ΠΟΙΟΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟΥΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥΣ ΠΟΥ ΕΝΕΧΟΥΝ ΤΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΠΑΡΑΠΟΙΗΣΗΣ/ΑΠΟΜΙΜΗΣΗΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΕΣ

Transcript

1 ΠΟΙΟΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟΥΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥΣ ΠΟΥ ΕΝΕΧΟΥΝ ΤΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΠΑΡΑΠΟΙΗΣΗΣ/ΑΠΟΜΙΜΗΣΗΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΕΣ Ιούνιος 2019

2 ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΠΟΙΟΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟΥΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥΣ ΠΟΥ ΕΝΕΧΟΥΝ ΤΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΠΑΡΑΠΟΙΗΣΗΣ/ΑΠΟΜΙΜΗΣΗΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΕΣ Ιούνιος

3 ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΠΟΙΟΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟΥΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥΣ ΠΟΥ ΕΝΕΧΟΥΝ ΤΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΠΑΡΑΠΟΙΗΣΗΣ/ΑΠΟΜΙΜΗΣΗΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΕΣ Έρευνες έχουν καταδείξει ότι τα προϊόντα παραποίησης/απομίμησης συχνά παράγονται από εγκληματικά δίκτυα 1. Οι επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στην παραγωγή προϊόντων τα οποία παραβιάζουν τα δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας (ΔΔΙ) δεν ενδιαφέρονται συνήθως για την ποιότητα και, κυρίως, για την ασφάλεια των προϊόντων τους. Τα προϊόντα ενδέχεται να περιέχουν ουσίες ή συστατικά που δεν πληρούν τις Ευρωπαϊκές απαιτήσεις ασφάλειας και, ως εκ τούτου, ενέχουν δυνητικούς κινδύνους για την υγεία και την ασφάλεια των καταναλωτών, κατά παράβαση της απαίτησης ότι μόνο ασφαλή προϊόντα 2 πρέπει να διατίθενται στην αγορά της ΕΕ. Το Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο για την Παραβίαση των Δικαιωμάτων Διανοητικής Ιδιοκτησίας (το Παρατηρητήριο) διερεύνησε τη σχέση μεταξύ προϊόντων παραποίησης/απομίμησης και μη ασφαλών προϊόντων από την άποψη τόσο της παραβίασης των ΔΔΙ όσο και της μη συμμόρφωσης προς τις ισχύουσες απαιτήσεις υγείας και ασφάλειας. Για τον σκοπό αυτό, εξετάστηκαν διάφορες επιλογές για τη συλλογή των διαθέσιμων ποιοτικών και ποσοτικών δεδομένων που θα μπορούσαν να χρησιμεύσουν στη μελέτη αυτή. Η ποιοτική αυτή μελέτη δείχνει τη σοβαρότητα των κινδύνων που εγκυμονούν για την υγεία τα προϊόντα παραποίησης/απομίμησης, όπως αποδεικνύεται από τις ειδοποιήσεις των αρχών εποπτείας της αγοράς της ΕΕ (εφεξής «αρχές εποπτείας της αγοράς») μέσω του «συστήματος έγκαιρης προειδοποίησης για επικίνδυνα μη εδώδιμα προϊόντα» της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (σύστημα RAPEX). Το σύστημα αυτό είναι το μόνο που διατίθεται για την κοινοποίηση των μέτρων που λαμβάνουν οι αρχές κατά των μη ασφαλών προϊόντων που εντοπίζονται στις αγορές των ευρωπαϊκών χωρών 3. Το σύστημα RAPEX αφορά προϊόντα που φέρουν το διπλό χαρακτηριστικό ότι είναι μη ασφαλή και παραποιημένα, ή τουλάχιστον ύποπτα για παραποίηση/απομίμηση, και τα οποία επισημαίνονται ως τέτοια από την επιχειρησιακή αρχή εποπτείας της αγοράς. Η έκθεση επικεντρώνεται στους επτά συνηθέστερους κινδύνους που αναφέρθηκαν σύμφωνα με τις ειδοποιήσεις που αναλύθηκαν. Οι κίνδυνοι αυτοί αφορούν χημικές ουσίες, τραυματισμούς, στραγγαλισμό, πνιγμό, ηλεκτροπληξία, βλάβη στην ακοή και κίνδυνο πυρκαγιάς. Αντιπροσωπεύουν σχεδόν το 92 % του συνόλου των κινδύνων που εντοπίστηκαν μέσω των εν λόγω ειδοποιήσεων. Από την ανάλυση των ειδοποιήσεων στο RAPEX από το 2010 έως το 2017 προκύπτει ότι: το 97 % των καταχωρίσεων επικίνδυνων προϊόντων παραποίησης/απομίμησης κρίθηκε ότι ενέχουν σοβαρό κίνδυνο για την υγεία. Τα παιχνίδια είναι ο συνηθέστερος τύπος προϊόντος, ακολουθούμενος από τα είδη ένδυσης, τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα και τα είδη μόδας. Οι τελικοί χρήστες του 80 % των παραποιημένων προϊόντων που αναφέρθηκαν ως επικίνδυνα ήταν παιδιά (παιχνίδια, είδη παιδικής φροντίδας και παιδικά ενδύματα). 1 Έκθεση σχετικά με την επικρατούσα κατάσταση όσον αφορά την παραποίηση/απομίμηση και πειρατεία προϊόντων στην ΕΕ το 2017: web/secure/webdav/guest/document_library/observatory/documents/reports/situation%20report%20euipo- Europol_en.pdf 2 «Ασφαλή προϊόντα», όπως ορίζονται στο άρθρο 2 στοιχείο β) της οδηγίας 2001/95/ΕΚ για τη γενική ασφάλεια των προϊόντων. 3 Τα κράτη μέλη της ΕΕ + οι χώρες του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου (ΕΟΧ) (Νορβηγία, Ισλανδία και Λιχτενστάιν). ex/index_en.htm 3

