Ευρώπη η Πατρίδα µου. Μέρος Α. 9 Η ΜΑΪΟΥ ΗΜΕΡΑ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ

Transcript

1 Ευρώπη η Πατρίδα µου. Μέρος Α. 9 Η ΜΑΪΟΥ ΗΜΕΡΑ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ Στις 9 Μαΐου 1950,ο Υπουργός Εξωτερικών της Γαλλίας, Robert Schuman, υπέβαλλε την πρότασή του σχετικά µε τη δηµιουργία µιας οργανωµένης Ευρώπης. Η 9 η Μαΐου σήµερα δίνει την ευκαιρία για δραστηριότητες και εορτές, κατά τις οποίες οι πολίτες συνηθίζουν στην ιδέα της Ευρώπης και γεφυρώνονται οι αποστάσεις που χωρίζουν τους λαούς της Ευρωπαϊκής ένωσης. Η πορεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης ξεκίνησε πριν από περίπου µισό αιώνα στη Ρώµη των 1957, µε την υπογραφή της Συνθήκης της Ευρωπαϊκής οικονοµικής Κοινότητος, και συνεχίζεται στις µέρες µας, ενώ κανείς δεν µπορεί να προβλέψει ακόµα πού και πότε θα σταµατήσει. Έξι χώρες δηµιούργησαν την πρώτη Ευρωπαϊκή κοινότητα του 1957, έγιναν εννιά το 1973, δέκα το 1981, δώδεκα το 1986, δεκαπέντε το 1995 και τον Απρίλιο του 2003 στην Αθήνα δέκα ακόµα χώρες ενώθηκαν µε τις δεκαπέντε, για να βαδίσουν µαζί προς το κοινό όραµα ενός καλύτερου µέλλοντος. Στόχος τους είναι, να ενώσουν την Ευρωπαϊκή Ήπειρο και να εδραιώσουν την ειρήνη και τη ηµοκρατία, ώστε να µπορέσουν οι λαοί της, να επωφεληθούν από την πρόοδο και την ευηµερία που θα φέρει η Ευρωπαϊκή ολοκλήρωση. ΑΠΟ ΠΟΤΕ ΑΡΧΙΣΕ ΝΑ ΩΡΙΜΑΖΕΙ Η Ι ΕΑ ΤΗΣ ΕΝΩΜΕΝΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ. Από πού προήλθε η ονοµασία Ευρώπη. Η Ευρώπη, κόρη του Αγήνορα και της Τηλεφάσσης, έχει τις ρίζες της στην ελληνική µυθολογία. Κατά τη µυθολογία ο ίας ερωτεύθηκε την Ευρώπη και µεταµορφωµένος σε λευκό ταύρο, τη µετέφερε στην Κρήτη. Τα όρια της Ευρώπης, κατά την αρχαιότητα, συνεχώς µεταβάλλονταν. Μέσα στο γενικό πλαίσιο το οποίο έθεταν αυτά τα µετατοπιζόµενα όρια, ορισµένα βασικά στοιχεία έπαιξαν κρίσιµο ρόλο στη διαµόρφωση µιας χαλαρής αλλά σίγουρα υπαρκτής Ευρωπαϊκής πολιτισµικής ταυτότητας. Τέτοια χαρακτηριστικά είναι: ο ελληνικός πολιτισµός το ρωµαϊκό δίκαιο η κριτική σκέψη και ο ιαφωτισµός η χριστιανική παράδοση. Ορισµός των ορίων της Ευρώπης κατά την αρχαιότητα. Το πρώτο διοικητικό πλαίσιο στον ευρύτερο ευρωπαϊκό χώρο το έδωσε η Ρωµαϊκή Αυτοκρατορία, όπου ονοµάστηκε «Ευρωπαϊκός χώρος». Ποιοι συνέλαβαν την ιδέα της ενωµένης Ευρώπης πριν το Β Παγκόσµιο Πόλεµο. ιάφοροι µελετητές αλλά και πολιτικοί επιχείρησαν, κατά καιρούς, να προσδιορίσουν σαφέστερα και να ενθαρρύνουν περαιτέρω µία κοινή Ευρωπαϊκή οντότητα. Αυτοί ήταν οι εξής: Το 1306 ο Γάλλος νοµικός και διπλωµάτης Pierre Dubois πρότεινε τη δηµιουργία µιας Χριστιανικής Συνοµοσπονδίας στην Ευρώπη. Ο Ιωάννης Καποδίστριας είναι µεταξύ αυτών οι οποίοι πρώτοι επισήµαναν την ανάγκη µιας Ενωµένης Ευρώπης. Ως υπουργός της Ρωσίας, υπέβαλε το 1818 στον Τσάρο Αλέξανδρο Α υπόµνηµα µε το οποίο υποστηρίζει την ανάγκη δηµιουργίας µιας Συµµαχίας όλων των ευρωπαϊκών κρατών, µικρών και µεγάλων. Μιας Συµµαχίας µε κοινή πατρίδα την ενωµένη Ευρώπη, η οποία θα µπορούσε να εδραιώσει µια παγκόσµια ειρήνη. Ο R. Coutenhoven-Kalergi ίδρυσε την «Πανευρωπαϊκή Ένωση» µε λίγους ένθερµους υποστηρικτές σε αρκετές χώρες. Ο Γάλλος διπλωµάτης A. Briand to 1929, πρότεινε τη δηµιουργία µιας «Ευρωπαϊκής Οµοσπονδιακής Ένωσης». Η ηµιουργία του Ν.Α.Τ.Ο Βλέπουµε µέχρι το 1929 να υπάρχουν κινήσεις οι οποίες στόχευαν στη δηµιουργία της Ένωσης της Ευρώπης. Τα πράγµατα άρχισαν να γίνονται περισσότερο σαφή µετά το Β παγκόσµιο πόλεµο κατά τον οποίο διαιρέθηκε η Ευρώπη το 1946, όταν ηττήθηκε η Γερµανία από τους τέσσερις συµµάχους (Η.Π.Α. Ε.Σ.Σ.. ΒΡΕΤΑΝΙΑ ΓΑΛΛΙΑ). Η διαίρεση της Ευρώπης έγινε περισσότερο σαφής µε την ίδρυση του Ν.Α.Τ.Ο. (North Atlantic Treaty Organization) το 1949.

