60 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΙΔΡΥΣΗ ΤΗΣ Λ.Δ.ΚΙΝΑΣ Μια συζήτηση που έρχεται από το μέλλον

Transcript

1 60 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΙΔΡΥΣΗ ΤΗΣ Λ. Δ. ΚΙΝΑΣ Μια συζήτηση που έρχεται από το μέλλον Έκλεισαν φέτος [2011] 60 χρόνια από την ίδρυση της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας την 1 η του Οκτώβρη του Καθοριστικό ρόλο για την αφύπνιση του κινέζικου λαού, που ζούσε τότε μέσα στην εξαθλίωση και την απελπισία εξαιτίας των αλλεπάλληλων ιμπεριαλιστικών επεμβάσεων, της κυριαρχίας των φεουδαρχών και της κομπραδόρικης αστικής τάξης, είχαν παίξει, σύμφωνα με τα λόγια του ίδιου του πρόεδρου Μάο, «οι ομοβροντίες της Οκτωβριανής Επανάστασης». Η λαϊκή επανάσταση της Κίνας αποτελούσε έτσι επέκταση του μεγάλου Οκτώβρη σε μια από τις πιο καθυστερημένες περιοχές της γης, με επικεφαλής το ΚΚΚίνας και με την παραπέρα ανάπτυξη του μαρξισμού-λενινισμού. Όταν μια επανάσταση με διεθνή σημασία. Γιατί με την πρωτοπόρα συμβολή του Μάο Τσετούνγκ εφάρμοσε τη στρατηγική του Παρατεταμένου Λαϊκού Πολέμου με τον οποίο, ξεκινώντας από την επαρχία, περικύκλωσε τις μεγάλες πόλεις, ανέπτυξε παραπέρα τη 1 / 12

2 θεωρία και την πρακτική για το κόμμα της εργατικής τάξης και για το Ενιαίο Μέτωπο, και οδήγησε στη νίκη την Αντιιμπεριαλιστική - Νεοδημοκρατική Επανάσταση, ενισχύοντας έτσι σημαντικά τα επαναστατικά κινήματα των λαών του λεγόμενου «τρίτου κόσμου». Με τη μετάβαση στην σοσιαλιστική επανάσταση, η Κίνα προχώρησε από το μοίρασμα της γης στην ίδρυση των λαϊκών κοινοτήτων, στην κρατικοποίηση των μεγάλων μέσων παραγωγής και στη σχεδιασμένη οικονομία, ενώ μέσα από μεγάλα μαζικά κινήματα, έλυσε το επισιτιστικό της πρόβλημα, αντιμετώπισε τον αναλφαβητισμό, καθιέρωσε τη δωρεάν παιδεία και υγεία για όλους, ανέπτυξε νέου τύπου σοσιαλιστικές εργασιακές σχέσεις, ανέβασε το προσδόκιμο ζωής από τα 35 χρόνια το 49 στα 70 χρόνια στα τέλη της δεκαετίας του 70, δημιούργησε τις βάσεις για την ολόπλευρη οικονομική και κοινωνική της ανάπτυξη. Ωστόσο η προσφορά της κινέζικης επανάστασης δεν ανήκει στο παρελθόν. Γιατί με βάση τις δικές της εμπειρίες και την ανατροπή της σοσιαλιστικής οικοδόμησης στην ΕΣΣΔ, ο πρόεδρος Μάο ανέπτυξε παραπέρα τη μ-λ θεωρία για τη σοσιαλιστική κοινωνία που περιλαμβάνει μια αρκετά μεγάλη ιστορική περίοδο, στη διάρκεια της οποίας οι τάξεις δεν έχουν εξαλειφθεί ολοκληρωτικά, διαπιστώνοντας την ανάγκη για τη συνέχιση της ταξικής πάλης ανάμεσα στο σοσιαλιστικό και στον καπιταλιστικό δρόμο και προειδοποιώντας, πρώτος αυτός, για τον κίνδυνο της ολοκληρωτικής παλινόρθωσης του καπιταλισμού. Πρωτοστάτησε έτσι στην πάλη ενάντια στο σύγχρονο ρεβιζιονισμό και στις αντεπαναστατικές θεωρίες για το «Κράτος όλους του λαού» και το «Κόμμα όλου του λαού», για «τις βασικές αντιθέσεις στο σύγχρονο κόσμο», για «το ειρηνικό πέρασμα στο σοσιαλισμό» και τον «κοινοβουλευτικό δρόμο», θεμελιώνοντας βασικές κατευθύνσεις του διεθνούς επαναστατικού και κομμουνιστικού κινήματος. Στη βάση αυτών των εκτιμήσεων η «Μεγάλη Προλεταριακή Πολιτιστική Επανάσταση» που