GREEN MOUNTAIN A Sustainable Development Model for Green Mountain Areas: Ανάλυσης της Υπάρχουσας Κατάστασης

Transcript

1 GREEN MOUNTAIN A Sustainable Development Model for Green Mountain Areas: Ανάλυσης της Υπάρχουσας Κατάστασης

2 23292 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η παρούσα Έκθεση Ανάλυσης Υφιστάμενης Κατάστασης υλοποιήθηκε στο πλαίσιο του χρηματοδοτούμενου από την ΕΕ έργου με τον τίτλο «Ένα Μοντέλο Βιώσιμης Ανάπτυξης για τις περιοχές Green Mountain. 11 εταίροι από 9 ευρωπαϊκές χώρες (Ιταλία, Ελλάδα, Βουλγαρία, Ουγγαρία, Αυστρία, Ρουμανία, Σλοβακία, ΒοσνίαΕρζεγοβίνη και Μαυροβούνιο) δημιούργησαν μια πλατφόρμα για την ανταλλαγή πληροφοριών και γνώσης καθώς και την ανάπτυξη μεθόδων και καλών πρακτικών με στόχο τη δημιουργία και τη διάδοση ενός Μοντέλου Βιώσιμης Ανάπτυξης και Διαχείρισης, το οποίο θα παράσχει μια ολοκληρωμένη στρατηγική για την περαιτέρω αξιοποίηση και προστασία των φυσικών και προστατευόμενων ορεινών περιοχών. Η πρώτη δραστηριότητα του έργου ήταν η ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των εταίρων του Green Mountain. Στόχος αυτής της δραστηριότητας είναι η ανταλλαγή πληροφοριών, γνώσης και εμπειριών όσον αφορά τις ορεινές περιοχές που βρίσκονται στις χώρες των εταίρων (εδαφικό σύστημα, οικονομικές πτυχές, διαχειριστικά σχέδιο, χρησιμοποιούμενες μέθοδοι και πρακτικές κ.τ.λ.) καθώς και αναφορικά με τους 3 θεματικούς τομείς του έργου. Η δραστηριότητα αυτή υλοποιήθηκε με τη συνδρομή της παρούσας έκθεσης Ανάλυσης της Υφιστάμενης Κατάστασης για την ολοκλήρωση της οποίας συνέβαλλαν όλοι οι εταίροι. Η Ανάλυση της Υφιστάμενης Κατάστασης αποτελεί βασική δραστηριότητα καθώς ορίζει το σημείο εκκίνησης από το οποίο πρέπει να προέλθουν όλες οι πιθανές λύσεις. Επομένως, η ΑΥΚ αποτελεί ένα σημαντικό μέσο, όχι μόνο για την ανταλλαγή πληροφοριών, γνώσεων και εμπειριών μεταξύ των εταίρων, αλλά συνιστά επίσης μια βασική δραστηριότητα για την ίδια την περιοχή, καθώς θα επιτρέψει τον προσδιορισμό την τεχνολογίας αιχμής, των υφιστάμενων προβλημάτων και αναγκών, των προκλήσεων και των ευκαιριών. Η Ανάλυση της Υφιστάμενης Κατάστασης θα συμβάλλει, επομένως, στον ακριβή προσδιορισμό των αναγκών εδαφικής ανάπτυξης, ενώ παράλληλα θα διασφαλίσει μια ορθή και επαρκή αναπτυξιακή προσέγγιση αναφορικά με τις επόμενες δραστηριότητες του έργου Green Mountain: δημιουργία ενός κοινού Μοντέλο Βιώσιμης Διαχείρισης και Ανάπτυξης, κατάρτιση Διαχειριστικών Σχεδίων, υλοποίηση δράσεων ενημέρωσης, υλοποίηση πιλοτικών δραστηριοτήτων κ.τ.λ. Η παρούσα έκθεση Ανάλυσης της Υφιστάμενης Κατάστασης επικεντρώνεται σε 3 θεματικούς τομείς, με βάση τους οποίους θα προσδιοριστεί ο τρόπος προστασίας, ανάπτυξης και διατήρησης των φυσικών και προστατευόμενων περιοχών και θα οικοδομηθεί το Μοντέλο Βιώσιμης Ανάπτυξης και Διαχείρισης στα ακόλουθα στοιχεία: Προσδιορισμός οικονομικά βιώσιμων δραστηριοτήτων, οι οποίες θα συνδυάζουν την οικονομική ανάπτυξη με την προστασία της φύσης 2

3 33293 Ανάπτυξη συντονισμένων και ολοκληρωμένων πολιτικών καθώς και διαχειριστικών σχεδίων/στρατηγικών Μέθοδοι και στρατηγικές για την αποτελεσματική πληροφόρηση, κατάρτιση και ευαισθητοποίηση απευθυνόμενες σε πολιτικούς, κέντρα λήψης αποφάσεων καθώς σε και οικονομικούς παράγοντες και το κοινό Οι τοπικές και περιφερειακές αρχές των συμμετεχόντων εταίρων έχουν προβεί στην ανάλυση των αντίστοιχων περιοχών σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο, ενώ η Εθνική Δασική Διεύθυνση-Romsilva επικεντρώνεται στα 2 Εθνικά Πάρκα τα οποία εντάσσονται στο έργο Green Mountain. Η ανάλυση που έχει διεξαχθεί από την Σλοβακική Υπηρεσία Περιβάλλοντος επικεντρώνεται στο PPP Horehron, που επιλέχθηκε ως Πρότυπη Περιοχή στο πλαίσιο του έργου Green Mountain. 3

4 Έκθεση Ανάλυσης Υφιστάμενης ΚατάστασηςΡουμανία 4

5 ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ Σχετική νομοθεσία όσον αφορά τη διαχείριση/προστασία/αξιοποίηση των φυσικών και προστατευόμενων ορεινών περιοχών Η σχετική ισχύουσα νομοθεσία της χώρας μας όσον αφορά τις προστατευόμενες περιοχές υλοποιείται μέσων νόμων, Κυβερνητικών αποφάσεων, Επειγουσών Κυβερνητικών Διατάξεων, Υπουργικών αποφάσεων ως ακολούθως: - Επείγουσα κυβερνητική διάταξη αρ. 57/2007 σχετικά με τις φυσικές προστατευόμενες περιοχές, τους φυσικούς βιοτόπους, την προστασία της χλωρίδας και της άγριας πανίδας με τις διαδοχικές συμπληρώσεις και τροποποιήσεις που έχουν εγκριθεί από τον νόμο αρ. 49/2011 (Νόμος περί προστατευόμενων περιοχών) - Νόμος αρ. 265/2006 σχετικά με την Περιβαλλοντική Προστασία - Νόμος αρ. 5/2000 σχετικά με την έγκριση της Ενότητας ΙΙΙ-προστατευόμενες περιοχές, του αναπτυξιακού έργου χωροταξικού σχεδιασμού - Διάταξη αρ. 552/2003 σχετικά με την εσωτερική οριοθέτηση εθνικών και φυσικών πάρκων και τον ορισμό φορέων διαχείρισης - Απόφαση αρ. 1284/2007 σχετικά με την Ανακήρυξη Προστατευόμενων Περιοχών Ειδικών Πτηνών και Πανίδας ως τμήμα του Ευρωπαϊκού οικολογικού δικτύου Natura Κυβερνητικές αποφάσεις αρ..2151/2004, 1581/2005, 1143/2007 σχετικά με την καθιέρωση ενός συστήματος προστατευόμενων φυσικών περιοχών για νέες περιοχές - Κυβερνητική απόφαση αρ. 121/2010 σχετικά με την ανακήρυξη του Εθνικού Πάρκου ως προστατευόμενης φυσικής περιοχής - Νόμος περί κηνυγιού Περιβαλλοντικός νόμος Δασικός κώδικας Νόμος περί ορέων (2004) - Υπηρεσία Γεωργικής Παρέμβασης και Πληρωμών ( Agricultural Intervention and Payments Agency) -στηρίζει τις πληρωμές, καταγράφει το ζωικό κεφάλαιο και διενεργεί ελέγχους (Εθνικό Πάρκο Calimani) 5

6 63296 Άλλες νομοθετικές συμφωνίες σχετικά με τη βιώσιμη ολοκληρωμένη ανάπτυξη και προστασία της φύσης: Η Σύμβαση Πλαίσιο για την Προστασία και Βιώσιμη Ανάπτυξη των Καρπάθιων (2003)1, το Πρόγραμμά της και το Πρωτόκολλο Βιοποικιλότητας (2008), που οδήγησαν σε επιπρόσθετες πρωτοβουλίες στις οποίες συμμετέχει η Ρουμανία o Το Πρόγραμμα Δούναβης-Καρπάθια (WWF-DCP) o Το Δίκτυο Προστατευόμενων Περιοχών Καρπαθίων (CNPA) o Η Πρωτοβουλία Carpathian Ecoregiom (CERI)- ένας ΜΚΟ-ομπρέλα που περιλαμβάνει μέλη του ιδιωτικού και δημοσίου τομέα από όλες τις χώρες των Καρπαθίων o Το Mountain Forum στη Ρουμανία Γενική παρουσίαση των γεωγραφικών δεδομένων αναφορικά με την ορεινή περιοχή: Η Ρουμανία βρίσκεται στο νοτιοανατολικό τμήμα της Κεντρικής Ευρώπης και είναι γνώστη τόσο ως χώρα των Καρπαθίων όσο και ως η χώρα που «διασχίζεται από την οροσειρά των Καρπαθίων, ενώ στα νότια οριοθετείται από τον Δούναβη». Φημίζεται για τα αμέτρητα φυσικά χαρακτηριστικά και κάλλη. Τα Καρπάθια όρη τέμνουν τη χώρα σε μήκος 650km ενώ ο ποταμός Δούναβης διαβρέχει τη χώρα σε μήκος 1075km Το ανάγλυφο της Ρουμανίας χαρακτηρίζεται από την ισορροπημένη κατανομή περιοχών ανάλογα με το υψόμετρό τους (33% πεδιάδες και παρόχθιες περιοχές, 36% λόφοι και οροπέδια και 31% όρη), όπως επίσης από την αμφιθεατρική διάταξη, σαν να αντικρίζει κανείς ένα αμφιθέατρο των περιοχών φυσικού ανάγλυφου. Η Ρουμανία διαθέτει ήπιο ηπειρωτικό κλίμα, ωστόσο η Οροσειρά των Καρπαθίων και η Μαύρη Θάλασσα ευνοούν την ανάμειξή του με το κέντρο-ευρωπαικό κλίμα στο κεντρικό και στο δυτικό τμήμα της χώρας, με το νότιο-ευρωπαικό και του Εύξεινου Πόντου στα νοτιοανατολικά (Δέλτα του Δούναβη και ακτή της Μαύρης Θάλασσας). Για το λόγο αυτό τόσο στη χλωρίδα όσο και στην πανίδα μπορεί κανείς να συναντήσει ευρωπαϊκά και ηπειρωτικά είδη, αρκτικά είδη, αλπικά, κεντροευρωπαϊκά, μεσογειακά και βαλκανικά είδη. Οι μεγάλοι ποταμοί-somes, Mures, Jiu, Olt, Arges, Dambovita, Ialomita, Siret, Prut.κ.ά.- διασχίζουν τη χώρα από βορρά προς νότο και από ανατολάς προς δυσμάς και 1 6

7 73297 καταλήγουν στον ποταμό Δούναβη (εκτός από τους ποταμούς Mures και Somes που κατευθύνονται δυτικά). Η βλάστηση εξαρτάται από το ανάγλυφο, το κλίμα και το έδαφος που χαρακτηρίζει τις διάφορες υψομετρικές ζώνες. Από γεωβοτανικής άποψης, η Ρουμανία ανήκει στην κεντροευρωπαϊκή περιοχή. Η σημερινή βλάστηση είναι συνέχεια της βλάστησης του προηγούμενων εποχών και συνδέεται στενά με τις γεωλογικές και κλιματικές αλλαγές καθώς και με το ανάγλυφο και τους τύπους εδαφών. Η περιοχή της Ρουμανίας διαιρείται οριζόντια σε δύο μεγάλες ζώνες: τη στέπα και τα δάση, ενώ κάθετα βρίσκεται η αλπική περιοχή. Η ζώνη της στέπας περιλαμβάνει την υποπεριοχή της στέπας η οποία περιλαμβάνει δασώδεις ή μη δασώδεις εκτάσεις και την υποπεριοχή δάσους-στέπας. Η δασώδης περιοχή περιλαμβάνει την υποπεριοχή όπου ευδοκιμούν είδη όπως η δρυς, η οξιά και τα κωνοφόρα. Η αλπική περιοχή αποτελείται από την κατώτερη αλπική υποπεριοχή και την ανώτερη αλπική υποπεριοχή. Η μετάβαση από τη μια περιοχή στην άλλη είναι σταδιακή και ποικίλει ανάλογα με το οικολογικό εύρος των ειδών. Εδώ βρίσκονται τα μεγαλύτερα δάση, περισσότερα από τα οποία είναι ρητινώδη. Είναι επίσης πλούσια σε μη σιδηρούχα μεταλλεύματα, γαιάνθρακες, μεταλλικά νερό και δομικά υλικά. Τα ακόλουθα εθνικά πάρκα βρίσκονται εδώ: Rodnei, Calimani, Ceahlau και Cheile Bicazului, καθώς και το φυσικό πάρκο Vanatori-Neamt. Το Εθνικό Πάρκο Calimani (CNP) καλύπτει το ανώτερο τμήμα των Βουνών Calimani, στη Βόρεια Ρουμανία. Τα βουνά αυτά αποτελούν τις υψηλότερες ηφαιστειακές δομές των Ανατολικών Καρπαθίων. Αποτελούν το σημείο σύνδεσης μεταξύ ιστορικών περιοχών της Τρανσυλβανίας, της Μπουκοβίνα και της Μολδαβίας και ως εκ τούτου η παραδοσιακή ζωή των ντόπιων εμπεριέχει στοιχεία από αυτές τις τρεις περιοχές. Η περιοχή είναι γνωστή για τις όμορφες και μεγάλες κοιλάδες, οι οποίες καλύπτονται από λιβάδια και λειμώνες. Τα δάση ερυθρελάτης και πεύκου αποτελούν τις κυρίαρχες φυτικές ποικιλίες στα μεγαλύτερα υψόμετρα. Η περιοχή Tara Dornelor (βόρεια του CNP) Calimani βρίσκεται στα βόρεια Καρπάθια (Ρουμανία), στο βόρειο τμήμα των Βουνών Calimani και από άποψη τουρισμού είναι ήδη πολύ γνωστή σε εθνικό επίπεδο λόγω της μεγάλης παράδοσης και φήμης του Vatra Dornei ως SPA και χιονοδρομικό θέρετρο. Στο βορειοανατολικό τμήμα του βυθίσματος Dornelor, η πόλη Vatra Dornei αποτελεί το μοναδικό κοινωνικοοικονομικό κέντρο διαχωρίζοντας την υπόλοιπη αγροτική έκταση της περιοχής. Η περιοχή φημίζεται επίσης για το μεταλλικό νερό και τα γαλακτοκομικά προϊόντα έχοντας κατοχυρώσει την εμπορική ονομασία (La) Dorna, τα οποία έχουν κερδίσει καλή θέση στην αγορά λόγω της καλής ποιότητάς τους καθώς και της ποιότητας του φυσικού περιβάλλοντος (πολύ καλή ποιότητα, παραδοσιακά καλλιεργούμενοι λειμώνες) 7

8 83298 Το Εθνικό Πάρκο Domogled Cerna Valley βρίσκεται στο νοτιοδυτικό τμήμα της Ρουμανίας, στο νοτιοδυτικό άκρο των Νότιων Καρπαθίων και περιλαμβάνει ένα σημαντικό γεωλογικό φαινόμενο-το ρήγμα του Cerna σε συνδυασμό με μια αρχική γεωγραφική διαμόρφωση. Πρόκειται για το πρώτο εθνικό πάρκο της χώρας μας, από άποψη μεγέθους, με επιφάνεια ha και το μοναδικό που περιλαμβάνει μια ολόκληρη υδρογραφική λεκάνη και όχι έναν μεμονωμένο ορεινό όγκο. Η κοιλάδα Cerna είναι μοναδική επειδή εκτείνεται εξ ολοκλήρου στον ορεινό όγκο και διαχωρίζει δύο διαφορετικές οροσειρές. Πρόκειται για μια τυπική διαμήκη κοιλάδα η οποία ακολουθεί την τεκτονική γραμμή ανάμεσα στα όρη Vâlcan και Mehedinţi από τη μια πλευρά και στον ορεινό όγκο Godeanu και τα όρη Cerna από την άλλη. Η κοιλάδα μοιάζει με ένα τεράστιο πέρασμα με απρόσιτα φαράγγια, ειδικά στο χαμηλότερο τμήμα. Οι πολυάριθμες ενδοκαρστικές δομές, εξαιρετικής εθνικής και διεθνούς επιστημονικής αξίας, είναι εξίσου σημαντικές από άποψης τοπίου. Τα πιο δημοφιλή σπήλαια είναι τα εξής: Cloşani, Cioaca, Ion Bârzoni, Sălitrari καθώς και εκείνα που βρίσκονται κοντά στο θέρετρο Băile Herculane, τα οποία είναι θερμικά σπήλαια, μοναδικά στη Ρουμανία και πολύ σπάνια σε ολόκληρο τον κόσμο, σπήλαια όπου οι περιβαλλοντικές συνθήκες είναι παρόμοιες με εκείνες του τροπικού κλίματος ( C η θερμοκρασία του αέρα). Λόγω των βιογεωγραφικών, βιολογικών και κλιματικών συνθηκών, το εθνικό πάρκο διαθέτει πολύ ενδιαφέρουσα με πλούσια πανίδα. Εδώ συναντώνται πολλά είδη μεγάλης επιστημονικής αξίας, ορισμένα μοναδικά στη χώρα και σε ολόκληρο τον κόσμο, με εξαιρετική ποικιλία εντόμων. Λόγω αυτής της μεγάλης βιοποικιλότητας ολόκληρο το πάρκο ανακηρύχθηκε SCI και SPA Ευαίσθητες και προστατευόμενες ορεινές περιοχές Τα Καρπάθια της Ρουμανίας αντιστοιχούν στο 55% της περιοχής των Ευρωπαϊκών Καρπαθίων (204,700km2, 1500km μήκος και 350 km πλάτος) και σύμφωνα με τη γεωγραφική θέση χωρίζονται στα Νότια Καρπάθια, τα Δυτικά Καρπάθια (στα δυτικά) και στα Ανατολικά Καρπάθια Όρη (ανατολικά). Τα Νότια Καρπάθια Όρη είναι η πιο αντιπροσωπευτική ορεινή περιοχή των Ρουμανικών Καρπαθίων Ορέων, η οποία ξεχωρίζει λόγου του όγκου της και των υψηλότερων κορυφών (Moldoveanu 2,544 m and Negoiu 2,535m). Τα Νότια Καρπάθια, τα οποία βρίσκονται στο νότιο τμήμα των Καρπαθίων περιορίζονται ανατολικά από την Κοιλάδα Prahova και δυτικά από την κοιλάδα Cerna και την κοιλάδα Timis. Τα εθνικά πάρκα της Ρουμανίας παρουσιάζονται σύμφωνα με τη θέση του στα Νότια, Δυτικά και Ανατολικά Καρπάθια Όρη. Στα Νότια Καρπάθια Όρη υπάρχουν 8

9 93299 τα ακόλουθα εθνικά πάρκα: Piatra Craiului, Cozia, Retezat, Domogled-Valea Cernei are located as well as the national park Gradistea Muncelului-Cioclovina. Τα Δυτικά Καρπάθια βρίσκονται μεταξύ του ποταμού Δούναβη στα νότια και της κοιλάδας Barcaului (παραπόταμος της κοιλάδας Crisul Repede) στα βόρεια. Ανατολικά ενώνονται στην κοιλάδα Cerna και δυτικά, στους δυτικούς λόφους. Τα βουνά αυτά είναι τα μικρότερα και τα πιο διασπαρμένα ουσιαστικά σχηματίζουν μικρές ομάδες βουνών, οι οποίες χωρίζονται από πλατιές κοιλάδες και περάσματα. Όσον αφορά τη βλάστηση, καλύπτονται με μεγάλα δάση, κατά κύριο λόγο οξιάς ενώ στις κορυφές τους υπάρχουν λειμώνες. Σε αυτή την περιοχή υπάρχουν δύο εθνικά πάρκα (Cheile NereiBeusnita και Semenic Cheile Carasului) και δύο φυσικά πάρκα (Portile de FIer και Apuseni). Ανατολικά Καρπάθια. Αυτός ο κλάδος των Καρπαθίων εκτείνεται από τα βορειότερα σύνορα της Ρουμανίας (ποταμός Tisa) μέχρι την κοιλάδα Prahova. Δυτικά συνορεύουν με τo το βύθισμα της Τρανσυλβανίας, ανατολικά και δυτικά με το οροπέδιο της Μολδαβίας και τους υποκαρπάθιους λόφους, νοτιοδυτικά με τα Νότια Καρπάθια και νοτιοανατολικά με τον ποταμό Bacau, παραπόταμο του ποταμού Crisul Repede. Αποτελούν το μεγαλύτερο τμήμα των Καρπαθίων της Ρουμανίας, είναι μεσαία από άποψη υψομέτρου και χωρίζονται κυρίως από κοιλάδες ενώ διασχίζονται από περάσματα όπως τα ακόλουθα: Prislop, Rotunda, Setnez, Bicaz, Tusnad και Oituz. Οι μεγαλύτερες δασικές εκτάσεις βρίσκονται σε αυτή την περιοχή, με τα περισσότερα δάση να είναι ρητινώδη. Με την Υπουργική Διαταγή αρ. 1964/2007 σχετικά με την καθιέρωση ενός συστήματος προστατευόμενων φυσικών περιοχών Κοινοτικής σημασίας ως τμήμα του Natura 2000 στη Ρουμανία, διαθέτουμε συνολικά 273 περιοχές Κοινοτικής σημασίας οι οποίες αντιστοιχούν στο 13.21% της χώρας. Επίσης, με την Υπουργική Διαταγή αρ. 1284/2007 σχετικά με την καθιέρωση Περιοχών Ειδικής Προστασίας Πτηνών ως τμήμα του Natura 2000, διαθέτουμε συνολικά 108 Περιοχές Ειδικής Προστασίας Πτηνών, οι οποίες αντιστοιχούν σε 11.85% της χώρας. Οι προστατευόμενες περιοχές είναι: το Εθνικό Πάρκο Calimani, το οποίο εντάσσεται επίσης στις περιοχές Natura 2000, στους τυρφώνες Ν2000: Saru Dornei, Poiana Stampei& Romanesti. Το Εθνικό Πάρκο Calimani οριοθετήθηκε το 2000 και καλύπτει πάνω από εκτάρια στη βόρεια Ρουμανία, περιλαμβάνοντας την κύρια ηφαιστειακή ζώνη των Ανατολικών Καρπαθίων. Το Πάρκο φημίζεται για τα μοναδικά γεωλογικά γνωρίσματά του και αποτελεί κατοικία για πολλά μεγάλα σαρκοφάγα (συμπεριλαμβανομένης της καφέα αρκούδας, λύκων, λύγκων και αγριόγατων) και πτηνά (όπως ο πετρίτης, ο αγριόκουρκος, η μαύρη χήνα και λιγότεροι στικταετοί). Το Πάρκο περιλαμβάνει επίσης πολλά σπάνια είδη φυτών και μεγάλες περιοχές γηραιού δάσους. Οι πιο σημαντικοί βιότοποι αποτελούνται από αλπική και αρκτική 9

10 ερείκη, θάμνους με ορεινή πεύκη και ροδοδάφνη (Rhododendron myrtifolium) και ερυθρελάτη. Το 2007 συμπεριλήφθηκε στο δίκτυο Ν2000, ως τμήμα της περιοχής Calimani- Gurghiu. Οι τυρφώνες Saru Dornei και Romanesti συμπεριλαμβάνονται στο δίκτυο προστατευόμενων περιοχών της Ρουμανίας και στο δίκτυο Ν2000. Η περιοχή Poiana Stampei ανακηρύχθηκε επιστημονικό απόθεμα το 1955 και θεωρείται ο μεγαλύτερος ολιγοτροφικός τυρφώνας της Ρουμανίας. Το τυρφώνας έχει έκταση 400 εκτάρια και περιβάλλεται από ένα Νορβηγικό ελατόδασος, σαν ουδέτερη ζώνη. Φιλοξενεί σπάνια είδη φυτών, σημαντικών για τη βιοποικιλότητα της Ρουμσίας και ο τυρφώνας αποτελεί το γεωγραφικό όριο στη νοτιοανατολική Ευρώπη για ένα μεγάλο αριθμό τέτοιων ειδών. Και οι τρεις τυρφώνες περιλαμβάνουν κοινότητες άλγης, ζωοπλαγκτόν και έντονα επιστημονικής και οικολογικής αξίας. Η σημασία αυτών των τυρφώνων έγκειται στα εξής: αποτρέπουν τις πλημμύρες την άνοιξη όταν λιώνουν τα χιόνια ή κατά την περίοδο των βροχοπτώσεων το καλοκαίρι όταν η στάθμη των ποταμών ανεβαίνει, καθώς συγκρατούν μεγάλες ποσότητες νερού και το διοχετεύει στην περιοχή. Αποτελούν βιολογικά φίλτρα, τα οποία καθαρίζουν το νερό ενώ τα βρύα απορροφούν το διοξείδιο του άνθρακα καθώς αναπτύσσονται. Κατά αυτόν τον τρόπο, ο άνθρακας δεσμεύεται στο σώμα των βρύων.καθεμία από τις οροσειρές οι οποίες περιβάλλουν το Tara Dornelor έχει τη δική της γοητεία: Η Suhard με τη σχετικά απαλή κορυφογραμμή η οποία σπάνια διασχίζεται από οδοιπόρους, διατηρεί την έντονη ποιμαντική δραστηριότητα κατά τους θερινούς μήνες και προσφέρει εξαίσια θέα προς τις γειτονικές οροσειρές: Bârgău, Rodna Giumalău Rarău, Pietrosul Bistritei και Călimani.η οροσειρά Giumalăul διαθέτει ένα ευρύ δίκτυο τουριστικών διαδρομών, ενώ παράλληλα αποτελεί την πιο προσιτή οροσειρά στην περιοχή. Επιπλέον ο ορεινός ξενώνας Giumalău προσφέρει τη δυνατότητα διανυκτέρευσης σε αυτήν την υπο- αλπική περιοχή. Το Pietrosul Bistritei, ένα μυστηριώδες βουνό που έχει εξερευνηθεί μόνο από λίγους πεζοπόρους, κατεβαίνει απότομα από την κορυφογραμμή του στο Zugreni Gorge και προσφέρει μια μοναδική εμπειρία πεζοπορίας σε ένα άγριο τοπίο, σχεδόν άθικτο από ανθρώπινο χέρι. Ο απέραντος κρατήρας σε σχήμα οπλής αλόγου των ηφαιστειακών βουνών Calimani, μια διάμετρο περίπου 10km και είναι από το μεγαλύτερους στην Ευρώπη. Η επιβλητική κορυφογραμμή του αποτελείται από διάφορες υψηλές κορυφές οι οποίες ξεπερνούν τα 2000 m. Στο ανώτερο μέρος της ηφαιστειακής οροσειράς, το Εθνικό Πάρκο Calimani φιλοξενεί στο έδαφός του πολύτιμους βιότοπους και οικοσυστήματα: δάση των ελάτης με το ελβετικό πεύκο αλσύλλια ορεινής πεύκης με Ροδοδάφνη (Rhododendron), λιβάδια κατάφυτα με Γεντιανές, Βιολέτες, κοιν Tormentil, Bluebells, του πεύκου κ.λπ. Η Ελβετική πεύκη (Pinus cembra ) αποτελεί κατάλοιπο παγετώνα και συναντάται ακόμα και σήμερα στη Ρουμανία, μόνο σε μερικές απομονωμένες περιοχές στα Ανατολικά και Νότια Καρπάθια. Η εξαιρετική ομάδα βράχων που αποτελεί το Απόθεμα 12 Apostles (12 Απόστολοι) κεντρίζει τη φαντασία του ταξιδιώτη με τις παράξενες μορφές των βράχων που είναι σαν να βγήκαν από τον κόσμο των παραμυθιών, φέροντας γραφικά ονόματα όπως 10

11 «Mosul» («ο Ηλικιωμένος»), «Maresalul» («ο Στρατηγός»), «Mucenicul» («ο Μάρτυρας») και «Gusterul» («η Σαύρα»). Αυτοί οι γεωλογικοί σχηματισμοί, που παρομοιάζονται με τις μεγαλιθικές δομές, είναι το αποτέλεσμα των διαφορετικών μορφών διάβρωσης στα ηφαιστειακά κροκαλοπαγή. Στα Φυσικά Αποθέματα Tinovul Mare Poiana Stampei και Tinovul Șaru Dornei προστατεύεται η όξινη ελώδη περιοχή, τα αποστειρωμένα περιβάλλοντα με τα στρώματα της τύρφης και της φτωχής βλάστησης συγκεκριμένης για αυτές τις συνθήκες, με συστάδες του πεύκης, ελάτης και σημύδας νάνου, παχιά στρώματα του βρύων, και θάμνους μύρτιλου και βακκινίου που διαμορφώνουν ένα τοπίο που παραπέμπει περισσότερο σε σιβηρική τούνδρα. Το Tinovul Mare(681.8 εκτάρια) θεωρείται το μεγαλύτερο φυσικό απόθεμα τύρφης στη Ρουμανία, Στο Εθνικό Πάρκο Κοιλάδας Domogled Cerna υπάρχει μια μεγάλη περιοχή μαύρης πεύκης (Pinus Nigra ssp. batanica), ένα ενδημικό είδος, το οποίο φημίζεται για την αντοχή του και την προσαρμοστικότητά του σε δύσκολες συνθήκες. Pinus Nigra ssp. Batanica εκτείνεται σε μεγάλες και συνεχείς επιφάνειας, προσδίδοντας απαράμιλλη ομορφιά στο τοπίο. Μπορούμε να εντοπίσουμε αυτά τα είδη σε απότομες βραχώδεις δομές, οι οποίες εισάγουν τον επισκέπτη σε ένα παραμυθένιο κόσμο με υπέροχες εικόνες. Το Εθνικό Πάρκο Κοιλάδας Domogled Cerna Valley διαθέτει ένα μοναδικό δείγμα Καρπάθιας και Ευρωπαϊκής οξιάς, από τα χαμηλότερα υψόμετρα μέχρι τα σύνορα του δάσους με τα υψηλότερα σημεία των Άλπεων. Το Εθνικό Πάρκο Κοιλάδας Domogled Cerna συνορεύει με τις εξής τρεις φυσικές προστατευόμενες περιοχές: Εθνικό Πάρκο Retezat, Mehedinti Table-land Geopark και το ROSCI0129, το βόρειο τμήμα του Δυτικού Gorj. Το όριο ανάμεσα στο πάρκο μας και σε αυτές τις φυσικές προστατευόμενες περιοχές βρίσκεται στην ορεινή περιοχή. Οι στόχοι της προστασίας της φύσης και ανάπτυξης των τοπικών κοινοτήτων είναι κοινοί. Αυτοί οι φορείς διαχείρισης συνεργάζονται στενά, ειδικά με το Εθνικό Πάρκο Retezat καθώς το νομοθετικό πλαίσιο και ο τρόπος διαχείρισης είναι συμπίπτουν με τα δικά μας. Το Εθνικό Πάρκο Calimani έχει παρόμοιους διαχειριστικούς στόχους: προστασία της βιοποικιλότητας και ανάπτυξη του οικοτουρισμού. Μέσω αυτών των στόχων, αναπτύσσονται συνεργασίες με άλλα πάρκα που εντάσσονται στο πλαίσιο του Φορέα Διαχείρισης Εθνικών Δασών και εκτός με άλλους φορείς διαχείρισης (για παράδειγμα το Πάρκο Ceahlau) Τοπικοί, εθνικοί και περιφερειακοί φορείς εκπροσωπούνται στο Γνωμοδοτικό Συμβούλιο του Φορέα Διαχείρισης, η οποία έχει συμβουλευτικό ρόλο στο πλαίσιο της διαδικασία της διαχείρισης. 11

12

13 Σημαντικότερα προβλήματα, περιορισμοί και κίνδυνοι που απειλούν την περιοχή καθώς και προκλήσεις και ευκαιρίες Εθνικό Πάρκο Domogled Cerna Valley Τα κυριότερα προβλήματα που έχουν επιπτώσεις σε αυτή τη φυσική προστατευόμενη περιοχή καθώς και οι προκλήσεις και οι ευκαιρίες συνοψίζονται ως εξής: 1. Ανεξέλεγκτος τουρισμός - σήμερα το πάρκο παρουσιάζει μεγάλη επισκεψιμότητα, γεγονός που μπορεί να θέτει σε κίνδυνο τη βιοποικιλότητα, εξαιτίας του ενδεχομένου μιας μη οργανωμένης και χαοτικής ανάπτυξης του τουρισμού 2. Έλλειψη συστήματος επικοινωνιών και ενημέρωσης του κοινού - έλλειψη κέντρων πληροφόρησης, όπου οι τοπικές κοινότητες και οι τουρίστες μπορούν να ενημερωθούν για τη σημασία αυτής της φυσικής προστατευόμενης ζώνης 3. Ανεξέλεγκτα κτήρια που δεν εναρμονίζονται με παραδοσιακή εικόνα της περιοχής 4. Λαθροθηρία - η κακή οικονομική κατάσταση, η έλλειψη συστημάτων ενημέρωσης του κοινού και η ανάγκη εξεύρεσης πόρων μπορούν να οδηγήσουν σε αύξηση της λαθροθηρίας 5. Υπερβόσκηση- αποτελεί ένα σοβαρό πρόβλημα επειδή μπορεί να οδηγήσει σε απώλεια της βιοποικιλότητας και στην ανάπτυξη ορισμένων ειδών φυτών τα οποία δεν καταναλώνονται από τα ζώα, π.χ. stricta Nardus, alpinus Rumex, dioica Urtica. 6. Κοπή των κέδρων ως μέτρο πυροπροστασίας καθώς και για την επέκταση των βοσκοτόπων 7. Πυρκαγιές φυσικές ή προκαλούμενες από τους ανθρώπους, είναι ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα που έχει επιπτώσεις στο τοπίο. Το 2000 εκδηλώθηκε μια φυσική πυρκαγιά στην περιοχή πάρκου, η οποία κατέστρεψε 90 εκτάρια δάσους στον ορεινό όγκο Domogled. 8. Οι υπάρχουσες υδροτεχνικές κατασκευές έχουν άμεσες επιπτώσεις στην υδρόβια βιοποικιλότητα της περιοχής, αλλά και στο έδαφος και τα επίγεια οικοσυστήματα. 9. Περιορισμένη ικανότητα διαχείρισης των προστατευόμενων ζωνών από άποψη δυνατοτήτων και εξοπλισμού. 10. Παράνομη εκμετάλλευση του δάσους. 13

14 Εθνικό Πάρκο Calimani Γήρανση του πληθυσμού Έλλειψη θέσεων εργασίας (κλείσιμο των ορυχείων, διαχείριση του δάσους, η οποία αποτελούσε την κύρια πηγή εισοδήματος) Χαμηλή τιμή γάλακτος (για τις μικρές κτηνοτροφικές μονάδες αποτελεί τη μοναδική πηγή εισοδήματος) Μεταβολή της σύνθεσης των βοσκοτόπων λόγω της μείωσης της βοσκής Έλλειψη υποδομών Αγροτουρισμός Παραδοσιακές τέχνες και φαγητό 14

15 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΒΙΩΣΙΜΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΪΟΝΤΑ Πολιτικές και προτεραιότητες αναφορικά με την οικονομική ανάπτυξη και τις οικονομικές δραστηριότητες, οι οποίες συγκροτούνται ή υλοποιούνται στις ευαίσθητες/προστατευόμενες ορεινές περιοχές. Εθνικό Πάρκο Κοιλάδας Domogled Cerna Οι κύριες δραστηριότητες των τοπικών κοινοτήτων είναι: Εκτροφή ζώων (κτηνοτροφία)-το κύριο παραδοσιακό επάγγελμα των κατοίκων του λεκανοπεδίου Cerna. Σε περιοχές με μεγάλο υψόμετρο και με αλπικά χαρακτηριστικά, υπάρχουν πολλές στάνες οι οποίες χρησιμοποιούνται μόνο το καλοκαίρι, κατά τη διάρκεια της βόσκησης. Αξιοποίηση και επεξεργασία ξύλου-επικερδείς δραστηριότητες τόσο για τους οικονομικούς παράγοντες όσο και για τον τοπικό πληθυσμό Τουρισμός- ο οποίος από τη δημιουργία του πάρκου έχει αποτελέσει μια από τις κύριες δραστηριότητες όσον αφορά την ανάπτυξη της τοπικής οικονομίας Εθνικό Πάρκο Calimani Το CNP περιλαμβάνει το υψηλότερο τμήμα του βουνού και τα σύνορά του βρίσκονται km μακριά από τους ανθρώπινους οικισμούς, γεγονός που περιορίζει τις αλληλεπιδράσεις μεταξύ της περιοχής του και του τομέα συμφερόντων των τοπικών κοινοτήτων. Το μεγαλύτερο μέρος της περιοχής μέσα στο πάρκο καλύπτεται από ελατοδάσος (67%) καθώς και από ορεινούς και υποαλπικούς λειμώνες (32%). Περίπου 52% του εθνικού Πάρκου Calimani αποτελεί κρατική δασική έκταση (κρατική ιδιοκτησία συνολικά 84%), ενώ υπόλοιπο ανήκει κυρίως στις τοπικές υπηρεσίες (διοικούμενες από τις κρατικές δασικές υπηρεσίες) και από τις ιδιωτικές δασικές υπηρεσίες οι οποίες συστήνονται από τα τοπικά συμβούλια και από λειμώνες (οι οποίοι βρίσκονται υπό τη διαχείριση των τοπικών συμβουλίων των καλλιεργητών της γης, κατόπιν συμβάσεων). 15

16 Σύμφωνα με την εθνική νομοθεσία τα εθνικά πάρκα της Ρουμανία διαθέτουν τρεις εσωτερικές ζώνες με διαφορετικό καθεστώς χρήσης γης: -Οι ειδικές ζώνες διατήρησης (οι πιο αυστηρές, όπου τα οικοσυστήματα που διατηρούνται στη φυσική κατάστασή τους, για σκοπούς προστασίας, ενώ επιτρέπεται μόνο η έρευνα, οι εκπαιδευτικές δραστηριότητες και ο ελεγχόμενος οικοτουρισμός) -Η ουδέτερη ζώνη ( όπου επιτρέπεται ελεγχόμενη υλοτομία σύμφωνα με το σχέδιο διαχείρισης του δάσους, ελεγχόμενη βόσκηση και περιορισμένες δραστηριότητες όσον αφορά την ανάπτυξη του τουρισμού) - Οι περιοχές βιώσιμης προστασίας, οι οποίες επιτρέπουν περισσότερες ανθρώπινες δραστηριότητες προσαρμοσμένες, όμως, στους στόχους που έχουν τεθεί αναφορικά με την προστασία της φύσης. Δεδομένου του περιοριστικού καθεστώτος του και των κύριων στόχων της προστασίας του περιβάλλοντος, το εθνικό πάρκο δεν στηρίζει άμεσα την ανάπτυξη ανθρώπινων δραστηριοτήτων. Εξαίρεση αποτελεί η φυσική επέκταση των δασών λόγω της υποβόσκησης, η οποία οφείλεται στην έλλειψη αποτελεσματικότητας στον τομέα αυτό. Ως εκ τούτου, δεδομένου ότι η φυσική επέκταση των δασών πραγματοποιείται εις βάρος ορισμένων βοσκοτόπων που παρουσιάζουν ενδιαφέρον από πλευράς προστασίας και διατήρησης, το πάρκο επωφελείται άμεσα από την στήριξη αυτών των δραστηριοτήτων. Σημαντική ευκαιρία αποτελούν οι επιχορηγήσεις που προσφέρονται από την APIA την υπηρεσία Πληρωμών και Παρεμβάσεων στον τομέα της Γεωργίας. Μια ακόμη προτεραιότητα του πάρκου είναι η παροχή εκπαίδευσης και κατάρτισης για την επίτευξη βιώσιμου και υπεύθυνου τουρισμού. Παράλληλα, η καταγραφή και η πρόσβαση στη βιοποικιλότητα των λειμώνων και των δασικών οικοσυστημάτων 16

17 συγκαταλέγονται μεταξύ των μελλοντικών προτεραιοτήτων του φορέα διαχείρισης του Πάρκου. Η δυνατότητα ανάπτυξης οικοτουρισμού στην περιοχή Tara Dornelor και στο Εθνικό Πάρκο Calimani Πεζοπορία Η πεζοπορία αποτελεί μια καλή ευκαιρία για ενεργή χαλάρωση, για γνωριμία με την περιοχή, και για την παρατήρηση της φύσης. Είτε είστε στο Vatra Dornei ή σε οποιοδήποτε άλλο χωριό της περιοχής, μπορείτε να επιλέξετε να περάσετε λίγες ώρες ή λίγες μέρες εξερευνώντας τα βουνά. Αν διαθέτετε τον κατάλληλο εξοπλισμό και έναν καλό χάρτη μπορείτε να βγείτε μόνοι. Διαφορετικά, μπορείτε να καθοδηγηθείτε από τον οικοδεσπότη σας, ή μπορείτε να καλέσετε έναν από τους ξεναγούς της περιοχής που θα σας οδηγήσουν σε ορεινά μονοπάτια και θα μοιραστούν μαζί σας ιστορίες και μυστικά που ποτέ δεν χάνουν τη γοητεία και τη μοναδικότητα τους. Nordic Walking Για όσους γνωρίζουν και αγαπούν αυτό το άθλημα, στο Vatra Dornei έχουν δημιουργηθεί έξι διαδρομές Nordic Walking, με μήκος μεταξύ 2 και 12,1km, και επίπεδα μεταξύ 39 και 464m. Rafting Η άνοιξη είναι ιδανική εποχή για rafting. Ο ποταμός Bistrita είναι ένας από τους λίγους ποταμούς της χώρας που προσφέρουν τις κατάλληλες συνθήκες για τη δραστηριότητα αυτή. Τα τμήματα που είναι κατάλληλα για το συγκεκριμένο άθλημα έχουν βαθμό δυσκολίας 3, σε κλίμακα από 1 έως 5 (με το 5 ως το πιο δύσκολο). Ιππασία Η ιππασία στην Τάρα Dornelor περιλαμβάνει μια μεγάλη γκάμα επιλογών: για έμπειρους αναβάτες για τους περιστασιακούς αναβάτες για παιδιά και αρχάριους. Οι έμπειροι αναβάτες που αναζητούν μια αληθινή εμπειρία μπορούν να επιλέξουν διαδρομές κατά μήκος του πάρκου, οι οποίες καλύπτουν μεγάλες αποστάσεις και προϋποθέτουν διανυκτερεύσεις σε καταφύγια, σκηνές ή ακόμα και στο ύπαιθρο κάτω από το φως των άστρων! 17

18 Για να απολαύσει τη ζεστασιά και την άνεση ενός τοπικού ξενώνα, διοργανώνονται διαδρομές out-and-back, μέσω των οποίων ο επισκέπτης μπορεί να γνωρίσει πολλούς προορισμούς σε διάστημα αρκετών ημερών. Όσοι αγαπούν την ιππασία αλλά δεν διαθέτουν πολύ χρόνο ή μεγάλη εμπειρία, μπορούν να επιλέξουν διαδρομές αναψυχής (μικρές βόλτες που διαρκούν λιγότερο από μία μέρα) οι οποίες ξεκινούν από κέντρα ιππασίας των περιοχών Vatra Dornei, Dorna Arini και Neagra Şarului. Για τα παιδιά αλλά και για όσους δεν έχουν δοκιμάσει ακόμα αυτό το είδος δραστηριότητας, προσφέρονται ιππικές διαδρομές για αρχάριους. Η περιοχή προσφέρει επίσης δυνατότητες για ορεινή ποδηλασία και χειμερινά σπορ. Στους αλπικούς λειμώνες, επιτρέπεται η κτηνοτροφία. Η συγκομιδή της σοδειάς επιτρέπεται στην ουδέτερη ζώνη του Πάρκου. Η υπηρεσία για πληρωμές και παρεμβάσεις στον τομέα της γεωργίας καταβάλλει επιδοτήσεις για τη διατήρηση των λειμώνων Υφιστάμενες πρωτοβουλίες/μέθοδοι/δράσεις/έργα που υλοποιούνται ή έχουν ήδη υλοποιηθεί και στοχεύουν στην αξιοποίηση των τοπικών δραστηριοτήτων και/ή των προϊόντων Εθνικό Πάρκο Κοιλάδας Domogled Cerna Μέχρι σήμερα δεν έχουν υπάρξει σημαντικές πρωτοβουλίες και έργα για την αξιοποίηση των τοπικών δραστηριοτήτων και προϊόντων. Η προώθηση των παραδοσιακών δραστηριοτήτων, προϊόντων και η προβολή των τεχνιτών της περιοχής έχει επιτευχθεί μέσω διάφορων εκδηλώσεων όπως: The Festival of Black Pine of Banat, The Festival of Lilac, τοπικά φεστιβάλ, κ.τ.λ. Η περιορισμένη προβολή των τοπικών προϊόντων της Κοιλάδας Domogled Cerna οφείλεται στα εξής: -έλλειψη μόνιμων χώρων στις τουριστικές περιοχές για την προβολή και την προώθηση αυτών των προϊόντων -έλλειψη εμπορικών αντιπροσώπων με τις απαραίτητες ικανότητες αξιοποίησης αυτών των προϊόντων -ακατάλληλο οδικό δίκτυο που καθιστά δύσκολη την πρόσβαση στις κοινότητες -παλιές τοπικές κοινότητες οι οποίες απειλούνται με εξαφάνιση. 18

19 Εθνικό Πάρκο Calimani Πρωτοβουλία ανάπτυξης του οικοτουρισμού Λόγω της μεγάλης φυσικής και πολιτιστικής αξίας της περιοχής (φυσικά οικοσυστήματα με παραδοσιακό τρόπο διαχείρισης, γεωργοκτηνοτροφικό ορεινό τοπίο, μικρές προστατευόμενες φυσικές περιοχές και το νότιο τμήμα του Εθνικού Πάρκου Calimani, καλά διατηρημένες παραδόσεις) και των ήδη υφιστάμενων απειλών (ανεξέλεγκτη ανάπτυξη, εξαφάνιση παραδόσεων και παραδοσιακών επαγγελμάτων) δημιουργήθηκε μια πρωτοβουλία για την στήριξη του οικοτουρισμού και των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην περιοχή. Το έργο εγκαινιάστηκε από μία ΜΚΟ από τον ίδιο νομό και η Ένωση Οικοτουρισμού της Ρουμανίας (AER) επιλέχθηκε ως εταίρος υπεύθυνος για τον τομέα του οικοτουρισμού, ενώ ο Φορέας Διαχείρισης του Εθνικού Πάρκου Calimani κλήθηκε επίσης ως ο κύριος τοπικός εταίρος. Οι κύριοι στόχοι του έργου ήταν η προώθηση της ιδέας του οικοτουρισμού, η προσφορά προγραμμάτων κατάρτισης, η δημιουργία ενός οδηγού βέλτιστων πρακτικών για την ανάπτυξη του οικοτουρισμού στην περιοχή και η δημιουργία ενός δικτύου τοπικών οικοτουριστικών προϊόντων και υπηρεσιών, ως πρώτο βήμα προς την ανάπτυξη της περιοχής ως οικοτουριστικού προορισμού (για περισσότερες λεπτομέρειες βλέπε ΣΗΜΕΙΩΣΗ). Για την επίτευξη αυτών των στόχων, η ομάδα διαχείρισης του έργου πρότεινε τη δημιουργία μιας τοπικής ένωσης οικοτουρισμού. Η πρωτοβουλία αυτή στέφθηκε με απροσδόκητη επιτυχία οι συμμετέχοντες φορείς από τον τομέα του τουρισμού απέδειξαν το ενδιαφέρον τους και έτσι δημιουργήθηκε η Ένωση Οικοτουρισμού της Tara Dornelor. Αρχικά (και προκειμένου να αποφευχθεί η γραφειοκρατία) ένας μικρότερος αριθμός συμμετεχόντων δημιούργησε την Ένωση, η οποία περιλαμβάνει ένα μέλος από όλους τους σημαντικούς παράγοντες στον τομέα του τοπικού τουρισμού: 2 ξενώνες, 2 τουριστικές επιχειρήσεις, οι οποίες διοργανώνουν δραστηριότητες αναψυχής στο πάρκο και στην υπόλοιπη περιοχή, ο φορέας διαχείρισης του Εθνικού Πάρκου Calimani, η ορεινή ομάδα διάσωσης, η δημαρχία και ένας τοπικός σύμβουλος. Η Ένωση πρόκειται να αποτελέσει τον φορέα διαχείρισης για την επίτευξη μελλοντικών στόχων. Ήδη από την πρώτα στάδια της ύπαρξής της η Ένωση πέτυχε τα εξής: -προσδιόρισε τα κριτήρια πρόσβασης στον οργανισμό ( με βάση τις αρχές του οικοτουρισμού) -προσδιόρισε και δημιουργεί ένα αρχικό δίκτυο υπηρεσιών, ενώ προσδιόρισε και τα κριτήρια για να πρόσβασης στο δίκτυο 19

20 κατοχύρωσε μια ετικέτα για το δίκτυο και προσδιόρισε κριτήρια χρήσης αυτής της ετικέτας -συμμετείχε την τουριστική οριοθέτηση της περιοχής Σε αυτό το πλαίσιο, δημιουργήθηκαν νέες ευκαιρίες και ένα πλαίσιο (οργανωτικό, εννοιολογικό κ.τ.λ.) για την ανάπτυξη της περιοχής, ενώ πολλοί στόχοι πρόκειται να επιτευχθούν για την ανάπτυξη αυτού του τουριστικού προορισμού. Το λογικό πλαίσιο θα περιλαμβάνει τους πιο σημαντικούς μελλοντικούς στόχους καθώς και τα βήματα για την επίτευξη αυτού του στόχου. Οικοτουρισμός στην περιοχή Dorna- Διαδρομή «12 Apostles» Ιππασία στα Καρπάθια-ιππασία μέσα στο εθνικό πάρκο ως οικοτουριστική εναλλακτική για την ανάπτυξη των κοινοτήτων γύρω ή μέσα στις προστατευόμενες περιοχές της Ρουμανίας, προκειμένου να διασφαλιστεί η μεσοπρόθεσμη και μακροπρόθεσμη προστασία της φύσης Φεστιβάλ όπου τεχνίτες παρουσιάζουν ξύλινα αντικείμενα, οι γυναίκες παρουσιάζουν χρωματιστά αυγά, νοικοκυρές προσφέρουν τρόφιμα, λικέρ ροδοδάφνης, μαρμελάδες και λικέρ μύρτιλλου, συσκευασμένα μανιτάρια πορτσίνι και κανθαρέλες, καπνιστή πέστροφα Γαλακτοκομικά προϊόντα Μεταλλικό νερό (τέσσερις κατοχυρωμένες εμπορικές ονομασίες (Bilbor, Stanceni, Dorna, Aqua Carpatica) Νέες και καινοτόμες πρωτοβουλίες με συγκεκριμένες δυνατότητες για την ενίσχυση της οικονομίας των ορεινών περιοχών διασφαλίζοντας, παράλληλα, την προστασία/αξιοποίηση της φυσικής περιοχής Εθνικό Πάρκο Κοιλάδας Domogled Cerna Προκειμένου να υπάρχουν παραδοσιακά προϊόντα και δραστηριότητες στο πάρκο, αυτές οι τοπικές κοινότητες θα πρέπει να βρίσκονται σε πορεία διαρκούς ανάπτυξης. Αυτό προϋποθέτει αρχικά την εύκολη πρόσβαση στις περιοχές, τη βελτίωση του υπάρχοντος οδικού δικτύου και την ανάπτυξη οικοτουριστικών δραστηριοτήτων έτσι ώστε οι τουρίστες να μπορούν να επωφεληθούν από αυτά τα προϊόντα. Σήμερα, ο αριθμός των κατοίκων μειώνεται καθώς οι νέοι επιλέγουν να ζήσουν στις πλησιέστερες πόλεις. 20

21 Οι πρωτοβουλίες του φορέα διαχείρισης στοχεύουν στη βελτίωση της πρόσβασης στην περιοχή, στην ανάπτυξη του οικοτουρισμού και στη δημιουργία ενός κέντρου επισκεπτών όπου θα προβάλλονται παραδοσιακά προϊόντα και δραστηριότητες. Εθνικό Πάρκο Calimani Φεστιβάλ όπου τεχνίτες παρουσιάζουν ξύλινα αντικείμενα, οι γυναίκες παρουσιάζουν χρωματιστά αυγά, νοικοκυρές προσφέρουν τρόφιμα, λικέρ ροδοδάφνης, μαρμελάδες και λικέρ μύρτιλλου, συσκευασμένα μανιτάρια πορτσίνι και κανθαρέλες, καπνιστή πέστροφα Γαλακτοκομικά προϊόντα Μεταλλικό νερό (τέσσερις κατοχυρωμένες εμπορικές ονομασίες (Bilbor, Stanceni, Dorna, Aqua Carpatica Ομάδες-στόχος και ενδιαφερόμενοι φορείς που θα έπρεπε αν συμμετάσχουν στο πλαίσιο νέων πολιτικών και προσεγγίσεων για οικονομικά βιώσιμες δραστηριότητες και προϊόντα Εθνικό Πάρκο Κοιλάδας Domogled Cerna Οι φορείς του πάρκου, οι οποίοι θα έπρεπε να συμμετάσχουν στο πλαίσιο πολιτικών και βιώσιμων δραστηριοτήτων είναι οι εξής: -Τοπικές δημόσιες αρχές διότι εκπροσωπούν τα τοπικά κέντρα λήψης αποφάσεων και μπορούν να βοηθήσουν άμεσα τις τοπικές κοινότητες μέσω της δημιουργίας υποδομών, της προσέλκυσης επενδύσεων στην περιοχή, της μείωσης των φόρων κ.τ.λ. -Φορείς διαχείρισης του δάσους διότι η επεξεργασία του ξύλου αποτελεί παραδοσιακή δραστηριότητα καθώς και σημαντική πηγή εσόδων -Φυσικά ή νομικά πρόσωπα που έχουν ιδιοκτησίες στο πάρκο - Η Υπηρεσία Πληρωμών και Παρεμβάσεων στη Γεωργία μπορεί να συμβάλλει άμεσα επιχορηγώντας τους ιδιοκτήτες γης -Φορείς του τουρισμού οι οποίοι μπορούν να συμμετάσχουν μέσω της δημιουργίας τουριστικών προγραμμάτων για την προβολή της περιοχής -ΜΚΟ κ.τ.λ. Εθνικό Πάρκο Calimani Φορείς που εκπροσωπούν την Περιοχή Dornelor 21

22 Οι παράγοντες που συμμετέχουν στη διαχείριση των προστατευόμενων φυσικών περιοχών -Οι θεματοφύλακες των προστατευόμενων περιοχών: Περιφερειακή (Νομός) Δασική Υπηρεσία της περιοχής Suceava και μια τοπική ΜΚΟ, που διαχειρίζονται τα φυσικά αποθέματα και τις περιοχές του δικτύου Natura Ο φορέας διαχείρισης του Εθνικού Calimani διαχειρίζεται άλλες 3 περιοχές Natura 2000 Φορείς που συμμετέχουν σε θέματα που αφορούν την τοπική και περιφερειακή ανάπτυξη, με έμφαση στις ορεινές περιοχές: - Ένας κλάδος της ROMONTANA εθνική ΜΚΟ, μέλος της Ένωσης EUROMONTANA - CEFIDEC - κυβερνητικός οργανισμός που παρέχει την κατάρτιση και συμβουλευτική σχετικά με τον αγροτικό τουρισμό, ορεινή γεωργία, κλπ. - 3 ΜΚΟ που δραστηριοποιούνται στον τομέα της προστασίας του περιβάλλοντος και τις εναλλακτικές μορφές τουρισμού - 1 ΜΚΟ που συμμετέχει στην ανάπτυξη του οικοτουρισμού, μέλος του οποίου είναι και ο φορέας διαχείρισης του Εθνικού Πάρκου -Άλλες ΜΚΟ οι οποίες δραστηριοποιούνται στον τομέα του πολιτισμού -GAL Bazinul Dornelor - τοπική ομάδα δράσης που συγκροτήθηκε στο πλαίσιο της ολοκληρωμένης πρωτοβουλία για την αγροτική ανάπτυξη LEADER -Τοπικές δημόσιες υπηρεσίες - Τοπικές τουριστικές επιχειρήσεις Συμμετέχοντες φορείς στη διαχείριση του Εθνικού Πάρκου Calimani A/ Τομέας A 1 2 Επίπεδο Φορέας Σχόλια Τοπικό Δημαρχία Δήμαρχος Εκτελεστικός ρόλος (με τη βοήθεια του εκτελεστικού οργάνου το οποίο αποτελείται από προσωπικό της δημαρχίας) /κοινοτικό επίπεδο Αντιδήμαρχος Μέλος εκτελεστικού του 22

23 οργάνου 3 4 Τοπικό Συμβούλιο Εγκρίνει και λαμβάνει αποφάσεις (όργανο λήψης αποφάσεων Γραμματέας Εγκρίνει τις νομικές προϋποθέσεις GAL ΔΗΜΟΣΙΟΣ ΤΟΜΕΑΣ (Τοπική Ομάδα Δράσης-Local Action Group) Συμμετοχή δημοσίου και ιδιωτικού τομέα στο πλαίσιο του Ε.Π. LEADER Σχολεία της περιοχής Αστυνομία Εξειδικευμένη κυβερνητική υπηρεσία επιφορτισμένη με τη διενέργεια περιπολιών στις ορεινές περιοχές και τη δημόσια ασφάλεια στις τουριστικές περιοχές. Υπάγεται στο Υπουργείο Διοίκησης και Εσωτερικών (Ministry of Administration and Interior (MAI) 8 Ορεινή Χωροφυλακή 9 Ορεινή Ομάδα Διάσωσης Η μία στην Vatra (SALVAMONT) Νομός Dornei υπάγεται στο Vatra Dornei Toplita και νομαρχιακό Mures συμβούλιο της Suceava Η ομάδα της Mures υπάγεται στο νομαρχιακό 23

24 συμβούλιο Mures της 10 Μουσεία (Μουσείο Φυσικής Επιστήμης και Εθνογραφικό Μουσείο στην Vatra Dornei ) 11 Εταιρεία Εξόρυξης η οποία υπάγεται στο Υπουργείο Οικονομικών, SC Min Bucovina SA Vatra Εμπορίου και Dornei Επιχειρήσεων (Ministry of Economy, Trade and Business Environment) 12 Υπάγεται στο Υπουργείο Γεωργίας Κέντρο Κατάρτισης και και Αγροτικής Καινοτομίας στα Ανάπτυξης (Ministry Καρπάθια (CEFIDEC) of Agriculture and Vatra Dornei Rural Development (MADR) 13 Συγκροτήθηκε το 2007, υπάγεται στο Υπουργείο Γεωργίας και Αγροτικής Υπηρεσία Πληρωμών και Ανάπτυξης, Παρεμβάσεων στη διαχειρίζεται τα Γεωργία (Agency for Ευρωπαϊκά Payments and κεφάλαια για την Interventions in υλοποίηση των Agriculture -APIA) μέτρων που χρηματοδοτούνται από το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Επενδύσεων (FEGA) 14 Δασικές Περιφέρειες (OS) Νομός Νομαρχιακές Αυτοδιοικήσεις Εκπροσωπούν την κεντρική διοίκηση σε επίπεδο νομού Νομαρχιακά Συμβούλια Συμπ. του προέδρου 24

25 (CC) του Νομαρχιακού Συμβουλίου 17 Σώμα Δασικού Ελέγχου Υπάγεται στο (ITRSV) Υπουργείο Περιβάλλοντος και Δασών (Ministry of Environment and Forest-MMP) 18 Τοπικές Περιβαλλοντικές Τοπική μονάδα της Υπηρεσίες (APM) Εθνικής Περιβαλλοντικής Υπηρεσίας (υπάγεται στο Υπουργείο Περιβάλλοντος και Δασών), η οποία λειτουργεί σε επίπεδο νομού 19 Επιθεωρήσεις για την Υπάγεται στο Εκπαίδευση σε επίπεδο Υπουργείο νομού Παιδείας, Έρευνας, Νεολαίας και Άθλησης 20 Τοπικές Δημόσιες Τοπικές περιφέρειες Δασικές Διοικητικές υπό τη διεύθυνση Περιφέρειες (Local Public της νομαρχίας και Forestry Districts (OS) της Εθνικής Δασικής Υπηρεσίας 21 Σώμα Περιβαλλοντικού Μονάδες σε Ελέγχου (GNM) επίπεδο νομού, υπάγονται στο 22 Υπουργείο Περιβάλλοντος και Δασών Δημόσια Δασική Επίπεδο νομού, Διεύθυνση Νομο υ υπάγεται στην (County Public Forestry Εθνική Δασική Direction (DS) Υπηρεσία (NFA) Περιφέρεια Περιφερειακή Περιβαλλοντική Περιφερειακές μονάδες οι οποίες 25

26 Υπηρεσία (ARPM) συντονίζουν τις Τοπικές Περιβαλλοντικές Υπηρεσίες-APM (λειτουργούν σε περιφερειακό επίπεδο και υπάγονται στο Υπουργείο Περιβάλλοντος και Δασών -MMP) Περιφερεικές μονάδες οι οποίες συντονίζουν τα Σώματα Περιβαλλοντικού Περιφερειακό Σώμα Ελέγχου Regional Περιβαλλοντικού units coordinating Ελέγχου (Regional the GNMs Environmental Control (λειτουργεί σε Body) περιφερειακό επίπεδο και υπάγεται στο Υπουργείο Περιβάλλοντος και Δασών-MMP) Υπηρεσίες Περιφερειακής Ανάπτυξης (ADR) Μη κυβερνητικοί, μη κερδοσκοπικοί φορείς οι οποίοι έχουν συσταθεί με νόμο και είναι υπεύθυνοι για τη διαχείριση αναπτυξιακών κεφαλαίων σε περιοχές ανάπτυξης το Πάρκο διαιρείται σε τρεις Περιφέρειες Ανάπτυξης (ΝΑ,Κ, ΝΔ), κυρίως στη Νοτιοανατολική Περιφέρεια 26

27 Υπουργείο Περιβάλλοντος και Δασών (Ministry of Environment and Forest -MMP) 28 Η υπηρεσία που είναι αρμόδια για τη διαχείριση των Εθνική Δασική Υπηρεσία κρατικών δασών και (National Forest υπάγεται στο Authority -RNP) Υπουργείο Περιβάλλοντος και Δασών MEF Εθνικό επίπεδο 29 Υπουργείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και Τουρισμού (Ministry of Regional Development and Tourism MDRT) 30 Υπουργείο Γεωργίας και Αγροτικής Ανάπτυξης (Ministry of Agriculture and Rural Development MADR) 31 Πανεπιστήμια 1 Εταιρείες Υλοτομίας 2 Συλλέγονται επίσης βότανα, όμως σε Συλλογείς φρούτων και περιορισμένο μανιταριών βαθμό και όχι αποκόμιση κέρδους 3 ΙΔΙΩΤΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ Τοπικό Επίπεδο Ξενώνες 4 Ταξιδιωτικοί πράκτορες 5 Τουριστικά γραφεία 6 Ιδιοκτήτες γης 1 ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ 2 (ΜΗ Ντόπιο κάτοικοι Εθνικό επίπεδο Κάτοικοι των τοπικών κοινοτήτων AER (Ένωση ΜΚΟ Οικοτουρισμού Οικοτουρισμού και Ρουμανίας), Brasov Προστασίας του 27