2 Το Ν.Α.Τ.Ο δηµιουργήθηκε µε βάση της Συνθήκης των Βρυξελλών, στις χώρες τiς οποίες προστέθηκαν οι Η.Π.Α., ο Καναδάς, η Ιταλία, η ανία, η Ισλανδία, η Νορβηγία και η Πορτογαλία. Το 1952 έγιναν δεκτές στο Ν.Α.Τ.Ο. η Ελλάδα και η Τουρκία. Το 1955.ακολούθησε η υτική Γερµανία Η συνθήκη του Ν.Α.Τ.Ο. καθόρισε ως κύριο σκοπό της Συµµαχίας την κοινή άµυνα σε περίπτωση κατά την οποίαν ένα ή περισσότερα από τα µέλη της δεχτούν «ένοπλη επίθεση» armed attack ( άρθρο 5) και τη συνεργασία των µελών στην προετοιµασία απέναντι στο ενδεχόµενο τέτοιας επίθεσης (άρθρο 3). Σκοπός του Ν.Α.Τ.Ο. κατά το Λόρδο Ismay. Ένας επιφανής διπλωµάτης της εποχής, ο Βρετανός Λόρδος Ismay ο οποίος λίγο αργότερα διετέλεσε και γενικός γραµµατέας του N.A.T.O. ( ), συνόψισε τους ουσιαστικούς σκοπούς του Ν.Α.Τ.Ο. µε µία σύντοµη, κυνική, αλλά και οξυδερκή φράση η οποία έµεινε στην ιστορία. Το Ν.Α.Τ.Ο., είπε, δηµιουργήθηκε µε σκοπό «to keep the Americans in, the Russians out, and the Germans down» δηλαδή (να κρατήσουν τους Αµερικανούς εντός, τους Ρώσους εκτός και τους Γερµανούς υπό). Το Σχέδιο Μάρσαλ Τα συναλλαγµατικά αποθέµατα της Ευρώπης άρχισαν να εξανεµίζονται και το µέλλον των διεθνών εµπορικών συναλλαγών διαγραφόταν αβέβαιο. Σε αυτό το σηµείο το καλοκαίρι του 1947, η κυβέρνηση των Η.Π.Α. παρενέβη µε το λεγόµενο Σχέδιο Μάρσαλ.. Το πρόγραµµα, το οποίο έγινε γνωστό ως Σχέδιο Μάρσαλ από τον Αµερικανό υπουργό Εξωτερικών, ο οποίος το ανήγγειλε σε οµιλία του στο Πανεπιστήµιο του Χάρβαρντ την 5 η Ιουνίου 1947, προέβλεπε µεταφορά από τις Η.Π.Α. στη υτική Ευρώπη πόρων της τάξης των 13 δισεκατοµµυρίων δολαρίων σε µία περίοδο τεσσάρων ετών. Την πρώτη χρονιά που τέθηκε σε εφαρµογή, το ποσό αυτό αντιστοιχούσε περίπου στο 2% του Α.Ε.Π των Η.Π.Α., γεγονός που δηµιούργησε αντιδράσεις στο εσωτερικό των Η Π.Α. Το Σχέδιο Μάρσαλ βοήθησε στα πρώτα βήµατα της Ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης ως εξής: 1. από τη σκοπιά της Ευρωπαϊκής οικονοµίας, η οποία όπως είδαµε βρισκόταν σε δύσκολη κατάσταση, το πρόγραµµα για την Ευρωπαϊκή ανάκαµψη έπαιξε σηµαντικό ρόλο στην όλη διαδικασία οικονοµικής και κοινωνικής ανασυγκρότησης. 2. το πρόγραµµα έπαιξε σηµαντικό ρόλο στη δηµιουργία θεσµών συνεργασίας µεταξύ των κρατών της υτικής Ευρώπης. 3. µε δεδοµένο ότι το πρόγραµµα εκπροσωπούσε µία σηµαντική µεταφορά πόρων, ήταν αναµενόµενο ότι θα επηρέαζε και τη µελλοντική κατεύθυνση της οικονοµικής εξέλιξης των χωρών οι οποίες συµµετείχαν Στην περίπτωση βέβαια της Ελλάδας, τα προγράµµατα που συµφωνήθηκαν δεν ευνόησαν ουσιαστικά την περαιτέρω ανάπτυξη της βιοµηχανίας. 4. το Σχέδιο Μάρσαλ συνέβαλε και στη διαίρεση της Ευρώπης. Οι ανατολικές χώρες προσκλήθηκαν να συµµετάσχουν, αλλά δε δέχθηκαν, ύστερα από πιέσεις της Ε.Σ.Σ... Ήταν σαφές ότι το πρόγραµµα για την Ευρωπαϊκή ανάκαµψη σηµατοδοτούσε µία διαφορετική λογική εξέλιξης από αυτή, που διαµορφωνόταν στη ζώνη επιρροής της Ε.Σ.Σ.. Και ο Churchill υπέρ της ενωµένης Ευρώπης.. Ο Churchill, στη σειρά των περίφηµων οµιλιών του τo , όταν ανήγγειλε το σιδηρούν παραπέτασµα, διατύπωσε και τη σκέψη του για την ανάγκη δηµιουργίας των Ηνωµένων Πολιτειών της Ευρώπης, (Βλέπε χρονολόγιο). Η ιδέα αυτή του Βρετανού πολιτικού δεν έχει µεγάλη σχέση µε τη µορφή την οποίαν πήρε η δηµιουργία των ευρωπαϊκών κοινοτήτων δέκα χρόνια αργότερα. Προδιάγραφε, βέβαια, από τα πρώτα µεταπολεµικά χρόνια, ότι το µέλλον της υτικής Ευρώπης θα ήταν τώρα πια συνεργατικό και όχι συγκρουσιακό. Όµως, στα 1947 η διαίρεση της Ευρώπης έπαιρνε ταυτόχρονα πολιτική, στρατιωτική και οικονοµική µορφή. Συνεπώς, η έναρξη των διαδικασιών στενότερης συνεργασίας στο εσωτερικό της υτικής Ευρώπης συνυφάνθηκε µε τις εξελίξεις οι οποίες, µε δεδοµένη τη διεθνή συγκυρία, επιβεβαίωσαν τη διαίρεση της Ευρώπης. Το σχέδιο Schuman και η δηµιουργία της Ε.Κ.Α.Χ. 1950(Ευρωπαϊκή Κοινότητα Άνθρακα και Χάλυβα). Στις 9 Μαΐου 1950 ο Γάλλος Υπουργός εξωτερικών Robert Schuman πρότεινε το σχέδιο το οποίο έµεινε στην ιστορία ως «σχέδιο Schuman». Το σχέδιο Schuman είχε τους εξής στόχους: βασικός σκοπός είναι η διατήρηση της ειρήνης στην Ευρώπη και η διαφύλαξη και περαιτέρω ανάπτυξη της Ευρωπαϊκής συµβολής στην ειρηνική πολιτική και τον πολιτισµό.

