της ωχράς κηλίδας είναι ασθένεια του αμφιβληστροειδούς. Ενημερωτικό δελτίο της MDF Πώς λειτουργεί το μάτι

2 Κατανόηση της λειτουργίας του ματιού Ωχρά κηλίδα - Είναι το μικροσκοπικό σημείο ακριβώς στο κέντρο του αμφιβληστροειδούς. Εκεί είναι συγκεντρωμένα τα περισσότερα από τα κωνία μας (οι φωτοϋποδοχείς που μας δίνουν τη δυνατότητα να βλέπουμε λεπτομέρειες και χρώματα με ακρίβεια). Χοριοειδής χιτώνας Αμφιβληστροειδής χιτώνας Ωχρά κηλίδα Βοθρίο Είναι το όνομα που έχει δοθεί σ αυτό καθαυτό το κέντρο της ωχράς κηλίδας. Το βοθρίο είναι το σημείο με την υψηλότερη οπτική οξύτητα. Μελάγχρουν επιθήλιο του αμφιβληστροειδούς Ο αμφιβληστροειδής βρίσκεται στην επιφάνεια ενός στρώματος κυττάρων που λέγεται μελάγχρουν επιθήλιο του αμφιβληστροειδούς. Τα κύτταρα αυτά επιτρέπουν την ανταλλαγή θρεπτικών συστατικών και άχρηστων κυτταρικών ουσιών μεταξύ του αμφιβληστροειδούς και του χοριοειδούς. Χοριοειδής χιτώνας Πρόκειται για το αγγειακό στρώμα που είναι ο κύριος τροφοδότης του ματιού με αίμα και χωρίζεται από τον αμφιβληστροειδή μέσω του μελάγχρου επιθηλίου του αμφιβληστροειδούς. Χοριοειδής χιτώνας Στην ωχρά κηλίδα οφείλουμε ό,τι βλέπουμε όταν κοιτάμε ίσια μπροστά. Μας επιτρέπει να βλέπουμε ακριβείς και ευκρινείς λεπτομέρειες, να διαβάζουμε, να αναγνωρίζουμε πρόσωπα και να οδηγούμε. Ο υπόλοιπος αμφιβληστροειδής λέγεται περιφερειακός και μας δίνει τη δυνατότητα να βλέπουμε αντικείμενα, όπως τοπία και άλλα γενικά σχήματα, με την πλευρική μας όραση. Ο περιφερειακός αμφιβληστροειδής είναι αυτός που σας επιτρέπει να δείτε το λεωφορείο που έρχεται και η υγιής ωχρά κηλίδα σάς επιτρέπει να δείτε τον αριθμό του λεωφορείου. Ένα πρακτικό παράδειγμα Κοιτάξτε το ρολόι στον καρπό του χεριού σας και δείτε την ώρα. Κοιτάξτε τώρα ένα δαχτυλίδι σε κάποιο δάχτυλό σας. Τώρα, η ωχρά κηλίδα σας, το κέντρο του αμφιβληστροειδούς σας, κοιτάζει τις λεπτομέρειες του δαχτυλιδιού. Με την άκρη του ματιού σας και μέσω της περιφερειακής σας όρασης θα συνεχίσετε να βλέπετε το ρολόι σας, αλλά δεν θα μπορείτε να πείτε τι ώρα είναι. Για να διακρίνετε τις λεπτομέρειες με ακρίβεια, θα χρειαστεί να κοιτάξετε απευθείας στο καντράν του ρολογιού με την ωχρά κηλίδα σας. Λίστα ελέγχου για την υγεία των ματιών** Μην παραλείπετε να κάνετε οφθαλμολογικές εξετάσεις και να ζητάτε εξέταση της ωχράς κηλίδας. Μην καπνίζετε. Φροντίστε να καθιερώσετε έναν υγιεινό τρόπο ζωής, να διατηρείτε το βάρος σας υπό έλεγχο και να γυμνάζεστε τακτικά. Φροντίστε να κάνετε υγιεινή, καλά ισορροπημένη διατροφή και με περιορισμένα λιπαρά. Θα πρέπει να τρώτε ψάρια δύο ή τρεις φορές την εβδομάδα, σκούρα πράσινα λαχανικά με φύλλα και φρέσκα φρούτα καθημερινά και λίγους ξηρούς καρπούς κάθε εβδομάδα. Σε συνεννόηση με το γιατρό σας, εξετάστε το ενδεχόμενο να πάρετε συμπλήρωμα αντιοξειδωτικών και ψευδαργύρου. Προστατέψτε επαρκώς τα μάτια σας από το φως του ήλιου, ειδικά σε νεαρή ηλικία. **Κάθε αλλαγή στη διατροφή ή τον τρόπο ζωής θα πρέπει να γίνεται σε συνεννόηση με το γιατρό σας. TM Για πρόσθετη υποστήριξη και βοήθεια καλέστε χωρίς χρέωση τη γραμμή βοήθειας της MD Foundation, στο ή επισκεφτείτε τον ιστότοπο ΑΠΟΠΟΙΗΣΗ ΕΥΘΥΝΗΣ: Οι πληροφορίες που περιέχει το παρόν ενημερωτικό δελτίο θεωρούνται από τη Macular Degeneration Foundation Ltd ακριβείς την εποχή της δημοσίευσης. Αν και εκπονήθηκε με ιδιαίτερη επιμέλεια, για ιατρικές συμβουλές θα πρέπει να αποταθείτε σε γιατρό. Η Macular Degeneration Foundation Ltd δεν μπορεί να αναλάβει ευθύνη για λάθη ή παραλείψεις στην παρούσα έκδοση ή για βλάβες που προέκυψαν από την προμήθεια, τις επιδόσεις ή τη χρήση του και δεν παρέχει εγγύηση, ρητή ή σιωπηρή, όσον αφορά την παρούσα έκδοση. Ενημερωτικό δελτίο της MDF Πώς λειτουργεί το μάτι

3 TM Τι είναι η εκφύλιση της ωχράς κηλίδας; ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ Τι είναι η εκφύλιση της ωχράς κηλίδας; Η ωχρά κηλίδα είναι το κεντρικό τμήμα του αμφιβληστροειδούς που είναι ο φωτοευαίσθητος ιστός στο πίσω μέρος του ματιού. Ο αμφιβληστροειδής επεξεργάζεται όλες τις οπτικές εικόνες. Φέρει την ευθύνη για την δυνατότητά μας να διαβάζουμε, να αναγνωρίζουμε πρόσωπα, να οδηγούμε και να βλέπουμε καθαρά τα χρώματα. Αυτή τη στιγμή για την ανάγνωση του ενημερωτικού δελτίου χρησιμοποιείτε την ωχρά κηλίδα σας. Η εκφύλιση της ωχράς κηλίδας προκαλεί τη σταδιακή βλάβη της και καταλήγει στην απώλεια της κεντρικής όρασης. Ευτυχώς η περιφερειακή όραση δεν επηρεάζεται σημαντικά. Η εκφύλιση της ωχράς κηλίδας μπορεί να ανιχνευτεί στα πολύ πρώιμα στάδιά της, προτού παρουσιαστούν οπτικά συμπτώματα, με ιατρική εξέταση του αμφιβληστροειδούς. Η έγκαιρη ανίχνευση οποιασδήποτε μορφής της εκφύλισης της ωχράς κηλίδας είναι καθοριστική για να σωθεί όσο το δυνατό μεγαλύτερο μέρος της όρασης. Αν περιμένετε να παρουσιαστούν τα συμπτώματα, ίσως είναι πολύ αργά. Πόσο συνηθισμένη είναι η εκφύλιση της ωχράς κηλίδας; Η εκφύλιση της ωχράς κηλίδας είναι η κύρια αιτία τύφλωσης και σοβαρής εξασθένησης της όρασης στην Αυστραλία.1 Η εκφύλιση της ωχράς κηλίδας προσβάλλει έναν στους επτά ανθρώπους πάνω από 50 χρονών και η συχνότητα των περιστατικών αυξάνεται με βάση την ηλικία.2 ανιχνευτεί έγκαιρα ή δεν αντιμετωπιστεί με θεραπεία, μπορεί να προκύψει ταχεία και σοβαρή απώλεια της κεντρικής όρασης μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα. Η άμεση ιατρική αντιμετώπιση είναι απολύτως αναγκαία αν παρουσιαστούν συμπτώματα. Αν πάσχετε από εκφύλιση της ωχράς κηλίδας, θα μάθετε από το γιατρό σας: Ως πιο στάδιο έχει προχωρήσει η ασθένεια Αν είναι ΞΗΡΟΥ ή ΥΓΡΟΥ τύπου Τι είδους θεραπείες υπάρχουν στη διάθεση των ασθενών; Η εκφύλιση της ωχράς κηλίδας είναι προοδευτική ασθένεια. Οι τρέχουσες θεραπείες έχουν στόχο τη διατήρηση της καλύτερης δυνατής όρασης για όσο γίνεται περισσότερο καιρό, αν και προς το παρόν δεν είναι δυνατή η ίαση. Η MD Foundation δημοσιεύει μια χωριστή έκδοση με τίτλο «Επιλογές θεραπευτικής αγωγής για τον υγρό τύπο της εκφύλισης της ωχράς κηλίδας», που αναθεωρείται και ενημερώνεται τακτικά. Έχει ιδιαίτερη σημασία να καταλάβετε το στάδιο και τον τύπο της εκφύλισης της ωχράς κηλίδας από την οποία πάσχετε, γιατί οι εναλλακτικές λύσεις για τη θεραπευτική αγωγή εξαρτώνται από τα στοιχεία αυτά. Με την καθοδήγηση του οφθαλμιάτρου σας, μπορείτε να ενημερωθείτε για τις εναλλακτικές λύσεις θεραπευτικής αγωγής. Υπάρχουν διαφορετικοί τύποι της εκφύλισης της ωχράς κηλίδας; Ναι. Ο ΞΗΡΟΣ τύπος επιφέρει σταδιακή απώλεια της κεντρικής όρασης. Ο ΥΓΡΟΣ τύπος χαρακτηρίζεται από ξαφνική απώλεια της όρασης και προκαλείται από την ανώμαλη ανάπτυξη αιμοφόρων αγγείων μέσα στον αμφιβληστροειδή. Σε ορισμένες περιπτώσεις εκφύλισης της ωχράς κηλίδας ο ΞΗΡΟΣ τύπος εξελίσσεται σε ΥΓΡΟ τύπο. Όταν η ασθένεια δεν Αριστερά Η πιθανή εικόνα ενός κτιρίου στην πόλη με παραμόρφωση που οφείλεται στην εκφύλιση της ωχράς κηλίδας. Ενημερωτικό δελτίο της MDF - Τι είναι η εκφύλιση της ωχράς κηλίδας

4 Ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου; Οι ειδικοί πιστεύουν ότι η εκφύλιση της ωχράς κηλίδας προκαλείται από ένα συνδυασμό γενετικών και περιβαλλοντικών παραγόντων. Κινδυνεύουν όσοι είναι πάνω από 50 ετών. Αν καπνίζετε3 ή έχετε οικογενειακό ιστορικό εκφύλισης της ωχράς κηλίδας4, ο κίνδυνος να προσβληθείτε από την ασθένεια είναι πολύ μεγαλύτερος. Σημάδια και συμπτώματα Η μείωση στην όραση δεν αποτελεί αναπόφευκτη συνέπεια των γηρατειών. Η ανάγκη για αυξημένο φωτισμό, η ευαισθησία στην ακτινοβολία, η μειωμένη νυχτερινή όραση και η ευαισθησία στην αναγνώριση των χρωμάτων μπορεί να σημαίνουν ότι κάτι δεν πάει καλά. Αν σας παρουσιαστούν τα παρακάτω συμπτώματα, θα πρέπει να αποταθείτε επειγόντως σε γιατρό: Δυσκολία στην ανάγνωση ή σε οποιαδήποτε άλλη δραστηριότητα που απαιτεί εξαιρετική όραση. Παραμόρφωση, όπου οι ευθείες γραμμές δείχνουν κυματοειδείς ή καμπυλωτές. Δυσκολία στην αναγνώριση προσώπων. Στο κέντρο του οπτικού σας πεδίου εμφανίζονται μαύρες λωρίδες ή κενά σημεία. Δεξιά Τα κενά σημεία στην κεντρική όραση συσχετίζονται με προχωρημένο στάδιο της εκφύλισης της ωχράς κηλίδας. 1 Mitchell P, Taylor HR, Keeffe JE, Vu H, Wang JJ, Rochtchina E, Pezzullo LM, Vision loss in Australia Medical Journal of Australia 2005v12 (11) pp VanNewkirk MR, Nanjan MD, Wang JJ, Mitchell P, Taylor MD, McCarty CA, The Prevalence of Age-related Maculopathy: The Visual Impairment Project Ophthalmology 2000 (107): Smith W, Assink J, Klein R, Mitchell P, Klaver CC, Klein BE, Hofman A, Jensen S, Wang JJ, de Jong PT. Risk factors for age-related macular degeneration: pooled findings from three continents. Ophthalmology 2001; 108(4) : Smith W, Mitchell P. Family history and age-related maculopathy: The Blue Mountains Eye Study. Australia and New Zealand Journal of Ophthalmology Aug;26(3):203-6 Σύνδρομο Charles Bonnet Μερικές φορές η εκφύλιση της ωχράς κηλίδας μπορεί να προκαλέσει οπτικές ψευδαισθήσεις, δηλαδή να βλέπετε πράγματα που δεν υπάρχουν. Μπορούμε να αποδώσουμε τις εικόνες αυτές σε κάποια παρενέργεια της εξασθένησης της όρασης. Το σύνδρομο αυτό δεν παρουσιάζεται σε όλους όσους πάσχουν από εκφύλιση της ωχράς κηλίδας. Οι εικόνες μπορεί να πάρουν πολλές διαφορετικές μορφές, από μοτίβα μέχρι γραμμές, ανθρώπους ή κτίρια. Με απλά ελληνικά, «σάς γελάνε» τα μάτια σας. Οι εικόνες μπορεί να παρουσιάζονται μερικές φορές το μήνα, μερικές φορές τη βδομάδα ή κάθε μέρα. Συνήθως εξαφανίζονται, όταν ο εγκέφαλος προσαρμοστεί στην απώλεια της όρασης. Αν σας ανησυχεί κάτι απ όλα αυτά, προγραμματίστε μια επίσκεψη στο γιατρό ως προληπτικό μέτρο. Λίστα ελέγχου για υγιή μάτια** Μην παραλείπετε να κάνετε οφθαλμολογικές εξετάσεις και να ζητάτε εξέταση της ωχράς κηλίδας. Μην καπνίζετε. Φροντίστε να καθιερώσετε έναν υγιεινό τρόπο ζωής, να διατηρείτε το βάρος σας υπό έλεγχο και να γυμνάζεστε τακτικά. Φροντίστε να κάνετε υγιεινή, καλά ισορροπημένη διατροφή και με περιορισμένα λιπαρά. Θα πρέπει να τρώτε ψάρια δύο ή τρεις φορές την εβδομάδα, σκούρα πράσινα λαχανικά με φύλλα και φρέσκα φρούτα καθημερινά καθώς και λίγους ξηρούς καρπούς κάθε εβδομάδα. Σε συνεννόηση με το γιατρό σας, εξετάστε το ενδεχόμενο να πάρετε συμπλήρωμα αντιοξειδωτικών και ψευδαργύρου. Προστατέψτε επαρκώς τα μάτια σας από το φως του ήλιου, ειδικά σε νεαρή ηλικία. **Κάθε αλλαγή στη διατροφή ή τον τρόπο ζωής θα πρέπει να γίνεται σε συνεννόηση με το γιατρό σας. TM Για πρόσθετη υποστήριξη και βοήθεια καλέστε χωρίς χρέωση τη γραμμή βοήθειας της MD Foundation, στο ή επισκεφτείτε τον ιστότοπο ΑΠΟΠΟΙΗΣΗ ΕΥΘΥΝΗΣ: Οι πληροφορίες που περιέχει το παρόν ενημερωτικό δελτίο θεωρούνται από τη Macular Degeneration Foundation Ltd ακριβείς την εποχή της δημοσίευσης. Αν και εκπονήθηκε με ιδιαίτερη επιμέλεια, για ιατρικές συμβουλές θα πρέπει να αποταθείτε σε γιατρό. Η Macular Degeneration Foundation Ltd δεν μπορεί να αναλάβει ευθύνη για λάθη ή παραλείψεις στην παρούσα έκδοση ή για βλάβες που προέκυψαν από την προμήθεια, τις επιδόσεις ή τη χρήση του και δεν παρέχει εγγύηση, ρητή ή σιωπηρή, όσον αφορά την παρούσα έκδοση. Ενημερωτικό δελτίο της MDF - Τι είναι η εκφύλιση της ωχράς κηλίδας