εξαπολύθηκε σε συνθήκες ιμπεριαλιστικής και σοσιαλιμπεριαλιστικής περικύκλωσης αλλά και ισχυρών αντεπαναστατικών δυνάμεων στο εσωτερικό της Κίνας, μπορεί να μην απέτρεψε καταρχήν την επικράτηση των εκπροσώπων του καπιταλιστικού δρόμου, με οδυνηρές συνέπειες για τον κινέζικο λαό. Δεν παύει ωστόσο ν αποτελεί πηγή έμπνευσης όχι μόνο για την κινέζικη αλλά και για την παγκόσμια εργατική τάξη στην προσπάθειά τους να θεμελιώσουν, σε συνθήκες κρίσης σαν τις σημερινές, τη νέα σοσιαλιστική και κομμουνιστική προοπτική. Στην υπηρεσία αυτού του προβληματισμού δημοσιεύουμε σήμερα αποσπάσματα από μια συζήτηση που έγινε στις αρχές του χρόνου στα πλαίσια της «Μαρξιστικής Λενινιστικής Μαοϊκής Επαναστατικής Ομάδας Μελέτης» (MLMRSG) ανάμεσα στον Ανταίο που εκφράζει τη λεγόμενη κινέζικη «άκρα αριστερά» και τις απόψεις μαρξιστικής 2 / 12

3 λενινιστικής μαοϊκής κατεύθυνσης όπως διατυπώνονται από τον σ. Νάντο. Το Κόκκινο Δελτίο Γιατί η μετα-μαοϊκή Κίνα έγινε καπιταλιστική; του Ανταίου Τα «16 σημεία» της 8 ης Αυγούστου 1966, μια από τις βασικές διαπιστώσεις της Μεγάλης Προλεταριακής Πολιτιστικής Επανάστασης (ΜΠΠΕ), εκτιμούσαν ότι τα περισσότερα στελέχη ήταν καλά. Στο σημείο 8 διαβάζουμε πώς κατηγοριοποιούνται τα στελέχη σε τέσσερις -χοντρικά- ομάδες: 1. Καλά, 2. Σχετικά καλά, 3. Αυτά που διέπραξαν σοβαρά λάθη, αλλά δεν έγιναν αντικομματικοί αντισοσιαλιστές δεξιοί, 4. Ένα μικρό μέρος αντικομματικών, αντισοσιαλιστών δεξιών. Υπό κανονικές συνθήκες, οι δύο πρώτες κατηγορίες (καλά και σχετικά καλά) ήταν η μεγάλη πλειοψηφία. Ένας συνηθισμένος τρόπος με τον οποίο αναφέρεται αυτό στα ντοκουμέντα της ΜΠΠΕ είναι ότι μόνο μια «χούφτα» στελεχών είναι κακά και πρέπει να απομακρυνθούν. Ομιλία του Λιν Πιάο, 1 η Οκτώβρη, 1966 «Σήμερα γιορτάζουμε αυτή τη μεγάλη γιορτή εν μέσω ανόδου της μεγάλης προλεταριακής πολιτιστικής επανάστασης. Πρόκειται για μια μεγάλη επανάσταση, για μια εξολοκλήρου νέα και δημιουργική επανάσταση που πραγματοποιείται μετά την ανάληψη της πολιτικής εξουσίας από το προλεταριάτο. Στόχος της είναι να συντρίψει με αγώνα τη μικρή χούφτα ανθρώπων που έχουν εξουσία μέσα στο κόμμα και έχουν πάρει τον κεφαλαιοκρατικό δρόμο» «Είναι εντελώς λανθασμένο να υιοθετηθεί πολιτική εναντίωσης σε όλα, που θα απορρίπτει τα πάντα και θα καταρρίπτει τα πάντα. Πρέπει να σημειωθεί ότι μερικά από τα κορυφαία μόνιμα στελέχη είναι στην πλευρά της επαναστατικής γραμμής του προέδρου Mάο και είναι 3 / 12

4 αποφασισμένα να διεξαγάγουν τον αγώνα κατά της χούφτας των προσώπων που βρίσκονται στην εξουσία στο Κόμμα και ακολουθούν τον κεφαλαιοκρατικό δρόμο. Πρέπει να έχουμε πλήρη εμπιστοσύνη σ αυτά τα στελέχη και να παλέψουμε δίπλα δίπλα μαζί τους. Όσον αφορά στα κορυφαία στελέχη που έχουν παρεκκλίνει ή έχουν κάνει λάθη στη γραμμή, πρέπει επίσης να ενωθούμε και να παλέψουμε μαζί τους, εφόσον είναι πρόθυμοι να διορθώσουν τα λάθη τους και να επιστρέψουν στη σωστή γραμμή του Κόμματος και στη γραμμή του προέδρου Mάο». «Η συντριπτική πλειοψηφία των μόνιμων στελεχών γενικά στο Κόμμα και τα κυβερνητικά όργανα είναι καλά και θέλουν να