3 µακροπρόθεσµα, η διατήρηση της ειρήνης µπορεί να επιτευχθεί µόνον µε τη σταδιακή ενοποίηση της Ευρώπης, και η ενοποίηση αυτή δεν µπορεί παρά να ξεκινήσει µε τη Γαλλογερµανική συµφιλίωση. οι στόχοι αυτοί χρειάζονται σταδιακή προσέγγιση για να επιτευχθούν και όχι παράτολµα άλµατα. η Γαλλική κυβέρνηση προτείνει ειδικότερα, τη συγχώνευση των τοµέων Άνθρακα και Χάλυβα της Γερµανικής, της Γαλλικής και γενικότερα της Ευρωπαϊκής οικονοµίας (E.K.A.X.. Ευρωπαϊκή Κοινότητα Άνθρακα και Χάλυβα, Ιδρύθηκε το 1951 µε τη συνθήκη των Παρισίων και τέθηκε σε εφαρµογή τον Ιούλιο του 1952). άρχισε η λειτουργική προσέγγιση µε τη δηµιουργία της Ε.Κ.Α.Χ.. Ο J. Monnet τόνισε ότι το Σχέδιο Schuman για την ίδρυση της E.K.A.X, θέτει τη βάση για την οικοδόµηση µιας νέας Ευρώπης µέσα στις συγκεκριµένες επιτυχίες ενός Υπερεθνικού Καθεστώτος σε ένα περιορισµένο, αλλά κρίσιµο πεδίο της οικονοµικής ζωής. Ο K.Adenauer, υτικογερµανός καγκελάριος, συµφώνησε ότι το Σχέδιο Schuman, αν και ξεκινούσε από το οικονοµικό πεδίο, θα κατέληγε να έχει πρωταρχικά πολιτική σηµασία. Το 1955 ιδρύεται η υτικοευρωπαϊκή Ένωση (.Ε.Ε) µε σκοπό να συγκροτηθεί µια Ευρωπαϊκή οντότητα. Το ίδιο έτος η. Γερµανία γίνεται πλήρες µέλος της.ε.ε. και του Ν.Α.Τ.Ο. Συνεχίζεται την επόµενη Κυριακή Τσιλιµπότης. Γεώργιος Εκπαιδευτικός οικονοµολόγος

4 Ευρώπη η Πατρίδα µου. Μέρος Β. Από τη συνδυάσκεψη της Μεσσίνα έως τα κριτήρια σύγκλισης της Ο.Ν.Ε. Στη διακήρυξη της συνδιάσκεψης της Μεσσίνα στην Ιταλία τον Ιούνιο το1955, διατυπώθηκε για πρώτη φορά µε σαφήνεια ο στόχος της γενικότερης ενοποίησης της Ευρώπης. Σύµφωνα µε τη συνδιάσκεψη της Μεσσίνα (1955): «Οι κυβερνήσεις των 6 κρατών: του Βελγίου, της Γαλλίας, της Οµοσπονδιακής ηµοκρατίας της Γερµανίας, της Ιταλίας, του Λουξεµβούργου και της Ολλανδίας, θεωρούν ότι έφτασε η ώρα για το ξεκίνηµα µιας νέας περιόδου στην πορεία της οικοδόµησης της Ευρώπης. Πιστεύουν ότι, αυτό το ξεκίνηµα µπορεί να γίνει κυρίως στη σφαίρα της οικονοµίας, και θεωρούν απαραίτητη τη συνέχιση της δηµιουργίας της Ενωµένης Ευρώπης µέσω: της επέκτασης των κοινών θεσµών, τη σταδιακή συγχώνευση των Εθνικών Οικονοµιών, τη δηµιουργία της Κοινής Αγοράς και το σταδιακό συντονισµό των Κοινωνικών Πολιτικών». Το Ε.Κ.Α.Χ.(Ευρωπαϊκή Κοινότητα Άνθρακα και Χάλυβα), αποδείχτηκε ιδιαίτερα επιτυχηµένο. Τα ίδια ιδρυτικά µέλη του Ε.Κ.Α.Χ.( Βέλγιο, Γαλλία, Οµοσπονδιακή ηµοκρατία της Γερµανίας, Ιταλία, Λουξεµβούργο και Ολλανδία) τόνισαν ότι θεωρούν αυτήν την πορεία απαραίτητη, εάν η Ευρώπη θέλει: α) να διατηρήσει τη θέση και την επιρροή της στο νέο διεθνές περιβάλλον και β)να επιτύχει τη σταθερή βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των πολιτών της. Η συνδιάσκεψη της Μεσσίνα ανάθεσε σε µία Επιτροπή (την Επιτροπή Spaak) να επεξεργαστεί σχέδια για την περαιτέρω πορεία της Ευρωπαϊκής Ολοκλήρωσης. Οι προτάσεις αυτές αποτέλεσαν τη βάση για τη συµφωνία των 6 κυβερνήσεων για την ίδρυση της ΕΥΡΑΤΟΜ (Ευρωπαϊκή Κοινότητα Ατοµικής Ενέργειας) και της Ε.Ο.Κ.(Ευρωπαϊκή Οικονοµική Κοινότητα) Οι δύο αυτές κοινότητες ιδρύθηκαν µε τις συνθήκες της Ρώµης 25 Μαρτίου 1957 Οι συνθήκες τέθηκαν σε ισχύ την 1η Ιανουαρίου1958. Χαρακτηριστικά της E.O.K. (Ευρωπαϊκή Οικονοµική Κοινότητα) 1957 Στις 25 Μαρτίου 1957, 6 χώρες (Γερµανία, Βέλγιο, Γαλλία, Ιταλία Λουξεµβούργο, Ολλανδία) υπέγραψαν τη συνθήκη για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Οικονοµικής Κοινότητας (Ε.Ο.Κ.) σκοπός της κοινότητας είναι η δηµιουργία µιας κοινής αγοράς στο σύνολο της οικονοµίας των κρατών µελών. η κοινή αγορά σηµαίνει την κατοχύρωση τεσσάρων βασικών ελευθεριών : α) της ελεύθερης κυκλοφορίας των προσώπων β)της ελεύθερης κυκλοφορίας των εµπορευµάτων γ) της ελεύθερης κυκλοφορίας των υπηρεσιών δ)της ελεύθερης κυκλοφορίας των κεφαλαίων. άλλοι σκοποί της κοινότητας, όπως αναφέρονται στο άρθρο 2 της Συνθήκης της Ε.