5 TM ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ Διάγνωση μέσω οφθαλμολογικής εξέτασης Η διάγνωση της εκφύλισης της ωχράς κηλίδας μπορεί να γίνει μόνο μέσω εξέτασης του αμφιβληστροειδούς. Αυτό απαιτεί συνεννόηση με κάποιον οφθαλμίατρο. Ο γιατρός θα διαστείλει (διευρύνει) τις κόρες των ματιών σας για να μπορεί να δει καλά τον αμφιβληστροειδή έτσι ώστε να διαπιστώσει αν υπάρχουν σημάδια εκφύλισης της ωχράς κηλίδας. Αυτά τα πρώιμα σημάδια εκφύλισης της ωχράς κηλίδας συχνά περνούν απαρατήρητα από το άτομο που έχει προσβληθεί από την ασθένεια, γιατί η όρασή του είναι συνήθως φυσιολογική. Ο οφθαλμίατρος θα χρησιμοποιήσει το εργαλείο που λέγεται οφθαλμοσκόπιο και του επιτρέπει να διαπιστώσει εύκολα τα πρώιμα σημάδια εκφύλισης της ωχράς κηλίδας καθώς και κάθε άλλη αλλαγή που ίσως έχει προκύψει. Στη διάρκεια μιας πλήρους εξέτασης των ματιών θα ελεγχθεί η όρασή σας με ένα πίνακα γραμμάτων που είναι γνωστός ως «πίνακας Snellen». Ο πίνακας μετρά την καθαρότητα της όρασής σας και πόσο καλά μπορείτε να δείτε σε διάφορες αποστάσεις. Ο πίνακας Snellen (στην εικόνα) αποτελείται από σειρές κεφαλαίων γραμμάτων, όπου τα γράμματα κάθε σειράς μικραίνουν όσο προχωρούμε προς το κάτω μέρος του πίνακα. Το μεγάλο γράμμα στο επάνω μέρος είναι σε τέτοιο μέγεθος ώστε όποιος έχει φυσιολογική όραση να μπορεί να το διαβάσει από απόσταση 60 μέτρων. Η εξέταση αυτή δεν γίνεται ειδικά για να υπολογιστεί το μέγεθος της ζημιάς που ίσως έγινε στον αμφιβληστροειδή αλλά για να μετρηθεί συνολικά η λειτουργία της όρασης. Πώς γίνεται η διάγνωση της εκφύλισης της ωχράς κηλίδας Διάγνωση με φλουοροαγγειογραφία Η αγγειογραφία είναι μια μελέτη των αιμοφόρων αγγείων. Η φλουορεσκεΐνη είναι ο τύπος της χρησιμοποιούμενης χρωστικής ουσίας. Πρόκειται για μια εξέταση η οποία δίνει τις πληροφορίες για την κυκλοφορία στον αμφιβληστροειδή που δεν είναι δυνατόν να παρατηρηθούν με τις συνηθισμένες εξετάσεις του ματιού. Η χρωστική ουσία φλουορεσκεΐνη περνά με ένεση σε κάποια φλέβα του χεριού και χρειάζεται λίγα μόλις λεπτά για να φτάσει στο μάτι. Η χρωστική κυκλοφορεί μέσα από τον αμφιβληστροειδή και επισημαίνει κάθε ανωμαλία ή βλάβη. Τα ανώμαλα αιμοφόρα αγγεία που παρατηρούνται στον ΥΓΡΟ τύπο της εκφύλισης της ωχράς κηλίδας έχουν αδύναμα, εύθραυστα τοιχώματα και η χρωστική τα διαρρέει, σκιαγραφώντας τα με σαφήνεια. Μια κάμερα με ειδικά φίλτρα παίρνει μια σειρά από φωτογραφίες καθώς η χρωστική περνά μέσα από τον αμφιβληστροειδή. Αυτή η διαδικασία διαρκεί λίγα μόνο λεπτά. Οι φωτογραφίες που λαμβάνονται είναι απαραίτητες αν υπάρχει δυνατότητα για θεραπευτική αγωγή. Δίνουν στο γιατρό ένα χάρτη της περιοχής ώστε να μπορέσει να προγραμματίσει κάποια θεραπεία. Κάτω Η υγρού τύπου εκφύλιση της ωχράς κηλίδας, παρατηρούμενη μέσω αγγειογραφίας. Ενημερωτικό δελτίο της MDF - Πώς γίνεται η διάγνωση της εκφύλισης της ωχράς κηλίδας

6 Διάγνωση με αγγειογραφία ινδοκυανίνης (I.C.G.) Πρόκειται για την ίδια διαδικασία με τη φλουοροαγγειογραφία, αλλά με χρήση διαφορετικής χρωστικής ουσίας που είναι πράσινη και λέγεται ινδοκυανίνη (I.C.G.). Η I.C.G. έχει διαφορετικές ιδιότητες από τη φλουορεσκεΐνη και επισημαίνει τα βαθύτερα στρώματα της κυκλοφορίας στον αμφιβληστροειδή και τον χοριοειδή (την πηγή των ανώμαλων αιμοφόρων αγγείων), που συνήθως δεν είναι ορατά. Η I.C.G. παραμένει σε κυκλοφορία μέσα στον αμφιβληστροειδή πολύ περισσότερο από τη φλουορεσκεΐνη και έτσι επίσης λαμβάνονται φωτογραφίες περίπου 20 λεπτά μετά την ένεση. Δεν υπάρχουν οδηγίες για ιδιαίτερη προσοχή όσον αφορά κάποια από τις δύο εξετάσεις με τις χρωστικές ουσίες. Ωστόσο, με τη φλουορεσκεΐνη μπορεί το δέρμα και τα μάτια να κιτρινίσουν για ως και 24 ώρες ωσότου αποβληθεί η χρωστική μέσω των ούρων. Συνήθως καμία από τις δύο εξετάσεις δεν προκαλεί παρενέργειες. Ένα μικρό ποσοστό ασθενών μπορεί να παρουσιάσει αλλεργική αντίδραση στη χρωστική. Αν σας ανησυχεί κάτι τέτοιο, θα πρέπει να το συζητήσετε με το γιατρό σας. Υπάρχουν άλλες επιλεκτικές εξετάσεις που μπορεί να ζητηθούν από το γιατρό ή τον οπτικό σας ώστε να εκτιμήσει άλλες περιοχές της λειτουργίας της όρασης ή οφθαλμικές παθήσεις. Η διάγνωση της εκφύλισης της ωχράς κηλίδας γίνεται με διαστολή της κόρης και απευθείας εξέταση του αμφιβληστροειδούς. Μετά τη διάγνωση Ο πίνακας του Amsler είναι μια αυτοεξέταση για να ανιχνεύσετε αλλαγές στην όρασή σας. Οι αλλαγές αυτές ίσως περιλαμβάνουν κυματοειδείς ή καμπυλωτές γραμμές, σκοτεινές ή ελλιπείς λωρίδες και οποιαδήποτε άλλη παραμόρφωση. Θα πρέπει να αναφέρετε αμέσως στο γιατρό σας κάθε αλλαγή. Φυσιολογική όραση Παραμόρφωση Μη βασίζεστε στον πίνακα του Amsler για διάγνωση. Λίστα ελέγχου για την υγεία των ματιών** Μην παραλείπετε να κάνετε οφθαλμολογικές εξετάσεις και να ζητάτε εξέταση της ωχράς κηλίδας. Μην καπνίζετε. Φροντίστε να καθιερώσετε έναν υγιεινό τρόπο ζωής, να διατηρείτε το βάρος σας υπό έλεγχο και να γυμνάζεστε τακτικά. Φροντίστε να κάνετε υγιεινή, καλά ισορροπημένη διατροφή και με περιορισμένα λιπαρά. Θα πρέπει να τρώτε ψάρια δύο ή τρεις φορές την εβδομάδα, σκούρα πράσινα λαχανικά με φύλλα και φρέσκα φρούτα καθημερινά και λίγους ξηρούς καρπούς κάθε εβδομάδα. Σε συνεννόηση με το γιατρό σας, εξετάστε το ενδεχόμενο να πάρετε συμπλήρωμα αντιοξειδωτικών και ψευδαργύρου. Προστατέψτε επαρκώς τα μάτια σας από το φως του ήλιου, ειδικά σε νεαρή ηλικία. ** Κάθε αλλαγή στη διατροφή ή τον τρόπο ζωής θα πρέπει να γίνεται σε συνεννόηση με το γιατρό σας. TM Για πρόσθετη υποστήριξη και βοήθεια καλέστε χωρίς χρέωση τη γραμμή βοήθειας της MD Foundation, στο ή επισκεφτείτε τον ιστότοπο ΑΠΟΠΟΙΗΣΗ ΕΥΘΥΝΗΣ: Οι πληροφορίες που περιέχει το παρόν ενημερωτικό δελτίο θεωρούνται από τη Macular Degeneration Foundation Ltd ακριβείς την εποχή της δημοσίευσης. Αν και εκπονήθηκε με ιδιαίτερη επιμέλεια, για ιατρικές συμβουλές θα πρέπει να αποταθείτε σε γιατρό. Η Macular Degeneration Foundation Ltd δεν μπορεί να αναλάβει ευθύνη για λάθη ή παραλείψεις στην παρούσα έκδοση ή για βλάβες που προέκυψαν από την προμήθεια, τις επιδόσεις ή τη χρήση του και δεν παρέχει εγγύηση, ρητή ή σιωπηρή, όσον αφορά την παρούσα έκδοση. Ενημερωτικό δελτίο της MDF - Πώς γίνεται η διάγνωση της εκφύλισης της ωχράς κηλίδας

7 TM ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ Τι πρέπει να ρωτήσετε τον οφθαλμίατρό σας Όταν σας έχει γίνει διάγνωση για εκφύλιση της ωχράς κηλίδας Όταν σας έχει γίνει διάγνωση για κάποια προοδευτική ασθένεια των ματιών, έχει σημασία να μάθετε όσο γίνεται περισσότερες πληροφορίες για το θέμα αυτό. Μπορεί να ταραχτείτε αν μάθετε ότι σας έχει γίνει διάγνωση για εκφύλιση της ωχράς κηλίδας. Επομένως, η ενημέρωση για τον τύπο και το στάδιο της ασθένειάς σας θα έχει ιδιαίτερη αξία για εσάς, την οικογένειά σας ή όποιον σας φροντίζει. Επίσης θα βοηθήσει στην επαφή με οποιαδήποτε υπηρεσία υποστήριξης που ίσως χρειαστείτε τώρα ή στο μέλλον. Όταν σας γίνει διάγνωση για εκφύλιση της ωχράς κηλίδας, έχει ζωτική σημασία να συζητήσετε με το γιατρό σας για το στάδιο και τον τύπο της ασθένειας. Αν μάθετε και κατανοήσετε τις πληροφορίες αυτές, θα μπορέσετε να καταλάβετε τις εναλλακτικές λύσεις της ενδεχόμενης θεραπευτικής αγωγής και τις αλλαγές διατροφής και τρόπου ζωής που ίσως πρέπει να υιοθετήσετε. Κατά την επίσκεψη σε οφθαλμίατρο Αν έχετε απορίες για τις απαντήσεις του οφθαλμιάτρου σας, ζητήστε του να σας εξηγήσει τα πάντα ωσότου σιγουρευτείτε ότι καταλάβατε. Σημειώστε τις απαντήσεις ή ζητήστε από κάποιον φίλο ή συγγενή σας να κρατήσει σημειώσεις. Ζητήστε από τον οφθαλμίατρο να σας γράψει τις οδηγίες του. Ζητήστε από τον οφθαλμίατρο κάθε σχετικό έντυπο που έχει διαθέσιμο στο ιατρείο του. Αν συνεχίζετε να μην καταλαβαίνετε κάτι, ρωτήστε πού μπορείτε να αποταθείτε για πρόσθετες πληροφορίες ή τηλεφωνήστε στην MD Foundation. Προτεινόμενες ερωτήσεις Ακολουθεί μια λίστα με προτεινόμενες ερωτήσεις που ίσως θελήσετε να κάνετε στο οφθαλμίατρό σας: Σχετικά με τη δική σας εκφύλιση της ωχράς κηλίδας Από ποιον τύπο εκφύλισης ωχράς κηλίδας πάσχω τον ΥΓΡΟ ή τον ΞΗΡΟ; Σε ποιο στάδιο της εκφύλισης της ωχράς κηλίδας βρίσκομαι; Έχουν προσβληθεί ΚΑΙ ΤΑ ΔΥΟ μάτια και είναι στο ίδιο στάδιο; Αν έχει προσβληθεί το ΕΝΑ μάτι από εκφύλιση της ωχράς κηλίδας, υπάρχει πιθανότητα να προσβληθεί και το άλλο; Τι εναλλακτικές λύσεις θεραπείας έχω; Πρέπει να αλλάξω τη διατροφή μου; Μη διστάζετε να κάνετε ερωτήσεις! Πρέπει να πάρω κάποιο σκεύασμα με υψηλή δόση ψευδαργύρου και αντιοξειδωτικών; Ποια συμπτώματα είναι «φυσιολογικά»; Πότε πρέπει να επικοινωνώ επειγόντως με τον οφθαλμίατρο; Πώς θα επηρεάσει ο τύπος της εκφύλισης της ωχράς κηλίδας την όρασή μου τώρα και στο μέλλον; Ενημερωτικό δελτίο της MDF - Τι πρέπει να ρωτήσετε τον οφθαλμίατρό σας

8 Σχετικά με τις εναλλακτικές λύσεις θεραπευτικής αγωγής Υπάρχει θεραπευτική αγωγή για τον δικό μου τύπο εκφύλισης της ωχράς κηλίδας; Πότε θα αρχίσει η θεραπευτική αγωγή και τι περιλαμβάνει; Πόσοι κύκλοι θεραπείας μπορεί να χρειαστούν; Υπάρχουν κίνδυνοι ή παρενέργειες; Ποια είναι τα οφέλη και ποια τα ποσοστά επιτυχίας; Ποιο είναι το κόστος (σε χρόνο και χρήμα); Θα μπορέσω να πάω στο σπίτι μου μετά τη θεραπευτική αγωγή; Θα χρειάζομαι βοήθεια στο σπίτι μετά τη θεραπευτική αγωγή; Υπάρχουν μία ή περισσότερες θεραπευτικές αγωγές για τον δικό μου τύπο εκφύλισης της ωχράς κηλίδας; Ποιες διαφορές υπάρχουν ανάμεσα στις διάφορες θεραπείες; Η MD Foundation δημοσιεύει μια χωριστή έκδοση με τίτλο «Επιλογές θεραπευτικής αγωγής για τον υγρό τύπο της εκφύλισης της ωχράς κηλίδας», που αναθεωρείται και ενημερώνεται τακτικά. Η όρασή σας είναι πολύτιμη σιγουρευτείτε ότι έχετε καταλάβει τα πάντα! Σχετικά με τις εξετάσεις σας Τι είδους εξετάσεις θα χρειαστεί να κάνω; Πότε θα μάθω τα αποτελέσματα; Υπάρχει ειδική προετοιμασία; Σχετικά με τις υπηρεσίες υποστήριξης ατόμων με χαμηλή όραση Πότε θα πρέπει να επισκεφτώ ξανά τον οπτομέτρη μου για καινούρια γυαλιά; Ποιες υπηρεσίες για άτομα με χαμηλή όραση είναι διαθέσιμες στην περιοχή μου; Πρέπει να γίνει αξιολόγηση της χαμηλής όρασής μου; Πού μπορώ να πάω για αξιολόγηση χαμηλής όρασης; Θα με βοηθήσει η ηλεκτρονική μεγέθυνση; Ποιες μορφές τεχνολογίας έχω στη διάθεσή μου για να βοηθηθώ; Λίστα ελέγχου για την υγεία των ματιών** Μην παραλείπετε να κάνετε οφθαλμολογικές εξετάσεις και να ζητάτε εξέταση της ωχράς κηλίδας. Μην καπνίζετε. Φροντίστε να καθιερώσετε έναν υγιεινό τρόπο ζωής, να διατηρείτε το βάρος σας υπό έλεγχο και να γυμνάζεστε τακτικά. Φροντίστε να κάνετε υγιεινή, καλά ισορροπημένη διατροφή και με περιορισμένα λιπαρά. Θα πρέπει να τρώτε ψάρια δύο ή τρεις φορές την εβδομάδα, σκούρα πράσινα λαχανικά με φύλλα και φρέσκα φρούτα καθημερινά και λίγους ξηρούς καρπούς κάθε εβδομάδα. Σε συνεννόηση με το γιατρό σας, εξετάστε το ενδεχόμενο να πάρετε συμπλήρωμα αντιοξειδωτικών και ψευδαργύρου. Προστατέψτε επαρκώς τα μάτια σας από το φως του ήλιου, ειδικά σε νεαρή ηλικία. ** Κάθε αλλαγή στη διατροφή ή τον τρόπο ζωής θα πρέπει να γίνεται σε συνεννόηση με το γιατρό σας. TM Για πρόσθετη υποστήριξη και βοήθεια καλέστε χωρίς χρέωση τη γραμμή βοήθειας της MD Foundation, στο ή επισκεφτείτε τον ιστότοπο ΑΠΟΠΟΙΗΣΗ ΕΥΘΥΝΗΣ: Οι πληροφορίες που περιέχει το παρόν ενημερωτικό δελτίο θεωρούνται από τη Macular Degeneration Foundation Ltd ακριβείς την εποχή της δημοσίευσης. Αν και εκπονήθηκε με ιδιαίτερη επιμέλεια, για ιατρικές συμβουλές θα πρέπει να αποταθείτε σε γιατρό. Η Macular Degeneration Foundation Ltd δεν μπορεί να αναλάβει ευθύνη για λάθη ή παραλείψεις στην παρούσα έκδοση ή για βλάβες που προέκυψαν από την προμήθεια, τις επιδόσεις ή τη χρήση του και δεν παρέχει εγγύηση, ρητή ή σιωπηρή, όσον αφορά την παρούσα έκδοση. Ενημερωτικό δελτίο της MDF - Τι πρέπει να ρωτήσετε τον οφθαλμίατρό σας