κάνουν επανάσταση. Οι προλετάριοι επαναστάτες ανάμεσά τους είναι οι κύριες δυνάμεις για ανάληψη της εξουσίας μέσα στις αντίστοιχες μονάδες τους». Μπορεί να βρει κανείς πολλές ακόμα τέτοιες αναφορές σε «χούφτες» στελεχών. H Αριστερά Γιατί επέμενε τόσο πολύ η ηγεσία του Κόμματος ότι «τα περισσότερα στελέχη είναι καλά», ακόμη ότι «τα στελέχη πρέπει να καθοδηγούν» και πως μόνο μια «χούφτα» ή «εξαιρετικά λίγοι συντηρητικοί» ήταν αυτοί που «επέμεναν στην αντιδραστική γραμμή των αστών;» Η απάντηση είναι: επειδή υπήρχε μαζικό κίνημα -πολλές μαζικές οργανώσεις- που υποστήριζαν το αντίθετο: ότι το μεγαλύτερο μέρος των στελεχών του κόμματος ήταν αντιδραστικά. Το κείμενο «Προς τα πού πάει η Κίνα;» από την οργάνωση Shengwulien -έκφραση της Αριστεράς που υποτιμητικά αποκαλέστηκε από την ηγεσία του κόμματος «άκρα αριστερά» και συχνά αυτοπροσδιορίστηκε ως τέτοια- είναι η πιο γνωστή ανάλυση που καταλήγει σ αυτό το συμπέρασμα. «Η κυριαρχία της νέας γραφειοκρατικής αστικής τάξης πρέπει να ανατραπεί με τη βία προκειμένου να λυθεί το πρόβλημα της πολιτικής εξουσίας». «Πραγματικά πιστεύουμε ότι ενενήντα τοις εκατό των ανώτερων στελεχών πρέπει να κάνουν στην άκρη, ότι το πολύ πολύ μπορούν γίνουν αντικείμενα αναπαιδιαγώγησης και ενότητας. Κι αυτό επειδή έχουν ήδη συγκροτήσει μια παρακμάζουσα τάξη με τα δικά της 4 / 12

5 ιδιαίτερα συμφέροντα. Η σχέση τους με το λαό έχει αλλάξει από σχέση μεταξύ καθοδηγητών και καθοδηγούμενων στο παρελθόν, σε σχέση μεταξύ εκμεταλλευτών και θυμάτων εκμετάλλευσης, καταπιεστών και καταπιεζόμενων. Οι περισσότεροι από αυτούς συνειδητά ή ασυναίσθητα στρέφονται στον κεφαλαιοκρατικό δρόμο και προστατεύουν και αναπτύσσουν κεφαλαιοκρατικά συστήματα». (Λαϊκή Ημερησία, 13 Μαΐου 1967, China Quarterly, Ιούλιος-Σεπτέμβριος `68, 184). Η Κομμούνα της Σαγκάης ήταν ίσως το βασικό κέντρο της αριστερής επιρροής. Ο Μάο είχε εγκωμιάσει την Παρισινή Κομμούνα. Το Φεβρουάριο του 1967 εμφανίστηκαν στη Κόκκινη Σημαία κύρια άρθρα που την εγκωμίαζαν, καθώς και τις προσπάθειες να διαμορφωθεί μια κινεζική Κομμούνα. Όπως στην Παρισινή Κομμούνα, οι ηγέτες της θα ήταν άμεσα ανακλητοί. Στην πραγματικότητα ο Zhang Chunqiao την έθεσε υπό τον έλεγχό του με την υποστήριξη της ομάδας της Πολιτιστικής Επανάστασης που είχε την έδρα της στο Πεκίνο. Ο Zhang έκανε την ιδρυτική εισήγηση της Κομμούνας της Σαγκάης στις 5 Φεβρουαρίου Μια εβδομάδα αργότερα αυτός και ο Yao wen-yuan πήγαν στο Πεκίνο όπου ο Μάο τους εξήγησε ότι η Κομμούνα ήταν κακή ιδέα. Κι άλλες πόλεις θέλησαν να σχηματίσουν Κομμούνες. Όπως την εποχή του Μαρξ, η δυνατότητα άμεσης ανάκλησης των ανώτερων στελεχών αποδείχτηκε δημοφιλής ιδέα! Ο Mάο πρότεινε αντί γι αυτό η εξουσία να παραχωρηθεί σε επιτροπές «τρία σε ένα» ή «τριπλής συμμαχίας» - στρατού, κομματικών στελεχών και «εξεγερμένων επαναστατών» όπως ο Wang Hongwen. Αυτό διατυπώθηκε στο φυλλάδιο «Για τον Επαναστατικό Συνδυασμό Τρία σε Ένα». Το έγγραφο αυτό επαναλαμβάνει πάνω από δώδεκα φορές τη θέση ότι «μόνο μια χούφτα» στελεχών ήταν αντιδραστικά. Στόχος της «τρία σε ένα» επιτροπής ήταν ειδικότερα