Η ανάπτυξη της κουλτούρας και του κλίματος του σχολείου

Transcript

1 Η ανάπτυξη της κουλτούρας και του κλίματος του σχολείου Δρ Ανδρέας Κυθραιώτης Δρ Δημήτρης Δημητρίου Δρ Παναγιώτης Αντωνίου Πρόγραμμα Επιμόρφωσης Νεοπροαχθέντων. Διευθυντών Σχολείων Δημοτικής Εκπαίδευσης Παιδαγωγικό Ινστιτούτο,

2 Το περιεχόμενο της παρουσίασης 1. Τι είναι το σχολικό κλίμα και τι είναι η σχολική κουλτούρα; 2. Το κλίμα του σχολείου: σημασία, τύποι 3. Η κουλτούρα του σχολείου: σημασία, επίπεδα, θετική & αρνητική, στάδια αλλαγής, σχέση με βελτίωση του σχολείου, 4. O Διευθυντής και η κουλτούρα του σχολείου 5. Ερωτήματα θέματα για συζήτηση

3 Τι είναι το κλίμα και τι η κουλτούρα στο σχολείο; Κλίμα Η ιδιαίτερη ατμόσφαιρα του σχολείου (π.χ. φιλική, εχθρική, ανταγωνιστική) Η φύση των σχέσεων μεταξύ των ανθρώπων στο σχολείο (π.χ. μεταξύ των εκπαιδευτικών, μεταξύ του Διευθυντή και των εκπαιδευτικών, μεταξύ εκπαιδευτικών και μαθητών, μεταξύ εκπαιδευτικών και γονιών) Κουλτούρα Η ταυτότητα του σχολείου Οι κοινό προσανατολισμοί του σχολείου που το κρατούν ενωμένο: το όραμα, οι αξίες, οι κανόνες συμπεριφοράς, οι παραδόσεις. Το νόημα και η σημασία που δίνουμε σε κάθε γεγονός και σε κάθε πράγμα. Τι πραγματικά συμβαίνει ανεπίσημα στο σχολείο.

4 Κλίμα: γιατί είναι σημαντικό; Επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό: Τη ψυχική διάθεση των εκπαιδευτικών για την εκτέλεση των καθηκόντων τους (ψυχολογικό κλίμα) Τον ενθουσιασμό των εκπαιδευτικών για το εκπαιδευτικό και διδακτικό έργο τους (συναισθήματα, στάσεις) Την παραγωγικότητα των εκπαιδευτικών, την επίτευξη των στόχων τους και γενικά την απόδοση στο έργου τους (διεκπεραίωση της εργασίας τους).

5 Τύποι σχολικού κλίματος Συμπεριφορά Διευθυντή Ανοικτή Κλειστή Συμπεριφορά εκπαιδευτικών Ανοικτή Κλειστή Ανοικτό κλίμα Κλίμα αποστασιοποίησης Κλίμα ενεργού εμπλοκής Κλειστό κλίμα

6 Τύποι σχολικού κλίματος 1.Το Ανοικτό Οργανωτικό Κλίμα: Ο Διευθυντής στηρίζει τους εκπαιδευτικούς. Ο βαθμός που τους κατευθύνει και τους περιορίζει είναι χαμηλός. Οι εκπαιδευτικοί συνεργάζονται αρμονικά μεταξύ τους με αίσθηση επαγγελματικής ευθύνης. 2. Το Κλειστό Κλίμα: Ο Διευθυντής περισσότερο κατευθύνει και θέτει περιορισμούς και δεν ενθαρρύνει ούτε στηρίζει τους εκπαιδευτικούς. Οι εκπαιδευτικοί διακρίνονται για την αδιαφορία και την απομόνωση.

7 Τύποι Σχολικού Κλίματος 3.Το Κλίμα Αποστασιοποίησης: Ο Διευθυντής διακρίνεται για το χαμηλό βαθμό που περιορίζει και κατευθύνει τους εκπαιδευτικούς. Οι εκπαιδευτικοί παρουσιάζουν χαμηλό βαθμό συνεργασίας και οικειότητάς μεταξύ τους. 4.Το Κλίμα Ενεργού Εμπλοκής: Ο Διευθυντής περισσότερο κατευθύνει και θέτει περιορισμούς και δεν ενθαρρύνει ούτε στηρίζει τους εκπαιδευτικούς. Οι εκπαιδευτικοί είναι ενωμένοι, αφοσιωμένοι και ανοιχτοί μεταξύ τους. Ασχολούνται με το εκπαιδευτικό τους έργο και τους μαθητές τους αγνοώντας την κλειστή συμπεριφορά των Διευθυντών τους.

8 Κουλτούρα: ποια είναι η σημασία της; Η κουλτούρα: Δίνει την αίσθηση της ταυτότητας στο σχολείο. Σχετίζεται με το τι γίνεται στην πραγματικότητα στο σχολείο. Ξεχωρίζει το κάθε σχολείο από όλα τα υπόλοιπα. Αυξάνει την αφοσίωση των ατόμων προς το σχολείο. Αυξάνει τη σταθερότητα στο σύστημα του σχολείου. Λειτουργεί ως συνδετικός κρίκος στο σχολικό οργανισμό. Δημιουργεί επίπεδα συμπεριφοράς.