9 TM ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ Τι μπορείτε να κάνετε Δεν είστε σε θέση να αλλάξετε την ηλικία σας ή το οικογενειακό σας ιστορικό αλλά είστε σε θέση να κάνετε θετικές αλλαγές στον τρόπο ζωής σας που: μπορούν να μειώσουν το ενδεχόμενο να προσβληθείτε από εκφύλιση της ωχράς κηλίδας ή μπορούν να μειώσουν τις πιθανότητες να φτάσετε σε σοβαρή απώλεια όρασης. Παράγοντες κινδύνου Επειδή η εκφύλιση της ωχράς κηλίδας εξαπλώνεται όλο και περισσότερο στην Αυστραλία, είναι λογικό να εξετάσουμε τους παράγοντες κινδύνου που συσχετίζονται με την εμφάνισή της. Ηλικία Αν και μερικοί τύποι της εκφύλισης της ωχράς κηλίδας μπορεί να προσβάλουν νεαρά άτομα, η συχνότητα εμφάνισής της αυξάνεται με βάση την ηλικία. Ένας στους επτά Αυστραλούς μετά τα 50 πάσχει από κάποια μορφή εκφύλισης της ωχράς κηλίδας. Οικογενειακό ιστορικό Αν έχετε οικογενειακό ιστορικό εκφύλισης της ωχράς κηλίδας, οι πιθανότητες να προσβληθείτε από την αρρώστια αυτή είναι μία προς δύο. Κάπνισμα Το κάπνισμα αυξάνει τις πιθανότητές σας να προσβληθείτε από εκφύλιση της ωχράς κηλίδας με αναλογία ένα προς τρία. Οι μελέτες επίσης έχουν δείξει ότι οι καπνιστές προσβάλλονται από την αρρώστια αυτή περίπου 10 χρόνια νωρίτερα απ ό,τι οι μη καπνιστές. Αν συνεχίσετε να καπνίζετε μετά από επιτυχημένη θεραπευτική αγωγή για τον ΥΓΡΟ τύπο της εκφύλισης ωχράς κηλίδας, υπάρχει υψηλή πιθανότητα υποτροπής. Τι μπορείτε να κάνετε για την εκφύλιση της ωχράς κηλίδας Διατροφή Κάθε αλλαγή στη διατροφή ή τον τρόπο ζωής θα πρέπει να γίνεται σε συνεννόηση με το γιατρό σας. Οι μελέτες έχουν δείξει ότι η εκφύλιση της ωχράς κηλίδας αντιδρά σε αντιοξειδωτικά, βιταμίνες, μεταλλικά άλατα και άλλα θρεπτικά συστατικά. Η λουτεΐνη είναι μια σημαντική αντιοξειδωτική ουσία, αφού είναι συγκεντρωμένη σε μεγάλες ποσότητες σε μια υγιή ωχρά κηλίδα. Τα φρέσκα φρούτα και λαχανικά είναι καλή πηγή λουτεΐνης, ειδικά τα σκούρα πράσινα λαχανικά με φύλλα όπως το σπανάκι, το σέσκουλο και τα πράσινα φύλλα της ρέβας. Βεβαιωθείτε ότι ο οργανισμός παίρνει αρκετά από τα απαραίτητα Ωμέγα-3 λιπαρά οξέα. Τα λιπαρά οξέα Ωμέγα-3 βρίσκονται στα ψάρια, τους ξηρούς καρπούς και τους σπόρους. Τρόπος ζωής Ορισμένοι ερευνητές πιστεύουν ότι όσοι έχουν υψηλή πίεση αίματος μπορεί να διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο να προσβληθούν από τον ΥΓΡΟ τύπο εκφύλισης της ωχράς κηλίδας. Η τακτική άσκηση και ο έλεγχος του βάρους κάνουν εν γένει καλό στην υγεία σας. Η τακτική άσκηση σάς κάνει καλό Δεν υπάρχει άρρηκτη σχέση μεταξύ της εκφύλισης της ωχράς κηλίδας και της έκθεσης στον ήλιο, αλλά συνιστάται η προστασία των ματιών σας από την υπεριώδη ακτινοβολία. Όσοι πάσχουν από εκφύλιση της ωχράς κηλίδας είναι πιο ευαίσθητοι στην ακτινοβολία. Προστατέψτε τα μάτια σας φορώντας καπέλο, γυαλιά ηλίου ή φακούς προσαρμογής όταν είστε έξω. Ενημερωτικό δελτίο της MDF Τι μπορείτε να κάνετε για την εκφύλιση της ωχράς κηλίδας

10 Χρήση του πίνακα του Amsler Αν πάσχετε από τον ΞΗΡΟ τύπο εκφύλισης της ωχράς κηλίδας, μπορεί να μετατραπεί σε ΥΓΡΟ τύπο (όπου στο πίσω μέρος του ματιού παρουσιάζεται αιμορραγία που προκαλεί την ξαφνική απώλεια της όρασης). Υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις για τη θεραπεία του ΥΓΡΟΥ τύπου εκφύλισης της ωχράς κηλίδας αλλά μόνο αν η αρρώστια ανιχνευτεί νωρίς. Οποιαδήποτε αλλαγή στον πίνακα του Amsler θα μπορούσε να είναι ένδειξη του ΥΓΡΟΥ τύπου της εκφύλισης της ωχράς κηλίδας και θα πρέπει να την αναφέρετε αμέσως στον οφθαλμίατρό σας. Εξέταση ματιών με τον πίνακα του Amsler Περίληψη: Οδηγίες: 1. Μη βγάλετε τα γυαλιά ή τους φακούς επαφής που συνήθως φοράτε όταν διαβάζετε. 2. Σταθείτε σε απόσταση περίπου 33 εκατοστών (13 ιντσών) από τον πίνακα σε καλά φωτισμένο χώρο. 3. Καλύψτε το ένα μάτι με το χέρι σας και εστιάστε στην κεντρική κουκίδα με το ακάλυπτο μάτι. Επαναλάβετε το ίδιο και για το άλλο μάτι. 4. Αν βλέπετε κυματοειδείς, διακεκομμένες ή παραμορφωμένες γραμμές ή υπάρχουν θολά και ελλιπή σημεία στο οπτικό σας πεδίο, ίσως εμφανίζετε σημάδια εκφύλισης της ωχράς κηλίδας και πρέπει να επικοινωνήσετε αμέσως με τον οφθαλμίατρό σας. Λίστα ελέγχου για την υγεία των ματιών** Μην παραλείπετε να κάνετε οφθαλμολογικές εξετάσεις και να ζητάτε εξέταση της ωχράς κηλίδας. Μην καπνίζετε. Ο πίνακας του Amsler με φυσιολογική όραση Συμβουλευτείτε αμέσως τον οφθαλμίατρό σας αν παρουσιαστεί οποιαδήποτε αλλαγή Μη βασίζεστε στον πίνακα του Amsler για διάγνωση. Φροντίστε να καθιερώσετε έναν υγιεινό τρόπο ζωής, να διατηρείτε το βάρος σας υπό έλεγχο και να γυμνάζεστε τακτικά. Φροντίστε να κάνετε υγιεινή, καλά ισορροπημένη διατροφή και με περιορισμένα λιπαρά. Θα πρέπει να τρώτε ψάρια δύο ή τρεις φορές την εβδομάδα, σκούρα πράσινα λαχανικά με φύλλα και φρέσκα φρούτα καθημερινά και λίγους ξηρούς καρπούς κάθε εβδομάδα. Σε συνεννόηση με το γιατρό σας, εξετάστε το ενδεχόμενο να πάρετε συμπλήρωμα αντιοξειδωτικών και ψευδαργύρου. Προστατέψτε επαρκώς τα μάτια σας από το φως του ήλιου, ειδικά σε νεαρή ηλικία. ** Κάθε αλλαγή στη διατροφή ή τον τρόπο ζωής θα πρέπει να γίνεται σε συνεννόηση με το γιατρό σας. TM Για πρόσθετη υποστήριξη και βοήθεια καλέστε χωρίς χρέωση τη γραμμή βοήθειας της MD Foundation, στο ή επισκεφτείτε τον ιστότοπο ΑΠΟΠΟΙΗΣΗ ΕΥΘΥΝΗΣ: Οι πληροφορίες που περιέχει το παρόν ενημερωτικό δελτίο θεωρούνται από τη Macular Degeneration Foundation Ltd ακριβείς την εποχή της δημοσίευσης. Αν και εκπονήθηκε με ιδιαίτερη επιμέλεια, για ιατρικές συμβουλές θα πρέπει να αποταθείτε σε γιατρό. Η Macular Degeneration Foundation Ltd δεν μπορεί να αναλάβει ευθύνη για λάθη ή παραλείψεις στην παρούσα έκδοση ή για βλάβες που προέκυψαν από την προμήθεια, τις επιδόσεις ή τη χρήση του και δεν παρέχει εγγύηση, ρητή ή σιωπηρή, όσον αφορά την παρούσα έκδοση. Ενημερωτικό δελτίο της MDF Τι μπορείτε να κάνετε για την εκφύλιση της ωχράς κηλίδας

11 TM ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ Η υγεία των ματιών σας Η υγιεινή και καλά ισορροπημένη διατροφή θα πρέπει να αποτελεί μέρος της διαχείρισης της υγείας σας. Η υγεία των ματιών αποτελεί σημαντικό μέρος του συνολικού προγράμματος για την υγεία σας. Τα μηνύματα που ακολουθούν είναι ένας οδηγός για την υγεία των ματιών σας. Κάθε αλλαγή στη διατροφή ή τον τρόπο ζωής θα πρέπει να γίνεται σε συνεννόηση με το γιατρό σας. Πρέπει να έχετε υπόψη ότι ορισμένες τροφές αλληλεπιδρούν με τα φάρμακα των συνταγών και ίσως δεν ταιριάζουν για την πάθησή σας. Αντιοξειδωτικά Τα αντιοξειδωτικά είναι σημαντικά για την υγεία μας και τα βρίσκουμε στις τροφές που τρώμε. Τι είναι τα αντιοξειδωτικά; Όταν τα κύτταρά σας μετατρέπουν την τροφή και το οξυγόνο σε ενέργεια, παράγουν και «ελεύθερες ρίζες». Αυτές θεωρούνται παράγοντας που συντελεί στην εμφάνιση εκφύλισης της ωχράς κηλίδας και άλλων ασθενειών. Αν το σύστημά σας λειτουργεί στο έπακρο και η υγεία σας είναι άριστη, οι ελεύθερες ρίζες εξουδετερώνονται από τα αντιοξειδωτικά προτού μπορέσουν να προξενήσουν ζημιά. Διατροφή και εκφύλιση της ωχράς κηλίδας Λίστα ελέγχου για την υγεία των ματιών ** Μην παραλείπετε να κάνετε οφθαλμολογικές εξετάσεις και να ζητάτε εξέταση της ωχράς κηλίδας. Μην καπνίζετε. Φροντίστε να καθιερώσετε έναν υγιεινό τρόπο ζωής, να διατηρείτε το βάρος σας υπό έλεγχο και να γυμνάζεστε τακτικά. Φροντίστε να κάνετε υγιεινή, καλά ισορροπημένη διατροφή και με περιορισμένα λιπαρά. Θα πρέπει να τρώτε ψάρια δύο ή τρεις φορές την εβδομάδα, σκούρα πράσινα λαχανικά με φύλλα και φρέσκα φρούτα καθημερινά και λίγους ξηρούς καρπούς κάθε εβδομάδα. Σε συνεννόηση με το γιατρό σας, εξετάστε το ενδεχόμενο να πάρετε συμπλήρωμα αντιοξειδωτικών και ψευδαργύρου. Προστατέψτε επαρκώς τα μάτια σας από το φως του ήλιου, ειδικά σε νεαρή ηλικία. ** Κάθε αλλαγή στη διατροφή ή τον τρόπο ζωής θα πρέπει να γίνεται σε συνεννόηση με το γιατρό σας. TM Για πρόσθετη υποστήριξη και βοήθεια καλέστε χωρίς χρέωση τη γραμμή βοήθειας της MD Foundation, στο ή επισκεφτείτε τον ιστότοπο ΑΠΟΠΟΙΗΣΗ ΕΥΘΥΝΗΣ: Οι πληροφορίες που περιέχει το παρόν ενημερωτικό δελτίο θεωρούνται από τη Macular Degeneration Foundation Ltd ακριβείς την εποχή της δημοσίευσης. Αν και εκπονήθηκε με ιδιαίτερη επιμέλεια, για ιατρικές συμβουλές θα πρέπει να αποταθείτε σε γιατρό. Η Macular Degeneration Foundation Ltd δεν μπορεί να αναλάβει ευθύνη για λάθη ή παραλείψεις στην παρούσα έκδοση ή για βλάβες που προέκυψαν από την προμήθεια, τις επιδόσεις ή τη χρήση του και δεν παρέχει εγγύηση, ρητή ή σιωπηρή, όσον αφορά την παρούσα έκδοση. Ενημερωτικό δελτίο της MDF Διατροφή και εκφύλιση της ωχράς κηλίδας

12 Αντιοξειδωτικά για την υγεία των ματιών Λουτεΐνη και ζεαξανθίνη Βιταμίνη C Βιταμίνη E Ψευδάργυρος Η λουτεΐνη είναι ένα ιδιαίτερα σημαντικό αντιοξειδωτικό για την υγεία των ματιών. Υπάρχει συγκεντρωμένη σε μεγάλες ποσότητες στην ωχρά κηλίδα και χρειάζεται συχνή αναπλήρωση. Τη βρίσκουμε στα σκούρα πράσινα λαχανικά με φύλλα, όπου ενδεικτικά περιλαμβάνονται το σπανάκι, το σέσκουλο και τα πράσινα φύλλα της ρέβας. Τη βρίσκουμε επίσης στο γλυκό καλαμπόκι και στο κροκάδι του αβγού. Για παράδειγμα, μισή κούπα μαγειρεμένο σπανάκι παρέχει 6mg λουτεΐνης, ενώ 1 κούπα γλυκό καλαμπόκι παρέχει 2,5mg λουτεΐνης και 0,8mg ζεαξανθίνης. Τη βρίσκουμε στα εσπεριδοειδή, το μπρόκολο, τις πατάτες, την πιπεριά και τις ντομάτες. Για παράδειγμα, 1 κούπα κόκκινη πιπεριά παρέχει 280mg βιταμίνης C. Τη βρίσκουμε στους ξηρούς καρπούς, το φύτρο του σιταριού, τα αναποφλοίωτα δημητριακά και τα πράσινα λαχανικά με φύλλα. Για παράδειγμα, 25 αμύγδαλα παρέχουν 7mg βιταμίνης E. Τον βρίσκουμε στο κρέας, τα θαλασσινά (κυρίως στα στρείδια), τους σπόρους, τους ξηρούς καρπούς και τα αναποφλοίωτα δημητριακά. Για παράδειγμα, 250g στρείδια παρέχουν περίπου 40mg ψευδάργυρου. Σημείωση: Στα λοιπά αντιοξειδωτικά περιλαμβάνονται τα βιοφλαβονοειδή που βρίσκουμε στο χυμό του μύρτιλλου. Η σχέση τους με την εκφύλιση της ωχράς κηλίδας δεν έχει ακόμη μελετηθεί στην Αυστραλία. Συχνές ερωτήσεις Ποιο είδος ψαριού είναι το καλύτερο; Το ψάρι σάς κάνει καλό είτε είναι φρέσκο είτε κατεψυγμένο είτε σε κονσέρβα. Ο σολομός, οι σαρδέλες και ο τόνος είναι ιδιαίτερα καλές πηγές Ωμέγα-3. Ποιοι ξηροί καρποί είναι οι καλύτεροι; Οι μελέτες δεν έχουν καθορίσει ποιοι ξηροί καρποί είναι οι καλύτεροι. Τα άψητα καρύδια Βραζιλίας, τα κοινά καρύδια, το κουκουνάρι και τα αμύγδαλα έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά οξέα και κάνουν καλό στην καρδιά και τα μάτια σας. Θα πρέπει να βράζω τα λαχανικά ή να τα τρώω ωμά; Όταν τα λαχανικά είναι ψιλοκομμένα και μαγειρεμένα με μικρή ποσότητα ελαιόλαδου βελτιώνεται η ικανότητα του οργανισμού σας να απορροφήσει τα θρεπτικά συστατικά τους. Ο παθολόγος μου έχει συστήσει να μην τρώω σπανάκι εξαιτίας των φαρμάκων που παίρνω. Υπάρχουν άλλες πηγές λουτεΐνης; Ένα συμπλήρωμα λουτεΐνης μάλλον είναι ασφαλής λύση αλλά, όπως πάντα, ρωτήστε πρώτα το γιατρό σας. Τι γίνεται αν έχω πρόβλημα και δεν μπορώ να φάω ολόκληρους ξηρούς καρπούς; Δοκιμάστε να σπάσετε ή να αλέσετε τους ξηρούς καρπούς και να τους φάτε ωμούς, π.χ. να τους πασπαλίσετε στα δημητριακά σας. Πείτε μου κάτι για τους σπόρους Οι σπόροι, όπως οι σπόροι λίνου (λιναρόσποροι), συχνά συνιστώνται από τους διαιτολόγους λόγω της υψηλής περιεκτικότητάς τους σε απαραίτητα λιπαρά οξέα. Ωστόσο, η σχέση τους με την εκφύλιση της ωχράς κηλίδας δεν έχει ακόμη μελετηθεί. Κάθε αλλαγή στη διατροφή και τον τρόπο ζωής θα πρέπει να γίνεται σε συνεννόηση με το γιατρό σας Ενημερωτικό δελτίο της MDF Διατροφή και εκφύλιση της ωχράς κηλίδας