4 Ο συνηθέστερος κίνδυνος που αναφέρθηκε (32 %) αφορούσε την άμεση ή μακροχρόνια έκθεση σε επικίνδυνες χημικές ουσίες και τοξίνες που θα μπορούσαν να προκαλέσουν σοβαρά ή μακροχρόνια προβλήματα υγείας. Το 24 % των επικίνδυνων προϊόντων που καταγράφονται ως προϊόντα παραποίησης/απομίμησης ενέχουν περισσότερους από έναν κίνδυνο για τους χρήστες. Εντοπίστηκαν διάφορα αίτια των κινδύνων, μεταξύ άλλων, η κακή κατασκευή των προϊόντων, η χρήση προϊόντων και εξαρτημάτων κατώτερης ποιότητας και η έλλειψη κατανόησης των κανονιστικών ρυθμίσεων ή των μηχανισμών ασφαλείας. Η Κίνα καταχωρίστηκε ως η χώρα από την οποία προέρχονται τα περισσότερα επικίνδυνα προϊόντα παραποίησης/απομίμησης που κυκλοφορούν στην ΕΕ. Από το 2010 έως το 2017, το 73 % των προϊόντων προέρχονται από τη χώρα αυτή, ενώ η Ευρωπαϊκή Ένωση ευθύνεται για το 13 % των προϊόντων αυτών. Κατά την επανεξέταση των εν λόγω πηγών δεδομένων προκύπτει σαφώς ότι, ενώ οι διαθέσιμες πληροφορίες είναι επαρκείς για την περιγραφή των κινδύνων που σχετίζονται με ύποπτα για παραποίηση/απομίμηση προϊόντα και για την κατάδειξη των επιπτώσεων μέσα από σαφή παραδείγματα, το σύνολο δεδομένων δεν ήταν αρκετά μεγάλο ώστε να αποτελέσει τη βάση για την εκπόνηση ποσοτικής έκθεσης. Ενώ οι αρχές των κρατών μελών πρέπει να κοινοποιούν στο RAPEX όλα τα μέτρα που λαμβάνονται κατά των επικίνδυνων προϊόντων και να επισημαίνουν εάν τα προϊόντα αυτά είναι ή ενδέχεται να είναι προϊόντα παραποίησης/απομίμησης, από την ανάλυση προκύπτει ότι δεν αναφέρονται όλα τα μέτρα που λαμβάνονται κατά των προϊόντων αυτών, τα οποία παραβιάζουν επίσης τα ΔΔΙ. Σύμφωνα με την έρευνα, υπάρχει, συνεπώς, περιθώριο για περαιτέρω συνεργασία με τις αρχές εποπτείας της αγοράς (ΑΕΑ) για να γίνουν κατανοητοί οι λόγοι της παραποίησης/απομίμησης και να παρασχεθεί βοήθεια σε όσους βρίσκονται αντιμέτωποι με πιθανά προϊόντα παραποίησης/απομίμησης, συμπεριλαμβανομένης της δυνατότητας να τους χορηγηθεί πρόσβαση στη βάση δεδομένων EDB. Ο όρος «επικίνδυνος» αναφέρεται συχνά σε δελτία Τύπου και στις δηλώσεις των επιχειρησιακών υπηρεσιών επιβολής του νόμου κατά τη δέσμευση ορισμένων ειδών εμπορευμάτων. Ωστόσο, σπάνια διενεργούνται εκτιμήσεις σχετικά με τους δυνητικούς κινδύνους που ενέχουν τα προϊόντα για τους καταναλωτές. Αντιθέτως, τα προϊόντα που παραβιάζουν τα ΔΔΙ καταστρέφονται λίγο μετά την επιβεβαίωση του παράνομου χαρακτήρα τους από τους σχετικούς δικαιούχους, σύμφωνα με τις διατάξεις