9 Ποια είναι τα τρία επίπεδα της κουλτούρας Επιφάνεια Νόρμες (άγραφοι και ανεπίσημοι κανονισμοί): «Να υποστηρίζεις τους συναδέλφους σου» «Μην κριτικάρεις τους συναδέλφους σου μπροστά σε γονείς». «Να χειρίζεσαι μόνος σου τα προβλήματα πειθαρχίας των μαθητών σου». «Να έχεις χιούμορ στην εργασία σου». Συγκεκριμένο Αξίες (τι είναι επιθυμητό, οι πεποιθήσεις): Συναδελφικότητα, συνεργασία, συμμετοχικότητα, Συνοχή, αφοσίωση, εμπιστοσύνη Δημιουργικότητα, ανάληψη ρίσκου, αλλαγή, ανάπτυξη Επάρκεια, σταθερότητα, αρμονία Αποτελεσματικότητα, επιτυχία, νίκη Βάθος Σιωπηρές παραδοχές (οι αντιλήψεις για την αλήθεια) Η αλήθεια καθορίζεται ύστερα από διάλογο Η αλήθεια καθορίζεται από τους πιο έμπειρους Η αλήθεια καθορίζεται από τους πιο μορφωμένους. Τι είναι αποδεκτό και τι δεν είναι αποδεκτό. Αφηρημένο

10 Θετική/ισχυρή Κουλτούρα: Κοινή αίσθηση σκοπού και αξιών ανάμεσα στους εκπαιδευτικούς του σχολείου Κοινές νόρμες μάθησης που οδηγούν στη συνεχή βελτίωση του σχολείου Κοινή αίσθηση ευθύνης για τη μάθηση των μαθητών Σχέσεις συνεργασίας μεταξύ του προσωπικού Έμφαση στην επαγγελματική ανάπτυξη των εκπαιδευτικών Εορτασμοί των επιτυχιών Αναγνώριση των εκπαιδευτικών που εργάζονται σκληρά και φέρνουν νέες ιδέες Αρνητική/αδύνατη Απουσία κοινού σκοπού Αίσθηση απογοήτευσης και ματαίωσης Απομόνωση Ομαδοποίηση σε κλίκες Αρνητικές νόρμες προσδοκίες για τη βελτίωση της μάθησης των μαθητών Απουσία πίστης στην πρόοδο και στην εργασία Επίρριψη ευθυνών στους άλλους ( μαθητές, γονείς, κοινότητα) για την αποτυχία και τα χαμηλά αποτελέσματα Τυπική όχι ουσιαστική εργασία από τους εκπαιδευτικούς

11 Πώς μπορεί να αλλάξει η κουλτούρα σε ένα σχολείο; Στάδια αλλαγής της κουλτούρας: 1. Ποια κουλτούρα θέλουμε; 2. Ποια είναι η υπάρχουσα κουλτούρα; 3. Ποια είναι η διαφορά μεταξύ της επιθυμητής και της υπάρχουσας κουλτούρας; 4. Πώς μπορούμε να αλλάξουμε την κουλτούρα; Τι μπορούμε να κάνουμε; 5. Πώς γνωρίζουμε αν επιτύχαμε στην αλλαγή της κουλτούρας;

12 Πώς σχετίζεται η κουλτούρα του σχολείου με τη βελτίωσή του; Ηγεσία Κουλτούρα - Βελτίωση Ηγεσία του Διευθυντή Αλλαγή της Κουλτούρας του σχολείου Βελτίωση της απόδοσης του σχολείου

13 Πώς σχετίζεται η κουλτούρα του σχολείου με τη βελτίωσή του; Η διαδικασία αλλαγής της κουλτούρας: Π Στρ Συν Κ Π = η Προτεραιότητα του σχολείου Στρ = Η Στρατηγική που επιλέγεται = η περίοδος αποσταθεροποίησης Συν = οι εσωτερικές συνθήκες του σχολείου που τροποποιούνται έτσι, ώστε να μειώσουν την αποσταθεροποίηση Κ = η αλλαγή που επιτυγχάνεται στην κουλτούρα

14 Πώς σχετίζεται η κουλτούρα του σχολείου με τη βελτίωσή του; Ένα μοντέλο βελτίωσης του σχολείου (Hopkins) Συνθήκες του σχολείου Έρευνα & Αξιολόγηση Συμμετοχή στο Σχεδιασμό Συντονισμός Ηγεσία Ανάπτυξη Προσωπικού Εμπλοκή του Προσωπικού Στόχοι & Προτεραιότητες Ποιότητα της Εμπειρίας των μαθητών (Αποτελέσματα) Συνθήκες της τάξης Σχέσεις Προσδοκίες Πρακτικές διδασκαλίας Ανάπτυξη εκπαιδευτικού προγράμματος Αυτοαξιολόγηση Έμφαση στη διδασκαλίας & μάθηση