13 TM ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ Συμπληρώματα διατροφής και εκφύλιση της ωχράς κηλίδας Έρευνες για τα συμπληρώματα διατροφής Τι είναι τα συμπληρώματα διατροφής; Τα συμπληρώματα διατροφής είναι βιταμίνες, μεταλλικά στοιχεία ή άλλες ουσίες που παίρνετε ξέχωρα από τη διατροφή. Τι έρευνες έχουν γίνει σχετικά με τα συμπληρώματα διατροφής και την εκφύλιση της ωχράς κηλίδας; Η μελέτη αριθμ. 8 για την ηλικιακή εκφύλιση της ωχράς κηλίδας (μελέτη περί ΗΕΩ) υπήρξε μια σημαντική κλινική δοκιμή που πραγματοποίησε το εθνικό οφθαλμολογικό ινστιτούτο των Η.Π.Α. Τα αποτελέσματά της δημοσιεύτηκαν τον Οκτώβριο του 2001 στο περιοδικό, Archives of Ophthalmology (Αρχεία οφθαλμολογίας). Τι ερευνούσαν; Σκοπός της δοκιμής ήταν η αξιολόγηση της κλινικής πορείας, της πρόγνωσης και των παραγόντων κινδύνου της ηλικιακής εκφύλισης της ωχράς κηλίδας. Η μελέτη περί ΗΕΩ επίσης αξιολόγησε, σε τυχαιοποιημένες κλινικές δοκιμές, τις επιδράσεις των αντιοξειδωτικών και του ψευδαργύρου στην εξέλιξη της ΗΕΩ. Σε ποιους έγινε η μελέτη; Στη δοκιμή εντάχτηκαν συνολικά άτομα. Τα άτομα στα οποία έγινε η μελέτη κατηγοριοποιήθηκαν σε τέσσερις ομάδες, ξεκινώντας από όσους είχαν ελάχιστα σημάδια της αρρώστιας στο ένα μάτι και φτάνοντας σε σχετικά σοβαρές περιπτώσεις ασθενών με εκφύλιση της ωχράς κηλίδας (απώλεια όρασης στο ένα μάτι αλλά καλή όραση στο άλλο). Όσοι συμμετείχαν στη δοκιμή υποβλήθηκαν σε επαναληπτική εξέταση ύστερα από 6,3 χρόνια κατά μέσο όρο. Ποια ήταν τα αποτελέσματα; Η μελέτη έδειξε ότι η λήψη συμπληρωμάτων διατροφής που έχουν μεγάλη περιεκτικότητα σε αντιοξειδωτικά συν ψευδάργυρο μείωσε τον κίνδυνο εμφάνισης της εκφύλισης της ωχράς κηλίδας σε προχωρημένο στάδιο και καθυστέρησε την απώλεια της όρασης. Το πόρισμα της μελέτης ήταν ότι σε όσους βρίσκονται στα μεσαία στάδια της εκφύλισης της ωχράς κηλίδας (δηλαδή στην ομάδα με τα άτομα που έχουν τις περισσότερες πιθανότητες να περάσουν στα τελευταία στάδια της ασθένειας και να παρουσιάσουν σοβαρή απώλεια όρασης) μειώθηκε ο κίνδυνος εξέλιξης της αρρώστιας κατά περίπου 25% όταν πήραν σκεύασμα με υψηλή δόση ψευδάργυρου και αντιοξειδωτικών. Στην ίδια ομάδα ατόμων, η μελέτη διαπίστωσε 20% μείωση του κινδύνου απώλειας όρασης που προκαλείται από εκφύλισης της ωχράς κηλίδας στα τελευταία στάδια. Επίσης διαπιστώθηκαν θετικά αποτελέσματα σε όσους πήραν μόνο ψευδάργυρο και σε όσους πήραν μόνο αντιοξειδωτικά, αλλά κανένα από τα δύο δεν υπήρξε τόσο αποτελεσματικό όσο το συνδυασμένο σκεύασμα. Η μελέτη δεν ήταν σχεδιασμένη για να δώσει απάντηση στο αν οι υψηλές δόσεις αντιοξειδωτικών και ψευδαργύρου ήταν προς όφελος όσων δεν είχαν ΚΑΝΕΝΑ σημάδι εκφύλισης της ωχράς κηλίδας ή όσων ήταν σε προχωρημένο στάδιο της αρρώστιας και στα δύο μάτια. Εκτός από το σκεύασμα της μελέτης τα περισσότερα άτομα επίσης έπαιρναν καθημερινά μια πολυβιταμίνη. Σημαντικές πληροφορίες Έχει πολύ μεγάλη σημασία να συζητήσετε με το γιατρό σας για οποιοδήποτε συμπλήρωμα διατροφής. Είναι αυτός που μπορεί να σας βοηθήσει να καθορίσετε τα ιδανικά σκευάσματα και τις δόσεις τους. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό αν ήδη παίρνετε οποιαδήποτε άλλα φάρμακα ή βιταμίνες και συμπληρώματα μεταλλικών στοιχείων καθημερινά. Δεν είναι γνωστές οι συνέπειες της μακροπρόθεσμης λήψης υψηλών δόσεων συμπληρωμάτων διατροφής που περιέχουν συνδυασμό αντιοξειδωτικών και ψευδαργύρου για περισσότερο από οκτώ χρόνια. Ενημερωτικό δελτίο της MDF Συμπληρώματα διατροφής και εκφύλιση της ωχράς κηλίδας

14 Τι είναι το σκεύασμα της μελέτης περί ΗΕΩ; Οι συγκεκριμένες ημερήσιες ποσότητες αντιοξειδωτικών και μεταλλικών στοιχείων που χρησιμοποιήθηκαν από τους ερευνητές κατά τη μελέτη περί ΗΕΩ ήταν οι εξής: Βιταμίνη C 500mg Βιταμίνη E 400iu β-καροτένιο 15mg Ψευδάργυρος 80mg Χαλκός 2mg Σημαντικές πληροφορίες για το βήτα καροτένιο Όσοι καπνίζουν ή πάσχουν από καρκίνο των πνευμόνων ή ασβέστωση δεν πρέπει να παίρνουν Συχνές ερωτήσεις Ποιος πρέπει να πάρει σκεύασμα με ψευδάργυρο και αντιοξειδωτικά; Η έρευνα στο σημείο αυτό μας λέει ότι περισσότερο ωφελούνται όσοι είναι στο μεσαίο στάδιο της εκφύλισης της ωχράς κηλίδας και παίρνουν το σκεύασμα της μελέτης περί ΗΕΩ. Γιατί η λήψη του σκευάσματος της μελέτης περί ΗΕΩ γίνεται με τη μορφή συμπληρώματος διατροφής και δεν ενσωματώνεται στην κανονική διατροφή; Γενική, η ισορροπημένη διατροφή είναι ο καλύτερος τρόπος για να πάρετε τα θρεπτικά συστατικά που χρειάζεστε. Ωστόσο, όπου χρησιμοποιούνται υψηλές δόσεις αντιοξειδωτικών για τη θεραπεία της ασθένειας, τα συμπληρώματα διατροφής ενδέχεται να είναι ο μοναδικός τρόπος λήψης των σωστών ποσοτήτων. Για παράδειγμα, για να πάρετε τις ίδιες ποσότητες που παρέχει το σκεύασμα της μελέτης περί ΗΕΩ, θα χρειαζόταν να φάτε 500 γραμμάρια μύδια, 2 κούπες κόκκινη πιπεριά και αμύγδαλα τη μέρα. Συζητήστε με τον γιατρό σας για τη διατροφή σας και τα συμπληρώματα. συμπλήρωμα διατροφής που να περιέχει βήτα καροτένιο. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο δεν ορισμένα προϊόντα δεν το περιέχουν. Θα πρέπει να θυμάστε ότι τα συμπληρώματα διατροφής δεν θεραπεύουν την εκφύλιση της ωχράς κηλίδας. Η μελέτη περί ΗΕΩ δείχνει ότι επιβραδύνουν το ρυθμό της εκφύλισης, αλλά δεν σταματούν ούτε αναστρέφουν τη ζημιά που έχει προξενήσει. ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Αν έχετε κάποια πάθηση, θα πρέπει να συμβουλευτείτε το γιατρό σας προτού πάρετε οποιοδήποτε συμπλήρωμα διατροφής. Μη φτιάχνετε μόνοι σας συνταγές συμπληρωμάτων διατροφής για τον εαυτό σας. Υπάρχουν λόγοι για τους οποίους θα έπρεπε να είμαστε προσεκτικοί όσον αφορά το σκεύασμα της μελέτης περί ΗΕΩ; Ναι. Υπάρχουν λόγοι για τους οποίους πρέπει να είμαστε προσεκτικοί κατά τη χρήση βιταμινών κα μεταλλικών στοιχείων σε υψηλές δόσεις. Μπορεί να παρεμβληθούν στη σωστή λήψη των φαρμάκων και άλλων θρεπτικών συστατικών. Επομένως, έχει σημασία να ακολουθείτε τις συμβουλές του γιατρού σας. Για περισσότερες πληροφορίες επισκεφτείτε τον ιστότοπο του εθνικού οφθαλμολογικού ινστιτούτου στη διεύθυνση: Γιατί πρέπει να πάρω συμπλήρωμα λουτεΐνης; Αν η διατροφή σας δεν περιέχει πολλές τροφές πλούσιες σε λουτεΐνη, όπως σκούρα πράσινα λαχανικά με φύλλα, μπορείτε να ρωτήσετε το γιατρό σας μήπως ενδείκνυται κάποιο συμπλήρωμα λουτεΐνης. Για όσους δεν πάσχουν από εκφύλιση της ωχράς κηλίδας, αλλά είναι πάνω από τα 50 και έχουν οικογενειακό ιστορικό της αρρώστιας, τα συμπληρώματα λουτεΐνης ενδείκνυνται περισσότερο από ό,τι το σκεύασμα της μελέτης περί ΗΕΩ. Μπορώ να προλάβω την εκφύλιση της ωχράς κηλίδας παίρνοντας συμπληρώματα που περιέχουν μύρτιλλο ή έλαια ψαριών; Μέχρι στιγμής δεν έχουν μελετηθεί. TM Για πρόσθετη υποστήριξη και βοήθεια καλέστε χωρίς χρέωση τη γραμμή βοήθειας της MD Foundation, στο ή επισκεφτείτε τον ιστότοπο ΑΠΟΠΟΙΗΣΗ ΕΥΘΥΝΗΣ: Οι πληροφορίες που περιέχει το παρόν ενημερωτικό δελτίο θεωρούνται από τη Macular Degeneration Foundation Ltd ακριβείς την εποχή της δημοσίευσης. Αν και εκπονήθηκε με ιδιαίτερη επιμέλεια, για ιατρικές συμβουλές θα πρέπει να αποταθείτε σε γιατρό. Η Macular Degeneration Foundation Ltd δεν μπορεί να αναλάβει ευθύνη για λάθη ή παραλείψεις στην παρούσα έκδοση ή για βλάβες που προέκυψαν από την προμήθεια, τις επιδόσεις ή τη χρήση του και δεν παρέχει εγγύηση, ρητή ή σιωπηρή, όσον αφορά την παρούσα έκδοση. Ενημερωτικό δελτίο της MDF Συμπληρώματα διατροφής και εκφύλιση της ωχράς κηλίδας

15 TM ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ Σχετικά με τη χαμηλή όραση Η MDF έχει εκπονήσει το έντυπο με τίτλο Low Vision - A Guide, μια εκτενή έκδοση που παρέχει πληροφορίες για τις στρατηγικές και τις υπηρεσίες που βοηθούν τα άτομα με χαμηλή όραση να διατηρήσουν την αυτονομία και την ποιότητα της ζωής τους. Τι είναι η χαμηλή όραση; Λέμε ότι κάποιος έχει χαμηλή όραση όταν η εξασθενημένη ή περιορισμένη όρασή του δεν μπορεί να διορθωθεί επαρκώς με χειρουργική επέμβαση, συμβατικά γυαλιά ή φακούς επαφής. Η χαμηλή όραση έχει αντίκτυπο σε πολλές πτυχές της ζωής ενός ατόμου, τόσο στο σπίτι όσο και στο χώρο εργασίας του. Κατά κανόνα, κάθε νέα περίσταση στη ζωή μας απαιτεί αρκετό χρόνο προσαρμογής και η απώλεια της όρασης ουδόλως αποτελεί εξαίρεση. Πολλοί άνθρωποι δυσπιστούν ή φοβούνται. Αν παρουσιαστούν εμφανή σημάδια κατάθλιψης, αποταθείτε αμέσως σε κάποιο γιατρό της περιοχής σας για υποστήριξη και καθοδήγηση. Ποια είναι τα πρώτα βήματα μόλις γίνει διάγνωση προβλήματος που θα επιφέρει χαμηλή όραση; Μην πάρετε βεβιασμένες αποφάσεις για την τρέχουσα εργασιακή απασχόληση, τις δραστηριότητες, τα μελλοντικά σχέδια ή τον τρόπο ζωής σας. Αναζητήστε συμβουλές από όλες τις διαθέσιμες πηγές. Επικοινωνήστε με την MD Foundation για να πάρετε μια λίστα με τις υπηρεσίες υποστήριξης. Συνεχίστε να συμμετέχετε σε κοινωνικά και ψυχαγωγικά δίκτυα, ειδικά η διάγνωση έγινε πρόσφατα. Αυτές είναι οι στιγμές που τα δίκτυα διατρέχουν τον μεγαλύτερο κίνδυνο να διαλυθούν. Για να υπάρχουν θετικές εξελίξεις είναι απολύτως αναγκαίο να βρείτε ένα τρόπο «συμβίωσης» με τη χαμηλή όραση που θα σας βοηθά να ελέγχετε την κατάσταση. Αξιολόγηση χαμηλής όρασης Το καλύτερο δυνατό ξεκίνημα γίνεται με μια αξιολόγηση χαμηλής όρασης που παρέχεται από οργανισμούς για άτομα με χαμηλή όραση και μερικούς οπτομέτρες. Η αξιολόγηση είναι ο καλύτερος τρόπος ώστε να καθοριστεί το σωστό βοήθημα για τη χαμηλή όραση και να εκπαιδευτείτε για τη χρήση του. Όταν μιλάμε για την προσαρμογή σε συσκευές για τη χαμηλή όραση, μία είναι η λέξη-κλειδί: υπομονή. Τα τρία κύρια σημεία στη βοήθεια για τη χαμηλή όραση είναι: ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΑ Όσο μεγαλύτερα γράμματα έχει ένα κείμενο, τόσο ευκολότερο θα είναι να το διαβάσετε. Η μεγέθυνση παίζει σημαντικό ρόλο στη δυνατότητα να διαβάσετε, να γράψετε και να δείτε φωτογραφίες. Παραδείγματα των διαθέσιμων λύσεων αποτελούν όσα βιβλία είναι τυπωμένα με μεγάλα γράμματα και οι μεγεθυντικοί φακοί. ΕΝΤΟΝΟΤΕΡΑ Η αυξημένη αντίθεση σάς βοηθά να διακρίνετε λέξεις και αντικείμενα. Μερικά παραδείγματα: μαύρη μελάνη σε άσπρο χαρτί, σκούρος καφές σε λευκά φλιτζάνια και λευκά πιάτα σε σκούρο τραπεζομάντιλο. ΦΩΤΕΙΝΟΤΕΡΑ Ο καλύτερος φωτισμός μπορεί να βελτιώσει το πόσο καλά μπορείτε να διαβάσετε και να κινείστε στο χώρο. Χρησιμοποιήστε άμεσο φωτισμό από πίσω σας όταν διαβάζετε ή κάνετε διάφορες δουλειές. Διασφαλίστε ότι οι σκάλες, τα μπάνια και άλλοι χώροι δραστηριοτήτων είναι καλά φωτισμένοι. Οπτικά βοηθήματα Στα οπτικά βοηθήματα περιλαμβάνεται μια σειρά μεγεθυντικών φακών είτε του χεριού είτε με βάση. Είναι τα βοηθήματα για χαμηλή όραση που συνταγογραφούνται συχνότερα και στις περισσότερες περιπτώσεις είναι πολύ χρήσιμα. Πολλοί άνθρωποι χρειάζονται μικρή μεγέθυνση και περισσότερο φωτισμό για να διαβάσουν. Ενημερωτικό δελτίο της MDF Τα πάντα σχετικά με τη χαμηλή όραση