28 ΚΕΡΔΟΣΚΟΠΙΚΟΙ ΦΟΡΕΙΣ ΚΑΙ ΜΚΟ) περιβάλλοντος και Environmental, Ecotourism and Conservation NGOs 3 ProPark, Brasov (Ένωση Εθνικών Πάρκων, η οποία προσφέρει προγράμματα κατάρτισης για επαγγελματίες σε προστατευόμενες περιοχές) 4 WWF Ρουμανίας (Bucharest) and WWFDCP (Brasov) 5 Περιφερειακό ClubSpeo, επίπεδο Tasuleasa Social 6 7 Asociatia Proprietarilor de Padure Panaci, Saru Dornei, Dorna Arini 8 FAMD (Ίδρυμα Αγροτών Ορεινών Περιοχών) 9 Asociatia pentru Conservarea Vietii Salbatice in Calimani Τοπικό Επίπεδο 10 Dorna EcoActiv 11 AETD οικοτουρισμού Dornelor) 12 (Ένωση Tara ROMONTANA Τοπικές Υπηρεσίες Προστασίας του Περιβάλλοντος Ειδικό σώμα επιθεωρητών περιβάλλοντος (νομοθετικός έλεγχος) ΜΚΟ (διαχείριση περιοχών Ν2000) Τοπικές φορείς διαχείρισης (διαχείριση περιοχών Ν2000) 28

29 Εθνική Υπηρεσία Δασών (διαχείριση πάρκων και Περιφερειακές Δασικές Αρχές) Ευκαιρίες, δυνατότητες, προκλήσεις, ανάγκες καθώς και προβλήματα (αδυναμίες, περιορισμοί, απειλές) σε σχέση με οικονομικά βιώσιμες δραστηριότητες και προϊόντα (ανάλυση SWOT) Εθνικό Πάρκο Κοιλάδας Domogled Cerna Δυνατά σημεία: - διαθεσιμότητα των δημαρχείων να συνεργαστούν στο πλαίσιο διάφορων έργων - επιτυχής υλοποίηση ορισμένων έργων - ύπαρξη ειδών και οικοτόπων προτεραιότητας (Μαύρη Πεύκη των δασών Banat -. Pinus nigra ssp banatica, δάση άμισχης δρυός - Quercus petraea, δάση καρπίνουcarpinus betulus) Αδύναμα σημεία: - Ελλιπώς ενημερωμένος πληθυσμός - Υποβάθμιση του περιβάλλοντος και περιορισμένες πηγές διαβίωσης - Ανεπαρκείς υποδομές - Ανεπαρκής περιβαλλοντική εκπαίδευση Ευκαιρίες: -Ύπαρξη τηλεοπτικών προγραμμάτων που προσφέρουν πληροφορίες για τη φύση και τη σημασία που της - Προστασία των φυσικών αξιών μέσω φυσικών αποθεμάτων - Η ύπαρξη των πολύτιμων παραδόσεων - διαιώνιση των πολιτιστικών και ιστορικών αξιών - Αυξανόμενο ενδιαφέρον των πανεπιστημίων, ΜΚΟ, κλπ. - Υιοθέτηση μιας πιο υπεύθυνης νοοτροπίας απέναντι στη φύση Απειλές: -Ατελές νομοθετικό πλαίσιο 29

30 Περιορισμένα μέσα συμμόρφωσης με τους νόμους σχετικά με τις προστατευόμενες περιοχές Εθνικό Πάρκο Calimani Αδυναμίες Δυνατότητες Απειλές Ευκαιρίες Η μετανάστευσηυψηλά ποσοστά Αύξηση της Δημογραφικά των νέων και ηγεννήσεων και Δυνατότητες μετανάστευσης Ζητήματα γήρανση τουμεγάλος κατάρτισης στους νέους πληθυσμού αριθμός νέων Στόχοι Επικέντρωση στην εκπαίδευση, κατάρτιση και απασχόληση των νέων σε αναπτυξιακές δραστηριότητες Αύξηση του ποσοστού Αυξανόμενο Καινοτόμες ατόμων που Η αυξανόμενη Ποσοστό αλλαγές στις συμμετέχουν σεη αυστηρήποιότητα και Επαγγέλματα ανεργίας λόγω κοινωνικές δραστηριότητες αγορά ανάπτυξη των και εργασία της μείωσης των υπηρεσίες μέσω αναφορικά μεεργασίας υπηρεσιών τοπικών πιλοτικών την προστασία υγείας δραστηριοτήτων προγραμμάτων του περιβάλλοντος Περιορισμένη Η καθιέρωση πρόσβαση των εμπορικής Ποιοτικά τοπικών ονομασία προϊόντα σεπροϊόντων στην ποιότητας για χαμηλές τιμέςεσωτερική και τρόφιμα και Η έλλειψηορισμένες εξωτερική τουριστικά Δυνατότητες για πιστοποίησης εμπορικές αγορά και καλή Το σύστημα την καθιέρωσηπροϊόντα ποιότητας καιονομασίες ήδηποιότητα παραγωγής εμπορικών Η βιώσιμη χρήση παλαιάςπροβάλλουν συστήματος ονομασιών αξιοποίηση των τεχνολογίας την περιοχήδιακυβέρνησης τοπικών δασών (Dorna, ( έλλειψη και των LaDorna, Aquaδιαφάνειας, προϊόντων που Carpatica) συμμετοχή, δεν προέρχονται διάλογος και από το ξύλο συνεργασία) Περιβάλλον Η ανεπαρκήςη ύπαρξη τουοι εταιρίες πουχρηματοδότηση Επικέντρωση στον αξιοποίηση τωνcnp και οιδεν περιβαλλοντικών οικοτουρισμό και τοπικών πόρωνδυνατότητες προέρχονται ζητημάτων καιτην και το μεγάλοτης περιοχήςαπό τηνυφιστάμενων ευαισθητοποίηση 30

31 οικολογικό αποτύπωμα Αποψίλωση δασών περιοχή για ανάπτυξη αδιαφορούν ΜΚΟ του για τον οικοτουρισμού αντίκτυπό τους. του κοινού Στρατηγικά έργα στον τομέα της ενέργειας Πολιτιστική κληρονομιά Η καινοτομία των τοπικών προϊόντων, η Ορισμένες Χρηματοδότηση ανασυγκρότηση Η εξαφάνισηπαραδόσεις τοπικής ζήτησητης των επιβιώνουν Η εγκατάλειψηη ταυτότητας με την παραδοσιακών ακόμα λόγωτης παράδοσηςαυθεντικών εκπαίδευση και αξιών καιτου από τους νέους προϊόντων από την τουριστικήτην υποστήριξη γνώσεων παραδοσιακού των τοπικών αγορά τρόπου ζωής ενώσεων και των παραγωγών της λαϊκής τέχνης Συνολικό αγροτικό περιβάλλον Συνεργασία ως το Η έλλειψη κλειδί για έξοδο πρόσβασης σε από την πιστώσεις για απομόνωση τα βασικά Κατάρτιση για ενδιαφερόμενα Νέος Τα τοπικά απόκτηση πληθυσμός μεμέρη και τωνσύγχρονη εισοδήματα βασικών καλή φυσικήκατάλληλων τεχνογνωσία προέρχονται δεξιοτήτων (ξένες πολιτικών, δυναμική κατά κύριο λόγο Εισροή γλώσσες, έλλειψη από τοντοπικές οράματος καιχρημάτων απόπληροφορική, εμπορικές πρωτογενή μετανάστες marketing) συμμετοχής ονομασίες τομέα του κοινού, ηχρηματοδοτικά Η ανάπτυξη του infrastructure Υψηλό έλλειψη προγράμματα τοπικού δυναμικό συνοχής μεταξύ βιομηχανικού Σχετική Τοπικά κέντρατων δράσεων τομέα για την απομόνωση κατάρτισης των διαφόρων αξιοποίηση των φορέων, τοπικών πόρων ανεπάρκεια (π.χ. έπιπλα, ικανοτήτων και τρόφιμα κ.τ.λ.) ενδιαφέροντος Έλλειψη πρωτοβουλιών για την παραγωγή γαλακτοκομικών προϊόντων, μανιταριών και μούρων Ασταθείς πολιτικές (Εθνικό Πάρκο Calimani) 31

32 Ενδιαφέρουσες τοπικές, εθνικές και Ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες/πρακτικές αναφορικά με την ανάπτυξη/ αξιοποίηση οικονομικά βιώσιμων δραστηριοτήτων/προϊόντων που μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως Καλές Πρακτικές και να κεφαλαιοποιηθούν στις περιοχές των εταίρων του έργου Εθνικό Πάρκο Κοιλάδας Domogled Cerna Μια πρωτοβουλία όσον αφορά την ανάπτυξη οικονομικών δραστηριότητων και παραδοσιακών προϊόντων είναι η δημιουργία ενός εκπαιδευτικού κέντρου οικολογικών δραστηριοτήτων στην περιοχή των οικισμών Prisacina και Dobraia (στο χωριό Cornreva). Οι επιμέρους στόχοι είναι: - η ενημέρωση των ομάδων-στόχος για τις φυσικές και πολιτιστικές αξίες της περιοχής του πάρκου-η γνώση και η προώθηση των παραδοσιακών δραστηριοτήτων και των προϊόντων μέσω της συμμετοχής των ντόπιων Οι κύριες δραστηριότητες είναι: - Η εξασφάλιση προσβασιμότητας σε αυτές τις δύο απομονωμένες κοινότητες μέσα από την ανακατασκευή του υφιστάμενου οδικού δικτύου -Η αποκατάσταση δύο υπαρχόντων κτιρίων που θα χρησιμοποιηθούν ως ξενώνες και μιας αίθουσας για τη διεξαγωγή των συνεδριάσεων στο πλαίσιο της οικολογικής εκπαίδευσης -Η συμμετοχή των ντόπιων σε διάφορες παραδοσιακές δραστηριότητες Οι ομάδες-στόχοι είναι: -Οι τοπικές κοινότητες από τους οικισμούς Prisacina και Dobraia - Οι μαθητές από τα σχολεία που βρίσκονται μέσα ή κοντά στο πάρκο - Φοιτητές από διάφορα πανεπιστήμια - Ρουμάνοι και ξένοι τουρίστες Ο αντίκτυπος στη βιοποικιλότητα είναι αμελητέος, διότι το οδικό δίκτυο και τα κτίρια υπάρχουν ήδη και βρίσκονται στην περιοχή βιώσιμης ανάπτυξης του πάρκου. Τα αποτελέσματα συνίστανται στην ανάπτυξη των κοινοτήτων των οικισμών Dobraia και Prisacina, στη δημιουργία θέσεων εργασίας για νέους, στην ευκολότερη 32

33 πρόσβαση στην περιοχή, σε συνεργασίες με φορείς του τουρισμού από το Baile Herculane. Εθνικό Πάρκο Calimani α) προγράμματα ιππασίας, ίδρυση της Ένωσης Οικοτουρισμού Tara Dornelor, σύσταση της Ομάδας Τοπικής Δράσης στην κοιλάδα της Dorna β) πιστοποίηση οικοτουρισμόυ, υφιστάμενα σχέδια διαχείρισης για τις κύριες προστατευόμενες περιοχές γ) Θεματική διαδρομή «12 Apostles», εβδομαδιαίες συναντήσεις με μαθητές από σχολεία της περιοχής 33

34 ΜΕΘΟΔΟΙ ΚΑΙ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΓΙΑ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΝΕΝΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΣΧΕΔΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ Γενική παρουσίαση των φυσικών πλεονεκτημάτων και διαχείριση των προστατευόμενων φυσικών περιοχών σε τοπικό/περιφερειακό επίπεδο Εθνικό Πάρκο της Κοιλάδας Domogled Cerna Ο φορέας διαχείρισης του πάρκου αποτελεί μια νέα δομή, η οποία ιδρύθηκε το 2003 και αρχικά αποτέλεσε μια επιμέρους μονάδα της Δασικής Υπηρεσίας Resita. Το 2009 έγινε ανεξάρτητη μονάδα με νομική προσωπικότητα. Ο φορέας διαχείρισης του πάρκου αποτελείται από τους εξής: Διευθυντής Λογιστής Υπεύθυνος περιβαλλοντικής εκπαίδευσης και ευαισθητοποίησης του κοινού Υπεύθυνος Πληροφορικής Βιολόγος Υπεύθυνος ασφάλειας και επενδύσεων 8 δασοφύλακες Το ανθρώπινο δυναμικό που διατίθεται αυτή τη στιγμή για τις δραστηριότητες της διαχείρισης δεν είναι αρκετό για την οργάνωση και εποπτεία τέτοιου είδους δραστηριοτήτων, ειδικά για τον έλεγχο της κατάστασης της περιοχής. Η παρουσία πολλών ιδιοκτητών γης εντός του Εθνικού Πάρκου δημιουργεί πολλά προβλήματα αναφορικά με τον προσδιορισμό των τρόπων και των δράσεων μέσω των οποίων θα επιτευχθεί ο κύριος στόχος του πάρκου, δηλ. η διατήρηση της βιοποικιλότητας,. Η ενημέρωση και συμμετοχή όλων των ενδιαφερόμενων μερών στη διαδικασία σχεδιασμού και διαχείρισης του πάρκου είναι απαραίτητη προκειμένου να εξασφαλιστεί την επίτευξη των κύριων στόχων της διαχείρισης του πάρκου. Οι φορείς που εμπλέκονται στο σχεδιασμό και τη διαχείριση των ευαίσθητων και προστατευόμενων περιοχών είναι: 34

35 Το Επιστημονικό Συμβούλιο το οποίο αποτελείται από ειδικούς διαφόρων τομέων και μπορεί να αποφασίσει για το είδος των δραστηριοτήτων που επιτρέπεται πραγματοποιούνται στην περιοχή του πάρκου Η Συμβουλευτική Επιτροπή η οποία περιλαμβάνει όλα τα θεσμικά όργανα και τους φορείς που ενδιαφέρονται για τη διαχείριση του πάρκου, που συμβάλλουν στην οργάνωση και τη διατήρηση των ευαίσθητων περιοχών, αλλά δεν μπορούν να αποφασίσουν ποιες δραστηριότητες μπορούν να πραγματοποιούνται και ποιες όχι Υπηρεσίες Περιβαλλοντικής Προστασίας οι οποίες εκδίδουν περιβαλλοντικές άδειες σχετικά με διάφορες δραστηριότητες Οι τοπικές κοινότητες που ενδιαφέρονται για την προώθηση φυσικών και πολιτιστικών αξιών. Όσον αφορά τη σχέση με το εθνικό επίπεδο, αναφέρουμε ότι στην παρούσα φάση έχουν υπογραφεί δύο συμβάσεις, η μία με το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Δασών και η άλλη με Εθνική Δασική Υπηρεσία - Romsilva. Οι εκθέσεις δραστηριοτήτων του φορέα διαχείρισης εγκρίνονται από Υπουργείο Περιβάλλοντος και Δασών Για το Εθνικό Πάρκο Calimani Τοπικοί Φορείς Προστασίας του Περιβάλλοντος (κανονισμοί) Ειδικό σώμα επιθεωρητών περιβάλλοντος (νομοθετικός έλεγχος) ΜΚΟ (διαχείριση περιοχών Ν2000) Τοπικοί φορείς διαχείρισης(διαχείριση περιοχών Ν2000) Εθνική Δασική Υπηρεσία (διαχείριση πάρκων, και Περιφερειακές Δασικές Αρχές) Περιγραφή του Σχεδίου Διαχείρισης Προστατευόμενων περιοχών (προτεραιότητες, όραμα, στόχοι διαχείρισης, προσδοκώμενα αποτελέσματα, υφιστάμενες και μελλοντικές ευκαιρίες και προβλήματα) Το Εθνικό Πάρκο Calimani πρόκειται να υλοποιήσει πλήρως το διαχειριστικό σχέδιο Επίσης, για τις περιοχές γύρω από το πάρκο, οι οποίες εντάσσονται στο δίκτυο Ν2000, ο φορέας διαχείρισης ξεκίνησε τις απαιτούμενες διαδικασίες των διαχειριστικών σχεδίων. Οι κύριοι διαχειριστικοί στόχοι του πάρκου είναι: η διατήρηση της βιοποικιλότητας και του τοπίου η ενημέρωση και η παροχή βοήθειας στους 35

36 ντόπιους γύρω από το πάρκο σχετικά με φιλικές προς το περιβάλλον δραστηριότητες και η προώθηση του τουρισμού Αποτελέσματα: μακροπρόθεσμη διατήρηση της βιοποικιλότητας, τουρισμός με περιορισμένο αντίκτυπο, παροχή βοήθειας σε τοπικό επίπεδο αναφορικά με τις προσπάθειες προστασίας του περιβάλλοντος Ευκαιρίες: πλούσια παράδοση και χειροτεχνία, φιλικοί άνθρωποι, αγροτικό τοπίο Προβλήματα: απουσία τοπικών πρωτοβουλιών, ασταθής νομοθεσία, διαφθορά. Εθνικό Πάρκο Κοιλάδας Domogled Cerna Το διαχειριστικό σχέδιο λειτουργεί ως οδηγός ή ως εργαλείο για την υποστήριξη της διαχειριστικής ομάδας του πάρκου, καθιστώντας δυνατή την επίτευξη ξεκάθαρων στόχων και προσδίδοντας ευελιξία στην διαδικασία λήψης των αποφάσεων. Στην παρούσα φάση, το σχέδιο διαχείρισης βρίσκεται στο στάδιο έγκρισης, σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία. Οι κύριοι στόχοι είναι οι εξής: Διατήρηση, προστασία και διαχείριση της βιοποικιλότητας, ώστε η σημερινή κατάσταση όσον αφορά τη διατήρηση της χλωρίδας και της πανίδας να παραμένει τουλάχιστον στο σημερινό επίπεδο Φυσικό τοπίο και περιβαλλοντική διαχείριση που περιλαμβάνει τη διατήρηση των χαρακτηριστικών τα οποία προσδίδουν ιδιαίτερο χαρακτήρα σε βασικά είδη τοπίων του πάρκου Διαχείριση του τουρισμού - απαραίτητη η ποσοτικοποίηση και ο έλεγχος των τουριστικών δραστηριοτήτων και των μορφών τουρισμού που επιτρέπονται στην περιοχή του πάρκου Υποστήριξη των τοπικών κοινωνιών και της οικονομίας, λαμβάνοντας υπόψη ότι η υπανάπτυξή τους θα μπορούσε να έχει ανεπιθύμητες συνέπειες για την προστατευόμενη περιοχή Προώθηση της ενημέρωσης και της εκπαίδευσης ως κύριο εργαλείο για την "οικοδόμηση" οικολογική συνείδησης, τόσο στους ντόπιους όσο και στους τουρίστες Διαχείριση φυσικών πόρων - από την εκμετάλλευση του ξύλου μέχρι την αξιοποίηση των λειμώνων κ.τ.λ. 36

37 Διοίκηση του φορέα διαχείρισης του πάρκου ενισχύοντας τις διοικητικές αρμοδιότητες, δημιουργώντας κατάλληλους μηχανισμούς για τη συνέχιση συγκεκριμένων δραστηριοτήτων για την προώθηση συνεργασιών με όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη Τα πιθανά προβλήματα που ενδέχεται να προκύψουν κατά την εφαρμογή του σχεδίου διαχείρισης είναι: Το Διοικητικό προσωπικό δεν είναι δεν διαθέτει τις απαραίτητες επαγγελματικές δεξιότητες η ισχύουσα νομοθεσία παρουσιάζει κενά τα ενδιαφερόμενα μέρη ενίοτε αδιαφορούν για τα περιβαλλοντικά προβλήματα η έλλειψη πληροφόρησης και εκπαίδευσης Επίπεδο και εύρος της συνεργασίας/συντονισμού μεταξύ των τοπικών παραγόντων τόσο κατά την κατάρτιση του Διαχειριστικού Σχεδίου/πολιτικής όσο και στη διαχείριση των ευαίσθητων και προστατευόμενων περιοχών Εθνικό Πάρκο Calimani Εθνικό επίπεδο: Υπουργείο Περιβάλλοντος και Δασών / έγκριση του διαχειριστικού σχεδίου, Εθνική Δασική Υπηρεσία -χρηματοδοτεί το μεγαλύτερο μέρος των φυσικών προστατευόμενων περιοχών Περιφερειακό επίπεδο: Υπηρεσίες Προστασίας του Περιβάλλοντος, Ειδικό Σώμα Επιθεωρητών Περιβάλλοντος Τοπικό επίπεδο: συνεργασίες με τις τοπικές αρχές γύρω από το πάρκο, ξενώνες, τουριστικούς πράκτορες, ΜΚΟ, ιδιοκτήτες δασικών και χορτολιβαδικών εκτάσεων Γνωμοδοτικό Συμβούλιο του Εθνικού Πάρκου Επιστημονικό Συμβούλιο λειτουργεί ως επιστημονική αρχή στο έδαφος της προστατευόμενης περιοχής και αποτελείται από επιστήμονες και ερευνητές σε διάφορους τομείς Εθνικό Πάρκο Κοιλάδας Domogled Cerna Το καταστατικό του Εθνικού Πάρκου παρέχει στην προστατευόμενη περιοχή του το δικαίωμα και την υποχρέωση διατήρησης της βιοποικιλότητας και βιώσιμης τουριστικής ανάπτυξης, λαμβάνοντας υπόψη τη μοναδικότητα των τοπίων και των τοπικών κοινοτήτων. Το σχέδιο διαχείρισης έχει αναπτυχθεί σε συνεργασία με όλους τους ενδιαφερόμενους φορείς που συμμετέχουν σε διάφορες δραστηριότητες, οι οποίες 37

38 πραγματοποιούνται στην περιοχή του πάρκου, σύμφωνα με τους στόχους που ένα εθνικό πάρκο θα πρέπει να έχει. Το σχέδιο προβλέπεται να διαρκέσει 5 έτη, η υλοποίησή του θα γίνει με γνώμονα τη συνεργασία, ενώ όλοι οι συμμετέχοντες φορείς θα έχουν τη δυνατότητα να εκφράζουν την άποψη τους σχετικά με τον τρόπο υλοποίησης στο πλαίσιο των εργασιών του Γνωμοδοτικού Συμβουλίου. Η διαχείριση πρέπει να είναι ολοκληρωμένη, ώστε να εξασφαλίζεται η αντιστοιχία μεταξύ όλων των ημερομηνιών και γεγονότων που σχετίζονται με το πάρκο. Γενικά, ένας σημαντικός κανόνας κατά την καθιέρωση ενός εθνικού πάρκου είναι ότι δεν πρέπει να υπάρχουν τοπικές κοινότητες μέσα σε αυτό, αλλά, ως εξαίρεση από τον κανόνα στη περιοχή του Εθνικού Πάρκου της Κοιλάδας Domogled Cerna υπάρχουν μικρές τοπικές κοινωνίες που έχουν παραδοσιακές δραστηριότητες. Η παρουσία των ντόπιων αποτελεί καλό παράδειγμα της βιώσιμης συνύπαρξης με τη φύση στο πλαίσιο φυσικής προστατευόμενης περιοχής. Η απώλεια αυτών των αυθεντικών αρχαϊκών οικισμών θα προκαλέσει ανεπιθύμητες αλλαγές στα τοπία, ακόμα και τα οικοσυστήματα. Τα κύρια ενδιαφερόμενα μέρη που εμπλέκονται στη διαδικασία της εκπόνησης/ αναθεώρησης του σχεδίου διαχείρισης, μέλη του γνωμοδοτικού συμβουλίου, μπορούν να ομαδοποιηθούν ως εξής: Οι τοπικές δημόσιες αρχές (νομαρχία, νομαρχιακά συμβούλια, δημαρχεία) που συμμετέχουν στον εδαφικό σχεδιασμό, στις πολιτικές αποφάσεις, στις διάφορες συντονιστικές δραστηριότητες, την ευαισθητοποίηση των ιδιοκτητών γης σχετικά με τις δραστηριότητες που επιτρέπονται στο πάρκο, στην απορρόφηση των κονδυλίων της ΕΕ Φορείς διαχείρισης των δασών (Διεύθυνση Δασών, δασικές περιφέρειες) ασχολούνται με την τήρηση των νόμων που αφορούν την εκμετάλλευση ξυλείας και να συμμετέχουν στην υλοποίηση του διαχειριστικού σχεδίου στις δασικές εκτάσεις Φορείς προστασίας του περιβάλλοντος - ελέγχουν τον τρόπο εφαρμογής της νομοθεσίας Φορείς ελέγχου (Ειδικό Σώμα Επιθεωρητών Περιβάλλοντος, Υπηρεσία Επιθεώρησης Δασών-Κυνηγιού) - ελέγχουν και επιβάλλουν κυρώσεις στην περίπτωση παραβίασης των νόμων τα πανεπιστήμια που έχουν ως κύριο στόχο την προστασία του περιβάλλοντος, συμμετέχουν στην εκπόνηση διαφόρων μελετών σχετικά με την προστατευόμενη περιοχή φορείς του τουρισμού που συμμετέχουν σε τουριστικά προγράμματα τα οποία πρόκειται να συμβάλουν στη βιώσιμη και οργανωμένη ανάπτυξη του τουρισμού ΜΚΟ που συμμετέχουν σε διάφορες δραστηριότητες για την απορρόφηση κονδυλίων της ΕΕ Επίπεδο και εύρος της συμμετοχής του κοινού στην κατάρτιση των Σχεδίων Διαχείρισης. 38

39 Εθνικό Πάρκο Κοιλάδας Domogled Cerna Το κοινό συμμετέχει και αξιολογεί τον τρόπο υλοποίησης του σχεδίου διαχείρισης και επίσης προβαίνει σε θετική ή αρνητική αξιολόγηση. Το κοινό χωρίζεται σε δύο κατηγορίες, ως εξής: το κοινό που βρίσκεται συνεχώς στο πάρκο και συμμετέχει στις ειδικές δραστηριότητες της περιοχής το κοινό που επισκέπτεται την προστατευόμενη περιοχή, σε ορισμένες περιόδους του έτους, και συμμετέχει σε ειδικές τουριστικές δραστηριότητες Εθνικό Πάρκο Calimani Το ποσοστό της συμμετοχής του κοινού στην κατάρτιση του Σχεδίου Διαχείρισης δεν ήταν πολύ υψηλό. Το κοινό συμμετείχε μέσω του Γνωμοδοτικό Συμβούλιο, το οποίο περιλαμβάνει πολλούς τοπικούς / περιφερειακούς / εθνικούς φορείς. Ο ρόλος τους ήταν συμβουλευτικός, να εγκρίνει ή όχι, στο πλαίσιο διαφόρων συσκέψεων, τις δραστηριότητες που προτείνονται στο σχέδιο διαχείρισης Ευκαιρίες, δυνατότητες, προκλήσεις, ανάγκες και προβλήματα (αδυναμίες, περιορισμοί, απειλές) σε σχέση με τον εδαφικό συντονισμό και συντονισμένες πολιτικές και σχέδια διαχείρισης (ανάλυση SWOT). Εθνικό Πάρκο Κοιλάδας Domogled Cerna Δυνατά σημεία: Επιστημονικό Συμβούλιο που αποτελείται από ειδικούς από διάφορους τομείς, το οποίο μπορεί να καθορίσει το είδος των δραστηριοτήτων που επιτρέπονται στην περιοχή του πάρκου Η Συμβουλευτική Επιτροπή η οποία περιλαμβάνει όλα τα θεσμικά όργανα και φορείς που ενδιαφέρονται για τη διαχείριση του πάρκου και συμβάλλουν στην οργάνωση και τη διατήρηση των ευαίσθητων περιοχών ενδιαφερόμενες τοπικές κοινότητες που εμπλέκονται στην προώθηση των πολιτιστικών και φυσικών αξιών Το θέρετρο Baile Herculane βρίσκεται κοντά στο Εθνικό Πάρκο της Κοιλάδας Domogled Cerna Το πάρκο εντάσσεται στο περιβαλλοντικό δίκτυο Natura 2000 Αδύναμα σημεία: ανεπαρκής ενημέρωση του πληθυσμού η υποβάθμιση του περιβάλλοντος και περιορισμένοι πόροι διαβίωσης 39

40 ανεπαρκείς υποδομές ανεπαρκής περιβαλλοντική εκπαίδευση Ευκαιρίες: Ανάπτυξη του οικοτουρισμού σε παγκόσμια κλίμακα Συμβολή των ξένων τουριστών στην ανάκαμψη της τοπικής οικονομίας Διεθνής προβολή της περιοχής λόγω της ύπαρξης πολλών μεγάλων σαρκοφάγων ζώων Προβολή σε ευρωπαϊκό επίπεδο των περιοχών που ανήκουν στο δίκτυο Natura 2000 Εξειδικευμένες αγορές για την ανάπτυξη τουριστικών προϊόντων με περιορισμένο αντίκτυπο στο προς το περιβάλλον Ο ρόλος του πάρκου στην προώθηση και διαχείριση του οικοτουρισμού, μέσα από δικές του δραστηριότητες και συνεργασίες Απειλές: Ανεξέλεγκτη δόμηση που δεν λαμβάνει υπόψη την παραδοσιακή εικόνα της περιοχής Εκμετάλλευση των φυσικών πόρων (εκμετάλλευση ξυλείας, η λαθροθηρία, κλπ.) Δημιουργία περιοχών δόμησης εις βάρος των προστατευόμενων περιοχών Εθνικό Πάρκο Calimani Τα δικαιώματα των ιδιοκτητών δασικών εκτάσεων δεν γίνονται σεβαστά, ενώ δεν προβλέπονται αποζημιώσεις για λειμώνες και δασικές εκτάσεις Η τοπική δασική υπηρεσία δεν έχει πάντα τους ίδιους στόχους, όσον αφορά τη συγκομιδή της σοδειάς και την υγεία των δασών Το ενδιαφέρον για το CNP από σε επίπεδο νομού- ευκαιρίες Ενδιαφέρουσες πρωτοβουλίες και πρακτικές αναφορικά με την κατάρτιση Σχεδίων Διαχείρισης/πολιτικών και / ή τη διαχείριση των ευαίσθητων / 40

41 προστατευόμενων περιοχών, οι οποίες μπορεί να χρησιμοποιηθούν ως Καλές Πρακτικές και να κεφαλαιοποιηθούν. Ένα παράδειγμα καλής πρακτικής για την εκπόνηση / αναθεώρηση του σχεδίου διαχείρισης θα είναι η προώθηση του πλούτου της χλωρίδας και της πανίδας και στη συνέχεια η ευαισθητοποίηση των τοπικών κοινωνιών αναφορικά με τη λήψη αναγκαίων μέτρων για την προστασία των υφιστάμενων βιοτόπων και ειδών. Οι ντόπιοι συμφωνούν με τα μέτρα διαχείρισης, ειδικά λαμβάνοντας υπόψη ότι θα μπορούσαν να αποκομίσουν οικονομικά οφέλη. Οι ειδικοί στόχοι είναι: Διατήρηση, προστασία και διαχείριση της βιοποικιλότητας, ώστε η σημερινή κατάσταση όσον αφορά τη διατήρηση της χλωρίδας και της πανίδας να παραμένει τουλάχιστον στο σημερινό επίπεδο Φυσικό τοπίο και περιβαλλοντική διαχείριση που περιλαμβάνει τη διατήρηση των χαρακτηριστικών τα οποία προσδίδουν ιδιαίτερο χαρακτήρα σε βασικά είδη τοπίων του πάρκου Διαχείριση των φυσικών πόρων - από την αξιοποίηση ξυλείας έως την αξιοποίηση βοσκοτόπων, κλπ. Διοίκηση του φορέα διαχείρισης του πάρκου ενίσχυση των διοικητικών αρμοδιοτήτων, δημιουργία των κατάλληλων μηχανισμών για την συνέχιση των για να συνεχίσει οι συγκεκριμένων δραστηριοτήτων και την προώθηση συνεργασιών με όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη Δραστηριότητες: συναντήσεις με ερευνητές και άτομα που συμμετέχουν στον προσδιορισμό βιοτόπων και ειδών επεξεργασία μέτρων αναφορικά με την προστασία βιοτόπων και ειδών προτεραιότητας συναντήσεις με οργανώσεις και δημοτικές αρχές, με σκοπό την ευαισθητοποίηση του κοινού συλλογή πληροφοριών και δεδομένων για τις τοπικές κοινότητες, τις παραδόσεις, συγκριμένες συνήθειες, τον τουρισμό, τις παραδοσιακές δραστηριότητες, κ.α. εκπόνηση / αναθεώρηση του σχεδίου διαχείρισης Η ομάδα-στόχος αποτελείται από ερευνητές, πανεπιστημιακό προσωπικό, κ.ά. 41

42 Άμεσος δικαιούχος είναι ο διαχειριστής της προστατευόμενης περιοχής και έμμεσος είναι όλα τα θεσμικά όργανα και τα πρόσωπα που εμπλέκονται στην προστασία του περιβάλλοντος. Το αποτέλεσμα είναι ένα κατάλληλο σχέδιο διαχείρισης, αποδεκτό από όλους. 42

43 Καλές Πρακτικές στο Εθνικό Πάρκο Calimani Α. Προγράμματα Ιππασίας, ίδρυση της Ένωσης Οικοτουρισμού της Tara Dornelor, ίδρυση της Ομάδας Τοπικής Δράσης στην κοιλάδα της Dorna Β. Πιστοποίηση οικοτουρισμού, Υφιστάμενα σχέδια διαχείρισης για τις βασικές προστατευόμενες περιοχές Γ. Θεματική Διαδρομή «12 Apostles», εβδομαδιαίες συναντήσεις με μαθητές από σχολεία της περιοχής 43

44 ΜΕΘΟΔΟΙ ΚΑΙ ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ, ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ ΚΑΙ Στόχοι, προτεραιότητες, στρατηγικές, μέθοδοι και δραστηριότητες ενημέρωσης, κατάρτισης και ευαισθητοποίησης με σκοπό την ανάδειξη της σημασίας των φυσικών πλεονεκτημάτων και προϊόντων της περιοχής, την ενίσχυση της ταυτότητας των φυσικών/προστατευόμενων ορεινών περιοχών, την προώθηση των μέτρων προστασίας/ανάπτυξης και την προσέλκυση πολιτικού, οικονομικού και δημόσιου ενδιαφέροντος και δράσεων κ.τ.λ. Εθνικό Πάρκο Calimani Μαθήματα και εκδρομές για μαθητές Συναντήσεις των ενδιαφερόμενων φορέων (τοπικές αρχές, ιδιοκτήτες γης και φορείς διαχείρισης των δασών) με το προσωπικό του πάρκο Ιστοσελίδα Πάρκου, φέιγ βολάν και πίνακες/πινακίδες για τις θεματικές διαδρομές που προσφέρονται τους τουρίστες - περιλαμβάνονται στο σχέδιο διαχείρισης CNP Δελτία τύπου σε τοπικά και περιφερειακά μέσα μαζικής ενημέρωσης Εθνικό Πάρκο Κοιλάδας Domogled Cerna Η εκπαίδευση και η ευαισθητοποίηση του κοινού μπορεί να συμβάλει μέσω της συμμετοχής του ανθρώπινου παράγοντα σε συγκεκριμένες δραστηριότητες για την προστασία του περιβάλλοντος, την προώθηση ενός βιώσιμου και πολιτισμένου τουρισμού, την προβολή της εικόνα του πάρκου, αλλά και την άντληση κεφαλαίων για την επίτευξη των στόχων διατήρησης της βιοποικιλότητας. Η εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση του κοινού είναι απαραίτητη, αν επιθυμείται η αλλαγή στάσης προς το περιβάλλον Δραστηριότητες ευαισθητοποίησης ενεργός συμμετοχή των νέων, παιδιών, επισκεπτών σε δραστηριότητες που πραγματοποιούνται στην περιοχή του πάρκου προγράμματα εκπαίδευσης και ευαισθητοποίησης για μαθητές, τοπικές κοινότητες, οι τουρίστες, οι οικονομικοί παράγοντες συμμετοχή των εθελοντών σε δραστηριότητες όπως η αποκατάσταση των τουριστικών διαδρομών, δράσεις καθαρισμού κ.τ.λ. 44

45 Μέσα από στρατηγικές επικοινωνίας προκύπτουν τα παρακάτω: Ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των κατοίκων μέσα από ένα «Καραβάνι ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης» Ενημέρωση και ευαισθητοποίηση μαθητών με "Το καραβάνι του Πράσινου Σχολείου" Εκστρατεία ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης των τουριστών και τους άλλων ενδιαφερόμενων φορέων Θεματικές εκδρομές που οργανώνονται στην περιοχή του πάρκου Δραστηριότητες ευαισθητοποίησης για τουρίστες οργανώνονται μέσω τοπικών εκδηλώσεων, όπως το Φεστιβάλ «Μαύρης Πεύκης του Banat" Δημόσιοι και ιδιωτικοί φορείς που συμμετέχουν στις δραστηριότητες ενημέρωσης, κατάρτισης και ευαισθητοποίησης Εθνικό Πάρκο Calimani Σχολεία από την περιοχή γύρω από το πάρκο (τα οποία συμβάλλουν στην προώθηση των φυσικών πλεονεκτημάτων στην περιοχής στο πλαίσιο της σχολικής τάξης, συμμετέχουν με φοιτητές σε εκπαιδευτικές δραστηριότητες του πάρκου ΜΚΟ (καθιερώνοντας από κοινού την κατάρτιση του προσωπικού, αξιολόγηση του διαχειριστικού σχεδίου Εθνικό Πάρκο Κοιλάδας Domogled Cerna Οι δημόσιες αρχές που συμμετέχουν στην ενημέρωση και ευαισθητοποίηση είναι: Ο φορέας διαχείρισης του πάρκου, ο οποίος χρησιμοποιεί ως εργαλεία επικοινωνίας τα εξής: - Άμεση επικοινωνία στο πλαίσιο συναντήσεων με μαθητές, ντόπιους, τουρίστες κατά τη διάρκεια μαθημάτων, εκδρομών, δράσεων καθαριότητας, δράσεων εθελοντισμού και διάφορων παραδοσιακών εκδηλώσεων - Έμμεση επικοινωνία μέσω ενημερωτικών εντύπων, φυλλαδίων, CD, τουριστικών χαρτών, ΜΜΕ, ταινιών, ιστοσελίδων κ.τ.λ. 45

46 Δημόσιες τοπικές αρχές οι οποίες επικοινωνούν άμεσα μέσω συναντήσεων με τους ντόπιους αλλά και έμμεσα με τη χρήση πληροφοριακού υλικού Σχολεία από την περιοχή του πάρκου και γύρω από αυτή μέσω άμεσης επικοινωνίας κατά τη διάρκεια των μαθημάτων Φορείς προστασίας του περιβάλλοντος Ιδιωτικοί φορείς: ιδιοκτήτες ξενώνων, μέσω έμμεσης επικοινωνίας και φορείς του τουρισμού από το Baile Herculane μέσω τουριστικών προγραμμάτων Ομάδες-στόχος και ενδιαφερόμενοι φορείς στους οποίους απευθύνονται οι δραστηριότητες ενημέρωσης, κατάρτισης και ευαισθητοποίησης. Χρησιμοποιούμενες μέθοδοι, στρατηγικές και εργαλεία στο πλαίσιο των δραστηριοτήτων ενημέρωσης, κατάρτισης και ευαισθητοποίησης και είδη δραστηριοτήτων που απευθύνονται σε κάθε ομάδα Εθνικό Πάρκο Calimani Μαθητές σχολείων και κατασκηνώσεις Παιδικών (παρουσιάσεις, εκδρομές, δράσεις εθελοντισμού) Δασοφυλάκων Δημόσιες αρχές σε τοπικό επίπεδο (συναντήσεις) Ιδιοκτήτες γης και φορείς διαχείρισης του δάσους (συναντήσεις) Επισκέψεις τουριστών στην περιοχή του πάρκου (συζητήσεις, έντυπο υλικό) Τοπικά και εθνικά μέσα μαζικής ενημέρωσης Περιοδικές συναντήσεις με ενδιαφερόμενους φορείς Ετήσιες συναντήσεις με το Γνωμοδοτικό Συμβούλιο Συνεργασίες με σχολεία (διαγωνισμοί, μαθήματα, εκδρομές) Δελτία τύπου, συνεντεύξεις, συνέδρια Τουριστικά προγράμματα στην περιοχή του πάρκου (ιππασία, πεζοπορία, παρατήρηση πουλιών) Θεματικές διαδρομές 12 Apostles (Calimani) 46

47 Εθνικό Πάρκο Κοιλάδας Domogled Cerna Ομάδες-στόχος Μαθητές και εκπαιδευτικό προσωπικό Τοπική κοινότητα Διάφορες κατηγορίες τουριστών Οικονομικοί παράγοντες Όσον αφορά την ευαισθητοποίηση οι ομάδες-στόχος είναι: Άτομα που αδιαφορούν ή έχουν αρνητικό αντίκτυπο στο περιβάλλον Άτομα με ευνοϊκή στάση προς το περιβάλλον, όμως απρόθυμα να αναλάβουν δράση Άτομα που εμπλέκονται στην προστασία του περιβάλλοντος Για καθεμία από αυτές τις ομάδες-στόχος πρέπει να απευθύνονται διαφορετικά μηνύματα έτσι ώστε κάθε ομάδα να αρχίσει σταδιακά να συμμετέχει στην προστασία και διατήρηση των φυσικών, πολιτιστικών, παραδοσιακών και ιστορικών αξιών. Για τους αδιάφορους το μήνυμα θα στοχεύει περισσότερο στην ευαισθητοποίηση, εξηγώντας ότι οι άνθρωποι αποτελούν μέρος της φύσης και ότι η καταστροφής της θα επηρεάσει την ανθρώπινη ύπαρξη Ευκαιρίες, δυνατότητες, προκλήσεις και ανάγκες καθώς και προβλήματα (αδυναμίες, περιορισμού και απειλές) όσον αφορά την ενημέρωση, την κατάρτισης και την ευαισθητοποίηση (ανάλυση SWOT) Εθνικό Πάρκο Calimani Ευκαιρίες- Ευρωπαϊκά κονδύλια για συγκεκριμένες δραστηριότητες (προστασία της βιοποικιλότητας, ευαισθητοποίηση των τοπικών κοινοτήτων, κατασκευή κτηρίων προσωπικού) Περιορισμένος αριθμός επαγγελματιών εκπαιδευτών Περιορισμένο ενδιαφέρον των τοπικών κοινοτήτων για το Εθνικό Πάρκο 47

48 Μαθητές και καθηγητές από τις τοπικές κοινότητες, οι οποίοι συμμετέχουν στις δραστηριότητες του πάρκου Εθνικό Πάρκο Κοιλάδας Domogled Cerna - η διαθεσιμότητα των δημαρχείων να συνεργαστούν στο πλαίσιο προγραμμάτων - η επιτυχής υλοποίηση ορισμένων έργων - η ύπαρξη ειδών και βιοτόπων προτεραιότητας (δάση Μαύρης Πεύκης του Banat- Pinus nigra ssp. banatica, δάσος άμισχης δρυός - Quercus petraea, δάση καρπίνου - Carpinus betulus) Αδύναμα σημεία - ελλιπής ενημέρωση του πληθυσμού - περιβαλλοντική υποβάθμιση και περιορισμένοι πόροι διαβίωσης - ανεπαρκείς υποδομές - ανεπαρκής περιβαλλοντική εκπαίδευση Ευκαιρίες: - η ύπαρξη τηλεοπτικών προγραμμάτων τα οποία προσφέρουν πληροφορίες για τη φύση και τη σημασία της - η προστασία των φυσικών αξιών μέσω προσδιορισμού φυσικών αποθεμάτων - η ύπαρξη πολύτιμων παραδόσεων - η διαιώνιση πολιτιστικών και ιστορικών αξιών - το αυξανόμενο ενδιαφέρον πανεπιστημίων, ΜΚΟ κ.τ.λ. - η ανάπτυξη μιας πιο υπεύθυνης στάσης απέναντι στη φύση Απειλές: - ατελές νομοθετικό πλαίσιο - περιορισμένα μέσα επιβολής συμμόρφωσης με τους νόμους σχετικά με τις προστατευόμενες περιοχές 48

49 Ενδιαφέρουσες πρωτοβουλίες και πρακτικές αναφορικά με δραστηριότητες ή μεθόδους ενημέρωσης, κατάρτισης και ευαισθητοποίησης, οι οποίες μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως Καλές Πρακτικές και να κεφαλαιοποιηθούν στις περιοχές των εταίρων του έργου Εθνικό Πάρκο Κοιλάδας Domogled Cerna 1. Η υλοποίηση του έργου «Οικολογική εκπαίδευση στην τουριστική διαδρομή Domogled» αποτέλεσε σημαντικό εργαλείο στην ανάπτυξη εκπαιδευτικών και τουριστικών δραστηριοτήτων από τον φορέα διαχείρισης του Εθνικού Πάρκου της Κοιλάδας Domogled Cerna. Κατά τη διάρκεια του έργου καθώς και μετά την υλοποίησή του διεξήχθησαν πολλά εκπαιδευτικά προγράμματα σε συνεργασία με σχολικές μονάδες από την περιοχή του πάρκου. Μέσω αυτού του προγράμματος η τουριστική διαδρομή Baile Herculane-White Cross στην προστατευόμενη περιοχή Domogled εξοπλίστηκε με πληροφοριακές πινακίδες, οι οποίες παρέχουν πληροφορίες για ορισμένα από τα υπό- Μεσογειακά δασικά είδη καθώς και για θερμόφλα είδη όπως Pinus nigra ssp. Banatica, Carpinus orientalis, Cotinus coggygria, Fraxinus ornus, Cytisus scoparius, Syringa vulgaris, Cornus mas, κ.τ.λ. Η ύπαρξη μιας τουριστικής διαδρομής θεωρείται ουσιαστικής σημασίας για τν ευαισθητοποίηση μαθητών, τουριστών και τοπικών κοινοτήτων. Η προώθηση της εθνικής κληρονομιάς που υπάρχει σε αυτή τη φυσική προστατευόμενη περιοχή αποτελεί τον πιο σημαντικό στόχο της διαχείρισης του πάρκου. Εθνικό Πάρκο Calimani (CNP) Α. προγράμματα Ιππασίας, ίδρυση της Ένωσης Οικοτουρισμού της Dornelor Τara, ίδρυση της Ομάδας Τοπικής Δράσης στην κοιλάδα Dorna Β. Πιστοποίηση οικοτουρισμού, Υφιστάμενα σχέδια διαχείρισης για τις βασικές προστατευόμενες περιοχές Γ. Θεματική Διαδρομή «12 Apostles», εβδομαδιαίες συναντήσεις με μαθητές από σχολεία της περιοχής Οι βασικές δραστηριότητες που υλοποιήθηκαν: χάραξη της διαδρομής, εξασφάλιση της έγκρισης των ιδιοκτητών γης, δημιουργία υποδομών, τοποθέτηση των πληροφοριακών πινάκων. Σημαντική ήταν επίσης η εξασφάλιση κονδυλίων για το έργο. Η ομάδα-στόχος είναι οι επισκέπτες της περιοχές οι οποίοι απολαμβάνουν την πεζοπορία, μαθητές. Οι άμεσοι δικαιούχοι είναι οι επισκέπτες και ο φορέας διαχείρισης του πάρκου. Έμμεσοι δικαιούχοι είναι οι τουριστικές επιχειρήσεις της περιοχής οι οποίες μπορούν να επωφεληθούν από αυτές τις υποδομές. Το 49

50 αποτέλεσμα είναι εξαιρετικό και οδήγησε στην δημιουργία των πιο σημαντικών τουριστικών υποδομών του CNP. 50

51 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Ακολουθεί μια σύντομη περίληψη ορισμένων αποτελεσμάτων της Ανάλυσης Υφιστάμενης Κατάστασης, η οποία υποδεικνύει ορισμένες συγκεκριμένες προτεραιότητες που θα πρέπει να αποτελέσουν κοινό στόχο στο πλαίσιο του προγράμματος σε σχέση με τους τρεις θεματικούς τομείς του έργου: - Προσδιορισμός τοπικών πηγών προστατευόμενες περιοχές ανθρωπογενούς - Αξιολόγηση/Εκτίμηση του ανθρωπογενούς πίεσης - Πρωτογενής προσδιορισμός μέτρων για την ανακοπή της αρνητικής εξέλιξης του φαινομένου πιθανού αντίκτυπου πίεσης των Προσδιορισμός, καταγραφή και ποσοτικοποίηση παραγόντων που εμποδίζουν την ανάπτυξη του οικοτουρισμού - σε πηγών των 51

52 Έκθεση Ανάλυσης Υφιστάμενης Κατάστασης- Σλοβακία 52

53 ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ Σχετική νομοθεσία αναφορικά με τη διαχείριση/προστασία/αξιοποίηση των φυσικών και προστατευόμενων ορεινών περιοχών Το Δεκέμβριο του 2005 η Δημοκρατία της Σλοβακίας υπέγραψε και επικύρωσε την Ευρωπαϊκή Σύμβαση για το Τοπίο (ECL) και ως εκ τούτου δεσμεύτηκε να προστατεύει, να σχεδιάζει και διαχειρίζεται το τοπίο της. Η Σύμβαση αυτή συνδέει την προστασία της φύσης με την προστασία των πολιτιστικών αξιών και της πολιτιστικής κληρονομιάς. Ενσωματώνει όλες τις υφιστάμενες διεθνείς συμβάσεις σχετικά με την προστασία των φυσικών, πολιτιστικών, ιστορικών, οικολογικών, κοινωνικών και άλλων πτυχών του τοπίου. Σύμβαση-Πλαίσιο για την Προστασία και Βιώσιμη Ανάπτυξη των Καρπαθίων Στις 22 Μαΐου 2003 στο Κίεβο, επτά χώρες της περιοχής των Καρπαθίων ( Δημοκρατία της Τσεχίας, Ουγγαρία, Πολωνία, Ρουμανία, Σερβία και Μαυροβούνιο, Σλοβακία και Ουκρανία) υπέγραψαν μια σύμβαση σχετικά με τη συνεργασία των συμβεβλημένων μερών για την προστασία και τη βιώσιμη ανάπτυξη της περιοχής των Καρπαθίων και με στόχο τη βελτίωση της ποιότητας ζωής, την ενίσχυση των τοπικών οικονομιών και των κοινωνιών και την προστασία των φυσικών αξιών και της πολιτιστικής κληρονομιάς. Νόμος αρ..539/2008 Coll. σχετικά με τη στήριξη της Περιφερειακής Ανάπτυξης Βασικός σκοπός της περιφερειακής ανάπτυξης είναι: α) να καταργήσει ή να περιορίσει τις αρνητικές και ανεπιθύμητες ανισότητες σε επίπεδο οικονομικής ανάπτυξης, κοινωνικής ανάπτυξης και εδαφικής ανάπτυξης των περιφερειών και να επιτύχει βιώσιμη περιφερειακή ανάπτυξη β) να αυξήσει την οικονομική ευρωστία, τον ανταγωνισμό των περιφερειών και την ανάπτυξη της καινοτομίας στις περιφέρειες, προωθώντας παράλληλα τη βιώσιμη ανάπτυξη γ) να αυξήσει την απασχόληση και να βελτιώσει το επίπεδο ζωής των κατοίκων Νόμος αριθ. 50/1976 Coll. για το Χωροταξικό Σχεδιασμό και τη Ρυμοτομία (Οικοδομικός νόμος), όπως τροποποιήθηκε μεταγενέστερα Ο χωροταξικός σχεδιασμός αφορά τη συστηματική και ολοκληρωμένη χωροταξική διάταξη και λειτουργική αξιοποίηση περιοχής. Θέτει αρχές και παρέχει υλικό και χρονικό συντονισμό δραστηριοτήτων που επηρεάζουν το περιβάλλον, την οικολογική σταθερότητα, την πολιτιστική-ιστορική αξία της περιοχής, την εδαφική ανάπτυξη και τη διαμόρφωση του τοπίου, σύμφωνα με τις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης. Ο χωροταξικός σχεδιασμός δημιουργεί τις προϋποθέσεις για σταθερή αρμονική σχέση μεταξύ όλων των δραστηριοτήτων στην περιοχή όσον αφορά τη φροντίδα του περιβάλλοντος, 53

54 επιτυγχάνοντας την οικολογική ισορροπία και εξασφαλίζοντας βιώσιμη ανάπτυξη, τη συνετή χρήση των φυσικών πόρων και τη διατήρηση των φυσικών και πολιτιστικών αξιών. Νόμος αρ. 543/2002 Coll. για την Προστασία της Φύσης και του Τοπίου, όπως τροποποιήθηκε μεταγενέστερα (NaLP) Σύμφωνα με το νόμο αυτό, η προστασία της φύσης και του τοπίου θεωρείται ότι ισοδυναμεί με : i) τον περιορισμό των παρεμβάσεων που μπορούν να θέσουν σε κίνδυνο, να βλάψουν ή να καταστρέψουν τις συνθήκες διαβίωσης και τις μορφές ζωής, τη φυσική κληρονομιά, το χαρακτήρα του τοπίου ή να μειώσουν την οικολογικής σταθερότητας του καθώς και με ii) την εξάλειψη των συνεπειών αυτών των παρεμβολών Η προστασία της φύσης γίνεται επίσης αντιληπτή ως προστασία των οικοσυστημάτων. Το πεδίο εφαρμογής των περιορισμών διευρύνεται σε περιοχές με υψηλότερο βαθμό προστασίας, ενώ η εδαφική προστασία εφαρμόζεται σε ολόκληρη την περιοχή της Δημοκρατίας της Σλοβακίας. Ο Νόμος αρ. 543/2002 Coll. καθορίζει τις ακόλουθες κατηγορίες προστατευόμενων περιοχών στη Δημοκρατία της Σλοβακίας(άρθρο 17): Περιοχή Προστατευόμενου Τοπίου (PLA) Εθνικό Πάρκο (NP) Προστατευόμενη περιοχή (PS) Εθνικό Φυσικό Απόθεμα και Φυσικό Απόθεμα (NNR., NR) Εθνικό Μνημείο της Φύσης και της Μνημείο Φύσης (NNM, NM) Προστατευόμενα Στοιχεία Τοπίου (PLE) Προστατευόμενη Περιοχή Ορνιθοπανίδας (PBA) Νόμος αρ. 24/2006 Coll. για την εκτίμηση περιβαλλοντικών επιπτώσεων και μεταβολές και τις τροποποιήσεις ορισμένων νόμων, όπως τροποποιήθηκαν μεταγενέστερα Στόχος του νόμου είναι ειδικότερα: α) να παρέχει υψηλό επίπεδο προστασίας του περιβάλλοντος και να συμβάλει στην ενσωμάτωση των περιβαλλοντικών ζητημάτων στην προετοιμασία και την έγκριση των στρατηγικών εγγράφων με επίκεντρο την υποστήριξη της βιώσιμης ανάπτυξης, β) να ανακαλύπτει, να περιγράφει και αξιολογεί τις άμεσες και έμμεσες επιπτώσεις της στρατηγικής της πρότασης και των προτεινόμενων δραστηριοτήτων στο περιβάλλον, 54

55 γ) να αποσαφηνίζει και να συγκρίνει τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα της στρατηγικής της πρότασης και των προτεινόμενων δραστηριοτήτων, συμπεριλαμβανομένων εναλλακτικών τους, καθώς και να εξετάζει το ενδεχόμενο ανυπαρξίας εναλλακτικής, δ) να καθορίζει τα μέτρα για την πρόληψη της ρύπανσης του περιβάλλοντος, τη μείωση της ρύπανσης του περιβάλλοντος ή την πρόληψη περιβαλλοντικών ζημιών, ε) να αξιοποιήσει τις γνώσεις εμπειρογνωμόνων για την έγκριση του στρατηγικού εγγράφου και για την έκδοση της απόφασης σχετικά με την άδεια υλοποίησης δραστηριοτήτων σύμφωνα με ορισμένους κανονισμούς Γενική παρουσίαση των γεωγραφικών δεδομένων αναφορικά με την ορεινή περιοχή Η επιλεχθείσα περιοχή της Σύμπραξης Δημοσίου-Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ) Horehron περιλαμβάνει τις περιοχές των δήμων Beňuš, Braväcovo, Bacúch, Polomka, Závadka και Hronom, Heľpa, Pohorelá, Vaľkovňa, Šumiac και Telgárt. Οι Δήμοι ενώνονται επίσης στη μικρο-περιφέρεια στον Horehron, η οποία καλύπτει μια έκταση 470 km2. Στιε 31 Δεκεμβρίου 2009, άνθρωποι ζούσαν στην περιοχή αυτή. Τα βόρεια και ανατολικά σύνορα της περιοχής αυτής συμπίπτουν με τα όρια της περιφέρειας Banská Bystrica και της επαρχίας Brezno. Η περιοχή βρίσκεται σε μια τοποθεσία πολύτιμου τοπίου με υψηλό φυσικό και εδαφικό δυναμικό (το Εθνικό Πάρκο Nízke Tatry, το Εθνικό Πάρκο Muránska planina, το Εθνικό Πάρκο Slovenský raj) το οποίο καθ όλη τη διάρκεια του έτους προσφέρει στους επισκέπτες τη δυνατότητα να κάνουν πεζοπορία, ποδηλασία, να περιηγηθούν στα τουριστικά αξιοθέατα, κάνουν κατάβαση ή σκι. Πίνακας 1. Γενική παρουσίαση της περιοχής Δήμος Πληθυσμός Έκταση[ha] Πυκνότητα πληθυσμού [άνθρωποι/km2 ] Υψόμετρο[m] Bacúch Beňuš Braväcovo Heľpa Pohorelá Polomka Šumiac Telgárt

56 Vaľkovňa Závadka Hronom nad Πηγή: Στατιστική Υπηρεσία της Δημοκρατίας της Σλοβακίας Η πυκνότητα του πληθυσμού της περιοχής είναι 35,9 άτομα/km2. Ένας δήμος έχει λιγότερο από 500 κατοίκους, 5 δήμοι έχουν 501 έως κατοίκους και 4 δήμοι έχουν περισσότερους από κατοίκους. Ο μεγαλύτερος δήμος, από άποψη έκτασης και πληθυσμού, είναι ο Polomka, ενώ ο μικρότερος είναι ο Vaľkovňa Ευαίσθητες και προστατευόμενες ορεινές περιοχές Υπάρχουν τρεις μεγάλες περιοχές και οι προστατευόμενες ζώνες τους, οι οποίες εκτείνονται στην περιοχή εφαρμογής του μοντέλου. Το Εθνικό Πάρκο Nízke Tatry καλύπτει το βόρειο τμήμα της περιοχής, το Εθνικό Πάρκο Muránska planina εκτείνεται στο νότιο τμήμα και ένα μικρό τμήμα στα βορειανατολικά ανήκει στο Εθνικό Πάρκο Slovenský raj. Εθνικό Πάρκο Nízke Tatry Το 1978, ιδρύθηκε το Εθνικό Πάρκο Nízke Tatry (NAPANT) και ανακηρύχθηκε με τον Κανονισμό της Κυβέρνησης της Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας της Σλοβακίας αρ. 119/78 του Νομικού Κώδικα. Το Εθνικό Πάρκο Nízke Tatry είναι το μεγαλύτερο εθνικό πάρκο της Σλοβακίας. Η κορυφή Ďumbier (2 043 m. πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας) είναι η υψηλότερη κορυφή των Low Tatras (Χαμηλά Τάτρα). Η οροσειρά μήκους 100 km εκτείνεται από την ανατολή προς τη δύση και διασχίζει τη Σλοβακία. Ο αυχένας Čertovica χωρίζει τα βουνά σε δύο μέρη-το Ďumbier στα δυτικά και το Kráľovohoľské Tatry στα ανατολικά. Ο ορεινός όγκος Kráľová hoľa είναι η περιοχή όπου πηγάζουν τέσσερις ποταμοί της Σλοβακίας: Váh, Hron, Hornád και Hnilec. Πίνακας 2. Δύο μικρότερες περιοχές Εθνικού Πάρκου Nízke Tatry (NAPANT) στην περιοχή της ΣΔΙΤ Horehron Προστατευόμενες περιοχές περιορισμένης έκτασης Κτηματολογικός τομέας Επαρχία Αριθμός Μητρώο υ Έκταση [ha] Έτος ανακήρυξ ης PS Brezinky Telgárt, Šumiac Brezno

57 NR Pohorelské Pohorelá vrchovisko Brezno NR Meandre Hrona Telgárt, Šumiac Brezno NR Martalúzka Telgárt, Lipt.Teplička Brezno Šumiac, Πηγή: Κρατική Υπηρεσία Προστασίας της Φύσης (SNC) της Δημοκρατίας της Σλοβακίας Εθνικό Πάρκο Muránska planina Το Εθνικό Πάρκο Muránska planina βρίσκεται στο δυτικό τμήμα της οροσειράς Slovenské rudohorie και από πλευράς γεωμορφολογίας παρουσιάζει σημαντικές καρστικές δομές. Το κέντρο της καρστικής περιοχής αποτελείται από ένα οροπέδιο ασβεστόλιθου-δολομίτη με πολλούς καρστικούς σχηματισμούς. Η υψηλότερη κορυφή είναι η Fabova hoľa (1439 m πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας). Το Muránska planina διαθέτει πλούσια χλωρίδα και πανίδα, ενώ καταγράφονται πολλά υπό εξαφάνιση και ενδημικά είδη Πίνακας 3. Προστατευόμενες περιοχές μικρής έκτασης στο Εθνικό Πάρκο Park Muránska planina στην περιοχή της ΣΔΙΤ Horehron Προστατευόμενες περιοχές περιορισμένης έκτασης Κτηματολογικός τομέας Επαρχία Αριθμός Μητρώο υ Έκταση [ha] Έτος ανακήρυξ ης NR Bacúšska jelšina Bacúch Brezno NR Fabova hoľa Muráň, Polomka, Brezno Pohronská Polhora NR Havrania dolina Valkovňa Brezno NR skalky Valkovňa, Pohorelá Brezno NR Mokrá Poľana Šumiac Brezno NNR Veľká Stožka Heľpa, Muráň, Závadka nad Hronom Brezno, Revúca NR Zlatnianske Vaľkovňa skalky Brezno NNR Zlatnica Šumiac Brezno Telgárt Brezno Mašianske PS Lúky Besníkom pod Πηγή: Κρατική Υπηρεσία Προστασίας της Φύσης (SNC) της Δημοκρατίας της Σλοβακίας Εθνικό Πάρκο Park Slovenský raj 57

58 Το Εθνικό Πάρκο Slovenský raj βρίσκεται στο βορειοανατολικό τμήμα της οροσειράς Slovenské rudohorie. Χαρακτηριστικά γνωρίσματα της περιοχής είναι τα οροπέδια, τα βαθιά φαράγγια, οι χαράδρες, οι καταρράκτες, οι καρστικοί σχηματισμοί και τα ελκυστικά υπόγεια σπήλαια με σταλακτίτες και διακόσμo από πάγο. Πίνακας 4: Προστατευόμενες περιοχές μικρής έκτασης στο Εθνικό Πάρκο Slovenský raj in στην περιοχή της ΣΔΙΤ Horehron Προστατευόμενες περιοχές μικρής Κτηματολογικός τομέας έκτασης Επαρχία Αριθμός μητρώου Έκταση [ha] Έτος ανακήρυξης NRR jelšina Brezno Hnilecká Telgárt Πηγή: Κρατική Υπηρεσία Προστασίας της Φύσης (SNC) της Δημοκρατίας της Σλοβακίας Ευρωπαϊκό οικολογικό δίκτυο προστατευόμενων περιοχών NATURA 2000 Τόποι Κοινοτικής σημασίας (SCI) Υπάρχουν πολλές Τόποι κοινοτικής σημασίας στην περιοχή εφαρμογής του μοντέλου Pohorelské vrchovisko (SKUEV0151), Homoľa (SKUEV0204), Muránska planina (SKUEV0225), Lúky pod Besníkom (SKUEV0283), Brezinky (SKUEV0297), Alúvium Hrona (SKUEV0303), Stolica (SKUEV0203), Bacúšska jelšina (SKUEV0399), Slovenský raj (SKUEV0112) a Kráľovohoľské Nízke Tatry (SKUEV0310). Ζώνες Ειδικής Προστασίας (SPA) (Περιοχές Προστασίας της Ορνιθοπανίδας (PBA) σύμφωνα με την εθνική νομοθεσία) Στην περιοχή της ΣΔΙΤ Horehron έχουν ανακηρυχθεί δύο Ζώνες Ειδικής Προστασίας: : PBA Muránska planina - Stolica και PBA Nízke Tatry. Σκοπός της ανακήρυξής τους ήταν η προστασία βιοτόπων πτηνών Ευρωπαϊκής σημασίας καθώς και βιοτόπων αποδημητικών ειδών πτηνών καθώς και η εξασφάλιση της επιβίωσης και της αναπαραγωγής τους το Εδαφική αποτύπωση στοιχείων του Εδαφικού συστήματος οικολογικής σταθερότητας (TSES) Η επικαιροποίηση των στοιχείων του TSES της επαρχίας Brezno (Σλοβακική Υπηρεσία Περιβάλλοντος, Banská Bystrica, 2006) καθορίζει τα ακόλουθα στοιχεία στην περιοχή: 1. Βιοκέντρα 58