Ο.Κ. είναι : α) η σύγκλιση των οικονοµικών πολιτικών των κρατών µελών, β) οι στενότερες σχέσεις µεταξύ τους, γ) η ισόρροπη και αρµονική οικονοµική ανάπτυξη, δ) η βελτίωση του βιοτικού επιπέδου. υπήρχε επίσης, στο προοίµιο της Συνθήκης µία χαρακτηριστική φράση που υποδήλωνε, από τότε, το γενικότερο µελλοντικό προορισµό της Ε.Ο.Κ.. Σύµφωνα µε το προοίµιο αυτό, η συνθήκη έθετε τις βάσεις για την επίτευξη µιας ολοένα και στενότερης Ένωσης ανάµεσα στους λαούς της Ευρώπης. η επίτευξη των οικονοµικών σκοπών στηριζόταν σε µία σειρά προϋποθέσεων. Οι προϋποθέσεις αυτές ορίζονται στη συνθήκη της Ε.Ο.Κ. και για την Ε.Ο.Κ. εισήχθησαν ορισµένοι ειδικοί θεσµοί, µε σκοπό την οργάνωση και διαχείριση της κοινής αγοράς αλλά και τη ρύθµιση όλων των άλλων δραστηριοτήτων οι οποίες συνδεόταν µε τη ζωή της Κοινότητος. Χαρακτηριστικά της ΕΥΡΑΤΟΜ 1957 (Ευρωπαϊκή Κοινότητα Ατοµικής Ενέργειας ή Ε.Κ.Α.Ε.).

5 Κύριος σκοπός της Κοινότητας είναι η δηµιουργία των απαραίτητων συνθηκών για την ταχεία διαµόρφωση και ανάπτυξη της βιοµηχανίας βασισµένη στην «ατοµική ενέργεια» (άρθρο 1 της Συνθήκης ΕΥΡΑΤΟΜ.ή Ε.Κ.Α.Ε.) για την επίτευξη του σκοπού αυτού, η ΕΥΡΑΤΟΜ επικέντρωσε τις δραστηριότητες, στην έρευνα του πεδίου της Ατοµικής Ενέργειας, το συντονισµό των κατάλληλων επενδύσεων, ζητήµατα ασφάλειας και προστασίας της ηµόσιας υγείας, καθώς επίσης και το συντονισµό της απόκτησης των απαραίτητων Α υλών και την ατοµική έρευνα και βιοµηχανία. Η ΕΥΡΑΤΟΜ αφορούσε την ενοποίηση για µία νέα µορφή ενέργειας την ατοµική και για ένα τοµέα που στη δεκαετία του πενήντα έµοιαζε να έχει πολλά να προσφέρει στην προσπάθεια της Ευρωπαϊκής βιοµηχανικής βάσης, Το 1970 η Ε.Ο.Κ. µπαίνει σε µία περίοδο γεµάτη προβλήµατα. Συνοπτικά τα προβλήµατα περιλάµβαναν: Την παράλυση της διαδικασίας λήψης αποφάσεων. Την αποδυνάµωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Τις πιέσεις από τη Γαλλία να προχωρήσει η ολοκλήρωση ακόµη και µε µια Ε.Κ δύο ταχυτήτων. την άκαµπτη στάση της Βρετανίας στο ζήτηµα του προϋπολογισµού και του διακανονισµού των εισροών στην Ευρωπαϊκή κοινότητα από τη Βρετανία. την απόφαση της Γροιλανδίας το 1982 να αποχωρήσει από την Ευρωπαϊκή κοινότητα. Το 1973 έχουµε διεύρυνση µε την προσχώρηση στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα της Βρετανίας, της ανίας και της Ιρλανδίας. Το 1981 η Ελλάδα γίνεται έκατο µέλος. Το 1986 προσχωρούν η Ισπανία και η Πορτογαλία Από το 1979 η Ε.Ο.Κ. άρχισε πάλι να εµφανίζει σηµεία ανάκαµψης. Τα σηµεία ανάκαµψης που φάνηκαν ήταν τα εξής Με την ένταξη της Βρετανίας, της ανίας της Ιρλανδίας, της Ελλάδας, της Ισπανίας και της Πορτογαλίας, τέθηκαν ζητήµατα για την αναθεώρηση του θεσµικού πλαισίου. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο πίεζε για τη διεύρυνση των αρµοδιοτήτων του και κατά συνέπεια υπέρ µιας θεσµικής µεταρρύθµισης η οποία θα περιόριζε το δηµοκρατικό έλλειµµα στην Ευρωπαϊκή κοινότητα. Η υιοθέτηση του Ευρωπαϊκού Νοµισµατικού συστήµατος, το οποίο δηµιούργησε µία ζώνη νοµισµατικής σταθερότητας. Το 1985 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή µε Πρόεδρο τον Jacque Delors πρότεινε την Ολοκλήρωση της Ενιαίας Αγοράς, Η Κοινή αγορά προέβλεπε την ελευθερία διακίνησης όχι µόνον προϊόντων αλλά των υπηρεσιών, των προσώπων και του κεφαλαίου. Η Ενιαία Ευρωπαϊκή πράξη Φεβρουάριος 1986: Κατάργησε την αρχή της οµοφωνίας ως το µόνο τρόπο λήψης αποφάσεων στην Ε.Κ και εισήγαγε τον κανόνα των ενισχυµένων πλειοψηφιών στον τοµέα κυρίως της Ενιαίας Αγοράς για τη διευκόλυνση της λήψης αποφάσεων. Ενίσχυσε τις Εκτελεστικές αρµοδιότητες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Εισήγαγε τη διαδικασία συνεργασίας στη λήψη αποφάσεων ενισχύοντας το ρόλο του Ευρωπαϊκού κοινοβουλίου. Θεσµοθέτησε και τυπικά τη λειτουργία και τις αρµοδιότητες του Ευρωπαϊκού Συµβουλίου. Ενσωµάτωσε στη συνθήκη την Ευρωπαϊκή Πολιτική Συνεργασία. Τα στάδια της Ο.