η αντιμετώπιση της Αριστερής πτέρυγας. Είχαν ο Mάο και οι ανώτατου επιπέδου υποστηρικτές του δίκιο όταν επέμεναν ότι τα στελέχη του Κόμματος ήταν κατά 90% καλά, «ήθελαν να κάνουν επανάσταση», και όσοι είχαν πάρει «τον κεφαλαιοκρατικό δρόμο» ήταν «μια μικρή χούφτα»; Ή είχαν δίκιο οι «ακροαριστεροί»; Από ιστορική άποψη είναι προφανές. Η «άκρα αριστερά» είχε δίκιο. Ο Mάο έκανε λάθος. Τα ίδια στελέχη του κόμματος που, με την υποστήριξη του Mάο, διατήρησαν την εξουσία στο κόμμα, υποστήριξαν τη συντριβή της «Συμμορίας των Τεσσάρων» μόλις πέθανε ο Μάο. Κατόπιν υποστήριξαν την γρήγορη επάνοδο του Ντενγκ στον ανοιχτό καπιταλισμό. Το θέμα μου δεν είναι να πω ότι οι αποκαλούμενοι «ακροαριστεροί» ήταν «σωστοί» από κάθε 5 / 12

6 άποψη. Αλλά ήταν σωστοί σε σχέση με τα σημαντικά ζητήματα. Το κείμενο με τίτλο «Προς τα πού πάει η Κίνα;» ανέδειξε επίσης το γεγονός ότι οι ρίζες αυτής της αστικής παλινόρθωσης πήγαιναν πίσω στην ίδια την ίδρυση της κινεζικής Λαϊκής Δημοκρατίας: «Για να ανατρέψει πραγματικά την κυριαρχία της νέας αριστοκρατίας και να συντρίψει ολοσχερώς τον παλιό κρατικό μηχανισμό, θα είναι απαραίτητο να ασχοληθεί με το θέμα της αξιολόγησης των προηγούμενων 17 ετών Η πραγματική επανάσταση, η επανάσταση που θα αναιρέσει τα προηγούμενα 17 έτη, βασικά δεν έχει αρχίσει ακόμα, και ότι πρέπει τώρα να μπούμε στο στάδιο της αντιμετώπισης των βασικών ζητημάτων της επανάστασης της Κίνας» Το Δίδαγμα: Κάντε κριτική στη «λατρεία», κάντε κριτική στα κείμενα του Mάο, κάντε κριτική στο Μαοϊσμό. Καμιά αλήθεια δεν είναι αληθινή για πάντα. Κανένας ηγέτης δεν είναι «πάντα σωστός.» Ο Μάο ήταν ένας μεγάλος ηγέτης. Κάτω από την ηγεσία του νίκησε η κινεζική επανάσταση και ιδρύθηκε η κινεζική Λαϊκή Δημοκρατία. Ήταν επίσης αυτός που ξεκίνησε την ΜΠΠΕ, χωρίς την οποία το μαζικό κίνημα της «άκρας αριστεράς» δεν θα είχε ποτέ υπάρξει. Συγχρόνως η αποτυχία του Mάο να υποστηρίξει την Αριστερά και ο συμβιβασμός με τη Δεξιά της οποίας ο Ντενγκ είναι μόνο το προφανέστερο παράδειγμα- εγγυήθηκε την επαναφορά της Κίνας στην κεφαλαιοκρατία μόλις ο Μάο έφυγε από το προσκήνιο. Η «λατρεία» του Mάο εμποδίζει την κριτική αφομοίωση των διδαγμάτων της κινεζικής επανάστασης. Όσο ο Μάο και τα κείμενά του θεωρούνται «πέρα από κάθε κριτική», οποιαδήποτε προσπάθεια να γίνει κατανοητό γιατί η κινεζική επανάσταση ανατράπηκε, καταδικάζεται σε έναν φαύλο κύκλο. Έτσι εξυπηρετεί έναν παρόμοιο σκοπό όπως και η «λατρεία» γύρω από το Στάλιν. Ο Χρουστσώφ, που είχε ανέλθει στην ηγεσία της ΕΣΣΔ μέσω της συμμετοχής του σ αυτή τη «λατρεία» (μαζί με πολλά από τα κομματικά στελέχη), έπειτα της επιτέθηκε. Κατά τον ίδιο τρόπο ο Ντενγκ άρχισε την κριτική της κληρονομιάς του Μάο. Έτσι ο Mάο και οι άλλοι έκαναν λάθος. Η «άκρα αριστερά» είχε δίκιο. Ένα νέο Κομμουνιστικό Κόμμα ήταν απαραίτητο. Και ήταν απαραίτητο όχι από το 1976, όταν πέθανε ο Mάο, αλλά πολύ προτού πεθάνει. Ήταν απαραίτητο, το αργότερο, όταν η «άκρα αριστερά» αναγνώρισε την αναγκαιότητά του. 6 / 12