59 Βιοκέντρο βιοσφαιρικής σημασίας: Planina Muránska Βιοκέντρα επαρχιακής σημασίας: Kráľovohoľské Nízke Tatry - Centralna časť, Slovenský raj Βιοκέντρο υπερ-περιφερειακής σημασίας: Kráľovohoľské Nízke Tatry Bιοκέντρα περιφερειακής σημασίας: Bacúšska jelšina, Hronec Dolina, Vrchovisko Pri Pohorelskej Masi, Pod Dlhým vrchom, Homoľa ένα Luky na Besníku 2. Οικολογικοί διάδρομοι Οικολογικός διάδρομος υπερ-περιφερειακής σημασίας Hron Οικολογικός διάδρομος υπερ-περιφερειακής σημασίας: Muránska planina Kráľovohoľské Nízke Tatry, Slovenský raj Stolica Kohút Σχέσεις και συνεργασία με παρακείμενες ορεινές/ προστατευόμενες/ευαίσθητες περιοχές. Τρία εθνικά πάρκα συναντώνται στο έδαφος της ΣΔΙΤ Horehron. Από άποψη οργανωτικής δομής, κάθε εθνικό πάρκο διαθέτει τη δική του διοίκηση η οποία συνιστά μια οργανωτική μονάδα της Κρατικής Υπηρεσίας Προστασίας της Φύσης (State Nature Conservancy) της Δημοκρατίας της Σλοβακίας (SNC SR). Η SNC SR είναι ένας επαγγελματικός οργανισμός Υπουργείου Περιβάλλοντος της Δημοκρατίας της Σλοβακίας (MoE, SR) και το φάσμα των αρμοδιοτήτων της καλύπτει όλη τη χώρα. Στοχεύει στην παροχή υπηρεσιών στον τομέα της προστασίας της φύσης και του τοπίου, συμπεριλαμβανομένης της διαχείρισης σπηλαίων σύμφωνα με το Νόμο αρ. 543/2002 Coll. για τη Διατήρηση της Φύσης και του Τοπίου, όπως τροποποιήθηκε μεταγενέστερα. Η SNC SR δραστηριοποιείται επίσης στον τομέα της προστασίας της άγριας πανίδας και χλωρίδας ρυθμίζοντας το εμπόριο στον τομέα αυτό σύμφωνα με το Νόμο αριθ. 15/2005 Coll. για την Προστασία των Άγριων Πανίδας και Χλωρίδας μέσω της Ρύθμισης του Εμπορίου τους και σύμφωνα με την αλλαγή και την τροποποίηση ορισμένων νομικών πράξεων, όπως τροποποιήθηκαν μεταγενέστερα. Συνεργάζεται κυρίως με άλλους επαγγελματικούς φορείς με στόχο την φροντίδα του περιβάλλοντος και την προστασία της φύσης και του τοπίου, τη σπηλαιολογία και συναφείς επιστημονικούς κλάδους. Επιπλέον, συνεργάζεται με τις αρχές της τοπικής κρατικής διοίκησης και τοπικής αυτοδιοίκησης, με τα εθνικά και ξένα επιστημονικά ιδρύματα και τα ιδρύματα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, με ξένους οργανισμούς και άλλες περιβαλλοντικές και σπηλαιολογικές οργανώσεις 59

60 Σχεδόν όλοι οι δήμοι της ΣΔΙΤ Horehron (εκτός των δήμων και Polomka Beňuš) είναι μέλη της Ένωσης των Ορεινών Οικισμών της Σλοβακίας (Association of the Mountain Settlements of Slovakia- AMSS). Η AMSS ιδρύθηκε το 2003, με στόχο τη δημιουργία μιας μη κυβερνητικής ένωσης, που θα πρέπει να ασχολείται όχι μόνο με τις σκληρές συνθήκες διαβίωσης των ορεινών οικισμών, αλλά και με το προβλήματα μιας από τις πιο σημαντικές οικονομικές δραστηριότητες - τον τουρισμό - και τις σχέσεις με τις αρχές της κρατικής διοίκησης και με τις σχετικές νομικές ρυθμίσεις σχετικά με την ανάπτυξη της περιοχής στο σύνολό της. Οι δήμοι της ΣΔΙΤ Horehron επικοινωνούν μέσω της AMSS με τους δήμους των ορεινών περιοχών και προσπαθούν να επιλύουν από κοινού τα προβλήματα των ορεινών (μειονεκτικών) περιοχών της Σλοβακίας. Μέσω κοινών προσπαθειών, πέτυχαν την ενσωμάτωση των κριτηρίων του υψομέτρου στον τύπο υπολογισμού της ανακατανομής του συνολικού φόρου εισοδήματος των φυσικών προσώπων σε μεμονωμένους δήμους Σημαντικότερα προβλήματα, περιορισμοί και κίνδυνοι που απειλούν την περιοχή καθώς και προκλήσεις και ευκαιρίες Προβλήματα, περιορισμοί και απειλές Δημογραφία: γήρανση του πληθυσμού, μείωση του παραγωγικού πληθυσμού και αύξηση του μη παραγωγικού πληθυσμού, μετακίνηση τμημάτων του πληθυσμού σε άλλες περιοχές, αύξηση της ανεργίας, των περιθωριοποιημένες πληθυσμιακές ομάδες Περιβάλλον: φυσικοί παράγοντες - ανεμοθύελλες, πλημμύρες, αύξηση των περιβαλλοντικών κινδύνων, της αποψίλωσης των δασών και των κατολισθήσεων, κλιματικές αλλαγές, ανεπαρκής περιβαλλοντική ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του πληθυσμού Τουρισμός: στοιχειώδεις παρεχόμενες υπηρεσίες στον τομέα του τουρισμού, μη εξειδικευμένο σύστημα πληροφοριών Αυξανόμενο κόστος διαβίωσης των κατοίκων των ορεινών περιοχών Προκλήσεις και ευκαιρίες καινοτομίες στον τομέα των τεχνολογιών πληροφορικής, στον τομέα των επικοινωνιών, στα καινοτόμα προϊόντα και διαδικασίες τουρισμός φιλικός προς το περιβάλλον διαφοροποίηση για τις μη-γεωργικές δραστηριότητες, παραγωγή, πώληση και εμπορία των τοπικών προϊόντων, εναλλακτικές πηγές ενέργειας, 60

61 συνεργασία/σύμπραξη της αυτοδιοίκησης, του ιδιωτικού τομέα και του τριτογενή τομέα παραγωγής 61

62 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΒΙΩΣΙΜΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΙΟΝΤΑ Πολιτικές και προτεραιότητες αναφορικά με την οικονομική ανάπτυξη και τις οικονομικές δραστηριότητες, οι οποίες συγκροτούνται ή υλοποιούνται στις ευαίσθητες/προστατευόμενες ορεινές περιοχές. Νόμος αρ.. 539/2008 Coll. για τη Στήριξη της Περιφερειακής Ανάπτυξης : αποτελεί το κύριο νομοθετικό εργαλείο της Δημοκρατίας της Σλοβακίας και υιοθετήθηκε προκειμένου να στηρίξει την περιφερειακή ανάπτυξη, συμπεριλαμβανομένης της περιφερειακής οικονομικής ανάπτυξης Σύμφωνα με τον Νόμο No. 539/2008 Coll. η στήριξη της περιφερειακής ανάπτυξης επιτυγχάνεται με τα ακόλουθα εργαλεία: Α) Εθνική Στρατηγική για την Περιφερειακή Ανάπτυξη της Δημοκρατίας της Σλοβακίας (εθνικό επίπεδο) Β) Πρόγραμμα Οικονομικής και Κοινωνικής Ανάπτυξης της Αυτοδιοικούμενης Περιφέρειας (περιφερειακό επίπεδο) Γ) Πρόγραμμα Οικονομικής και Κοινωνικής Ανάπτυξης των Δήμων (τοπικό επίπεδο) Η Εθνική Στρατηγική Περιφερειακής Ανάπτυξης της Δημοκρατίας της Σλοβακίας είναι το αρχικό στρατηγικό έγγραφο, το οποίο καθορίζει πλήρως τη στρατηγική προσέγγιση του κράτους για τη μακροπρόθεσμη στήριξη της περιφερειακής ανάπτυξης, σεβόμενο τις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης Πρόγραμμα Οικονομικής και Κοινωνικής Ανάπτυξης των αυτοδιοικούμενων περιφερειών / δήμων: πρόκειται για ένα έγγραφο μεσοπρόθεσμης ανάπτυξης που έχει καταρτιστεί σύμφωνα με τους στόχους και τις προτεραιότητες που έχουν τεθεί στο πλαίσιο της Εθνικής Στρατηγικής. Είναι εκπονήθηκε σύμφωνα με το δεσμευτικό μέρος των εγγράφων χωροταξικού σχεδιασμού της περιοχής. Οι δραστηριότητες που προβλέπονται για τη στήριξη της περιφερειακής ανάπτυξης είναι στενά συνδεδεμένες με την χωροταξική ανάπτυξη. Η χωροταξική ανάπτυξη καθορίζει χωροταξική κατανομή και λειτουργική χρήση του εδάφους. Σύμφωνα με το Νόμο αριθ. 50/1976 Coll. για το Φυσικό Σχεδιασμό και τον Οικοδομικό Κώδικα κτίριο (κατασκευαστικός νόμος), όπως τροποποιήθηκε, ο χωροταξικός σχεδιασμός αποτελεί βασικό εργαλείο περιφερειακής ανάπτυξης και περιβαλλοντικής φροντίδας της Δημοκρατίας της Σλοβακίας, των περιφερειών και των δήμων της. Τα έγγραφα του χωροταξικού σχεδιασμού περιλαμβάνουν: 62

63 Α) Το Σχέδιο Χωρικής Ανάπτυξης της Δημοκρατίας της Σλοβακίας Β) Το Χωροταξικό Σχέδιο για τις Περιφέρειες Γ) Το Χωροταξικό Σχέδιο για τους Δήμους Δ) Το Χωροταξικό Σχέδιο Ζωνών Το Σχέδιο Χωρικής Ανάπτυξης της Δημοκρατίας της Σλοβακίας αφορά τη χωροταξική κατανομή και λειτουργική χρήση της περιοχής της Δημοκρατίας της Σλοβακίας και καθορίζει το πλαίσιο των κοινωνικών, οικονομικών, περιβαλλοντικών και πολιτιστικών απαιτήσεις του κράτους για τη χωροταξική ανάπτυξη, την προστασία του περιβάλλοντος και το σχεδιασμό του τοπίου της Δημοκρατίας Σλοβακίας και των περιφερειών της. Το Περιφερειακό Χωροταξικό Σχέδιο για το τοπίο έχει καταρτιστεί σε συνεργασία με πολλούς δήμους, όπου κρίνεται απαραίτητη η επίλυση των συγκεκριμένων αναπτυξιακών μελετών ή η υλοποίηση δραστηριότητες που επηρεάζουν έντονα τη χωροταξική κατανομή και λειτουργική χρήση. Το Περιφερειακό Χωροταξικό Σχέδιο πρέπει να συμβαδίζει με το δεσμευτικό μέρος του Σχεδίου Χωρικής Ανάπτυξης της Δημοκρατίας της Σλοβακίας και προέρχεται από το τμήμα των συστάσεων αναφορικά με το Σχέδιο Χωρικής Ανάπτυξης της Δημοκρατίας της Σλοβακίας. Το Χωροταξικό Σχέδιο για τους Δήμους έχει καταρτιστεί για την περιοχή ενός δήμου ή για τις περιοχές δύο ή περισσοτέρων δήμων. Ένα Χωροταξικό Σχέδιο Δήμων ορίζει κυρίως τις αρχές και τους κανονισμούς της χωρικής κατανομής και λειτουργικής χρήσης της περιοχής του δήμου και των γύρω περιοχών. Το Εδαφικό Σχέδιο Ζωνών καταρτίστηκε για ένα τμήμα των δήμων. Ορίζει κυρίως τις αρχές και τους κανονισμούς χωροταξικής κατανομής και λειτουργικής χρήσης των γαιών, τους περιορισμούς, την δημόσια κυκλοφορία και την τεχνική υποδομή της περιοχής. Πέραν της οικονομικής και χωροταξικής ανάπτυξης κάθε έγγραφο στήριξης της περιφερειακής ανάπτυξης περιλαμβάνει επίσης προϋποθέσεις οι οποίες διασφαλίζουν τη φροντίδα του περιβάλλοντος καθώς και την προστασία της φύσης και του τοπίου. Σύμφωνα με το Νόμο αρ. No. 543/2002 Coll. σχετικά με την Προστασία της Φύσης και του Τοπίου όπως τροποποιήθηκε, οι αρμόδιες αρχές για την προστασία της φύσης και του τοπίου πρέπει να γνωμοδοτούν αναφορικά με την έγκριση τέτοιων εγγράφων. Το Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης (EAFRD) καταρτίστηκε για την επίτευξη βιώσιμης αγροτικής ανάπτυξης. Στόχος του είναι η αύξηση της ανταγωνιστικότητας στη γεωργία, τη βιομηχανία τροφίμων και στη δασοκομία, η βελτίωση του περιβάλλοντος και του τοπίου, η βελτίωση του επιπέδου ζωής στις αγροτικές περιοχές και η διαφοροποίηση της αγροτικής οικονομίας. 63

64 Υφιστάμενες πρωτοβουλίες/μέθοδοι/δράσεις/έργα που υλοποιούνται ή έχουν ήδη υλοποιηθεί και στοχεύουν στην αξιοποίηση των τοπικών δραστηριοτήτων και/ή των προϊόντων Οι πρωτοβουλίες, οι δραστηριότητες ή τα μέτρα που υλοποιούνται ή είχαν υλοποιηθεί κατά την έκδοση απόφασης στήριξης της οικονομικής ανάπτυξης στην επιλεχθείσα περιοχή επικεντρώνονται κυρίως στα ακόλουθα: Ανάπτυξη μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων Ανάπτυξη της παραγωγής και πώλησης εγχώριων προϊόντων Ανάπτυξη υποδομών και τεχνικών εγκαταστάσεων των δήμων Ανάπτυξη του τουρισμού Ανάπτυξη Μικρών και Μεσαίων Επιχειρήσεων Οι δραστηριότητες αυτές στοχεύουν κυρίως στην στήριξη και ανάπτυξη επιχειρηματικών σχεδίων, τα οποία μπορούν να αξιοποιήσουν τη δυναμική της περιοχής. Επικεντρώνονται κυρίως στα ακόλουθα: - Παραγωγή και εξαγωγή αρνιού, πώληση δερμάτων προβάτων και μαλλιού, εκτροφή προβάτων, κτηνοτροφία και παραγωγή γάλακτος, καταστήματα και τροφοδοσία, εγκαταστάσεις φιλοξενίας, επεξεργασία και πώληση πέτρας και άμμου, υπηρεσίες μεταφορών, υλοτομία και επεξεργασία ξύλου, παραγωγή χαλικιού. Υπάρχουν εκπαιδευτικοί φορείς οι οποίοι έχουν προωθήσει την αυτοαπασχόληση μέσω προγραμμάτων απόκτησης νέων επαγγελματικών δεξιοτήτων καθώς και μέσω εκπαιδευτικών μαθημάτων, ιδιαίτερα μετά την κατάρρευση μεγάλων βιομηχανιών Ανάπτυξη του τομέα της Παραγωγής και Πώλησης Εγχώριων Προϊόντων Η παραγωγή και πώληση παραδοσιακών εγχώριων προϊόντων συνδέεται άρρηκτα με τις επιχειρηματικές δραστηριότητες οι οποίες υλοποιούνται σε μια τοπική κοινότητα. Υποστηρικτικές δραστηριότητες στον τομέα αυτό είναι οι εξής: - Παραγωγή προϊόντων από πρόβειο γάλα, μαλλί και κρέας, επεξεργασία ξύλου και την παραγωγή χαλικιού και επεξεργασία πέτρας, κοινωνικο-πολιτιστικές εκδηλώσεις που οργανώνονται για την προώθηση των πωλήσεων των εγχώριων προϊόντων. Ανάπτυξη των Υποδομών και των Τεχνικών Εγκαταστάσεις του Δήμου 64

65 Μπορούμε να πούμε ότι σε αυτό τον τομέα καταγράφεται ο υψηλότερος αριθμός των υλοποιημένων έργων. Ο στόχος αυτών των έργων είναι: - Ανακαίνιση, ανακατασκευή των υφιστάμενων κτιρίων και χώρων, καθώς και κατασκευή νέων δημόσιων κτιρίων και χώρων, ανακατασκευή και κατασκευή δημοτικών τεχνικών εγκαταστάσεων, πληροφοριοποίηση των Δήμων, εγκατάσταση αποχετευτικού δικτύου και εγκαταστάσεις επεξεργασίας λυμάτων Ανάπτυξη του τουρισμού Η ΣΔΙΤ Horehron διαθέτει μια τεράστια φυσική και πολιτιστική κληρονομιά για την ανάπτυξη του τουρισμού στις αγροτικές περιοχές και του αγροτουρισμού, ενώ προσφέρει μεγάλη γκάμα δραστηριοτήτων: πεζοπορία και ποδηλασία, σκι κατάβασης και ελεύθερο σκι, κανό και περιήγηση στα τουριστικά αξιοθέατα της περιοχής. Αυτή η περιοχή φημίζεται για τη διατήρηση των λαϊκών παραδόσεων, όπως αποδεικνύεται από το γεγονός ότι σχεδόν σε κάθε δήμο υπάρχει μια τοπική λαογραφική ομάδα και τη διάρκεια του έτους διοργανώνονται πολλές πολιτιστικές εκδηλώσεις Νέες και καινοτόμες πρωτοβουλίες με συγκεκριμένες δυνατότητες για την ενίσχυση της οικονομίας των ορεινών περιοχών διασφαλίζοντας, παράλληλα, την προστασία/αξιοποίηση της φυσικής περιοχής Η ΣΔΙΤ Horehron επεξεργάζεται μια Ολοκληρωμένη Στρατηγική Εδαφικής Ανάπτυξης (ITDS), η οποία περιλαμβάνει τους στόχους, τα μέτρα και τις δραστηριότητες που συμβάλλουν στην ενίσχυση της οικονομίας στην περιοχή Πίνακας 5: Επισκόπηση της ITDS Συγκεκριμένος στόχος Μέτρα Δραστηριότητες Στήριξη της καινοτομίας στον οικονομικό τομέα και στήριξη της απασχόλησης στην περιοχή Προώθηση της Αξιοποίησης Εναλλακτικών Πηγών Ενέργειας κατασκευή, ανακατασκευή και εκσυγχρονισμός αντικειμένων με στόχο την επεξεργασία, αποθήκευση και χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (π.χ. παραγωγή και επεξεργασία βιομάζας, κατασκευή σταθμών βιοαερίου, αλλαγή της καύσιμης ύλης με βάση 65

66 τη χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας Στήριξη της Παραγωγής, των Πωλήσεων και της Εμπορίας των Περιφερειακών Προϊόντων (πωλήσεις αγροτικών και κτηνοτροφικών προϊόντων, ειδών χειροτεχνίας, διάδοση ) - εμπορία και προώθηση των πωλήσεων των τοπικών προϊόντων - κατοχύρωση ετικέτας δημιουργία του τοπικού Horehron; ποιότητας προϊόντος και του κατασκευή, ανακατασκευή και εκσυγχρονισμός κτιρίων για την άμεση πώληση αγροτικών προϊόντων construction, ίδρυση μικρών καταστημάτων άμεσης χονδρικής πώλησης σε επιχειρήσεις όπου ο δικαιούχος θα έχει τη δυνατότητα πώλησης των προϊόντων του (εκτός από προϊόντα αλιείας) ιδιώτες παραγωγοί ; - απόκτηση και εκσυγχρονισμός τεχνικού και τεχνολογικού εξοπλισμού για τις απαραίτητες εγκαταστάσεις των χώρων πώλησης και για την εγκατάσταση σύνδεσης στο Διαδίκτυο η οποία θα διευκολύνει την επικοινωνία με εταιρείες καθώς και προμήθεια του απαραίτητου λογισμικού και υλικού (ηλεκτρονικοί υπολογιστές, εκτυπωτές) - κατασκευή, απόκτηση και ανακατασκευή εγκαταστάσεων και τεχνολογιών σε σχέση με την επεξεργασία, αποθήκευση και διανομή των αγροτικών προϊόντων - κατασκευή, απόκτηση και εκσυγχρονισμός τεχνικών και τεχνολογικών εγκαταστάσεων για τη φύτευση, ανακατασκευή και εκσυγχρονισμό των οπωρώνων και για την καλλιέργεια φαρμακευτικών βοτάνων Αξιοποίηση υφιστάμενων κτιρίων προκειμένου να ενισχυθεί η απασχόληση στην περιοχή κατασκευή, ανακατασκευή και εκσυγχρονισμός των αιθουσών και των σημείων πώλησης, και αγορά εξοπλισμού, τεχνολογίας και εγκαταστάσεων για την παραγωγή και την επεξεργασία παραδοσιακών υλικών και προϊόντων (π.χ. παραγωγή λίνου υφάσματος, ξύλινων προϊόντων,...) - Επενδύσεις κτιρίων, αγορά εσωτερικού εξοπλισμού, εγκαταστάσεων και προϊόντων 66

67 τεχνολογίας όπως σύνδεση στο Διαδίκτυο - ανακατασκευή και εκσυγχρονισμός γεωργικών και κτηνοτροφικών και εκμηχάνιση - Απόκτηση και εκσυγχρονισμός των τεχνικών και τεχνολογικών υποδομών στη φυτική παραγωγή; Ανάπτυξη υφιστάμενων δυνατοτήτων τομέα τουρισμού των Στήριξη των δραστηριοτήτων στον αγροτικού του τουρισμού - προώθηση και εμπορία υπηρεσιών αγροτικού τουρισμού - ανακατασκευή και εκσυγχρονισμός των εγκαταστάσεων διαμονής χαμηλής δυναμικότητας μέχρι 10 κλίνες (επενδύσεις κτιρίων, αγορά εξοπλισμού, συμπεριλαμβανομένης της εγκατάστασης σύνδεσης στο Διαδίκτυο) - μετατροπή οικογενειακών οικιών και κενών κτιρίων, τα οποία αποτελούν μέρος της οικογενειακών οικιών σε εγκαταστάσεις διαμονής χαμηλής δυναμικότητας μέχρι 10 κλίνες (αγορά εξοπλισμού, συμπεριλαμβανομένης της εγκατάστασης μιας σύνδεσης στο Διαδίκτυο κατασκευή, ανακατασκευή και εκσυγχρονισμός των καταλυμάτων όπως κάμπινγκ, συμπεριλαμβανομένης της περίφραξη, του φωτισμού και εγκαταστάσεων υγιεινής κατασκευή, ανακατασκευή και εκσυγχρονισμός επιπλέον εγκαταστάσεων χαλάρωσης (σάουνα, τζάκι, πισίνα, Ανάπτυξη δευτερογενούς παροχής υπηρεσιών τουρισμού -ανακατασκευή και εκσυγχρονισμός της εγκαταστάσεων αναψυχής και διαμονής δυναμικότητας 11 έως 40 κλινών - επενδύσεις κτιρίων, αγορά εσωτερικού εξοπλισμού και προϊόντων τεχνολογίας, συμπεριλαμβανομένης της εγκατάστασης μιας σύνδεσης στο Διαδίκτυο - Ανακατασκευή των υφιστάμενων γεωργικών κτιρίων (τα οποία έχουν χάσει την αρχική τους 67

68 λειτουργία) προκειμένου να χρησιμοποιηθούν ως αγροτουριστικα κτίρια δυναμικότητας 11 έως 40 κλινών - επενδύσεις κτιρίων, αγορά εσωτερικού εξοπλισμού και προϊόντων τεχνολογίας, συμπεριλαμβανομένης της εγκατάστασης μιας σύνδεσης στο Διαδίκτυο Στήριξη - Δημιουργία πλήρους τουριστικού προϊόντοςδραστηριοτήτων προβολή τουριστικών διαδρομών σε αξιοθέατα για την πολιτιστικού ενδιαφέροντος οικοδόμηση ενός Σύνθετου Τουριστικού Προϊόντος στην Περιφέρεια Στήριξη της τοπικής ανάπτυξης και της αναβάθμισης των χωριών με στόχο την βελτίωση της ποιότητας ζωής στους δήμους Δημιουργία των προϋποθέσεων για καλύτερη Ποιότητα Περιβάλλοντος και Υποδομές στους Δήμους -κατασκευή, ανακατασκευή και εκσυγχρονισμός του δημόσιου φωτισμού κατασκευή, ανακατασκευή και εκσυγχρονισμός των δικτύων της ύδρευσης και αποχέτευσης - Κατασκευή και επέκταση της του δημόσιου δικτύου ύδρευσης - Κατασκευή και επέκταση του συστήματος αποχέτευσης και κατασκευή εγκαταστάσεων επεξεργασίας λυμάτων Ανάπτυξη Δήμων -κατασκευή, ανακατασκευή και εκσυγχρονισμός των πεζοδρομίων, των ποδηλατοδρόμων, του και αναβάθμιση δημόσιου φωτισμού (φωτισμός σε πάρκα και χώρους), δημόσιων χώρων και πάρκων--κατασκευή, ανακατασκευή και εκσυγχρονισμός του τοπικού οδικού δικτύου και των γεφυρών - κατασκευή, ανακατασκευή και εκσυγχρονισμό των στάσεων λεωφορείων Βασικές -ανακατασκευή και εκσυγχρονισμός των ζωνών υπηρεσίες για τον αναψυχής αγροτικό κατασκευή, ανακατασκευή και πληθυσμό εκσυγχρονισμός χώρων όπως παιδικές χαρές, 68

69 γήπεδα και τα μικρά αρχιτεκτονικά στοιχεία - αναβάθμιση και εκσυγχρονισμός των δημοτικών χώρων, αμφιθεάτρων, αγορών, συμπεριλαμβανομένων των παρακείμενων κτιρίων (εξαιρούνται τα κτίρια, τα οποία περιλαμβάνονται στον κατάλογο ακίνητων μνημείων του Υπουργείο Πολιτισμού της Δημοκρατίας της Σλοβακίας καθώς και στον κατάλογο μνημείων και πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO) Οι οικονομικοί πόροι (εργαλεία ανάπτυξης) για συγκεκριμένες δραστηριότητες των δήμων με στόχο την στήριξη της τοπικής και περιφερειακής ανάπτυξης μπορούν να αντληθούν από: -τον κρατικό προϋπολογισμό, τον προϋπολογισμό της αυτοδιοικούμενης περιφέρειας Banská Bystrica, το δημοτικό προϋπολογισμό, τις μη επιστρεπτέες επιχορηγήσεις του Προγράμματος Αναβάθμισης Χωριών, τον προϋπολογισμό του Περιβαλλοντικού Ταμείου και της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης, Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα, Επιχειρησιακό Πρόγραμμα-Απασχόληση και Κοινωνική Ένταξη, Επιχειρησιακό Πρόγραμμα-Εκπαίδευση, Επιχειρησιακό ΠρόγραμμαΠεριβάλλον, Επιχειρησιακό Πρόγραμμα-Πληροφοριοποίηση της Κοινωνίας κ.τ.λ.) Ομάδες-στόχος και ενδιαφερόμενοι φορείς που θα έπρεπε να συμμετάσχουν στο πλαίσιο νέων πολιτικών και προσεγγίσεων για οικονομικά βιώσιμες δραστηριότητες και προϊόντα Πίνακας 6. Κατάλογος ομάδων-στόχος και ενδιαφερόμενων φορέων Ομάδες-στόχος Δήμοι της ΣΔΙΤ Horehron Λόγος συμμετοχής Δήμος: Διασφαλίζει και συντονίζει το πρόγραμμα επεξεργασίας και υλοποίησης της οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης του δήμου, το παρακολουθεί σε τακτική βάση και αξιολογεί την υλοποίησή του σε ετήσια βάση Δημιουργεί τις προϋποθέσεις για την καθιέρωση και την ανάπτυξη της εδαφικής συνεργασίας και σύμπραξης 69

70 Στηρίζει τις επιχειρηματικές δραστηριότητες οι οποίες είναι απαραίτητες για την ανάπτυξη των δήμων Αυτοδιοικούμενη περιφέρεια της Banská Η αυτοδιοικούμενη περιφέρεια: Bystrica Διασφαλίζει και συντονίζει το πρόγραμμα επεξεργασίας και υλοποίησης της οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης της αυτοδιοικούμενης περιφέρειας, το παρακολουθεί σε τακτική βάση και αξιολογεί την υλοποίησή του σε ετήσια βάση επεξεργάζεται προτάσεις σχετικά με περιφερειακή στρατηγική για την καινοτομία και την περιφερειακή πολιτική για την καινοτομία και άλλες τομεακές στρατηγικές και πολιτικές. συμμετέχει στην υλοποίηση έργων που στοχεύουν στη στήριξη της περιφερειακής ανάπτυξης σε συνεργασία με το Υπουργείο και άλλους κοινωνικοοικονομικούς εταίρους της αυτοδιοικούμενης περιφέρειας δημιουργεί τις συνθήκες για τη δημιουργία και την ανάπτυξη εδαφικής συνεργασίας και εταιρικών σχέσεων, υποστηρίζει την ανάπτυξη των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων που απαιτούνται για την ανάπτυξη του Δήμου Φορείς διαχείρισης του Εθνικού Πάρκου Nízke Tatry, του Εθνικού Πάρκου Natioanal Muránska Planina και του Εθνικό Πάρκο Slovenský raj) Οι φορείς διαχείρισης των εθνικών πάρκων: διασφαλίζουν: την προστασία των οικοσυστημάτων και των φυσικών διεργασιών που διεξάγονται σε αυτά, την προστασία του χαρακτήρα του τοπίου, του ανάγλυφου την προστασία της χλωρίδας και της πανίδας την έρευνα και την παρακολούθηση, την περιβαλλοντική εκπαίδευση, το βιώσιμο τουρισμό και την αναψυχή την περιοχή που βρίσκεται υπό τον δικαιοδοσία τους Κρατική Επιχείρηση Δασών της Δημοκρατίας Η Κρατική επιχείρηση διαχειρίζεται ένα της Σλοβακίας, Banská Bystrica Δασική πολύ μεγάλο μέρος των δασικών εκτάσεων 70

71 Επιχείρηση Beňuš στην περιοχή του Horehron. Επιχειρηματίες στην περιοχή του Horehron Επιχειρηματίες ως κινητήρια δύναμη για την ανάπτυξη στην περιοχή Δημοτικά σχολεία και νηπιαγωγεία της Ευαισθητοποίηση και ενημέρωση περιοχής αναφορικά με τη χρήση των φυσικών πόρων της περιοχής καθώς και με τη διατήρηση και την ανάπτυξη των τοπικών παραδόσεων. ΜΚΟ Ο τριτογενής τομέας συμμετέχει ουσιαστικά στην πολιτιστική και κοινωνική ανάπτυξη της περιοχής. Μειονεκτικοί, περιθωριοποιημένοι Θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή σε πληθυσμοί (πληθυσμοί με χαμηλό αυτές τις πληθυσμιακές ομάδες αναφορικά μορφωτικό επίπεδο, Ρομά, ) με το ζήτημα της συμμετοχής τους σε διάφορα προγράμματα Κοινό Τοπικός πληθυσμός που ζει με μια συγκεκριμένη περιοχή και αφενός αναλαμβάνει την υλοποίηση δραστηριοτήτων περιφερειακής και τοπικής ανάπτυξης και αφετέρου επωφελείται από αυτές. Ευκαιρίες, δυνατότητες, προκλήσεις, ανάγκες (αδυναμίες, περιορισμοί, απειλές) σε σχέση δραστηριότητες και προϊόντα (ανάλυση SWOT) Δυνατότητες καθώς και προβλήματα με οικονομικά βιώσιμες Αδυναμίες περιοχή με υψηλή περιβαλλοντική Ανεπαρκής αξιοποίηση των φυσικών ποιότητα, ύπαρξη δυνατοτήτων της περιοχής προστατευόμενων περιοχών περιοχή σε μειονεκτική θέση από αγροτική παραγωγικό δυναμικό των δασών, άποψης-ορεινή περιοχή της γεωργικής γης, ιδιαίτερα των οικονομική αστάθεια των γεωργικών λιβάδια και των λειμώνων επιχειρήσεων περιοχή πηγών ποταμών μη διευθετημένες ιδιοκτησιακές σχέσεις προϋποθέσεις για την επέκταση της όσον αφορά την κατοχή γης εκτροφής παραδοσιακών φυλών αλλαγή του τυπικού τοπίου λόγω της μη ζώων, την αλιεία και το κυνήγι διαχείρισης των λιβαδιών και των λειμώνων προϋποθέσεις για την ανάπτυξη εγκατάλειψη της καλλιεργήσιμης γης του πολιτιστικού τουρισμού, του τουρισμού αναψυχής και του έντονη διάβρωση του εδάφους αθλητικού τουρισμού, της διάλυση των βιομηχανικών επιχειρήσεων 71

72 ποδηλασίας την οργάνωση διαφόρων κοινωνικών, πολιτιστικών και αθλητικών εκδηλώσεων περιφερειακής και υπερπεριφερειακής σημασίας της περιοχής αρνητικές πληθυσμιακές μετανάστευση πληθυσμού τάσεις, υψηλό ποσοστό ανεργίας, ευκαιριών απασχόλησης έλλειψη χαμηλή αγοραστική δύναμη του διατηρηση της αρχιτεκτονική πληθυσμού παράδοση και της πλούσιας πολιτιστικής κληρονομιάς αυστηροί όροι δόμησης οι οποίοι την ανάπτυξη και διατήρηση των προκύπτουν από την ισχύουσα νομοθεσία σε παραδόσεων, της χειροτεχνίας και θέματα φύσης και προστασίας της γης των λαϊκών παραδόσεων απαρχαιωμένες υπηρεσίες για τις ανάγκες μορφών τουρισμού όπως προς τα έξω: η προβολή των δήμων διάφορων μέσω τις ιστοσελίδων, υλικού περιήγηση στα αξιοθέατα, αθλητικός προβολής, προς τα μέσα: τουρισμός εφημερίδες και πληροφοριακό απλοϊκό πληροφοριακό σύστημα στην υλικό σε κάποιους δήμους περιοχής απουσία σύνθετου τουριστικού προϊόντος εποχικότητας τουρισμού ημιτελή τουριστικά κέντρα άσχημη κατάσταση των εθνικών και τοπικών οδικών δικτύων η κατασκευή των βασικών τεχνικών υποδομών των δήμων δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμα αδυναμία προσαρμογής της πολυπληθούς κοινότητας των Ρομά Ευκαιρίες Απειλές διαφοροποίηση των οικονομικών Εσωτερικές δραστηριοτήτων προς μη αγροτικές γήρανση του πληθυσμού δραστηριοτήτες εκροή του εκπαιδευμένου εργατικού αξιοποίηση των φυσικών πόρων της δυναμικού στις πόλεις περιοχής αύξηση της ανεργίας εκ νέου τη διαχείριση των λιβαδιών καταστροφή του περιβάλλοντος και των λειμώνων αλλαγή του τυπικού ως ευκαιρίες για χρήση νέων αποτέλεσμα τοπίου της μη τεχνολογιών (χρησιμοποίηση διαχείρισης των λιβαδιών και των εναλλακτικών πηγών ενέργειας) λειμώνων βελτίωση της ανταγωνιστικότητας ανεπαρκείς οικονομικοί πόροι για τις των γεωργικών προϊόντων απαραίτητες διαρθρωτικές αλλαγές διατροφής και του τομέα 72

73 δασοκομίας ανεπαρκής προβολή της περιοχής είσοδος ξένων επενδυτών σε κοινές γεωργικές επιχειρήσεις αδυναμία προσαρμογής της αυξανόμενης κοινότητα των Ρομά αξιοποίηση των προγραμμάτων κρατικής αρωγής και προγραμμάτων που χρηματοδοτούνται από τα ταμεία της ΕΕ Εξωτερικές αναβάθμιση των χώρων των δήμων δημόσιων δημιουργία ολοκληρωμένου τουριστικού προϊόντος κλιματική αλλαγή υπερθέρμανση του πλανήτη - σύντομοι χειμώνες λόγω των περιορισμένων χιονοπτώσεων (ελάχιστο φυσικό χιόνι) η χειμερινή τουριστική περίοδος κινδυνεύει φυσικές καταστροφές - πλημμύρες, ανεμοθύελλες παροχή βοήθειας για τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας στον τομέα των μικρομεσαίων επιχειρήσεων και των υπηρεσιών οικονομική κρίση βοήθεια προς τους ιδιώτες παραγωγούς (μελιού, πρόβειων προϊόντων), στήριξη της καλλιέργειας φαρμακευτικών βοτάνων μεγάλες διοικητικές προκλήσεις για την εξασφάλιση οικονομικών πόρων από κρατικές επιχορηγήσεις και ταμεία της ΕΕ καθυστέρηση εισόδου επενδυτών σε περιοχές που υστερούν πελατειακές σχέσεις και διαφθορά δημιουργία της περιφερειακής ετικέτας "Προϊόν του Horehronie" δημιουργία κοινωνικών επιχειρήσεων - εργαστηρία, π.χ. με αντικείμενο το κέντημα της λαϊκής ενδυμασίας Ενδιαφέρουσες τοπικές, εθνικές και Ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες/πρακτικές αναφορικά με την ανάπτυξη/ αξιοποίηση οικονομικά βιώσιμων δραστηριοτήτων/προϊόντων που μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως Καλές Πρακτικές και να κεφαλαιοποιηθούν στις περιοχές των εταίρων του έργου Οι δήμοι της ΣΔΙΤ Horehron επιδίδονται στην οικολογική γεωργία ενώ οι αγροτουριστικές επιχειρήσεις επικεντρώνονται στη διαφοροποίηση των μη-αγροτικών δραστηριοτήτων (αγροτουρισμός). Η παραδοσιακή χειροτεχνία διατηρείται και μέχρι σήμερα εξακολουθούν να παράγονται στην περιοχή παραδοσιακά και τοπικά προϊόντα. 73

74 ΜΕΘΟΔΟΙ ΚΑΙ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΓΙΑ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΕΝΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΣΧΕΔΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ Γενική παρουσίαση των φυσικών πλεονεκτημάτων και διαχείριση των προστατευόμενων φυσικών περιοχών σε τοπικό/περιφερειακό επίπεδο Εθνικό επίπεδο: Κυβερνητική πολιτική, εθνικά νομοθετικά κριτήρια και εφαρμογή τους σε εθνικό επίπεδο Συμβολή των θερέτρων, των πολιτικών και εργαλείων της ΕΠ, ιδιαίτερα προς την κατεύθυνση της προστασίας της φύσης (Υπουργείο Περιβάλλοντος της Δημοκρατίας της Σλοβακίας) Αντίκτυπος συνεργασιών εθνικής κλίμακας, ενώσεων και συλλόγων Περιφερειακό επίπεδο Πολιτική ανάπτυξης και βιωσιμότητας της αυτοδιοικούμενης περιφέρειας, αντιπροσωπευτικό σύστημα Υλοποίηση προγραμμάτων και μέτρων αναφορικά με την εθνική στρατηγική για την προστασία της φύσης και του τοπίου, τα οποία ρυθμίζονται από την εδαφική διαχείριση των προστατευόμενων περιοχών (στο πλαίσιο της οργανωτικής δομής της SNC της Δημοκρατίας της Σλοβακίας) Περιφερειακοί φορείς και ομάδες συμφερόντων Τοπικό επίπεδο Δήμος: o Μέσω αποφάσεων και της λειτουργίας της αυτοδιοικούμενης περιφέρειας (ένωση πολιτών, Δήμαρχος, Γραφείο) o Ομάδες συμφερόντων, επιχειρήσεις Κοινοί οργανωτικοί φορείς 74

75 o Κοινά γραφεία για την άσκηση των εξουσιών της αυτοδιοικούμενης περιφέρειας (Υπηρεσία Δόμησης, Γραφείο Εκπαίδευσης, Γραφείο Κοινωνικών Υποθέσεων ) Σύμπραξη Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα, Μικροπεριφερειακές Ενώσεις Δήμων. Σύμφωνα με άρθρο 4, παρ. 3 του Νόμου 369/1990 Coll. για τους Δήμους, οι αρμοδιότητες των δημοτικών αρχών στο πλαίσιο της περιφερειακής ανάπτυξης συνοψίζονται ως ακολούθως: Ο δήμος καταρτίζει και εγκρίνει τα έγγραφα χωροταξικού σχεδιασμού οικιστικών μονάδων και ζωνών, την ανάπτυξη διάφορων πτυχών της ζωής στο πλαίσιο του δήμου, καταρτίζει και εγκρίνει αναπτυξιακά προγράμματα στέγασης και συμμετέχει στη διαμόρφωση ευνοϊκών συνθηκών διαβίωσης στο χωριό. Ο δήμος φροντίζει για τη διατήρηση πολιτιστικών μνημείων μέσω εδικών κανονισμών και διασφαλίζει την διατήρηση των φυσικών αξιών Ο δήμος φροντίζει για την κατασκευή, συντήρηση και διαχείριση των τοπικών οδικών δικτύων, των δημόσιων χώρων, του δημοτικού κοιμητηρίου, διάφορων πολιτιστικών, αθλητικών και άλλων δημοτικών εγκαταστάσεων, πολιτιστικών μνημείων, ιστορικών χώρων και μνημείων του δήμου. Προς το συμφέρον της ποιότητας, την ορθολογική και αποτελεσματική εκτέλεση των μεταφερόμενων αρμοδιοτήτων της κρατικής διοίκησης στον τομέα του χωροταξικού σχεδιασμού και οικοδομικού κανονισμού, της οδοποιίας, της διατήρηση της φύσης και της διαχείριση των υδάτων σύμφωνα με την 20 και 20α / της πράξης. όχι. 369/1990 Coll. σχετικά με τους δήμους, όπως τροποποιήθηκε, ο δήμος υπέγραψε συμφωνία για την καθιέρωση των εξής: Κοινή Αρχή Δόμησης (έδρα: Beňuš, Polomka) Κοινό Γραφείο Εκπαίδευσης (έδρα: Polomka, Heľpa) Κοινό δημοτικό Γραφείο Κοινωνικής Βοήθειας (έδρα: Heľpa) Η ΣΔΙΤ Horehron περιλαμβάνει τους δήμους που βρίσκονται εντός των ορίων της μικροπεριφέρειας Horehron η οποία εκπροσωπεί το δημόσιο τομέα. Οι ιδιωτικός τομέας εκπροσωπείται από τις επιχειρήσεις και ο τριτογενής τομέας εκπροσωπείται από μηκερδοσκοπικούς οργανισμούς και ενώσεις πολιτών. Η αναλογία του δημόσιου τομέα προς ιδιωτικό τομέα και τον τριτογενή τομέα πληροί έναν από τους βασικούς όρους της Τοπικής Ομάδας Δράσης (ΤΟΔ) ως εξής: δημόσιος τομέας: 10 μέλη, ιδιωτικός τομέας: 12 μέλη και δημόσιου τομέα: 10 μέλη. 75

76 Από την ίδρυση της ΣΔΙΤ Horehron αρκετά στρατηγικά έγγραφα έχουν καταρτιστεί με ένα σκοπό - να συντονίζουν τη στήριξη της εδαφικής ανάπτυξης. Το 2008, η ΣΔΙΤ Horehron αποφάσισε να προωθήσει την ενδογενή ανάπτυξη μέσω της προσέγγισης του προγράμματος LEADER. Η ΣΔΙΤ εξασφάλισε την κινητοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού της συγκεκριμένης περιοχής με την οικοδόμηση μακροπρόθεσμης συνεργασίας με όλες τις ομάδες που συμμετέχουν στην ανάπτυξη της περιοχής, μια λειτουργική συνεργασία στην περιοχή με βάση αρχές της προσέγγισης LEADER, την προώθηση της συμμετοχής των διαφόρων παραγόντων στην διαμόρφωση των τοπικών πολιτικών, τη δημιουργία μιας ολοκληρωμένης περιφερειακής στρατηγικής για την Ανάπτυξη (ITDS) για η ΣΔΙΤ Horehron ως βασικό έγγραφο για την εδαφική ανάπτυξη, την εκπαίδευση των επιλέξιμων μελών, την προώθηση και παρουσίαση της στρατηγικής. Η ίδια η στρατηγική έχει εκπονηθεί με διαδραστικό τρόπο με την ενεργό συμμετοχή όλων των φορέων οι οποίοι συνιστούν εδαφικές "κινητήριες δυνάμεις" και επηρεάζουν την τοπική ανάπτυξη. Αυτή η προσέγγιση ήδη επέφερε μια αλλαγή στην τρέχουσα κατάσταση των τοπικών προβλημάτων της περιοχής, γεγονός που έχει ενισχύσει τη συνεργασία μεταξύ των τοπικών δήμων και των κατοίκων τους. Η στρατηγική αυτή έχει υλοποιηθεί μέσω στρατηγικών προτεραιοτήτων των εγγράφων σε περιφερειακό, εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο. H προετοιμασία των ITDS βασίζεται σε συναντήσεις σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο. Οι ανάγκες των περιοχών και τα συμπεράσματα των εξωτερικών εμπειρογνωμόνων κατέδειξαν τη σημασία διεξαγωγής συναντήσεων. Οι πραγματικές συναντήσεις διεξάγονταν πάντα σε τοπικές συνθήκες προκειμένου να αξιοποιηθεί η δυναμική των επιμέρους δήμων. Η οργανωτική δομή της ΣΔΙΤ Horehron έχει ως εξής: Γενική Συνέλευση (όλα τα μέλη) Συμβούλιο ΣΔΙΤ (εκτελεστική εξουσία) Πρόεδρος (θεσμικός) κριτική επιτροπή (αρχή ελέγχου) Περιγραφή του Σχεδίου Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών (προτεραιότητες, όραμα, στόχοι διαχείρισης, αναμενόμενα αποτελέσματα, υφιστάμενες και μελλοντικές ευκαιρίες και προβλήματα) Σύμφωνα με το Νόμο αρ. 543/2002 Coll. για την Προστασία της Φύσης και του Τοπίου, όπως τροποποιήθηκε μεταγενέστερα, η το Σχέδιο Διαχείρισης των Προστατευόμενων Περιοχών θεωρείται ότι είναι: Το πρόγραμμα Διατήρησης των Φυσικών Περιοχών και Τοπίων Ειδικής Προστασίας και Περιοχών Διεθνούς Σημασίας. Τα προγράμματα διατήρησης και προστασίας καταρτίζονται για μεμονωμένες προστατευόμενες περιοχές. Λόγω της Προστασίας της Φύσης και του Τοπίου, οι περιοχές που διαθέτουν βιότοπους ευρωπαϊκής 76

77 σημασίας, βιοτόπους ειδών ευρωπαϊκής σημασίας, βιότοπους ειδών εθνικής σημασίας καθώς και βιοτόπους πτηνών, αποδημητικών ειδών, μπορούν να ανακηρυχθούν προστατευόμενες περιοχές οι κατηγοριοποιούνται ως ακολούθως: περιοχή προστατευόμενου τοπίου, εθνικό πάρκο, προστατευόμενη περιοχή, φυσικό απόθεμα, φυσικό μνημείο, προστατευόμενο στοιχείο τοπίου και προστατευόμενη περιοχή πουλιών. Το Πρόγραμμα Προστασίας του Εθνικού Πάρκου καταρτίστηκε από το Υπουργείο Περιβάλλοντος της Δημοκρατίας της Σλοβακίας και έλαβε την έγκριση της κυβέρνησης. Τα προγράμματα αυτά αποτελούν τη βάση για την κατάρτιση των εγγράφων του χωροταξικού σχεδιασμού για τις περιοχές που διέπονται από καθεστώς προστασίας της φύσης και του τοπίου. Τα προγράμματα αυτά είναι διαθέσιμα στο κοινό. Τρία εθνικά πάρκα συναντώνται στην περιοχή της ΣΔΙΤ Horehron: το Εθνικό Πάρκο Nízke Tatry, το εθνικό πάρκο Muránska planina και το εθνικό πάρκο Slovenský raj. Στάδιο ολοκλήρωσης του Προγράμματος Διατήρησης Το Εθνικό Πάρκο Nízke Tatry διέθετε ένα επεξεργασμένο πρόγραμμα διατήρησης για το Εθνικό Πάρκο Nízke Tatry κατά την περίοδο από το 1998 έως το Σήμερα, δεν υπάρχει σε εξέλιξη κανένα πρόγραμμα διατήρησης του εθνικού πάρκου Nízke Tatry, η εδαφική διαχείριση χρησιμοποιεί τα μέτρα διαχείρισης για μεμονωμένους βιοτόπους προστατευόμενων ειδών φυτών και βιοτόπους ευρωπαϊκής και εθνικής σημασίας. Ο στόχος των μέτρων διαχείρισης είναι να διασώσει τα πιο πολύτιμα αποθέματα των διαφόρων τύπων βιοτόπων στην περιοχή που έχει ανακηρυχθεί προστατευόμενη όσον αφορά μικρές προστατευόμενες περιοχές, περιοχές ευρωπαϊκής σημασίας (Natura 2000) και γονιδιακές δεξαμενές στη ζώνη προστασίας του Εθνικού Πάρκο Nízke Tatry, το οποίο αποτελεί επίσης, βιότοπο προστατευόμενων και απειλούμενων ειδών της χλωρίδας και της πανίδας. Στο Εθνικό Πάρκο Muránska planina δεν υπάρχει σε εξέλιξη κανένα Πρόγραμμα Διατήρησης για το Εθνικό Πάρκο Muránska planina Το Εθνικό Πάρκο Slovenský raj καλύπτεται από ένα επεξεργασμένο Πρόγραμμα Διατήρησης για το Εθνικό Πάρκο Slovenský raj και την Περιοχή Ευρωπαϊκής Σημασίας Slovenský raj-για τα έτη Η υποβολή του στην κυβέρνηση της Δημοκρατίας της Σλοβακίας αναμένεται μεταξύ Δεκεμβρίου 2011 και Ιανουαρίου Πίνακας 7: Στόχος για τους οικο-λειτουργικούς χώρους του Εθνικού Πάρκου Slovenský raj Οικο-λειτουργικός χώρος Στόχος Δασικοί και μη δασικοί Ανενόχλητη, τυχαία ανάπτυξη του βιοτόπου, χωρίς ανθρώπινη βιότοποι, οι οποίοι έχουν παρέμβαση. αφεθεί σε τυχαία ανάπτυξη Δάση για επαναφορά σε Μακροπρόθεσμη αποκατάσταση της φυσικής βλάστησης και φυσικά δάση σταδιακή δημιουργία φυσικών δασών σε ένα διάστημα έως 30 έτη 77

78 μετά την επίτευξη του στόχου της μεταφοράς της φυσικής βλάστησης στη ζώνη Α. Δάση με εκτεταμένη βιώσιμη διαχείριση Διαχείριση δασών φιλική προς το περιβάλλον, αξιοποιώντας τις καλύτερες μεθόδους αναφορικά με τους δείκτες ευνοϊκών συνθηκών για βιότοπους. Δάση με στόχο την αλλαγή Αλλαγή της αρχικής σύνθεσης των ειδών δέντρων, απομάκρυνση της σύστασή τους από των ειδών που έχουν εισβάλλει στην περιοχή ξυλώδη σε φυσική Εκτεταμένοι βοσκότοποι μόνιμοι Βιώσιμη, εκτεταμένη αξιοποίηση βιοτόπων, διατήρηση βιοτόπων σε ημι-φυσικούς και φυσικούς βοσκότοπους Εντατικοί βοσκότοποι μόνιμοι Εντατική γεωργική χρήση η οποία οδηγεί σε προοδευτική βελτίωση σε σχέση με τη διατήρηση των βοσκοτόπων και του πληθυσμού του Ευρωπαϊκού Σκίουρου εδάφους Μόνιμοι βοσκότοποι με περιστασιακή κοπή δέντρων Προκειμένου να δημιουργηθούν οι συνθήκες για διατήρηση του αντικειμένου προστασίας μέσω περιστασιακής κοπής δέντρων Άλλοι μη δασικοί βιότοποι εκτεταμένης χρήσης Προκειμένου να διατηρηθεί η σημερινή κατάσταση των βιοτόπων με εκτεταμένη χρήσης για ειδικούς σκοπούς Ανθρωπογενείς βιότοποι Αξιοποίηση σύμφωνα με τον εκάστοτε σκοπό και λειτουργία Αρόσιμη γη Κατάλληλη για τη σταδιακή μετατροπή των μόνιμων βοσκοτόπων και τη διαίρεση μεγάλων τμημάτων από ζώνες θάμνων. Ολοκληρωμένη Στρατηγική Εδαφικής Ανάπτυξης της ΣΔΙΤ Horehron Η περιοχή της ΣΔΙΤ Horehron έχει μια επεξεργασμένη και εγκεκριμένη Ολοκληρωμένη Στρατηγική Εδαφικής Ανάπτυξης για την ΣΔΙΤ Horehron (ITDS). Η στρατηγική αυτή αναπτύχθηκε το 2010 με βάση τις αρχές της προσέγγισης LEADER. Όραμα: Το PP Horehron θα καταστεί επιτυχημένη, ανταγωνιστική περιοχή, όπου οι καινοτόμες διαδικασίες της τοπικής ανάπτυξης θα υλοποιηθούν με σκοπό να εξασφαλιστεί η βιώσιμη ανάπτυξη, με βάση αρχές της προστασίας της φύσης και της διαχείριση της ποιότητας της φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς Στρατηγικός στόχος: Βελτίωση της ποιότητας ζωής του πληθυσμού της ΣΔΙΤ Horehron, στήριξη της διαφοροποίησης της αγροτικής οικονομίας και αύξηση της ανταγωνιστικότητας της 78

79 περιοχής με βάση τις αρχές της αξιοποίησης της φυσικής, ανθρώπινης, πολιτιστικής και ιστορικής δυναμικής της περιοχής. Στρατηγικές προτεραιότητες: 1. Στήριξη της καινοτομίας από οικονομικής άποψης και στήριξη της απασχόλησης στην περιοχή 2. Στήριξη της ανάπτυξης του αγροτικού τουρισμού 3. Τοπική ανάπτυξη και την αναβάθμιση των χωριών 4. Εκπαίδευση, ακτιβισμός σε τοπικό επίπεδο και τη συνεργασία 5. Προστασία, σχεδιασμός και διαχείριση του τοπίου και της φυσικής και πολιτιστικήςιστορικής κληρονομιάς Ειδικοί στόχοι: 1. Στήριξη της καινοτομίας από οικονομικής άποψης και στήριξη της απασχόλησης στην περιφέρεια 2. Ανάπτυξη των υφιστάμενων δυνατοτήτων στον τομέα του τουρισμού 3. Στήριξη της τοπικής ανάπτυξης και της αναβάθμιση των χωριών με σκοπό τη βελτίωση της ποιότητας ζωής στους δήμους 4. Στήριξη της εκπαίδευσης, του ακτιβισμού σε τοπικό επίπεδο και της συνεργασίας με στόχο τη διατήρηση της τοπικής ταυτότητας της περιοχής 5. Διασφάλιση του τοπίου, διαχείριση, σχεδιασμός και προστασία της φυσικής και πολιτιστικής-ιστορικής κληρονομιάς Επίπεδο και εύρος συνεργασίας/συντονισμού μεταξύ τοπικών παραγόντων τόσο κατά την κατάρτιση του Σχεδίου Διαχείρισης/πολιτικής όσο και κατά τη διαχείριση ευαίσθητων και προστατευόμενων περιοχών Συνεργασία και συμμετοχή του κοινού στην διαδικασία κατάρτισης του Προγράμματος Διατήρησης Προστατευόμενων Περιοχών: Στο πλαίσιο του Προγράμματος Διατήρησης, οι στρατηγικοί στόχοι της διατήρησης της περιοχής του εθνικού πάρκου, συμπεριλαμβανομένων των ζωνών προστασίας του, προτείνονται από τους επιμέρους φορείς του περιβάλλοντος και σε σχέση με τις μονάδες της χωροταξικής διαίρεσης του ίδιου χαρακτήρα. Περιλαμβάνουν αρχές και κανονισμούς αναφορικά με τη χρήση της γης σε σχέση με διάφορους τομείς της ανθρώπινης 79

80 δραστηριότητας. Τα προτεινόμενα πρακτικά μέτρα θα πρέπει να συζητηθούν μεταξύ του φορέα που καταρτίζει το Πρόγραμμα Διατήρησης και γνωστούς γαιοκτήμονες (παράγοντες, μισθωτές). Η εκπόνηση του Προγράμματος Διατήρησης για το εθνικό πάρκο πραγματοποιείται από το Υπουργείο Περιβάλλοντος και λαμβάνει την έγκριση της κυβέρνησης της Δημοκρατίας της Σλοβακίας. Επισημαίνεται, τέλος, ότι η εκπόνηση του Προγράμματος Διατήρησης πραγματοποιείται από ένα επαγγελματικά ειδικευμένα άτομα. Συνεργασία και συμμετοχή του κοινού στην επεξεργασία/ανάπτυξη της Ολοκληρωμένης Στρατηγικής Εδαφικής Ανάπτυξης της περιοχής της ΣΔΙΤ Horehron: Κατά την εκπόνηση της Ολοκληρωμένης Στρατηγικής Εδαφικής Ανάπτυξης συμμετείχαν με διαδραστικό τρόπο κάτοικοι περιοχής, τοπικές αυτοδιοικήσεις, επιχειρήσεις και τοπικές ενώσεις πολιτών με τη συμμετοχή τοπικών και εξωτερικών διαμεσολαβητές. Ο έλεγχος γης και πόρων της ΣΔΙΤ Horehron (αναλυτικό μέρος της Στρατηγικής) εκπονήθηκε από εξωτερικούς εμπειρογνώμονες από τη Σλοβακική Υπηρεσία Περιβάλλοντος και τα αποτελέσματά παρουσιάστηκαν στην περιοχή, ενώ υπήρχε η δυνατότητα διατύπωσης σχολίων Οι αναλύσεις SWOT των επιμέρους δήμων πραγματοποιήθηκαν από εσωτερικούς και εξωτερικούς διαμεσολαβητές. Η διαδικασία για την προετοιμασία μιας ανάλυσης SWOT για την περιοχή χωρίστηκε σε 2 επίπεδα: Τοπικό επίπεδο - δημόσιες συναντήσεις σε επίπεδο δήμων Ανάλυση-Επεξεργασία SWOT-επεξεργασία, η ανάλυση SWOT δόθηκε στη δημοσιότητα μετά τη δημόσια συνεδρίαση διατύπωση σχολίων. Περιφερειακό επίπεδο έπεται της επεξεργασίας και του σχολιασμού της ανάλυσης SWOT όλων των δήμων της ΣΔΙΤ Horehron, το Όραμα και η ανάλυση SWOT της περιοχής της ΣΔΙΤ Horehron πραγματοποιήθηκαν σε δύο δημόσιες συνεδριάσεις. Η συμμετοχή των πολιτών στη διαδικασία της ανάλυσης SWOT - κάτοικοι της περιοχής, και κυρίως οι ενεργοί πολίτες που εργάζονται στον ιδιωτικό τομέα ή ενώσεις πολιτών, σύλλογοι και ομάδες της ΣΔΙΤ Horehron πήραν μέρος στις δημόσιες συνεδριάσεις, παρά το φόρτο εργασίας ή τη μεγάλη αδιαφορία Ανάλυση του προβλήματος: πραγματοποιήθηκε σύμφωνα με τη μεθοδολογία της επίλυσης προβλημάτων. Οι συζευγμένοι πίνακες βοήθησαν στον προσδιορισμό των πιο σημαντικών ζητημάτων τα οποία αντιμετωπίζονται ως προτεραιότητες σε αυτόν τον τομέα και επιτρέπει την εύκολη σύγκριση των διαφορετικών προτεραιοτήτων στο πλαίσιο αυτό. Η ανάλυση του προβλήματος ολοκληρώθηκε σε τρεις συνεδριάσεις και στο πλαίσιο αυτής της διαδικασίας συνέβαλαν, επίσης, οι κάτοικοι των δήμων της ΣΔΙΤ Horehron με εκπροσώπηση και των τριών τομέων δημόσιου τομέα, του ιδιωτικού τομέα και των πολιτών. 80

81 Η σύνδεση του οράματος, των στρατηγικών στόχων, των προτεραιοτήτων, των ειδικών στόχων και των μέτρων πραγματοποιείται μέσω ενός λογικού πλαισίου της Ολοκληρωμένης Στρατηγικής για την Εδαφική Ανάπτυξη.] Επίπεδο και εύρος συμμετοχής του κοινού στην κατάρτιση των Σχεδίων Διαχείρισης Δεν υπάρχουν στοιχεία Ευκαιρίες, δυνατότητες, προκλήσεις, ανάγκες και προβλήματα (αδυναμίες, περιορισμοί, απειλές) σε σχέση με τον εδαφικό συντονισμό και συντονισμένες πολιτικές και σχέδια διαχείρισης (ανάλυση SWOT). Δυνατότητες Αδυναμίες επεξεργασία σχεδίων με διαδραστικό Προβληματική λειτουργία του γραφείου τρόπο και με τη συμμετοχή του ιδιωτικού της ΣΔΙΤ και δημόσιου τομέα και τω πολιτών Ανεπάρκεια οικονομικών πόρων για τη εδαφική διαχείριση η οποία υλοποιείται διατήρηση ειδικευμένου προσωπικού στην από φορείς διαχείρισης περιοχή πληροφορίες αναφορικά με τους προς υλοποίηση στόχους στην περιοχή κοινό όραμα για την περιοχή Συνεργασία με την Κρατική Υπηρεσία Προστασίας της Φύσης της Δημοκρατίας της Σλοβακίας Ευκαιρίες Απειλές Δυνατότητα αύξησης των οικονομικών πόρων για τη διαχείριση της περιοχή μέσω Ευρωπαϊκών κονδυλίων Ανταλλαγή δήμων Συνεργασία με εμπειρογνώμονες δημάρχων μεταξύ των Απροθυμία συμμετοχής σε ένα πλαίσιο αμοιβαίας συνεργασίας Ενδιαφέρουσες πρωτοβουλίες και πρακτικές αναφορικά με την κατάρτιση Σχεδίων Διαχείρισης/πολιτικών και / ή τη διαχείριση των ευαίσθητων / προστατευόμενων περιοχών, οι οποίες μπορεί να χρησιμοποιηθούν ως Καλές Πρακτικές και να κεφαλαιοποιηθούν. 81

82 Η υλοποίηση της στρατηγικής κατάφερε να αφυπνίσει την περιοχή και να αποτελέσει αφορμή για διάφορες δραστηριότητες στο πλαίσιο της συνεργασίας ιδιωτικού, δημόσιου τομέα και πολιτών. Το ενδιαφέρον του κοινού για συμμετοχή στις δημόσιες υποθέσεις ήταν έντονο. Οι πολίτες μπορούσαν να εκφράζουν την άποψή τους και να συμμετέχουν στην επεξεργασία του λογικο0ύ πλαισίου της στρατηγικής. Σήμερα, οι δραστηριότητες που προσδιορίζονται στο Στρατηγικό Σχέδιο Δράσης υλοποιούνται μέσω έργων του ιδιωτικού και του δημόσιου τομέα καθώς και των πολιτών. 82