Ν.Ε. Πρώτο στάδιο, έναρξη εφαρµογής 1990, αφορούσε την ελεύθερη διακίνηση των κεφαλαίων και τη στενότερη νοµισµατική και µακροοικονοµική συνεργασία µεταξύ των κρατών µελών και των κεντρικών τραπεζών τους. Αφορούσε την ένταξη των νοµισµάτων των χωρών της Ο.Ν.Ε. στο Μηχανισµό Συναλλαγµατικών Ισοτιµιών και την ανάληψη µέτρων από τα κράτη αυτά για την επίτευξη σύγκλισης. εύτερο στάδιο από 1/1/94 έως 31/12/98, προέβλεπε τη δηµιουργία Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας η οποία θα αναλάµβανε συντονιστικό ρόλο και τη δηµιουργία µηχανισµών οι οποίοι θα εξασφάλιζαν τον έλεγχο και το συντονισµό των εθνικών νοµισµατικών πολιτικών, καθώς και τη σταδιακή µείωση των επιτρεπτών ορίων διακύµανσης των νοµισµατικών ισοτιµιών.

6 Τρίτο στάδιο 1999,αφορούσε την υλοποίηση της Ο.Ν.Ε. µε τη δηµιουργία των ισοτιµιών και τη µετακίνηση της άσκησης νοµισµατικής πολιτικής στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Αρχικά προβλεπόταν για το 1997 αλλά η έναρξή του ορίστηκε από 1η Ιανουαρίου Τα κριτήρια σύγκλισης της Ο.Ν.Ε. Το πρώτο αναφερόταν στο βαθµό σταθερότητας των τιµών όπως προκύπτει από το δείκτη πληθωρισµού µιας χώρας. Αυτός θα πρέπει να ξεπερνά το µέσο όρο του ποσοστού των τριών κρατών µελών µε τις καλύτερες επιδόσεις από άποψη σταθερότητας τιµών. Το δεύτερον αφορούσε στο ηµόσιο χρέος. Ειδικότερο προέβλεπε ότι η σχέση δαπανών και εσόδων δεν θα πρέπει να ξεπερνά τα 3% του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος (Α.Ε.Π.) ανά έτος, ενώ το συνολικό δηµόσιο χρέος δε θα πρέπει να ξεπερνά το 60% του Α.Ε.Π. Το τρίτο αφορούσε στον καθορισµό του κανονικού περιθωρίου διακύµανσης των συναλλαγµατικών ισοτιµιών. Προέβλεπε ότι για δύο χρόνια δεν θα έπρεπε να γίνει καµιά υποτίµηση νοµισµάτων σε σχέση µε το νόµισµα κάποιου άλλου κράτους µέλους. Το τέταρτο κριτήριο αναφερόταν στο επίπεδο των τιµών των επιτοκίων. Αυτά δεν θα έπρεπε να ξεπερνούν περισσότερο από 2% το µέσο όρο επιτοκίων των τριών κρατών µελών µε την καλύτερη επίδοση στον τοµέα της σταθερότητας των τιµών, δηλαδή στον πληθωρισµό. Οι διακυβερνητικές διασκέψεις ολοκληρώθηκαν το 1992 µε την υιοθέτηση της έκθεσης Delors για την Ο.Ν.Ε. και τη Συνθήκη του Μάαστριχτ. (την άλλη Κυριακή το γ µέρος) Τσιλιµπότης. Γεώργιος Εκπαιδευτικός Οικονοµολόγος

7 Ευρώπη η Πατρίδα µου. Μέρος Γ. Η Ευρώπη από τη συνθήκη του Μάαστριχτ έως την κύρωση του Ευρωπαϊκού Συντάγµατος Η Συνθήκη του Μάαστριχτ 1991: Η συνθήκη του Μάαστριχτ συνάντησε δυσκολίες κατά την επικύρωσή της, γεγονός το οποίο οδήγησε στην επαναδιαπραγµάτευση και επαναπροσδιορισµό ορισµένων θεµάτων. Από τα κρισιµότερα ήταν το ζήτηµα του προσδιορισµού και της εφαρµογής της αρχής της επικουρικότητας, και το ζήτηµα της διαφάνειας και του ανοίγµατος των θεσµών και των διαδικασιών στους πολίτες. Η συνθήκη τέθηκε σε ισχύ το Νοέµβριο του 1993 µετά το θετικό αποτέλεσµα του δηµοψηφίσµατος στη ανία. Κύρια σηµεία της συνθήκης του Μάαστριχτ: Εισήγαγε τους τρεις πυλώνες(1 ος Ευρωπαϊκές Κοινότητες., 2 ος Κοινή Εξωτερική Πολιτική και Πολιτική Ασφάλειας, 3 ος ικαιοσύνη και Εσωτερικές Υποθέσεις ) εισήγαγε την αρχή της επικουρικότητας ως κριτήριο µεταβίβασης των αρµοδιοτήτων από το Εθνικό στο υπερεθνικό επίπεδο. ηλαδή, στους τοµείς οι οποίοι δεν υπάγονται στην αποκλειστική της αρµοδιότητα, η Ένωση παρεµβαίνει µόνο εφόσον και στο βαθµό τον οποίον οι στόχοι της προβλεπόµενης δράσης δεν µπορούν να επιτευχθούν επαρκώς από τα κράτη µέλη, τόσο σε κεντρικό όσο και σε περιφερειακό και τοπικό επίπεδο, µπορούν όµως, λόγω της κλίµακας ή των αποτελεσµάτων της προβλεπόµενης δράσης, να επιτευχθούν καλύτερα στο επίπεδο της Ένωσης. Εισήγαγε τη διαδικασία της συναπόφασης ενισχύοντας περαιτέρω το ρόλο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στη λήψη αποφάσεων. εισήγαγε αλλαγές