7 Δεν κατηγορώ τους ακροαριστερούς όπως το Shengwulien, την ομάδα «16 Μαΐου», και άλλες ομάδες για τις οποίες ξέρουμε λίγα. Πέτυχαν πολλά. Θα ήταν πολύ δύσκολο να απορριφθεί ο Mάο κατά τη διάρκεια της ΜΠΠΕ, ανεξάρτητα από το πόσο απαραίτητο μπορούμε να δούμε τώρα ότι ήταν αυτό. Η «άκρα αριστερά» δεν είχε το προνόμιο της στερνής γνώσης. Δεν μπορούσαν να ξέρουν όσα ξέρουμε τώρα, χάρη εν μέρει στην εμπειρία τους. Αλλά σήμερα, εμείς δεν έχουμε καμία τέτοια δικαιολογία. 12 απαντήσεις στον Ανταίο Του Νάντο Θα ήθελα να υπερασπιστώ την ανάλυση του Μάο για όλα αυτά - που σημαίνει ότι μάλλον θα διαφωνήσω κάθετα με τα βασικά επιχειρήματα του κειμένου του Ανταίου. 1. Είναι σημαντικό να δει κανείς τις ταξικές συμμαχίες στην πολιτιστική επανάσταση από την άποψη της βασικής φύσης της σοσιαλιστικής κοινωνίας της Κίνας: Πρώτα από όλα, επρόκειτο για μια επανάσταση στις συνθήκες μιας υπάρχουσας δικτατορίας του προλεταριάτου, και δεύτερο, σε συνθήκες ιμπεριαλιστικής περικύκλωσης (πρώτα απειλές από τις ΗΠΑ που εισέβαλαν στο Βιετνάμ το , και έπειτα σοβιετικός σοσιαλιμπεριαλισμός που απειλούσε με πόλεμο το 1969). 2. Όταν ο Mάο μιλά για «90 τοις εκατό των στελεχών» (και των μαζών) που είναι καλά - δεν σημαίνει ότι εκείνο το 90% υποστηρίζει την επαναστατική γραμμή σε οποιαδήποτε δεδομένη στιγμή. Μιλά για την προοπτική. Και απευθύνει μια πρόκληση στις συνειδητά επαναστατικές δυνάμεις για να τις προσανατολίσει στο να «να ενώσουν τους πολλούς, να αντιταχθούν τους λίγους.». Ο ίδιος ο Μάο είπε πολλές φορές ότι η πλειοψηφία των στελεχών και των εργασιακών χώρων στην Κίνα ακολουθούσαν «ρεβιζιονιστική γραμμή» - αλλά μιλούσε για δύο πράγματα: για στόχους και προοπτική. 7 / 12

8 3. Ο Μάο επίσης είπε ότι εάν τα πράγματα δεν πήγαιναν καλά, θα ήταν πρόθυμος «να ξαναγυρίσει στο Γενάν». Αυτό που έλεγε ήταν: Πραγματοποιούμε μια νέα επανάσταση σε μια σοσιαλιστική χώρα και πιστεύουμε ότι αυτό σημαίνει πως οι όροι είναι διαφορετικοί από την πραγματοποίηση της επανάστασης σε μια κεφαλαιοκρατική χώρα. Το κράτος είναι πιο αντιφατικό, οι κυρίαρχοι θεσμοί (στρατός, κόμμα, κ.λπ.) είναι πιο αντιφατικά. Έτσι θα αγωνιστούμε μέσα στο κόμμα, μέσα στα υψηλά ηγετικά κλιμάκια, με προωθητική δύναμη τη μαζική αναταραχή στη βάση. Και έπειτα (αυτό σημαίνει η αναφορά στο Γενάν) εάν αποτύχουμε και η κεφαλαιοκρατία παλινορθωθεί, θα κινηθούμε για να οργανώσουμε μια νέα επανάσταση ενάντια σε ένα πλήρως αντιδραστικό εποικοδόμημα. 4. Και ο Μάο πίστευε ότι χρειαζόταν ένα νέο κόμμα. Δεν σκόπευε να δημιουργήσει νέο όνομα κ.λπ. Αλλά στην ουσία στόχευε σ ένα νέο κόμμα. Η στρατηγική του ήταν μια «μεγάλη συμμαχία» των επαναστατ ικών δυνάμεων που προέκυψαν κατά τη διάρκεια του ΜΠΠΕ: το παλιό στελεχικό δυναμικό που βγήκε μπροστά στην επανάσταση, οι ηγέτες των νέων επαναστατικών μαζικών σχηματισμών, οι επαναστατικές δυνάμεις στο στρατό. Στην πραγματικότητα, αυτό δεν πέτυχε. Εν μέρει επειδή βασικά τμήματα των Ερυθροφρουρών αρνήθηκαν να υιοθετήσουν αυτή τη στρατηγική. Δεν είχαν διάθεση να ενωθούν. Το άλλο πρόβλημα φαίνεται πως ήταν η αδυναμία να κερδηθούν αρκετά από τα παλιά στελέχη. Όταν ο Mάο είπε στους οπαδούς του «μην είστε μια