83 ΜΕΘΟΔΟΙ ΚΑΙ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ, ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ ΚΑΙ ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ Στόχοι, προτεραιότητες, στρατηγικές, μέθοδοι και δραστηριότητες ενημέρωσης, κατάρτισης και ευαισθητοποίησης με σκοπό την ανάδειξη της σημασίας των φυσικών πλεονεκτημάτων και προϊόντων της περιοχής, την ενίσχυση της ταυτότητας των φυσικών/προστατευόμενων ορεινών περιοχών, την προώθηση των μέτρων προστασίας/ανάπτυξης και την προσέλκυση πολιτικού, οικονομικού και δημόσιου ενδιαφέροντος και δράσεων κ.τ.λ. Η επιτυχία της βιώσιμης ανάπτυξης της περιοχής βασίζεται στο ανθρώπινο δυναμικό το οποίο μπορεί να αξιοποιήσει τις αξίες της περιοχής, σύμφωνα με τις αρχές της βιωσιμότητας με στόχο τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των κατοίκων των αγροτικών περιοχών. Η εδαφική ανάπτυξη βασίζεται στην αξιοποίηση των τοπικών πόρων, οι οποίοι στους οποίους συγκαταλέγεται επίσης το πολύτιμο ανθρώπινο δυναμικό. Προκειμένου να εξασφαλιστεί η βέλτιστη ποιοτική ανάπτυξη με βάση την αξιοποίηση των τοπικών πόρων, μία από τις απαραίτητες προϋποθέσεις είναι η συμμετοχή των τοπικών φορέων στον τομέα της εκπαίδευσης, καθώς και η εκπαίδευση και η ευαισθητοποίηση του ίδιου του πληθυσμού. Ένας σύγχρονος και πολύ αποτελεσματικός τρόπος μάθησης είναι για η ανταλλαγή εμπειριών, το φάσμα των δραστηριοτήτων που αφορούν ένα ξεχωριστό μέτρο της Ολοκληρωμένης Στρατηγικής Εδαφικής Ανάπτυξης. Η Εκπαίδευση, η ενημέρωση και η ευαισθητοποίηση των ομάδων-στόχος στην περιοχή εφαρμογής του μοντέλου προσδιορίζονται στις ακόλουθες στρατηγικές προτεραιότητες και συγκεκριμένους στόχους της Ολοκληρωμένης Στρατηγικής Εδαφικής Ανάπτυξης: Στρατηγική Προτεραιότητα 4: Εκπαίδευση, ακτιβισμός σε τοπικό επίπεδο και συνεργασία Ειδικός στόχος 4: στήριξη της εκπαίδευσης, του ακτιβισμού σε τοπικό επίπεδο και προώθηση της συνεργασίας με σκοπό τη διατήρηση της περιφερειακής τοπικής ταυτότητας Μέτρο: 4.1: Κατάρτιση και ενημέρωση Δραστηριότητες: μικρής διάρκειας μαθήματα, εκπαίδευση, κατάρτιση για την απόκτηση απαραίτητων γνώσεων και δεξιοτήτων στον τομέα χειροτεχνίας και ευκαιρίες αυτοαπασχόλησης εκπαιδευτικές δραστηριότητες επικεντρωμένες στην προστασία του περιβάλλοντος, στις εναλλακτικές πηγές ενέργειας, στη διατήρηση του τοπίου και του αγροτικού τοπίου ειδικότερα ξεναγήσεις και εκδρομές για τις ομάδες-στόχος προετοιμασία, εκτύπωση και διανομή των έντυπων εκδόσεων Στρατηγική Προτεραιότητα 5: Προστασία, σχεδιασμός και διαχείριση του τοπίου, της φυσικής και πολιτιστικής-ιστορικής κληρονομιάς Ειδικός στόχος 5: Διασφάλιση του τοπίου, διαχείριση, σχεδιασμός και προστασία της φυσικής και πολιτιστικής-ιστορικής κληρονομιάς Μέτρο 5.1: Στήριξη σχεδίων τα οποία στοχεύουν στη βελτίωση του τρόπου διαχείρισης του τοπίου 83

84 Δραστηριότητες: Περιφερειακή περιβαλλοντική εκπαίδευση και κατάρτιση Κοινές δραστηριότητες για την βελτίωση της ποιότητας του περιβάλλοντος Το μέτρο έχει σχεδιαστεί με γνώμονα την ίδια την περιοχή αναφορικά με την εφαρμογή της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για το Τοπίο και της Σύμβασης για τη βιοποικιλότητα, καθώς και για τον περιορισμό των αρνητικών φαινομένων τα οποία απειλούν την ποιότητα του περιβάλλοντος διάφορων περιοχών. Τέλος, υπάρχει η ανάγκη στήριξης της μάθησης και της εκπαίδευσης σε περιφερειακό επίπεδο με στόχο τη βελτίωση της ποιότητας ζωής στην περιοχή-στόχο Δημόσιες και ιδιωτικές αρχές και φορείς που συμμετέχουν σε δραστηριότητες ενημέρωσης, κατάρτισης και ευαισθητοποίησης Η ενημέρωση, η εκπαίδευση και ως εκ τούτου η ευαισθητοποίηση σχετικά με το ζήτημα αυτό αφορά τους παρακάτω φορείς: Σύμπραξη δημόσιου και ιδιωτικού τομέα του Horehron-κατά κύριο λόγο συντονίζει την περιφερειακή και χωρική ανάπτυξη, την ανάπτυξη των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων, του τουρισμού, των υπηρεσιών, της εκπαίδευσης και του πολιτισμού, των μεταφορών και των τεχνικών υποδομών, την προστασία του περιβάλλοντος και των φυσικών πόρων. Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις (ΜΚΟ)-παρέχουν μια δυναμική βάση για την υλοποίηση προγραμμάτων δια βίου εκπαίδευσης και ευαισθητοποίησης για όλες τις ηλικιακές ομάδες στην περιοχή εφαρμογής του μοντέλου, τα οποία χρηματοδοτούνται κυρίως μέσω επιχορηγήσεων (π.χ. Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο, εθνικοί χρηματοπιστωτικοί μηχανισμοί κ.τ.λ.) Δήμοι-παρέχουν εκπαίδευση και αυξάνουν το βαθμό προσαρμογής των υπαλλήλων τους καθώς και των υπαλλήλων του φορέα που έχει συγκροτηθεί από τους δήμους προωθούν την απόκτηση διοικητικών δεξιοτήτων, γλωσσικών δεξιοτήτων, των δεξιοτήτων διαχείρισης έργων και άλλων δεξιοτήτων προκειμένου να προσαρμόζονται πιο εύκολα στην αγορά εργασίας (μαθήματα, προγράμματα κατάρτισης, σεμινάρια κ.τ.λ.). Οι δραστηριότητες αυτές διασφαλίζουν τη συμμετοχή των δήμων μέσω προγραμμάτων ή συνεργασιών με ΜΚΟ ως εταίροι στα ακόλουθα έργα: Έργο POZRI-ανάπτυξη επαγγελματικών δεξιοτήτων, διαχείριση, υλοποίηση. Ο δικαιούχος του έργου ήταν το χωριό Bacúch, το οποίο φρόντισε για την κατάρτιση του προσωπικού του και των δήμων που συμμετέχουν στο έργο (Beňuš, Braväcovo, 84

85 Polomka, Závadka over Hronom, Ηelp, Vaľkovňa, Pohorelá, Šumiac, Telgárt) στον τομέα των διοικητικών δεξιοτήτων, της γνώσης ξένων γλωσσών και πληροφορικής της ομάδας-στόχος Έργο: κατάρτιση και συνεργασία για καλύτερη υλοποίηση των διάφορων δραστηριοτήτων. Ο δικαιούχος του έργου ήταν η ένωση πολιτών ΙΤ για την ευημερία, η οποία βρίσκεται εκτός της περιοχής εφαρμογής του μοντέλου, ωστόσο οι εταίροι του έργου ήταν επίσης οι δήμοι της ΣΔΙΤ Horehron (Pohorelá, Vaľkovňa, Bacúch, Šumiac, Závadka over Hronom Beňuš, Braväcovo). Το έργο στοχεύει στην βελτίωση των γνώσεων της ομάδας-στόχος γενικότερα και, ειδικότερα, στις γνώσεις πληροφορικής και στη προώθηση της συνεργασίας του αιτούντος και των εταίρων. Ευρωπαικό Κέντρο Κατάρτισης στο Závadka nad Hronom- το κέντρο αυτό συντονίζει ένα ευρύ δίκτυο δραστηριοτήτων και λειτουργεί σε διάφορα επίπεδα. Σε περιφερειακό επίπεδο συνεργάζεται στενά με τοπικούς φορείς, δήμους, επιχειρήσεις. Σε εθνικό επίπεδο οι δραστηριότητες επικεντρώνεται στην κατάρτιση, τη συμβουλευτική και το συντονισμό δραστηριοτήτων. Σε διεθνές επίπεδο επιχειρείται η συνεργασία με ξένους φορείς και ενώσεις καθώς και επέκταση μέσω έργων και επιμέρους δραστηριοτήτων του δικτύου των εταίρων. Ο στόχος του Ευρωπαϊκού Κέντρου Κατάρτισης είναι να δραστηριοποιείται ενεργά και να συμβάλλει στην εκπαίδευση σε διάφορα επίπεδα, όπως επίσης να διαθέτει κάθε δεξιότητα και ικανότητα για την επίτευξη της περιφερειακής ανάπτυξης. Υπηρεσία Κατάρτισης και Ανάπτυξης (εθνικός φορέας)- παρέχει υπηρεσίες στήριξης στους τομείς της περιφερειακής ανάπτυξης και απασχόλησης, της εκπαίδευσης, των κοινωνικών υπηρεσιών και της ανθρωπιστικής βοήθειας Κρατική Υπηρεσία Προστασίας της Φύσης της Δημοκρατίας της Σλοβακίας (Š OP SR) πρόκειται για ένα κρατικό οργανισμό ο οποίος προσφέρει επαγγελματικές δραστηριότητες στον τομέα της προστασίας της φύσης και του τοπίου Πίνακας 8: Έργα της Κρατικής Υπηρεσίας Προστασίας της Φύσης της Δημοκρατίας της Σλοβακίας στα οποία συμπεριλήφθηκε η περιοχή εφαρμογής του μοντέλου στη ΣΔΙΤ Horehron Ενίσχυση των Υποδομών στο Εθνικό Πάρκο Slovak Paradise προκειμένου να τηρηθούν οι δεσμεύσεις σχετικά με το πρόγραμμα Natura Στόχος έργουt 2. Στόχος του Βελτίωση των συνθηκών προκειμένου να διασφαλιστεί η προστασία της φύσης, ιδιαίτερα των περιοχών Natura 2000 στην περιοχή του Εθνικού Πάρκου Slovak Paradise Προετοιμασία και παρακολούθηση των βιοτόπων και των ειδών και βελτίωση της πληροφόρησης του κοινού. του Παρακολούθηση βιοτόπων και ειδών στη Σλοβακία. 85

86 έργου Βελτίωση της διάδοσης των πληροφοριών σχετικά με τη φύση και το τοπίο στη Σλοβακία 3. Προβολή των προστατευόμενων περιοχών και ειδών Natura 2000 Στόχος έργου του Αύξηση της περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης σε σχέση με την προστασία των περιοχών και ειδών NATURA 2000 Ειδικός στόχος 1: Περαιτέρω προβολή των περιοχών και ειδών NATURA 2000 Ειδικός στόχος 2: Προώθηση περαιτέρω δράσεων για την ενημέρωση των επισκεπτών αναφορικά με τις προστατευόμενες περιοχές και τα είδη NATURA 2000 Φορείς Διαχείρισης του Εθνικού Πάρκου (Εθνικό Πάρκο Nízke Tatry, Εθνικό Πάρκο Slovenský raj, Εθνικό Πάρκο Muránska planina)-μέσω νομοθετικών εργαλείων υλοποιούν το στόχο της προστασίας της φύσης και του τοπίου στα εδάφη τους. Δραστηριοποιούνται σε διάφορους τομείς της εκπαίδευσης (περιβαλλοντική εκπαίδευση στα σχολεία, εκπαίδευση απευθυνόμενη σε ειδικούς), ενώ υλοποιούν επίσης δράσεις πληροφόρησης του κοινού. Μαζί με εταίρους, στο πλαίσιο διάφορων προγραμμάτων, προσφέρουν εκπαιδευτικά προγράμματα τα οποία στοχεύουν να βοηθήσουν τους ενδιαφερόμενους φορείς του ιδιωτικού και δημόσιου τομέα για την προστασία της φύσης να παρουσιάσουν την αποστολή τους, να επικοινωνήσουν με το κοινό και τους ενδιαφερόμενους φορείς και να ευαισθητοποιήσουν αναφορικά με την προστασία της φύσης. Για το λόγο αυτό, επικεντρώνονται ιδιαίτερα στη σχέση μεταξύ της προστασίας της φύσης και του τουρισμού καθώς και στην επικοινωνία με άλλους ενδιαφερόμενους φορείς (ιδιοκτήτες γης, δασικές αρχές, μεγάλους επενδυτές κ.τ.λ.) Σλοβακική Περιβαλλοντική Υπηρεσία-Slovak Environmental Agency(SEA)- διοργανώνει την κατάρτιση του προσωπικού των κρατικών υπηρεσιών και τις αυτοδιοίκησης στον τομέα του περιβάλλοντος. Πρόκειται για ένα σύστημα συνεχούς εκπαίδευσης στο πεδίο της προστασίας της φύσης και του τοπίου. Για την ομάδα-στόχο των αγροτικών δήμων και των μικρο-περιφερειακών ενώσεων των δήμων, η SEA διοργανώνει το λεγόμενο School of Village Renewal (Σχολείο Ανανέωσης Χωριών) σε διάφορες περιοχές (αποκατάσταση του περιβάλλοντος διαβίωσης, αναζωογόνηση του τοπίου, αγροτικές υποδομές φιλικές προς το περιβάλλον, σχεδιασμός και προγραμματισμός) Ομάδες-στόχος και ενδιαφερόμενοι φορείς στους οποίους απευθύνονται οι δραστηριότητες ενημέρωσης, κατάρτισης και ευαισθητοποίησης. Χρησιμοποιούμενες μέθοδοι, στρατηγικές και εργαλεία στο πλαίσιο των δραστηριοτήτων ενημέρωσης, κατάρτισης και ευαισθητοποίησης και είδη δραστηριοτήτων που απευθύνονται σε κάθε ομάδα Ομάδα-στόχος / Συναντή Διαδρα Συνέδρια, Εκπαιδευτ Εκπαιδευτ Εκπαιδευτ Δραστηριότητ 86

87 ικά προγράμμ ικά ατα των προγράμμ Φορέων ατα Διαχείρισ δήμων ης των Εθνικών Πάρκων ες ενημέρωσης ικές (εφημερίδες, δραστηρι φυλλάδια, ότητες της πανό, ΣΔΙΤ ενημερωτικά έντυπα) X x X x X x X εργαλεία ενημέρωσης σεις στικές ενημέρω συναντ σης ήσεις σεμινάρια, συναντήσε ις εργασίας, ημερίδες ενημέρωσ ης Δήμος x x x Δημοτικό συμβούλιο x x x Υπάλληλοι του x χωριού x x Ιδιωτικός τομέας - x επιχειρηματίες x x X x X Ενώσεις πολιτών x x x X x X Κοινό x x x X x X Περιθωριοποιη μένες ομάδες x x x x X X X Μέθοδοι συμμετοχής των ενδιαφερόμενων φορέων: Διαδραστική: άμεση συμμετοχή των ενδιαφερόμενων φορέων και διαμεσολαβητών, άμεσα αποτελέσματα Ενεργή: άμεση συμμετοχή των ενδιαφερόμενων μερών για τη μεταφορά πληροφοριών και γνώσης Παθητική: χωρίς άμεση συμμετοχή Εργαλεία διαδραστικών μεθόδων: Διαδραστικές συνεδριάσεις-ομάδα-στόχος: όλοι οι τομείς (ιδιωτικός, δημόσιος, πολίτες) της περιοχή, τρόπος οργάνωσης: εκπόνηση ανάλυσης SWOT για κάθε δήμο ξεχωριστά και τελική συνάντηση σε επίπεδο ΣΔΙΤ Horehron- εκπόνηση κοινής ανάλυσης SWOT, ανάλυση προβλημάτων, όραμα, στρατηγική και λογικό πλαίσιο 87

88 Εργαλεία ενεργών μεθόδων: Συναντήσεις ενημέρωσης-διοργανώνονται κατά τα πρώτα στάδια κατάρτισης της αναπτυξιακής στρατηγικής της περιοχής, ομάδες-στόχος: όλοι οι τομείς της περιοχής, τρόπος οργάνωσης: ξεχωριστά σε κάθε δήμο, παρέχεται πληροφόρηση αναφορικά με τη σημασία της στρατηγικής καθώς και με τους τρόπους υλοποίησής της, προκειμένου να εξασφαλιστεί η συμμετοχή των διάφορων ενδιαφερόμενων ομάδων στο σχεδιασμό της στρατηγικής για την περιοχή. Συνέδρια, σεμινάρια, συναντήσεις εργασίας, ημερίδες ενημέρωσηςδιοργανώνονται κατά την ανάπτυξη της στρατηγικής-παρέχουν πληροφορίες αναφορικά με αποτελέσματα και ενδιάμεσα στάδια κατάρτισης της στρατηγικής, προκειμένου να διασφαλιστεί η πληροφόρηση των ενδιαφερόμενων φορέων και η ανταλλαγή εμπειριών με τον εταίρο της ΣΔΙΤ. Προγράμματα κατάρτισης για τα μέλη της ΣΔΙΤ Horehron: κατά την προετοιμασία της στρατηγικές υλοποιήθηκαν οι παρακάτω δραστηριότητες: εκπαίδευση και κατάρτιση του RDP και της προσέγγισης LEADER (κατάρτιση 10 ατόμων), προετοιμασία και υλοποίηση του έργου, οικονομική διαχείριση έργων (κατάρτιση 7 ατόμων) και διοργάνωση Εκπαιδευτικής Εκδρομής - 35 συμμετέχοντες στην εμπνευσμένη εκδρομή στους Πολωνούς εταίρους Εκπαιδευτικά προγράμματα των δήμων-απόκτηση δεξιοτήτων και εφοδίων καριέρας για τους υπαλλήλους της αυτοδιοίκησης Εκπαιδευτικά προγράμματα των Φορέων Διαχείρισης των Εθνικών Πάρκων-με στόχο την ευαισθητοποίηση αναφορικά με τη συστηματική προστασία της φύσης, την επικοινωνία με τους ενδιαφερόμενους φορείς (ιδιοκτήτες γης και δασικές αρχές, μεγάλοι επενδυτές κ.τ.λ.) Εργαλεία παθητικών μεθόδων: Δραστηριότητες ενημέρωσης (εφημερίδες, φυλλάδια, πανό, ενημερωτικά έντυπα)δημοσιεύονται συνεχώς, εάν είναι απαραίτητο: Εφημερίδα-παρέχει πληροφόρηση αναφορικά με την προετοιμασία της στρατηγικής που θα ακολουθηθεί στην περιοχή (διανέμεται σε όλα τα νοικοκυριά) Αφίσες-κατά την προετοιμασία της στρατηγικής τοποθετούνται σε δημόσιο, προσιτό χώρο σε κάθε χωριό της ΣΔΙΤ-παρέχουν πληροφόρηση σε όλους 88

89 τους τομείς (ιδιωτικό, δημόσιο, πολίτες) αναφορικά με τη δημιουργία της στρατηγικής Πληροφοριακό Δελτίο-εκδίδεται μετά τη δημιουργία της στρατηγικής προκειμένου να πληροφορήσει όλους τους ενδιαφερόμενους για τη στρατηγική-το όραμα, τις στρατηγικές προτεραιότητες, τους επιμέρους στόχους (διανέμεται σε όλα τα νοικοκυριά) Χάρτης της περιοχής-δημιουργία ενός κοινού χάρτη της περιοχής, προβάλλοντας την περιοχή (τις φυσικές, πολιτιστικές και ιστορικές αξίες), με στόχο την ενημέρωση του κοινού εκτός της συγκεκριμένης περιοχής (εθνικό και διεθνές επίπεδο) Πανό-πανό για την προβολή της περιοχής με στόχο την ενημέρωση και την προβολή της περιοχής Βιβλίο συνταγών-έντυπο με παραδοσιακές συνταγές της περιοχής που θα συμβάλλει στην προβολή της περιοχής Ευκαιρίες, δυνατότητες, προκλήσεις και ανάγκες καθώς και προβλήματα (αδυναμίες, περιορισμού και απειλές) όσον αφορά την ενημέρωση, την κατάρτισης και την ευαισθητοποίηση (ανάλυση SWOT) Δυνατότητες Αδυναμίες Ισχυρό ανθρώπινο δυναμικό Περιορισμένες ικανότητες ανθρώπινου δυναμικού Η ύπαρξη της ΣΔΙΤ Horehron συνεργασία ιδιωτικού, δημόσιου τομέα και πολιτών του Έλλειψη εξειδίκευσης και πληροφόρησης Ενημέρωση του κοινού γενικές και Έλλειψη κονδυλίων για την ανάπτυξη των περιφερειακές εφημερίδες, ιστοσελίδες, δεξιοτήτων των εργαζομένων της περιοχής ΣΔΙΤ, καλωδιακή τηλεόραση και πρόσβαση Χαμηλό επίπεδο εκπαίδευσης-το στο διαδίκτυο για τους δήμους πρόβλημα ένταξης στην αγορά εργασίας Η ύπαρξη φορέων που εμπλέκονται στον Αδιαφορία των πολιτών για την τομέα στης εκπαίδευσης εκπαίδευση, την πληροφόρηση σχετικά με Η ενεργή δραστηριότητα των φορέων δημόσιες υποθέσεις, τη συμμετοχή στην διαχείρισης των εθνικών πάρκων Low Tatras εκπαίδευση NP, Slovak Paradise NP, Muranska Planina Υψηλό ποσοστό περιθωριοποιημένων NP πληθυσμιακών ομάδων Ευκαιρίες Απειλές Δυνατότητα εξασφάλισης επιχορηγήσεων Περαιτέρω απομόνωση από το από ταμεία της ΕΕ και άλλοι οικονομικοί εκπαιδευτικό σύστημα και τις ανάγκες της πόροι αγοράς εργασίας 89

90 Προώθηση της δια βίου μάθησης ως μέσο Σπασμωδικές λύσεις για τη στήριξη της για την ευκολότερη προσαρμογή του εκπαίδευσης ι εργατικού δυναμικού στα νέα εργασιακά Ελλιπής αξιολόγηση των αμοιβών για του δεδομένα διαχειριστές του έργου Νέες μορφές προβολής και χρήση Νομοθετικά εμπόδια για την προώθηση τεχνολογίας πληροφοριών και επικοινωνιών της εκπαίδευσης και της ενημέρωσης στην εκπαίδευση (ΤΠΕ) Το περιεχόμενο της περιβαλλοντικής Δια βίου μάθηση εκπαίδευσης στη Σλοβακία δεν ανανεώνεται Συνεργασία με διάφορους φορείς συχνά Κατάρτιση περιθωριοποιημένων Υποβάθμιση της πληθυσμιακών ομάδων ανθρώπινου δυναμικού ποιότητας του Εκροή νέου και επαγγελματικά ειδικευμένου πληθυσμού για αναζήτηση εργασίας σε άλλες περιοχές 90

91 Ενδιαφέρουσες δραστηριότητες πρωτοβουλίες ή μεθόδους και πρακτικές ενημέρωσης, αναφορικά κατάρτισης με και ευαισθητοποίησης, οι οποίες μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως Καλές Πρακτικές και να κεφαλαιοποιηθούν στις περιοχές των εταίρων του έργου Η ανάπτυξη της Ολοκληρωμένης Στρατηγικής για τη ΣΔΙΤ Horehron ως το βασικό έγγραφο για την περιοχή στηρίχθηκε στις παρακάτω αρχές: Προσέγγιση LEADER- προσέγγιση από κάτω προς τα πάνω, συνεργασία με τη ΣΔΙΤ, καινοτομία και δικτύωση Ευρωπαϊκή Σύμβαση για το Τοπίο Ανταπόκριση στην επιθυμία του κοινού να αξιοποιήσει ένα υψηλής ποιότητας τοπίο και να συμμετάσχει στην ανάπτυξή του Πεποίθηση ότι η εξοχή αποτελεί βασικό στοιχείο της ζωής του ατόμου και της κοινωνίας και ότι η προστασία, η διαχείριση και ο σχεδιασμός συνεπάγεται δικαιώματα και υποχρεώσεις για όλους Ανταπόκριση στην επιθυμία του κοινού να αξιοποιήσει ένα υψηλής ποιότητας τοπίο και να συμμετάσχει στην ανάπτυξή του Πεποίθηση ότι η εξοχή αποτελεί βασικό στοιχείο της ευημερίας του ατόμου και της κοινωνίας και ότι η προστασία, η διαχείριση και ο σχεδιασμός συνεπάγεται δικαιώματα και υποχρεώσεις για όλους Προώθηση της ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης των πολιτών, ιδιωτικών φορέων και δημόσιων αρχών αναφορικά με την αξία των τοπίων, το ρόλο τους και τις αλλαγές που υφίστανται Κατάρτιση και εκπαίδευση: υποστήριξη και κατάρτιση για εξειδικευμένο προσωπικό στον τομέα της αξιολόγησης του τοπίου και των δραστηριοτήτων, διεπιστημονικά προγράμματα κατάρτισης στον τομέα της πολιτικής, προστασίας, διαχείρισης και σχεδιασμού τοπίου, για επαγγελματίες στον ιδιωτικό και δημόσιο τομέα και ενώσεις μαθήματα σε σχολικό και πανεπιστημιακό επίπεδο στο σχετικό αντικείμενο, τα οποία επικεντρώνονται στις αξίες των τοπίων και σε ζητήματα που προκύπτουν κατά την προστασία, τη διαχείρισης και το σχεδιασμό τους. 91

92 Έκθεση Ανάλυσης Υφιστάμενης Κατάστασης- Βουλγαρία 92

93 ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ Σχετική νομοθεσία αναφορικά με τη διαχείριση/προστασία/αξιοποίηση των φυσικών και προστατευόμενων ορεινών περιοχών Εθνικό επίπεδο: Νόμος για την Προστασία του Περιβάλλοντος Ο νόμος αποτελεί ένα πλαίσιο το οποίο περιλαμβάνει άλλους νόμους σχετικά με το περιβάλλον. Ορίζει ένα γενικό πλαίσιο για τη διατήρηση των στοιχείων του περιβάλλοντοςαέρας, νερό, έδαφος, τοπίο, βιοποικιλότητα και τις σχετικές διαδικασίες αναφορικά με τη Περιβαλλοντική Αξιολόγηση και την Εκτίμηση Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, ζητήματα αδειοδότησης, διαχείρισης και χρηματοδότησης. Νόμος περί Υδάτων Ο νόμος αυτός προβλέπει μια ενιαία και ισόρροπη διαχείριση των υδάτινων πόρων, εφόσον πρόκειται για ένα βασικό στοιχείο του περιβάλλοντος και αποτελεί φυσικό πόρο ωφέλιμο για την υγεία του πληθυσμού και τη βιώσιμη ανάπτυξη της χώρας. Νόμος περί Δασών Ο νόμος αυτός ρυθμίζει τις σχέσεις ιδιοκτησίας και διαχείρισης-διαχείριση, αναπαραγωγή, αξιοποίηση και προστασία των δασών στη Βουλγαρία Νόμος περί Εδάφους Ο νόμος αυτός ρυθμίζει τις κοινωνικές σχέσεις που συνδέονται με τη διατήρηση των εδαφών και των λειτουργιών τους, καθώς και τη βιώσιμη χρήση τους και σταθερή αποκατάσταση ως συνιστώσα του περιβάλλοντος. Νόμος περί καθαρού αέρα Ο νόμος ρυθμίζει τον καθορισμό δεικτών και προτύπων για την ποιότητα του αέρα, τον περιορισμό των εκπομπών, τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις της αρχής ελέγχου, διαχείρισης και συντήρησης της ποιότητας του αέρα. Ο νόμος ρυθμίζει τον περιορισμό των εκπομπών ρύπων από κινητές και σταθερές πηγές. Νόμος περί βιοποικιλότητας 93

94 Ο νόμος ρυθμίζει τις σχέσεις μεταξύ του κράτους, των δήμων, εταιρειών και ιδιωτών για τη όσον αφορά τη διατήρηση και τη βιώσιμη αξιοποίηση της βιοποικιλότητας στη Βουλγαρία. Ο νόμος ορίζει προϋποθέσεις για την παρακολούθηση της βιοποικιλότητας - οργανώνει ένα σύστημα για την παρακολούθηση της κατάστασης της βιοποικιλότητας και τη δημιουργία βάσεων δεδομένων και συστημάτων γεωγραφικών πληροφοριών και προσδιορίζει τις αλλαγές στη Νόμος περί Προστατευόμενων Περιοχών Ο νόμος αυτός ορίζει τις κατηγορίες των προστατευόμενων περιοχών, το σκοπό τους και το μοντέλο της συντήρησης και αξιοποίησης, ανακήρυξης και διαχείρισης. Ο νόμος στοχεύει στην προστασία και διατήρηση των προστατευόμενων περιοχών, καθώς αποτελούν εθνικό και ανθρώπινο πλούτο καθώς και σε μια ειδική μορφή προστασίας των ιδιαίτερων φυσικών στοιχείων της περιοχής, που να ευνοεί την ανάπτυξη του πολιτισμού και της επιστήμης και την ευημερία των πολιτών Περιφερειακό επίπεδο: Σχέδιο Περιφερειακής Ανάπτυξης για τη Νότια-Κεντρική Περιφέρεια της Βουλγαρίας Αναπτυξιακή Στρατηγική της Περιφέρειας Smolyan Τοπικό Επίπεδο: Γενική παρουσίαση των γεωγραφικών δεδομένων αναφορικά με την ορεινή περιοχή Αναπτυξιακά Σχέδια του Δήμου Η περιοχή Smolyan βρίσκεται στη Νότια Βουλγαρία, στο κεντρικό τμήμα της οροσειράς Ροδόπη. Η έκταση της υπολογίζεται σε 3194 km2, που αντιστοιχεί στο 2,9% του συνόλου της επικράτειας της χώρας. Συνορεύει με τις περιοχές της Φιλιππούπολης, Pazardjik, Kardjally, Blagoevgrad και στα νότια - με την Ελλάδα. Το μεγαλύτερο τμήμα της περιοχής καλύπτεται από δάση εκατομμύρια στρέμματα (70%), ενώ αγροτικές εκτάσεις καλύπτουν πάνω 825 χιλιάδες στρέμματα (25%). Η μέση θερμοκρασία κατά τη διάρκεια του έτους είναι 5-10'C. Το υψόμετρο της 94

95 περιοχής κυμαίνεται από 600 m έως 2191 m. πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας. Η ψηλότερη κορυφή είναι Perelik στα 2191 m. Η περιφέρεια Smolyan περιλαμβάνει 10 δήμους ( Banite, Borino, Devin, Dospat, Zlatograd,, Nedelino, Roudozem, Smolyan, Chepelare), οι οποίοι αποτελούνται από 242 οικισμούς, 8 από αυτούς είναι πόλεις. Ο πληθυσμός της περιοχής είναι κάτοικοι. Ο μεγαλύτερος δήμος είναι το Smolyan με κατοίκους, και ο μικρότερος είναι το Borino κατοίκους. Η περιοχή του Smolyan διαθέτει ένα ευρύ φάσμα των φυσικών και ανθρωπογενών πόρων για δραστηριότητες αναψυχής και ως εκ τούτου αποτελεί την πιο σημαντική στην τουριστική περιοχή της Νοτιοανατολικής Βουλγαρίας. Επίσης, στην περιοχή υπάρχουν πολλά βιομηχανικά κέντρα - Smolyan, Roudozem, Chepelare, Zlatograd, Dospat και Devin Στην περιοχή υπάρχουν προστατευόμενες φυσικές περιοχές, εκτενή δάση, καθαρά ποτάμια και υδρολεκάνες, πηγές μεταλλικού νερού 95

96 Ευαίσθητες και προστατευόμενες ορεινές περιοχές Περιοχές της περιφέρειας του Smolyan, οι οποίες εντάσσονται στο δίκτυο Natura 2000 Ονομασία περιοχής Προσδιορισμός της Ευρωπαϊκής Οδηγίας σχετικής Απόφαση υπουργικού συμβουλίου του Εφημερίδα Κυβέρνησης της Tsigansko gradishte Οδηγία 92/43/ЕЕС για τους φυσικούς βιότοπους 611 / Αριθμός Αριθμός / Rhodopes - West Οδηγία 92/43/ЕЕС για τους φυσικούς βιότοπους 611 / / 611 / Αριθμός Rhodopes - Mean Directive 92/43/ЕЕС φυσικούς βιότοπους Ευρωπαϊκή Οδηγία για τα Άγρια Πτηνά 79/409/ЕЕС 802 / Αριθμός / Dobrostan 21 / Persenk Ευρωπαϊκή Οδηγία για τα Άγρια 122 / 02 март Αριθμός Πτηνά 79/409/ЕЕС / για τους Ευρωπαϊκή Οδηγία για τα Άγρια Trigrad-Mursalitsa Πτηνά 79/409/ЕЕС 802 / Αριθμός Η οροσειρά Ροδόπη, η πατρίδα του Ορφέα, αποτελούν μια όαση αγνής και άγριας φύσης Τα όρη της Ροδόπης μοιάζουν με μια θάλασσα σκουροπράσινων λόφων. Αρκεί μια ματιά στο όμορφο πανόραμα και μια ανάσα στον κρυστάλλινο αέρα για να ερωτευτεί κανείς για πάντα τη μαγική οροσειρά της Ροδόπης. Για χιλιάδες χρόνια οι άνθρωποι ζούσαν σε αρμονία με τη φύση, διατηρώντας σε κοιλότητες βουνών άγριες και ανέπαφες γωνιές ομορφιάς σε συνδυασμό με μια απίστευτη ποικιλία φυτών και άγριας πανίδας. Η επαρχία του Smolyan περιλαμβάνει περιοχές φυσικής προστασίας, μεγάλα δάση, ποταμούς, υδρολεκάνες καθώς και πηγές μεταλλικού νερού και ποικίλο ανάγλυφο. Υπάρχουν πολλές τουριστικές περιοχές όπως: το όμορφο τοπίο κατά μήκος της λίμνης του φράγματος Dospat (η δεύτερη μεγαλύτερη λίμνη φράγματος στη Βουλγαρία), η οποία ενδείκνυται για ψάρεμα, διάφορα μοναδικά φυσικά φαινόμενα όπως φαράγγι Trigrad, Devil s Throat (ο Λαιμός του Διαβόλου) και τα σπήλαια Yagodina, το απόθεμα Kastrakli, οι γειτονιές Lisichevo, Mursalitza, Chairite, ο βραχώδης σχηματισμός που ονομάζεται «Ελέφαντας», το μεταλλικό νερό Devin, τα αρχιτεκτονικά αποθέματα του Shiroka Luka και Raykovo (οικιστική επαρχία του Smolyan), οι πανέμορφες Λίμνες του Smolyan, τα αρχιτεκτονικά μνημεία στο Zlatograd, οι ιστορικοί χώροι St. Nedelya και St. Atanasii καθώς και το σπήλαιο Rupite /

97 Στα γεωγραφικά όρια του δήμου υπάρχουν πολλές προστατευόμενες περιοχές, συμπεριλαμβανομένων των εξής τεσσάρων αποθεμάτων: Soskovcheto - γνωστό για την πλούσια βιοποικιλότητα και το γραφικό τοπίο, Каzanite - διακρίνεται μοναδική άγρια φύση, παρθένο δάσος ελάτης, Αυστριακής πεύκης, οξιάς, ερυθρελάτης, Momchilovski Dol-που δημιουργήθηκε για τους σκοπούς της διατήρησης των αιωνόβιων αυστριακών πευκοδασών, ενώ το Amzovo δημιουργήθηκε για τους σκοπούς της διατήρησης και προστασίας του κρίνου Loddon. Οι περιοχές Padala και Rozhenski klabuch υπάγοντα σε ένα λιγότερο αυστηρό καθεστώς προστασίας. Πολλά φυσικά αξιοθέατα συμβάλλουν στην εικόνα του Δήμου, που έχει αναγνωριστεί ως μια περιοχή προικισμένη με όμορφο φυσικό τοπίο. Μερικά από αυτά είναι τα εξής Momata, Glavata, Lyatnata Gora, Chernoka, Dalboki Dol, Katsinsko Blato, το περίφημο Smolyanski ezera ( λίμνες του Smolyan) και Smolyanski vodopad (Καταρράκτης του Smolyan), οι ορεινοί όγκοι - Neviastata, Tourlata, Orfeevite Skali Σχέσεις και συνεργασία με παρακείμενες ορεινές/ προστατευόμενες/ευαίσθητες περιοχές. Η Περιφέρεια του Smolyan συμμετέχει στα ακόλουθα δίκτυα: Διεθνές δίκτυο Συνεργασίας, το οποίο περιλαμβάνει όλες τις περιοχές που συνορεύουν με τη Βουλγαρία, την Ελλάδα και την Τουρκία (11 περιοχές) Συνεργασία με τους παραμεθόριους δήμους της Ελλάδας με στόχο την υλοποίηση κοινών έργων και την εξεύρεση εταίρων στο Πρόγραμμα Phare, Πρόγραμμα Διασυνοριακής Συνεργασίας Βουλγαρία-Ελλάδα, Ταμείο «Μικρά Έργα», INTERREG III A και INTERREG ІVC Η Βαλκανική Επιτροπή του Συνεδρίου Περιφερειακών και Παράκτιων Περιφερειών της Ευρώπης, η οποία περιλαμβάνει εκπροσώπους από τη Βουλγαρία, την Ελλάδα, την Τουρκία, τη Ρουμανία, την Αλβανία, την Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας, τη Σερβία, το Μαυροβούνιο και την Ιταλία USAID-LGI-Πρωτοβουλία Τοπικής Αυτοδιοίκησης Σύμφωνο Σταθερότητας- RIP UNDP-έργο "Rodopi GTZ-έργο "Rodopi 97

98 Σημαντικότερα προβλήματα, περιορισμοί και κίνδυνοι που απειλούν την περιοχή καθώς και προκλήσεις και ευκαιρίες Η περιοχή της Περιφέρειας του Smolyan είναι εξολοκλήρου ορεινή. Βρίσκεται στην Οροσειρά Ροδόπη, η οποία αποτελεί μια από την πιο καλά διατηρημένες περιοχές από πλευράς βιοποικιλότητας στη Βουλγαρία και την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) γενικότερα. Μία από τις βασικές προτεραιότητες είναι η ανάπτυξη του τουρισμού. Σε αυτή τη βάση θεωρείται πολύ σημαντική η οικοδόμηση ενός Μοντέλου Βιώσιμης Ανάπτυξης για τις Περιοχές Green Mountain. Πολλά έργα, σχετικά με τη διατήρηση της βιοποικιλότητας και τη στήριξη της οικονομικής ανάπτυξης υλοποιούνται στην Περιφέρεια-το Έργο «Ροδόπη» και το έργο για την ανάπτυξη του τουριστικού τομέα στην περιοχή. Ως ιδιαίτερες ανάγκες αναφέρονται οι εξής Η προστασία του περιβάλλοντος, σε αυτόν τον τομέα έχει ληφθεί μια δέσμη μέτρων Η βελτίωση της οικονομικής κατάστασης του πληθυσμού μέσω της αξιοποίησης των προτεραιοτήτων στην περιοχή Η παροχή πληροφόρησης για τους κατοίκους της περιοχής και τους επισκέπτες σχετικά με τις προτεραιότητες της προστασίας του περιβάλλοντος Η στήριξη των πιλοτικών δραστηριοτήτων με στόχο τη βιώσιμη αξιοποίηση των δυνατοτήτων των ορεινών περιοχών Καλλιέργεια συνηθειών αναφορικά με την προστασία της φύσης και την καθαριότητα Υποστήριξη προληπτικών δραστηριοτήτων για την παρακολούθηση, το έλεγχο και την παρατήρηση των ευαίσθητων περιοχών Η προετοιμασία και η εκτέλεση ενός καινοτόμου μοντέλου για τη στήριξη των μετακινήσεων στις ευαίσθητες περιοχές. Ο συντονισμός και η υποστήριξη σε κρίσιμες καταστάσεις στις ευαίσθητες περιοχές, στα περίχωρά τους και στην περιφέρεια. Η υποστήριξη δραστηριοτήτων γύρω από τις ευαίσθητες περιοχές 98

99 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΒΙΩΣΙΜΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΙΟΝΤΑ Πολιτικές και προτεραιότητες αναφορικά με την οικονομική ανάπτυξη και τις οικονομικές δραστηριότητες, οι οποίες συγκροτούνται ή υλοποιούνται στις ευαίσθητες/προστατευόμενες ορεινές περιοχές Η Αναπτυξιακή Στρατηγική της Περιφέρειας του Smolyan έχει το εξής όραμα: Μέσω συντονισμένων και κοινών προσπαθειών να αξιοποιήσει τα μοναδικά χαρακτηριστικά της Περιφέρειας Smolyan δημιουργώντας μια ελκυστική, και ευημερούσα περιοχή Ορισμένοι στόχοι με προτεραιότητες, οι οποίοι αποτελούν τμήμα αυτής της στρατηγικής, είναι: Στόχος 3: ΦΥΣΙΚΟΙ ΠΟΡΟΙ-ΤΑ ΟΦΕΛΗ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ Προτεραιότητα: Η ανάπτυξη του τουρισμού μέσω της αξιοποίησης φυσικών και ιστορικών πόρων Μέτρο: Η ανάπτυξη του τουρισμού μέσω της αξιοποίησης φυσικών πόρων, της πολιτιστικής-ιστορικής κληρονομιάς και των ευκαιριών της περιοχής Αύξηση της ανταγωνιστικότητας στον τομέα του τουρισμού μέσω της κατασκευής του Τουριστικού και Αθλητικού Κέντρου Perelik. Προτεραιότητα: Περιβάλλον Μέτρο: Κατασκευή σύγχρονου εξοπλισμού για τη διαχείριση αποβλήτων και το κατάργηση των χωματερών Βελτίωση της διαχείρισης και του ελέγχου των δραστηριοτήτων για την προστασία του περιβάλλοντος. Έλεγχος των υδάτων και των λυμάτων. Μονάδα Επεξεργασίας Λυμάτων. Μέτρο: Προστασία και διατήρηση της βιοποικιλότητας στις ευαίσθητες περιοχές καθώς και στην ευρύτερη περιοχή 99

100 Πρόληψη της διάβρωσης του εδάφους μέσω της σταθεροποίησης των κατολισθήσεων, του καθαρισμού και της ενίσχυσης των υδατορευμάτων και της διαχείρισης των υδάτων. Προτεραιότητα: Ανάπτυξη της βιολογικής γεωργίας Ανάπτυξη της περιβαλλοντικής παραγωγής και αξιοποίηση προϊόντων τα οποία είναι κατάλληλα σύμφωνα τα δεδομένα του εδάφους και του κλίματοςπαραδοσιακές και εναλλακτικές καλλιέργειες. Εκσυγχρονισμός των αρδευτικών συστημάτων Περιφερειακό Αναπτυξιακό Σχέδιο της Νότιας-Κεντρικής Περιφέρειας, όπου βρίσκεται η Περιφέρεια του Smolyan, βρίσκεται σε εξέλιξη για την περίοδο και συμπίπτει με την περίοδο του Εθνικού Αναπτυξιακού Σχεδίου, το Εθνικό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα για την Περιφερειακή Ανάπτυξη και τα Σχέδια Ανάπτυξης Δήμων. Οι προτεραιότητες και τα σχετικά μέτρα είναι: Προτεραιότητα: Διατήρηση και βιώσιμη αξιοποίηση της φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς Μέτρο: Σταθεροποίηση του δικτύου των προστατευόμενων περιοχών και χώρων του Ευρωπαϊκού Δικτύου «Natura 2000» Διαχείριση των επιπτώσεων από την βιομηχανική ρύπανση και περιορισμός της Υφιστάμενες πρωτοβουλίες/μέθοδοι/δράσεις/έργα που υλοποιούνται ή έχουν ήδη υλοποιηθεί και στοχεύουν στην αξιοποίηση των τοπικών δραστηριοτήτων και/ή των προϊόντων Υλοποιήσαμε το έργο RIMADIMA (Διαχείριση Κινδύνων-Καταστροφών και Αποτροπή Φυσικών κινδύνων σε ορεινές και/ή δασικές περιοχές Το έργο χρηματοδοτήθηκε από το INTERREG III B CADSES και συγχρηματοδοτήθηκε από το πρόγραμμα PHARE στη Βουλγαρία. Το έργο RIMADIMA στόχευε στη δημιουργία μιας κοινής αντίληψης ενός «Συστήματος Στήριξης Αποφάσεων» ως εργαλείο για μια πιο βελτιωμένη διαδικασία λήψης αποφάσεων, για τμήματα σχεδιασμού και για «Κέντρα Διαχείρισης Κρίσεων». Αυτό προσέφερε δυνατότητες αλληλεπίδρασης μεταξύ σχεδιασμού και παρέμβασης σε περιπτώσεις κρίσεων. Η δομή του σχεδίου καθώς και η δοκιμαστική έκδοση του λογισμικού DSS μπορεί να προσαρμοστεί σε κάθε είδος κινδύνου και σε κάθε περιοχή του προγράμματος CADSES. Ο 100

101 συνολικός προϋπολογισμός του έργου ήταν εκ. ευρώ. Οι εταίροι του έργου προέρχονταν από 7 ευρωπαϊκές χώρες-ιταλία, Πολωνία, Ουγγαρία, Δημοκρατία της Τσεχίας, Βουλγαρία- Περιφέρεια του Smolyan με Διοικητικό Κέντρο, Smolyan, Εθνική Ένωση μικρομεσαίων επιχειρήσεων, Σόφια, Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας, Σερβία. Ήμασταν εταίροι το έργο IBIS, στο πλαίσιο του Προγράμματος Διακρατικής Συνεργασίας Βουλγαρία-Ελλάδα BG 2005/ Στόχος του έργου ήταν η επίτευξη της μέγιστης δυνατής κοινωνικής και οικονομικής συνοχής μεταξύ των παραμεθόριων περιοχών μέσω της ανάπτυξης ενός Πληροφοριακού Συστήματος για Επιχειρήσεις (IBIS) το οποίο συλλέγει, αναβαθμίζει και παρέχει υπηρεσίες πληροφόρησης για επιχειρήσεις και επομένως βελτιώνει τις ικανότητες των συμμετεχόντων και των χρηστών του διαδικτύου. Παρείχε έμμεση στήριξη στις ΜΜΕ στη Διασυνοριακή Περιοχή προκειμένου να ενισχυθεί η ανταγωνιστικότητα. Το σύστημα IBIS βελτίωσε το περιβάλλον για την οικοδόμηση εταιρικών σχημάτων στη διασυνοριακή περιοχή και βελτίωσε τις ικανότητες των οργανισμών, των περιφερειακών και τοπικών αρχών και των ΜΜΕ. Υλοποίησε ολοκληρωμένες δραστηριότητες οι οποίες έχουν αντίκτυπο διασυνοριακή περιοχή. Οι Εταίροι PLEDGE για τη Θεμελίωση της Οικονομικής Ανάπτυξης και η Περιφέρεια του Smolyan ξεκίνησε την πρώτη μονάδα στη Βουλγαρία, λόγω των τουριστικών δυνατοτήτων και της ύπαρξης ενός βελτιωμένου δικτύου μεταξύ τουριστικών και κατασκευαστικών εταιρειών και οργανισμών, το οποίο δημιουργεί ένα ανταγωνιστικό πλεονέκτημα. Η περιοχή της Οροσειράς Ροδόπη αποτελεί την κυριότερη περιοχή στη Βουλγαρία για διακοπές όλο το χρόνο λόγω του μοναδικού αγροτικού, οικολογικού, πολιτιστικού τουρισμού και των λουτρών της. Οι τουρίστες απολαμβάνουν υψηλής ποιότητας τουριστικά προϊόντα, τα οποία παράγονται στην περιοχή. Στόχος του έργου UNDP/GEF Rhodope είναι η προστασία της βιοποικιλότητας και η βιώσιμη αξιοποίησή της στην περιφέρεια Rhodope. Το έργο στοχεύει στην διατήρηση του μοναδικού φυσικού και ανθρωπογενικού μωσαϊκού βιοτόπων, ειδών και εδαφών, τα οποία διαμορφώνουν τα τοπία της Δυτικής Ροδόπης. Οι δραστηριότητες επικεντρώνονται σε περιοχές με ευαίσθητα οικοσυστήματα και στοιχεία τοπίου όπως περιοχές διατήρησης, ουδέτερες ζώνες, διάδρομοι καθώς και γενικότερα δάση, βοσκότοποι και γεωργικές εκτάσεις. Το έργο υλοποιείται σε ολόκληρη την περιοχή της Ροδόπης, ενώ εστιάζεται ιδιαίτερα σε δύο επιμέρους περιοχές-την Ανατολική Ροδόπη και τη Δυτική Ροδόπη-περιλαμβάνοντας περισσότερους από 40 δήμους προτεραιότητας Νέες και καινοτόμες πρωτοβουλίες με συγκεκριμένες δυνατότητες για την ενίσχυση της οικονομίας των ορεινών περιοχών διασφαλίζοντας, παράλληλα, την προστασία/αξιοποίηση της φυσικής περιοχής 101

102 Δυνατότητα να στραφεί το ενδιαφέρον στη Ροδόπη, αποτελώντας ελκυστικό προορισμό με αγνή φύση, καθαρό αέρα, πράσινα αγροτικά προϊόντα. Οι πιο δημοφιλείς τουριστικές υπηρεσίες είναι η καθιέρωση της ετικέτας «Παρασκευάζεται στη Ροδόπη» και «Τουρισμός στην Οροσειρά Ροδόπη». Αυτό διασφαλίζει ότι τα αγροτικά προϊόντα και οι τουριστικές υπηρεσίες, οι φορείς αυτών των ετικετών διασφαλίζονται. Αυτές οι εμπορικές ονομασίες και προωθηθούν και θα αποτελέσουν βάση για τη βελτίωση του επιπέδου διαβίωσης στη Ροδόπη, καθώς θα προσελκύσουν τους λάτρεις φυσικών προϊόντων και τουρίστες που προτιμούν να κάνουν πεζοπορία στην παρθένα φύση. Η ιδέα είναι η βάση ενός ανεπτυγμένου έργου, με το οποίο εφαρμόσαμε το πρόγραμμα INTERREG IV C, χωρίς όμως να εξασφαλίσουμε εταίρους Ομάδες-στόχος και ενδιαφερόμενοι φορείς που θα έπρεπε να συμμετάσχουν στο πλαίσιο νέων πολιτικών και προσεγγίσεων για οικονομικά βιώσιμες δραστηριότητες και προϊόντα Οι ομάδες-στόχος είναι οι 10 δήμοι της περιοχής Smolyan και ΜΚΟ που επικεντρώνονται στην προστασία του περιβάλλοντος στις ορεινές περιοχές και στην προστασία της βιοποικιλότητας. Τα ενδιαφερόμενα μέρη είναι οι ακόλουθοι κρατικοί φορείς: Περιφερειακή Διεύθυνση Περιβάλλοντος και Υδάτων (RIEW) Περιφερειακή Διεύθυνση «Γεωργία και Δάση» Κρατικό Ταμείο «Γεωργία» Ένωση για τα Δάση Ευκαιρίες, δυνατότητες, προκλήσεις, ανάγκες (αδυναμίες, περιορισμοί, απειλές) σε σχέση δραστηριότητες και προϊόντα (ανάλυση SWOT) καθώς και προβλήματα με οικονομικά βιώσιμες Πιστεύουμε ότι η σημαντικότερη αποστολή μας είναι η αποκατάσταση της πρακτικής του σχεδιασμού σε περιφερειακό επίπεδο και η εξεύρεση κατάλληλων μηχανισμών για την ανάπτυξη χωροταξικών σχεδίων για ορεινές περιοχές. Η πρακτική αυτή θα πρέπει να προετοιμάζεται και να υποβάλλεται προς έγκριση σύμφωνα με τη νομοθεσία για τις ορεινές περιοχές. 102

103 Η ανάγκη ύπαρξης ενός τέτοιου νόμου υπαγορεύεται από τα ιδιαίτερα προβλήματα των ορεινών περιοχών-μείωση του πληθυσμού, επιδείνωση των κοινωνικών δομών, υψηλό ποσοστό ανεργίας, οικονομική καθυστέρηση, ανεπαρκείς καλλιέργειες και κτηνοτροφία, μη ανεπτυγμένες υποδομές, προβλήματα σχετικά με την προστασία του περιβάλλοντος. Στη Βουλγαρία υπάρχουν 110 ορεινές κοινότητες, οι οποίες αντιστοιχούν στους μισούς δήμους της χώρας. Σε αυτές τις περιοχές καταγράφεται το 70% των δασών στη Βουλγαρία. Ακολουθώντας το παράδειγμα ορισμένων ευρωπαϊκών νόμων έχουν δημιουργηθεί κίνητρα για την προώθηση της οικονομικής ανάπτυξης και τη μετατροπή των ορεινών περιοχών σε μια ελκυστική περιοχή για την ανάπτυξη του τομέα των κατασκευών, του τουρισμού και για την παροχή καλύτερων δημοσίων υπηρεσιών. Ανάλυση SWOT για την Περιφέρεια του Smolyan Δυνατότητες Αδυναμίες Προστασία του περιβάλλοντος Χαμηλό εισόδημα και χαμηλή αγοραστική δύναμη του πληθυσμού Διαθεσιμότητα φυσικών πόρων-ορυκτός πλούτος, μεταλλικό νερό, ξυλεία Τουριστικό κέντρο Pamporovo εθνικής σημασίας Νέο σημείο ελέγχου στα σύνορα με τη Ελλάδα. 4. και χαμηλό Περιορισμένες ξένες επενδύσεις περιοχή τα τελευταία χρόνια. Απαρχαιωμένες και συντηρημένες υποδομές. στην ανεπαρκώς Οικολογικά καθαρή περιοχή 5. Μείωση του αριθμού βιομηχανικών μονάδων. Περιοχές αναψυχής και ιστορικές τουριστικές περιοχές. 6. Απομόνωση των κύριων διοικητικών και βιομηχανικών κέντρων Εμπειρία στην τομέα της παράδοση στον τομέα του χιονοδρομικού τουρισμού, προϊόντα διατροφής και τουρισμός κ.τλ. 7. Η πρόσβαση στην περιοχή είναι μόνο οδική παραγωγής και τουρισμού, του στην παραγωγή στον αγροτικός των μεγάλων Προηγμένο σύστημα ηλεκτροδότησης. Ευκαιρίες 1. Υψηλό ποσοστό ανεργίας μορφωτικό επίπεδο. Κατασκευή νέων και υφιστάμενων υποδομών. Απειλές επέκταση των 1. Έλλειψη οικονομικών προϊόντα της περιοχής. επενδύσεων 103 στα

104 Υποβολή αιτήσεων για έργα στα Ευρωπαϊκά ταμεία επενδύσεων. Προγράμματα απασχόλησης για τη μείωση της ανεργίας Πολύ περιορισμένη παραγωγή βιομηχανικών μονάδων. πολλών Περιορισμένο ενδιαφέρον των ξένων επενδυτών στην περιοχή και σε μικρότερους δήμους. 4. Αύξηση των εμπορικών συναλλαγών με ελληνικές εταιρείες. 4. Παγκόσμια οικονομική κρίση 5. Ανάπτυξη κατάλληλων μορφών τουρισμού: αγροτικού, πολιτιστικού κ.τ.λ. 5. Μείωση του πληθυσμού στην περιφέρεια Ενδιαφέρουσες τοπικές, εθνικές και Ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες/πρακτικές αναφορικά με την ανάπτυξη/ αξιοποίηση οικονομικά βιώσιμων δραστηριοτήτων/προϊόντων που μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως Καλές Πρακτικές και να κεφαλαιοποιηθούν στις περιοχές των εταίρων του έργου Τοπικές ομάδες οι οποίες δημιουργήθηκαν στο πλαίσιο της προσέγγισης "Leader". Το πρόγραμμα "Leader"προσφέρει την ευκαιρία χρηματοδότησης έργων για την αγροτική ανάπτυξη μιας δεδομένης περιοχής. Πρόκειται για μια τοπική αναπτυξιακή στρατηγική η οποία έχει σχεδιαστεί και υλοποιηθεί από μια τοπική ομάδα δράσης. Το πρόγραμμα "Leader" εγκαινιάστηκε το 1991 μεταξύ των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και ήταν ξεχωριστό πρόγραμμα μέχρι το Από το 2007 έως το 2013 συμπεριλαμβανόταν στο Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης. Στη γαλλική γλώσσα δηλώνει τη σχέση μεταξύ δραστηριοτήτων στις περιοχές με στόχο την αγροτική ανάπτυξη. Υπάρχουν πολλές τέτοιες ομάδες στην περιοχή του Smolyan. Τουριστική Έκθεση Ροδόπης Η τουριστική έκθεση Ροδόπης η οποία ονομάζεται «MOUNTAINS OF BULGARIA hospitality in four seasons" (Ορεινές περιοχές της Βουλγαρίας-φιλοξενία και τις τέσσερις εποχές) , , , , , , συνοδεύεται από σεμινάρια σχετικά με τα προβλήματα στον τομέα του τουρισμού. Στις θα πραγματοποιηθεί η επόμενη ανταλλαγή απόψεων. 104

105 Το έργο παράλληλα με τις πρωτοβουλίες της τοπικής αυτοδιοίκησης (IMS LGI), η Σόφια με τη βοήθεια του Αμερικανικού Οργανισμού Διεθνούς Ανάπτυξης, το USAID και με τη συμμετοχή της Περιφερειακής Διοίκησης του Smolyan οδήγησαν στη δημιουργία ενός πολύ επιτυχημένου μοντέλου συνεργασίας των τοπικών αυτοδιοικήσεων, κρατικών οργανισμών, πολιτιστικών και εκπαιδευτικών οργανισμών, επιχειρήσεων και ΜΚΟ. Συνεργατικό σχήμα: «Τουριστικό συνεργατικό σχήμα : ένα πιλοτικό πρόγραμμα PLEDGE / USAID Συνεχίζοντας να αναβαθμίζουμε τους στόχους και της προτεραιότητες της περιοχής μετά τη ολοκλήρωση του προσχεδίου η Πρωτοβουλία της Τοπικής Αυτοδιοίκηση IMS - LGI Sofia με τη βοήθεια του USAID, συνεχίσαμε να βελτιώνουμε την ανταγωνιστικότητα της τουριστικής βιομηχανίας και κατορθώσαμε να προσελκύσουμε ένα πρόγραμμα δωρητών με τη βοήθεια του PLEDGE και του Αμερικανικού Οργανισμού για τη Διεθνή Ανάπτυξη Η περιφερειακή διοίκηση του Smolyan υλοποιεί το πρόγραμμα «Ανάπτυξη του τουριστικού τομέα στο Smolyan» με το πρόγραμμα PLEDGE από το Νοέμβριο του Στόχοι του έργου Στόχος του έργου είναι η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας στην περιοχή με βάση την καλύτερη διεθνή εμπειρία-δημιουργία δικτύου. Τον Μάρτιο αυτού του έτους δημιουργήθηκε μια ομάδα στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο για «συγκεκριμένες περιοχές». Οι προκλήσεις των ορεινών περιοχών, τα μακρινά νησιά και οι αραιοκατοικημένες περιοχές θα αποτελέσουν στρατηγικά στοιχεία του διαλόγου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου όσον αφορά το μέλλον της πολιτικής συνοχής και το συντονισμό τομεακών πολιτικών όπως η κοινή γεωργική πολιτική, το περιβάλλον, η ενέργεια, οι μεταφορές, οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις, η έρευνα κ.τ.λ. 105

106 ΜΕΘΟΔΟΙ ΚΑΙ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΓΙΑ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΕΝΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΣΧΕΔΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ Γενική παρουσίαση των φυσικών πλεονεκτημάτων και διαχείριση των προστατευόμενων φυσικών περιοχών σε τοπικό/περιφερειακό επίπεδο Χαρακτηριστικό της περιοχής είναι τα δασικά οικοσυστήματα. Για χιλιάδες χρόνια στην οροσειρά Ροδόπη οι άνθρωποι ζούσαν αρμονικά με τη φύση. Σήμερα, έχουν υιοθετηθεί σημαντικές πολιτικές για το περιβάλλον και τα οικοσυστήματα. Ως εκ τούτου οι ορεινές περιοχές χαρακτηρίζονται από μεγάλη βιοποικιλότητα Περιγραφή του Σχεδίου Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών (προτεραιότητες, όραμα, στόχοι διαχείρισης, αναμενόμενα αποτελέσματα, υφιστάμενες και μελλοντικές ευκαιρίες και προβλήματα) Η διαχείριση των φυσικών πόρων και των προστατευόμενων περιοχών της Οροσειράς Ροδόπη είναι αποτέλεσμα εφαρμογής μιας σειράς νόμων σχετικών με τη διατήρηση και βιώσιμη αξιοποίηση του ορεινού όγκου. Μεταξύ διαφόρων οργανισμών υπάρχει καλή συνεργασία. Η Περιφερειακή Διοίκηση του Smolyan προάγει τη συνεργασία και διαδραματίζει συντονιστικό ρόλο, ενώ διάφορες μορφές διοίκησης έχουν σχεδιαστεί για συγκεκριμένες δραστηριότητες, όπως επιτροπές και γνωμοδοτικά συμβούλια-π.χ. για τα δάση. Οι βασικοί κρατικοί φορείς οι οποίοι φροντίζουν για την προστασία και τη διαχείριση των φυσικών πόρων και των προστατευόμενων περιοχών είναι η Περιφερειακή Διεύθυνση Περιβάλλοντος και Υδάτων- RIEW Smolyan-η εδαφική δομή του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Υδάτων, η Περιφερειακή Διεύθυνση Δασών-Smolyan- η εδαφική δομή της Εκτελεστικής Διεύθυνσης Δασοκομίας EFA, η Κρατική Διεύθυνση Δασοκομίας και Κυνηγιού-Περιφερειακή Διεύθυνση Αλιείας και Υδατοκαλλιεργειών, το Γραφείο Smolyan κ.ά. Περιφερειακή Επιθεώρηση Περιβάλλοντος και Υδάτων του Smolyan: επιθεωρεί όλα τα στοιχεία και τους παράγοντες του περιβάλλοντος αέρας, νερό, έδαφος, υπέδαφος, βιοποικιλότητα. Ο φορέας αυτός ελέγχει όλες τις προστατευόμενες περιοχές και τις περιοχές Natura

107 Περιφερειακή Διεύθυνση Δασών του Smolyan: εποπτεύει την διατήρηση και αξιοποίηση των δασών ανεξάρτητα από το καθεστώς ιδιοκτησίας. Φορείς κρατικών δασών και κυνηγιού: ελέγχουν τη χρήση των κρατικών δασών και της άγριας πανίδας στην περιοχή ελέγχου Περιφερειακή Διεύθυνση-Γεωργία: έχει κεντρικό ρόλο στην διατήρηση των γεωργικών εκτάσεων Σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο σημαντικό ρόλο στο σχεδιασμό και τη διαχείριση των φυσικών πόρων και των προστατευόμενων ορεινών περιοχών διαδραματίζουν οι εξής φορείς: α) φορείς όπως: - Περιφερειακή Επιθεώρηση Περιβάλλοντος και Υδάτων- Smolyan-ένα περιφερειακό τμήμα του Υπουργείου. Διαδραματίζει κεντρικό ρόλο στο σχεδιασμό και τη διαχείριση φυσικών πόρων και προστατευόμενων περιοχών σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο αναφορικά με τη συνολική πολιτική για το περιβάλλον και το νερό. - Περιφερειακή διεύθυνση δασών- Smolyan-αποτελεί περιφερειακό τμήμα του Εκτελεστικού Οργανισμού Δασοκομίας (EAF) και διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στο σχεδιασμό και τη διαχείριση φυσικών πόρων και προστατευόμενων ορεινών περιοχών σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο στον τομέα των δασών. Η Περιφερειακή Διεύθυνση Δασών Smolyan έχει πάρει το όνομά της από την πόλη Smolyan η οποία είναι επίσης η έδρα της. Η περιοχή της Περιφερειακής Διεύθυνσης Δασών Smolyan καλύπτει τα νότια τμήματα της Κεντρικής και Νότιας Βουλγαρίας και στα βορειοδυτικά συνορεύει με την Περιφερειακή Διεύθυνση Δασών Pazardzhik, βόρεια με την Περιφερειακή Διεύθυνση Δασών Plovdiv, ανατολικά με την Περιφερειακή Διεύθυνση Δασών Kardzhali, νότια με την Ελλάδα και Δυτικά με την Περιφερειακή Διεύθυνση Δασών Blagoevgrad. - Περιφερειακή Διοίκηση Smolyan, (Περιφερειακός Διοικητής): σε κρατικόπεριφερειακό επίπεδο, ασκεί λεπτομερή πολιτική αναφορικά με την ανάπτυξη της περιοχής συμπεριλαμβανομένων των τομέων της προστασίας του περιβάλλοντος, της αξιοποίησης των φυσικών πόρων κ.ά. - Δήμοι-αποτελούν τοπικές αρχές και ασκούν πολιτική σε τοπικό επίπεδο σχετικά με το σχεδιασμό και τη διαχείριση φυσικών πόρων και ευαίσθητων ορεινών περιοχών - Μη κυβερνητικές οργανώσεις-μκο- έχουν ενεργό ρόλο στην διαδικασία του σχεδιασμού και της διαχείρισης των φυσικών πόρων και των προστατευόμενων ορεινών περιοχών σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο. Συμμετέχουν συμβούλια 107