16 Βοηθήματα για την καθημερινή ζωή Τα βοηθήματα για την καθημερινή ζωή αφορούν καθημερινές δουλειές όπως το μαγείρεμα, τη σωστή λήψη των φαρμάκων, την προσωπική υγιεινή και τις ψυχαγωγικές δραστηριότητες. Στα βοηθήματα περιλαμβάνονται: τηλέφωνα με μεγάλα πλήκτρα, βιβλία, ατζέντες, ημερολόγια, σταυρόλεξα και τραπουλόχαρτα με μεγάλα γράμματα, ομιλούντα ρολόγια τοίχου και χεριού, διαλογείς κερμάτων/χαρτονομισμάτων, κουτιά χαπιών με μεγάλα γράμματα, ειδικές κονκάρδες VIP Vision Impaired Person (άτομο με εξασθενημένη όραση), μεγεθυντικοί καθρέφτες για το μακιγιάζ, οδηγοί γραφής, χαρτί με έντονες ρίγες και μαγνητόφωνα. Δημοφιλής συσκευή είναι ο ενδείκτης στάθμης υγρών με χαρακτηριστικό τόνο (μπιπ) που δείχνει ότι ένα φλιτζάνι σχεδόν γέμισε. Ηλεκτρονικές συσκευές μεγέθυνσης Μια ηλεκτρονική συσκευή μεγέθυνσης ή τηλεόραση κλειστού κυκλώματος (CCTV) είναι ουσιαστικά μια βιντεοκάμερα που εστιάζει σε κάποια σελίδα και η μεγεθυμένη εικόνα προβάλλεται σε οθόνη τηλεόρασης. Μπορείτε να ρυθμίσετε το μέγεθος των γραμμάτων με μεγέθυνση ή σμίκρυνση, να αλλάξετε το χρώμα τους και να βελτιώσετε την αντίθεση. συναρπαστικά μέσα που επιτρέπουν την άμεση πρόσβαση στην εκφώνηση του κειμένου βιβλίων και εφημερίδων. Ραδιοφωνικοί σταθμοί για όσους δυσκολεύονται στην ανάγνωση λόγω χαμηλής όρασης Σε πολλές περιοχές της Αυστραλίας μπορείτε να συντονιστείτε με τους ραδιοφωνικούς σταθμούς για όσους δυσκολεύονται στην ανάγνωση λόγω χαμηλής όρασης (RPH). Οι σταθμοί αυτοί διαβάζουν εφημερίδες και άλλα ενδιαφέροντα άρθρα. Θυμηθείτε: Αν δυσκολεύεστε να χρησιμοποιήσετε κάποια βοηθήματα με την πάροδο του χρόνου, θα πρέπει να επισκεφτείτε και πάλι τον ειδικό για τη χαμηλή όραση για νέα αξιολόγηση. Οι ανάγκες ενδέχεται να έχουν αλλάξει και ίσως απαιτείται αναβάθμιση των βοηθημάτων και του εξοπλισμού σας. Μηχανές ανάγνωσης Οι μηχανές ανάγνωσης μπορούν να σαρώσουν τυπωμένο κείμενο, να το μετατρέψουν σε ψηφιακές πληροφορίες και να το εκφωνήσουν. Λογισμικό υπολογιστών Οι υπολογιστές διαθέτουν λογισμικό για τη μεγέθυνση κειμένου και εικονιδίων και την εκφώνηση κειμένου που εμφανίζεται στις οθόνες τους. Μπορείτε να βρείτε το λογισμικό αυτό στα Windows XP. Ηχητικά βιβλία Τα ηχητικά βιβλία διατίθενται από βιβλιοθήκες και οργανισμούς για άτομα με χαμηλή όραση. Με την πρόοδο της τεχνολογίας επίσης υπάρχουν νέα και Επάνω Η προσαρμοστική τεχνολογία είναι σε θέση να βοηθήσει όσους έχουν χαμηλή όραση να διατηρήσουν την αυτονομία και την ποιότητα της ζωής τους. TM Για πρόσθετη υποστήριξη και βοήθεια καλέστε χωρίς χρέωση τη γραμμή βοήθειας της MD Foundation, στο ή επισκεφτείτε τον ιστότοπο ΑΠΟΠΟΙΗΣΗ ΕΥΘΥΝΗΣ: Οι πληροφορίες που περιέχει το παρόν ενημερωτικό δελτίο θεωρούνται από τη Macular Degeneration Foundation Ltd ακριβείς την εποχή της δημοσίευσης. Αν και εκπονήθηκε με ιδιαίτερη επιμέλεια, για ιατρικές συμβουλές θα πρέπει να αποταθείτε σε γιατρό. Η Macular Degeneration Foundation Ltd δεν μπορεί να αναλάβει ευθύνη για λάθη ή παραλείψεις στην παρούσα έκδοση ή για βλάβες που προέκυψαν από την προμήθεια, τις επιδόσεις ή τη χρήση του και δεν παρέχει εγγύηση, ρητή ή σιωπηρή, όσον αφορά την παρούσα έκδοση. Ενημερωτικό δελτίο της MDF Τα πάντα σχετικά με τη χαμηλή όραση

Τι είναι η ωχρά κηλίδα;

Τι είναι η ωχρά κηλίδα; Τι είναι η ωχρά κηλίδα; Η ωχρά κηλίδα είναι το κεντρικό τμήμα του αμφιβληστροειδή, ένα λεπτό στρώμα φωτοευαίσθητων νευρικών κυττάρων και ινών που βρίσκεται στο πίσω μέρος του οφθαλμού. Ο αμφιβληστροειδής

Διαβάστε περισσότερα

ΗΛΙΚΙΑΚΗ ΕΚΦΥΛΙΣΗ ΩΧΡΑΣ ΚΗΛΙΔΑΣ

ΗΛΙΚΙΑΚΗ ΕΚΦΥΛΙΣΗ ΩΧΡΑΣ ΚΗΛΙΔΑΣ ΗΛΙΚΙΑΚΗ ΕΚΦΥΛΙΣΗ ΩΧΡΑΣ ΚΗΛΙΔΑΣ Πώς να προλάβετε και πώς να αντιμετωπίσετε τη συχνότερη αιτία τύφλωσης στα άτομα άνω των 50 ετών ΣΥΝΤΟΜΟΣ ΟΔΗΓΟΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Στην Ελλάδα σε περισσότερα από 50.000 άτομα έχει

Διαβάστε περισσότερα

Ηλικιακή Εκφύλιση Ωχράς Κηλίδας

Ηλικιακή Εκφύλιση Ωχράς Κηλίδας Ηλικιακή Εκφύλιση Ωχράς Κηλίδας Μ. Νισκοπούλου, phd Εξειδ. σε Παθήσεις Ωχράς, Moorfields Eye Hospital, Λονδίνο νο Επιδημιολογικά στοιχεία Ηλικιακής Εκφύλισης Ωχράς Κηλίδας (ΗΕΩ) Επηρεάζεται η ΗΕΩ από την

Διαβάστε περισσότερα

Η Υγεία μου & Εγώ. Γραφείο Πρόληψης και Αγωγής Υγείας Γ.Ν.Α. Γ Γεννηματάς

Η Υγεία μου & Εγώ. Γραφείο Πρόληψης και Αγωγής Υγείας Γ.Ν.Α. Γ Γεννηματάς Η Υγεία μου & Εγώ Γραφείο Πρόληψης και Αγωγής Υγείας Γ.Ν.Α. Γ Γεννηματάς Η Υγεία Των Ματιών Μας Ο λαός μας χρησιμοποιεί πολλές εκφράσεις για να δηλώσει την ανεκτίμητη αξία της όρασης. Επειδή λοιπόν πρέπει

Διαβάστε περισσότερα

ΩΧΡΑΣ ΚΗΛΙΔΑΣ ΗΛΙΑΚΗ ΕΚΦΥΛΙΣΗ ΤΗΣ ΩΧΡΑΣ ΚΗΛΙΔΑΣ(ΗΕΩ) Η ωχρά κηλίδα είναι μια περιοχή του αμφιβληστροειδούς,

ΩΧΡΑΣ ΚΗΛΙΔΑΣ ΗΛΙΑΚΗ ΕΚΦΥΛΙΣΗ ΤΗΣ ΩΧΡΑΣ ΚΗΛΙΔΑΣ(ΗΕΩ) Η ωχρά κηλίδα είναι μια περιοχή του αμφιβληστροειδούς, ΩΧΡΑΣ ΚΗΛΙΔΑΣ ΗΛΙΑΚΗ ΕΚΦΥΛΙΣΗ ΤΗΣ ΩΧΡΑΣ ΚΗΛΙΔΑΣ(ΗΕΩ) Η ωχρά κηλίδα είναι μια περιοχή του αμφιβληστροειδούς, αποτελείται από περίπου 5% του αμφιβληστροειδή και είναι υπεύθυνη για περίπου το 35% του οπτικού

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΒΗΤΙΚΗ ΑΜΦΙΒΛΗΣΤΡΟΕΙΔΟΠΑΘΕΙΑ

ΔΙΑΒΗΤΙΚΗ ΑΜΦΙΒΛΗΣΤΡΟΕΙΔΟΠΑΘΕΙΑ ΔΙΑΒΗΤΙΚΗ ΑΜΦΙΒΛΗΣΤΡΟΕΙΔΟΠΑΘΕΙΑ Ένας ενημερωτικός οδηγός για την πραγματικότητα του σήμερα Δρ. Αναστάσιος Ιωάννης Κανελλόπουλος Καθηγητής Οφθαλμολογίας Παν/μιου Νέας Υόρκης Οφθαλμολογικό Ινστιτούτο Laser

Διαβάστε περισσότερα

Απόφραξη φλέβας του αμφιβληστροειδούς

Απόφραξη φλέβας του αμφιβληστροειδούς Απόφραξη φλέβας του αμφιβληστροειδούς Τι είναι η απόφραξη φλέβας του αμφιβληστροειδούς; Απόφραξη φλέβας του αμφιβληστροειδούς σημαίνει ότι μία φλέβα στον αμφιβληστροειδή χιτώνα του ματιού έχει αποφραχθεί.

Διαβάστε περισσότερα

ΕΚΦΥΛΙΣΗ ΩΧΡΑΣ ΚΗΛΙΔΑΣ

ΕΚΦΥΛΙΣΗ ΩΧΡΑΣ ΚΗΛΙΔΑΣ ΕΚΦΥΛΙΣΗ ΩΧΡΑΣ ΚΗΛΙΔΑΣ Συχνά ονομάζεται και ηλικιακή εκφύλιση ωχράς κηλίδας (ΑΜD) Δωρεάν ενημέρωση από το: Macular Disease Foundation Australia Το Ίδρυμα Νόσου Ωχράς Κηλίδας Αυστραλίας (πρώην Ίδρυμα Εκφύλισης

Διαβάστε περισσότερα

Τι είναι το γλαύκωμα;

Τι είναι το γλαύκωμα; Τι είναι το γλαύκωμα; Το γλαύκωμα περιλαμβάνει μια ομάδα παθήσεων που βλάπτουν το οπτικό νεύρο, προκαλώντας διαταραχές όρασης, οι οποίες, αν δεν αντιμετωπιστούν έγκαιρα, μπορούν να εξελιχθούν και να επιφέρουν

Διαβάστε περισσότερα

ΗΛΙΚΙΑΚΗ ΕΚΦΥΛΙΣΗ ΩΧΡΑΣ ΚΗΛΙΔΑΣ

ΗΛΙΚΙΑΚΗ ΕΚΦΥΛΙΣΗ ΩΧΡΑΣ ΚΗΛΙΔΑΣ ΗΛΙΚΙΑΚΗ ΕΚΦΥΛΙΣΗ ΩΧΡΑΣ ΚΗΛΙΔΑΣ Τι είναι η ωχρά κηλίδα; Η ωχρά κηλίδα είναι μια μικρή περιοχή του αμφιβληστροειδούς χιτώνα, υπεύθυνη για την κεντρική όραση και την αντίληψη των χρωμάτων. Πρακτικά, όταν

Διαβάστε περισσότερα

Οπή Ωχράς Κηλίδας. Τι είναι οπή της ωχράς;

Οπή Ωχράς Κηλίδας. Τι είναι οπή της ωχράς; Οπή Ωχράς Κηλίδας Τι είναι οπή της ωχράς; Ο αμφιβληστροειδής χιτώνας είναι το φωτοευαίσθητο στρώμα ιστού που βρίσκεται στο πίσω μέρος του ματιού. Μία ειδική περιοχή του αμφιβληστροειδούς, που ονομάζεται

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΠΝΕΥΜΟΝΑ. Ποιός είναι ο καλύτερος τρόπος για να αντιμετωπιστεί;

ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΠΝΕΥΜΟΝΑ. Ποιός είναι ο καλύτερος τρόπος για να αντιμετωπιστεί; www.agaliazo.gr ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΠΝΕΥΜΟΝΑ Λεωσθένους 21-23, 18536 Πειραιάς - Τ: 210 4181641 - F: 210 4535343 e: oekk@otenet.gr - www.oekk.gr ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ν. ΑΧΑΙΑΣ Πατρέως 8-10, 26221 Πάτρα - Τ/F: 2610 226122 e:

Διαβάστε περισσότερα

❶ Ας ξεκινήσουμε. για το δακτύλιο KAMRA

❶ Ας ξεκινήσουμε. για το δακτύλιο KAMRA ❶ Ας ξεκινήσουμε. Συνήθεις Γιατί ο KAMRA είναι κατάλληλος για μένα; Ερωτήσεις Κάποια στιγμή στην ηλικία των 40 ή 50 ετών παρατηρήσατε μια αλλαγή στην κοντινή σας όραση, αυτό συμβαίνει γιατί ο φυσικός φακός

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΠΝΕΥΜΟΝΑ. Όλα όσα θέλετε να ξέρετε αν κάποιο αγαπημένο σας πρόσωπο είναι ασθενής

ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΠΝΕΥΜΟΝΑ. Όλα όσα θέλετε να ξέρετε αν κάποιο αγαπημένο σας πρόσωπο είναι ασθενής www.agaliazo.gr ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΠΝΕΥΜΟΝΑ Λεωσθένους 21-23, 18536 Πειραιάς - Τ: 210 4181641 - F: 210 4535343 e: oekk@otenet.gr - www.oekk.gr ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ν. ΑΧΑΙΑΣ Πατρέως 8-10, 26221 Πάτρα - Τ/F: 2610 226122 e:

Διαβάστε περισσότερα

ΤΜΗΜΑ ΩΧΡΑΣ ΚΗΛΙ ΑΣ & ΑΜΦΙΒΛΗΣΤΡΟΕΙ ΟΥΣ ΙΑΤΡΕΙΟ ΙΑΒΗΤΙΚΗΣ ΑΜΦΙΒΛΗΣΤΡΟEI ΟΠΑΘΕΙΑΣ. ιαβήτης & Οφθαλμός

ΤΜΗΜΑ ΩΧΡΑΣ ΚΗΛΙ ΑΣ & ΑΜΦΙΒΛΗΣΤΡΟΕΙ ΟΥΣ ΙΑΤΡΕΙΟ ΙΑΒΗΤΙΚΗΣ ΑΜΦΙΒΛΗΣΤΡΟEI ΟΠΑΘΕΙΑΣ. ιαβήτης & Οφθαλμός ΤΜΗΜΑ ΩΧΡΑΣ ΚΗΛΙ ΑΣ & ΑΜΦΙΒΛΗΣΤΡΟΕΙ ΟΥΣ ΙΑΤΡΕΙΟ ΙΑΒΗΤΙΚΗΣ ΑΜΦΙΒΛΗΣΤΡΟEI ΟΠΑΘΕΙΑΣ ιαβήτης & Οφθαλμός Σακχαρώδης ιαβήτης & Όραση Ο σακχαρώδης διαβήτης είναι μία από τις κύριες αιτίες τύφλωσης στις ανεπτυγμένες

Διαβάστε περισσότερα

Εάν απαντήσατε "ναι" σε 3 ή περισσότερες ερωτήσεις, συμβουλευτείτε το έντυπο αυτό, το οποίο περιέχει πληροφορίες που μπορούν να σας βοηθήσουν.

Εάν απαντήσατε ναι σε 3 ή περισσότερες ερωτήσεις, συμβουλευτείτε το έντυπο αυτό, το οποίο περιέχει πληροφορίες που μπορούν να σας βοηθήσουν. Βήχετε μερικές φορές τις περισσότερες μέρες; Έχετε συχνά πτύελα (φλέματα) όταν βήχετε; Είστε άνω των 40 ετών; Αναπνέετε με δυσκολία σε σύγκριση με τους συνομήλικους σας; Καπνίζετε ή είστε πρώην καπνιστής/καπνίστρια;

Διαβάστε περισσότερα

Ε Ν Η Μ Ε Ρ Ω Σ Ο Υ. νεφρά

Ε Ν Η Μ Ε Ρ Ω Σ Ο Υ. νεφρά Ε Ν Η Μ Ε Ρ Ω Σ Ο Υ νεφρά νεφρών Η υψηλή αρτηριακή πίεση (υπέρταση) είναι ένα από τα δύο κύρια αίτια χρόνιας νεφρικής νόσου παγκοσμίως (το άλλο είναι ο διαβήτης). Επίσης, τα νεφρά έχουν βασικό ρόλο στη

Διαβάστε περισσότερα

Τι είναι ο Κερατόκωνος?

Τι είναι ο Κερατόκωνος? Τι είναι ο Κερατόκωνος? Ο Κερατόκωνος είναι µια διαταραχή του κερατοειδούς - του διαφανούς προσθίου τµήµατος του οφθαλµού Ο κερατοειδής είναι εκείνος που εστιάζει το φως στο πίσω µέρος του µατιού. Έτσι

Διαβάστε περισσότερα

ΓΛΑΥΚΩΜΑ. προληψη και θεραπεια. επειδή είναι σηµαντικό να διατηρήσετε για πάντα την όραση σας

ΓΛΑΥΚΩΜΑ. προληψη και θεραπεια. επειδή είναι σηµαντικό να διατηρήσετε για πάντα την όραση σας ΓΛΑΥΚΩΜΑ προληψη και θεραπεια επειδή είναι σηµαντικό να διατηρήσετε για πάντα την όραση σας Τι είναι το γλαύκωµα; Το γλαύκωμα αποτελεί μια ομάδα από παθήσεις των οφθαλμών, οι οποίες έχουν σαν κοινό χαρακτηριστικό

Διαβάστε περισσότερα

Η νόσος Alzheimer είναι μια εκφυλιστική νόσος που αργά και προοδευτικά καταστρέφει τα εγκεφαλικά κύτταρα. Δεν είναι λοιμώδη και μεταδοτική, αλλά

Η νόσος Alzheimer είναι μια εκφυλιστική νόσος που αργά και προοδευτικά καταστρέφει τα εγκεφαλικά κύτταρα. Δεν είναι λοιμώδη και μεταδοτική, αλλά Η νόσος Alzheimer είναι μια εκφυλιστική νόσος που αργά και προοδευτικά καταστρέφει τα εγκεφαλικά κύτταρα. Δεν είναι λοιμώδη και μεταδοτική, αλλά είναι η πιο κοινή αιτία άνοιας μια κατάσταση που επηρεάζει

Διαβάστε περισσότερα

Οδηγός Ανάκτησης της Όρασής σας με το δακτύλιο KAMRA

Οδηγός Ανάκτησης της Όρασής σας με το δακτύλιο KAMRA Οδηγός Ανάκτησης της Όρασής σας με το δακτύλιο KAMRA TM Reverse to white and 25% Pantone process blue Βελτιώστε την καθημερινή σας όραση Ασφαλές. Aποδεδειγμένο.Aποτελεσματικό Φυσική Όραση χωρίς συμβιβασμούς

Διαβάστε περισσότερα

Ρίξτε την αρτηριακή πίεση χωρίς φάρμακα

Ρίξτε την αρτηριακή πίεση χωρίς φάρμακα Ρίξτε την αρτηριακή πίεση χωρίς φάρμακα Κοιμάστε αγκαλιά με το πιεσόμετρο και έχετε γεμίσει τον οργανισμό σας με χάπια προκειμένου να κρατήσετε την αρτηριακή σας πίεση σε χαμηλά επίπεδα; Χαλαρώστε! Υπάρχουν

Διαβάστε περισσότερα

Παθήσεις του αμφιβληστροειδούς

Παθήσεις του αμφιβληστροειδούς Παθήσεις του αμφιβληστροειδούς Ο αμφιβληστροειδής χιτώνας είναι μια λεπτή, ημιδιαφανής μεμβράνη που καλύπτει την εσωτερική επιφάνεια του ματιού. Μπορούμε και βλέπουμε γιατί το φως καθώς εισέρχεται μέσα

Διαβάστε περισσότερα

Όραση Α. Ιδιότητες των κυµάτων. Ανατοµικάστοιχείαοφθαλµού. Ορατό φως

Όραση Α. Ιδιότητες των κυµάτων. Ανατοµικάστοιχείαοφθαλµού. Ορατό φως Ιδιότητες των κυµάτων Όραση Α Μήκος κύµατος: απόσταση µεταξύ δύο διαδοχικών κυµατικών µορφών Συχνότητα: αριθµός κύκλων ανά δευτερόλεπτα (εξαρτάται από το µήκος κύµατος) Ορατό φως Ανατοµικάστοιχείαοφθαλµού

Διαβάστε περισσότερα

Βοηθήματα χαμηλής όρασης.