συμμορία των τεσσάρων, εννοούσε ότι εάν δεν θέλετε (ή δεν μπορείτε ) να πάρετε με το μέρος σας το μεγάλο μέρος των ενδιάμεσων (στην ηγεσία, στο κόμμα και στην κοινωνία γενικά), δεν θα κερδίσετε. Πρόκειται για πολιτική εκτίμηση. Η γραμμή («να τους ανατρέψουμε όλους») είναι πραγματικά μια γραμμή που θα είχε οδηγήσει σε ήττα, και στο βαθμό που έγινε αποδεκτή, ΣΥΝΕΒΑΛΕ στην ήττα των σχεδίων του Μάο. 5. Ενάντια σε ποιους θα έπρεπε να στρέψουμε την πάλη μας; Ενάντια στον καθένα που δεν συμφωνεί με μας αυτή τη στιγμή; Πόσο σεχταριστική προσέγγιση θα ήταν αυτό! Και τι παραίτηση ακριβώς από τη δουλειά για την οποία έχουμε ΣΤΗΝ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ την ευθύνη να κάνουμε. Όχι, θα πρέπει προσεκτικά να στοχεύουμε τους λίγους. 6. Αυτή η ανάλυση (αυτή η μαοϊκή ανάλυση) του «ποιος είναι ο στόχος» είναι βασικά διαφορετική (σε καθετί) από μια ανάλυση που βλέπει ως στόχο τη «γραφειοκρατία» (δηλαδή την τροτσκιστική ανάλυση του παράγοντα που οδηγεί στον επαναστατικό «εκφυλισμό» και στην τελική παλινόρθωση ) ή (που είναι το ίδιο πράγμα) από μια άποψη που βλέπει το κομμουνιστικό κόμμα και το στελεχικό του δυναμικό ως στόχο. 7. Υπάρχει ένας ιδεαλισμός στα επιχειρήματα των δυνάμεων του «να τους ανατρέψουμε 8 / 12

9 όλους». Δεν εξετάζονται πραγματικά η πολιτική και η επανάσταση ως διαδικασίες για να κερδίσουμε ανθρώπους με το μέρος μας. Να εντοπίσουμε τους απρόθυμους και να τους τσακίσουμε το κεφάλι. Έχει αποτέλεσμα κάτι τέτοιο; Και τι είδους κοινωνία παράγουν αυτές οι μέθοδοι; 8. Σχετικά με τα παραπάνω, αυτή η προσέγγιση δεν δίνει προσοχή ούτε στη διεθνή κατάσταση. Οι Αμερικανοί ιμπεριαλιστές εγκαθιστούσαν τις δυνάμεις τους στην ηπειρωτική Ασία το 1965 (στο Ντανάνγκ). Παρατηρώντας τον από απόσταση, μπορεί κανείς να καταλάβει τον πόλεμο του Βιετνάμ κυρίως ως περικύκλωση και απειλή προς την Κίνα. Εν τω μεταξύ, η ΕΣΣΔ μετακινούσε ένα εκατομμύριο στρατιώτες στα βόρεια σύνορα της Κίνας και προχωρούσε σε μια σειρά στρατιωτικών προκλήσεων (που ήταν στην πραγματικότητα μάχες όπου σκοτώθηκαν πολλοί Κινέζοι μαχητές). Δημιουργούσαν τους όρους για να επιτεθούν στις πυρηνικές εγκαταστάσεις της Κίνας και να εκμεταλλευτούν το «χάος» της πολιτιστικής επανάστασης. 9. Τέλος, πιστεύω ότι ο Μάο αποτελούσε μια βασική άγκυρα για την επαναστατική διαδι κασία. Αν πρόκειται να ξεριζώσεις το κόμμα, αν πρόκειται να απελευθερώσεις εκατομμύρια ώστε να διδαχτούν από την έντονη πολιτική πάλη, αν σκοπεύεις να αμφισβητήσεις τις παλιές αξίες και τον παλιό τρόπο με την οποίο γίνονταν τα πράγματα, τι θα χρησιμοποιήσεις για άγκυρα; Οπότε, όταν αυτό το άρθρο ζητάει να καταργήσουμε «τη λατρεία της προσωπικότητας του Μάο», αναρωτιέμαι αν ο συγγραφέας έχει σκεφτεί καλά γιατί ήταν απαραίτητη αυτή η προώθηση του Μάο και τι θα έπαιρνε τη θέση της στο νέο σχήμα. Λοιπόν, κάντε τις μαθηματικές πράξεις, παιδιά, αυτό που προτείνετε είναι ότι η Κινέζικη Επανάσταση θα έπρεπε να στηριχτεί στην πιθανότητα κάποιες μικρές ομάδες ερυθροφρουρών να «συμπιέσουν» τις συχνά κοντόθωρες πολιτικές τους σ ένα κίνημα ικανό να μεταμορφώσει και να σταθεροποιήσει τη μεγαλύτερη χώρα του κόσμου. Κάτι τέτοιο είναι αδύνατον. 