108 για την έγκριση των σχεδίων διαχείρισης για τις προστατευόμενες περιοχές. Έχουν ενεργό διορθωτικό ρόλο και εκφράζουν τη γνώμη του πολίτη. - Κρατικές δασικές επιχειρήσεις υπάρχουν 6 σε ολόκληρη τη χώρα, η μία έχει έδρα το Smolyan. Συμβάλλουν στη χάραξη πολιτικής και τη διαχείριση των φυσικών πόρων και των προστατευόμενων ορεινών περιοχών σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο όσον αφορά τα δάση. Οι κύριες δραστηριότητες τους είναι οι εξής: εφαρμογή σχεδίων διαχείρισης σε κρατικά δάση και ρύθμιση του κυνηγιού σε περιοχές αναπαραγωγής διαχείριση του κρατικού ταμείο δασών, οργάνωση της προστασίας των δασών και των μέτρων ελέγχου της διάβρωσης σε δάση και δασικές εκτάσεις σχεδιασμός και κατασκευές σε δάση και εκτάσεις σε κρατικά δάση δημιουργία δασών σε γεωργικές εκτάσεις, προστασία των δασών και δασικών εκτάσεων και τη διατήρηση της άγριας ζωής και της αλιείας και γενικότερα του φυσικού πλούτου. - Δασικοί Συνεταιρισμοί - έχουν ενεργό ρόλο στη συνολική διαδικασία σχεδιασμού και διαχείρισης των φυσικών πόρων και των προστατευόμενων ορεινών περιοχών σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο. Συμμετέχουν σε συμβούλια για την έγκριση των σχεδίων διαχείρισης για τις προστατευόμενες περιοχές. Πρόκειται για εκπροσώπους των συμφερόντων των ιδιωτών ιδιοκτητών δασών της περιοχής - Ταξιδιωτικές εταιρείες-έχουν ενεργό ρόλο στη συνολική διαδικασία σχεδιασμού και διαχείρισης των φυσικών πόρων και των προστατευόμενων ορεινών περιοχών σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο. Συμμετέχουν σε συμβούλια για την έγκριση των σχεδίων διαχείρισης για τις προστατευόμενες περιοχές - Βουλγαρικός Ερυθρός Σταυρός-έχει ενεργό ρόλο στη συνολική διαδικασία σχεδιασμού και διαχείρισης των φυσικών πόρων και των προστατευόμενων ορεινών περιοχών σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο. Συμμετέχει συζητήσεις, σε γνωμοδοτήσεις και στην υιοθέτηση των σχεδίων διαχείρισης για τις προστατευόμενες περιοχές. - Δημόσιες Αποθέματα Κυνηγιού Προστατεύουν και εμπλουτίζουν την ποικιλία των θηραμάτων, την αναπαραγωγή, την μετακίνηση, την προστασία και την ασφάλεια των θηραμάτων Βελτιώνουν τους βιοτόπους Διασφαλίζουν την ύπαρξη μιας ελάχιστης ποσότητας βιολογικών στοιχείων 108

109 Επιτυγχάνουν τη δημιουργία νέων και τη διατήρηση των υφιστάμενων αποθεμάτων Συμβάλλουν στην οργάνωση του δασικού ταμείου Συμβάλλουν στην προστασία των δασών και των δασικών εκτάσεων Συμβάλλουν στην νναπαραγωγή των δασών κ.τ.λ. - Κυνηγετικές ομάδες-ενώσεις οι οποίες ανήκουν στο Σύλλογο Κυνηγών και Αλιέων της Βουλγαρίας-προστασία και εμπλουτισμός της ποικιλίας της άγριας ζωής, βελτίωση των βιοτόπων κ.τ.λ. - Περιφερειακή Διεύθυνση «Πυροπροστασία και Προστασία του Πληθυσμού»σημαντικό ρόλο στην πυροπροστασία, στην πρόληψη των πυρκαγιών και των δασικών πυρκαγιών, συνδρομή σε περίπτωση κινδύνου, επείγοντα περιστατικά, ατυχήματα διαφόρων ειδών - Άλλα. Β) Έγγραφα σχεδιασμού όπως τα εξής: - Αναπτυξιακή στρατηγική για το Smolyan Κανόνες για τις περιοχές NATURA Σχέδια διαχείρισης για προστατευόμενες περιοχές - Δημοτικά προγράμματα περιβαλλοντικής προστασίας - Εθνική στρατηγική για τη βιώσιμη ανάπτυξη των δασών στη Βουλγαρία Πιστοποίηση δάση - Προκλήσεις και προτεραιότητες στο πλαίσιο της εθνικής πολιτικής για την προστασία του περιβάλλοντος το Εφαρμογή Συμβάσεων για την Ενσωμάτωση των περιβαλλοντικών ζητημάτων στον περιφερειακό σχεδιασμό και το χωροταξικό σχεδιασμό στη Βουλγαρία. 109

110 Περιγραφή του Σχεδίου Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών (προτεραιότητες, όραμα, στόχοι διαχείρισης, αναμενόμενα αποτελέσματα, υφιστάμενες και μελλοντικές ευκαιρίες και προβλήματα) Δεν υπάρχουν κάποια σχέδια διαχείρισης αναφορικά με τη διατήρηση και διαχείριση των φυσικών πόρων και των ορεινών όγκων σε περιφερειακό επίπεδο. Πολιτικές για την προστασία και βιώσιμη αξιοποίηση των φυσικών πόρων αποτελούν τη βάση μιας σειράς στρατηγικών εγγράφων σε τοπικό επίπεδο-σχέδιο οικοτουρισμού, δημοτικά περιβαλλοντικά προγράμματα, επιχειρησιακά αναπτυξιακά σχέδια κ.τ.λ. Σχέδια διαχείρισης έχουν καταρτιστεί για 5 αποθέματα. Διάφορες ΜΚΟ έχουν εκπονήσει ακόμα 2 σχέδια για προστατευόμενες περιοχές (με περιορισμένη αξιοπιστία) Αυτή τη στιγμή καταρτίζονται τα σχέδια διαχείρισης για τις προστατευόμενες περιοχές του δικτύου Natura Αυτή η δραστηριότητα αναμένεται να αρχίσει αμέσως μετά την ανακοίνωση στη επίσημη εφημερίδα της κυβέρνησης όσον αφορά τις προστατευόμενες περιοχές σύμφωνα με την οδηγία για τους οικοτόπους. Για ορισμένα - συγκεκριμένα φυτά και ζώα έχουν καταρτιστεί ξεχωριστά σχέδια δράσης. Για την περιοχή του Smolyan τέτοια είδη είναι η καφέ αρκούδα, ο αίγαγρος, το ανθόγαλα τος ορεινών περιοχών Ροδόπης. Στο έδαφος του Smolyan υπάρχουν 6 αποθέματα που είναι σε καλή κατάσταση και λαμβάνουν τέλεια φροντίδα. Το 2004 διεξήχθη μια δημόσια συζήτηση για τα σχέδια διαχείρισης των 5 αποθεμάτων - ". " "Soskovcheto", "Shabanitsa", "Kastrakli", "Kazanite" και Momchilovski dol Επίπεδο και εύρος συνεργασίας/συντονισμού μεταξύ τοπικών παραγόντων τόσο κατά την κατάρτιση του Σχεδίου Διαχείρισης/πολιτικής όσο και κατά τη διαχείριση ευαίσθητων και προστατευόμενων περιοχών 110

111 H διαχείριση των προστατευόμενων περιοχών είναι η κύρια λειτουργία της Περιφερειακής Διεύθυνσης Περιβάλλοντος και Υδάτων - Smolyan. Ο έλεγχος των προστατευόμενων περιοχών πραγματοποιείται επίσης από το προσωπικό της Περιφερειακής Διεύθυνσης Δασών. Η διαχείριση των περιοχών αυτών γίνεται από τους ιδιοκτήτες τους - για τα αποθέματα ανήκει στην RIEW - Smolyan, καθώς και για άλλες κατηγορίες περιουσιακών στοιχείων είναι διαφορετικό, αλλά κυρίως ο έλεγχος ανήκει στo Κρατικό Ταμείο Δασών. Ο γενικός συντονισμός και η συνεργασίας μεταξύ των τοπικών φορέων σχετικά με την εκπόνηση σχεδίων διαχείρισης διεξάγεται από την Περιφερειακή Διεύθυνση Περιβάλλοντος και Υδάτων, καθώς και με την υποστήριξη των προγραμμάτων και την ενεργό συμμετοχή των άλλων θεσμικών οργάνων στη διαδικασία. Καλύπτει τις μεθόδους μελέτης των βιοτόπων και ειδών, την εκτίμηση περιβαλλοντικών επιπτώσεων και αξιολόγηση της συμμόρφωσης με τους κανόνες εάν είναι απαραίτητο, επίσης, τις συζητήσεις σχετικά με ευρέα φόρα, συμπεριλαμβανομένης της συμμετοχής των τοπικών κοινοτήτων στη διαδικασία λήψης αποφάσεων, τη μακροπρόθεσμη παρακολούθηση και συγκριτική ανάλυση της κατάστασης και άλλα Επίπεδο και εύρος συμμετοχής του κοινού στην κατάρτιση των Σχεδίων Διαχείρισης Για να συμμετάσχει το κοινό στη διαδικασία για τη θέσπιση σχεδίων διαχείρισης χρησιμοποιείται η προσέγγιση των απόψεων και διαβουλεύσεων με εμπειρογνώμονες, ΜΚΟ, συνεντεύξεις, ερωτηματολόγια και τη διαβούλευση με τους ενδιαφερόμενους φορείς και άλλους. Ο στόχος είναι υψηλότερος - ένα ευρύ φάσμα ατόμων, φορέων και οργανισμών να αισθάνονται ότι συμμετέχουν και εμπλέκονται στη διαδικασία διατήρησης, διαχείρισης και βιώσιμη αξιοποίησης των φυσικών πόρων. Στο πλαίσιο των σχεδίων διαχείρισης, πέραν των δραστηριοτήτων διατήρησης των ειδών, των οικοσυστημάτων και των τοπίων - τα αντικείμενα της προστασίας αφορούν επίσης ευκαιρίες την ανάπτυξη οικοτουρισμού και την απόκτηση εμπειριών και γνώσεων. Στο πλαίσιο αυτό, είναι απαραίτητο στη διαδικασία εκπόνησης και έγκρισης να συμμετέχουν όλοι οι εκπρόσωποι των τοπικών κοινοτήτων. Εκτός από αποθέματα και τα προστατευόμενα είδη στη Ροδόπη έχουν επίσης αναπτυχθεί σχέδια διαχείρισης για τις λεκάνες απορροής ποταμών. Πρόκειται ένα καλό παράδειγμα συνεργασίας μεταξύ των διαφόρων φορέων, ΜΚΟ και πολιτών. Πραγματοποιήθηκαν αρκετές συζητήσεις, όπου εξετάστηκε προσεκτικά η δυνατότητα ανακήρυξης μιας συγκεκριμένης περιοχής ως φυσικό πάρκο Υπήρξε ενεργός συμμετοχή εμπειρογνωμόνων, εκπροσώπων δημόσιων φορέων και άλλων ενδιαφερόμενων φορέων. 111

112 Αναφορικά με την πολιτική για τις προστατευόμενες περιοχές, ιδιαίτερα για την προστασία της καφέ αρκούδας, οι συναντήσεις και οι συζητήσεις αποτελούν απαραίτητο στοιχείο στη διαμόρφωση μιας σύνθετης προσέγγισης, η οποία θα διασφαλίζει τόσο την προστασία των ειδών όσο και τα δικαιώματα των κατοίκων της περιοχής. Θα πρέπει να υπάρξει μια πλήρης, σύνθετη και σχετική με τους φορείς πολιτική προκειμένου να επιτευχθεί η βιώσιμη ανάπτυξη της περιοχής. Η εφαρμογή της πρέπει να συνδέεται με τα σχέδια διάφορων οργανισμών και να υπάρχει συντονισμός σε περιφερειακό επίπεδο Ευκαιρίες, δυνατότητες, προκλήσεις, ανάγκες και προβλήματα (αδυναμίες, περιορισμοί, απειλές) σε σχέση με τον εδαφικό συντονισμό και συντονισμένες πολιτικές και σχέδια διαχείρισης (ανάλυση SWOT). ΑΝΑΛΥΣΗ SWOT Δυνατότητες Weaknesses Προστασία του περιβάλλοντος 1. Διαθεσιμότητα φυσικών πόρων-ορυκτός πλούτος, μεταλλικό νερό, ξυλεία Πολλοί δραστήριοι συνεργασία. φορείς και καλή Πολύ ενεργός μη οικονομικός τομέας και έντυπα μέσα Οικολογικά καθαρή περιοχή Χαμηλά εισοδήματα και χαμηλή αγοραστική δύναμη του πληθυσμού. Υψηλό ποσοστό ανεργίας μορφωτικό επίπεδο. και χαμηλό Ελλιπής συνεργασία μεταξύ των διάφορων φορέων όσον αφορά τις δραστηριότητες προστασίας του περιβάλλοντος. Έλλειψη απαραίτητων πόρων συντονισμένη αξιοποίησή τους. ή η 5. Περιορισμένο εύρος δικαιωμάτων και υποχρεώσεων για τον επικεφαλής της περιφερειακής αυτοδιοίκησης και την περιφερειακή διοίκηση. Πολύ μεγάλο τμήμα της περιοχής ανήκει στο 6. δίκτυο προστατευόμενων περιοχών Natura Απομόνωση των κύριων διοικητικών και βιομηχανικών κέντρων. 112

113 Επεξεργασία και υλοποίηση έργων Ευκαιρίες Απειλές Θέσπιση πολιτικών για ολοκληρωμένη προστασία του περιβάλλοντος και βιώσιμη ανάπτυξης της περιοχής καθώς και αύξηση των εσόδων του πληθυσμού. Έλλειψη οικονομικών πόρων και πολιτικών. Αιτήσεις για έγκριση έργων στα Ευρωπαϊκά ταμεία επενδύσεων. Υλοποίηση προγραμμάτων απασχόλησης στο πλαίσιο της προστασίας του περιβάλλοντος και της κοινωνικοποίησης ορισμένων στοιχείων. 4. Μεγαλύτερος συντονισμός με φορείς και οργανισμούς από την Ελλάδα. 5. Ανάπτυξη κατάλληλων μορφών συνεργασίας για την συγκρότηση και υλοποίηση πολιτικών σε περιφερειακό επίπεδο Έλλειψη ενός μοντέλου. βιώσιμου περιφερειακού Περιορισμένης σύνδεση μεταξύ των αποτελεσμάτων και των πολιτικών και σχεδίων. Έλλειψη κατάλληλων μηχανισμών οι οποίοι θα οδηγήσουν σε άμεσα αποτελέσματα όσον αφορά τη βελτίωση της ποιότητας ζωής, τη αύξηση των εισοδημάτων του πληθυσμού καθώς και την προστασία της βιοποικιλότητας και του περιβάλλοντος. 113

114 Ενδιαφέρουσες πρωτοβουλίες και πρακτικές αναφορικά με την κατάρτιση Σχεδίων Διαχείρισης/πολιτικών και / ή τη διαχείριση των ευαίσθητων / προστατευόμενων περιοχών, οι οποίες μπορεί να χρησιμοποιηθούν ως Καλές Πρακτικές και να κεφαλαιοποιηθούν. Η εκπόνηση των σχεδίων διαχείρισης για τις προστατευόμενες περιοχές ορίζεται από το νόμο για τις Προστατευόμενες Περιοχές. Για την εκπόνηση των σχεδίων για τα αποθέματα στην περιοχή Smolyan εξασφαλίστηκε κρατική χρηματοδότηση. Μια καλή προσέγγιση και πρωτοβουλία για τη δημιουργία των σχεδίων διαχείρισης και πολιτικών είναι η κατάρτιση των σχεδίων για τα έργα. Για ορισμένες προστατευόμενες περιοχές - Φαράγγι Trigrad-η χρηματοδότηση για τη δημιουργία του σχεδίου διαχείρισης προήλθε από το Έργο "Ροδόπη" του UNDP. Ο ίδιος οργανισμός χρηματοδότησε μερικά μικρότερα σχέδια διαχείρισης προστατευόμενων ειδών. Πρέπει να εκπονηθούν επίσης σχέδια διαχείρισης των προστατευόμενων περιοχών NATURA Εθνική πολιτική για την παροχή χρηματοδότησης για τα σχέδια αυτά είναι το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Περιβάλλον. Παρόμοιες ευκαιρίες παρέχει επίσης και ο Χρηματοδοτικό Μέσο για το Περιβάλλον LIFE +. Η προετοιμασία των προτάσεων δεν έχει ξεκινήσει διότι οι ζώνες βάσει της Οδηγίας για την προστασία των βιοτόπων δεν έχουν ανακοινωθεί ακόμη. Αυτή η διαδικασία αναμένεται να ολοκληρωθεί στα τέλη του αυτού του έτους ή στις αρχές του επόμενου. 114

115 ΜΕΘΟΔΟΙ ΚΑΙ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ, ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ ΚΑΙ ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ Στόχοι, προτεραιότητες, στρατηγικές, μέθοδοι και δραστηριότητες ενημέρωσης, κατάρτισης και ευαισθητοποίησης με σκοπό την ανάδειξη της σημασίας των φυσικών πλεονεκτημάτων και προϊόντων της περιοχής, την ενίσχυση της ταυτότητας των φυσικών/προστατευόμενων ορεινών περιοχών, την προώθηση των μέτρων προστασίας/ανάπτυξης και την προσέλκυση πολιτικού, οικονομικού και δημόσιου ενδιαφέροντος και δράσεων κ.τ.λ. Η συστηματοποίηση και η διάδοση των πληροφοριών με στόχο την κατανόηση της σημασίας των φυσικών πόρων της περιοχής πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο διάφορων έργων από διάφορους οργανισμούς και φορείς. Οι πληροφόρηση μπορούν να ταξινομηθεί με διάφορους τρόπους: Εξειδικευμένη και εστιασμένη σε συγκεκριμένους επιστήμονες και ειδικούς Εξειδικευμένη σε συγκεκριμένη ομάδα στόχο - σπηλαιολόγους, ορνιθολόγους, κλπ. Απευθυνόμενη γενικά σε επισκέπτες, στον τοπικό πληθυσμό, τουρίστες, φοιτητές και άλλους. Αξίζει να επισημανθεί η ανάγκη για ολοκληρωμένη κάλυψη των διαφόρων ειδών πληροφόρησης που πρέπει να διαδοθεί και να προωθηθεί, τόσο μεταξύ των τουριστών όσο και του τοπικού πληθυσμού. Για χιλιάδες χρόνια υπάρχει αρμονία μεταξύ των κατοίκων της περιοχής και της φύσης στα βουνά της Ροδόπης. Ωστόσο, διεξάγεται ορισμένα μαθήματα, τα οποία αποβλέπουν στην προστασία του περιβάλλοντος και στην αξιοποίηση των δυνατοτήτων του προγράμματος "Αγροτική Ανάπτυξη", καθώς και των ειδικά χαρακτηριστικών του Natura Τα προγράμματα κατάρτισης απευθύνονται σε διαφορετικές ομάδες - σε παιδιά, σε όσους ασχολούνται με τη διατήρηση της βιοποικιλότητας, στους αγρότες. Διάφορα προγράμματα κατάρτισης και εκστρατείες πληροφόρησης υλοποιούνται με την ευκαιρία της εβδομάδας του δάσους, ενώ διοργανώνονται «πράσινα σχολεία» όσον αφορά διάφορα έργα κ.ά. Οι στόχοι και οι προτεραιότητες όσον αφορά τη συνολική πολιτική της ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης αναφορικά με τη σημασία των φυσικών πόρων της περιοχής, της εδαφικής ταυτότητας, αναδεικνύοντας τη φυσική / προστατευόμενη ορεινή περιοχή, την προωθώντας την προστασία των περιοχών και να συνοψίζοντας τις πολιτικές, οικονομικές 115

116 και κοινωνικές δραστηριότητες αντανακλώνται στις Αναπτυξιακή Στρατηγική της Περιφέρειας Smolyan , στο σχέδιο Περιφερειακής Ανάπτυξης της ΝότιαςΚεντρικής Περιφέρειας και θα αντανακλώνται στα μελλοντικά σχέδια για τις προστατευόμενες περιοχές και τις περιοχές του Ευρωπαϊκού Δικτύου «Natura2000», καθώς και στα σχέδια των δήμων Δημόσιες και ιδιωτικές αρχές και φορείς που συμμετέχουν σε δραστηριότητες ενημέρωσης, κατάρτισης και ευαισθητοποίησης Εκτός από τους κρατικούς φορείς και τους δήμους, η διατήρηση των φυσικών πόρων και των προστατευόμενων περιοχών είναι σημαντική για τις ΜΚΟ και τα εκπαιδευτικά ιδρύματα. Τα εκπαιδευτικά ιδρύματα συμβάλλουν στη διαμόρφωση της οικολογικής συνείδησης. Παρόμοιες αρμοδιότητες έχουν τα περιφερειακά ΜΜΕ, τα οποία έχουν υιοθετήσει μια θετική και ανοικτή στάση σε τέτοια ζητήματα. Έτσι επιτυγχάνεται δημόσια δέσμευση για την προστασία των ορεινών περιοχών. Οι ΜΚΟ εργάζονται κυρίως σε έργα που στοχεύουν να αντλήσει κεφάλαια για τις βασικές δραστηριότητες που σχετίζονται με το περιβάλλον. Όλες αυτές οι οργανώσεις δραστηριοποιούνται στον τομέα των οικολογικών έργων. Στην περιοχή Smolyan δραστηριοποιούνται επίσης όλες οι εθνικές ΜΚΟ. Πολλά από τα έργα που υλοποιούνται εστιάζονται στη διατήρηση των απειλούμενων ειδών χλωρίδας και πανίδας. Αυτή τη στιγμή υλοποιείται ένα πρόγραμμα που στοχεύει στην αρμονική συνύπαρξη αρκούδας ανθρώπου. Τα περισσότερα από τα έργα που υλοποιούνται από εκπαιδευτικά ιδρύματα στοχεύουν στον καθαρισμό και διαμόρφωση του τοπίου. Άλλα περιφερειακά έργα αφορούν τη βελτίωση των δυνατοτήτων για την ανάπτυξη του οικοτουρισμού, τη δημιουργία οικολογικών διαδρομών και την έκδοση ενημερωτικού υλικού. Σημαντική αδυναμία συνιστά το γεγονός ότι δεν υπάρχει συντονισμός μεταξύ των διάφορων ΜΚΟ. Υπάρχει ένα πανεπιστήμιο στο Smolyan με αντικείμενο την «Οικολογία». Εκεί προετοιμάζονται οι μελλοντικοί εξειδικευμένοι επιστήμονες και ασχολούνται επαγγελματικά με δραστηριότητες για τη διατήρηση και την προστασία του περιβάλλοντος. Επίσης υπάρχει ένα κέντρο για παιδιά, όπου υλοποιούνται διάφορες εκπαιδευτικές δραστηριότητες, διαγωνισμοί ζωγραφικής, έκθεσης, φωτογραφιών, αφισών και πολλά άλλα. Διάφοροι δημόσιοι-ιδιωτικοί φορείς και οργανισμοί συμμετέχουν σε δραστηριότητες πληροφόρησης, κατάρτισης και ευαισθητοποίησης. 116

117 Ομάδες-στόχος και ενδιαφερόμενοι φορείς στους οποίους απευθύνονται οι δραστηριότητες ενημέρωσης, κατάρτισης και ευαισθητοποίησης. Χρησιμοποιούμενες μέθοδοι, στρατηγικές και εργαλεία στο πλαίσιο των δραστηριοτήτων ενημέρωσης, κατάρτισης και ευαισθητοποίησης και είδη δραστηριοτήτων που απευθύνονται σε κάθε ομάδα Όλοι οι κάτοικοι της περιοχής θέλουν να ζουν σε ένα καθαρό περιβάλλον. Ως ομάδα-στόχος μπορούν να θεωρηθούν διάφοροι οργανισμοί οι οποίοι χρησιμοποιούν τους φυσικούς πόρους ως πρώτη ύλη-για παράδειγμα, δασικοί συνεταιρισμοί, κυνηγετικοί σύλλογοι κ.τ.λ. Οι ομάδες αυτές θα πρέπει να έχουν μεγαλύτερη πληροφόρηση αναφορικά με τις ευκαιρίες αποκατάστασης των ζημιών που ενδέχεται να υπέστησαν λόγω της διακοπής των δραστηριοτήτων τους όταν αυτό επιβαλλόταν από τις δράσεις βιώσιμης διαχείρισης των πόρων ή από τους περιορισμούς του δικτύου NATURA Όλοι οι φορείς οι οποίοι εμπλέκονται στο πρόβλημα αποτελούν ενδιαφερόμενα μέρη και για αυτούς θεωρείται πολύ σημαντικό να ενισχύσουν τις διοικητικές ικανότητές τους και να υλοποιούν προγράμματα κατάρτισης. Οι ΜΚΟ αποτελούν επίσης ομάδα-στόχο. Οι ΜΚΟ θα πρέπει να πληροφορούνται για ό,το συμβαίνει προκειμένου να είναι σε θέση να εκπονούν έργα για τον περιορισμό των περιβαλλοντικών απειλών. Οι επιχειρήσεις είναι επίσης ομάδα-στόχος, επικεντρώνοντας ιδιαίτερα σε τοπικούς και δυνητικούς επενδυτές. Ομάδες-στόχος είναι επίσης: Τουρίστες-διαφόρων ηλικιών Κάτοικοι της περιοχής-διαφόρων ηλικιών Ιδιοκτήτες εκτάσεων γης στην περιοχή-ντόπιο και ξένοι Ευκαιρίες, δυνατότητες, προκλήσεις και ανάγκες καθώς και προβλήματα (αδυναμίες, περιορισμού και απειλές) όσον αφορά την ενημέρωση, την κατάρτισης και την ευαισθητοποίηση (ανάλυση SWOT) ΑΝΑΛΥΣΗ SWOT 117

118 Δυνατότητες Αδυναμίες Πολλοί δραστήριοι φορείς και μέσα μαζικής ενημέρωσης Διαθεσιμότητα πανεπιστημίων, σχολείων και κέντρων νεότητας. Μεγάλη δραστηριοποίηση του μη οικονομικού τομέα. Μεγάλο τμήμα της περιοχής ανήκει στο δίκτυο Natura Ύπαρξη πολλών φυσικών πόρων-προστασία της βιοποικιλότητας, πηγές μεταλλικού νερού, δασικές εκτάσεις, προστασία περιβάλλοντος 6. Επεξεργασία και υλοποίηση έργων Ελλιπώς ανεπτυγμένες τεχνολογίες πληροφοριών και επικοινωνιών (ΤΠΕ) Μικρός αριθμός καινοτόμων μεθόδων πληροφόρησης, κατάρτισης και ευαισθητοποίησης. Υψηλό ποσοστό ανεργίας και χαμηλό μορφωτικό επίπεδο. Χαμηλά εισοδήματα και περιορισμένη αγοραστκή δύναμη του πληθυσμού. Απαρχαιωμένες συντήρησή τους. υποδομές και κακή Απομόνωση από τα μεγάλα διοικητικά και οικονομικά κέντρα. Ευκαιρίες Απειλές Κατασκευή νέων και επέκταση υφιστάμενων υποδομών Έλλειψη οικονομικών πόρων για μια σύνθετη προσέγγιση της πληροφόρησης, κατάρτισης και ευαισθητοποίησης. Υποβολή αιτήσεων στα Ευρωπαϊκά ταμεία επενδύσεων για χρηματοδότηση έργων. Ολοκληρωμένες και καινοτόμες πληροφόρησης, κατάρτισης ευαισθητοποίησης. μέθοδοι και 4. Ενίσχυση του συντονισμού μεταξύ φορέων και σχολών κατάρτισης. Παροχή ενός μηχανισμού πληροφόρησης, κατάρτισης και ευαισθητοποίησης. 5. Διαμόρφωση μια σύνθετης πολιτικής πληροφόρησης, κατάρτισης και ευαισθητοποίησης Έλλειψη ενός βιώσιμου περιφερειακού μοντέλου πληροφόρησης, κατάρτισης και ευαισθητοποίησης. Περιορισμένη σύνδεση ανάμεσα στην πληροφόρηση και τα τελικά αποτελέσματα για τον πληθυσμό. Έλλειψη κατάλληλων μηχανισμών για την ενσωμάτωση καινοτόμων μεθόδων πληροφόρησης, κατάρτισης και ευαισθητοποίησης. 118

119 Ενδιαφέρουσες πρωτοβουλίες και πρακτικές αναφορικά με δραστηριότητες ή μεθόδους ενημέρωσης, κατάρτισης και ευαισθητοποίησης, οι οποίες μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως Καλές Πρακτικές και να κεφαλαιοποιηθούν στις περιοχές των εταίρων του έργου Οι βασικές μέθοδοι που χρησιμοποιούνται για την πληροφόρηση, την κατάρτιση και την ευαισθητοποίηση είναι η δημιουργία ενός ευρέος φάσματος συμμετεχόντων στις ομάδες εστίασης. Αυτές οι ομάδες οργανώθηκαν κατά τη συγκρότηση του Περιφερειακού Συμβουλίου Τουρισμού, με στόχο τη δημιουργία προσεγγίσεων όσον αφορά το σχηματισμό του τουριστικού συνεργατικού σχήματος, τη δημιουργία τουριστικών ενώσεων, που λειτουργούν στο πλαίσιο διαφόρων προγραμμάτων και έργων που σχετίζονται με την προστασία του περιβάλλοντος και την ισόρροπη ανάπτυξη των ορεινών περιοχών. Η βασική αρχή είναι να καλυφθούν τα ενδιαφερόμενα μέρη των ομάδων-στόχος, επιτρέποντας τη συμμετοχή των ιδρυμάτων, ΜΚΟ, εμπειρογνωμόνων, εκπροσώπων δημόσιων και επαγγελματικών φορέων. Με βάση την εθελοντική συμμετοχή, μεμονωμένοι εκπρόσωποι μπορούν να λάβουν μέρος στις δραστηριότητες των διαφόρων ομάδων-στόχος. Δεν υπάρχει κάποια συνολική στρατηγική όσον αφορά την πληροφόρηση, την κατάρτιση και τις συνειδητές δράσεις και δραστηριότητες που υλοποιούνται για την ομάδα-στόχος. Κατά κανόνα προσπαθούμε να χρησιμοποιούμε την αναβαθμισμένη προσέγγιση που έχει επιτευχθεί μέχρι στιγμής. Πρωτοβουλία α - έργο "Let's change the way". Η ιδέα για το έργο γεννήθηκε από το γεγονός ότι οι έλεγχοι των ρυθμιστικών αρχών διαπίστωναν συνεχώς ότι η ρύπανση των δρόμων αυξανόταν συνεχώς. Αυτό οφειλόταν στην εναπόθεση μπουκαλιών, δοχεία, κ.λπ.... τα οποία πετούν οι διερχόμενοι οδηγοί. Στο πλαίσιο αυτό, το έργο έλαβε δύο βασικές κατευθύνσεις Βελτίωση των συνθηκών - τοποθετώντας στην άκρη του δρόμου κάδους. Εκπαιδευτική μεταρρύθμιση - τοποθέτηση πινακίδων με μηνύματα για την προστασίας του περιβάλλοντος και την επισημάνσεις για τη εναπόθεση των απορριμμάτων σε μη εξουσιοδοτημένα σημεία. Μια τέτοια πρωτοβουλία υλοποιείται για πρώτη φορά στη Βουλγαρία, η ομάδα-στόχος είναι όλοι όσοι κινούνται στην περιοχή. Το αποτέλεσμα μπορεί να σημαίνει ότι η Περιφέρεια του Smolyan συγκαταλέγεται μεταξύ των κορυφαίων όσον 119

120 αφορά καθαριότητας και την απουσία παράνομων χωματερών. Λόγω της χρησιμότητα του έργου τον τρέχον έτος παρέχονται κονδύλια από το MEW για την τοποθέτηση 2 νέων πινακίδων και για την ανανέωση των παλιών. Έργο- Reducing the conflict bear person (για την αρμονική συνύπαρξη αρκούδαςανθρώπου) Το πρόγραμμα εξακολουθεί να υλοποιείται από τους μεγαλύτερους οργανισμούς στη Βουλγαρία, το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Υδάτων και την Ένωση «Βαλκάνια». Ο στόχος είναι, μέσω εκστρατειών ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης και προληπτικών μέτρων να περιοριστούν οι εντάσεις μεταξύ των προστατευόμενων ειδών και των κατοίκων της περιοχής, λόγω των ζημιών που προκαλούν οι αρκούδες στις καλλιέργειες. Η ομάδα-στόχος είναι οι αγρότες στη Ροδόπη. Προκειμένου να εξασφαλιστεί βιωσιμότητα των αποτελεσμάτων, το RIEW - Smolyan ανέπτυξε επίσης ένα παρόμοιο έργο. Οι προτάσεις έργων μπορούν να γίνουν για άλλα προστατευόμενα είδη, τα οποία είναι σημαντικά για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας και προκαλούν ζημιές στις γεωργικές καλλιέργειες - όπως κορμοράνοι και αρπακτικά πουλιά. Ο στόχος είναι να υπάρξει ισορροπία ανάμεσα στη διατήρηση των προστατευόμενων ειδών και στην προστασία των συμφερόντων των κατοίκων της περιοχής. Έργα που στοχεύουν στην προώθηση του δικτύου προστατευόμενων περιοχών Natura 2000 Στην περιοχή υλοποιούνται αρκετά παρόμοια έργα, στόχος των οποίων η εξοικείωση όσον το δυνατόν περισσότερων ατόμων με τις δυνατότητες και τις απαγορεύσεις που αφορούν τις προστατευόμενες περιοχές. Ανάλογα με τον δικαιούχο του έργου, αντίστοιχα, οι ομάδες-στόχος είναι διαφορετικές - αγρότες, ιδιοκτήτες δασικών εκτάσεων, φορείς του τουρισμού κλπ. Γενική εντύπωση είναι ότι η άγνοια και η έλλειψη πληροφόρησης είναι η κύρια αιτία της αντίδρασης στο δίκτυο. Ωστόσο, αλλά ύστερα από μια εκστρατεία ευαισθητοποίησης η στάση έχει αλλάξει εντελώς και πλέον αναζητούνται ευκαιρίες χρηματοδότησης για δραστηριότητες προστασίας του περιβάλλοντος. Έργα για την πιστοποίηση δασών Αρκετά παρόμοια έργα υλοποιούνται, και ως εκ τούτου έχουν πιστοποιηθεί πολλές δασικές επιχειρήσεις. Ειδικότερη ομάδα-στόχος στην προκειμένη περίπτωση είναι οι δασολόγοι που εργάζονται σε αυτούς τους τομείς, αλλά τα οφέλη αφορούν το σύνολο του πληθυσμού στις περιοχές αυτές. Προτεραιότητα δίνεται σε δασοκομικές πρακτικές προστασίας του περιβάλλοντος, με μείωση της παραγωγής αλλά με υψηλότερο κόστος, αλλά εις βάρος της υψηλότερης τιμής του υλικού και της διατήρησης των δασικών οικοσυστημάτων. Αυτή η 120

121 προσέγγιση ενίσχυσε εν μέρει το σκοπό της διατήρησης των προστατευόμενων περιοχών στην Οδηγία για τους Βιότοπους. Έργα για την ανάπτυξη του οικοτουρισμού Παρόμοια προγράμματα υλοποιούνται σε όλη την περιοχή. Ο στόχος είναι η ανάπτυξη ενός νέου τουριστικού προϊόντος με βάση τους φυσικούς πόρους. Ομάδα-στόχος είναι ο πληθυσμός των περιοχών όπου υλοποιείται το έργο. Παρόμοια έργα που έχουν υλοποιηθεί σε δήμους, όπου πριν κάποια χρόνια τα ορυχεία αποτελούσαν τη βαριά βιομηχανία της περιοχής. Έτσι, αναζητώντας μια εναλλακτική λύση για ανάπτυξη μιας νέας βαριάς βιομηχανίας, όλες οι προσπάθειες στρέφονται στη δημιουργία νέων συνθηκών οικολογικής διαβίωσης για τους κατοίκους. Έργα για την προστασία σημαντικών ειδών Στην εν λόγω περιοχή υλοποιήθηκαν διάφορα έργα, με στόχο την προστασία ειδών προτεραιότητας και για τη διατήρηση της άγριας πανίδας και χλωρίδας. Ο στόχος είναι η ευαισθητοποίηση του τοπικού πληθυσμού για τη διατήρησης και τα οφέλη της προστασίας των ειδών. Αποτέλεσμα των έργων αυτών είναι η δημιουργία έργων έχουν δημιουργήσει ελκυστικών τουριστικών προϊόντων παρατήρηση της καφέ αρκούδας και άλλων άγριων ζώων. 121

122 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Δεδομένων των υψηλών ποσοστών ανεργίας στη χώρα και του χαμηλού βιοτικού επιπέδου στην περιοχή Smolyan, θα πρέπει να αναπτυχθούν και να υλοποιηθούν το ταχύτερο δυνατό σύνθετες πολιτικές και μηχανισμοί σχετικά με τη διαβίωση στις ορεινές περιοχές, την εξασφάλιση ενός καθαρού φυσικού περιβάλλοντος, τη διατήρηση της βιοποικιλότητας με παράλληλη άμεση εξασφάλιση εισοδημάτων για τους κατοίκους της περιοχής. Πρωταρχική σημασία έχει η υιοθέτηση γρήγορων, ξεκάθαρων και αποτελεσματικών μηχανισμών για την προώθηση της αρμονικής συνύπαρξης στις ορεινές περιοχές με το βιοτικό επίπεδο σε πραγματικούς όρους, χωρίς εξαρτάται από μελλοντικές παροχές. Συνοψίζοντας, επισημαίνεται ότι σχετικά με πολλές κατευθυντήριες γραμμές για τη διατήρηση των προστατευόμενων και ευαίσθητων περιοχών, εξακολουθεί να υπάρχει έλλειψη επαρκούς πληροφόρησης. Οι διαθέσιμες πληροφορίες είναι συχνά πολύ εξειδικευμένες, επιστημονικές και δεν μπορεί εύκολα να ερμηνευθούν και να κατανοηθούν από τις τοπικές κοινότητες. Η άγνοια των πλεονεκτημάτων και φόβος των απαγορεύσεων είναι σημαντικός λόγος για την αρνητική στάση απέναντι στα προστατευόμενα είδη και στις προστατευόμενες περιοχές. Στο πλαίσιο αυτό, είναι απαραίτητο να συνεχιστεί η διαδικασία της ενημέρωσης και η ενεργός συμμετοχή των διαφόρων ομάδων των τοπικών πληθυσμών στη διαδικασία λήψης αποφάσεων, συμπεριλαμβανομένης της προετοιμασίας των σχεδίων διαχείρισης. Θα ήταν χρήσιμο να παρουσιαστούν καλές πρακτικές από άλλες χώρες οι οποίες έχουν επιτύχει θετικά αποτελέσματα στον τομέα αυτό. Ορισμένα παραδείγματα είναι τα ακόλουθα: Εξασφάλιση της αρμονικής συμβίωσης μεταξύ των προστατευόμενων ειδών και του ανθρώπου - την παρουσιάζοντα τη νομοθεσία των άλλων χωρών, καθώς και την άμεση δράση τους, που λαμβάνουν σε εθνικό και περιφερειακό επίπεδο Δημιουργία, διαχείριση και έλεγχος του δικτύου προστατευόμενων περιοχών - NATURA Αξιοποίηση των προστατευόμενων περιοχών, προστασία των εδαφών και των προστατευομένων ειδών για την ανάπτυξη βιώσιμου τουριστικού προϊόντος. Παραδείγματα των μικρών επιχειρήσεων σε περιφερειακό επίπεδο, με γνώμονα την προστασία της φύσης. Παραδείγματα πολιτικών που αφορούν τον πληθυσμό σε ορεινές περιοχές - νομοθετικά κίνητρα, φοροαπαλλαγές, επιδόματα, κρατήσεις και τα δικαιώματα παραχώρησης για τις 122

123 τοπικές κοινότητες, δημιουργία τοπικών και περιφερειακών ταμείων και προϋπολογισμών κ.τ.λ. 123

124 Έκθεση Ανάλυσης Υφιστάμενης Κατάστασης-Ουγγαρία 124

125 ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ Σχετική νομοθεσία αναφορικά με τη διαχείριση/προστασία/αξιοποίηση των φυσικών και προστατευόμενων ορεινών περιοχών Νόμος LIII του 1995 για τη Γενική Προστασία του Περιβάλλοντος Νόμος LIII του 1996 για την Προστασία της Φύσης 27/2004 (XI.1) Κανονισμός του Συμβουλίου της Τοπικής Αυτοδιοίκησης της πόλης Kőszeg σχετικά με την Προστασία των Φυσικών Αξιών και τους Κανόνες για την Προστασία της Φύσης στην περιοχή 10/2008 (IV.1.) Κανονισμός του Συμβουλίου της Τοπικής Αυτοδιοίκησης της πόλης Kőszeg σχετικά με τις Τροποποιήσεις του Κανονισμού 27/2004 (XI.1) σχετικά Προστασία των Φυσικών Αξιών και τους Κανόνες για την Προστασία της Φύσης στην περιοχή Γενική παρουσίαση των γεωγραφικών δεδομένων αναφορικά με την ορεινή περιοχή Η μικροπεριφέρεια Kőszeg βρίσκεται στο βόρειο-δυτικό τμήμα της Ουγγαρίας, στα σύνορα με την Αυστρία. Ανήκει στο νομό Vas στη Δυτική Διαδουνάβια Περιφέρεια της χώρας. Η μικρο-περιφέρεια απέχει εξίσου από τη Βουδαπέστη και τη Βιέννη, η πλησιέστερη μεγαλύτερη πόλη είναι το Szombathely, η πρωτεύουσα του νομού. Η περιοχή βρίσκεται στην ανατολική πλευρά της οροσειράς Kőszeg, στους ανατολικούς πρόποδες των Άλπεων. Η ψηλότερη κορυφή είναι το Όρος Irottkö (Geschriebenstein, "Carvenrock" ή Written stone ) με 882 m υψόμετρο.. Περιλαμβάνει, επίσης, μέρος των λόφων Vas. Πρόκειται για μια περιοχή μετάβασης από τα βουνά στα δυτικά στους χαμηλούς λόφους στα ανατολικά, η οποία διαθέτει πλήθος μικρών πηγών, κρυφών κοιλάδων, γραφικών χωριών, και το ρεύμα Gyöngyös ως σπονδυλική στήλη της. Το υποαλπικό κλίμα (δροσερά καλοκαίρια και ήπιοι χειμώνες) καθιστά την περιοχή ιδανικό τόπο για διάφορες υπαίθριες δραστηριότητες (πεζοπορία, ποδηλασία κλπ). Λόγω του ευνοϊκού κλίματος της περιοχής, την έλλειψη της βαριάς βιομηχανίας, και 125

126 το υψηλό επίπεδο της αναδάσωσης, ο αέρας είναι πολύ καθαρότερος και καλύτερος από ό, τι σε άλλα μέρη του νομού, καθιστώντας το μικρο-περιφέρεια έναν αγαπημένο προορισμό για τους ανθρώπους που πάσχουν από άσθμα και άλλα αναπνευστικά προβλήματα. Η περιοχή περιλαμβάνει πολλά μικρά χωριά (ένα χαρακτηριστικό γνώρισμα του νομού γενικότερα). Η μόνη πόλη είναι το Kőszeg με κατοίκους (2/3 του πληθυσμού ολόκληρης της μικρο-περιφέρειας). Όπως οι περισσότερες αγροτικές περιοχές, επηρεάζεται από τη γήρανση του πληθυσμού και - αν και λιγότερο σε σύγκριση με άλλες περιοχές από τη μετανάστευση προς τα αστικά κέντρα. Κατά την περίοδο του κομμουνισμού, η μικρο-περιφέρεια ήταν δίπλα από το Σιδηρούν Παραπέτασμα - και κατά κάποιο τρόπο αποτελούσε ένα μέρος του - ως εκ τούτου για τρεις δεκαετίες τουλάχιστον δεν επιτρεπόταν στους τουρίστες να την επισκεφθούν.. Αυτή η απομόνωση είχε διπλό αποτέλεσμα. Από τη μία πλευρά, από τα τέλη του 1970-αρχές του 1980 η περιοχή έγινε παραμεληθεί, οι υποδομές ήταν απαρχαιωμένες και οι άνθρωποι απομακρύνονταν. Η μόνη αξιοσημείωτη εξαίρεση ήταν η πόλη της Kőszeg, η οποία έχει γίνει μια πόλη βιτρίνα για τους ξένους τουρίστες (κυρίως για τους Αυστριακούς). Κατά τις δεκαετίες του 1980 και 1990 σημειώθηκε η έκρηξη του λεγόμενου "οδοντιατρικού τουρισμού», δηλαδή η παροχή φθηνών οδοντιατρικών υπηρεσιών προσέλκυσε τεράστιο αριθμό επισκεπτών από την Αυστρία. Αυτό (μαζί με ορισμένες άλλες υπηρεσίες) συνέβαλε στη δημιουργία αρκετών μικρών επιχειρήσεων και αρκετά έσοδα για τις περιοχές Kőszeg και Szombathely. Το δεύτερο αποτέλεσμα της απομόνωσης ήταν ότι η μικροπεριφέρεια παρέμεινε ανέπαφη. Στην περιοχή των συνόρων δεν επιτρεπόταν η εφαρμογή τεχνολογικών επιτευγμάτων, συνεπώς το οικοσύστημα παρέμεινε ανέπαφο. Παρά το γεγονός ότι αυτό είχε μια μόνιμη επίπτωση στην ανάπτυξη της περιοχής, συνέβαλε στην επιβίωση του πράσινου τοπίου και του παραδοσιακού πολιτισμού και τρόπου ζωής των ανθρώπων. Η μικρο-περιοχή έχει ένα αποτέλεσε ένα ήρεμο σημείο σε όλη την ταραχώδη ουγγρική ιστορία, έτσι οι άνθρωποι εδώ έχουν αποκτήσει μια μάλλον ανεκτική στάση, και η ειρηνική συνύπαρξη των εθνοτήτων - Ούγγροι, Κροάτες και οι γερμανόφωνες Σουηβοί- έχει μια μακρά παράδοση εδώ. Η διατήρηση των γλωσσικών και πολιτιστικών μειονοτήτων, καθώς και των τοπικών παραδόσεων της πλειοψηφίας Ούγγρων αποτελεί προτεραιότητα των δήμων της μικρο-περιφέρειας 126

127 Ευαίσθητες και προστατευόμενες ορεινές περιοχές Τα γεωμορφολογικά χαρακτηριστικά του ανάγλυφου παρουσιάζουν μεγάλη ποικιλία. Κυρίαρχο στοιχείο είναι τα όρη Kőszeg, ύψους m, στα νότιοανατολικά και χωρίζονται από τους λόφους Vas, ύψους m από την κοιλάδα του Gyongyos. Το δυτικό τμήμα της μικρο-περιφέρειας και αποτελείται από δασοσκεπή βουνά. Κυρίαρχο χαρακτηριστικό των βουνών είναι ο σχιστόλιθος. Λόγω της γεωλογικής δομής των βουνών, η περιοχή έχει άφθονες πηγές. Η χλωρίδα και η πανίδα παρουσιάζουν Αλπικές επιρροές. Το κυρίαρχο είδος δέντρων είναι οι βελανιδιές, οι οξιές και οι καρπίνοι. Ένα χαρακτηριστικό γνώρισμα της περιοχής είναι ο μεγάλος αριθμός των δέντρων καστανιάς. Η καστανιά αποτελεί σύμβολο της μικρο-περιφέρειας και πηγή έμπνευσης για διάφορα τοπικά προϊόντα και δραστηριότητες. Η περιοχή φιλοξενεί πολλά προστατευόμενα είδη, π.χ. το αλπικό κυκλάμινο, τον κρίνο martagon (Lilium martagon), την καρδαμίνη (Cardamine trifolia), ή τη σπάνια φτέρη Blechnum (Blechnum spicant). Η άγρια φύση έχει κυρίως αλπικό χαρακτήρα. Ορισμένα σπάνια είδη είναι ο πυρρούλας, η σαλαμάνδρα, η καραβίδα, ή ένα είδος πεταλούδας (pericallia matronula). Στις κοιλάδες και στο ανατολικό τμήμα της μικρο-περιφέρειας υπάρχουν μικρά ρυάκια, συχνά περιβάλλονται με ελώδη πεδία, βάλτους σκλήθρα, το Gyongyos, το κύριο ρεύμα της μικρο-περιφέρειας. Θα πρέπει σημειωθεί το κροκαλοπαγές Cák, ένας μοναδικός συνδυασμός φυτών, που έχει πάρει το όνομά του από το κοντινό χωριό. Αυτές οι περιοχές είναι ιδιαίτερα εκτεθειμένες σε καταστροφές, δεδομένου ότι είναι πιο προσιτές σε σύγκριση με τις ορεινές περιοχές, και συχνά βρίσκονται κοντά σε κάποιο χωριό. Η μικρο-περιφέρεια καλύπτει περίπου το έδαφος του Εθνικού Πάρκου Irottkö (4.305 εκτάρια). Iδρύθηκε το 1997 ως επέκταση της πρώην Προστατευόμενης Περιοχής Kőszeg. Το 25% του Πάρκου αποτελεί περιοχή Natura 2000, το 90% είναι Προστατευόμενη Περιοχή (επικάλυψη με περιοχή Natura 2000), το 13% της οποίας βρίσκεται υπό καθεστώς ειδικής προστασίας. Περιλαμβάνει 7 προστατευόμενες περιοχές σε εθνικό επίπεδο και μια σειρά προστατευόμενα σημεία. Εκτός από το φυσικό περιβάλλον, το μικρο-περιφέρεια διαθέτει πλούσια ιστορική και πολιτιστική κληρονομιά η οποία είναι σχεδόν τόσο ευαίσθητη όσο και το οικοσύστημα. Το πιο γνωστό μνημείο είναι το Κάστρο του Kőszeg, γνωστό για την ανάσχεση της εισβολής των Οθωμανών το Μετά την πολιορκία των Οθωμανών, η πόλη - υπό την άμεση εξουσία του βασιλιά ως ελεύθερη βασιλική πόλη ευημέρησε για μεγάλο χρονικό διάστημα. Επειδή κατά τους τελευταίους 127

128 αιώνες οι περισσότερες πολεμικές συγκρούσεις αποφεύχθηκαν στην περιοχή, το σημερινό Kőszeg μπορεί να υπερηφανεύεται για μια ποικιλία ιστορικών κτιρίων, καθώς και ένα κέντρο της πόλης το οποίο έχει παραμείνει ανέπαφο από τον 15ο16ο αιώνα. Τα μικρά χωριά έχουν καταφέρει να διατηρήσουν τουλάχιστον ένα μέρος της κληρονομιάς τους. Τα κελάρια του Cák αποτελούν εθνικό μνημείο. Το παρεκκλήσι του Αγίου Βίτου στο Velem αποτελεί τοπικό προσκύνημα καθώς και σημαντικό αρχαιολογικό χώρο Σχέσεις και συνεργασία προστατευόμενες/ευαίσθητες περιοχές. με παρακείμενες ορεινές/ Ευρωπαϊκοί Προορισμοί Αριστείας Το Φυσικό Πάρκο Irottkö έλαβε τον τίτλο του προορισμού αριστείας σε ένα διαγωνισμό της Ευρωπαϊκής Επιτροπής το 2008/2009. Ο στόχος του προγράμματος είναι να επιστήσει την προσοχή αναφορικά με την αξία και την ποικιλομορφία των ευρωπαϊκών τουριστικών προορισμών και να υποστηρίξει τους προορισμούς αυτούς καθώς αναπτύσσουν μια κοινωνικά, πολιτιστικά και περιβαλλοντικά βιώσιμη μορφή τουρισμού. Αυστρο-Ουγγρική διασυνοριακή συνεργασία Alpannonia ( ). Ως αποτέλεσμα της προγράμματος αυστρο-ουγγρικής διασυνοριακής συνεργασίας Alpannonia, δημιουργήθηκε μια διαδρομή πεζοπορίας μήκους σχεδόν 150km, η οποία ξεκινά από το Semmering της Αυστρίας, συνεχίζει στο Fischbach και καταλήγει στην πόλη του Kőszeg. Η διαδρομή αυτή είναι γεμάτη με φυσικούς και πολιτιστικούς θησαυρούς και μπορεί κανείς να την ολοκληρώσει σε 6-7 ημέρες διασχίζοντας τμήματα των 15-20Km από το ανατολικό τμήμα των Άλπεων έως το Pannonia Στόχος του έργου είναι η τουριστική αξιοποίηση της διαδρομής «Alpannonia", η ανανέωση των υφιστάμενων φυσικών και πολιτιστικών δυνατοτήτων της, η 128

129 δημιουργία νέων τουριστικών σημείων, καθιστώντας την οροσειρά Kőszegi πιο ελκυστική στα μάτια των επενδυτών καθώς και η ενίσχυση του τουριστικού προφίλ της. Εάν επιτευχθεί αυτό, το Kőszeg θα μπορούσε να αποτελέσει τη σημείο αναφοράς των Ούγγρων πεζοπόρων, εφόσον συνιστά το τελικό σημείο του εθνικού blue tour" και της διαδρομής "alpannonia", που οδηγεί από τη νότια Αυστρία, στο Burgenland στο Νομό Vas. Η Ενωση Irottkö Naturpark εξασφαλίζει τον συντονισμό μεταξύ Αυστριακών και Ούγγρων εταίρων, μέσω της συμμετοχής σε τουριστικές εκθέσεις, σε δημοσιεύσεων, σε περιοδείες, στην ανάπτυξη διαδρομών μελέτης της φύσης στις ορεινές περιοχές Kőszegi, στη δημιουργία σημάνσεων λωρίδων κυκλοφορίας alpannonia και την τοποθέτηση πινακίδων πληροφόρησης. Οι περιφέρειες Styrian Joglland-Waldheimat και Wiener Alpen στην Κάτω Αυστρία, επενδύουν τα κεφάλαιά τους κυρίως σε δραστηριότητες εμπορίας, στη δημιουργία χαρτών, σε ταξίδια για τη συμμετοχή σε εκθέσεις, σε εκπαιδευτικά ταξίδια και στη διοργάνωση συναντήσεων εργασίας, στην ανάπτυξη ιστοσελίδων, κατάρτιση ξεναγών. Από την άλλη πλευρά, η Ουγγαρία και το Burgenland έχουν μεγάλης κλίμακας επενδύσεις για τις υποδομές, συμπεριλαμβανομένης της ανακαίνισης του πύργου Irottkö, των χώρων ανάπαυσης, των σημείων ενημέρωσης, και παιδικών πάρκων. Το έργο του Kőszeg περιλαμβάνει την ανακαίνιση των ιστορικών χώρων και τη δημιουργία νέων τουριστικών αξιοθέατων. Το Bozsok δημιουργεί ένα πάρκο αναψυχής και τοποθετεί πινακίδες πληροφόρησης στο δήμο, το Cakó ανακαινίζει την πηγή Hordómosó, και κατασκευάζει μια παιδική χαρά και στεγασμένο χώρο στάθμευσης, στο Velem κατασκευάζεται μια γέφυρα που οδηγεί στην περιπατητική διαδρομή Nuchy, αντικαθιστώντας το δίκτυο υδροδότησης για το σιντριβάνι, και προσθέτοντας επιπλέον αντικείμενα στην παιδική χαρά.το μεγαλύτερο έργο του νομού Vas είναι το Αρχαιολογικό Πάρκο στο Velem, όπως επίσης και η διοργάνωση ταξιδιών και εκδηλώσεων και η δημοσίευση άρθρων σε περιοδικά. 129

130 Σημαντικότερα προβλήματα, περιορισμοί και κίνδυνοι που απειλούν την περιοχή καθώς και προκλήσεις και ευκαιρίες Δυνατότητες Αδυναμίες Ευκαιρίες Απειλές Μοναδικό υποαλπικό κλίμα 4 οικισμοί έχουν επηρεαστεί από τη ρύπανση των εθνικών οδών κατά μήκος της εθνικής οδού 87 Προγράμματα περιβαλλοντικής προστασίας υλοποιούνται ήδη σε πολλές οικισμούς Τα ρεύματα μπορούν να μετατραπούν σε βάλτους εάν δεν ελεγχθεί η ροή των υδάτων Ελκυστικό φυσικό περιβάλλον, ιδιαίτερες φυσικές αξίες Περιοχές με Η καύση έχει Η αντιμετώπιση αγριόχορτα απαγορευθεί για των αγριόχορτων την αποφυγή της είναι μόλυνσης απαραίτητη Καθαρός αέρας, στην περιοχή δεν υπάρχουν βιομηχανικές εγκαταστάσεις Ρύπανση κατά μήκος του οδικού δικτύου και στις άκρες των δασών Δεν υπάρχει πρόβλεψη για τις παράνομες χωματερές Η ποιότητα των υδάτων είναι σε γενικά καλή Η ηχορύπανση κυμαίνεται στα επιτρεπτά όρια Συντήρηση από τη Διεύθυνσης του Εθνικού Πάρκου Őrségi 130

131 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΒΙΩΣΙΜΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΙΟΝΤΑ Πολιτικές και προτεραιότητες αναφορικά με την οικονομική ανάπτυξη και τις οικονομικές δραστηριότητες, οι οποίες συγκροτούνται ή υλοποιούνται στις ευαίσθητες/προστατευόμενες ορεινές περιοχές. Δεν υπάρχει ολοκληρωμένη στρατηγική για την προστασία του περιβάλλοντος, τη βιώσιμη ανάπτυξη και συναφή ζητήματα. Τα έγγραφα πολιτικής συλλέξαμε περιλαμβάνουν ορισμένες προτεραιότητες από τη διαχείριση των αποβλήτων μέχρι την προστασία τοπικών ειδών π.χ. ιστορικών δέντρων. Οι σημαντικότερες προτεραιότητες της μικρο-περιφέρειας προσδιορίζονται στην Αναπτυξιακή Στρατηγική Η στρατηγική θέτει τρεις γενικούς στόχους: 1. Ενίσχυση των οικονομικών και τουριστικών δυνατοτήτων της μικροπεριφέρειας, μέσω της δημιουργίας πόλων έλξης (πολιτιστικών, ακαδημαϊκών, αναψυχής, κ.λπ.) 2. Δημιουργία ενός ελκυστικού τρόπου ζωής, στοιχείο δημιουργεί τις προϋποθέσεις για εργασία και χαλάρωση στην περιοχή. 3. Ενίσχυση της αμοιβαίας εμπιστοσύνης και σεβασμού προκειμένου να ενισχυθεί η δημόσια συμμετοχή στη λήψη αποφάσεων. Βάσει αυτών, η στρατηγική περιλαμβάνει τέσσερις στόχους: 1. Ανάπτυξη της οικονομίας: αύξηση της ανταγωνιστικότητας των τοπικών επιχειρήσεων και δημιουργία θέσεων εργασίας 2. Ανάπτυξη του τουρισμού: αύξηση του αριθμού των επισκεπτών και επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου προκειμένου να αυξηθούν τα έσοδα 3. Ανάπτυξη των δημόσιων υπηρεσιών: κάλυψη των αναγκών του κοινού, προσφέροντας ποιοτικότερες υπηρεσίες 4. Ανάπτυξη των υποδομών, προστασία του περιβάλλοντος Η στρατηγική ορίζει ότι όλοι οι παραπάνω στόχοι πρέπει να υλοποιηθούν με γνώμονα στην οικονομική και περιβαλλοντική βιωσιμότητα 131

132 Νομοθετικές πρωτοβουλίες σε τοπικό επίπεδο: 27/2004 (XI.1) Κανονισμός του Συμβουλίου της Τοπικής Αυτοδιοίκησης της πόλης Kőszeg σχετικά με την Προστασία των Φυσικών Αξιών και τους Κανόνες για την Προστασία της Φύσης στην περιοχή 10/2008 (IV.1.) Κανονισμός του Συμβουλίου της Τοπικής Αυτοδιοίκησης της πόλης Kőszeg σχετικά με τις Τροποποιήσεις του Κανονισμού 27/2004 (XI.1) σχετικά Προστασία των Φυσικών Αξιών και τους Κανόνες για την Προστασία της Φύσης στην περιοχή Ο δήμος του φυσικού πάρκου έχει τη δυνατότητα να θεσπίσει νόμους για την προστασία του περιβάλλοντος, οι οποίοι μπορούν να εφαρμοστούν το έδαφος του. Αυτές οι νόμοι μπορούν να καταστήσουν τους ισχύοντες νόμους πιο αυστηρούς και να διευρύνουν τις αξίες που χρήζουν προστασίας.. Μπορούν να ανακηρύσσουν προστατευόμενο κάθε φυσικό αντικείμενο / πλάσμα που αξιολογείται ως τέτοιο από το πάρκο. Εάν αυτές οι κοινότητες να επωφεληθούν από τις ευκαιρίες αυτές και συντονίσουν τις δραστηριότητές τους, μπορούν να επιτύχουν σημαντική πρόοδο βελτιώνοντας το μέλλον των φυσικών πάρκων. Ένα τέλειο παράδειγμα αυτού στην Ουγγαρία είναι το έργο του Ιδρύματος Pro Vértes για την προστασία του περιβάλλοντος, το οποίο με τη βοήθεια των δήμων ανακήρυξε προστατευόμενα χιλιάδες στρέμματα γης κοντά στην οροσειρά Vértes. Οι νομοθετικές πρωτοβουλίες θα πρέπει να περιλαμβάνουν τα παρακάτω θέματα: δημιουργία ενός δικτύου προστατευόμενων περιοχών δημιουργία πλαισίου προστασίας για τη χλωρίδα και πανίδα της περιοχής /υπαγωγή σε καθεστώς προστασίας kipusztulással veszélyeztetett fajok Βώρος listájának elkészítése ενιαίοι κανόνες για την προστασία της φύσης Υφιστάμενες πρωτοβουλίες/μέθοδοι/δράσεις/έργα που υλοποιούνται ή έχουν ήδη υλοποιηθεί και στοχεύουν στην αξιοποίηση των τοπικών δραστηριοτήτων και/ή των προϊόντων Στην περιοχή υπάρχει σχεδόν πλήρης απουσία των τοπικών προϊόντων και οικονομίας. Αυτό προκαλεί έκπληξη, δεδομένου ότι η περιοχή έχει μια ευνοϊκή 132