Βοηθήματα χαμηλής όρασης. Βοηθήματα χαμηλής όρασης. Θεωρία και πράξη στην μειωμένη όραση. Βασιλείου Νίκος Οπτομέτρης ΣΟΟΒΕ Χαμηλή όραση Τι είναι η χαμηλή όραση Τι είναι η χαμηλή όραση Χαμηλή όραση έχουμε όταν παρουσιάζεται χαμηλή

Διαβάστε περισσότερα

ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΟΠΤΙΚΗ ΑΝΑΠΗΡΙΑ ΣΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΥΓΕΙΑΣ

ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΟΠΤΙΚΗ ΑΝΑΠΗΡΙΑ ΣΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΥΓΕΙΑΣ ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΟΠΤΙΚΗ ΑΝΑΠΗΡΙΑ ΣΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΥΓΕΙΑΣ Πασχαλίνα Καλλέ, M.Ed. Εκπαιδεύτρια Κινητικότητας, Προσανατολισμού και Δεξιοτήτων Καθημερινής Διαβίωσης ατόμων με οπτική αναπηρία Σταυρένια Κουκουλά,

Διαβάστε περισσότερα

Θοδωρής Μπεχλιβάνης Αναστασία Συμεωνίδου Κατερίνα Παπά

Θοδωρής Μπεχλιβάνης Αναστασία Συμεωνίδου Κατερίνα Παπά Θοδωρής Μπεχλιβάνης Αναστασία Συμεωνίδου Κατερίνα Παπά έχει σχήμα πεπλατυσμένης σφαίρας Η διάμετρος, στον ενήλικα, είναι περίπου 2,5 cm Αποτελείται από τρεις χιτώνες, το σκληρό, το χοριοειδή και τον αμφιβληστροειδή.

Διαβάστε περισσότερα

ΣΗΜΕΡΑ ΕΙΝΑΙ Η ΜΕΡΑ ΠΟΥ ΑΝΤΙΣΤΕΚΟΜΑΙ ΣΤΗΝ ΙΠΙ

ΣΗΜΕΡΑ ΕΙΝΑΙ Η ΜΕΡΑ ΠΟΥ ΑΝΤΙΣΤΕΚΟΜΑΙ ΣΤΗΝ ΙΠΙ ΣΗΜΕΡΑ ΕΙΝΑΙ Η ΜΕΡΑ ΠΟΥ ΑΝΤΙΣΤΕΚΟΜΑΙ ΣΤΗΝ ΙΠΙ Για τους ασθενείς που διαγνώστηκαν με ΙΠΙ: Ένας οδηγός που θα σας βοηθήσει να συζητήσετε την πάθησή σας και τις διαθέσιμες επιλογές διαχείρισης με τον γιατρό

Διαβάστε περισσότερα

Τι είναι το γλαύκωμα;

Τι είναι το γλαύκωμα; Αυτές οι πληροφορίες προορίζονται για γενική πληροφόρηση και ενημέρωση του κοινού και σε καμία περίπτωση δεν μπορούν να αντικαταστήσουν τη συμβουλή ιατρού ή άλλου αρμοδίου επαγγελματία υγείας. Τι είναι

Διαβάστε περισσότερα

Ώριμη Ηλικία. Ενημέρωση και Πρόληψη για τα συχνότερα νοσήματα

Ώριμη Ηλικία. Ενημέρωση και Πρόληψη για τα συχνότερα νοσήματα Ώριμη Ηλικία Ενημέρωση και Πρόληψη για τα συχνότερα νοσήματα Οστεοπόρωση Τι είναι η οστεοπόρωση; Η οστεοπόρωση είναι η συχνότερη πάθηση των οστών. Τα κύρια χαρακτηριστικά της είναι η προοδευτική απώλεια

Διαβάστε περισσότερα

- αποκλίνοντα ή εξωτροπία (το μάτι βρίσκεται προς τα έξω)

- αποκλίνοντα ή εξωτροπία (το μάτι βρίσκεται προς τα έξω) ΣΤΡΑΒΙΣΜΟΣ Σαββίδου Αβρόρα. Παιδίατρος Στραβισμός είναι μία νευρομυϊκή διαταραχή, κατά την οποία όταν κάποιος προσηλώνει σε ένα σημείο, τότε το ένα μάτι του προσηλώνει στο σημείο αυτό και το άλλο είναι

Διαβάστε περισσότερα

Το μελάνωμα μπορεί επίσης να δώσει μεταστάσεις και μέσω του αίματος (αιματογενής διασπορά).

Το μελάνωμα μπορεί επίσης να δώσει μεταστάσεις και μέσω του αίματος (αιματογενής διασπορά). Γράφει: Κωνσταντίνος Βέρρος, Δερματολόγος - Αφροδισιολόγος Ο καρκίνος που αναπτύσσεται από τα μελανοκύτταρα (βλ. Καρκίνοι του δέρματος ), λέγεται μελάνωμα (άλλες ονομασίες: δερματικό μελάνωμα, κακόηθες

Διαβάστε περισσότερα

ΠΩΣ ΜΠΟΡΩ ΝΑ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΩ ΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ ΜΟΥ ΝΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΕΙ ΤΟ ΛΕΜΦΩΜΑ;

ΠΩΣ ΜΠΟΡΩ ΝΑ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΩ ΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ ΜΟΥ ΝΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΕΙ ΤΟ ΛΕΜΦΩΜΑ; ΠΩΣ ΜΠΟΡΩ ΝΑ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΩ ΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ ΜΟΥ ΝΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΕΙ ΤΟ ΛΕΜΦΩΜΑ; Με την επιστημονική συνεργασία της Αιματολογικής Μονάδας, Γ Πανεπιστημιακή Παθολογική Κλινική, Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Αθηνών Με

Διαβάστε περισσότερα

Γράφει: Αναστάσιος - Ιωάννης Κανελλόπουλος, Χειρουργός Οφθαλμίατρος, Καθηγητής του Πανεπιστημίου Νέας Υόρκης

Γράφει: Αναστάσιος - Ιωάννης Κανελλόπουλος, Χειρουργός Οφθαλμίατρος, Καθηγητής του Πανεπιστημίου Νέας Υόρκης Γράφει: Αναστάσιος - Ιωάννης Κανελλόπουλος, Χειρουργός Οφθαλμίατρος, Καθηγητής του Πανεπιστημίου Νέας Υόρκης Η θεραπεία της οπτική νευρίτιδας µπορεί να ξεκινάει από το θέµα της θεραπευτικής αγωγής για

Διαβάστε περισσότερα

ΕΘΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΥΓΕΙΑΣ

ΕΘΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΥΓΕΙΑΣ ΕΘΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΥΓΕΙΑΣ Διατροφή στην εφηβεία και στις εξετάσεις: ποια τρόφιµα βελτιώνουν τη µνήµη, τη συγκέντρωση και την πνευµατική απόδοση Δρ. Αρετή Τσόγκα Επιστηµονική Συνεργάτιδα Τοµέα Διατροφής

Διαβάστε περισσότερα

«Σακχαρώδης διαβήτης: 12 πράγματα που πρέπει να κάνετε για να τον ρυθμίσετε», από το onmed.gr!

«Σακχαρώδης διαβήτης: 12 πράγματα που πρέπει να κάνετε για να τον ρυθμίσετε», από το onmed.gr! «Σακχαρώδης διαβήτης: 12 πράγματα που πρέπει να κάνετε για να τον ρυθμίσετε», από το onmed.gr! H 14η Νοεμβρίου, Παγκόσμια Ημέρα κατά του Σακχαρώδη Διαβήτη, είναι αφορμή αφύπνισης και υπενθύμισης για ένα

Διαβάστε περισσότερα

ΙΑΒΗΤΙΚΗ ΑΜΦΙΒΛΗΣΤΡΟΕΙ ΟΠΑΘΕΙΑ

ΙΑΒΗΤΙΚΗ ΑΜΦΙΒΛΗΣΤΡΟΕΙ ΟΠΑΘΕΙΑ ΙΑΒΗΤΙΚΗ ΑΜΦΙΒΛΗΣΤΡΟΕΙ ΟΠΑΘΕΙΑ Ένας ενηµερωτικός οδηγός για την πραγµατικότητα του σήµερα ρ. Αναστάσιος-Ιωάννης Κανελλόπουλος Καθηγητής Οφθαλµολογίας Παν/µιου Νέας Υόρκης Ο διαβήτης µπορεί να επηρεάσει

Διαβάστε περισσότερα

Από: Οφθαλμολογικό Ινστιτούτο LaserVision. Τι είναι το γλαύκωμα;

Από: Οφθαλμολογικό Ινστιτούτο LaserVision. Τι είναι το γλαύκωμα; Από: Οφθαλμολογικό Ινστιτούτο LaserVision Τι είναι το γλαύκωμα; Το γλαύκωμα αποτελεί βασικό αίτιο απώλειας της όρασης στις ΗΠΑ, και ιδιαίτερα ανάμεσα στα πιο ηλικιωμένα άτομα. Ωστόσο η απώλεια της οράσεως

Διαβάστε περισσότερα

Συστηματικός ερυθηματώδης λύκος: το πρότυπο των αυτόάνοσων ρευματικών νοσημάτων

Συστηματικός ερυθηματώδης λύκος: το πρότυπο των αυτόάνοσων ρευματικών νοσημάτων Συστηματικός ερυθηματώδης λύκος: το πρότυπο των αυτόάνοσων ρευματικών νοσημάτων Φ.Ν. Σκοπούλη Καθηγήτρια τον Χαροκόπειου Πανεπιστημίου Αθηνών συστηματικός ερυθηματώδης λύκος θεωρείται η κορωνίδα των αυτοάνοσων

Διαβάστε περισσότερα

Σακχαρώδης Διαβήτης. Ένας σύγχρονος ύπουλος εχθρός

Σακχαρώδης Διαβήτης. Ένας σύγχρονος ύπουλος εχθρός Σακχαρώδης Διαβήτης Ένας σύγχρονος ύπουλος εχθρός Φιρούζα Κουρτίδου Ειδικός Παθολόγος με μετεκπαίδευση στο Σακχαρώδη Διαβήτη Φιρούζα Κουρτίδου Ειδικός Παθολόγος Μετεκπαιδευθείσα στο Σακχαρώδη Διαβήτη Περιεχόμενα

Διαβάστε περισσότερα

Θα πρέπει να μιλήσετε με το γιατρό σας και να τον ρωτήσετε εάν θα πρέπει να εξεταστείτε για Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια

Θα πρέπει να μιλήσετε με το γιατρό σας και να τον ρωτήσετε εάν θα πρέπει να εξεταστείτε για Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια Έχετε δυσκολία στην αναπνοή πιο συχνά από άτομα της ηλικίας σας; Βήχετε τις πιο πολλές ημέρες; Όταν βήχετε έχετε βλέννα ή φλέμα; Είστε τουλάχιστον 40 ετών; Είστε νυν ή πρώην καπνιστής; Εάν απαντήσετε ΝΑΙ

Διαβάστε περισσότερα

Η ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΤΗΣ ΥΓΕΙONOMIKHΣ ΣΑΣ ΠΕΡΙΘΑΛΨΗΣ ΠΑΡΤΕ ΜΕΡΟΣ

Η ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΤΗΣ ΥΓΕΙONOMIKHΣ ΣΑΣ ΠΕΡΙΘΑΛΨΗΣ ΠΑΡΤΕ ΜΕΡΟΣ Η ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΤΗΣ ΥΓΕΙONOMIKHΣ ΣΑΣ ΠΕΡΙΘΑΛΨΗΣ ΠΑΡΤΕ ΜΕΡΟΣ Η Χρηματοδοτιση του εργου Εγινε απο το Υπουργειο Υγειας και Μακροχρονης Φροντιδας του Ονταριο. www.oha.com 1. Συμμετεχετε στην φροντιδα της υγειονομικης

Διαβάστε περισσότερα

Γράφει: Γιώργος Νέος, Χειρουργός Οφθαλμίατρος

Γράφει: Γιώργος Νέος, Χειρουργός Οφθαλμίατρος Γράφει: Γιώργος Νέος, Χειρουργός Οφθαλμίατρος Η κοιλότητα του βολβού του ματιού μας είναι γεμάτη από ένα διαυγές και παχύρρευστο υγρό, σαν ζελέ, που ονομάζεται υαλώδες υγρό. Το υγρό αυτό είναι σε επαφή,

Διαβάστε περισσότερα

Αγαπήστε την καρδιά σας

Αγαπήστε την καρδιά σας Αγαπήστε την καρδιά σας Σύντομος οδηγός για την υποστήριξη της καρδιακής ανάρρωσης Greek Στο νοσοκομείο Εξιτήριο από το νοσοκομείο Σχέδιο ανάρρωσης Στο νοσοκομείο Τι συνέβη στην καρδιά μου; Η κατανόηση

Διαβάστε περισσότερα

Ξεκινήστε με C. Εμπλουτίστε τη διατροφή σας με αντιοξειδωτικά

Ξεκινήστε με C. Εμπλουτίστε τη διατροφή σας με αντιοξειδωτικά Ο οργανισμός ενός καπνιστή δέχεται συνεχώς τη βλαπτική δράση του τσιγάρου, είναι φυσικό, λοιπόν, να έχει και διαφορετικές διατροφικές ανάγκες από τον οργανισμό ενός μη καπνιστή. Υπάρχουν τροφές που μειώνουν

Διαβάστε περισσότερα

ΙΣΤΟΡΙΑ Η χοληστερίνη εντοπίστηκε για πρώτη φορά σε πέτρες της χολής το 1784.Η σχέση της με τα καρδιαγγειακά νοσήματα ανακαλύφθηκε στις τελευταίες

ΙΣΤΟΡΙΑ Η χοληστερίνη εντοπίστηκε για πρώτη φορά σε πέτρες της χολής το 1784.Η σχέση της με τα καρδιαγγειακά νοσήματα ανακαλύφθηκε στις τελευταίες ΧΟΛΗΣΤΕΡΙΝΗ Η χοληστερίνη ή η χοληστερόλη είναι κηρώδης στερόλης που βρίσκεται στη μεμβράνη των κυττάρων όλων των ιστών του σώματος, και στο πλάσμα του αίματος όλων των ζώων. Μικρότερες ποσότητες χοληστερίνης

Διαβάστε περισσότερα

Το υαλοειδές αφαιρείται, επίσης, εάν έλκει τον αμφιβληστροειδή από τη φυσική του θέση (έλξη αμφιβληστροειδούς).