στον τρόπο συγκρότησης της Επιτροπής και στον ορισµό της µετά από έγκριση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Ενώ όρισε ότι, η Επιτροπή θα ακολουθεί τον ίδιο χρονικό κύκλο µε την Ευρωπαϊκή Κοινότητα. µετέτρεψε την Ευρωπαϊκή πολιτική συνεργασία σε διακρατικό πυλώνα της Ευρωπαϊκής Ένωσης γνωστό ως κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας. συµπεριέλαβε στα πρωτόκολλα το κοινωνικό πρωτόκολλο, ενισχύοντας την κοινωνική διάσταση στην Ευρωπαϊκή Ένωση. περιέλαβε ρυθµίσεις, οι οποίες σηµατοδότησαν σηµαντική πρόοδο και στον τοµέα των Εσωτερικών υποθέσεων. ίδρυσε το Πρωτοδικείο. προέβλεψε τη δυνατότητα εκδίκασης κυρώσεων σε περιπτώσεις µη συµµόρφωση κράτους µέλους µε απόφαση του δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Κοινότητος, για παραβίαση από το κράτος µέλος του κοινοτικού κεκτηµένου. ίδρυσε την Ευρωπαϊκή Επιτροπή των περιφερειών. Προέβλεψε τη λειτουργία του συνηγόρου του πολίτη. εισήγαγε την έννοια του πολίτη, ενώ αναφέρθηκε σε θέµατα πολιτισµού και Παιδείας. επεκτείνει τη χρήση της λήψης αποφάσεων µε ενισχυµένη πλειοψηφία και σε άλλους τοµείς πολιτικών. Το Νοέµβριο του 1989 πέφτει το τείχος του Βερολίνου και το 1990 ενοποιείται το Ανατολικό µε το υτικό Βερολίνο. Αλλαγή ονοµασίας από Ε.Ο.Κ. σε Ευρωπαϊκή Ένωση Ε.Ε. την 1/11/1993 ιευρύνθηκε το 1995 µε τα κράτη Αυστρία, Φινλανδία, Σουηδία Η Συνθήκη του Άµστερνταµ υπεγράφη το 1997 και τέθηκε σε ισχύ την 1 η Μαΐου 1999: ιεύρυνε τη χρήση της διαδικασίας συναπόφασης στους περισσότερους τοµείς πολιτικών. προέβλεψε απαραίτητες θεσµικές µεταρρυθµίσεις σε περίπτωση διεύρυνσης. Αναγνώρισε τη σηµασία της αρχής της ευελιξίας. Αναγνώρισε τη σηµασία ανάπτυξης ευρωπαϊκών πολιτικών κοµµάτων.

8 Προχώρησε στην ενοποίηση των συνθηκών καθώς και επιµέρους πρωτοκόλλων που αφορούσαν τις συνθήκες, όπως το πρωτόκολλο του Εδιµβούργου για την Επικουρικότητα και το Κοινωνικό Πρωτόκολλο µετά την υπογραφή του από τη Μεγάλη Βρετανία. προχώρησε στην απλοποίηση των συνθηκών µε την εισαγωγή νέας αρίθµησης των άρθρων. Εισήγαγε σηµαντικές αλλαγές στην Κ.Ε.Π.Π.Α.(Κοινή Εξωτερική Πολιτική και Πολιτική Ασφάλειας) δυνατότητα της εποικοδοµητικής αποχής καθώς και της πέδησης ανάγκης. Προέβλεψε τη δυνατότητα σύναψης σχηµάτων ενισχυµένης συνεργασίας µεταξύ των κρατών µελών. ενίσχυσε το ρόλο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στη διαδικασία της συναπόφασης αποδίδοντάς του τη δυνατότητα του βέτο στη λήψη αποφάσεων. Η Συνθήκη της Νίκαιας υπεγράφη το Τα κύρια θέµατα της Συνθήκης της Νίκαιας : το µέγεθος και τη σύνθεση της επιτροπής (ένας επίτροπος από κάθε κράτος - µέλος και µέχρι του αριθµού των 27 µελών, η ενίσχυση του ρόλου του προέδρου της επιτροπής κ..ά. τη στάθµιση των ψήφων στο Συµβούλιο. Την επέκταση της ειδικής πλειοψηφίας και σε άλλους τοµείς πολιτικής. Την προέκταση της δυνατότητας ανάπτυξης σχηµάτων ενισχυµένης συνεργασίας σε όλους τους πυλώνες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ορισµός του ελάχιστου αριθµού κρατών µελών τα 8). Την τροποποίηση ικαιακού συστήµατος. Την ενίσχυση της ανάπτυξης ευρωπαϊκών πολιτικών κοµµάτων µε προσδιορισµό του συστήµατος χρηµατοδότησής τους. Την αλλαγή στο πεδίο της Κ.Ε.Π.Π.Α(κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική ασφάλειας). Η συνθήκη της Νίκαιας επικυρώθηκε το 2003 και σήµερα είναι σε ισχύ, καθώς παραµένει σε εκκρεµότητα η επικύρωση της Συνταγµατικής Συνθήκης. Το 2002 έχουµε την έναρξη της κυκλοφορίας του ΕΥΡΩ και απόσυρση των εθνικών νοµισµάτων. Το 2004 έχουµε την είσοδο δέκα νέων χωρών, της Εσθονίας, της Κύπρου, της Λετονίας, της Λιθουανίας, της Μάλτας, της Ουγγαρίας, της Πολωνίας, της Σλοβακικής ηµοκρατίας, της Σλοβενίας και της Τσεχικής ηµοκρατίας. Το 2005 παρουσιάζονται δυσκολίες για την επικύρωση της Συνταγµατικής Συνθήκης, διότι υπάρχει απόρριψη από ορισµένα κράτη. εν µπορεί να τεθεί σε ισχύ, µέχρι να κυρωθεί από όλα τα κράτη µέλη. Κατόπιν ηµοψηφίσµατος απέρριψαν οι ψηφοφόροι της Γαλλίας και των Κάτω χωρών το κείµενο του Ευρωπαϊκού Συντάγµατος Τώρα έχει αρχίσει µία περίοδος προβληµατισµού,εξηγήσεων και συζητήσεων για όλα τα κράτη µέλη, είτε έχουν κυρώσει το Σύνταγµα είτε όχι. Το Ευρωπαϊκό Συµβούλιο, θα εξετάσει, το πρώτο εξάµηνο του 2006 υπό την προεδρία της Αυστρίας, την πρόοδο των συζητήσεων σχετικά µε το Ευρωπαϊκό Σύνταγµα. ( την άλλη Κυριακή το δ µέρος Τσιλιµπότης. Γεώργιος Εκπαιδευτικός Οικονοµολόγος