133 γεωγραφική θέση, κλίμα και έδαφος. Η περιοχή παράγει σημαντική ποσότητα κρασιού, φρούτων και λαχανικών, όμως το κρασί συνδέεται μόνο με τις ανάγκες του τουρισμού, ενώ η παραγωγή φρούτων και λαχανικών καλύπτει τις ανάγκες των κατοίκων. Στο πλαίσιο της τοπικής οικονομίας η παραγωγή και η κατανάλωση συνδέονται άμεσα. Πρόκειται για μια παραδοσιακή οικονομία, η οποία συναντάται σε πολλές περιοχές σε παγκοσμίως και έχει αποδειχθεί αποτελεσματική, καθώς πολλοί θεωρούν ότι συνιστά εναλλακτική λύση στον καταναλωτισμό, ενώ επίσης αποτελεί εργαλείο οικονομικής ανάπτυξης σε περιοχές που βρίσκονται σε δυσμενή οικονομική θέση. Η τοπική οικονομική ανάπτυξη δεν αποτελεί απλά τοπική οικονομική πολιτική, αλλά το κίνητρο της τοπικής αγοράς για την επέκταση των περιφερειακών οικονομικών και εμπορικών σχέσεων, σύμφωνα με τις μεθόδους τοπικής ανάπτυξης. Πρόκειται για ένα οικονομικό κίνητρο, το οποίο συμβάλλει διατήρηση και τη δημιουργία ευκαιριών απασχόλησης καθώς και στην κινητοποίηση της κοινότητας, την διεύρυνση των συνεργασιών σε τοπικό επίπεδο, την ενίσχυση της τοπικής ταυτότητας και τη βελτίωση των σχέσεων μεταξύ των πόλεων και της υπαίθρου. Η τόνωση της τοπικής παραγωγής (προϊόντα, υπηρεσίες, τρόφιμα) συμβάλλει στην ενίσχυση της περιφερειακής οικονομίας, δημιουργεί θέσεις εργασίας, επεκτείνει τις δυνατότητες κερδοφορίας στην περιοχή και ενισχύει την αυτονομία της. Σε πολλές περιπτώσεις, η έλλειψη γνώσης αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα για την παραγωγή των τοπικών προϊόντων. Γι 'αυτό είναι σημαντικό να ξεκινήσουν εκπαιδευτικά προγράμματα στο πλαίσιο των οποίων να διδάσκονται οι μέθοδοι αυτές. Θα πρέπει να προσδιοριστούν νέοι επιχειρηματικοί τομείς, στους οποίους πρέπει να διατηρούνται οι παραδόσεις και στη συνέχεια, μετά τον χαρακτηρισμό της περιοχής, θα πρέπει να πραγματοποιείται η υλοποίηση των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων και η ανάπτυξη των προϊόντων. Το σύστημα συνεχούς επιχειρηματικής και επαγγελματικής συμβουλευτικής πρέπει να διατηρείται τόσο για τις υφιστάμενες όσο και για τις νέες επιχειρήσεις. Πρέπει να δοθεί έμφαση στην επιρροή που θα ασκηθεί στους πολίτες/καταναλωτές, στους επιχειρηματίες και του δήμους, με σκοπό τη διάδοση ενός βιώσιμου τρόπου ζωής, ο οποίος συμβάλλει στην αυτονομία και την επιβίωση των οικισμών και των περιοχών γενικότερα. Θα πρέπει να αυξηθεί ο αριθμός των παραγωγών στην περιοχή και να υπάρξει μια συνεργασία που προωθεί την ενιαία παραγωγή και τις πωλήσεις. Λείπει, επίσης, ένας ενιαίος φορέας ο οποίος θα βοηθά τα τοπικά προϊόντα φθάσουν στην αγορά. Η νομοθεσία κατά το πρόσφατο παρελθόν λειτούργησε προς όφελος του αγροτικού εισοδήματος και την αύξηση της απασχόλησης. 133

134 Η κυριότερη τροποποιήση του κανονισμού 4/2010 VM για τους μικρούς παραγωγούς (πρώην 52/2010) είναι ότι τα ζωικά προϊόντα (γάλα, αυγά, νωπό κρέας) και επεξεργασμένα προϊόντα μικρών παραγωγών (τυρί, μαρμελάδα, λουκάνικο) μπορούν να πωληθούν στον εν λόγω νομό ή στη Βουδαπέστη, ή το πολύ σε απόσταση 40km από τον πωλητή, καθώς και από καταστήματα και εστιατόρια Νέες και καινοτόμες πρωτοβουλίες με συγκεκριμένες δυνατότητες για την ενίσχυση της οικονομίας των ορεινών περιοχών διασφαλίζοντας, παράλληλα, την προστασία/αξιοποίηση της φυσικής περιοχής Οργάνωση της συνεργασίας των επιχειρήσεων για την εξασφάλιση της πρόσβασης των τοπικών προϊόντων στην αγορά - Περιφερειακό Σύμφωνο για την Απασχόληση/ του σχεδίου του έργου του Kőszeg Felső-Répcement ( ) Στόχος του έργου είναι η δημιουργία νέων ευκαιριών απασχόλησης και η ενίσχυση της βιώσιμης λειτουργίας των επιχειρήσεων μέσω της παραγωγής των τοπικών προϊόντων. Επιπλέον, η διάδοση ενός βιώσιμου τρόπου ζωής, η ενθάρρυνση της κατανάλωσης υγιεινών προϊόντων διατροφής, η ενίσχυση των τοπικών επιχειρήσεων μέσω της πώλησης των τοπικών προϊόντων, η τόνωση της απασχόλησης, αύξηση της τοπικής φορολόγησης των επιχειρήσεων. Άμεσοι στόχοι: Ανάπτυξη της αγοράς Kőszeg, προκειμένου να συμβάλλει στην πώληση των τοπικών προϊόντων, επέκταση της αγοράς περιλαμβάνοντας φιλικά προς το περιβάλλον τοπικών προϊόντων διατροφής, καθώς και η εφαρμογή και η προώθηση και εμπορία νέων τοπικών εμπορικών ονομασιών. Προώθηση της συνεργασίας των τοπικών παραγωγών. Είναι σημαντικό να αυξηθεί ο αριθμός των παραγωγών στην περιοχή και να υπάρξει μια συνεργασία που να προωθεί την ενιαία παραγωγή και τις πωλήσεις. Πρέπει να συνεχιστεί η κατασκευή και η ανάπτυξη των εγκαταστάσεων που διασφαλίζουν την πώληση των τοπικών προϊόντων (αγορές, οι λαϊκές αγορές, τα τοπικά καταστήματα), καθώς και η ανάπτυξη των υποδομών της παραγωγής και της μεταποίησης (ψυκτικοί θάλαμοι αποθήκευσης, επεξεργασία τροφίμων). Η αγορά του Kőszeg ενδείκνυται για την παροχή τοπικών προϊόντων, όμως πρέπει να δημιουργηθούν υποδομές για το σκοπό αυτό. Δραστηριότητες: Ολοκλήρωση της αγοράς του Kőszeg για την πώληση τοπικών προϊόντων (τεχνικός σχεδιασμός, διαμόρφωση της εικόνας, των δημόσιων συμβάσεων) 134

135 Καθιέρωση εμπορικού σήματος: ανάπτυξη και την υιοθέτησης ενός πλαισίου κριτηρίων και ενός εμπορικού σήματος που αντικατοπτρίζει τη στάση του της περιοχής απέναντι στο περιβάλλον και τα τοπικά προϊόντα που πρόκειται να παραχθούν Προμήθεια εργαλείων Εκστρατεία επικοινωνίας, οργανωτική ανάπτυξη: χώροι και υπηρεσίες παροχής πληροφοριών για τα τρόφιμα, διάδοση και προώθηση των τοπικών εμπορικών σημάτων και των ειδικευμένων καταστημάτων προϊόντων μεταξύ των κατοίκων της περιοχής, πληροφόρηση σχετικά με τα περιβαλλοντικά οφέλη του τοπικού εμπορίου τροφίμων για τους πελάτες των καταστημάτων / αγορές και το κοινό και ανάπτυξη του δικτύου πωλήσεων το οποίο συνδέει τους τοπικούς παραγωγούς. Απαιτούμενη πληροφόρηση και δημοσιότητα Νέο σχέδιο Széchenyi-Πρόγραμμα Ανάπτυξης Επιχειρήσεων Οι τοπικές αγροτικές αγορές πρέπει να αναπτυχθούν έτσι ώστε οι αγρότες να μπορούν να πωλούν τα προϊόντα τους στον τόπο διαμονής τους, λαμβάνοντας υπόψη τα χαρακτηριστικά της υπαίθρου, όπου είναι απαραίτητες υποδομές των μικρών αγορών. Έτσι μπορεί να διασφαλιστεί ότι οι αγρότες της περιοχής μπορούν να πωλούν τα προϊόντα τους σε ένα κατάλληλα διαμορφωμένο περιβάλλον. Όσον αφορά τις τοπικές και σύνθετες πρωτοβουλίες προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος, είναι σημαντικό να υπάρχει σχεδιασμός για τα τοπικά προϊόντα, τις υπηρεσίες και τις πωλήσεις. Τα συστήματα αυτά εξυπηρετούν τα προϊόντα της τοπικής κοινωνίας και διευκολύνουν τις πωλήσεις, γεγονός που συμβάλλει στην αύξηση της απασχόλησης στις αγροτικές περιοχές και ενισχύει το ρόλο του αγροτικού πληθυσμού Ομάδες-στόχος και ενδιαφερόμενοι φορείς που θα έπρεπε να συμμετάσχουν στο πλαίσιο νέων πολιτικών και προσεγγίσεων για οικονομικά βιώσιμες δραστηριότητες και προϊόντα Το συμβούλιο της μικρο-περιφέρειας, ως εταίρος του έργου (αυτονόητο), αλλά και ως ένα φόρουμ για όλους τους δήμους της μικρο-περιφέρειας. Το Φυσικό Πάρκο Irottkö: είναι ο πιο σημαντικός φορέας στη μικρο-περιφέρεια με επίκεντρο την προστασία του περιβάλλοντος. Είναι επίσης ένας σημαντικός 135

136 τουριστικός προορισμός, με έναν αυξανόμενο αριθμό επισκεπτών από την Ουγγαρία και όλη την Ευρώπη. Διαθέτει μεγάλη εμπειρία σε διασυνοριακά και διακρατικά έργα, ειδικά στον τομέα τού ενεργού και πράσινου τουρισμού. Λόγω της συμμετοχής του σε διάφορες διεθνείς δραστηριότητες, το Φυσικό Πάρκο διαθέτει ένα μεγάλο δίκτυο διαφόρων φορέων σε όλα τα επίπεδα (από τοπικό έως ευρωπαϊκό) και στους περισσότερους τομείς. Το παρόν έργο, με την «ολιστική» προσέγγισή του βρίσκεται στο επίκεντρο του έργου του Φυσικού Πάρκου, και θα δώσει τη δυνατότητα στο Φυσικό Πάρκο να αξιοποιήσει την εμπειρία των περιφερειών των εταίρων που αντιμετωπίζουν παρόμοιες προκλήσεις καθώς και να επεκτείνει το δίκτυό του Ο δήμος του Kőszeg: είναι το κέντρο της μικρο-περιφέρειας από κάθε άποψη. Ως εκ τούτου, διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο σε όλες τις αποφάσεις και διαδικασίες κατάρτισης πολιτικών. Στην περιοχή συναντώνται τα περισσότερα ιστορικά μνημεία, μουσεία, καθώς και πολιτιστικές εκδηλώσεις. Το δημοτικό συμβούλιο έχει μεγάλη εμπειρία σε διασυνοριακά και διακρατικά έργα, μία τεχνογνωσία η οποία - μέσω αυτού του έργου - θα μπορούσε να μεταφερθεί σε μικρότερους δήμους και άλλους φορείς στη μικρο-περιφέρεια. Το έργο θα δώσει επίσης τη δυνατότητα στην πόλη αξιοποιήσει την εμπειρία των περιφερειών των εταίρων που αντιμετωπίζουν παρόμοιες προκλήσεις και να αναπτύξει και να εφαρμόσει μια ολοκληρωμένη στρατηγική εντός της περιοχής αρμοδιότητάς της. Το Σωματείο Επιχειρήσεων ("Ipartestület») του Kőszeg: ως τοπικό ισοδύναμο του εμπορικού επιμελητηρίου, το σωματείο είναι ένα οργανισμό-ομπρέλα για τους επιχειρηματίες της μικρο-περιφέρειας. Αν και η συμμετοχή είναι προαιρετική, οι περισσότερες από τις τοπικές επιχειρήσεις είναι μέλη του σωματείου. Έτσι, ο φορέας έχει στενούς δεσμούς με τις τοπικές επιχειρήσεις, και γνωρίζει την τοπική οικονομία, τα προβλήματα και τις ανάγκες της. 136

137 Ευκαιρίες, δυνατότητες, προκλήσεις, ανάγκες καθώς και προβλήματα (αδυναμίες, περιορισμοί, απειλές) σε σχέση με οικονομικά βιώσιμες δραστηριότητες και προϊόντα (ανάλυση SWOT) Δυνατότητες Αδυναμίες Πλεονεκτική Παντελής έλλειψη γεωγραφική θέση, τοπικών κλίμα και έδαφος προϊόντων και τοπικής οικονομίας Πολλές ποικιλίες Έλλειψη κρασιών, φρούτα στρατηγικής και λαχανικά ενίσχυσης οικονομίας Αύξηση των εισοδημάτων και της απασχόλησης στην ύπαιθρο λόγω των ευνοϊκών μεταβολών στο Ευκαιρίες Απειλές Κινητοποίηση των τοπικών κοινοτήτων, επέκταση του τοπικού δικτύου συνεργασίας, ενίσχυση της τοπικής ταυτότητας, ανανέωση την αγροτική σχέση της πόλης Ορισμένοι νόμοι δυσχεραίνουν την πώληση τοπικών προϊόντων και επαρκείς κανονισμοί για τις εμπορικές κανάλια διανομής Η παραγωγή τοπικών προϊόντων της μέσω της ενίσχυσης της τοπικής οικονομίας δημιουργεί θέσεις εργασίας αυξάνοντας τις δυνατότητες αύξησης των εσόδων στην περιοχή Η έλλειψη γνώσεων εμποδίζει την παραγωγή τοπικών προϊόντων Ανάπτυξη της συνεργασίας των τοπικών κατασκευαστών, παραγωγών (σύσταση ενός οργανισμού Έλλειψη στρατηγικής προώθησης εμπορίας επικοινωνίας (απουσία κεφαλαίων)) και και Αγροτικές εταιρείες και κατασκευαστικοί συνεταιρισμοί έχουν αλλάξει μορφή ή έχουν κηρύξει πτώχευση 137

138 νομοθετικό πλαίσιο (διάταγμα 4/2010 VM) Πρωτοβουλίες για την πώληση τοπικών προϊόντων: διοργάνωση προγραμμάτων, εκδηλώσεων πωλήσεων) και το καθεστώς της ιδιοκτησία και κατασκευών έχει μεταβληθεί Έλλειψη μαθημάτων και προγραμμάτων κατάρτισης Το ιδιοκτησιακό καθεστώς της Ουγγαρίας πρέπει να αναθεωρηθεί Η εγχώρια οικονομία δεν ευνοεί την αυτοαπασχόληση διότι η οικονομική κλίμακα παραγωγής παραμένει κάτω του φυσιολογικού ορίου και δεν προωθούνται οι πωλήσεις Η κοινωνική αναμόρφωση μετέβαλε τη δομή των πόλεων της περιοχής. Διευθέτηση των μη κατανεμημένων εδαφικών εκτάσεων Οι τιμές των εισαγωγών έχουν αυξηθεί (λιπάσματα, φυτοφάρμακα) ενώ οι τιμές των προϊόντων έχουν μειωθεί Αλλαγή των καταναλωτικών συνηθειών λόγω της εμφάνισης αλυσίδων καταστημάτων Είναι απαραίτητη η ύπαρξη ενός κανονισμού για τις αγορές Υπάρχουν υπερβολικά πολλοί κανονισμοί για την γεωργία και οι έλεγχοι των αρχών δεν βοηθούν την παραγωγή Μείωση των εισοδημάτων θεωρείται φυσιολογική στην τοπική αγροτική οικονομία Ανάπτυξη έργων: οργάνωση της συνεργασίας μεταξύ των επιχειρήσεων προκειμένου να εξασφαλιστεί η Η ρύθμιση τουρισμού υπαίθρου και φιλοξενίας είναι επαρκής του της της δεν 138

139 πρόσβαση στην αγορά των ντόπιων παραγωγών Νέο σχέδιο Széchenyi πρόγραμμα ανάπτυξης επιχειρήσεων Ενδιαφέρουσες τοπικές, εθνικές και Ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες/πρακτικές αναφορικά με την ανάπτυξη/ αξιοποίηση οικονομικά βιώσιμων δραστηριοτήτων/προϊόντων που μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως Καλές Πρακτικές και να κεφαλαιοποιηθούν στις περιοχές των εταίρων του έργου Biotájház -Lukácsháza Αποτελεί μια επιχείρηση πολλαπλών σκοπών η οποία στοχεύει στην προβολή του παραδοσιακού αγροτικού τρόπου ζωής τον 20 ο αιώνα. Εκτός από ένα είδος μουσείου, έχει κατορθώσει να διατηρήσει την ισορροπία μεταξύ οικονομικής επιτυχίας και περιβαλλοντικής προστασίας. Στόχοι: - Προβολή του παραδοσιακού αγροτικού τρόπου ζωής ως ένας βιώσιμος, φιλικός προς το περιβάλλον τρόπος ζωής. - Προώθηση τοπικών γαστρονομίας) - Αύξηση της συμμετοχής των ενεργών επισκεπτών - Προώθηση της τοπικής κουλτούρας προϊόντων (ιδιαίτερα στον χώρο της Κύριες δραστηριότητες: - Κατασκευή κτιρίων με παραδοσιακή τεχνολογία 139

140 Παραδοσιακός τρόπος ζωής και εργασίας (κτηνοτροφία, χειροτεχνία) - Διαδραστικές δραστηριότητες που ενισχύουν την απόκτηση εμπειριών και προωθούν της συμμετοχής - Προσφορά αυθεντικών καταλυμάτων - Προώθηση / πώληση τοπικών προϊόντων (π.χ. μέλι, κρασί) - Ξεναγήσεις στην περιοχή - Ειδικά προγράμματα για τα σχολεία - Σημαντικό ρόλο στη δημιουργία μιας τοπικής εμπορικής ονομασίας ("Zöldhatár" - Πράσινο Συνόρων) Ομάδες-στόχος / δικαιούχοι - Τουρίστες που ενδιαφέρονται για τον τοπικό πολιτισμό / παραδόσεις - Σχολεία και μαθητές (τοπική ταυτότητα, ευαισθητοποίηση) - Τοπικές επιχειρήσεις (εμπορία / ευκαιρίες προώθησης) Ηλεκτρονικό κατάστημα Zöldhatár Η ομάδα δράσης από την περιφέρεια Írott-ko στο πλαίσιο του Leader και ο ιστότοπος Zöldhatár βρίσκονται στο Alpokalja, η οποία συνδέει τους ορεινούς οικισμούς του Kőszegi, Kőszeghegyalja και την κοιλάδα του ρεύματος Gyongyos (18 οικισμοί, πληθυσμός: ). Η γεωργία της περιοχής, παράλληλα με τις λίγες εναπομείνασες μεγάλες μονάδες, είναι παραδοσιακή και περιορισμένη στις δραστηριότητες ενός ατόμου ή μιας οικογένειας, ενώ δεν υπάρχει σημαντική τεχνολογική εξειδίκευση. Λόγω αυτού του γεγονότος ο επισκέπτης έχει την ευκαιρία να γνωρίσει όλα τα διαφορετικά είδη των προϊόντων που παρασκευάζονται με παραδοσιακές και οικολογικές διαδικασίες από τα χέρια των επαγγελματιών σε ένα εντυπωσιακό περιβάλλον. Η ιστοσελίδα σκοπεύει να παράσχει βοήθεια, έτσι ώστε οι ενδιαφερόμενοι να βρίσκουν αναλυτικές πληροφορίες σχετικά με τη γεωργία στο Alpokalja. Αίτηση για τιμητικό τίτλο-ένωση Φυσικού Πάρκου Irottkö 140

141 Η Ένωση Natúrparkért Stone ανακοίνωσε την υποβολή αιτήσεων για τον τιμητικό τίτλο κάθε χρόνο. Αίτηση μπορούν να υποβάλλουν πολίτες των οικισμών, πάροχοι υπηρεσιών, τεχνίτες, παραγωγοί σε διάφορες κατηγορίες: ξενοδοχεία, εστιατόρια, προϊόντα, φιλοξενία και υποδοχής. Η κριτική επιτροπή θέτει ορισμένα συγκεκριμένα κριτήρια τα οποία πρέπει να πληρούνται για την κατάκτηση του τίτλου. Μόνο όταν πληρούνται τα κριτήρια αυτά μπορεί κανείς να κατακτήσει τον τίτλο. Για το διαγωνισμό έχει δημιουργηθεί ένα σύστημα αξιολόγησης, ώστε να μην γίνονται γνωστές μονο οι οικίες, οι κήποι ή τα προϊόντα αλλά και το έργο που έχει καταβληθεί για αυτά, έτσι ώστε οι τουρίστες που φθάνουν να αντιμετωπίζουν τους νικητές του τίτλου με διαφορετικό τρόπο. Γεύσεις του φυσικού πάρκου- υπαίθριες εκδηλώσεις (κάθε Οκτώβριο-θέση: Kőszeg) Ο τίτλος Γεύσεις του Φυσικού Πάρκου παραπέμπει στο πρώτο Φυσικό Πάρκο Irottkö, το οποίο περιλαμβάνει οικισμούς κοντά στο Kőszeg που σχετίζονται από οικονομικής και φυσικής άποψης. Στόχος της εκδήλωσης είναι η έρευνα και η παρουσίαση των τοπικών παραδόσεων στον τομέα της γαστρονομίας, ωστόσο παρουσιάζονται και άλλες περιφερειακές πολιτιστικές παραδόσεις, όπως η αγορά που πραγματοποιήθηκε την ημέρα Orsolya. Η εκδήλωση πραγματοποιείται από το Οι επισκέπτες μπορούν να δοκιμάσουν όλες τις διαφορετικές γεύσεις του Φθινοπώρου που χαρακτηρίζουν την περιοχή Kőszeg, όπως τοπικά κρασιά, μέλι, "mézeskalács", και "kürtöskalács". Οι κάτοικοι μπορούν να λάβουν μέρος στο διαγωνισμό μαγειρεμένων προϊόντων, τα οποία μπορούν να πωληθούν, και τα έσοδα δωρίζεται σε φιλανθρωπικό ίδρυμα της επιλογής τους. Έκθεση χειροτεχνίας Saint George (κάθε Απρίλιο-Kőszeg) Ο σκοπός της έκθεσης Saint George είναι να δώσει την ευκαιρία στους πιο ταλαντούχους τεχνίτες της περιοχής να επιδείξουν το ταλέντο τους. Η πολύχρωμη έκθεση, δεν προσελκύει μόνο τεχνίτες της περιοχής, αλλά ακόμα δεξιοτέχνες από μακρινές περιοχές έρχονται να επιδείξουν τις ικανότητές. Υπάρχουν πολλά πολιτιστικά και ψυχαγωγικά προγράμματα για τους επισκέπτες. Στην έκθεση παρουσιάζονται τοπικά βιολογικά προϊόντα. Ημέρα ανοικτών κελαριών-(κάθε Ιούνιο κοντά στο Kőszeg) Ο στόχος της εκδήλωσης είναι να δώσει την ευκαιρία στους ανθρώπους που ενδιαφέρονται για την κουλτούρα του κρασιού να γνωρίσουν οινοπαραγωγές περιοχές της χώρας, οι οινοποιούς και κελάρια. Σκοπός της εκδήλωσης αυτής είναι να ενισχύσει τον οινολογικό τουρισμό και να προσελκύσει μεγάλο αριθμό επισκεπτών στα κελάρια, πράγμα το οποίο αποτελεί είναι έναν από τους σκοπούς αυτής της εκδήλωσης. 141

142 Το 2010 περισσότερα από 150 οινοποιεία, και σε εθνικό επίπεδο περίπου επισκέπτες συμμετείχαν στο φεστιβάλ. Τους επισκέπτες υποδέχτηκαν επαγγελματίες οι οποίοι έπρεπε να προσφέρουν τουλάχιστον τρία από τα κρασιά τους σε χαμηλότερη τιμή για τους επισκέπτες. Οι εμπνευστές της εκδήλωσης προσφέρουν πολλές δυνατότητες προώθησης στα συμμετέχοντα οινοποιεία, πράγμα το οποίο μπορεί να συνεπάγεται προβολή σε διαφορετικά είδη μέσων. 142

143 ΜΕΘΟΔΟΙ ΚΑΙ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΓΙΑ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΕΝΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΣΧΕΔΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ Γενική παρουσίαση των φυσικών πλεονεκτημάτων και διαχείριση των προστατευόμενων φυσικών περιοχών σε τοπικό/περιφερειακό επίπεδο Βασικός στόχος των αναπτυξιακών προγραμμάτων είναι η διασφάλιση της επιτυχούς ανάπτυξης του Φυσικού Πάρκου στους μεμονωμένους τομείς στο πλαίσιο αντίστοιχων αναπτυξιακών κατευθύνσεων και συγκεκριμένων έργων, ανάλογα με το βαθμό προτεραιότητας. Ωστόσο, αυτές οι προτεραιότητες δεν πρέπει να τίθενται εάν δεν προσδιορίζεται τι είναι φυσικό πάρκο, πως διασφαλίζεται η ίδρυσή του, ποια είναι η αναπτυξιακή ιδέα του και ποιες οι δραστηριότητες του προγράμματος. Γενική ιδέα του φυσικού πάρκου: Το Φυσικό Πάρκο Ευρωπαϊκών προτύπων, μεγάλες περιοχές ομοιόμορφου πολιτιστικού τοπίου, έχει ομοιόμορφη εικόνα, βρίσκεται κατά ένα μέρος δε μια περιοχή τοπίου, ως επί το πλείστον διαιρείται σε περιοχές επισκέψιμες από το κοινό και σε προστατευόμενες περιοχές και υλοποιεί την βιώσιμη ανάπτυξη η οποία οικοδομείται πάνω στη σύνθετη εδαφική ανάπτυξη. Η ύπαρξή του βασίζεται στη συνεργασία μεταξύ των γύρω οικισμών και άλλων φορέων και μέσω της συνεργασίας δημιουργία αρμονία ανάμεσα στην περιβαλλοντική προστασία και την οικονομία, η περιοχή, κυρίως λόγω της φυσικής ομορφιάς, προσφέρεται για τουρισμό, χαλάρωση και διακοπές. Ο προσδιορισμός γενικών κριτηρίων: προστασία της φύσης, πολιτισμικά ενιαία, συνεκτική ταυτότητα, οικονομικό υπόβαθρο, υπόβαθρο των υφιστάμενων υποδομών, πολιτικές. Λειτουργία: προστασία αξιών περιφερειακή εκπαίδευση, εκπαίδευση, αναψυχή, τουρισμός, 143

144 Στόχος: Σύνθετη ανάπτυξη της περιοχής με βάση την αρχή της βιώσιμης ανάπτυξης, τη συνεργασία μεταξύ των δήμων προκειμένου να διασφαλιστεί η διατήρηση του πληθυσμού, η ισότητα των ευκαιριών, η συντονισμένη αξιοποίηση του φυσικού και τεχνητού περιβάλλοντος Στην περιοχή του Φυσικού Πάρκου Írottkő υπάρχουν δύο προστατευόμενες περιοχές εθνικής σημασίας και δυο προστατευόμενες περιοχές τοπικής σημασίας. Μεταξύ αυτών των περιοχών κεντρική θέση κατέχει η Περιοχή Διατήρησης Τοπίου του Kőszeg. Σήμερα, η περιοχή αυτή καθώς και η περιοχή του υγροτόπου Kőszegi sphagnum και ο κήπος Chernel διαθέτει το απαραίτητο διοικητικό και τεχνικό προσωπικό για τις εργασίες συντήρησης. Δύο ακόμη περιοχές προστασίας της φύσης τοπικής σημασίας είναι το Kőszegdoroszlói csarabos και το Kőszegi και ο πλάτανος, τα οποία δεν είναι γνωστά στο ευρύ κοινό. Η ποικιλία του τοπίου και η μοναδικότητα και η ομορφιά του φυσικού πάρκου καθορίζεται από την αξία της εμπειρίας. Τα μοναδικά χαρακτηριστικά πρέπει να διαφυλαχθούν καθώς ενισχύουν την αξία του πολιτισμικού τοπίου. Ανάπτυξη, προστασία, φροντίδα της φύσης και του τοπίου! Προστασία των φυσικών πλεονεκτημάτων! Κάθε προσπάθεια πρέπει να γίνεται προς την κατεύθυνση της μείωσης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων και της χρήσης της πιο φιλικής προς το περιβάλλον τεχνολογίας. Πρέπει να διασφαλιστούν οι δυνατότητες χαλάρωσης και αναψυχής που προσφέρει το πάρκο. Το εδαφικό σχέδιο των οικισμών πρέπει να εναρμονίζεται με το φυσικό πάρκο. Έτσι, μπορεί κανείς να συναντήσει ιστορικά κτίρια και αυτά τα ιστορικά κτίρια πρέπει να συντηρούνται. Το φυσικό πάρκο είναι υπεύθυνο για τη διατήρηση των πολιτιστικών παραδόσεων. Καθορισμός συνεταιρισμών φορέων και Στόχοι Οργανισμοί σε επίπεδο νομού, φορείς Αγροτική ανάπτυξη, οικονομική στήριξη, στήριξη επιχειρηματιών 144

145 Δήμοι οικισμών Επιστημονικά ιδρύματα Εδαφική διοίκηση, κατάρτιση σχεδίων αξιοποίησης της περιοχής, ανάπτυξη μαζικού τουρισμού και εκπαιδευτικά Περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση, πολιτιστικές εκδηλώσεις, διάδοση γνώσεων σε τουρίστες και ντόπιους αναφορικά με την γεωγραφία της περιοχής, την πανίδα, τη χλωρίδα και την ιστορία Τοπικά, περιφερειακά μέσα Υψηλότερα πρότυπα για δημόσια έργα Κοινωνικοί και οικονομικοί φορείς (αρχές, επαγγελματικοί οργανισμοί, μη κερδοσκοπικές οργανώσεις) Αντιμετώπιση των διαφορών που προκύπτουν από συγκρουόμενα συμφέροντα και στόχους Οι γενικοί στόχοι μπορούν να προσδιοριστούν ως ακολούθως: εθνικές και τοπικές αναπτυξιακές πρωτοβουλίες, οργάνωση, τάξη στις αναθέσεις η οποία διασφαλίζει το αυστηρό πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, περιφερειακή ανάπτυξη η οποία συμβαδίζει με τις αρχές που έχουν εφαρμοστεί, δημιουργώντας τη δυνατότητα μιας διαδικασίας, η οποία οδηγεί στην πρόοδο της περιοχής Οι 5 βασικές αρχές της ΕΕ είναι οι ακόλουθες: επικουρικότητα, συνεργασία, προγραμματισμός, συμπληρωματικότητα συγκέντρωση πόρων Πέρα από τις άμεσες ανάγκες σε επίπεδο περιφέρειας, το αναπτυξιακό πρόγραμμα πρέπει να δίνει έμφαση στις ανάγκες του τουρισμού, στη σχετική εδαφική ανάπτυξη καθώς και στην ελαχιστοποίηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων Περιγραφή του Σχεδίου Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών (προτεραιότητες, όραμα, στόχοι διαχείρισης, αναμενόμενα αποτελέσματα, υφιστάμενες και μελλοντικές ευκαιρίες και προβλήματα) Σχέδιο διαχείρισης του φυσικού πάρκου Írottkő Λογική δομή του αναπτυξιακού σχεδίου του Φυσικού Πάρκου Írottkő 145

146 Το σύστημα της προστασίας του φυσικού πάρκου περιλαμβάνει σημαντικούς περιορισμούς. Η λειτουργία του πάρκου εναρμονίζεται πλήρως με τη νομοθεσία αναφορικά με την προστασία της φύσης. Μαζί με τον τουρισμό, η προστασία της φύσης αποτελεί παράγοντα ύψιστης σημασίας για το φυσικό πάρκο. Πέραν του γεγονότος ότι οι φυσικές αξίες πρέπει να προβληθούν στους τουρίστες, δεν πρέπει επίσης να λησμονούνται αξίες προστασίας της φύσης. Η ανάπτυξη του τουρισμού σε περιοχή πρέπει συμβαδίζει με τις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης των φυσικών και τεχνητών αξιών του φυσικού πάρκου οι οποίες προβάλλονται στους τουρίστες που επισκέπτονται την περιοχή. Ο τομέας των μεταφορών και της προσβασιμότητας διαχωρίζεται από τις υποδομές. Χρήζει ξεχωριστής αντιμετώπισης διότι αποτελεί ένα «κανάλι» μέσω του οποίου η άφιξη τουριστών στο φυσικό πάρκο μεταβάλλει τη την κατάστασή του. Στρατηγικές για την προστασία της φύσης Προστασία της φύσης Διαχείριση του τρόπου προστασίας Φύλαξη, έλεγχος, οριοθέτηση, αποκατάσταση βιοτόπων, εκ νέου εισαγωγή ειδών χλωρίδας, μεμονωμένες πρωτοβουλίες προστασίας. Εκπαίδευση, δραστηριότητες επίδειξης Διαλέξεις, εκπαιδευτικές εκδρομές, ξεναγήσεις, ίδρυση και συντήρηση μουσείων και διαδρομές σε αξιοθέατα. Έρευνα Εξερεύνηση των φυσικών αποθεμάτων, καταγραφή αλλαγών και δημοσιοποίησή τους 146

147 Διάδοση των δραστηριοτήτων Διανομή έντυπων οδηγών, αφισών, προστασίας της φύσης αυτοκόλλητων, καρτών, σημάτων, φέιγ βολάν, παρουσία στα μέσα μαζικής ενημέρωσης Επίσημο έργο Διοικητικές δραστηριότητες για την προστασία της φύσης σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία Από τις 5 βασικές δραστηριότητες, οι 4 πρώτες πρέπει να χρησιμοποιηθούν στο πλαίσιο της στρατηγικής προστασίας του φυσικού πάρκου. Το επίσημο έργο που προκύπτει από την απουσία βασικής δραστηριότητας δεν θα εκτελεστεί λόγω του γεγονότος ότι το φυσικό πάρκο είναι μια ΜΚΟ και δεν μπορεί να αντικαταστήσει τις δραστηριότητες της διοίκησης. Διαχείριση της προστασίας: Φύλαξη, έλεγχος: υπηρεσία φύλαξης(υπεύθυνος Εθνικό Πάρκο Fertő-Hanság), ένα άτομο σήμερα. Με την αύξηση του τουρισμού, αυξάνονται και οι κίνδυνοι για το πάρκο και ως εκ τούτου χρειάζεται διαρκής φύλαξη. Στόχος είναι η αύξηση των φυλάκων. Αξιοποίηση των φυλάκων του πάρκου-νέα ευκαιρία Καθιέρωση εθελοντών φυλάκων-μπορούν να χρησιμοποιηθούν, ωστόσο λόγω της έλλειψης νομοθετικού πλαισίου μπορεί να αιτιολογηθεί μόνο με βάση στο δικαίωμα των πολιτών. Εδαφικός διαχωρισμός-σημαίνει την οριοθέτηση προστατευόμενων φυσικών περιοχών, όρια και τιμές χρησιμοποιώντας πληροφοριακά συστήματα. Θα πρέπει να σχεδιαστεί ένα σύστημα το οποίο να ταιριάζει στο περιβάλλον, να είναι καθολικό, να μπορεί να διατηρηθεί και μετά από ένα εύλογο χρονικό διάστημα να μπορεί να αντικατασταθεί. Διατήρηση των βιοτόπων: διατήρηση προστατευόμενων φυσικών περιοχών 147

148 Διατήρηση του μωσαϊκού βιοτόπων: μια μοναδική τεχνική η οποία συνήθως απαιτεί χειρονακτική εργασία Διατήρηση μεγαλύτερων βιοτόπων-τα δάση και οι βοσκότοποι δεν μπορούν να διαχωριστούν εάν διατηρηθεί ο έλεγχος διαχείρισης, επηρεάζοντας τη βασική μορφή δραστηριοτήτων Η παραδοσιακή χρήση πρέπει να προσαρμόζεται στο τοπίο, χρησιμοποιώντας φιλικές προς το περιβάλλον τεχνολογίες. Διατήρηση του σκηνικού του πάρκου-η δραστηριότητα αυτή βασίζεται στις δύο προηγούμενες και διευρύνεται με τη σχεδιασμένη διαμόρφωση και διαχείριση του τοπίου των σχετικών οικισμών Αποκατάσταση πανίδας: εκ νέου εισαγωγή ζώων που έχουν χάσει τους φυσικούς βιοτόπους τους, τα οποία θα μπορούσαν ωστόσο να επιβιώσουν. Στην περίπτωση φυτών, η διαδικασία αυτή βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη με αρκετή επιτυχία: το φυτό árnika ευδοκιμεί ξανά στο Kőszeg. Θα μπορούσαμε να επιτύχουμε την αναπαραγωγή διάφορεων ειδών πανίδας όπως το uhu και το siketfajd. Μεμονωμένη προστασία-ειδική προστασία ευαίσθητων και απειλούμενων πλασμάτων από ειδικές απειλές. Σήμερα χρησιμοποιείται σε δύο περιπτώσεις στην περιοχή του πάρκου. Το széles levelű harangvirág προστατεύεται από ένα ηλεκτροφόρο φράχτη ενώ το vörös áfonya είναι περιφραγμένο με συρματόπλεγμα. ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Διαλέξεις, εκπαιδευτικές δραστηριότητες, ξεναγήσεις: σήμερα το εθνικό πάρκο Fertő-Hanság προσφέρει περιστασιακές ξεναγήσεις σε σχολεία-ωστόσο, η περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση δεν πρέπει να αφορά μόνο τη νεολαία. Οι ομάδες-στόχος είναι τα νηπιαγωγεία, σχολεία, τουρίστες, εκπαιδευτικά προγράμματα κ.τ.λ. 148

149 Μουσεία: σήμερα λειτουργούν δύο μουσεία τα οποία έχουν σχέση με την προστασία της φύσης. Στις οικίες Stájer υπάρχει ένα μουσείο δασοκομίας, ενώ στο Kőszeg, στον κήπο Chernel οι επισκέπτες περιηγηθούν στους χώρους του μουσείου μνήμης του Chernel István. Προγραμματίζεται η ίδρυση ενός μουσείου φυσικής ιστορίας στον πύργο Óház Μονοπάτια: Συνέχιση του Μονοπατιού Kőszegi και καθιέρωση ενός μονοπατιού για την προβολή των ειδών των δέντρων της περιοχής και της δασικής καλλιέργειας. ΕΡΕΥΝΑ: Η οροσειρά Kőszeg από βοτανικής άποψης είναι η πιο εξερευνημένη περιοχή της χώρας. Ωστόσο, αυτό δεν ισχύει για τα ζώα. Η τελευταία φορά που έγινε μια συντονισμένη έρευνα για είδη πανίδας στην περιοχή ήταν πριν 50 χρόνια. Σήμερα, η μελέτη αμφίβιων, ερπετών, πτηνών και εντόμων βρίσκεται σε εξέλιξη. Η παρακολούθηση διάφορων ειδών ζώων θα πρέπει να ενταθεί στο μέλλον. Τα συγκεκριμένα είδη ζώων πρέπει να βρίσκονται υπό διαρκή παρακολούθηση προκειμένου να διαπιστωθούν οι επιπτώσεις του ολοένα αυξανόμενου τουρισμού στο περιβάλλον. Το φυσικό πάρκο θα πρέπει να συμπεριλάβει αυτή τη δραστηριότητα έρευνας, ενώ για την έναρξη των ζωολογικών μελετών θα ήταν χρήσιμη η καθοδήγηση της Σχολής του Sopron. ΔΙΑΔΟΣΗ ΤΩΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ Παράλληλα με τον επαρκή εφοδιασμό αποτελεί μια κερδοφόρα δραστηριότητα. Στην παρούσα μορφή της, η πώληση των καρτών, αυτοκόλλητων, κονκάρδων, αφισών καθώς και άλλες μορφές δημοσιοποίησης είναι περιορισμένες. Στο μέλλον, πρέπει να αναπτυχθούν σε δύο κατευθύνσεις: το υλικό προβολής του πάρκου Irottkö πρέπει να στοχεύει διεύρυνση του φάσματος προϊόντων. ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΟΥ ΦΥΣΙΚΟΥ ΠΑΡΚΟΥ ÍROTTKŐ Το φυσικό πάρκο φέρει το πνεύμα της αλλαγής που μπορεί να δημιουργήσει πολλές ευκαιρίες. Πολλοί οικισμοί του πάρκου θα έχουν τις δικές τους μοναδικές 149

150 προσφορές, οι οποίες υπό την εμπορική ονομασία Φυσικό Πάρκο Irottkö θα έχουν τεράστιο αντίκτυπο στον τουρισμό. Το πάρκο προσφέρει κυρίως πολιτιστικές, ιστορικές, περιβαλλοντικές αξίες, λαϊκές παραδόσεις και ένα ξεχωριστό τρόπο ζωής. 1. Προστασία όσον αφορά τους αναπτυξιακούς στόχους του τουρισμού 2. Εκπαίδευση σχετικά με στόχους της τουριστικής ανάπτυξης 3. Διακοπές: υλοποίηση των γενικών στόχων 4. Ανάπτυξη της περιοχής, οι γενικοί στόχοι του ελέγχου όσον αφορά τουρισμό, τη γεωργία, τη βιομηχανία Επίπεδο και εύρος συνεργασίας/συντονισμού μεταξύ τοπικών παραγόντων τόσο κατά την κατάρτιση του Σχεδίου Διαχείρισης/πολιτικής όσο και κατά τη διαχείριση ευαίσθητων και προστατευόμενων περιοχών Περιφερειακές και διεθνείς συνδέσεις/έργα συνεργασίας και εταιρικά σχήματα Ανάπτυξη σημείων σύνδεσης με το Φυσικό Πάρκο Őrségi Σκοπός: η δράση των δύο πρώτων ουγγρικών φυσικών πάρκων Στόχος: περιγραφή των πεδίων συνεργασίας, συμπεριλαμβανομένων των φορέων και της υλοποίησης της ιδέας Επισημοποίηση των επαγγελματικών σχέσεων μεταξύ αδελφοποιημένων πόλεων, φυσικών πάρκων της Ουγγαρίας και άλλων χωρών Σκοπός: ανάπτυξη σχέσεων σχέση μεταξύ ξένων οικισμών για την προώθηση επίσημων και ανεπίσημων διπλωματικών δομών. Στόχος: Το Kőszeg, το Velem και το Kőszegszerdahely έχουν έντονους διεθνείς δεσμούς. Οι άλλοι δήμοι εκδηλώνουν επίσης την πρόθεση αυτή. Η οργάνωση της προστασίας του περιβάλλοντος αποτελεί καθήκον του δήμου. Στον τομέα των επαγγελματικών σχέσεων αναπτύσσει και επισημοποιεί σχέσεις ειδικά με άλλα φυσικά πάρκα και τους φορείς διαχείρισής τους. Σήμερα βρίσκεται σε εξέλιξη μια συνεργασία με το αυστριακό φυσικό πάρκο. Είναι επίσης σημαντικό να 150

151 διατηρήσουν τις σχέσεις με φορείς στο εσωτερικό της χώρας: Εθνική Συμμαχία για τον Αγροτουρισμό, Συμμαχία για τον Αγροτουρισμό σε επίπεδο νομού. Συμμετοχή διάσημων προσωπικοτήτων στις υποθέσεις του Πάρκου Σκοπός: Συμμετοχή διάσημων πολιτών του Kőszeg στις δραστηριότητες του Φυσικού Πάρκου Στόχος: Προσκλήσεις σημαντικών προσωπικοτήτων προκειμένου να ηγηθούν εκδηλώσεων ή να εγκαινιάσουν εκδηλώσεις και να συμμετάσχουν ενεργά στις εκδηλώσεις, προβάλλοντας τη φιλοσοφία και τους στόχους του Φυσικού Πάρκου Επίπεδο και εύρος συμμετοχής του κοινού στην κατάρτιση των Σχεδίων Διαχείρισης Μια από τις σημαντικότερες αποστολές του Φυσικού Πάρκου Írottkő είναι η ευαισθητοποίηση του κοινού αναφορικά με το φυσικό πάρκο και η συνειδητοποίηση της σημασίας του να ζει κανείς σε αυτή την περιοχή. Για το λόγο αυτό οι πράξεις και η στάση των εργαζομένων στο πάρκο θεωρείται πολύ σημαντική διότι με τη συμπεριφορά τους προσδιορίζουν το πάρκο. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται σε δράσεις επικοινωνίας και προώθησης. Δράσεις επικοινωνίας και προώθησης του Φυσικού Πάρκου Írottkő, σχέδιο διαχείρισης Έντυπα μέσα: Προετοιμασία του σχετικού έντυπου πληροφοριακού υλικού και εγγράφων Δημιουργία ταχυδρομικών καρτών του πάρκου Σύνταξη πολύγλωσσων οδηγών Ημερολόγιο εκδηλώσεων Έντυποι οδηγοί για το πάρκο Σχεδίαση μιας κάρτας του πάρκου Írottkő 151

152 Δραστηριότητες δημοσίων σχέσεων Δημιουργία και διατήρηση καναλιών διάδοσης Διδακτική ανάπτυξη πληροφοριακού υλικού Ορισμός ενός εκπροσώπου τύπου για να υπάρχει επαφή με τα ΜΜΕ Διεξαγωγή μίας τουλάχιστον συνέντευξης τύπου σε ετήσια βάση προκειμένου να παρέχεται ενημέρωση για τα ετήσια σχέδια Οι εργαζόμενοι στον τομέα της οργάνωσης πρέπει να εκπροσωπούν το πάρκο σε κάθε εθνικό και ξένο εκπαιδευτικό φόρουμ με το απαραίτητο πληροφοριακό υλικό Ίδρυση ενός γραφείου τουριστικών πληροφοριών Κατάλληλα μέτρα για εσωτερικές και εξωτερικές σχέσεις και διάδοσή τους στο κοινό για να εξασφαλιστεί η εμπιστοσύνη του. Πρόσκληση του κοινού σε εκδηλώσεις του πάρκου μέσω της οργανωμένης κοινωνίας των πολιτών Διοργάνωση ενημερωτικών διαλέξεων κατά τη διάρκεια του χειμώνα Ηλεκτρονικές δημοσιεύσεις/έντυπο υλικό Δημιουργία και προβολή μιας ιστοσελίδας Καθιέρωση και διάδοση ενημερωτικού δελτίου στους γειτονικούς οικισμούς Ενημέρωση των κατοίκων μέσω τοπικής εφημερίδας και ραδιοφώνου 152

153 Ευκαιρίες, δυνατότητες, προκλήσεις, ανάγκες και προβλήματα (αδυναμίες, περιορισμοί, απειλές) σε σχέση με τον εδαφικό συντονισμό και συντονισμένες πολιτικές και σχέδια διαχείρισης (ανάλυση SWOT). Δυνατότητες Αδυναμίες Ευκαιρίες Απειλές Επιχειρηματίες Η συνεργασία στον τομέα του μεταξύ τουρισμού επιχειρηματιών προσφέρουν επιτυγχάνεται ποιοτικές δύσκολα υπηρεσίες Ανάπτυξη ειδικού τουρισμού σχετικά με το φυσικό πάρκο Δεν έχει καταρτιστεί εξειδικευμένο τουριστικό σχέδιο για το πάρκο Κλασική φιλοξενία Έλλειψη μη κερδοσκοπικών οργανώσεων στον τομέα του τουρισμού Τα τουριστικά προγράμματα είναι καλά οργανωμένα (ελεύθερος χρόνος, πολιτισμός, οικοτουρισμός, συνέδρια) Δεν υπάρχουν προγράμματα και θεματικά ζητήματα που να αφορούν τις ομάδες-στόχος Θετικό επιχειρηματικό πνεύμα Οι πωλήσεις των τουριστικών προϊόντων είναι συνεχείς, όμως όχι αποτελεσματικές Η διαχείριση των αποβλήτων αποτελεί δυσεπίλυτο πρόβλημα Άμεση αντίδραση Έλλειψη στις αλλαγές της συγκεκριμένης αγοράς εικόνας Ανεξέλεγκτη δόμηση Εκπαιδευμένοι και καλά προετοιμασμένοι εργαζόμενοι Οι δρόμοι της πόλης Kőszeg δεν διαθέτουν κατάλληλο αποχετευτικό δίκτυο Το επίπεδο των τιμών είναι υψηλό ενώ δεν δίνεται ιδιαίτερη σημασία στην ποιότητα Ιδιαίτερα, ελκυστικά προϊόντα τα οποία καταγράφουν υψηλές πωλήσεις Η θεραπευτικές ιδιότητες του κλίματος της περιοχής δεν έχουν εκτιμηθεί. Η τουριστική Τα προγράμματα δυναμική δεν συνήθως δεν έχουν 153

154 συγκρίνεται με την ως στόχο αντίστοιχη φυσικό πάρκο δυναμική άλλων περιοχών το Εύκολη πρόσβαση με όλα τα μέσα Μοναδικό οικοσύστημα και κλίμα με ελάχιστες ρυπογόνες βιομηχανίες Το Kőszeg έχει πλούσια ιστορία και πολιτισμό καθώς και πολλά μνημεία Ενδιαφέρουσες πρωτοβουλίες και πρακτικές αναφορικά με την κατάρτιση Σχεδίων Διαχείρισης/πολιτικών και / ή τη διαχείριση των ευαίσθητων / προστατευόμενων περιοχών, οι οποίες μπορεί να χρησιμοποιηθούν ως Καλές Πρακτικές και να κεφαλαιοποιηθούν. Τα πουλιά της περιοχής μας - Προστασία των πτηνών μας Τα πουλιά είναι αρκετά ενδιαφέροντα και ποικίλα πλάσματα. Λόγω του τρόπου ζωής τους είναι εύκολο να τα παρατηρήσει κανείς, ενώ πολλά ζουν κοντά στον άνθρωπο. Λόγω της φύσης τους, είναι οι καλύτεροι υποψήφιοι για την προώθηση του πάρκου. Οι οικογένειες που συμμετέχουν εθελοντικά προμηθεύονται τροφή και φωλιές από το πάρκο. Ως αντάλλαγμα, οι οικογένειες πρέπει να υποβάλλουν ετήσιες εκθέσεις αναφορικά με τι έχουν κάνει για την προστασία των πουλιών. Η έκθεση μπορεί να λάβει πολλές μορφές (ζωγραφιές των παιδιών, σύντομα δοκίμια, δώρα που απεικονίζουν τα πουλιά). Με αυτά τα στοιχεία, θα δημιουργηθεί μια διαρκής έκθεση στο κέντρο του πάρκου 154

155 ΜΕΘΟΔΟΙ ΚΑΙ ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ, ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ ΚΑΙ Στόχοι, προτεραιότητες, στρατηγικές, μέθοδοι και δραστηριότητες ενημέρωσης, κατάρτισης και ευαισθητοποίησης με σκοπό την ανάδειξη της σημασίας των φυσικών πλεονεκτημάτων και προϊόντων της περιοχής, την ενίσχυση της ταυτότητας των φυσικών/προστατευόμενων ορεινών περιοχών, την προώθηση των μέτρων προστασίας/ανάπτυξης και την προσέλκυση πολιτικού, οικονομικού και δημόσιου ενδιαφέροντος και δράσεων κ.τ.λ. Για την προώθηση τω υπηρεσιών ενημέρωσης τόσο των κατοίκων της περιοχής όσο και των τουριστών, το Φυσικό Πάρκο Irottkő έχει επικοινωνήσει τόσο με το Kőszeg όσο και με διάφορα ιδρύματα, φορείς, επιχειρηματίες και πολίτες προκειμένου να τοποθετηθούν πιο πολλά κέντρα πληροφόρησης στην περιοχή του πάρκου. Αποτέλεσμα αυτής της πρωτοβουλίας είναι ότι ήδη υπάρχουν 11 χώροι οι οποίοι παρέχουν γενικές πληροφορίες για προγράμματα. Στο Kőszeg υπάρχουν 7 τέτοια σημεία και ακόμη 1 για κάθε οικισμό της περιοχής. Κέντρο επισκεπτών Bechtold István- Kőszeg ( Το Κέντρο επισκεπτών άνοιξε το Το συνολικής επιφάνειας 540τμ κέντρο επισκεπτών κατασκευάστηκε με τη βοήθεια του Εθνικού Πάρκου του Őrség και της Ευρωπαϊκής Ένωσης κοντά στον κήπο Chernel και κληροδοτήθηκε στο Εθνικό Πάρκο Fertő-Hanság. 155

156 Σκοπός: να προσφέρει υψηλής ποιότητας πληροφόρηση αναφορικά με το φυσικό πάρκο και τη σημασία των τοπικών φυσικών πλεονεκτημάτων, τα οποία ενισχύουν την ταυτότητα της περιοχής συμβάλλοντας στην προστασία της και στην ανάπτυξή της, Βασική αρχή, πνεύμα: υψηλή ποιότητα. Το κέντρο πληροφόρησης του Φυσικού Πάρκου παρέχει υπηρεσίες υψηλής ποιότητας, από τις υπηρεσίες των υπαλλήλων μέχρι την ανακύκλωση. Η περιοχή που καλωσορίζει τον επισκέπτη υποδεικνύει ότι η φύση πρέπει να γίνεται σεβαστή. Η φύση είναι υπέροχη και γεμάτη μυστικά. Στο κέντρο, το οποίο κατασκευάστηκε με τη συγχρηματοδότηση της ΕΕ, οι επισκέπτες μπορούν να παρακολουθήσουν εκθέσεις αναφορικά με τις μορφές ζωής που συναντώνται στην περιοχή. Στην αίθουσα διαδραστικών εκθέσεων, τα παιδιά μέσα από το παιχνίδι εξοικειώνονται με τη φύση. Στις επτά ενότητες της έκθεσης, ο επισκέπτης μπορεί να παρατηρήσει τη ζωή των πουλιών, να ακούσει το νυχτερινό κελάηδα των πουλιών στη σκοτεινή αίθουσα, ενώ με τη βοήθεια κάμερας μπορεί να ρίξει μια ματιά στο «siketfajd. Υπάρχουν πολλά διαφορετικά είδη απειλούμενων πτηνών στην περιοχή. Δίπλα από το κέντρο υπάρχει ένα δενδροκομείο στο οποίο φιλοξενούνται οι πληγωμένες κουκουβάγιες και τα αρπακτικά πουλιά. Στο κέντρο επισκεπτών υπάρχει μια αίθουσα συνεδρίων με χρήση πολυμέσων, ένα γιγάντιο πάζλ και ένας λαβύρινθος από φυτά, ενώ στο κατάστημα διατίθενται περιοδικά πληροφόρησης και εμπορικά είδη. Γκάμα πληροφοριών που παρέχονται από το Κέντρο Διάδοση επιστημονικών δεδομένων Φυσικές επιστήμες. Γεωλογία, Χλωρίδα, Πανίδα, Εθνογραφία, Αγωγή του πολίτη, Μνημεία 156

157 Τουρισμός: Καταλύματα, Δυνατότητες σίτισης, Μουσεία, Προγράμματα, Προσφορά προγραμμάτων, Σταθερές εκδηλώσεις, Περιστασιακές εκδηλώσεις, μεμονωμένες εκδηλώσεις Τρόπος παροχής υπηρεσιών πληροφόρησης Παροχή πληροφοριών μέσω τηλεφώνου Παροχή γραπτών πληροφοριών Παροχή προφορικών πληροφοριών Η υπηρεσία τουριστικών πληροφοριών σχετικά με τα αξιοθέατα του φυσικού πάρκου (φυσικές, αρχιτεκτονικές αξίες κ.τλ.) σχετικά με τις διαθέσιμες υπηρεσίες (καταλύματα, φιλοξενία, άθληση και πληροφορίες για οποιαδήποτε άλλη δυνατότητα προσφέρεται στο πάρκο)-αυτό επιτυγχάνεται μέσω της διανομής φυλλαδίων ή μέσω προφορικής πληροφόρησης Δημόσιες και ιδιωτικές αρχές και φορείς που συμμετέχουν σε δραστηριότητες ενημέρωσης, κατάρτισης και ευαισθητοποίησης Εθνικό Πάρκο του Őrség Αποστολή: επεξεργασία επικοινωνιακής πολιτικής, συγκέντρωση και οικοδόμηση επαρκούς γνώσης, προετοιμασία έργων και υλοποίηση, εποπτική αρχή. Εθνικό Πάρκο του Felső-Hanság Αποστολή: επεξεργασία επικοινωνιακής πολιτικής, συγκέντρωση και οικοδόμηση επαρκούς γνώσης, προετοιμασία έργων και υλοποίηση, εποπτική αρχή. Οργανισμός για το Φυσικό Πάρκο Írottkő 157

158 Αποστολή: υλοποίηση προγραμμάτων σχετικά με τη φύση και το περιβάλλον, εκδηλώσεις, προετοιμασία και υλοποίηση έργων, υλοποίηση δράσεων προώθησης, επικοινωνίας, εργαλεία προώθησης (έντυπο υλικό, κάρτες, αναμνηστικά κ.τ.λ.), διοργάνωση επαγγελματικών εκδηλώσεων, συνεδρίων, εκπαιδευτικών διαδρομών, παρουσίαση θεματικών διαδρομών και δημοσιεύσεις, εξωτερικές διασυνδέσεις και στενή συνεργασία με δήμους, επιχειρηματίες, διαχειριστές προγραμμάτων και οργανώσεις της κοινωνίας πολιτών. Κέντρο επισκεπτών Bechtold István Αποστολή: διάδοση επιστημονικής γνώσης, υπηρεσία παροχής τουριστικών πληροφοριών, εκδηλώσεις, διοργάνωση και πραγματοποίηση εκθέσεων, ορισμός του κατάλληλου προσωπικού, εσωτερικές και εξωτερικές συνδέσεις συαστημάτων κ.τ.λ. 158

159 Ομάδες-στόχος και ενδιαφερόμενοι φορείς στους οποίους απευθύνονται οι δραστηριότητες ενημέρωσης, κατάρτισης και ευαισθητοποίησης. Χρησιμοποιούμενες μέθοδοι, στρατηγικές και εργαλεία στο πλαίσιο των δραστηριοτήτων ενημέρωσης, κατάρτισης και ευαισθητοποίησης και είδη δραστηριοτήτων που απευθύνονται σε κάθε ομάδα Ομάδες στόχος για τη διάδοση πληροφοριών Ο τοπικός πληθυσμός του Φυσικού Πάρκου Μαθητές σχολείων, ομάδες Φοιτητές Επισκέπτες του Φυσικού Πάρκου Οι ομάδες που επισκέπτονται το κέντρο πληροφόρησης για λεπτομερή παρουσίαση παρακολουθούν μια υψηλής ποιότητας προβολή διαφανειών ή μια ταινία σχετικά με το πάρκο και τις φυσικές αξίες του. Ιδιαίτερη προσοχή δίνεται κατά την υποδοχή των επισκεπτών όπου προσφέρονται ενημερωτικά φυλλάδια, τα οποία αποσκοπούν σε ακόμα καλύτερες υπηρεσίες πληροφόρησης. Το προσωπικό του κέντρου εξασφαλίζει ότι οι αυτόματες υπηρεσίες και τα αυτόματα διαδραστικά εργαλεία πληροφόρησης λειτουργούν άριστα. Το κέντρο πληροφόρησης παρουσιάσει είδη τοπικής χειροτεχνίας και οι επισκέπτες μπορούν αγοράσουν πολλά από αυτά τα προϊόντα (στόχος είναι η αύξηση των εσόδων των τεχνιτών και η προβολή και προώθηση του έργου τους) Εργαλεία πληροφόρησης Εξοπλισμός γραφείου, ο οποίος χρησιμοποιείται από το προσωπικό του κέντρου Ξεχωριστή τηλεφωνική γραμμή για το γραφείο πληροφόρησης Ξεχωριστή γραμμή φαξ για το γραφείο πληροφόρησης 159

160 Ηλεκτρονικός υπολογιστής με σύνδεση στο διαδίκτυο Αυτόματα εργαλεία πληροφόρησης, τα οποία μπορούν να χρησιμοποιηθούν ελεύθερα από τους επισκέπτες. Γραφείο ανάγνωσης: όπου οι επισκέπτες μπορούν να διαβάσουν για διάφορα θέματα (χλωρίδα του φυσικού πάρκου, πανίδα, πολιτιστικές αξίες) Διαδραστική οθόνη υπολογιστή: μέσω της οποίας οι επισκέπτες μπορούν να πλοηγηθούν στα διάφορα θέματα με ένα απλό άγγιγμα στην οθόνη. Αυτό προϋποθέτει την ανάπτυξη διαδραστικών εκπαιδευτιών προγραμμάτων μέσω Η/Υ τα οποία να περιλαμβάνουν επιστημονικά θέματα και θέματα σχετικά με τον τουρισμό και διάφορες εκδηλώσεις Ανοιχτά ράφια όπου τοποθετούνται τα έγγραφα που εκτυπώνονται και χρησιμοποιούνται ελεύθερα Διαρκείς και περιοδικές εκθέσεις στις αίθουσες αναμονής: συμβάλλουν στην πληροφόρηση των επισκεπτών αναφορικά με το φυσικό πάρκο και τις πολιτιστικές και φυσικές αξίες του Ευκαιρίες, δυνατότητες, προκλήσεις και ανάγκες καθώς και προβλήματα (αδυναμίες, περιορισμού και απειλές) όσον αφορά την ενημέρωση, την κατάρτισης και την ευαισθητοποίηση (ανάλυση SWOT) Δυνατότητες Αδυναμίες Ευκαιρίες Στενή συνεργασία Έλλειψη Αξιοποίηση με τους δήμους, συνεργασίας των εθνικών και επιχειρηματίες, μέσων διεθνών πηγών διαχειριστές χρηματοδότησης προγραμμάτων, έργων Απειλέςs Έλλειψη εργατικού δυναμικού, επαγγελματικών δεξιοτήτων (θέση Εκπροσώπου 160

161 ενώσεις πολιτών Τύπου) Καλά θεμελιωμένες Μικρός αριθμός εσωτερικές και χορηγών και εξωτερικές σχέσεις σημαντικών εταίρων Ολοκλήρωση συστημάτων διαχείρισης πληροφοριών Διαθέσιμο υλικό Μικρός αριθμός Ανάπτυξη πληροφόρησης και πρωτοβουλιών διαδρομών ευαισθητοποίησης από τους φύση κατοίκους της περιοχής Έλλειψη κεφαλαίων Η γήρανση του στη πληθυσμού θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο την αποτελεσματική υλοποίηση αναπτυξιακών σχεδίων Καλά οργανωμένες Απουσία δικτύων Ανάπτυξη και ιδιωτικές συντονισμού λειτουργία συμπράξεις πολιτιστικών και καναλιών διανομής τουριστικών υπηρεσιών Λειτουργία Κέντρου πληροφόρησης στο Kőszeg and σε στις γύρω περιοχές Διαρκής έκδοση ενημερωτικών δελτίων Σε τοπικό επίπεδο Συμμετοχή σε κανείς δεν εθνικά και διεθνή γνωρίζει τις φόρα φυσικές, οικονομικές και πολιτιστικές αξίες της περιοχής. Συμμετοχή τουριστικές εκθέσεις σε 161