15 Ποια είναι η θέση της κουλτούρας και του κλίματος στον σχολικό οργανισμό; Οργανισμός Επίσημος οργανισμός Νόμοι Σχέδια υπηρεσίας Κανονισμοί Εγκύκλιοι Ιεραρχία σχολείου Ανεπίσημος οργανισμός Η αυθόρμητη ανάπτυξη κοινωνικών δομών σε ένα οργανισμό: Αντιλήψεις Αξίες Συμπεριφορές Σχέσεις Η δομή του σχολείου Ο ρόλος του ατόμου Η κουλτούρα & το κλίμα Τα μικροπολιτικά

16 Ποια είναι η θέση της κουλτούρας και του κλίματος στον σχολικό οργανισμό; ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ ΚΛΙΜΑ

17 Ο διευθυντής και η κουλτούρα του σχολείου Βασικό ερώτημα: Ο διευθυντής επιδρά στην κουλτούρα του σχολείου ή η κουλτούρα στο διευθυντή;

18 Ο διευθυντής και η κουλτούρα του σχολείου Τι μπορεί να κάνει ο διευθυντής; Μερικές εισηγήσεις 1. Κατανοεί την υπάρχουσα κουλτούρα. 2. Διατηρεί την σταθερότητα στο σχολείο, αλλά φροντίζει και για την προσαρμογή του σχολείου στις αλλαγές. 3. Έχει κοινές προσωπικές αξίες και πεποιθήσεις με αυτές του σχολείου. 4. Είναι ανοικτός σε κάθε επικοινωνία. 5. Ενεργεί ως πρότυπο για προαγωγή της κουλτούρας 6. Εκφράζει την ικανοποίησή του για τις επιτυχίες του σχολείου.

19 Δώδεκα νόρμες που οδηγούν στη βελτίωση του κλίματος του σχολείου 1. Συναδελφικότητα 2. Πειραματισμός 3. Ψηλές προσδοκίες 4. Εμπιστοσύνη 5. Υποστήριξη 6. Διάδοση της γνώσης 7. Εκτίμηση και αναγνώριση 8. Φροντίδα, ικανοποίηση, χιούμορ 9. Συμμετοχή στη λήψη αποφάσεων 10. Έμφαση στα σημαντικά 11. Στήριξη των παραδόσεων 12. Εντιμότητα και ανοικτή επικοινωνία Jon Sapier and Matethew King (1985)

20 Ερωτήματα: Θέματα για συζήτηση 1. Ποια είναι η πραγματικότητα των σχολείων στην Κύπρο; Μπορεί να αναπτυχθεί θετική, ισχυρή και σταθερή κουλτούρα στα σχολεία μας; Ποιες δυσκολίες υπάρχουν; Ποιες δυνατότητες υπάρχουν για να υπερπηδηθούν οι δυσκολίες; Ποια είναι τα χαρακτηριστικά της αρνητικής κουλτούρας; 2. Πώς μπορεί να βελτιώσει ο Διευθυντής μια κουλτούρα που χαρακτηρίζεται χαμηλές προσδοκίες μάθησης από όλους (εκπαιδευτικούς, γονείς και μαθητές); 3. Πώς μπορεί ο Διευθυντής να αναπτύξει την κουλτούρα και το κλίμα του σχολείου μέσα από την καθημερινή δράση και επαφή του (π.χ. μέσα από την καθημερινή περιήγησή του στο σχολείο); 4. Το φυσικό περιβάλλον του σχολείου (κτήρια, αυλή, εξοπλισμός του σχολείου) σχετίζεται με την κουλτούρα του; Πώς μπορεί να επιδράσει ο Διευθυντής στο δεδομένο πλαίσιο της Κύπρου (συγκεντρωτικό και γραφειοκρατικό σύστημα);

21 Ερωτήματα Θέματα για συζήτηση 5. Πώς μπορεί ένας νέος Διευθυντής στο σχολείο να βελτιώσει ένα αρνητικό, ψυχρό κλίμα (κακές σχέσεις μεταξύ των συναδέλφων, κακές σχέσεις μεταξύ εκπαιδευτικών και γονέων, αδιαφορία γονέων για το σχολείο) 6. Καταγράψετε δραστηριότητες για να ενισχύσετε μια από τις δώδεκα νόρμες που επιδρούν στη βελτίωση του σχολείου. 7. Πώς μπορεί να καλλιεργηθεί η συμμετοχή των εκπαιδευτικών στη λήψη αποφάσεων σε βασικά θέματα (π.χ. διαμοιρασμός τάξεων, μαθημάτων, υπευθυνοτήτων); 8. Πώς πρέπει να αναγνωρίζονται οι προσπάθειες και οι επιτυχίες στο σχολείο (εκπαιδευτικών, μαθητών κ.ά.);