9 . Ευρώπη η Πατρίδα µου. Μέρος Το σύνταγµα της Ευρώπης. Μία Ευρώπη µε 25 κράτη µέλη και 450 εκατοµµύρια κατοίκους. Πώς φθάσαµε έως το κείµενο του Ευρωπαϊκού Συντάγµατος 1957 Συνθήκη της Ρώµης Ενιαία Ευρωπαϊκή Πράξη Συνθήκη του Μάαστριχτ Συνθήκη του Άµστερνταµ Συνθήκη της Νίκαιας Σχέδιο Συντάγµατος. Η Ευρωπαϊκή συνέλευση, υπό την προεδρία του Valery Giscard d Estaing, άρχισε τις εργασίες της στις 28 Φεβρουαρίου 2002 και τελείωσε µετά από 16 µήνες εργασιών, καταλήγοντας σε µία συναίνεση όσον αφορά ένα Σχέδιο του Ευρωπαϊκού Συντάγµατος στις 13 Ιουνίου και 10 Ιουλίου Το Σχέδιο αυτό υποβλήθηκε σε ιακυβερνητική διάσκεψη, στην οποία συµµετείχαν αντιπρόσωποι των κυβερνήσεων των τωρινών και των µελλοντικών κρατών µελών. Τι είναι Σύνταγµα: Σύνταγµα είναι, ένα κείµενο το οποίο περιέχει τις βασικές διατάξεις ενός κράτους ή ενός συνόλου κρατών. Οι διατάξεις αυτές απαντούν στα εξής ερωτήµατα: Πως λειτουργούν οι θεσµοί; Ποια είναι η κατανοµή των εξουσιών; Ποια µέτρα µπορούν να χρησιµοποιηθούν για την εφαρµογή των πολιτικών; Ποιες αξίες υπερασπιζόµαστε; Ποια είναι τα θεµελιώδη δικαιώµατα των πολιτών; Το Σύνταγµα της Ευρώπης υποβλήθηκε σε διαδικασία επικύρωσης: από τα εθνικά κοινοβούλια των 25 κρατών µελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, (π.χ. στην Ελλάδα) ή µε δηµοψήφισµα. (π.χ. στη Γαλλία ) εν µπορεί να τεθεί σε ισχύ το Σύνταγµα της Ευρώπης, µέχρι να κυρωθεί από όλα τα κράτη µέλη. Απέρριψαν οι ψηφοφόροι της Γαλλίας και των Κάτω χωρών το κείµενο του Ευρωπαϊκού Συντάγµατος κατόπιν ηµοψηφίσµατος. Το Σύνταγµα της Ευρώπης δεν κάνει τίποτε άλλο παρά να αντικαθιστά µε ένα ενιαίο κείµενο τις κύριες ευρωπαϊκές συνθήκες οι οποίες έχουν ψηφιστεί έως σήµερα. Το Σύνταγµα της Ευρώπης δεν αντικαθιστά τα Συντάγµατα τα οποία υπάρχουν ήδη στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες. Συνυπάρχει µε τα Συντάγµατα αυτά και έχει το δικό του λόγο ύπαρξης, τη δική του αυτονοµία. Το Σύνταγµα της Ευρώπης αποτελεί ένα σηµαντικό στάδιο της Ευρωπαϊκής οικοδόµησης: Συντάχθηκε για να ανταποκριθεί στις προκλήσεις της Ευρώπης του αύριο. Το Σύνταγµα της Ευρώπης καθορίζει το πλαίσιο µέσα στο οποίο µπορεί να δρα η Ευρωπαϊκή Ένωση. Τέλος το Σύνταγµα της Ευρώπης εφαρµόζεται σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή επικράτεια. Η Ευρώπη έχει ένα ξεχωριστό θεσµικό σύστηµα (την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συµβούλιο των υπουργών, το Ευρωπαϊκό Συµβούλιο, το ικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων κ.λ.π.). Το Σύνταγµα της Ευρώπης διαιρείται σε τέσσερα µέρη. Το πρώτο µέρος ορίζει την Ευρωπαϊκή Ένωση, τις αξίες, τους στόχους, τις αρµοδιότητες, τις διαδικασίες λήψης αποφάσεων και τα θεσµικά της όργανα. Το δεύτερο µέρος περιλαµβάνει το χάρτη των θεµελιωδών δικαιωµάτων. Το τρίτο µέρος περιγράφει τις πολιτικές και τις δράσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