10. Νομίζω ότι η Καταιγίδα του Γενάρη και η διαμάχη γύρω από την «Κομμούνα της Σαγκάης» αξίζουν να ερευνηθούν. Η ιστορία είναι με λίγα λόγια η εξής: Ύστερα από ένα και παραπάνω χρόνο εντατικοποιημένου πολιτικού αγώνα που ανέπτυξε την Μεγάλη Προλεταριακή Πολιτιστική Επανάσταση, ήρθε η στιγμή όπου οι επαναστατικές δυνάμ ε ις ήταν σε θέση να αρχίσουν να ανατρέπουν τις παλιές κομματικές επιτροπές και να καταλάβουν την εξουσία (...) Ενώ ο Μάο υποστήριζε ένθερμα την κατάληψη της εξουσίας, είχε μια σειρά από επιχειρήματα ενάντια στη συγκεκριμένη δομή που προτεινόταν: Υποστήριζε ότι για την επαναστατική εξουσία χρειαζόσουν ένα κέντρο χρειαζόσουν κάπου ένα κόμμα, όπως και να το έλεγες. Ότι οι μαζικές δημοκρατικές δομές ήταν σημαντικές για την κατάληψη της εξουσίας και συνέχιζαν να παίζουν σημαντικό ρόλο, αλλά ότι χρειαζόσουν ένα στρατηγείο, πειθαρχία, μια δομή που θα συγκέντρωνε έναν επαναστατικό πόλο. Και ότι όταν θα σχεδιαζόταν μια νέα κυβερνητική δομή, θα χρειαζόταν 9 / 12

10 ένα κόμμα κάπου μέσα σ αυτήν. Οι μαοϊκοί έλεγαν ότι η εκμεταλλεύτρια τάξη ήταν «όσοι στην εξουσία είχαν πάρει τον καπιταλιστικό δρόμο». Πρέπει να ακόμα να πούμε ότι η ανάλυση των μαοϊκών δυνάμεων εξελισσόταν (και άλλαζε) με αρκετή ταχύτητα τα τελευταία χρόνια της σοσιαλιστικής περιόδου της Κίνας. Και πέρασαν από το να λένε πως η κοινωνική βάση της παλινόρθωσης (του προηγούμενου συστήματος) ήταν «οι παλιές ανατραπείσες τάξεις» καθώς και «νέες γενεσιουργές καπιταλιστικές δυνάμεις» της μικρής παραγωγής, στην ιδέα πως η αντιφατική φύση του σοσιαλισμού (και η συνεχιζόμενη ύπαρξη της εμπορευματικής παραγωγής και του αστικού δικαίου μέσα στο σοσιαλιστικό σύστημα ιδιοκτησίας) ήταν αυτή η ίδια που προκάλεσε την ανάπτυξη κρατικών καπιταλιστικών δυνάμεων μέσα στο κόμμα και στην κρατική ηγεσία. Αλλά οι μαοϊκοί δεν βλέπουν το στελεχικό δυναμικό μιας σοσιαλιστικής κυβέρνησης ως ενιαία γραφειοκρατική ομάδα με κοινά συμφέροντα. Και δεν θεωρούν ότι η ταξική πάλη του σοσιαλισμού καθορίζεται από την αν τίθεση του λαού απέναντι σε εκείνη την αναδυόμενη «γραφειοκρατία». Υπάρχουν διάφοροι λόγοι γι αυτό: Πρώτα, τα στελέχη ενός σοσιαλιστικού κράτους είναι μια πολύ ανάμεικτη δύναμη. Πολλά από τα στελέχη του κράτους αυτού είναι επαναστάτες που προέκυψαν από την επαναστατική πάλη και αφιερώθηκαν στην υπηρεσία του λαού - αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τα ηγετικά κλιμάκια. Άλλα τμήματα του κρατικού μηχανισμού στελεχώνονται από ανθρώπους που προκύπτουν από την τεχνική ιντελιγκέντσια (ή ακόμα και από το παλιό κράτος) και λειτουργούν στο νέο κράτος (ως αρμόδιοι για το σχεδιασμό, ή διευθυντές project managers, ή διοικητές, ή ερευνητές, στρατιωτικοί αξιωματούχοι, ή οτιδήποτε). Δεν έχουν κοινό συμφέρον, πολιτική ή προβλήματα. Πιστεύω πως εξαρχής ο Μάο, οι δυνάμεις που τον υποστήριζαν και οι λαϊκές μάζες αντιμετώπισαν ένα πολύ ισχυρό ρεβιζιονιστικό ρεύμα με ισχυρά ερείσματα μέσα στο κόμμα. Και πως η νίκη απέναντί τους ήτα ν μακρινή