162 Ενδιαφέρουσες πρωτοβουλίες και πρακτικές αναφορικά με δραστηριότητες ή μεθόδους ενημέρωσης, κατάρτισης και ευαισθητοποίησης, οι οποίες μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως Καλές Πρακτικές και να κεφαλαιοποιηθούν στις περιοχές των εταίρων του έργου Τουριστική κάρτα Φυσικού Πάρκου Írottkő Το 2009 η πόλη Kőszeg με τα κεφάλαια από τη νίκη μετά την υποβολή σχετικής αίτησης τουριστικής ανάπτυξης ανέπτυξε την τουριστική κάρτα. Οι τουρίστες που διαμένουν τουλάχιστον τρεις νύχτες σε οποιονδήποτε από τους 16 περιφερειακούς οικισμούς μπορούν να λάβουν αυτές τις κάρτες δωρεάν, οι οποίες περιέχουν ένα φυλλάδιο γεμάτο εκπτωτικά κουπόνια. Υπάρχουν πάνω από 25 υπηρεσίες που μπορούν να επιλέξουν συμπεριλαμβανομένων εστιατορίων, πισινών, ψαρέματος, μίσθωσης ποδηλάτων μίσθωση και επισκέψεων σε μουσεία. Κάθε κάτοχος της κάρτας λαμβάνει ένα δωρεάν ενημερωτικό πακέτο από το γραφείο Turinform. Έργα που ήδη υλοποιούνται ή πρόκειται να υλοποιηθούν Φυλλάδια για το Φυσικό Πάρκο-θεματική έκδοση σχετικά με τις δραστηριότητες του πάρκου Στόχος: η εξοικείωση με την ιδέα του φυσικού πάρκου και καταγραφή της δράσης στην ουγγρική, γερμανική, και αγγλική γλώσσα Ομάδα στόχος: οι άνθρωποι που ενδιαφέρονται για το φυσικό πάρκο Πληροφοριακό σύστημα κατεύθυνσης σε όλο το φυσικό πάρκο Στόχος: η πλήρης εφαρμογή του πληροφοριακού υλικού του Πάρκου Ομάδα στόχος: κάτοικοι της περιοχής και τουρίστες Δημιουργία και δημοσίευση διαφήμισης για το φυσικό πάρκο Στόχος: Εκτός από τα παραδοσιακά εργαλεία για τη διαφήμιση, χρήση καινοτόμων, οικονομικών εργαλείων 162

163 Ομάδα στόχος: τουρίστες Ανάπτυξη των καναλιών της διαφήμισης του φυσικού πάρκου Στόχος: Η διαφήμιση πρέπει να είναι αποτελεσματική, και να προσεγγίζει τον πελάτη στόχο Ομάδα στόχος: τουρίστες 163

164 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Σύντομη περίληψη των αποτελεσμάτων της Ανάλυσης Υφιστάμενης Κατάστασης: Οι ιδιαιτερότητες της περιοχής Kőszeg και του Φυσικού Πάρκου Irottkö συνδέονται με τις ιδιαίτερες συνθήκες μιας παραμεθόριας περιοχής, το υπο-αλπικό, ορεινό περιβάλλον, το οποία δημιουργεί ένα υπέροχο σκηνικό για τουρισμό πεζοπορίας, ενώ το κλίμα είναι ιδανικό για την δημιουργία ενός θεραπευτικού spa. Η μοναδικά διατηρημένη περιοχή στο κέντρο της πόλης Kőszeg αποτελεί επίσης κέντρο για τον περιφερειακό τουρισμό. Οι αγροτικές περιοχές κρύβουν πολλές αναπτυξιακές δυνατότητες, οι οποίες θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε ένα καλύτερο τρόπο ζωής και σε ένα ευνοϊκότερο μέλλον. Το φυσικό πάρκο Irottkö είναι στην πραγματικότητα ένα ιδιαίτερα πολύτιμο χαρακτηριστικό τοπίο, μια γενικά προστατευόμενη φυσική περιοχή που είναι κατάλληλη για αναψυχή και ψυχαγωγία. Τα φυσικά πάρκα είναι μονάδες Πολιτιστικών Τοπίων οι οποίες συνιστούν αποτελεσματικές μορφές αξιοποίησης της υπαίθρου. Ο ιδιαίτερος χαρακτήρας τους διατηρείται μέσω των μορφών καλλιέργειας και μέσω της ειδικής κατασκευής των υποδομών (π.χ. διαδρομές πεζοπορίας, διαδρομές παρατήρησης της φύσης, μουσεία, κλπ) γίνονται όλο και πιο προσιτά στο ευρύ κοινό. Υπάρχουν περιοχές προστασίας οι οποίες είναι κατάλληλες για αναψυχή και αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου, ενώ μέσω επαγγελματικών υπηρεσιών πληροφόρησης μπορεί κανείς να αντλήσει χρήσιμες πληροφορίες για τις φυσικές και ιστορικές αξίες. Κατά την ανάλυση της υφιστάμενης κατάστασης παρουσιάσαμε τα φυσικά χαρακτηριστικά του Kőszeg, τη γεωγραφική θέση, τα τοπικά προϊόντα και τις δραστηριότητες στο πλαίσιο έργων, διάφορες μεθόδους, τη στρατηγική προστασίας του φυσικού πάρκου Irottkö καθώς τις μεθόδους και τις στρατηγικές για την ανταλλαγή πληροφοριών. Σύμφωνα με την έκθεση ανάλυσης της κατάσταση, υπάρχουν 3 βασικοί τομείς που πρόκειται να αναπτυχθούν: Ανάπτυξη των τοπικών προϊόντων, κανάλια διανομής, υπέρβαση της έλλειψης γνώσεων, μεταβολές στα νομικά συστήματα, τοπικές στρατηγικές οικονομικής 164

165 ανάπτυξης, δραστηριότητες ευαισθητοποίησης για την οικοδόμηση εμπιστοσύνης μεταξύ των επιχειρηματιών της περιοχής. Η στρατηγική για την προστασία του φυσικού πάρκου υλοποιείται καλά, αλλά δεν διαθέτει ένα ολοκληρωμένο σχέδιο προώθησης, οι θεραπευτικές ιδιότητες του κλίματος είναι υποτιμημένες, το οποίο είναι ένα πρόβλημα που θα μπορούσε να επιλυθεί. Ανάπτυξη στρατηγικών προώθησης / επικοινωνίας, νέες ιδέες και εργαλεία για την πρόσβαση στα μέσα μαζικής ενημέρωσης για την επίλυση της έλλειψης συνεργασίας, τη δημιουργία ενός δικτύου συντονισμού, το οποίο συντονίζει τις πολιτιστικές και τουριστικές υπηρεσίες και τις εκδηλώσεις της περιοχής. 165

166 Έκθεση Ανάλυσης Υφιστάμενης Κατάστασης- Βοσνία-Ερζεγοβίνη 166

167 ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ Σχετική νομοθεσία αναφορικά με τη διαχείριση/προστασία/αξιοποίηση των φυσικών και προστατευόμενων ορεινών περιοχών Σύμφωνα με τη συμφωνία του Ντέιτον, όλη η περιβαλλοντική νομοθεσία της πρώην Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης διατηρήθηκε και ήταν σε ισχύ μέχρι την ψήφιση των νέων νόμων. Η ανακήρυξη του φυσικού πάρκου Blidinje το 1995 στην περιοχή μεταξύ των βουνών στα δυτικά, του φαραγγιού Neretva sτα ανατολικά και του φαραγγιού Doljanka στα βόρεια και του φαραγγιού Drežnica στα νότια, αποτέλεσε το πρώτο μεγάλο βήμα για τη θεσμική προστασία της περιοχής. Υλοποιήθηκε επίσης το Ρυθμιστικό Σχέδιο για το Blidinje (Σχολή Αρχιτεκτονικής του Πανεπιστημίου του Ζάγκρεμπ), και το Blidinje φιλοξένησε το Πρώτο Διεθνές Συμπόσιο Blidinje Στα μέσα του 2003 στην Ομοσπονδία της ΒοσνίαςΕρζεγοβίνης (Δημοκρατία της Σερβίας το 2002) υιοθέτησε μια σειρά περιβαλλοντικών νόμων, στους οποίους συμπεριλαμβάνεται ο νόμος περί Προστασίας της Φύσης. Το κείμενο αυτών των νόμων βασίζεται στην κοινοτική νομοθεσία για την προστασία του περιβάλλοντος και μπορεί να χρησιμοποιηθεί από την ΕΕ και τα κράτη μέλη όσον αφορά τη ρύθμιση και διαχείριση του περιβάλλοντος. Η ΒοσνίαΕρζεγοβίνη θέλησε να δημιουργήσει προϋποθέσεις για την αποτελεσματική προστασία του περιβάλλοντος, σύμφωνα με τις τελευταίες τάσεις στην Ευρώπη όσον αφορά την προστασία του περιβάλλοντος. Με τον τρόπο αυτό, οι δύο οντότητες της Βόσνιας-Ερζεγοβίνης έχουν λάβει το πρωτογενές δίκαιο στον τομέα της προστασίας του περιβάλλοντος. Προκειμένου ο νόμος εφαρμόζεται πλήρως, είναι αναγκαίο να εναρμονιστούν τις νομοθεσίες των καντονιών της (Ομοσπονδία της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης), και είναι απαραίτητο να υιοθετηθεί μια σειρά από εσωτερικούς κανονισμούς. Οι σχετικοί νόμοι για το περιβάλλον είναι: 1. Νόμος Προστασίας του Περιβάλλοντος (γενικά) της Ομοσπονδίας της ΒοσνίαςΕρζεγοβίνης («Επίσημη Εφημερίδα Ομοσπονδίας της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης» Αρ. 33/03 και 38/09) 2. Νόμος για την Προστασία της Φύσης της Ομοσπονδίας της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης («Επίσημη Εφημερίδα της Ομοσπονδίας της Βοσνίας Ερζεγοβίνης Αρ. 33/03) στην κοινοβουλευτική διαδικασία το νέο σχέδιο νόμου για την Προστασία της Φύσης 167

168 Νόμος περί Προστασίας των Υδάτων της Ομοσπονδίας της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης («Επίσημη Εφημερίδα της Ομοσπονδίας της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης», αρ. 70/06) 4. Νόμος περί Προστασίας του Αέρα της Ομοσπονδίας της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης («Επίσημη Εφημερίδα της Ομοσπονδίας της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης» Αρ. 33/03 και 04/10) 5. Νόμος περί Διαχείρισης Αποβλήτων («Επίσημη Εφημερίδα της Ομοσπονδίας της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης Αρ. 33/03 και 72/09) 6. Νόμος για το Ταμείου για την Προστασία του Περιβάλλοντος («Επίσημη Εφημερίδα της Ομοσπονδίας της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης, Αρ. 33/03). Ο ισχύων Νόμος περί Προστασίας της Φύσης περιλαμβάνει τέσσερις (4) στόχους για τις προστατευόμενες περιοχές: 1. Προστατευόμενες περιοχές (IUCN, κατηγορία Ia, Ib και IV) 2. Εθνικό Πάρκο (IUCN, κατηγορία ΙΙ-α) 3. Μνημείο της Φύσης (IUCN, κατηγορία ΙΙΙ-α) 4. Προστατευόμενη περιοχή (IUCN, κατηγορίες V-α). Ο Νόμος περί Προστασίας της Φύσης υιοθετήθηκε σε επίπεδο νομού και στο άρθρο 3 αναφέρεται ρητά:. "Η φύση απολαμβάνει την προστασία του καντονιού Herzegovina-Neretva (εφεξής Νομός) για την ενίσχυση των θεμελιωδών αξιών της και την ανάπτυξη των πόρων. Σκοπός αυτού του Νόμου είναι η φύση, η συνολική βιοποικιλότητα και η ποικιλομορφία του τοπίου. Οι προστατευόμενες περιοχές της παρουσιάζουν ενδιαφέρον για το νομό και χαίρουν της ειδικής προστασίας του Γενική παρουσίαση των γεωγραφικών δεδομένων αναφορικά με την ορεινή περιοχή Το Φυσικό Πάρκο Blidinje ιδρύθηκε στις 30 Απριλίου του1995. Βρίσκεται στο κεντρικό τμήμα των ορεινών περιοχών της Βοσνίας- Ερζεγοβίνης. Καλύπτει μια έκταση 364 km2 και εκτείνεται στην περιοχή των τριών δήμων Posusje, Tomislavgrad και Jablanica. Το κεντρικό τμήμα του πάρκου κυριαρχείται από τη μεγάλη λίμνη Blidinje η οποία βρίσκεται στο νοτιοανατολικό τμήμα του πάρκου. Δυτικό όριο του πάρκου αποτελούν τα Όρη Vran, στα νοτιοανατολικά βρίσκεται ο ποταμός Netetva και τα όρη Cvrsnica, και στα βορειοανατολικό το Doljanka. Οι περιοχές Prenj, Cvrsnica, Cabulja, Vran βρίσκονται στο κεντρικό τμήμα των Δειναρικών Άλπεων. Από γεωλογικής άποψης, το πάρκο χαρακτηρίζεται από ιζήματα τα οποία σχηματίστηκαν στο πλαίσιο του ιζηματογενούς συστήματος της Μεσοζωικής στοιβάδας άνθρακα πριν 180 εκατομμύρια χρόνια. Από γεωμορφολογικής άποψης διακρίνονται τέσσερις περιοχές: ο ορεινός όγκος Cvrsnica (2228 μ.), η οροσειρά Vrana (2074 μ.), η κορυφογραμμή του Cabulje και οι κοιλάδες του Long Field. Το Πάρκο απέχει μόλις δύο ώρες από την Αδριατική Θάλασσα. Μπορεί κανείς να προσεγγίσει το πάρκο από τις περιοχές Rama, Jablanica, Tomislavgrada ή Posusja. Η λίμνη Blidinjsko είναι η μεγαλύτερη ορεινή λίμνη στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη. Δημιουργήθηκε στις περιοχές της λεκάνης Cvrsnica και Vrana σε μια μικρή εσοχή με 168

169 καρστικά χαρακτηριστικά. Η έκταση της λίμνης κυμαίνεται 2,5 έως 6 km 2, ενώ το μέσο βάθος της είναι περίπου 1,9 m. Κατά τη διάρκεια της ξηρασίας η λίμνη αποξηραίνεται. Η περιοχή είναι μοναδική από απόψης γεωμορφολογίας, λιθολογίας, υδρογεωλογίας, κλίματος, βλάστησης, πανίδας και χρήσης της γης. Αν και ο μέσος όρος βροχοπτώσεων είναι υψηλός 1590 χιλιοστά / έτος, οι περισσότερες από τις περιοχές παρουσιάζουν λειψυδρία κατά τη διάρκεια της θερινής περιόδου. Οι παραπόταμοι - Rama, Doljanka, Diva Grabovica Drežanka τροφοδοτούν τις πηγές της περιοχής.. Από τα επιφανειακά ύδατα, εκτός από τη λίμνη Blidinje υπάρχει μόνο το ρεύμα Brčanj, και διάφορες πηγές Masna Luka (Crèche, Fratarski vrilo Juriljevo και πηγή) στην Άνω Barama (Soldini) και 4 μικρότερες λίμνες στο Čvrsnica, και αρκετές μικρές πηγές και εποχικές λιμνούλες. Οι περιοχές Čabulja και Vrana έχουν μεσογειακό κλίμα. Η κοιλάδα του ποταμού Neratva και των παραποτάμων του, με το μεσογειακό κλίμα να διεισδύει βαθύτερα στη Jablanica και ακόμη πιο πέρα. Οι βόρειες πλαγιές των βουνών και ανώτερα τμήματα της επιφάνειας έχουν ηπειρωτικό κλίμα. Με την αύξηση του υψομέτρου υπάρχει μια πτώση της θερμοκρασίας και οι περιοχές καλύπτονται από χιόνι για μεγαλύτερο διάστημα. Οι χειμώνες είναι μακρείς, δροσεροί με πολύ χιόνι που πέφτει από Οκτώβριο έως Μάιο και ευνοεί την ανάπτυξη του χειμερινού τουρισμού. Ο μέσος όρος βροχοπτώσεων είναι 1590 χιλιοστά/έτος, με το μεγαλύτερο ποσοστό να είναι χιόνι. Ίχνη τάφων των Ιλλυριών και ερείπια ρωμαϊκών δρόμων δείχνουν ότι η Blidinje είχε κατοικηθεί πριν από χρόνια. Μια μεγάλη νεκρόπολη στην Dugo Polje αποδεικνύει ότι τα σλαβικά φύλα που έφτασαν τον 7ο αιώνα εγκαταστάθηκαν στο Blidinje Ευαίσθητες και προστατευόμενες ορεινές περιοχές Το πάρκο διαθέτει επίσης σημαντικά περιβαλλοντικά στοιχεία οι οποίοι επηρεάζουν τη βιοποικιλότητα της περιοχή, τη γεωμορφολογία, τη λιθολογική σύνθεση, τους παγετώνες και τις υπάρχουσες κλιματολογικές συνθήκες και φυσικά το ανθρώπινο (ανθρωπογενές) περιβάλλον. Ιδιαίτερη σημασία έχουν τα επιφανειακά ύδατα, τα υπόγεια ρεύματα και οι πηγές, ιδιαίτερα σε περιόδους βροχοπτώσεων. Η περιοχή είναι σημαντική από βιολογικής και οικολογικής άποψης καθώς περιλαμβάνει περίπου 235 είδη φυτών, αριθμός που αντιστοιχεί στο 75% του συνόλου των ειδών της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης και στο 50% των ειδών που συναντώνται από την ακτή έως τις ορεινές περιοχές της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης. Η περιοχή είναι πλούσια σε ενδημικά και υποενδημικά ενδημικά είδη φυτών. Βοτανολόγοι και φυτογεωγράφοι έχουν καταγράψει περισσότερα από 200 ενδημικά, υποενδημικά και απειλούμενα είδη στις ορεινές περιοχές και στους ποταμούς Neretva, Cvrsnica, Cabulja, και Vran Τα φυσικά χαρακτηριστικά της περιοχής είναι: 169

170 Eljna Bellard, Desirable Belardi γνωστό μόνο στο Cvrsnica Handel, (Minuratica handelii Mattf) καλύπτει μια περιοχή λίγων εκταρίων στο Veliki Vilinac Cvrsnica Dryas octopetala, Droct opetalyas χαρακτηριστικό της περιοχής παγετώνων Λednik Siberia Croatica, συναντάται σε περιοχές απο m πάνω από την επιφάνεις της θάλασσας, (Cvrsnica και Cabulja) Campanula Herzegovina (Campanula Hercegovina), Petteria ramentacea (Petteria ramentacea), Viola Zoysii (Viola Zoysii) Valeriana Bertiscea (Valeriana Bertiscea), Lilium cattaniae (Lily cattaniae), Asperola Hercegovina (Asperola Hercegovina) Στο ευρύτερο περιβάλλον κυριαρχούν τα ακόλουθα είδη :Γαύρος-Ανατολικός Καρπίνος (Carpinus orientalis), Βετούλη (Caroinus betulus), πεδινό σφενδάμι (Acer campestre), Τρίλοβο σφενδάμι (Acer monospressulanum), σφενδάμι ψευδοπλάτανος (Acer pseudoplatanus), Φράξος (Fraxinus Exelsior), Φράξος ο όρνος (Fraxinum ornus), η άγρια κερασιά (Cerasus avium,), Βυσσινια (Cerasusavium), άγρια αχλαδιά (Pirus burgsd.), Mαύρη πεύκη (Pinus nigra), Χαλέπιος πεύκη (Pinus halepensis), Κέδρος ο κοινός (Juniperus communis). Σε χαμηλότερα υψόμετρα υπάρχουν είδη όπως : παλιούρι (Palurus spina Christi), ένα είδος ρόδου (Rosa spinossima), Ευώνυμος (Evonymus verrucosa). Στα λιβάδια και σε ηλιόλουστες περιοχές υπάρχουν μύρτιλλα, σμέουρα, κόκκινα σμέουρα (Rubus ideus) και σε ορισμένα σημεία Δάφνη (Δάφνη blagyane). Στις ημιοριενές περιοχές, στα βουνά γύρω από τον ποταμό Neretva συναντάται η πεύκη whitebark. Σε διάφορα οικοσυστήματα εμφανίζονται είδη πεύκης fitoceneza whitebark και Pinetum heldreichii hercegovinicum και δάση οξιάς Σχέσεις και συνεργασία με παρακείμενες ορεινές/προστατευόμενες/ευαίσθητες περιοχές Οι περιοχές Cvrsnica, Cabulje, Vrana και Prenj είναι ιδιαίτερα σημαντικές, παρουσιάζοντας μεγάλη βιολογική, γεωμορφολογική, υδρολογική ποικιλία, ενώ μεγάλο μέρος τους παραμένει ακατοίκητο. Αυτή η καρστική περιοχή ανήκει στην οροσειρά των Δειναρικών Άλπεων και σε ένα τμήμα της Μεσογειακής λεκάνης, το οποίο αποτελεί ένα από τα κύρια σημεία όσον αφορά την προστασία της βιοποικιλότητας σε παγκόσμιο επίπεδο. Λόγω του γεγονότος αυτού καθώς και λόγω του μεγάλου αριθμού ενδημικών ειδών, η Διναρική Ζώνη στη Βοσνία θα οριστεί ως μελλοντικό κέντρο ενδημικών ειδών. Οι περιοχές Field και Long Field Svinjaca για αιώνες χρησιμοποιούταν ως περιοχές θερινής βόσκησης για τα κοπάδια των ντόπιων, κυρίως από το 170

171 νοτιοδυτικό τμήμα της Ερζεγοβίνης. Το δυτικό τμήμα των βουνών Vran, Podgorje, Štitar και Podgorje Prenj καλύπτεται από πολύτιμα δάση που αξιοποιούνται μέχρι σήμερα. Ολόκληρη η περιοχή προστασίας, από το Crow μέχρι το όρος Prenj, για περισσότερο από έναν αιώνα έχει αναγνωριστεί ως μια πλούσια περιοχή κυνηγιού πολύτιμών ζώων, του οποίου η αξιοποίηση δεν ρυθμίζεται από κανονισμούς. Στη γύρω περιοχή τα λατομεία του Neretva χρησιμοποιούνται για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας για τα ιχθυοτροφεία. Μέσω σημαντικών οδικών αξόνων προσεγγίζεται μια περιοχή εξαιρετικά πυκνοκατοικημένη με πλήθος οικονομικών δραστηριοτήτων. Πρόσφατα στην περιοχή έχουν δημιουργηθεί υποδομές σχετικά με τον τουρισμό αναψυχής, και κατασκευαστεί ολόκληρα χωριά δευτερευουσών κατοικιών, και συνδέονται με τους πόλους έλξης της περιοχής (Risovac, Λίμνη Boracko, Φαράγγι Konjic Neretva). Ιδιαίτερα πολύτιμη είναι η περιοχή Diva Grabovica, η οποία βρίσκεται μεταξύ του ορεινού όγκου Cvrsnica, στο πιο όμορφο γεωλογικό και βοτανικό υπαίθριο μουσείο. Η περιοχή αυτή χρήζει υψηλού επιπέδου προστασίας και πέραν των περιοχών οι οποίες θεωρούνται ιδιαίτερα σημαντικές για την Ομοσπονδία, ομολογουμένως συγκαταλέγεται μεταξύ των σπάνιων περιοχών της Ευρώπης οι οποίες έχουν περιφερειακή και παγκόσμια σημασία όσον αφορά την προστασία της βιοποικιλότητας. Για το λόγο αυτό πρέπει απαραίτητα να υπάρξει θεσμική πρόνοια για την περιοχή, ανεξάρτητα από τα συμφέροντα των σημερινών και μελλοντικών χρηστών της περιοχής αυτής. Επιπλέον, πέρα από την προστασία της βιοποικιλότητας της περιοχής, η οποία αποτελεί τον κύριο στόχο των Cvrsnica, Cabulje, Vrana και Prenj είναι επίσης απαραίτητο να προσδιοριστούν και άλλοι λόγοι για τη θεσμική προστασία της περιοχής Σημαντικότερα προβλήματα, περιορισμοί και κίνδυνοι που απειλούν την περιοχή καθώς και προκλήσεις και ευκαιρίες Η καταστροφή των βιοτόπων και ο κατακερματισμός τους λόγω των ανθρώπινων δραστηριοτήτων οδηγεί ταχύτατα στη μείωση της βιοποικιλότητας. Η συστηματική παραμέληση της περιφέρειας της Ερζεγοβίνης, η φτώχια και η απουσία οικονομικών δραστηριοτήτων, η έλλειψη υποδομών για τις μεταφορές και τις επικοινωνίες έχουν διατηρήσει ανέπαφες για μεγάλο χρονικό διάστημα τις περιοχές Vrana, Cvrsnica και Cabulja. 171

172 Σήμερα αντιμετωπίζουμε μια σειρά περιβαλλοντικών προβλημάτων στην εν λόγω περιοχή, τα οποία αντικατοπτρίζουν την κακή πολιτική και οικονομική κατάσταση. Οι κύριες ανθρώπινες δραστηριότητες, οι οποίες έχουν οδηγήσει στην μεταβολή των φυσικών συνθηκών της περιοχής είναι οι ακόλουθες: Αλλαγές στη γεωργική παραγωγή, εγκατάλειψη και παραμέληση της παραδοσιακής γεωργίας και κτηνοτροφίας Ανεξέλεγκτη αποψίλωση των δασών Έλλειψη δεδομένων Ευαισθησία και αξία της βιοποικιλότητας της περιοχής Άναρχη δόμηση Αστικοποίηση και βιομηχανοποίηση των χωριών Αύξηση των αποβλήτων τα οποία απορρίπτονται στους υδάτινους πόρους στης περιοχής Τα απορρίμματα εναποτίθενται σε χώρους υγειονομικής ταφής Έλλειψη οργάνωσης στον τομέα του τουρισμού Λαθροθηρία των προστατευόμενων και ευαίσθητων ειδών Περιβαλλοντική ερήμωση λόγω της εκτεταμένης και ανεξέλεγκτης συλλογής φυτών Αύξηση του εμπορίου άγριων ειδών πουλιών και αυγών Ασθένειες και απώλεια της γενετικής ποικιλίας παράλληλα με τον κατακερματισμό της γης και των υγροτόπων, που έχει προκληθεί από τις ανθρώπινες δραστηριότητες μέσω της μη βιώσιμης διαχείρισης των φυσικών πόρων της περιοχής, όπως η γεωργία, η δασοκομία, ο τουρισμός, η ενέργεια, η χρήση πρώτων υλών κ.τ.λ. Εκμετάλλευση των μεταλλευτικών πόρων Προφανώς η υποβάθμιση και η καταστροφή του περιβάλλοντος δεν μπορεί να αποφευχθεί καθώς οι βασικοί φυσικοί πόροι (δάση, έδαφος, νερό κ.τ.λ.) σε δύσκολες οικονομικές συνθήκες προσφέρουν τη μόνη δυνατότητα ανάπτυξης οικονομικών δραστηριοτήτων και συνεπώς επιβίωσης του πληθυσμού. Η πολυπλοκότητα των περιβαλλοντικών ζητημάτων στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη και η σημασία του περιβάλλοντος για την οικονομική ανάπτυξη, την υγεία και την κοινωνική ισορροπία θέτει τις κατευθυντήριες γραμμές στην πορεία για τη βιώσιμη ανάπτυξη, οι οποίες χαράσσονται με την οικονομική βοήθεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η Βοσνία-Ερζεγοβίνη επιταχύνει τις διαδικασίες μεταρρυθμίσεων στον τομέα της περιβαλλοντικής προστασίας. Η προστασία του περιβάλλοντος αποτελεί στοιχείο ανάπτυξης και όχι περιορισμών. 172

173 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΒΙΩΣΙΜΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΙΟΝΤΑ Πολιτικές και προτεραιότητες αναφορικά με την οικονομική ανάπτυξη και τις οικονομικές δραστηριότητες, οι οποίες συγκροτούνται ή υλοποιούνται στις ευαίσθητες/προστατευόμενες ορεινές περιοχές. Η περιοχή Blidinje έχει φυσική, λειτουργική και αισθητική αξία με μοναδικά οικοσυστήματα, τα οποία χρήζουν μακροπρόθεσμης συνδυασμένης δράσης για την προστασία και ενίσχυση της περιοχής αυτής. Το σύστημα προστασίας των φυσικών περιοχών βασίζεται στην ανάγκη προστασίας του τοπίου και της βιοποικιλότητας. Η δημιουργία ενός τέτοιου συστήματος επιτυγχάνεται κυρίως μέσω του σχεδιασμού και της υλοποίησης σχεδίων διατήρησης, τα οποία προσδιορίζουν και προστατεύουν τις φυσικές αξίες και τις περιοχές. Η μακρόχρονη εμπειρία στην προστασία των φυσικών περιοχών υπαγορεύει την περεταίρω βελτίωση του συστήματος προστασίας. Αποτελεί γενική παραδοχή ότι η προστασία της βιοποικιλότητας βασίζεται κυρίως στην προστασία του φυσικού περιβάλλοντος στο σύνολό του και δευτερευόντως στην προστασία της ευρύτερης περιοχής γύρω από τις προστατευόμενες περιοχές και για το λόγο αυτό απαιτούνται ειδικά μέτρα για την προστασία των προστατευόμενων περιοχών. Η διαδικασία δημιουργίας ενός συστήματος προστασίας σπανίως είναι συντονισμένη, εστιασμένη και ολοκληρωμένη. Ορισμένοι από τους στόχους της προστασίας δεν έχουν τεθεί ακόμη, ενώ ορισμένοι από αυτούς είναι δύσκολα επιτεύξιμοι ή ανέφικτοι. Ωστόσο, κοινός παρονομαστής είναι η προστασία της φύσης και ιδιαίτερα των πιο πολύτιμων τμημάτων της Υφιστάμενες πρωτοβουλίες/μέθοδοι/δράσεις/έργα που υλοποιούνται ή έχουν ήδη υλοποιηθεί και στοχεύουν στην αξιοποίηση των τοπικών δραστηριοτήτων και/ή των προϊόντων Το στρατηγικό χωροταξικό σχέδιο του Blidinje περιγράφει τα γενικά χαρακτηριστικά του Blidinje και καθορίζει τους στόχους και τις δραστηριότητες της μακρόχρονης ανάπτυξης, προστασίας και αναβάθμισης του περιβάλλοντος. Περιλαμβάνεται η ιδέα της ανάπτυξης και διατήρησης ζωνών και περιοχών, ένα λεπτομερές πρόγραμμα για την προστασία του τοπίου, η επίλυση των 173

174 κυκλοφοριακών προβλημάτων, οδηγίες αναφορικά με την κατανάλωση νερού και το σύστημα αποχέτευσης, κ.τ.λ. Τμήμα αυτού του σημαντικού σχεδίου αποτελούν οι κάτωθι μελέτες σε διάφορους τομείς: 1. Γεωλογική μελέτη του "Blidinje» 2. Μελέτη των φυσικών γεωγραφικών γνωρισμάτων του "Blidinje» 3. Εθνολογική μελέτη των περιοχών και των κτιρίων του "Blidinje» 4. Μελέτη αναφορικά με τις δυνατότητες ανάπτυξης του τουρισμού στο "Blidinje» Σήμερα μπορούμε να εντοπίσουμε ορισμένα εμπόδια και προβλήματα τα οποία πρέπει να επιλυθούν σήμερα μέσω της υλοποίηση των αναπτυξιακών σχεδίων. Θα πρέπει πρωτίστως να δημιουργηθεί η απαραίτητη περιβαλλοντική υποδομή για την περιβαλλοντική διαχείριση στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη. Θεωρούμε ότι σε κυβερνητικό επίπεδο αναγνωρίζεται η αναγκαιότητα έναρξης αυτής της διαδικασίας. Με τη βοήθεια της ΕΕ και των θεσμικών οργάνων της το "Blidinje» θα μπορέσει να αναπτύξει ένα ολοκληρωμένο σύστημα περιβαλλοντικής διαχείρισης το οποίο θα συμβάλλει στην επίλυση των προβλημάτων αναφορικά με τη χρήση της γης και των φυσικών πόρων. Στο παρελθόν η χρήση της γης περιοριζόταν στην κτηνοτροφία, τη γεωργία, τις τουριστικές εκδρομές, ενώ τα καταλύματα λόγω της αύξησης της παράνομης δόμησης είναι χαμηλής ποιότητας. Οι δραστηριότητες της περιοχής οι οποίες αξίζει να ενισχυθούν και να αναπτυχθούν περαιτέρω είναι οι ακόλουθες: Κυνήγι: Λόγω του πλούτου της άγριας πανίδας, ειδικά των ορεινών αιγών, όμως κατά τη διάκρεια της Αυστροουγγρικής αυτοκρατορίας διαμορφώθηκαν σε περιοχές κυνηγιού το Prenj και το Cvrsnica. Δασοκομία: Η διαχείριση των δασών των προστατευόμενων περιοχών περιλαμβάνει: τη διατήρηση της σταθερότητας και της βιοποικιλότητας των οικοσυστημάτων αυτών, την κατασκευή της βέλτιστης δομής για τους αντίστοιχους δασικούς βιοτόπους, τη βελτίωση της γενετικής δεξαμενής, προκειμένου να επιτευχθεί καλύτερη ποιότητα του ξύλου, τη διατήρηση την υγιεινής και την λήψη ολοκληρωμένων μέτρων για την προστασία των δασών, την προστασία των σπάνιων ειδών φυτών, ζώων και μυκήτων, την αναδάσωση των γυμνών 174

175 περιοχών, την αποκατάσταση των μη παραγωγικών δασών, την κατασκευή και τη συντήρηση των υποδομών, της μέγιστης απόδοσης ξυλείας και άλλων δασικών προϊόντων σε ένα δεδομένο βιότοπο, τη συνεργασία με επιστημονικούς-εκπαιδευτικούς και τους διεθνείς φορείς και τη συνεργασία με το κοινό. Κτηνοτροφία και γεωργία: Ο τομέας της γεωργίας στο Φυσικό Πάρκο δεν είναι πολύ ανεπτυγμένος, όμως υπάρχουν δυνατότητες για την τοπική παραγωγή τροφίμων. Η εκτροφή βοοειδών αποτελεί χαρακτηριστικό της περιοχής που αποτέλεσε τμήμα του Πάρκου. Η προστατευόμενη περιοχή είναι γνωστή για την εκτροφή βοοειδών, και αυτή η δραστηριότητα μπορεί να συνεχιστεί, σύμφωνα με τους στόχους της προστατευόμενης περιοχής. Για παράδειγμα, μπορεί να συνδεθεί άμεσα με την ανάπτυξη του τουρισμού. Η υγιεινή διατροφή έχει αποκτά όλο και μεγαλύτερη αξία. Μια προστατευόμενη περιοχή έχει τη δυνατότητα να παράξει περιβαλλοντικά κατάλληλα είδη τροφίμων (κρέας και προϊόντα κρέατος, γάλα και γαλακτοκομικά προϊόντα, κ.λπ.) που μπορούν να υπάρχουν μόνο στο πάρκο, για να καλύψουν τις ανάγκες των τουριστών καθώς και της ευρύτερης αγοράς. Αυτό θα έχει θετικό αντίκτυπο καθώς θα συμβάλλει στον περιορισμό της οικονομικής μετανάστευσης, και άρα οι ανθρώπινοι πόροι θα αξιοποιηθούν για την ανάπτυξη της περιοχής. Τουρισμός: Η περιοχή διαθέτει εξαιρετικούς φυσικούς πόρους και ελκυστική πολιτιστική και ιστορική κληρονομιά. Ωστόσο, δεν έχουν αυτοί οι πόροι έχουν αξιολογηθεί επαρκώς και οι δυνατότητες του τουρισμού δεν έχουν αξιοποιηθεί ακόμη Ορεινός τουρισμός Η ευρύτερη περιοχή του Blidinje με την τεράστια ορεινή λίμνη Vrana και Cvrsnica προσφέρεται για αναψυχής, πράγμα απαραίτητο για την ανάπτυξη της ορειβασίας, ενώ η χρήση των υφιστάμενων και των υπό μελέτη εγκαταστάσεων παρέχει μεγάλες δυνατότητες για την ανάπτυξη αυτού του είδους τουρισμού. Τουρισμός Υγείας Στην εν λόγω περιοχή, λόγω του υψομέτρου (πάνω από 900m) ευνοείται κατασκευή ενός θέρετρου το οποίο να προβάλλει τις θεραπευτικές ιδιότητες του κλίματος, κυρίως για την αντιμετώπιση ασθενειών του αναπνευστικού συστήματος ( Crow, Cvrsnica). Αλιευτικός Τουρισμός 175

176 Η λίμνη Blidinje, λόγω του πλήθους των ιχθυοαποθεμάτων, αποτελεί μια καλή βάση για την ανάπτυξη του αλιευτικού τουρισμού, με αυστηρή τήρηση των μέτρων για τη βελτίωση και την προστασία των ιχθυοαποθεμάτων. Χειμερινός Τουρισμός Το μεγάλο υψόμετρο, οι κατάλληλες καιρικές συνθήκες για σκι και οι περισσότερες ώρες ηλιοφάνειας, ευνοούν την ανάπτυξη του χειμερινού τουρισμού. Το υπάρχον χιονοδρομικό κέντρο Risovac, κοντά στα λιφτ του σκι, περιλαμβάνει μια πίστα σκι για απεριόριστο αριθμό ανθρώπων. Οι εγκαταστάσεις επιτρέπουν το σκι από το Νοέμβριο μέχρι τον Απρίλιο Νέες και καινοτόμες πρωτοβουλίες με συγκεκριμένες δυνατότητες για την ενίσχυση της οικονομίας των ορεινών περιοχών διασφαλίζοντας, παράλληλα, την προστασία/αξιοποίηση της φυσικής περιοχής Λαμβάνοντας υπόψη την τάση της «επιστροφής στη φύση» και την παράδοση και ότι το διαθέσιμο τουριστικό προϊόν προσφέρει γαλήνη και χαλάρωση, μπορούμε να συμπεράνουμε ότι η περιοχή αυτή έχει τη δυνατότητα να εξελιχθεί σε ένα τουριστικό πόλο έλξης και να υλοποιήσει τους οικονομικούς στόχους που έχουν τεθεί. Στην περιοχή αυτή υπάρχουν ευκαιρίες για αναπτυξιακές δραστηριότητες, όπως ορειβασία, ψάρεμα, ορεινή αναρρίχηση, ορεινή ποδηλασία, ορεινή περιπέτεια, φωτογραφία κυνηγιού, ιππασία, extreme sports και ψυχαγωγικές δραστηριότητες, συλλογή και αποξήρανση βοτάνων και συλλογή μανιταριών. Δραστηριότητες επιστημονικής έρευνας. Αυτή η περιοχή θα πρέπει να χρησιμοποιείται για την τεχνική και επιστημονική έρευνα. Ο πλούτος του φαινομένων που μπορούν να μελετηθούν παρέχει μια ευρεία και πολυδιάστατη προσέγγιση σε πολλά επιστημονικά και ερευνητικά ιδρύματα. Ο στόχος αυτής της δραστηριότητας είναι η ενίσχυση της προστασίας, η επέκταση της γνώσης σχετικά με τη φαινομενολογία του χώρου και η εφαρμογή σύγχρονων επιστημονικών μεθόδων για την προστασία του χώρου. Από επιστημονική έρευνα απορρέει άμεσα η αύξηση του επίπεδο προστασίας, της ποιότητας συνεργασίας μεταξύ των φορέων αυτών από την ακαδημαϊκή κοινότητα. 176

177 Η βασική μέθοδος του επιστημονικού και τεχνικού έργου εντός του πάρκου είναι η παρακολούθηση και ο εντοπισμός φαινομένων και αλληλεπιδράσεων στο εσωτερικό του οικοσυστήματος καθώς και η πειραματική μέθοδος, ως τρόποι εξεύρεσης κατάλληλων απαντήσεων στα προβλήματα της προστασίας. Η συλλογή δεδομένων γίνεται πραγματοποιείται στους περιβαλλοντικούς σταθμούς εργασίας οι οποίοι αποτελούν τις ουσιαστικές βάσεις για την κάλυψη της περιοχής, αλλά και τα σημεία σύνδεσης με τα διάφορα ακαδημαϊκά ιδρύματα Ομάδες-στόχος και ενδιαφερόμενοι φορείς που θα έπρεπε να συμμετάσχουν στο πλαίσιο νέων πολιτικών και προσεγγίσεων για οικονομικά βιώσιμες δραστηριότητες και προϊόντα Συμμετοχή φορέων, δηλ. η περιοχή η οποία πρέπει να συμπεριληφθεί στις νέες πολιτικές και προσεγγίσεις για βιώσιμες οικονομικές δραστηριότητες και προϊόντα: Εκπρόσωποι υπουργείων Εκπρόσωποι της τοπικής αυτοδιοίκησης (πόλεις και δήμοι) Δημόσιες επιχειρήσεις στον τομέα των δασών και των υδάτων Τουριστικά συμβούλια και φορείς νομών, πόλεων στο πάρκο και στη γύρω περιοχή Αλιευτικοί και κυνηγετικοί σύλλογοι οι οποίοι χρησιμοποιούν το Φυσικό Πάρκο και τη γύρω περιοχή Μη κυβερνητικές οργανώσεις των οποίων οι δραστηριότητες επικεντρώνονται στην προστασία και διατήρηση της φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς Φορείς και πρόσωπα που διαθέτουν ή διαχειρίζονται εκτάσεις στο Φυσικό Πάρκο και τη γύρω περιοχή, όπως αγροτικοί συνεταιρισμοί και ντόπιοι ιδιοκτήτες γης Ειδικοί επιστήμονες και μελετητές που ενδιαφέρονται για το φυσικό πάρκο Ευκαιρίες, δυνατότητες, προκλήσεις, ανάγκες καθώς και προβλήματα (αδυναμίες, περιορισμοί, απειλές) σε σχέση με οικονομικά βιώσιμες δραστηριότητες και προϊόντα (ανάλυση SWOT) Προκειμένου να επιτευχθεί η αποτελεσματική διαχείριση της προστατευόμενης περιοχή και να εξασφαλιστεί η προστασία της βιοποικιλότητας θα πρέπει να 177

178 εξασφαλιστεί η αποτελεσματική παρακολούθηση όλων των στοιχείων του περιβάλλοντος. Η παρακολούθηση των δραστηριοτήτων και οι βάσεις δεδομένων τους, πρέπει να διατηρούνται και να ενημερώνονται. Η παρακολούθηση αποτελεί βασική συνιστώσα της προστασίας της βιοποικιλότητας και της συμμόρφωσης της Βοσνίας με τις κατευθυντήριες γραμμές της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι προστατευόμενες περιοχές θα πρέπει να αποτελούν μια ζώνη ελέγχου της κατάστασης της βιοποικιλότητας σε πληθυσμούς, είδη και οικοσυστήματα. Οι δραστηριότητες αυτές εξαρτώνται από το επιστημονικό έργο. Για να επιτευχθεί η βιώσιμη διαχείριση των δασών των προστατευόμενων περιοχών και η ασφαλής χρήσης του ξύλου ή / και άλλων δασικών προϊόντων, να κατανοηθεί πλήρως η έννοια της προστασίας της βιοποικιλότητας και η διατήρηση των πληθυσμών των οικοσυστημάτων, απαιτείται μια συστηματική κρατική πολιτική. Η χρηματοδότηση της διαχείρισης των περιοχών αυτών δεν θα πρέπει να βασίζεται στην πώληση ξυλείας αλλά σε λύσεις σε κρατικό επίπεδο, δηλαδή σε περιβαλλοντικές πολιτικές Ενδιαφέρουσες τοπικές, εθνικές και Ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες/πρακτικές αναφορικά με την ανάπτυξη/ αξιοποίηση οικονομικά βιώσιμων δραστηριοτήτων/προϊόντων που μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως Καλές Πρακτικές και να κεφαλαιοποιηθούν στις περιοχές των εταίρων του έργου Οι συνθήκες για την παραγωγή τροφίμων σύμφωνα με τα περιβαλλοντικά κριτήρια είναι ευνοϊκές. Η οικονομική παραγωγή βασίζεται κυρίως στην κτηνοτροφία και ευνοείται την παραγωγή βιολογικού κρέατος, γάλακτος και τυροκομικών προϊόντων. Επίσης επικρατούν κατάλληλες συνθήκες για την παραγωγή πατάτας, σίκαλης, κριθαριού, καρότων, παντζαριού και λάχανου. Η παραγωγή φιλικών προς το περιβάλλον τροφίμων αποτελεί μέρος της γεωργίας η οποία αναπτύσσεται ταχύτατα. Η αγορά για τα προϊόντα αυτά υπάρχει, και στις ανεπτυγμένες χώρες η ζήτηση είναι μεγαλύτερη από την προσφορά. Ως εκ τούτου, αναζητούνται διαρκώς νέοι τομείς οργάνωσης μιας τέτοιας παραγωγής. Στη Βοσνία, ωστόσο δεν υπάρχει οργανωμένη παραγωγή των τροφίμων αυτών σε διάφορες τοποθεσίες και για το λόγο αυτό η περιοχή Blidinje θα μπορούσε να αποτελέσει μια τέτοια ζώνη. Σε αυτόν τον τομέα υπάρχουν ευνοϊκές συνθήκες για βιολογική παραγωγή. Πρώτα απ 'όλα, υπάρχει αρκετή καλλιεργήσιμη γη αμόλυντη από φυτοφάρμακα και χημικά λιπάσματα. Οι βιομηχανικοί ρύποι είναι αρκετά μακριά και δεν υπάρχει πιθανότητα μόλυνσης του περιβάλλοντος. 178

179 Προηγούμενη εμπειρία στην παραγωγή ορισμένων γεωργικών και κηπευτικών καλλιεργειών έδειξε ότι υπάρχουν καλές συνθήκες για την επιτυχή παραγωγή τους. Υπάρχουν επίσης οι προϋποθέσεις για την ανάπτυξη ενός ιδιαίτερου συστήματος αγροτικής παραγωγής και βιολογικής παραγωγής: η παραγωγή ζωοτροφών, κτηνοτροφία, αξιοποίηση των υλικών που παράγονται στο αγρόκτημα. Εκτός από την εκτροφή ζώων και την φυτική καλλιέργεια, συμπληρωματική δραστηριότητα θα μπορούσε να αποτελέσει η συλλογή οικολογικά αγνών φαρμακευτικών βοτάνων. Τα φυτά των βοσκοτόπων αποτελούν πολύ καλή τροφή για τις μέλισσες, ειδικά όταν ανθίζουν στις νότιες θερμότερες περιοχές, συνιστώντας ιδανική περιοχή τοποθέτησης των κυψελών. Αυτή η περιοχή διαθέτει μοναδική βλάστηση, η οποία κατά κύριο λόγο αποτελείται από φυτά για την τροφή των μελισσών. Οι μελισσοκόμοι πρέπει να μεταφέρουν τις μέλισσές τους σε αυτές τις περιοχές κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, όταν η βλάστηση είναι σε εξέλιξη και οι θερμοκρασία στην Ερζεγοβίνη δεν είναι ευνοϊκή για τις μέλισσες. Το πλεονέκτημα αυτής της περιοχής έγκειται στο γεγονός ότι η περιοχή έχει μια λίμνη και ρεύματα που χρησιμοποιούνται για την ύδρευση. Ολόκληρη η περιοχή έχει τεράστιες δυνατότητες εξαιτίας των υπόγειων υδάτων τα οποία εντοπίζονται σε χαμηλότερα επίπεδα, τροφοδοτώντας ορισμένες σημαντικές πηγές στη λεκάνη απορροής του ποταμού Neretva. Παράγοντες που περιορίζουν την αύξηση της παραγωγής των βιολογικών προϊόντων είναι η μείωση του πληθυσμού, ο περιορισμένος αριθμός φυτικών καλλιεργήσιμων ειδών, η έλλειψη περιβαλλοντικής κουλτούρας και οι παραμελημένες και αναξιοποίητες γεωργικές εκτάσεις. Σχετικά καλά ανεπτυγμένη κτηνοτροφία, κυρίως αιγοπροβάτων, για την παραγωγή επαρκών ποσοτήτων κοπριάς, έτσι ώστε να καλύπτει τη βιολογική παραγωγή. Πρόκειται για μια κυκλική παραγωγή όσον αφορά τη γεωργία και την κτηνοτροφία. Στην περιοχή αυτή υπάρχουν πολλά είδη άγριων φυτών που χρησιμοποιούνται στην παραγωγή φαρμακευτικών προϊόντων, στη βιομηχανία τροφίμων ή σε άλλους σκοπούς, και επειδή αναπτύσσονται σε οικολογικά καθαρή περιοχή, η συλλογή τέτοιων φυτών μπορεί να αξιοποιηθεί στην παραγωγή βιολογικών προϊόντων. Η παρουσία μεγάλου αριθμού ενδημικών και υποενδημικών φυτικών ειδών εντός των ορίων του πάρκου οδήγησε στον καθορισμό του ως κέντρου ανάπτυξης ενδημικών ειδών στην Ερζεγοβίνη. 179

180 Ευτυχώς στο παρελθόν, η ενδιαφέρουσα και πλούσια χλωρίδα της περιοχής αυτής μελετήθηκε από πολλούς, ως επί το πλείστον ξένους επιστήμονες, οι οποίοι επισήμαναν τον πλούτο και την ποικιλομορφία της. Μέσα από πολλά χρόνια συστηματικής έρευνας της χλωρίδας των βουνών αυτών επιβεβαιώθηκε ο μεγάλος φυτικός πλούτος, ο οποίος αποτελεί μεταξύ άλλων ένα σημαντικό παράγοντα για την ανακήρυξη προ δεκαετίας του φυσικού πάρκου, το οποίο θα πρέπει να εξελιχθεί σε ένα από τα κυριότερα εθνικά πάρκα της Νότιας Ευρώπης. 180

181 ΜΕΘΟΔΟΙ ΚΑΙ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΓΙΑ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΕΝΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΣΧΕΔΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ Γενική παρουσίαση των φυσικών πλεονεκτημάτων και διαχείριση των προστατευόμενων φυσικών περιοχών σε τοπικό/περιφερειακό επίπεδο Το εθνικό πάρκο Blidinje'''' ιδρύθηκε 30ης Απριλίου 1995 και βρίσκεται στο κεντρικό τμήμα των ορεινών περιοχών της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης. Καλύπτει μια έκταση 364 km2, εκτείνεται στην περιοχή τριών νομών και πέντε δήμων, Posusje Μόσταρ, Tomislavgrad, Jablanica. Την ίδια χρονιά ιδρύθηκε η Δημόσια Επιχείρηση JP Blidinje ''Park'', που βρίσκεται στο βοτανικό-ζωολογικό απόθεμα Masna Luca και ευθύνεται για τη διαχείριση της προστατευόμενης περιοχής. Η δημόσια επιχείρηση διοικείται από μια Συντονιστική Επιτροπή της οποίας τα μέλη διορίζονται από το Νομό όπου βρίσκεται το φυσικό πάρκο. Η δημόσια επιχείρηση χρηματοδοτεί από τον προϋπολογισμό της τρεις νομούς, την Herzegovina-Neretva τη West Herzegovina και τη Herzeg-Bosnia. Βασικός σκοπός της ίδρυσης του φυσικού πάρκου Blidinje είναι η επίτευξη των στόχων της προστασίας των φυσικών πόρων, η προστασία και διατήρηση της φυσικής ανάπτυξης των οικοσυστημάτων και των φυσικών διεργασιών, η διατήρηση των φυσικών διεργασιών χωρίς μεταβολές, της βιοποικιλότητας, των βιοτόπων και των ειδών φυτών, επιτρέποντας τις επισκέψεις στο βαθμό που έχουν περιορισμένο αντίκτυπο στη φύση Περιγραφή του Σχεδίου Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών (προτεραιότητες, όραμα, στόχοι διαχείρισης, αναμενόμενα αποτελέσματα, υφιστάμενες και μελλοντικές ευκαιρίες και προβλήματα) Για την περιοχή του πάρκου δεν υπάρχει σχέδιο διαχείρισης, ενώ το υπάρχον σχέδιο διαχείρισης αφορά το πάρκο JP Blidinje''Park''. Σήμερα, καταρτίζεται το έργο ''Preparing for a management plan for PP Blidinje' και το Ομοσπονδιακό Υπουργείο Περιβάλλοντος και Τουρισμού προετοιμάζει μια κοινοπραξία με τις εταιρείες Ecoplan Ltd. Mostar και Oikon d.o.o. Zagreb. Σύμφωνα με το άρθρο 61 του Νόμου περί Προστασίας της Φύσης (επίσημη εφημερίδα της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης Κ, αριθ. 3/05), η διαχείριση των προστατευόμενων φυσικών περιοχών εντάσσεται στην κατηγορία των φυσικών μνημείων και των προστατευόμενων τοπίων, τα οποία έχουν οριστεί σύμφωνα με το σχέδιο διαχείρισης. Το σχέδιο διαχείρισης υιοθετήθηκε από την Κυβέρνηση κατόπιν σύστασης του υπουργείου για χρονικό διάστημα δέκα ετών. 181

182 Το σχέδιο διαχείρισης του Φυσικού Πάρκου ''Blidinje περιλαμβάνει όλα τα στοιχεία που τέθηκαν στο άρθρο 7 της Διάταξης σχετικά με τα σχέδια διαχείρισης προστατευόμενων περιοχών (Επίσημη Εφημερίδα της Ομοσπονδίας, αρ. 65/06) και περιλαμβάνει: Στόχους και πολιτικές για τη διαχείριση προστατευόμενων περιοχών και τμημάτων τους Σκοπούς, λειτουργίες και στόχους της προστατευόμενης περιοχής Πολιτικές διαχείρισης στις προστατευόμενες περιοχές Κατευθυντήριες γραμμές για τη βιώσιμη διαχείριση των προστατευόμενων περιοχών με τομείς αξιολόγησης της κατάστασης των προστατευόμενων περιοχών Προστασία ολόκληρης της περιοχής και των επιμέρους τμημάτων της (ζώνες) Παρακολούθηση της προστατευόμενης περιοχής και των αξιών της. Διαχείριση ορισμένων φυσικών και πολιτιστικών αξιών και πόρων των προστατευόμενων περιοχών Κατευθυντήριες γραμμές για την υλοποίηση του Σχεδίου με τμηματική ανάπτυξη σχεδίων διαχείρισης μέσω ετήσιων δραστηριοτήτων Μέθοδοι και πηγές χρηματοδότησης Κόστος σχεδίου Θεσμικές δομές και αντικείμενο στο πλαίσιο της διαχείρισης των προστατευόμενων περιοχών Το σχέδιο διαχείρισης του Φυσικού Πάρκου ''Blidinje θα πρέπει να διασφαλίζει την υλοποίηση των βασικών δραστηριοτήτων των προστατευόμενων περιοχών όπως: Δραστηριότητες ελέγχου και προστασίας της χλωρίδας και της πανίδας, οι οποίες διεξάγονται μέσω ειδικών υπηρεσιών εποπτείας Συνεχής αξιολόγηση μέσω επιτόπιας απογραφής και παρακολούθησης των φυσικών και άλλων αξιών του πάρκου. Υλοποίηση διάφορων προγραμμάτων περιβαλλοντικής εκπαίδευσης και δραστηριότητες περιβαλλοντικής ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης. Ανάπτυξη τουρισμού και δραστηριοτήτων αναψυχής με στόχο την ικανοποίηση της ανάγκης των επισκεπτών για ενεργό τουρισμό (ποδηλασία, πεζοπορία κ.τ.λ.) Δημιουργία ενός οργανωμένου συστήματος το οποίο περιλαμβάνει ανεπτυγμένα προγράμματα σχετικέ με τις προστατευόμενες περιοχές Οι αρχές του καθορισμού ζωνών στις προστατευόμενες περιοχές 182

183 Ο καθορισμός ζωνών στις προστατευόμενες περιοχές αποτελεί ένα σημαντικό βήμα στο σχεδιασμό και τη διαχείριση του χώρου και η υλοποίησή του πρέπει να διασφαλίζει τη διατήρηση των φυσικών αξιών των προστατευόμενων περιοχών Η διαδικασία οριοθέτησης της περιοχής του πάρκου χωρίζεται σε στάδια σύμφωνα με τους στόχους της προστασίας και χρήσης της γης. Ο καθορισμός ζωνών επιτρέπει το σχεδιασμό και τον προσδιορισμό των υφιστάμενων και μελλοντικών χρήσεων των αξιών του πάρκου σε περιοχές όπου αυτές συμβαδίζουν με τους στόχους της προστασίας της φύσης. Ο καθορισμός ζωνών προκύπτει από το απαιτούμενο επίπεδο προστασίας το οποίο κυμαίνεται από το επίπεδο όπου δεν επιτρέπεται σχεδόν καμία ανθρώπινη δραστηριότητα στην περιοχή μέχρι το επίπεδο όπου η χρήση της φυσικής περιοχής εντός της ζώνης μπορεί να μεταβληθεί σημαντικά. Ο καθορισμός ζωνών υλοποιείται σύμφωνα με το βαθμό προστασίας ο οποίος καθορίζεται από τους φυσικούς βιότοπους, τους πληθυσμούς των ζώων και τις ανθρώπινες δραστηριότητες οι οποίες επιτρέπονται σε μια συγκεκριμένη περιοχή. Όλες οι ζώνες οι οποίες προβλέπονται στο σύστημα οριοθέτησης ενδέχεται να μην υπάρχουν σε όλες τις προστατευόμενες περιοχές. Ζώνη 1 Ζώνη αυστηρής προστασίας Η ζώνη αυστηρής προστασίας καλύπτει περιοχές υψηλής φυσικής αξίας των οποίων η διατήρηση κρίνεται ιδιαίτερα σημαντική και η οποία δεν επιτρέπει καμία παρέμβαση ή μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις (π.χ. σε σχέση ξένα είδη, παρεμβάσεις σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης κ.τ.λ.). Για την καλύτερη επίτευξη των στόχων της διαχείρισης η περιοχή μπορεί να διαιρεθεί σε δύο επιμέρους ζώνες. Η ζώνη της πιο αυστηρής προστασίας (1 α) στην οποία δεν επιτρέπονται επισκέψεις και η ζώνη αυστηρής προστασίας (1β) στην οποία μπορεί να επιτρέπεται περιορισμένος αριθμός επισκεπτών. Οι δραστηριότητες που μπορούν να υλοποιηθούν στη ζώνη αυστηρής προστασίας (δηλ. και στις δύο επιμέρους ζώνες) θα πρέπει να αφορούν την επιστημονική έρευνα, την παρατήρηση της βιοποικιλότητας και παρεμβάσεις σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης. Οι ζώνες αυστηρής προστασίας σύμφωνα με τα κριτήρια της Διεθνούς Ένωσης για την Προστασίας της Φύσης και των Φυσικών Πόρων (IUCN) είναι κατάλληλες για τις κατηγορίες 1α και 1β. Επίσης, συχνά οι κεντρικές ζώνες των εθνικών πάρκων της κατηγορίας ΙΙ του IUCN, οι οποίες θα έπρεπε να περιλαμβάνουν τη μεγαλύτερη επιφάνεια. 183

184 Ζώνη 2- Ζώνη ενεργούς προστασίας Η ζώνη ενεργούς προστασίας καλύπτει περιοχές υψηλής αξίας προστασίας όπου παρατηρείται μεγάλη συμμετοχή στη διαχείριση του πάρκου για τη διατήρηση, αποκατάσταση και δημιουργία της αξίας προστασίας της φύσης. Η ζώνη αυτή περιλαμβάνει συνήθως περιοχές όπου ο τοπικός πληθυσμός, σεβόμενος τους στόχους της προστασίας, χρησιμοποιεί τους φυσικούς πόρους (π.χ. εκτεταμένη χρήση της γεωργικής γης και των δασών). Σύμφωνα με τους όρους του IUCN όσον αφορά την προστασία των εθνικών πάρκων η Κατηγορία ΙΙ μπορεί να εκπροσωπηθεί μόνο σε ένα μικρό τμήμα του πάρκου (έως 30% του πάρκου), ενώ τα πάρκα αυτού του είδους θεωρούνται πιο σημαντικά. Η ζώνη ενεργούς προστασίας ανάλογα με το σκοπό της μπορεί να διαιρεθεί σε δύο επιμέρους ζώνες. Ζώνη 3- Ζώνη Χρήσης Η ζώνη χρήσης συνήθως καλύπτει περιοχές χαμηλότερης αξίας προστασίας και/ή περιοχές όπου παραδοσιακά υπάρχει κάποιος βαθμός χρήσης καθώς και λόγω του ότι ο σκοπός της διαχείρισής τους συνδέεται με την ανάπτυξη και τη λειτουργία της προστατευόμενης περιοχής. Σε γενικές γραμμές η ζώνη αυτή περιλαμβάνει περιοχές οικισμών και περιοχές ανάπτυξης τουριστικών δραστηριοτήτων. Η ζώνη αυτή συνδυάζει κατά κάποιο τρόπο τη χρήση και την προστασία της περιοχής και η χρήση της πρέπει να σέβεται τις αρχές τις βιώσιμης ανάπτυξης, χωρίς να θυσιάζεται ο στόχος και ο σκοπός της προστατευόμενης περιοχής. Η περιοχή χρήσης μπορεί να διαιρεθεί ανάλογα με τον εκάστοτε σκοπό σε διάφορες επιμέρους ζώνες. Σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές του IUCN, τα εθνικά πάρκα της κατηγορίας ΙΙ εκπροσωπούνται λιγότερο. Ο στόχος της διαχείρισης θα πρέπει να εξαρτάται από το ζώνη, δηλ. οι δραστηριότητες μεταφέρονται σε άλλη περιοχή του εθνικού πάρκου ή περιορίζονται σε μια συγκεκριμένη περιοχή. Και σε προστατευόμενες περιοχές, όπως σε ένα φυσικό πάρκο, η περιοχή αυτή δεν μπορεί να καταλαμβάνει μεγάλη έκταση Επίπεδο και εύρος συνεργασίας/συντονισμού μεταξύ τοπικών παραγόντων τόσο κατά την κατάρτιση του Σχεδίου Διαχείρισης/πολιτικής όσο και κατά τη διαχείριση ευαίσθητων και προστατευόμενων περιοχών Στο πλαίσιο αυτό θα πρέπει να στηριχθεί η ανάπτυξη των τοπικών κοινωνιών που θα συμβαδίζει με την υλοποίηση των κύριων στόχων της δημιουργίας ενός φυσικού πάρκου. Αυτό σχετίζεται κυρίως με τη γεωργία, τη δασοκομία, τον τουρισμό κ.τ.λ. 184

185 Οποιαδήποτε χρήση του χώρου πρέπει να είναι σύμφωνη με τα μέτρα προστασίας της φύσης. Η έννοια της διαχείρισης θα πρέπει να στηρίζεται σε σαφείς οικονομικούς μηχανισμούς και συγκεκριμένες πηγές χρηματοδότησης, στοιχεία απαραίτητα για τη φυσιολογική λειτουργία του πάρκου, καθώς και για την επίτευξη των στόχων ίδρυσης του Πάρκου. Με βάση τις γνώσεις, ιδέες και τα αποτελέσματα που προέκυψαν κατά τη διαδικασία ανάπτυξης ενός σχεδίου διαχείρισης μέσω διαβουλεύσεων με όλους τους χρήστες του Φυσικού Πάρκου'' Blidinje ", επιστημονικών ιδρυμάτων, φορέων της τοπικής και περιφερειακής αυτοδιοίκησης και τοπικών πληθυσμών προσδιορίζεται το όραμα ή ο σκοπός της διαχείρισης και πολιτικές διατήρησης και μελλοντικής ανάπτυξης του Πάρκου. Οι στόχοι της διαχείρισης βασίζονται στην αξιολόγηση των διαθέσιμων βιολογικών, γεωλογικών, αισθητικών, πολιτιστικών και κοινωνικό-οικονομικών αξιών της περιοχής Επίπεδο και εύρος συμμετοχής του κοινού στην κατάρτιση των Σχεδίων Διαχείρισης Κατά την κατάρτιση ενός σχεδίου διαχείρισης θα πρέπει να διεξάγονται διαβουλεύσεις με όλους τους ενδιαφερόμενους φορείς για την ποιοτική προετοιμασία διάφορων μελετών (στους τομείς της δασοκομίας, γεωργίας, κτηνοτροφίας, αλιείας, κυνηγιού, τουρισμού, υποδομών κ.τ.λ.) και συνεπώς τον προσδιορισμό όλων των σχετικών ζητημάτων που θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη όταν τίθενται οι στόχοι και τα μέτρα για τη διαχείριση του πάρκου Blidinje. Συμμετοχή φορέων, δηλ. ποιοι πρέπει να συμπεριληφθούν στις νέες πολιτικές και προσεγγίσεις για βιώσιμες οικονομικές δραστηριότητες και προϊόντα: Εκπρόσωποι υπουργείων Εκπρόσωποι της τοπικής αυτοδιοίκησης (πόλεις και δήμοι) Δημόσιες επιχειρήσεις στον τομέα των δασών και των υδάτων Τουριστικά συμβούλια και φορείς νομών, πόλεων στο πάρκο και στη γύρω περιοχή Αλιευτικοί και κυνηγετικοί σύλλογοι οι οποίοι χρησιμοποιούν το Φυσικό Πάρκο και τη γύρω περιοχή Μη κυβερνητικές οργανώσεις των οποίων οι δραστηριότητες επικεντρώνονται στην προστασία και διατήρηση της φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς Φορείς και πρόσωπα που διαθέτουν ή διαχειρίζονται εκτάσεις στο Φυσικό Πάρκο και τη γύρω περιοχή, όπως αγροτικοί συνεταιρισμοί και ντόπιοι ιδιοκτήτες γης 185