Το υαλοειδές αφαιρείται, επίσης, εάν έλκει τον αμφιβληστροειδή από τη φυσική του θέση (έλξη αμφιβληστροειδούς). Γράφει: Ευστράτιος Β. Γκοτζαρίδης, Χειρουργός Οφθαλμίατρος Το υαλοειδές είναι μία διαυγής, σαν ζελέ ουσία, που αποτελεί το περιεχόμενο του ματιού, δίνοντάς του δομή και σχήμα πριν από τη γέννηση. Ορισμένα

Διαβάστε περισσότερα

Υπέρταση. Τι Είναι η Υπέρταση; Από Τι Προκαλείται η Υπέρταση; Ποιοι Είναι Οι Παράγοντες Κινδύνου Για Την Υπέρταση;

Υπέρταση. Τι Είναι η Υπέρταση; Από Τι Προκαλείται η Υπέρταση; Ποιοι Είναι Οι Παράγοντες Κινδύνου Για Την Υπέρταση; Υπέρταση Τι Είναι η Υπέρταση; Η πίεση του αίματος είναι η δύναμη που ασκεί το αίμα στις αρτηρίες όταν μεταφέρεται από την καρδιά στην κυκλοφορία. Η σταθερά αυξημένη πίεση, άνω των φυσιολογικών ορίων, αποκαλείται

Διαβάστε περισσότερα

Αισθητήρια όργανα Αισθήσεις

Αισθητήρια όργανα Αισθήσεις Βιολογία Α Λυκείου Κεφ. 10 Αισθητήρια όργανα Αισθήσεις Ειδικές Αισθήσεις Όραση Ακοή Δομή του οφθαλμικού βολβού Οφθαλμικός βολβός Σκληρός χιτώνας Χοριοειδής χιτώνας Αμφιβληστροειδής χιτώνας Μ.Ντάνος Σκληρός

Διαβάστε περισσότερα

Ποια οφέλη αποκομίζουν όσοι περιορίζουν το κόκκινο κρέας;

Ποια οφέλη αποκομίζουν όσοι περιορίζουν το κόκκινο κρέας; Η οικονομική κρίση αλλάζει τις διατροφικές μας συνήθειες. Η μία έρευνα μετά την άλλη αποκαλύπτουν ότι όλο και περισσότεροι Ελληνες απομακρύνονται από το κρέας και τα ψάρια, καταναλώνοντας κυρίως όσπρια

Διαβάστε περισσότερα

[H ΧΡΩΜΑΤΙΚΗ ΠΑΛΕΤΑ ΤΩΝ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΚΑΙ Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ] ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΒΡΥΣΩΝ ΟΙ ΑΛΧΗΜΙΣΤΕΣ

[H ΧΡΩΜΑΤΙΚΗ ΠΑΛΕΤΑ ΤΩΝ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΚΑΙ Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ] ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΒΡΥΣΩΝ ΟΙ ΑΛΧΗΜΙΣΤΕΣ 2017 ΓΙΟΡΤΑΖΟΝΤΑΣ ΤΙΣ ΦΥΣΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ Οι Αλχημιστές [H ΧΡΩΜΑΤΙΚΗ ΠΑΛΕΤΑ ΤΩΝ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΚΑΙ Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ] ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΒΡΥΣΩΝ ΟΙ ΑΛΧΗΜΙΣΤΕΣ Πράσινο χρώμα Σπανάκι, μπρόκολο, αβοκάντο, αρακάς, φασολάκια, πιπεριές,

Διαβάστε περισσότερα

της Κλεοπάτρας Ζουμπουρλή, μοριακή βιολόγος, medlabnews.gr Τα κολοκυθάκια αποτελούν πολύτιμο σύμμαχο της καθημερινής μας διατροφής.

της Κλεοπάτρας Ζουμπουρλή, μοριακή βιολόγος, medlabnews.gr Τα κολοκυθάκια αποτελούν πολύτιμο σύμμαχο της καθημερινής μας διατροφής. της Κλεοπάτρας Ζουμπουρλή, μοριακή βιολόγος, medlabnews.gr Τα κολοκυθάκια αποτελούν πολύτιμο σύμμαχο της καθημερινής μας διατροφής. Μπορεί να μην έχουν πληθώρα θρεπτικών συστατικών όπως άλλα λαχανικά,

Διαβάστε περισσότερα

Εισαγωγή σε οπτική και μικροσκοπία

Εισαγωγή σε οπτική και μικροσκοπία Εισαγωγή σε οπτική και μικροσκοπία Eukaryotic cells Microscope Cancer Μικροσκόπια Microscopes Ποια είδη υπάρχουν (και γιατί) Πώς λειτουργούν (βασικές αρχές) Πώς και ποια μικροσκόπια μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε

Διαβάστε περισσότερα

Λαµβάνοντας τη διάγνωση: συναισθήµατα και αντιδράσεις

Λαµβάνοντας τη διάγνωση: συναισθήµατα και αντιδράσεις Λαµβάνοντας τη διάγνωση: συναισθήµατα και αντιδράσεις Πιθανότατα αισθάνεστε πολύ αναστατωµένοι αφού λάβατε µια διάγνωση καρκίνου. Συνήθως είναι δύσκολο να αποδεχθείτε τη διάγνωση αµέσως και αυτό είναι

Διαβάστε περισσότερα

ΠΩΣ ΕΝΑΣ ΓΙΑΤΡΟΣ ΘΑ ΙΑΓΝΩΣΕΙ ΜΙΑ ΣΥΓΓΕΝΗ ΚΑΡ ΙΟΠΑΘΕΙΑ

ΠΩΣ ΕΝΑΣ ΓΙΑΤΡΟΣ ΘΑ ΙΑΓΝΩΣΕΙ ΜΙΑ ΣΥΓΓΕΝΗ ΚΑΡ ΙΟΠΑΘΕΙΑ 2 ΠΩΣ ΕΝΑΣ ΓΙΑΤΡΟΣ ΘΑ ΙΑΓΝΩΣΕΙ ΜΙΑ ΣΥΓΓΕΝΗ ΚΑΡ ΙΟΠΑΘΕΙΑ Κατά κανόνα, η διάγνωση µιας συγγενούς καρδιοπάθειας γίνεται στη βρεφική ηλικία, αν και αρκετές περιπτώσεις µπορούν να διαγνωσθούν σε οποιαδήποτε

Διαβάστε περισσότερα

Οι επιλογές βοηθημάτων όρασης για τον καθημερινό ασθενή στο κατάστημα. Βασιλείου Νίκος Οπτικός - Οπτομέτρης Eyeart Laboratories

Οι επιλογές βοηθημάτων όρασης για τον καθημερινό ασθενή στο κατάστημα. Βασιλείου Νίκος Οπτικός - Οπτομέτρης Eyeart Laboratories Οι επιλογές βοηθημάτων όρασης για τον καθημερινό ασθενή στο κατάστημα Βασιλείου Νίκος Οπτικός - Οπτομέτρης Eyeart Laboratories Χαμηλή όραση Τι είναι η χαμηλή όραση Τι είναι η χαμηλή όραση Χαμηλή όραση

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 7 - Ένζυμα, οι μηχανισμοί της ζωής

Κεφάλαιο 7 - Ένζυμα, οι μηχανισμοί της ζωής 1 Απόσπασμα από το βιβλίο «Πως να ζήσετε 150 χρόνια» του Dr. Δημήτρη Τσουκαλά Κεφάλαιο 7 - Ένζυμα, οι μηχανισμοί της ζωής Μικροσκοπικοί οργανισμοί που ρυθμίζουν τη λειτουργία του ανθρώπινου σώματος σε

Διαβάστε περισσότερα

Παγκόσμιος Μήνας Νόσου Alzheimer 2017

Παγκόσμιος Μήνας Νόσου Alzheimer 2017 Παγκόσμιος Μήνας Νόσου Alzheimer 2017 Υλικό της ADI (μετάφραση-επιμέλεια: Πανελλήνια Ομοσπονδία Νόσου Alzheimer και Συναφών Διαταραχών) Σχετικά με την άνοια Ο όρος άνοια είναι μια συλλογική έννοια για

Διαβάστε περισσότερα

BEAUTY GUIDE ΟΦΘΑΛΜΟΓΗΡΑΝΣΗ OPHTHALMOAGING. ΤΑ ΣΗΜΑΔΙΑ ΓΗΡΑΝΣΗΣ ΤώΝ ΜΑΤΙώΝ ΤΑ ΜΑΤΙΑ ΜΕ ΤΟ ΠΕΡΑΣΜΑ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ ΚΙΤΡΙΝΙΖΟΥΝ, ΓΕΡΝΑΝΕ

BEAUTY GUIDE ΟΦΘΑΛΜΟΓΗΡΑΝΣΗ OPHTHALMOAGING. ΤΑ ΣΗΜΑΔΙΑ ΓΗΡΑΝΣΗΣ ΤώΝ ΜΑΤΙώΝ ΤΑ ΜΑΤΙΑ ΜΕ ΤΟ ΠΕΡΑΣΜΑ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ ΚΙΤΡΙΝΙΖΟΥΝ, ΓΕΡΝΑΝΕ EYE BEAUTY GUIDE T E Y X O Σ 0 2 ΟΦΘΑΛΜΟΓΗΡΑΝΣΗ OPHTHALMOAGING ΤΑ ΣΗΜΑΔΙΑ ΓΗΡΑΝΣΗΣ ΤώΝ ΜΑΤΙώΝ ΤΑ ΜΑΤΙΑ ΜΕ ΤΟ ΠΕΡΑΣΜΑ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ ΚΙΤΡΙΝΙΖΟΥΝ, ΓΕΡΝΑΝΕ EYE BEAUTY GUIDE 2 ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΟΙ ΜΕ ΤΗΝ ΟΦΘΑΛΜΟΓΗΡΑΝΣΗ

Διαβάστε περισσότερα

ΗΛΙΚΙΑΚΉ ΕΚΦΎΛΙΣΗ ΩΧΡΆΣ ΚΗΛΊΔΑΣ. Οδηγός για την κατανόηση της ηλικιακής εκφύλισης ωχράς κηλίδας

ΗΛΙΚΙΑΚΉ ΕΚΦΎΛΙΣΗ ΩΧΡΆΣ ΚΗΛΊΔΑΣ. Οδηγός για την κατανόηση της ηλικιακής εκφύλισης ωχράς κηλίδας ΗΛΙΚΙΑΚΉ ΕΚΦΎΛΙΣΗ ΩΧΡΆΣ ΚΗΛΊΔΑΣ Οδηγός για την κατανόηση της ηλικιακής εκφύλισης ωχράς κηλίδας «Αφιερώστε λίγο χρόνο για να πληροφορηθείτε σχετικά με την ηλικιακή εκφύλιση ωχράς κηλίδας μπορεί να σας βοηθήσει

Διαβάστε περισσότερα

βλάβες στην όραση λόγω οιδήματος της ωχράς κηλίδας που προκαλείται από διαβήτη

βλάβες στην όραση λόγω οιδήματος της ωχράς κηλίδας που προκαλείται από διαβήτη EMA/677928/2015 EMEA/H/C/002392 Περίληψη EPAR για το κοινό αφλιβερσέπτη Το παρόν έγγραφο αποτελεί σύνοψη της Ευρωπαϊκής Δημόσιας Έκθεσης Αξιολόγησης (EPAR) του. Επεξηγεί τον τρόπο με τον οποίο η Επιτροπή

Διαβάστε περισσότερα

Αποκόλληση αμφιβληστροειδούς. Πως προκαλείται;

Αποκόλληση αμφιβληστροειδούς. Πως προκαλείται; Αποκόλληση αμφιβληστροειδούς Πως προκαλείται; Η ρηγματογενής αποκόλληση του αμβφιβληστροειδούς (λατινικά: amotio retinae, αγγλικά: retinal detachment, γερμανικά: Netzhautablösung) είναι μία σοβαρή ασθένεια

Διαβάστε περισσότερα

Ο ρόλος της διατροφής στη διαμόρφωση μέγιστης οστικής μάζας

Ο ρόλος της διατροφής στη διαμόρφωση μέγιστης οστικής μάζας Σύμφωνα με τους ειδικούς, σημαντικό ρόλο στην πρόληψη και αντιμετώπιση της οστεοπόρωσης παίζει η σωστή διατροφή σε συνδυασμό με άσκηση και υιοθέτηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής. Ο ρόλος της διατροφής στη

Διαβάστε περισσότερα

Η ιδανική κατάσταση του ανθρώπινου σώματος αλλάζει, καθώς περνάει από διαφορετικές. φάσεις. Σκεφτείτε πως λειτουργεί το ανθρώπινο σώμα μια μέρα.

Η ιδανική κατάσταση του ανθρώπινου σώματος αλλάζει, καθώς περνάει από διαφορετικές. φάσεις. Σκεφτείτε πως λειτουργεί το ανθρώπινο σώμα μια μέρα. Οι Φάσεις Θεραπείας Η ιδανική κατάσταση του ανθρώπινου σώματος αλλάζει, καθώς περνάει από διαφορετικές φάσεις. Σκεφτείτε πως λειτουργεί το ανθρώπινο σώμα μια μέρα. Παρατηρούμε ότι το πρωί, έχοντας μόλις

Διαβάστε περισσότερα

ΔΩΣΤΕ ΤΕΛΟΣ ΣΤΗΝ ΤΑΛΑΙΠΩΡΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΛΛΕΡΓΙΑ

ΔΩΣΤΕ ΤΕΛΟΣ ΣΤΗΝ ΤΑΛΑΙΠΩΡΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΛΛΕΡΓΙΑ ΔΩΣΤΕ ΤΕΛΟΣ ΣΤΗΝ ΤΑΛΑΙΠΩΡΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΛΛΕΡΓΙΑ Αλλεργία και άσθμα; Αν πάσχετε από αυτές τις παθήσεις, θα υποφέρετε για όλη σας τη ζωή ; ΟΙ ΜΕΛΕΤΕΣ ΤΗΣ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑΣ ΔΕΚΑΕΤΙΑΣ ΛΕΝΕ ΟΧΙ. Η Ελληνική Εταιρεία Αλλεργιολογίας,

Διαβάστε περισσότερα

ΣΧΟΛΕΙΟ: 2 ο Λύκειο Κομοτηνής ΜΑΘΗΜΑ: Ερευνητική Εργασία ΤΑΞΗ: Α2 ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ:

ΣΧΟΛΕΙΟ: 2 ο Λύκειο Κομοτηνής ΜΑΘΗΜΑ: Ερευνητική Εργασία ΤΑΞΗ: Α2 ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ: ΣΧΟΛΕΙΟ: 2 ο Λύκειο Κομοτηνής ΜΑΘΗΜΑ: Ερευνητική Εργασία ΤΑΞΗ: Α2 ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ: 2011-2012 a. Υδατάνθρακες : i. μονοσακχαρίτες (π.χ. γλυκόζη, φρουκτόζη κ.α.) ii. iii. δισακχαρίτες ( π.χ. λακτόζη (γάλα),

Διαβάστε περισσότερα

«Οι Top Τροφές για απώλεια βάρους!», από την Μαργαρίτα Μυρισκλάβου Τελειοφ. Διαιτολόγο Διατροφολόγο και το logodiatrofis.gr!

«Οι Top Τροφές για απώλεια βάρους!», από την Μαργαρίτα Μυρισκλάβου Τελειοφ. Διαιτολόγο Διατροφολόγο και το logodiatrofis.gr! «Οι Top Τροφές για απώλεια βάρους!», από την Μαργαρίτα Μυρισκλάβου Τελειοφ. Διαιτολόγο Διατροφολόγο και το logodiatrofis.gr! Γνωρίζεις ποιες είναι οι τροφές που θα σε βοηθήσουν στην απώλεια βάρους; Δεν

Διαβάστε περισσότερα

Ποια είναι τα είδη της κατάθλιψης;

Ποια είναι τα είδη της κατάθλιψης; Ολοι κάποιες φορές νιώθουμε μελαγχολία ή θλίψη, αλλά αυτά τα συναισθήματα συνήθως περνούν μετά από λίγες μέρες. Όταν ένα άτομο έχει κατάθλιψη, η διαταραχή αυτή επηρεάζει την καθημερινή του ζωή, τη φυσιολογική

Διαβάστε περισσότερα

Μετωπιαίο, Σφηνοειδές, Ηθμοειδές, Δακρυϊκό, Άνω γνάθος, Ζυγωματικό, Υπερώιο

Μετωπιαίο, Σφηνοειδές, Ηθμοειδές, Δακρυϊκό, Άνω γνάθος, Ζυγωματικό, Υπερώιο Μετωπιαίο, Σφηνοειδές, Ηθμοειδές, Δακρυϊκό, Άνω γνάθος, Ζυγωματικό, Υπερώιο Οφρύς Βλέφαρα Βλεφαρίδες Βλεφαρικοί και Σμηγματογόνοι αδένες των βλεφάρων Ανελκτήρας μυς του άνω βλεφάρου Σφιγκτήρας μυς των

Διαβάστε περισσότερα

Χειρουργός Οφθαλμίατρος/Παιδοφθαλμίατρος. Consultant Paediatric Ophthalmologist/St James University Hospital/Leeds/UK

Χειρουργός Οφθαλμίατρος/Παιδοφθαλμίατρος. Consultant Paediatric Ophthalmologist/St James University Hospital/Leeds/UK Ευάγγελος Δρίμτζιας MD PhD Χειρουργός Οφθαλμίατρος/Παιδοφθαλμίατρος Consultant Paediatric Ophthalmologist/St James University Hospital/Leeds/UK Πώς αναπτύσσεται η πάθηση Οι οφθαλμοί αναπτύσσονται στη διάρκεια

Διαβάστε περισσότερα

Εφαρμοσμένη Διατροφική Ιατρική

Εφαρμοσμένη Διατροφική Ιατρική Απόσπασμα από το βιβλίο «Πως να ζήσετε 150 χρόνια» του Dr. Δημήτρη Τσουκαλά Σημείωση: Το κείμενο αποτελεί απόσπασμα του κεφαλαίου «Χοληστερίνη και φλεγμονή». Έχει αναπαραχθεί λόγω των πολύτιμων πληροφοριών

Διαβάστε περισσότερα

Απόσπασμα από το βιβλίο «Πως να ζήσετε 150 χρόνια» του Dr. Δημήτρη Τσουκαλά

Απόσπασμα από το βιβλίο «Πως να ζήσετε 150 χρόνια» του Dr. Δημήτρη Τσουκαλά Απόσπασμα από το βιβλίο «Πως να ζήσετε 150 χρόνια» του Dr. Δημήτρη Τσουκαλά Κεφάλαιο 1 - Το μυστικό της ιατρικής Σε κάθε θέμα ή επιστήμη υπάρχει πάντα ένα δεδομένο που είναι σημαντικότερο σε σύγκριση με

Διαβάστε περισσότερα

Λέγοντας ωχρά κηλίδα εννοούμε το σημείο εκείνο του βυθού του οφθαλμού με

Λέγοντας ωχρά κηλίδα εννοούμε το σημείο εκείνο του βυθού του οφθαλμού με Τελειώνοντας, δεν πρέπει να παραλείψουμε να αναφέρουμε τον νέο τρόπο δημιουργίας του κερατικού κρημνού (Flap) στη μέθοδο LASIK. Με αυτόν τον τρόπο το παρασκευάζουμε με ακτίνες Laser που παράγονται από

Διαβάστε περισσότερα

ΥΓΙΕΙΝΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΑΣΚΗΣΗ

ΥΓΙΕΙΝΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΑΣΚΗΣΗ Α ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΠΕΡΑ ΧΩΡΙΟΥ ΚΑΙ ΝΗΣΟΥ ΥΓΙΕΙΝΗ ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ ΑΣΚΗΣΗ Εργασία από τους μαθητές της Α1 στα πλαίσια του μαθήματος Αγωγή Ζωής. Δασκάλα: Χρυσοβαλάντω Θουκυδίδου Σχολική Χρονιά: 2015-2016 Οι

Διαβάστε περισσότερα

ΙΑΦΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΕΛΛΕΙΜΜΑΤΑ

ΙΑΦΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΕΛΛΕΙΜΜΑΤΑ 7 ΙΑΦΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΕΛΛΕΙΜΜΑΤΑ Σε µια καρδιά που λειτουργεί φυσιολογικά, το αίµα µε χαµηλή περιεκτικότητα σε οξυγόνο ρέει από το σώµα στη δεξιά πλευρά της καρδιάς (στο δεξιό κόλπο και από εκεί στη δεξιά κοιλία).