10 Το τέταρτο µέρος περιέχει τις τελικές διατάξεις µεταξύ των οποίων, τις διαδικασίες έγκρισης και αναθεώρησης του Συντάγµατος. Στο εξής είναι δυνατόν για µία χώρα η οποία το επιθυµεί, να αποχωρήσει από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Το ευρωπαϊκό Σύνταγµα προσφέρει: Την εγγύηση του σεβασµού ορισµένων αξιών και ενός κοινωνικού προτύπου. Θεµελιώδεις ελευθερίες. όπως ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων, των εµπορευµάτων, των υπηρεσιών και των κεφαλαίων, απαγόρευση κάθε διάκρισης λόγω ιθαγένειας. Ιθαγένεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Πολίτης της Ένωσης είναι κάθε πρόσωπο που έχει την Ιθαγένεια κράτους µέλους Χάρτη θεµελιωδών δικαιωµάτων. Σεβασµός της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, δικαίωµα στη ζωή, απαγόρευση των βασανιστηρίων και των απάνθρωπων ή εξευτελιστικών ποινών., δικαίωµα στην ελευθερία και την ασφάλεια, σεβασµός της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής, ελευθερία σκέψης, ελευθερία συνείδησης, ελευθερία θρησκείας, ελευθερία έκφρασης και πληροφόρησης, δικαίωµα εκπαίδευσης, επιχειρηµατική ελευθερία, δικαίωµα ιδιοκτησίας, ισότητα έναντι του νόµου, σεβασµός της Πολιτιστικής πολυµορφίας, σεβασµός της θρησκευτικής πολυµορφίας, σεβασµός της γλωσσικής πολυµορφίας, ισότητα ανδρών και γυναικών, ένταξη των ατόµων µε αναπηρίες, δικαίωµα πραγµατικής προσφυγής και αµερόληπτης ικαιοσύνης, τεκµήριο αθωότητας, δικαίωµα υπεράσπισης κ.λ.π. Αλληλεγγύη. Τα κράτη µέλη ενεργούν από κοινού µε πνεύµα αλληλεγγύης όταν ένα κράτος µέλος δεχθεί τροµοκρατική επίθεση ή πληγεί από φυσική καταστροφή. Βελτίωση του ηµοκρατικού βίου της Ένωσης δηλαδή, θεσπίζεται δικαίωµα διατύπωσης αιτήµατος εκ µέρους των πολιτών µε πρωτοβουλία τουλάχιστον Ευρωπαίων από σηµαντικό αριθµό κρατών µελών, και µπορεί να καλείται η Ευρωπαϊκή Επιτροπή να υποβάλει κατάλληλες προτάσεις Κοινούς στόχους. Ειρήνη και ευηµερία, ελευθερία, ασφάλεια και ικαιοσύνη, ανάπτυξη, επιστηµονική πρόοδος, οικονοµική, κοινωνική και Εθνική συνοχή, προστασία και ανάπτυξη της Ευρωπαϊκής Πολιτιστικής κληρονοµιάς. Στο Σύνταγµα αποσαφηνίζονται, κατατάσσονται σε κατηγορίες και παρατίθενται οι αρµοδιότητες. Καθορίζει: σε ποιους τοµείς η Ευρωπαϊκή Ένωση µπορεί να δρα µόνη (αποκλειστικές αρµοδιότητες) σε ποιους τοµείς η Ευρωπαϊκή Ένωση µπορεί να δρα, αλλά παράλληλα µε τα κράτη µέλη (συντρέχουσες δραστηριότητες) σε ποιους τοµείς δεν µπορεί να δράσει παρά µόνο επικουρικά (ενέργειες υποστήριξης, συντονισµού ή συµπληρωµατικής δράσης) Ποια σύµβολα θεσπίζει το Σύνταγµα για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Τα σύµβολα είναι σηµαντικά, επειδή επιτρέπουν στους Ευρωπαίους να ταυτίζονται περισσότερο µε την Ευρώπη. Αυτά είναι: Η Ευρωπαϊκή σηµαία.είναι ο κύκλος των 12 χρυσών αστεριών: εκφράζει την αλληλεγγύη και την αρµονία µεταξύ των λαών της Ευρώπης. Ο αριθµός των αστεριών δε συνδέεται µε τον αριθµό των κρατών µελών. Είναι δώδεκα αστέρια επειδή παραδοσιακά ο αριθµός αυτός συµβολίζει την τελειότητα την πληρότητα και την ενότητα. Γι αυτό η σηµαία θα παραµείνει η ίδια ανεξάρτητα από τις µελλοντικές διευρύνσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ο ευρωπαϊκός Ύµνος: είναι «Η Ωδή στη χαρά» από την 9 η συµφωνία που συνέθεσε το 1823 ο Λούντβιχ βαν Μπετόβεν, ποίηµα που έγραψε το 1785 ο Φρίντεχ Φον Σίλερ. Το ευρωπαϊκό έµβληµα είναι «Ενότητα µέσα από την ποικιλοµορφία» Η µέρα της Ευρώπης είναι η 9η Μαΐου, η οποία δίνει την ευκαιρία για δραστηριότητες και εορτές κατά τις οποίες οι πολίτες συνηθίζουν στην ιδέα της Ευρώπης και γεφυρώνεται η απόσταση η οποία τους χωρίζει. Το Σύνταγµα της Ευρώπης θεσπίζει την περιφερειακή πολιτική της Ευρώπης, µία πολιτική η οποία βασίζεται στην αλληλεγγύη και είναι κοντά στον πολίτη.

11 Υπόσχεται την Οικονοµική, την Κοινωνική και την Εθνική συνοχή και αλληλεγγύη µεταξύ των κρατών µελών. Αυτός είναι στο εξής ένας θεµελιώδης στόχος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σηµαίνει κυρίως ότι σε αντίθεση µε ότι ίσχυε προηγουµένως, όλες οι µειονεκτούσες περιφέρειες µπορούν να ωφεληθούν από την αλληλεγγύη των κρατών µελών και ιδίως από τις ευρωπαϊκές ενισχύσεις. Τσιλιµπότης. Γεώργιος Εκπαιδευτικός Οικονοµολόγος