πιθανότητα. Ήταν ένας δρόμος ανηφορικός και υπήρχαν αντικειμενικοί παράγοντες για την ενίσχυση του δεξιού ρεύματος. Ανάμεσά τους: α) Το γεγονός ότι η κινεζική επανάσταση ήταν μια αντι-φεουδαρχική επανάσταση που πήγαινε προς τη σοσιαλιστική επανάσταση. Υπήρχε μια σημαντική πτυχή, αυτή των «αστών δημοκρατών που έπαιρναν τον καπιταλιστικό δρόμο» - με άλλα λόγια, πολλοί από τους κομμουνιστές που εντάχθηκαν και αναδείχθηκαν ως ηγέτες στο αρχικό στάδιο της επανάστασης είχαν μια αντίληψη των στόχων που καθοριζόταν από το πρώτο αυτό στάδιο φάση της επανάστασης, και πολλοί από αυτούς αντιτάχθηκαν στη σοσιαλιστική 10 / 12

11 επανάσταση. β) Η απομόνωση της σοσιαλιστικής Κίνας. Υπάρχει μια παλιά διαμάχη για το αν είναι δυνατό να ακολουθήσει κανείς το σοσιαλιστικό δρόμο σε μια μόνο χώρα. Και (τουλάχιστον στις δύο τεράστιες χώρες της ΕΣΣΔ και της Κίνας) ιστορικά έχει καταδειχθεί ότι μια επαναστατική διαδικασία μπορεί να ακολουθήσει το σοσιαλιστικό δρόμο, και να σημειώσει πρόοδο σύμφωνα πάνω σ αυτή τη βάση - ακόμη και όταν επιταχύνει και περιμένει νέα ξεσπάσματα της παγκόσμιας επανάστασης. Εντούτοις υπάρχουν τεράστιες πιέσεις για ένα μεμονωμένο σοσιαλιστικό κράτος σ έναν κόσμο που εξουσιάζεται από τον ιμπεριαλισμό - και αυτές οι πιέσεις (στρατιωτικές, οικονομικές, πολιτιστικές κ.λπ.) έχουν επιπτώσεις πάνω στην ταξική πάλη της σοσιαλιστικής αυτής χώρας (και στη δυνατότητά της να εξαπολύσει επαναστατικές θύελλες και να φέρνει σε πέρας αγώνες). Θα ήμουν πολύ προσεκτικός προτού πω ότι η εμπειρία μας έχει αποδείξει πως κάτι απέτυχε. Η ήττα δεν είναι απόδειξη της αποτυχίας πολιτικών ή μεθόδων. Μερικές φορές χρησιμοποιείς άριστες πολιτικές και μεθόδους και υφίστασαι την ήττα - για λόγους πέρα από τον έλεγχό σου. Το παράδειγμα δίνεται μερικές φορές από ένα παιδί που προσπαθεί να περπατήσει στέκεται για ένα δευτερόλεπτο στα αδέξια, μικρά ποδαράκια του και πέφτει. Θα έπρεπε να σπεύσουμε να επέμβουμε και να του πούμε «το περπάτημα έχει αποτύχει, προφανώς πρέπει να προσπαθήσεις να κινηθείς με κάποιον άλλο τρόπο;» Προφανώς η αποτυχία της προσπάθειας για περπάτημα δεν ήταν αποτυχία του περπατήματος. Και κατά κάποιο τρόπο, εξετάζοντας ξανά την ιστορία και τις επερχόμενες επαναστάσεις, αντιμετωπίζουμε ακόμα τα ίδια ερωτηματικά. Υπάρχει άλλο ένα θέμα εδώ που δεν αναφέρθηκε προηγουμένως: Είναι ότι η γραμμή «να τους ανατρέψουμε όλους» δεν υπολόγιζε τη σημασία της παραγωγής στις συνθήκες του σοσιαλισμού. Αντίθετα οι μαοϊκοί υποστήριζαν «να κρατάμε γερά την επανάσταση, να αναπτύσσουμε την παραγωγή». Αυτό τοποθετούσε στο επίκεντρο το ζήτημα της επανάστασης αλλά ανέπτυσσε ταυτόχρονα μια αίσθηση ευθύνης για την παραγωγή της κοινωνίας. Και έπαιρνε επίσης στα σοβαρά την επαναστατικοποίηση και της ίδιας της ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ. 11 / 12

12 Αυτή η αντίληψη «να κρατάμε γερά την επανάσταση, να αναπτύσσουμε την παραγωγή» ήταν μια από τις πιο σοβαρές διαφορές ανάμεσα στη γραμμή των μαοϊκών και στις ομάδες της γραμμής «να τους ανατρέψουμε όλους». Δημοσιεύθηκε στο Κόκκινο Δελτίο 11/09 12 / 12