Διαβάστε περισσότερα

ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΠΝΕΥΜΟΝΑ. Κινδυνεύει κάποιο από τα αγαπημένα σας πρόσωπα;

ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΠΝΕΥΜΟΝΑ. Κινδυνεύει κάποιο από τα αγαπημένα σας πρόσωπα; www.agaliazo.gr ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΠΝΕΥΜΟΝΑ Λεωσθένους 21-23, 18536 Πειραιάς - Τ: 210 4181641 - F: 210 4535343 e: oekk@otenet.gr - www.oekk.gr ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ν. ΑΧΑΙΑΣ Πατρέως 8-10, 26221 Πάτρα - Τ/F: 2610 226122 e:

Διαβάστε περισσότερα

Βρέφη 0-12 μηνών. Παιδιά 4-8 ετών. Παιδιά και έφηβοι 9-18 ετών. Ενήλικες > 50 ετών. Γυναίκες έγκυες και θηλάζουσες

Βρέφη 0-12 μηνών. Παιδιά 4-8 ετών. Παιδιά και έφηβοι 9-18 ετών. Ενήλικες > 50 ετών. Γυναίκες έγκυες και θηλάζουσες ΙΧΝΟΣΤΟΙΧΕΙΑ Ασβέστιο Συνιστώμενη ημερήσια πρόσληψη ασβεστίου Βρέφη 0-12 μηνών Παιδιά 1-3 ετών Παιδιά 4-8 ετών Παιδιά και έφηβοι 9-18 ετών Ενήλικες 19-50 ετών Ενήλικες > 50 ετών Γυναίκες έγκυες και θηλάζουσες

Διαβάστε περισσότερα

Καρδιακή Ανεπάρκεια. Πώς δουλεύει φυσιολογικά η καρδιά

Καρδιακή Ανεπάρκεια. Πώς δουλεύει φυσιολογικά η καρδιά Καρδιακή Ανεπάρκεια Απόστολος Καραβίδας Πρόεδρος Ομάδας Εργασίας Καρδιακής Ανεπάρκειας Διευθυντής Καρδιολογικού Τμήματος, Γενικό Κρατικό Νοσοκομείο Αθήνας Η καρδιακή ανεπάρκεια είναι μια σοβαρή καρδιολογική

Διαβάστε περισσότερα

Β Οφθαλμολογική Κλινική Α.Π.Θ. ΣΤΟΙΧΕΙΩΔΕΙΣ ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ ΣΤΗΝ ΟΦΘΑΛΜΟΛΟΓΙΑ IΙ (9-19) Εκδοχή 7/1.10.11

Β Οφθαλμολογική Κλινική Α.Π.Θ. ΣΤΟΙΧΕΙΩΔΕΙΣ ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ ΣΤΗΝ ΟΦΘΑΛΜΟΛΟΓΙΑ IΙ (9-19) Εκδοχή 7/1.10.11 Β Οφθαλμολογική Κλινική Α.Π.Θ. ΣΤΟΙΧΕΙΩΔΕΙΣ ΔΕΞΙΟΤΗΤΕΣ ΣΤΗΝ ΟΦΘΑΛΜΟΛΟΓΙΑ IΙ (9-19) Εκδοχή 7/1.10.11 11 Θεωρητικές Δεξιότητες Πόνος Διαταραχές οπτικής λειτουργίας 9. Επιφανειακός Πόνος 10. Ασθενωπία Διόφθαλμή

Διαβάστε περισσότερα

Αντιοξειδωτικά στην διατροφή μας

Αντιοξειδωτικά στην διατροφή μας Χάρις Μαραθεύτη Κλινική Διαιτολόγος Διατροφολόγος τηλ: 99-720235 email: harismaratheftis@hotmail.com Αντιοξειδωτικά στην διατροφή μας Τα τελευταία 50 χρόνια οι διατροφικές μας συνήθειες άλλαξαν δραστικά.

Διαβάστε περισσότερα

Η πρώιμη διάγνωση σώζει. Ο ειδικός θεραπεύει

Η πρώιμη διάγνωση σώζει. Ο ειδικός θεραπεύει Κλείσε ένα ραντεβού ζωής Αφιέρωσε 10 λεπτά στον εαυτό σου για μια μαστογραφία Όσα θα θέλατε να μάθετε για τον καρκίνο του μαστού Η πρώιμη διάγνωση σώζει. Ο ειδικός θεραπεύει Τι είναι ο καρκίνος του μαστού;

Διαβάστε περισσότερα

Νέα Δεδομένα στην Αγγειοχειρουργική στην Κύπρο - Ενδοφλεβική Θεραπεία με λέϊζερ Μέθοδος EVLA Η πιολιγότερο ανώδυνη ιατρική πρακτική για Κιρσούς

Νέα Δεδομένα στην Αγγειοχειρουργική στην Κύπρο - Ενδοφλεβική Θεραπεία με λέϊζερ Μέθοδος EVLA Η πιολιγότερο ανώδυνη ιατρική πρακτική για Κιρσούς Νέα Δεδομένα στην Αγγειοχειρουργική στην Κύπρο - Ενδοφλεβική Θεραπεία με λέϊζερ Μέθοδος EVLA Η πιολιγότερο ανώδυνη ιατρική πρακτική για Κιρσούς Πια είναι η καλύτερη μέθοδος θεραπείας; Κιρσοί είναι το αποτέλεσμα

Διαβάστε περισσότερα

Πρόληψη του καρκίνου του προστάτη και της ουροδόχου κύστης

Πρόληψη του καρκίνου του προστάτη και της ουροδόχου κύστης Πρόληψη του καρκίνου του προστάτη και της ουροδόχου κύστης Βασίλης Πουλάκης MD, PhD, FEBU Aν. Kαθηγητής Iατρικής Σχολής Παν/µίου Φρανκφούρτης, Γερµανίας Διευθυντής Ουρολογικής Κλινικής Metropolitan Νοσοκοµείο

Διαβάστε περισσότερα

Ο καταρράκτης και η σύγχρονη αντιμετώπιση του - Ο Δρόμος για την Θεραπεία Σάββατο, 08 Μάιος :18

Ο καταρράκτης και η σύγχρονη αντιμετώπιση του - Ο Δρόμος για την Θεραπεία Σάββατο, 08 Μάιος :18 Συνέντευξη με τον κ. Γιώργο Τερζή, Οφθαλμίατρος Με την πάροδο του χρόνου είναι αλήθεια ότι αυξάνονται οι πιθανότητες για αλλοίωση της όρασης μας. Μία από τις πιο συχνές παθήσεις των ματιών είναι ο καταρράκτης

Διαβάστε περισσότερα

Επιπεφυκίτιδα Φυσική Αντιμετώπιση

Επιπεφυκίτιδα Φυσική Αντιμετώπιση Επιπεφυκίτιδα Φυσική Αντιμετώπιση Ορισμός Ο επιπεφυκότας είναι η μεμβράνη που επενδύει το πρόσθιο τμήμα του βολβού του ματιού, συνεχίζοντας μέχρι και την έσω επιφάνεια των βλεφάρων. Οι φλεγμονές του επιπεφυκότα

Διαβάστε περισσότερα

Ένας οδηγός για τους γονείς, ώστε τα παιδιά με διαβήτη τύπου 1 να επιστρέψουν στην καθημερινότητά τους

Ένας οδηγός για τους γονείς, ώστε τα παιδιά με διαβήτη τύπου 1 να επιστρέψουν στην καθημερινότητά τους Ένας οδηγός για τους γονείς, ώστε τα παιδιά με διαβήτη τύπου 1 να επιστρέψουν στην καθημερινότητά τους Τι θα βρείτε σε αυτό το φυλλάδιο Επιστροφή στο σχολείο Σωματική άσκηση και παιχνίδι Πάρτι και γιορτές

Διαβάστε περισσότερα

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΕΓΧΟΥ ΚΑΙ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΝΟΣΗΜΑΤΩΝ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ ΦΥΜΑΤΙΩΣΗ: ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ & ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΚΟΙΝΟ

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΕΓΧΟΥ ΚΑΙ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΝΟΣΗΜΑΤΩΝ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ ΦΥΜΑΤΙΩΣΗ: ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ & ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΚΟΙΝΟ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ ΦΥΜΑΤΙΩΣΗ: ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ & ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΚΟΙΝΟ Τι είναι η φυματίωση; Η φυματίωση είναι νόσημα που προκαλείται από ένα μικρόβιο που λέγεται μυκοβακτηρίδιο της

Διαβάστε περισσότερα

ΔΙΑΘΛΑΣΤΙΚΕΣ ΕΠΕΜΒΑΣΕΙΣ

ΔΙΑΘΛΑΣΤΙΚΕΣ ΕΠΕΜΒΑΣΕΙΣ ΔΙΑΘΛΑΣΤΙΚΕΣ ΕΠΕΜΒΑΣΕΙΣ µυωπία υπερµετρωπία αστιγµατισµός πρεσβυωπία ξεχάστε τα γυαλιά σας ΔΙΑΘΛΑΣΤΙΚΕΣ ΕΠΕΜΒΑΣΕΙΣ Έχουν περάσει πάνω από 20 χρόνια από τότε που εφαρμόστηκε το excimer laser για τη διόρθωση

Διαβάστε περισσότερα

Stepping On. Έκτη Συνεδρία ΕΝΤΥΠΟ ΕΚΤΗΣ ΣΥΝΕ ΡΙΑΣ. Βελτίωση αυτοπεποίθησης για τη μείωση των πτώσεων. 1. Εισαγωγή του σηµερινού προγράµµατος.

Stepping On. Έκτη Συνεδρία ΕΝΤΥΠΟ ΕΚΤΗΣ ΣΥΝΕ ΡΙΑΣ. Βελτίωση αυτοπεποίθησης για τη μείωση των πτώσεων. 1. Εισαγωγή του σηµερινού προγράµµατος. Stepping On Βελτίωση αυτοπεποίθησης για τη μείωση των πτώσεων Έκτη Συνεδρία 1. Εισαγωγή του σηµερινού προγράµµατος. 2. Ανασκόπηση διαβάσµατος από το σπίτι. 3. Προσκεκληµένος οµιλητής: φάρµακα και πτώσεις.

Διαβάστε περισσότερα

Γράφει: Κωνσταντίνος Βέρρος, Δερματολόγος - Αφροδισιολόγος. Εισαγωγή

Γράφει: Κωνσταντίνος Βέρρος, Δερματολόγος - Αφροδισιολόγος. Εισαγωγή Γράφει: Κωνσταντίνος Βέρρος, Δερματολόγος - Αφροδισιολόγος Εισαγωγή Είναι μία νόσος που χαρακτηρίζεται από ερυθρότητα του προσώπου και μερικές φορές οίδημα. Συχνά, αλλά λανθασμένα λέγεται και "ακμή του

Διαβάστε περισσότερα

Γλαύκωμα. www.ophthalmica.gr IΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΟΦΘΑΛΜΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΜΙΚΡΟΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ

Γλαύκωμα. www.ophthalmica.gr IΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΟΦΘΑΛΜΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΜΙΚΡΟΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ Γλαύκωμα www.ophthalmica.gr IΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΟΦΘΑΛΜΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΜΙΚΡΟΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΣ Τι ακριβώς είναι το γλαύκωμα; Ο όρος γλαύκωμα ορίζει μια ομάδα παθήσεων που τις χαρακτηρίζει μια σταδιακή καταστροφή του οπτικού

Διαβάστε περισσότερα

Κεφάλαιο 6 Το τέλος της εποχής της Γενετικής

Κεφάλαιο 6 Το τέλος της εποχής της Γενετικής 1 Απόσπασμα από το βιβλίο «Πως να ζήσετε 150 χρόνια» του Dr. Δημήτρη Τσουκαλά Κεφάλαιο 6 Το τέλος της εποχής της Γενετικής Υπάρχει ένα δεδομένο στη σύγχρονη ιατρική που λειτουργεί όπως λειτουργούσε στην

Διαβάστε περισσότερα

Γνωρίζετε για το αίμα σας

Γνωρίζετε για το αίμα σας Σκοπός του φυλλαδίου δεν είναι να αντικαταστήσει τις συμβουλές του γιατρού σας, ο οποίος σας εξέτασε και διέγνωσε την πάθησή σας. Μη διστάσετε να ρωτήσετε το γιατρό ή νοσηλευτή σας για ο,τιδήποτε που τυγχάνει

Διαβάστε περισσότερα

Κυκλοφορικό σύστημα. Από μαθητές και μαθήτριες του Στ 1

Κυκλοφορικό σύστημα. Από μαθητές και μαθήτριες του Στ 1 Κυκλοφορικό σύστημα Από μαθητές και μαθήτριες του Στ 1 Η καρδία Χτύπα 2 δισεκατομμύρια φορές σε όλη μας τη ζωή. Βρίσκεται στο θώρακα, κέντρο προς αριστερά. Έχει το μέγεθος μιας γροθιάς. Αλεξάνδρα, Αναστασία,

Διαβάστε περισσότερα

Φυσική των οφθαλμών και της όρασης. Κική Θεοδώρου

Φυσική των οφθαλμών και της όρασης. Κική Θεοδώρου Φυσική των οφθαλμών και της όρασης Κική Θεοδώρου Περιεχόμενα Στοιχεία Γεωμετρικής Οπτικής Ανατομία του Οφθαλμού Αμφιβληστροειδής Ο ανιχνευτής φωτός του οφθαλμού Το κατώφλι της όρασης Φαινόμενα περίθλασης

Διαβάστε περισσότερα

Ημερίδα με Θέμα Η ΠΡΟΑΓΩΓΗ ΤΗΣ ΣΩΜΑΤΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΩΣ ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΟ ΑΙΤΗΜΑ:

Ημερίδα με Θέμα Η ΠΡΟΑΓΩΓΗ ΤΗΣ ΣΩΜΑΤΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΩΣ ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΟ ΑΙΤΗΜΑ: Ημερίδα με Θέμα Η ΠΡΟΑΓΩΓΗ ΤΗΣ ΣΩΜΑΤΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΩΣ ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΟ ΑΙΤΗΜΑ: ΓΝΩΡΙΖΩ-ΠΡΟΛΑΜΒΑΝΩ-ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΩ 2 Ιουνίου 2014 / 14 O Δημοτικό Σχολείο Ιλίου ΒΡΟΧΙΚΟ ΑΣΜΑ & ΠΑΙΔΙΑ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ Π. ΚΩΣΤΑΝΤΙΝΙΔΗΣ

Διαβάστε περισσότερα

ΓΡΑΠΤΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2018

ΓΡΑΠΤΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2018 ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2017-2018 ΓΡΑΠΤΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2018 ΜΑΘΗΜΑ: ΒΙΟΛΟΓΙΑ ΤΑΞΗ: Β ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: Βαθμός:.. Ολογράφως: Υπογραφή:... ΧΡΟΝΟΣ: 45 λεπτά ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ:. ΤΜΗΜΑ:. ΑΡ.. ΤΟ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΟ

Διαβάστε περισσότερα

Στα πλαίσια μιας ισορροπημένης διατροφής, η συχνότητα και η ποιότητα των γευμάτων ασκεί ουσιαστικό ρόλο για τη διασφάλιση της καλής υγείας.

Στα πλαίσια μιας ισορροπημένης διατροφής, η συχνότητα και η ποιότητα των γευμάτων ασκεί ουσιαστικό ρόλο για τη διασφάλιση της καλής υγείας. Πρωινό Γεύμα: είναι απαραίτητο; Διαιτολόγοι Ηράκλειο - Eat for Life - Συμβουλευτικό Κέντρο Κλινι Στα πλαίσια μιας ισορροπημένης διατροφής, η συχνότητα και η ποιότητα των γευμάτων ασκεί ουσιαστικό ρόλο

Διαβάστε περισσότερα

ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ ΙΟΥΝΙΟΥ

ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ ΙΟΥΝΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟ ΑΡΑΔΙΠΠΟΥ «ΤΑΣΟΣ ΜΗΤΣΟΠΟΥΛΟΣ» ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2016-2017 ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΜΑΪΟΥ ΙΟΥΝΙΟΥ ΜΑΘΗΜΑ: ΟΙΚΙΑΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΧΡΟΝΟΣ: 2 ΩΡΕΣ ΤΑΞΗ: ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ: TMHMA:.. ΑΡΙΘΜΟΣ:. ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ:. ΒΑΘΜΟΣ:.

Διαβάστε περισσότερα