του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 608/ Ως εκ τούτου, τα προϊόντα δεν ελέγχονται για τους πιθανούς κινδύνους που εγκυμονούν. Οι προαναφερθείσες ελλείψεις υπογραμμίζουν ότι δεν υπάρχει σαφής εικόνα του φαινομένου των επικίνδυνων προϊόντων παραποίησης/απομίμησης στην ΕΕ και επισημαίνεται ότι πρέπει να καταβληθούν περισσότερες προσπάθειες για τη συγκέντρωση πληροφοριών σχετικά με το θέμα αυτό. Η μελέτη συνέβαλε, συνεπώς, στο να εντοπιστούν οι τομείς στους οποίους μπορούν να ληφθούν περαιτέρω μέτρα κατά τα προσεχή έτη: Το Παρατηρητήριο, σε συνεργασία με τις αρμόδιες αρχές, θα μπορούσε να επενδύσει σε δραστηριότητες για την απόκτηση περισσότερων στοιχείων από τις υποθέσεις και τις επιχειρήσεις που έχουν διεξαχθεί, αναλύοντας και υποβάλλοντας σε έλεγχο τα προϊόντα που ενδέχεται να είναι τόσο παραποιήσεις/απομιμήσεις όσο και επικίνδυνα. Οι εν λόγω διασταυρούμενες πληροφορίες θα επιτρέψουν μια λεπτομερέστερη ανάλυση στο μέλλον. Εφόσον κρίνεται αναγκαίο, το Παρατηρητήριο θα μπορούσε να βοηθήσει τις αρχές εποπτείας της αγοράς και τις τελωνειακές αρχές να κατανοήσουν καλύτερα τις εργασιακές διαδικασίες κάθε αρχής, ώστε να βρεθεί ο ευκολότερος δυνατός τρόπος για την αντιμετώπιση και των δύο 4 Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 608/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 12ης Ιουνίου 2013, σχετικά με την τελωνειακή επιβολή των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας και την κατάργηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1383/

5 προβλημάτων, εστιάζοντας στην υποβολή στοιχείων για την καλύτερη κατανόηση των προβλημάτων. Τέλος, είναι σημαντικό να αυξηθεί η ευαισθητοποίηση σχετικά με το φαινόμενο του οργανωμένου εγκλήματος που δραστηριοποιείται στην πώληση προϊόντων παραχάραξης/απομίμησης τα οποία ενδέχεται να εγκυμονούν κινδύνους για την υγεία και την ασφάλεια των πολιτών της ΕΕ. Το ζήτημα αυτό έχει ευρύτερες επιπτώσεις απ ό, τι οι απλές παραβιάσεις των ΔΔΙ. Πρέπει, επομένως, να καταβληθούν περαιτέρω προσπάθειες, σε συνεργασία με τις αρχές επιβολής και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, προκειμένου να διαλευκανθεί περαιτέρω το φαινόμενο αυτό. 5

6 ΠΟΙΟΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟΥΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥΣ ΠΟΥ ΕΝΕΧΟΥΝ ΤΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΠΑΡΑΠΟΙΗΣΗΣ/ΑΠΟΜΙΜΗΣΗΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΕΣ ΠΕΡΙΛΗΨΗ Ιούνιος