186 Ειδικοί επιστήμονες και μελετητές που ενδιαφέρονται για το φυσικό πάρκο Ευκαιρίες, δυνατότητες, προκλήσεις, ανάγκες και προβλήματα (αδυναμίες, περιορισμοί, απειλές) σε σχέση με τον εδαφικό συντονισμό και συντονισμένες ΦΥΣΙΚΑ ΓΝΩΡΙΣΜΑΤΑ πολιτικές και σχέδια διαχείρισης (ανάλυση SWOT). ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ -καθαρός αέρας -κλίμα: το χιόνι που πέφτει το χειμώνα κάνει τα καλοκαίρια δροσερά -μεγάλη βιοποικιλότητα του ορεινού οικοσυστήματος -πηγές μεταλλικού νερού -Προστατευόμενες περιοχές -Φυσική ομορφιά -διαθέσιμες πρώτες ύλες ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ Δίκαιο για τις ορεινές περιοχές -μεγάλος αριθμός εθνικών και διεθνών διακηρύξεων και παροχή στήριξης στις προστατευόμενες περιοχές -ύπαρξη εναλλακτικών πηγών ενέργειας (άνεμος, νερό) -τα χειμερινά σπορ είναι πολύ δημοφιλή -Οι δυνατότητες της γεωργικής παραγωγής ΑΔΥΝΑΜΙΕΣ Ελλιπής αξιοποίηση των φυσικών πόρων Κακή συντήρηση και μη καθαρό περιβάλλον -απομόνωση των ορεινών περιοχών ΑΠΕΙΛΕΣ -ρύπανση του περιβάλλοντος Κλιματική αλλαγή (υπερθέρμανση του πλανήτη) 186

187 Ευνοϊκή γεωγραφική θέση σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο -παράδοση στην καλλιέργειες, στην επεξεργασία ξύλου, στο κυνήγι και στη δασοκομία -καλές κοινωνικές υποδομές (εκπαίδευση, υγεία) -μεγάλος αριθμός εμπορικών συναλλαγών σε σχέση με τον πληθυσμό ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ύπαρξη χιονοδρομικών κέντρων το δάσος ως οικονομικός πόρος -οδικοί άξονες/υποδομές μεταφορών -Τουριστικά αξιοθέατα -ειδικοί των ορεινών περιοχών"mountain men" - Τοπικές ομάδες δράσης Κατάλληλη χωροταξική τεκμηρίωση (επιχειρηματικές ζώνες, εθνοτικά χωριά, τουριστικές ζώνες) -δυνατότητες ανάπτυξης του τουρισμού - ελλιπής αξιοποίηση πόρων (φυσικών και οικονομικών) -υπεράριθμες κατοικίες σε διάφορες περιοχές ανεπαρκής χρήση μέτρων ενθάρρυνσης (κεφάλαια, ανταγωνισμός) - Ελλιπής αξιοποίηση των φυσικών πόρων (φυσικών και οικονομικών) -ρύπανση περιβάλλοντος του Κλιματική αλλαγή (υπερθέρμανση του πλανήτη) Ένταξη της ΒοσνίαςΕρζεγοβίνης στην ΕΕ -μεταφορά, οι (κίνδυνος εξαφάνισης υποδομές δεν είναι των παραδόσεων, ομοιόμορφα σαφή ζώων, - ένταξη της κατανεμημένες σε Παρασκευή τυριών Βοσνίαςόλες τις περιοχές και ξινόγαλου, Ερζεγοβίνης στην -περιορισμένη σπιτικά μπράντυ) ΕΕ (ανοιχτή αγορά χρήση Ανταγωνιστικά αφορολόγητων ηλεκτρονικών προϊόντα σε χαμηλές προϊόντων, αύξηση υπολογιστών τιμές της ποιότητας των -συγκέντρωση της υπηρεσιών και των δασοκομίας στη προϊόντων) Βοσνία-Ερζεγοβίνη -αύξηση της -αυτοκινητόδρομοι ανταγωνιστικότητα ς της οικονομίας -υπερβολικός και της γεωργίας διοικητικός κατακερματισμός -αξιοποίηση κονδυλίων (κίνητρα σε ευρωπαϊκό, εθνικό και περιφερειακό επίπεδο ) -ενδιαφέρον των ξένων επενδυτών να επενδύσουν στην οικονομία της περιοχής Βοσνία-Ερζεγοβίνηπολιτική παροχής κινήτρων Δίκαιο για τις 187

188 Σύνδεση με άλλες περιοχές εντός ΕΕ οι οποίες έχουν -πολιτιστική παρόμοια ποικιλομορφία (γλώσσα, έθιμα) στη προβλήματα για την αξιοποίηση της σχετικά μικρή εμπειρίας τους περιοχή ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ -ευπρόσδεκτα μια ήσυχα καταλύματα -καλές εθνικές σχέσεις -έλλειψη θέσεων εργασίας - ανθρώπινοι πόροι -έλλειψη εμπορικής (νέοι και μορφωμένοι δραστηριότητας άνθρωποι) -έλλειψη επιχειρηματικού πνεύματος -μείωση του πληθυσμού -μετανάστευση -Απώλεια ταυτότητας περιοχής της της -υψηλό ποσοστό θνησιμότητας Χαμηλό ποσοστό γεννήσεων παθητικότητα Γήρανση του πληθυσμού -αδράνεια του πληθυσμού -ανεπαρκή τοπικά θεσμικά όργανα σε σχέση με τις εθνικές μειονότητες και πολιτική -έλλειψη ενότητας και αλληλεγγύης 188

189 ΜΕΘΟΔΟΙ ΚΑΙ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ, ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ ΚΑΙ ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ Στόχοι, προτεραιότητες, στρατηγικές, μέθοδοι και δραστηριότητες ενημέρωσης, κατάρτισης και ευαισθητοποίησης με σκοπό την ανάδειξη της σημασίας των φυσικών πλεονεκτημάτων και προϊόντων της περιοχής, την ενίσχυση της ταυτότητας των φυσικών/προστατευόμενων ορεινών περιοχών, την προώθηση των μέτρων προστασίας/ανάπτυξης και την προσέλκυση πολιτικού, οικονομικού και δημόσιου ενδιαφέροντος και δράσεων κ.τ.λ. Το έργο «Green Mountain» υλοποιείται από το αρμόδιο υπουργείο της Βοσνίας (Ministry of Civil Engineering and Physical Planning ) και στοχεύει στην ενημέρωση του για τη σημασία των φυσικών πόρων και τους κινδύνους που αντιμετωπίζουν με ιδιαίτερη έμφαση στις προστατευόμενες ορεινές περιοχές. Το ίδιο το έργο είναι, μεταξύ άλλων, εκπαιδευτικό, και αντιπροσωπεύει τις πολλαπλές σημασίες ενός δικτύου οικολογικών οργανώσεων που επιδιώκουν να αναπτύξουν στενότερη συνεργασία μεταξύ αυτών και του κοινού. Επίσης επιχειρεί να προωθήσει την περιβαλλοντική πληροφόρηση, στην οποία θα έχει πρόσβαση ένας μεγάλος αριθμός πολιτών της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης και άλλων περιοχών Ο αντίκτυπος του ανθρώπου στο περιβάλλον έχει οδηγήσει σε μια σειρά παγκόσμιων, περιφερειακών και τοπικών περιβαλλοντικών προβλημάτων που οδήγησαν σε οικολογική κρίση. Η σημασία της περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης, στο πλαίσιο της κοινωνικής συνείδησης, έχει τεράστια σημασία για την εξασφάλιση της ισορροπίας ανάμεσα στον άνθρωπο και το περιβάλλον του. Ενημέρωση για τα περιβαλλοντικά προβλήματα που υπάρχουν σε παγκόσμιο και τοπικό επίπεδο. Η ενημέρωση για τα περιβαλλοντικά προβλήματα και για τους τρόπους διατήρησης του περιβάλλοντος είναι ικανοποιητική. Πολιτικά, οικονομικά και δημόσια ζητήματα σχετικά με στόχο του έργου αντιμετωπίζονται μέσα από μια προσπάθεια για τη διατήρηση, προστασία και τη βελτίωση της ποιότητας του περιβάλλοντος, την προστασία της ανθρώπινης 189

190 υγείας και τη συνέχιση της συνετής και ορθολογικής χρησιμοποίησης των φυσικών πόρων, ειδικά στις ορεινές περιοχές Δημόσιες και ιδιωτικές αρχές και φορείς που συμμετέχουν σε δραστηριότητες ενημέρωσης, κατάρτισης και ευαισθητοποίησης Στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη όλες οι βαθμίδες της διοίκησης στοχεύουν στην ενημέρωση και ευαισθητοποίηση αναφορικά με τη σημασία του ανθρώπινου περιβάλλοντος. Έτσι, έχει υιοθετηθεί μια σειρά ρυθμίσεων που έχουν ως στόχο τη βελτίωση της πρόσβασης των πολιτών στην πληροφόρηση. Την εφαρμογή αυτών των κανονισμών έχουν αναλάβει διάφορα υπουργεία της χώρας (Ministry of Foreign Trade and Economic Relations, Federal Ministry of Environment and Tourism (FB), Ministry of Physical Planning, Civil Engineering and Ecology (RS) και υπουργεί σε επίπεδο νομών ). Ένας από τους πιο σημαντικούς κανονισμούς όσον αφορά την πληροφόρηση, π.χ. σχετικά με το OTHER και άλλα σχετικά περιβαλλοντικά ζητήματα, είναι ο Νόμος περί Ελεύθερης Πρόσβασης στην Πληροφόρηση της ΒοσνίαςΕρζεγοβίνης. Παρά το γεγονός ότι ο ανωτέρω ειδικός νόμος, σύμφωνα με τον οποίο η απαγόρευση πρόσβασης στην πληροφόρηση ορίζεται από το νόμο αυτό και από άλλους, νέοι νόμοι ξεπέρασαν αυτό το όριο που προέβλεπε ο προηγούμενος. Ο νόμος και η εφαρμογή του εκφράζουν την υπευθυνότητα και τη διαφάνεια και αποτελούν το μεγαλύτερο κίνητρο για τη συμμετοχή των πολιτών στη διαδικασία λήψης αποφάσεων σε όλα τα επίπεδα και όλα τα ζητήματα. Η Ελευθερία Πρόσβασης στην Πληροφόρηση στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη έχει εξασφαλίζει την αρμονική σχέση ανάμεσα στις δημόσιες αρχές οι οποίες πρέπει να δημοσιεύουν όλα τις πληροφορίες και στους πολίτες οι οποίοι έχουν το δικαίωμα να έχουν εγγυημένη πρόσβαση σε αυτές. Οι φορείς και οι αρχές τις Βοσνίας-Ερζεγοβίνης υποχρεούνται να συμμορφώνονται με το νόμο αυτό. Η πρόσβαση στην πληροφόρηση αναφορικά με τη σημασία των φυσικών πόρων μπορεί να συμβάλλει στη βελτίωση της εδαφικής ταυτότητας των φυσικών, προστατευόμενων ορεινών περιοχών. Οι πληροφορίες είναι κατά ένα μεγάλο ποσοστό διαθέσιμες στο κοινό παρά το γεγονός ότι οι νόμοι δεν προβλέπουν την προετοιμασία όλων των σχετικών εγγράφων καθώς και την έγκαιρη δημοσίευσή τους, η οποία αποτελεί βασική προϋπόθεση για την ευκολότερη πρόσβαση στα σχετικά έγγραφα. 190

191 Προκειμένου να υπάρξει συντονισμός μεταξύ πολιτών και δημοσίων αρχών, ή τμημάτων αυτών που ασχολούνται με ζητήματα περιβαλλοντικής ενημέρωσης, ευαισθητοποίησης και βιωσιμότητας, θα πρέπει να υπάρχει πρόβλεψη για την έγκαιρη δημοσίευση όλων των σχετικών ζητημάτων στους πολίτες. Για το λόγο αυτό κρίνεται σκόπιμη η ενεργός συμμετοχή όλων των μερών προκειμένου να εξασφαλιστεί η διαφάνεια και η αποτελεσματική πληροφόρηση Ομάδες-στόχος και ενδιαφερόμενοι φορείς στους οποίους απευθύνονται οι δραστηριότητες ενημέρωσης, κατάρτισης και ευαισθητοποίησης. Χρησιμοποιούμενες μέθοδοι, στρατηγικές και εργαλεία στο πλαίσιο των δραστηριοτήτων ενημέρωσης, κατάρτισης και ευαισθητοποίησης και είδη δραστηριοτήτων που απευθύνονται σε κάθε ομάδα Η σημασία ενός συγκεκριμένου έργου σχετικά με συγκεκριμένες ομάδες-στόχος, συμμετέχοντες φορείς και χρήστες. Η πρώτη ομάδα-στόχος είναι άτομα τα οποία έχουν λάβει ανώτερη εκπαίδευση και δραστηριοποιούνται σε τομείς που έχουν σχέση με το θέμα του έργου. Μια άλλη ομάδα-στόχος είναι διάφοροι φορείς χάραξης πολιτικής και δημόσιοι υπάλληλοι. Η ανάπτυξη, η βιωσιμότητα και η οικολογική ευαισθητοποίηση δεν θα πρέπει να αντιμετωπίζεται ως μια μεμονωμένη περίπτωση ή ως ζήτημα αξιοπιστίας των δημόσιων φορέων αλλά ως δυνατότητα του φυσικού και ανθρώπινου κεφαλαίου και του επιχειρηματικού περιβάλλοντος. Επιπλέον, οι δημόσιοι υπάλληλοι πρέπει να διαθέτουν ένα συνδυασμό δεξιοτήτων και γνώσεων. Αυτή η ομάδα-στόχος εξέφρασε την ανάγκη εφαρμογής της μεθοδολογίας και της χρησιμοποίησης εργαλείων με στόχο τη συνειδητοποίηση ότι το πρόβλημα πρέπει να αντιμετωπίζεται ως μια κατευθυντήρια αρχή η οποία επηρεάζει τις αποφάσεις και τις πρακτικές σε όλους τους τομείς που σχετίζονται με περιβαλλοντικά ζητήματα. Η τρίτη ομάδα-στόχος είναι το κοινό, δηλ. οι περιβαλλοντικά ευαισθητοποιημένοι πολίτες οι οποίοι επιλέγουν να ζουν σε ορεινές περιοχές και άρα συνδέονται υπόψη με το θέμα του Green Mountain. 191

192 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Το γενικό συμπέρασμα που προκύπτει είναι ότι τα κύρια ζητήματα τοπικής ανάπτυξης για τα επόμενα τρία χρόνια είναι τα ακόλουθα: Αντιμετώπιση της μείωσης του πληθυσμού Βελτίωση και προσαρμογή στις συγκεκριμένες συνθήκες του επιχειρηματικού κλίματος της περιοχής Blidinje Ανάπτυξη του τουρισμού και ανάπτυξη της γεωργίας και των παραδοσιακών τεχνών κατά τρόπο που να συμβάλλει στην ανάπτυξη του τουρσιμού Περαιτέρω προβολή του Blidinje Τρόποι αξιοποίησης των δυνατοτήτων της βιώσιμης δασοκομίας στο Blidinje Υπάρχουν κριτικά στρατηγικά ζητήματα τα οποία είναι σημαντικά για την επίτευξη της βιώσιμης ανάπτυξης, η οποία καθορίζεται σε μεγάλο βαθμό από την επιρροή των τοπικών παρεμβάσεων. Αυτά τα δύο μέτρα αντανακλούν τη δέσμευση στο στρατηγικό σχεδιασμό: Επικέντρωση σε ζητήματα προτεραιότητας Επικέντρωση σε ζητήματα τα οποία οι συμμετέχοντες μπορούν να επηρεάσουν ή να μεταβάλλουν το σχεδιασμό τους Θα πρέπει να λάβουμε σοβαρά υπόψη την ανάπτυξη των υποδομών της περιοχής, θα πρέπει να αξιολογήσουμε τις υπάρχουσες εγκαταστάσεις και να προσδιορίσουμε τι απαιτείται για την επίτευξη της βιώσιμης ανάπτυξης. Κάθε στρατηγικό ζήτημα αξιολογείται μέσω μιας σειράς ερωτήσεων όπως: «Όσον αφορά την επιρροή, επηρεάζεται από εξωτερικούς παράγοντες ή περιοχές;» Επίσης λαμβάνονται υπόψη και άλλα ζητήματα όσον αφορά τον αντίκτυπο στις τοπικές κοινότητες και την ορθή απορρόφηση των κεφαλαίων. Διαπιστώθηκε ότι λίγα επιλεγμένα ερωτήματα διαμορφώνουν τη βάση για την τοπική ανάπτυξη. 192

193 Η επιλογή κρίσιμων στρατηγικών ζητημάτων προτεραιότητας καθορίζεται από τις μελλοντικές δραστηριότητες και την κατεύθυνση ενός στρατηγικού σχεδίου βιώσιμης τοπικής ανάπτυξης. Μετά τον προσδιορισμό του τομέα προτεραιότητας, θα πρέπει να διεξαχθεί λεπτομερής ανάλυση (ανάλυση των προβλημάτων και των κινδύνων) προκειμένου να προσδιοριστούν τα μέτρα και οι δράσεις που πρέπει να αναληφθούν προς αυτή την κατεύθυνση. Αυτό προϋποθέτει την καλύτερη αξιοποίηση των τοπικών ομάδων δράσης, των μελών και των επιμέρους ομάδων τους για την αντιμετώπιση των διάφορων ζητημάτων προτεραιότητας. 6. Έκθεση Ανάλυσης Υφιστάμενης Κατάστασης- Μαυροβούνιο 193

194 ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ Σχετική νομοθεσία αναφορικά με τη διαχείριση/προστασία/αξιοποίηση των φυσικών και προστατευόμενων ορεινών περιοχών Εθνική Νομοθεσία στον τομέα της Προστασίας της Φύσης Α. ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΚΑΙ ΔΙΑΚΗΡΥΞΕΙΣ Σύνταγμα του Μαυροβουνίου Διακήρυξη για την οικολογική κατάσταση του Μαυροβουνίου ("Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας του Μαυροβουνίου", αρ.39/91) Β. ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΙ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ i. Γενικοί κανονισμοί Νόμος για το Περιβάλλον ("Επίσημη. Εφημερίδα της Δημοκρατίας του Μαυροβουνίου", αρ. 48/08) Ο Νόμος για την εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων (Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας του Μαυροβουνίου, αρ. 80/05) Διάταγμα για την αξιολόγηση των επιπτώσεων των παρεμβάσεων που επηρεάζουν το περιβάλλον ("Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας του Μαυροβουνίου αρ. 14/97) ii. Προστασία της φύσης Ο Νόμος για την Προστασία της Φύσης ("Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας του Μαυροβουνίου", αρ. 51/08) Νόμος για Εθνικά Πάρκα ("Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας του Μαυροβουνίου", αρ. 56/09) Διάταγμα για την προστασία των σπάνιων, ενδημικών και απειλούμενων ειδών φυτών και ζώων ("Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας του Μαυροβουνίου", αρ. 56/06) Υπουργικές διατάξεις σχετικά με τους τύπους και τα κριτήρια για τον προσδιορισμό των τύπων βιοτόπων, με τον τρόπο κατάρτισης χαρτών, τον τρόπο παρακολούθησης και προσδιορισμού των κινδύνων που απειλούν τους βιοτόπους, με το περιεχόμενο των 194

195 ετήσιων εκθέσεων, των μέτρων προστασίας και διατήρησης των διαφόρων ειδών βιοτόπων ("Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας του Μαυροβουνίου", αρ. 80/08.) Κανονισμός σχετικά με το περιεχόμενο και τον τρόπο υιοθέτησης ενός συστήματος καταχώρησης των προστατευόμενων περιοχών Κανονισμός σχετικά με τους λεπτομερείς όρους που πρέπει να πληρούνται κατά έλεγχο της προστατευόμενης περιοχής ("Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας του Μαυροβουνίου αρ. 35. / 10) Κανονισμός σχετικά με το περιεχόμενο του ετήσιου προγράμματος ελέγχου κατάστασης διατήρησης της φύσης και τις προϋποθέσεις που πρέπει να πληρούνται από ένα νομικό πρόσωπο που έχει αναλάβει τον έλεγχο (Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας του Μαυροβουνίου αρ. 35. / 10) Κανονισμός σχετικά με τον τρόπο λήψης και αξιολόγησης των κινδύνων για την εισαγωγή ξένων ειδών των άγριων φυτών, τα ζώα και οι μύκητες (Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας του Μαυροβουνίου αρ. 46/10 της ) Κανονισμός σχετικά με τους λεπτομερείς όρους που πρέπει να πληρούνται από νομικά ή φυσικά πρόσωπα για την προστασία των άγριων ειδών φυτών, ζώων και μυκήτων (Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας του Μαυροβουνίου αρ. 46/10 της ). iii. Στρατηγικά έγγραφα: Εθνική στρατηγική βιώσιμης ανάπτυξης Εθνική στρατηγική για τη βιοποικιλότητα με το σχέδιο δράσης (2007). iv. Χωρική ανάπτυξη και την κατασκευές Χωροταξικό σχέδιο των ζωνών ειδικών σκοπών για το Εθνικό Πάρκο " Durmitor " ("Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας του Μαυροβουνίου", αρ.. 20/97) Χωροταξικό σχέδιο των ζωνών ειδικών σκοπών για το Εθνικό Πάρκο "Lovćen" ("Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας του Μαυροβουνίου", αρ.19/97) Απόφαση για την έναρξη της κατάρτισης του χωροταξικού σχεδίου των περιοχών ειδικών σκοπών για το Εθνικό Πάρκο "Biogradska Gora" ("Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας του Μαυροβουνίου", αρ. 47. / 92) Απόφαση για την έναρξη της ανάπτυξης του χωροταξικού σχεδίου των περιοχών ειδικών σκοπών για Εθνικό Πάρκο "Λίμνη Skadar " ("Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας του Μαυροβουνίου", αρ. 47. / 92) 195

196 Γενική παρουσίαση των γεωγραφικών δεδομένων αναφορικά με την ορεινή περιοχή Ο δήμος του Pljevlja βρίσκεται σε μια ορεινή περιοχή στο βόρειο τμήμα του Μαυροβουνίου. Καλύπτει μια έκταση 1346 km ² από τα βορειοδυτικά προς τα νοτιοανατολικά ή 10% του συνολικού εδάφους του Μαυροβουνίου. Σύμφωνα με την απογραφή του 2003 στο Pljevlja ζουν κάτοικοι. Ο δήμος Pljevlja διοικητικά διαιρείται σε 56 κτηματολογικούς τομείς, με 159 οικισμούς (σύμφωνα με την απογραφή του 2003). Οικισμοί είναι οργανωμένοι σε 20 αγροτικές τοπικές κοινότητες, ενώ άλλες 7 είναι αστικές τοπικές κοινότητες. Το διοικητικό, οικονομικό και πολιτιστικό κέντρο του δήμου είναι η πόλη Pljevlja με κατοίκους ή 59% του συνολικού πληθυσμού του δήμου, και ως εκ τούτου αποτελεί ιδιαίτερα σημαντική περιοχή για ολόκληρο το Μαυροβούνιο Το κέντρο του δήμου, βρίσκεται μεταξύ τριών ποταμών (Ćehotina, Breznica και Vezičnica), στην κεντρική κοιλάδα Pljevalja και σε υψόμετρο 780 m., με το μέσο υψόμετρο του να κυμαίνεται μεταξύ 1000 και 1200 m. Βρίσκεται στην ορεινή περιοχή όπου κυριαρχούν τα βουνά Ljubišnja (2238 m.), Obzir (1869m), Bunetina (1838 m), Buren (1805 μ.), Lisac (1769 m), Stožer (1577 m), Ravna Gora (1554 m), Crni Vrh (1540 m.) και Kovač (1532 m). Το υψηλότερο σημείο του δήμου είναι το Dernečište (2238 μ.) η κορυφή του όρους Ljubišnja, ενώ το χαμηλότερο σημείο βρίσκεται στο βόρειο-δυτικό τμήμα του δήμου στην κοιλάδα Ćehotina (505 μ.). Ο δήμος ανήκει στις τρεις λεκάνες απορροής ποταμών Ćehotina (994,6 km ²), Tara (318,8 km ²) και Lim (33,6 km ²). O δήμος Pljevlja συνορεύει με δήμους της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης και της Σερβίας, ενώ το συνολικό μήκος των συνόρων είναι 208 km. To Pljevlja έχει ήπιο ηπειρωτικό κλίμα, με χαρακτηριστικά ορεινού κλίματος και με πολύ χαμηλά ποσοστά ετήσιων βροχοπτώσεων (815 lit/m2). Για το λόγο αυτό αποτελεί μια από τις ξηρότερες περιοχές του Μαυροβουνίου. Ο δήμος του Pljevlja διαθέτει ανεπαρκείς υποδομές σχετικά με το περιβάλλον, είναι σχεδόν απομονωμένος, με ανεπαρκές δίκτυο κεντρικών και των περιφερειακών οδών, με περιορισμένο τοπικό οδικό δίκτυο, και για το λόγο αυτό η πρόσβαση σε πολλούς οικισμούς του δήμου είναι εξαιρετικά δύσκολη. Ο δήμος συνδέεται με τις γειτονικές περιοχές αποκλειστικά και μόνο μέσω οδικών δικτύων. Το συνολικό μήκος του οδικού δικτύου (περιφερειακού και τοπικού), είναι 534 km, ή 38,83 km/100 km2, η οποία είναι κατά ένα τέταρτο λιγότερο από τον μέσο όρο στο Μαυροβούνιο (50.60 km/km2). Το κύριο χαρακτηριστικό του δήμου του Pljevlja είναι οι φυσικές δυνατότητες και οι πόροι του. Μεταξύ των διαφόρων φυσικών πόρων, ορυκτός πλούτος είναι ο πιο σημαντικός και λόγω της ποικιλίας και της ποσότητάς δήμου Pljevlja χαρακτηρίζεται από ιδιαίτερα ορατά και διακριτά δομικά στοιχεία τα οποία προσδίδουν ιδιαίτερη ταυτότητά στο τοπίο. Οι φυσικοί πόροι και η πολύτιμη πολιτιστική και ιστορική κληρονομιά συνυφαίνονται με μοναδικό τρόπο δημιουργώντας έναν αρμονικό συνδυασμό. 196

197 Τα τελευταία 50 χρόνια η ανάπτυξη της τοπικής οικονομίας βασίστηκε στην αξιοποίηση των φυσικών πόρων, συγκεκριμένα του άνθρακα, της ηλεκτρικής ενέργειας και στην επεξεργασία του ξύλου. Για το λόγο αυτό από οικονομικής άποψης, ο δήμος Pljevlja θεωρείται το βιομηχανικό κέντρο της βόρειας ορεινής περιοχής του Μαυροβουνίου. Κατέχει μεγαλύτερο ποσοστό όσον αφορά τα ορυχεία, την παραγωγή ενέργεια και τη δασοκομίας, ενώ η συμμετοχή άλλων τομέων στη διαμόρφωση του εγχώριου προϊόντος είναι μικρότερη Ευαίσθητες και προστατευόμενες ορεινές περιοχές Η παρθένα φύση, η ευαίσθητη βιοποικιλότητα και οι εξαιρετικοί φυσικοί βιότοποι αποτελούν τα κύρια χαρακτηριστικά αυτής της ορεινής περιοχής, η οποία είναι πλούσια σε βοσκότοπους, καταπράσινα δάση και πολλά ενδημικά και φαρμακευτικά βότανα. Τα όρη Ljubisnja αποτελούν περιοχή εξαιρετικής φυσικής αξίας, η οποία βρίσκεται στο Βορειοδυτικό άκρο του Μαυροβουνίου, μεταξύ των ποταμών Tara και Ćehotina και ανήκει στις Δειναρικές Άλπεις. Ένας συνδυασμός μοναδικών γνωρισμάτων συνθέτουν το ξεχωριστό και ελκυστικό τοπίο. Σπήλαια, πηγές μεταλλικού νερού και δάση κυριαρχούν στο τοπίο, χωρίς να λείπουν οι πλούσιοι βοσκότοποι. Προκειμένου να συμβάλλει στην προστασία των φυσικών αξιών της ορεινής περιοχής Ljubišnja και να αξιοποιηθούν οι φυσικοί πόροι, η κυβέρνηση του Μαυροβουνίου πρότεινε την προστασία της περιοχής αυτής μέσω της υπαγωγής στην κατηγορία του Εθνικού Πάρκου σύμφωνα με το Νόμο περί Προστασίας της Φύσης του Μαυροβουνίου. Η προστασία αυτής της ορεινής περιοχής καθορίζεται από το χωροταξικό σχέδιο του Μαυροβουνίου έως το 2020 στο πλαίσιο του στόχου C Επιπλέον, το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για το πρόγραμμα Natura 2000 περιλαμβάνει την ορεινή περιοχή Ljubisnja στο χάρτη του Μαυροβουνίου για το δίκτυο EMERALD, ενώ είναι υποψήφια για περιοχή IBA, δηλ. Περιοχή διεθνούς σημασίας για τα πουλιά. Τα δάση ορεινής πεύκης (Pinetum mughi montenegrinum) τα οποία συνταντώνται στο Ορος Ljubišnja και καλύπτουν μια έκταση 900 εκταρίων, προστατευόταν ως Φυσικό Μνημείο σύμφωνα με το Νόμο περί Προστασίας της Φύσης στο Μαυροβούνιο. Τα βουνά καλύπτονται από δάση, τα οποία αποτελούνται κυρίως από ελάτη, κέδρο, ενώ στους λειμώνες και στους πλούσιους βοσκότοπους συναντά κανείς και πολλές οξιές. Τα δάση της Ljubisnja, έχουν σπάνια χαρακτηριστικά όπως το ότι ορισμένα δέντρα κέδρου φτάνουν τα 40 μέτρα ύψος. Οι πλούσιοι ορεινοί βοσκότοποι και τα καταπράσινα δάση διαθέτουν πλήθος ενδημικών και φαρμακευτικών βοτάνων. Σε αντίθεση με τις 197

198 παρακείμενες ορεινές περιοχές, η περιοχή Ljubišnja είναι επίσης πλούσια σε πηγές μεταλλικού νερού. Στη νότια πλευρά του βουνού υπάρχουν 77 πηγάδια και με τη διάσημη πηγή Vojnovac σε υψόμετρο περίπου 1900 μέτρων Σχέσεις και συνεργασία με παρακείμενες ορεινές/ προστατευόμενες/ευαίσθητες περιοχές. Η ορεινή περιοχή Ljubisnja συνορεύει με ένα από τα τέσσερα εθνικά πάρκα του Μαυροβουνίου-το εθνικό πάρκο Durmitor. Το εθνικό πάρκο Durmitor ιδρύθηκε το 1952 και περιλαμβάνει τον ορεινό όγκο Durmitor, τα φαράγγια των ποταμών Tara, Sušica και Draga. Συμπεριλήφθηκε στον Κατάλογο Πολιτιστικής Κληρονομιάς το Διαθέτει όμορφα τοπία και μοναδικά φυσικά χαρακτηριστικά. Τμήμα του εθνικού πάρκου Durmitor αποτελεί το φαράγγι του ποταμού Tara, μήκους 80 km και βάθους 1300 m, το οποίο είναι το δεύτερο μεγαλύτερο στον κόσμο μετά το Grand Canyon στην Αριζόνα. Το φαράγγι προστατεύεται ως τμήμα του Εθνικού Πάρκου Durmitor και πρόκειται να αποτελέσει περιοχή Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO. Το μοναδικό αξιοθέατο της περιοχής ανάμεσα το Εθνικό Πάρκο Durmitor και την ορεινή περιοχή Ljubišnja είναι ο ποταμός Draga, ο οποίος πηγάζει από το Όρος Ljubisnja. Μετά το Φαράγγι του Ποταμού Tara, το Φαράγγι του Ποταμού Draga είναι το βαθύτερο φαράγγι στην Ευρώπη. Σε ένα σημείο το φαράγγι έχει πλάτος μόνο 10 m και βάθος πάνω από 600 m. Ένα άλλο φυσικό αξιοθέατο είναι το πανέμορφο οροπέδιο Konjsko polje, το οποίο με τη λίμνη στο κέντρο του και με τις εκατοντάδες πηγές συνιστά ένα φανταστικό τοπίο. Η υψηλότερη κορυφή ονομάζεται Derneciste και προσφέρει μοναδική θέα στα γύρω βουνά και φαράγγια. Μια επίσκεψη σε αυτή την κορυφή αποτελεί αξέχαστη εμπειρία για κάθε επισκέπτη. Από την άλλη πλευρά, η ορεινή περιοχή Ljubisnja συνορεύει με το Kosanica, ένα γραφικό οροπέδιο στην άκρη του Φαραγγιού του ποταμού Tara. Το μέσο υψόμετρο του οροπεδίου είναι 1200m και περιβάλλεται από χαμηλές πλαγιές. Το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό αυτής της ευαίσθητης περιοχής είναι η παρθένα φυσική ομορφιά, τα κρυστάλλινα νερά και ο καθαρός αέρας. Στους οικισμούς του οροπεδίου, φιλόξενες οικογένειες προσκαλούν τους επισκέπτες να δοκιμάσουν τοπικά σπιτικά εδέσματα. Στην περιοχή της Ljubišnja υπάρχουν οι κατάλληλες συνθήκες για την κατασκευή εγκαταστάσεων χιονοδρομικού τουρισμού, για την ανάπτυξη θερινού ορεινού τουρισμού, τουρισμού αναψυχής καθώς και κυνηγετικού τουρισμού. Η περιοχή κυνηγιού, η οποία ονομάζεται Ljubišnja με πολλά αυτόχθονα είδη αποτελεί ένα ακόμα τουριστικό πόλο έλξης. 198

199 Τα τελευταία χρόνια με τη συμμετοχή μη κυβερνητικών οργανώσεων και με τη στήριξη των τοπικών αρχών συντελέστηκαν τα πρώτα βήματα προς την κατεύθυνση της αξιοποίησης της περιοχής. Έτσι, δημιουργήθηκαν 64.4 km διαδρομών πεζοπορίας, ενώ έχουν κατασκευαστεί δύο καλύβες Σημαντικότερα προβλήματα, περιορισμοί και κίνδυνοι που απειλούν την περιοχή καθώς και προκλήσεις και ευκαιρίες Σήμερα η ορεινή περιοχή της Pljevlja αντιμετωπίζει πολλά προβλήματα όπως πολλές περιοχές των Βαλκανίων. Ορισμένα από αυτά τα προβλήματα είναι: Μείωση του πληθυσμού Φτώχεια Υψηλό ποσοστό ανεργίας Περιβαλλοντικά προβλήματα Προβλήματα επικοινωνιών και υποδομών Κοινωνική και οικονομική περιθωριοποίηση Επιπλέον η περιοχή αντιμετωπίζει προκλήσεις αναφορικά με το συντονισμό μεταξύ των συμμετεχόντων φορέων, την απουσία τοπικών και περιφερειακών αναπτυξιακών στρατηγικών για την προστασία και τη βιώσιμη ανάπτυξη της περιοχής, την έλλειψη πληροφόρησης της τοπικής κοινότητας σχετικά με τις ευκαιρίες και τα οφέλη της διαβίωσης σε μια περιοχή εξαιρετικών φυσικών αξιών, την περιορισμένη συμμετοχή της τοπικής κοινότητας στην ανάπτυξη του τουριστικού προϊόντος, την ανυπαρξία ενός σχεδίου προώθησης και προβολής της περιοχής, την έλλειψη στοιχειωδών υποδομών (σημεία ενημέρωσης, διαδρομές πεζοπορίας κ.τ.λ.) Δυνατότητες - Δυνατότητες που προσφέρει το δάσος - Δυνατότητες που προφέρουν οι ποταμοί Tara και Cehotina - Ποικιλία χλωρίδας και πανίδας - Η περιοχή έχει προστατευθεί από τη χρήση χημικών Αδυναμίες - Περιβαλλοντικά προβλήματα, - Προβλήματα επικοινωνιών και υποδομών - Κοινωνική και περιθωριοποίηση - Απουσία νεολαίας και περιορισμένες εκπαιδευτικές υποδομές για τον πληθυσμό οικονομική - Έλλειψη ενεργούς διαχείρισης και Σχεδίου 199

200 Παράδοση στη γεωργία και την κτηνοτροφία - Παράδοση στις χειροτεχνίες και στα σπιτικά προϊόντα - - Δυνατότητες ανάπτυξης των ορεινών περιοχών, του τουρισμού αναψυχής και περιπέτειας Έλλειψη σχεδίου συντήρησης λειμώνων και βοσκοτόπων - - Φιλοξενία πληθυσμού Περιορισμένη προσφορά τουριστικού προϊόντος και περιορισμένη προβολή της ορεινής περιοχής ως περιοχή ειδικής φυσικής σημασίας - Πλούσια πολιτισμική και ιστορική κληρονομιά - Χαμηλό επίπεδο γνώσεων και επαγγελματικών ικανοτήτων του τοπικού πληθυσμού του τοπικού Ευκαιρίες - Διαχείρισης για είδη φυτών και ζώων Ανάπτυξη του ορεινού τουρισμού αναψυχής Αποτελεσματική αξιοποίηση των φυσικών πόρων (γεωργική γη, νερό) - - Εκσυγχρονισμός και αύξηση της ανταγωνιστικότητας της αγροτικής περιοχής - Πιστοποίηση και προώθηση των τοπικών αγροτικών προϊόντων (τυρί pljevaljski, μέλι, πρόβειο κρέας κ.τ.λ) - Διαφοροποίηση των οικονομικών δραστηριοτήτων (συλλογή και επεξεργασία φρούτων του δάσους, επεξεργασία ξύλου, αλιεία, μελισσοκομία κ.τ.λ.) - Κατάρτιση και εκπαίδευση του αγροτικού πληθυσμού - Εκσυγχρονισμός του πρωτογενούς τομέα μέσω αποδοτικών επενδύσεων σε νέους και εναλλακτικούς τομείς - Η διατήρηση της υψηλής ποιότητας της καλλιεργήσιμης γης και οι οικολογικές δραστηριότητες είναι ουσιαστικής σημασίας Απειλές Μείωση του πληθυσμού Φτώχεια, Υψηλό ποσοστό ανεργίας 200

201 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΒΙΩΣΙΜΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΙΟΝΤΑ Πολιτικές και προτεραιότητες αναφορικά με την οικονομική ανάπτυξη και τις οικονομικές δραστηριότητες, οι οποίες συγκροτούνται ή υλοποιούνται στις ευαίσθητες/προστατευόμενες ορεινές περιοχές. Δεν υπάρχουν συγκεκριμένες πολιτικές τόσο σε εθνικό όσο και σε τοπικό επίπεδο οι οποίες να σχετίζονται άμεσα και να επηρεάζουν τις ορεινές περιοχές. Ωστόσο, το Χωροταξικό Σχέδιο για το Μαυροβούνιο καθώς και η Στρατηγική Περιφερειακής Ανάπτυξης του Μαυροβουνίου δημιούργησαν ένα γενικό πλαίσιο για την ανάπτυξη των ορεινών περιοχών στο Μαυροβούνιο. Διάφορα έγγραφα αναφέρονται στην κατάρτιση ενός Τοπικού Χωροταξικού Σχεδίου για την περιοχή Pljevlja και μιας Στρατηγικής για την Αγροτική Ανάπτυξη του Δήμου Pljevlja. Η βιώσιμη ανάπτυξη των ορεινών περιοχών επικεντρώνεται κυρίως στις κεντρικές και βόρειες περιοχές του Μαυροβουνίου και λήφθηκε υπόψη στο πλαίσιο του Στρατηγικού Πλαισίου για την Ανάπτυξη του Βιώσιμου Τουρισμού στο Βόρειο και Κεντρικό Μαυροβούνιο2, το οποίο υιοθετήθηκε από την Κυβέρνηση του Μαυροβουνίου. Το πλαίσιο βασίζεται στις Αναπτυξιακές Οδηγίες για την Οικολογική Κατάσταση του Μαυροβουνίου οι οποίες δημιουργήθηκαν το 2001 και ξεκίνησαν κατά την Παγκόσμια Σύνοδο Κορυφής για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη (2002) στο Γιοχάνεσμπούργκ. Το έγγραφο αυτό επεξεργάζεται διάφορα οικολογικά και πολιτιστικά κριτήρια στα οποία πρέπει να βασίζεται ο τουρισμός στο βόρειο Μαυροβούνιο. Δίνει έμφαση στο γεγονός ότι «ενώ η Ευρώπη είναι γεμάτη βουνά και ευκαιρίες αναψυχής και περιήγησης, το Μαυροβούνιο προσφέρει μια από τις τελευταίες ευκαιρίες για να επισκεφθεί κανείς τα οικολογικά πλούσια βουνά και τους παλιούς οικισμούς στους οποίους δεν είναι ακόμη εμφανή τα σημάδια της ανθρώπινης ανάπτυξης. Αυτές οι μη ανεπτυγμένες φυσικές και πολιτιστικές περιοχές αποτελούν κύριο πόλο έλξης για την εν λόγω αγορά». Το έγγραφο του σχεδίου δράσης βασίζεται μεταξύ άλλων στις ακόλουθες αρχές: (α) Εδραίωση και ενίσχυση του οράματος της ανάπτυξης του βιώσιμου τουρισμού, (β) δημιουργία συμπράξεων για την υλοποίηση έργων/πρωτοβουλιών που έχουν οικονομικά, κοινωνικά και περιβαλλοντικά πλεονεκτήματα για τον βιώσιμο τουρισμό 2 Στρατηγικό Πλαίσιο για την Ανάπτυξη του Βιώσιμου Τουρισμού στο Βόρειο και Κεντρικό Μαυροβούνιο: οδικός χάρτης για την Ανάπτυξη της «άγριας ομορφιάς», Πρόγραμμα Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών 2004, το Στρατηγικό πλαίσιο υιοθετήθηκε από την κυβέρνηση του Μαυροβουνίου στις 6 Σεπτεμβρίου

202 και ευνοούν την επέκταση των συνδέσμων με προμηθευτές της περιοχής, ενώ συμβάλλουν στην ανάπτυξη σε ευρεία βάση, (γ) ενημέρωση και εκπαίδευση του τοπικού πληθυσμού/επιχειρηματιών προκειμένου να ενισχυθεί η δυνατότητά τους να αξιοποιούν τις ευκαιρίες στον τομέα του βιώσιμου τουρισμού Υφιστάμενες πρωτοβουλίες/μέθοδοι/δράσεις/έργα που υλοποιούνται ή έχουν ήδη υλοποιηθεί και στοχεύουν στην αξιοποίηση των τοπικών δραστηριοτήτων και/ή των προϊόντων Σήμερα βρίσκονται σε εξέλιξη πολλές πρωτοβουλίες διατήρησης και προστασίας του περιβάλλοντος σε σχέση με την ορεινή περιοχή της Ljubisnja σε εθνικό και τοπικό επίπεδο. Πρόκειται για προγράμματα και σχέδια δράσης τα οποία υλοποιούνται με γνώμονα τον κοινό στόχο της προστασίας των αγροτικών, ανθρώπινων και φυσικών πόρων. Μέσω συντονισμένων συνεργασιών, οι αρχές τοπικής αυτοδιοίκησης, διάφορες μη κυβερνητικές οργανώσεις, φορείς του ιδιωτικού τομέα και κοινότητες συνεργάζονται προς την κατεύθυνση της προστασίας, προώθησης και δημιουργίας τεχνογνωσίας για την υγιή διαχείριση περιοχών εξαιρετικής φυσικής αξίας (AONV) με στόχο την ανάπτυξη του τουρισμού και άλλων εναλλακτικών οικονομικών δραστηριοτήτων για τη διατήρηση των φυσικών πόρων. Το έργο «Sustainable Biking Development»(Βιώσιμη Ανάπτυξη της Ποδηλασίας) που χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση στο πλαίσιο του IPA Πρόγραμμα Διασυνοριακής Συνεργασίας Σερβίας-Μαυροβουνίου. Το έργο υλοποιείται σε συνεργασία με το Δήμο Pljevlja και την πόλη του Kraljevo. Με ειδικό στόχο να δημιουργήσει συνθήκες για την ανάπτυξη της ορεινής ποδηλασίας και γενικότερα στην ποδηλασία ως ένα νέο είδος της τουριστικής προσφοράς και να προωθήσει ορεινή ποδηλασία και τα οφέλη της ποδηλασίας στη διασυνοριακή περιοχή. Στο πλαίσιο του έργου θα δημιουργηθούν περισσότερα από 220 km διαδρομών ορεινής ποδηλασίας. Επιπλέον, η προώθηση των νέων υποδομών θα πραγματοποιηθεί μέσα από χάρτες, οδηγούς, ιστοσελίδων και πολυάριθμες εκδηλώσεις με θέμα την ποδηλασία. Πρωτοβουλίες όπως αυτή θα βελτιώσουν την ανάπτυξη του βιώσιμου τουρισμού καθώς και την αγροτική ανάπτυξη επιτρέποντας τη διαφοροποίηση των οικονομικών δραστηριοτήτων στις ορεινές αγροτικές περιοχές. Ειδικότερα στόχος αυτού του έργου είναι η προώθηση των εθνικών προτύπων του προγράμματος "bed and breakfast" κατά μήκος των ορειβατικών διαδρομών οι οποίοι ως επί το πλείστον εκτείνονται στην ορεινή περιοχή Ljubisnja. 202

203 "Ανάπτυξη εργαλείων και μεταφορά τεχνογνωσίας για την ορθή διαχείριση των περιοχών εξαιρετικής φυσικής αξίας» που χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση στο πλαίσιο του προγράμματος IPA Κοινωνία των πολιτών και υλοποιείται από το Ίδρυμα για την Ανάπτυξη του Βορείου Μαυροβουνίου (FORS Μαυροβούνιο) ως εταίρος του Μαυροβουνίου. Η δράση περιλαμβάνει τη διατήρηση των φυσικών αξιών και την ανάπτυξη μιας στρατηγικής για την προστασία της προστατευόμενης περιοχής, σε συνδυασμό με τη συμμετοχή της κοινότητας, την ανάπτυξη της υπαίθρου και τη φύση της τουριστικής ανάπτυξης. Σύμφωνα με το Χωροταξικό Σχέδιο της χώρας και την Εθνική Στρατηγική για τη βιοποικιλότητα και το Σχέδιο Δράσης, η δράση έχει σχεδιαστεί για την αντιμετώπιση θεμάτων που σχετίζονται με την αναπτυξιακή στρατηγική για την προστασία περιοχών εξαιρετικής φυσικής αξίας, την ενίσχυση των δεξιοτήτων των τοπικών πληθυσμών, της τοπικής διοίκησης και των μη κυβερνητικών οργανώσεων και την περαιτέρω ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των τοπικών κοινοτήτων σχετικά με τις ευκαιρίες και τα οφέλη του να ζει κανείς σε περιοχές εξαιρετικής φυσικής αξίας. Τα συγκεκριμένα αποτελέσματα του έργου αφορούν τη διατήρηση των παραδοσιακών προϊόντων καθώς και το σχεδιασμό της πλατφόρμας για την ανάπτυξη της ορεινής περιοχής Ljubisnja βουνό. Ένα άλλο έργο που επηρεάζει άμεσα τη βιώσιμη ανάπτυξη της ορεινής περιοχής Ljubišnja ονομάζεται "Ανάπτυξη Βιώσιμων Πρακτικών για την προστασία, προώθηση και διαχείριση των φυσικών πόρων". Το έργο χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση μέσω του Προγράμματος Διασυνοριακής Συνεργασίας IPA Βοσνία-Ερζεγοβίνη-Μαυροβούνιο.. Μέσα ένα σύνολο δραστηριοτήτων οι οποίες αποσκοπούν στην ανάπτυξη εργαλείων και στη μεταφορά τεχνογνωσίας για τη διαχείριση AONVs και την ανάπτυξη του βιώσιμου οικοτουρισμού, το έργο αυτό συμβάλλει στην άνοδο του επιπέδου της προστασίας του περιβάλλοντος. Η βάση πάνω στην οποία έχει σχεδιαστεί αυτό το έργο είναι οι βιώσιμες πρακτικές για την προστασία, προώθηση και διαχείριση των φυσικών πόρων κατά τρόπο ώστε οι τελικοί δικαιούχοι του σχεδίου να βελτιώσουν τις δεξιότητεςκαι τις γνώσεις τους. Η καλή πρακτική για την ανάπτυξη τουρισμού η οποία βασίζεται στην ισορροπία ανάμεσα στην προστασία της φύσης, στις κοινωνικές και οικονομικές πτυχές και στη συνεργασία των αρμόδιων οργανισμών θα πρέπει να χρησιμοποιείται σε όλες δραστηριότητες του έργου. Αυτό δεν περιλαμβάνει μόνο την δραστηριότητες ευαισθητοποίησης και ενημέρωσης απευθυνόμενες στη μεγάλη ομάδα των ενδιαφερομένων μερών, αλλά και την πραγματική εφαρμογή των καλών πρακτικών μέσω της ανάπτυξης εργαλείων για τη βιώσιμη διαχείριση των AONVs, την ανάπτυξη εργαλείων και την ενίσχυση των δεξιοτήτων των ενδιαφερομένων και τη συμμετοχή της τοπικής κοινότητας στην ανάπτυξη του οικοτουρισμού και άλλων τουριστικών δραστηριοτήτων. Έργο της «Δημιουργία ενός δικτύου Emerald" από υπό την ευθύνη της κυβέρνησης του Μαυροβουνίου, Υπουργείο Βιώσιμης Ανάπτυξης και Τουρισμού. Το έργο αποτέλεσε πρωτοβουλία του Συμβουλίου της Ευρώπης με βάση τα κριτήρια των αποφάσεων 4 και 6 της σύμβασης για τη διατήρηση της άγριας ζωής και του φυσικού περιβάλλοντος και τα παραρτήματα Ι και ΙΙ των οδηγιών για τους βιοτόπους και τα πτηνά. 203

204 Τα δεδομένα και οι περιοχές του δικτύου Emerald χρησιμεύουν ως βάση για τη δημιουργία του δικτύου NATURA 2000 στην επόμενη περίοδο Νέες και καινοτόμες πρωτοβουλίες με συγκεκριμένες δυνατότητες για την ενίσχυση της οικονομίας των ορεινών περιοχών διασφαλίζοντας, παράλληλα, την προστασία/αξιοποίηση της φυσικής περιοχής Διάφορα επιπρόσθετα αναπτυξιακά προγράμματα θα πρέπει να υλοποιηθούν στην ορεινή περιοχή: Οργάνωση τοπικών κοινοτήτων: το πρόγραμμα στοχεύει στη δημιουργία μιας τοπικής ομάδας δράσης, η οποία θα φροντίζει την περιοχή. Στόχος της δημιουργίας μιας τέτοιας ΣΔΙΤ είναι η βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης και της ποιότητας ζωής στις αγροτικές περιοχές, ενισχύοντας τις δυνατότητες τοπικών αναπτυξιακών πρωτοβουλιών καθώς και ενισχύοντας την ανταγωνιστικότητα των αγροτικών περιοχών. Προσφορά τοπικών προϊόντων και οργανισμός πώλησης τοπικών προϊόντων- ο κύριος στόχος είναι η βελτίωση της οικονομικής θέσης των αγροτών στην περιοχή Ljubišnja, οι οποίοι θα αποκομίσουν περισσότερα έσοδα εξαιτίας της καλύτερης οργάνωσης. Καθιέρωση εμπορικής ονομασίας-στόχος είναι η αύξηση της προστιθέμενης αξίας των τοπικών προϊόντων στην αγορά και η αύξηση των πιστώσεων στην αγορά των επώνυμων προϊόντων. Διαχείριση αποβλήτων-στόχος είναι ο καθορισμός της Ljubišnja από τα απόβλητα και η οργάνωση του τρόπου διάθεσης των αποβλήτων ώστε να αποφευχθεί η μακροχρόνια εναπόθεσή τους στη φύση. Ανάπτυξη του τουρισμού-κύριος στόχος είναι η ανάπτυξη της τουριστικής προσφοράς στην περιοχή Ljubišnja και η καθιέρωσή της ως τουριστικός προορισμός στο Μαυροβούνιο και ευρύτερα. 204

205 Υποδομές-στόχος είναι η ενίσχυση των υποδομών, το οποίο συνεπάγεται την πρόσβαση σε χωριά, παροχή νερού και ηλεκτρικού ρεύματος καθώς και η τακτική συντήρηση των υποδομών. Μεμονωμένα έργα-στόχος αυτού του έργου είναι η διαφοροποίηση των υπηρεσιών οι οποίες θα συμβάλλουν στην καλύτερη οικονομική και κοινωνική κατάσταση του τοπικού πληθυσμού Ομάδες-στόχος και ενδιαφερόμενοι φορείς που θα έπρεπε να συμμετάσχουν στο πλαίσιο νέων πολιτικών και προσεγγίσεων για οικονομικά βιώσιμες δραστηριότητες και προϊόντα Ευκαιρίες, δυνατότητες, προκλήσεις, ανάγκες καθώς και προβλήματα (αδυναμίες, περιορισμοί, απειλές) σε σχέση με οικονομικά βιώσιμες δραστηριότητες και προϊόντα (ανάλυση SWOT) Η ανάπτυξη της ορεινής περιοχής Ljubisnja ως αγροτική περιοχή θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη τα μοναδικά χαρακτηριστικά της περιοχής. Αυτή η αγροτική και αραιοκατοικημένη περιοχή πρέπει να βελτιώσει την πρόσβαση στο έδαφός της, να ενισχύσει την ανάπτυξη των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων και να βελτιώσει τις υποδομές. Η περιοχή είναι ευάλωτη αλλά πλούσια σε πολιτιστικές και φυσικές αξίες. Έτσι, η βιώσιμη ανάπτυξη θα πρέπει να επικεντρώνεται στη βιώσιμη αξιοποίηση του εδαφικού κεφαλαίου, στις οικολογικές δραστηριότητες και υπηρεσίες που παρέχονται. Επιπλέον, λόγω της δραματικής μείωσης του πληθυσμού θα πρέπει να υπάρξουν μακροχρόνιες λύσεις για τη διατήρηση των οικονομικών δραστηριοτήτων μέσω της αύξησης των θέσεων εργασίας, της δημιουργίας κατάλληλων συνθηκών διαβίωσης και της παροχής δημόσιων υπηρεσιών για άτομα και επιχειρήσεις. Εφόσον η γεωργία και η δασοκομία εξακολουθούν να αποτελούν σημαντικές μορφές χρήσης της γης, ο εκσυγχρονισμός του πρωτογενούς τομέα μέσω αποδοτικών επενδύσεων σε νέους και εναλλακτικούς τομείς και η διατήρησης της υψηλής ποιότητας της καλλιεργήσιμης γης και των οικολογικών δραστηριοτήτων αποτελούν στοιχεία απαραίτητα. Δυνατότητες Αδυναμίες 205

206 Δυναμική του δάσους - Περιβαλλοντικά προβλήματα, - Δυναμική των ποταμών Tara και Cehotina - Προβλήματα επικοινωνιών και υποδομών - - Ποικιλία χλωρίδας και πανίδας Κοινωνική και περιθωριοποίηση - Η περιοχή έχει προστατευθεί από τη χρήση χημικών - - Παράδοση στη γεωργία και την κτηνοτροφία Περιορισμένος αριθμός νέων και περιορισμένες εκπαιδευτικές υποδομές για τον πληθυσμό - Έλλειψη ενεργούς διαχείρισης και Σχεδίου Διαχείρισης για είδη φυτών και ζώων - Έλλειψη σχεδίου συντήρησης λειμώνων και βοσκοτόπων - Περιορισμένη προσφορά τουριστικού προϊόντος και περιορισμένη προβολή της ορεινής περιοχής ως περιοχή ειδικής φυσικής σημασίας - Χαμηλό επίπεδο γνώσεων και επαγγελματικών ικανοτήτων του τοπικού πληθυσμού - Παράδοση στις χειροτεχνίες και στα σπιτικά προϊόντα - Δυνατότητες ανάπτυξης των ορεινών περιοχών, του τουρισμού αναψυχής και περιπέτειας - Φιλοξενία πληθυσμού - Πλούσια πολιτισμική και ιστορική κληρονομιά του τοπικού Ευκαιρίες - Ανάπτυξη του ορεινού τουρισμού αναψυχής Αποτελεσματική αξιοποίηση των φυσικών πόρων (γεωργική γη, νερό) - - Εκσυγχρονισμός και αύξηση της ανταγωνιστικότητας της αγροτικής περιοχής - Πιστοποίηση και προώθηση των τοπικών αγροτικών προϊόντων (τυρί pljevaljski, μέλι, πρόβειο κρέας κ.τ.λ) - Διαφοροποίηση των οικονομικών δραστηριοτήτων (συλλογή και επεξεργασία φρούτων του δάσους, επεξεργασία ξύλου, αλιεία, μελισσοκομία κ.τ.λ.) - Κατάρτιση και εκπαίδευση του αγροτικού πληθυσμού - Εκσυγχρονισμός του πρωτογενούς οικονομική Απειλές Μείωση του πληθυσμού Φτώχεια, Υψηλό ποσοστό ανεργίας 206

207 τομέα μέσω αποδοτικών επενδύσεων σε νέους και εναλλακτικούς τομείς - Η διατήρηση της υψηλής ποιότητας της καλλιεργήσιμης γης και οι οικολογικές δραστηριότητες είναι ουσιαστικής σημασίας Ενδιαφέρουσες τοπικές, εθνικές και Ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες/πρακτικές αναφορικά με την ανάπτυξη/ αξιοποίηση οικονομικά βιώσιμων δραστηριοτήτων/προϊόντων που μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως Καλές Πρακτικές και να κεφαλαιοποιηθούν στις περιοχές των εταίρων του έργου Future in the Alps Προστατευόμενη περιοχή Logarska dolina Η Logarska dolina είναι μια κοιλάδα στη βορειοανατολική πλευρά των Άλπεων KamnikSavinja. Πρόκειται για μια τυπική αλπική κοιλάδα παγετώνων η οποία προσφέρει φανταστική θέα και φιλοξενεί τον καταρράκτη Rinka, έναν από τους μεγαλύτερους καταρράκτες στη Σλοβενία. Για την υλοποίηση του στόχου της προστασίας της φύσης, η πρώην δημαρχία Mozirje ανακήρυξε το 1987 την περιοχή Logarska dolina πάρκο μαζί με τη γειτονική κοιλάδα Robanov kot. Ωστόσο, απλώς το νομικό καθεστώς, χωρίς κάποιο σχέδιο διαχείρισης, δεν ήταν αρκετό για να προστατέψει την περιοχή από τις αρνητικές επιπτώσεις του τουρισμού, οι οποίες ήταν ιδιαίτερα έντονες κατά τη δεκαετία του Το 1992, ντόπιοι ιδιοκτήτες γης και ενδιαφερόμενοι φορείς από την κοιλάδα ήταν αποφασισμένοι να αναλάβουν δράση. Ίδρυσαν μια ιδιωτική εταιρεία 14 μελών και εξασφάλισαν την παραχώρηση του δικαιώματος διαχείρισης του πάρκου. 207

208 Η εταιρεία ανέπτυξε μια στρατηγική με δύο βασικούς στόχους: την προστασία της φύσης και την προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης (γεωργία, δασοκομία και τουρισμός) στην κοιλάδα Logarska διευρύνοντας το πάρκο στην περιοχή Solčavsko. Μοναδικό δημόσιο μέσο χρηματοδότησης αποτέλεσε η επιβολή ενός τέλους εισόδου για μηχανοκίνητα οχήματα.η εταιρεία δραστηριοποιείται ως μη κυβερνητική οργάνωση, τα κέρδη επενδύονται σε έργα ανάπτυξης και υποδομών. Με το πέρασμα των χρόνων, οι δραστηριότητες επικεντρώθηκαν στην οργάνωση των υποδομών στην κοιλάδα, στη διαχείριση των επισκεπτών και στην προώθηση. Η εταιρεία έχει κάνει σημαντικά βήματα για την ανάπτυξη της Logarska dolina τα οποία συνέβαλαν στην προώθηση και προβολή ολόκληρης της περιοχής Solčavsko. Τα θετικά αποτελέσματα όσον αφορά την ισορροπημένη βιώσιμη ανάπτυξη και την προστασία της φύσης έχουν οδηγήσει σε διάφορες πρωτοβουλίες για την ίδρυση ενός περιφερειακού πάρκου στις Άλπεις KamnikSavinja με τη συμμετοχή πέντε δήμων. Υπολογίζεται ότι οι διαδικασίες ίδρυσης του περιφερειακού πάρκου θα ολοκληρωθούν το Ο Δήμος Solčava έχει ιδρύσει το Κέντρο Rinka, το οποίο στοχεύει στη διαχείριση του τουρισμού και τη βιώσιμη ανάπτυξη για ολόκληρη την περιοχή Solčavsko. Ως εκ τούτου, η εταιρεία Logarska Dolina απαλλάσσεται από ορισμένες δραστηριότητες στην ευρύτερη περιοχή και άρα τα κύρια έργα κατά τα επόμενα χρόνια θα είναι: επικέντρωση στην διαχείριση των επισκεπτών με περαιτέρω μείωση της κυκλοφορίας οχημάτων, οργάνωση του τουρισμού και στήριξη δευτερευουσών δραστηριοτήτων στο πάρκο. 208

209 ΜΕΘΟΔΟΙ ΚΑΙ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΓΙΑ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΕΝΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΣΧΕΔΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ Γενική παρουσίαση των φυσικών πλεονεκτημάτων και διαχείριση των προστατευόμενων φυσικών περιοχών σε τοπικό/περιφερειακό επίπεδο Σύμφωνα με το Νόμο για την Προστασία της Φύσης στο Μαυροβούνιο, η προστασία των ευαίσθητων περιοχών και η υπαγωγή τους στην κατηγορία του Εθνικού Πάρκου ανήκει στη δικαιοδοσία της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Η διαδικασία της προστασίας αφορά τοπικούς και εθνικούς φορείς του Μαυροβουνίου εφόσον η διοίκηση στο Μαυροβούνιο διαρθρώνεται σε δύο επίπεδα. Πρώτον, ο δήμος θα πρέπει να ετοιμάσει τη Μελέτη για την προστασία κάποιας ευαίσθητης περιοχής. Σύμφωνα με το νόμο, η εθνική Διεύθυνση Προστασίας της Φύσης είναι η μόνη αρμόδια υπηρεσία για την εκπόνηση της μελέτης. Δεύτερον, η Μελέτη για την προστασία μιας ευαίσθητης περιοχής, στην προκειμένη περίπτωση της ορεινής περιοχής Ljubisnja πρέπει να υποβληθεί στο Υπουργείο Γεωργίας και Αγροτικής Ανάπτυξης του Μαυροβουνίου προκειμένου να λάβει έγκριση. Τρίτον, μετά την έγκριση της μελέτης από το αρμόδιο Υπουργείο, η μελέτη υποβάλλεται στην Τοπική Συνέλευση για υιοθέτηση. Μετά την υιοθέτηση της μελέτης η Τοπική Συνέλευση εκδίδει μια δεύτερη απόφαση με την οποία ορίζει ένα φορέα διαχείρισης της προστατευόμενης περιοχής Περιγραφή του Σχεδίου Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών (προτεραιότητες, όραμα, στόχοι διαχείρισης, αναμενόμενα αποτελέσματα, υφιστάμενες και μελλοντικές ευκαιρίες και προβλήματα) Σε περίπτωση που δεν υπάρχει κάποιο Σχέδιο Διαχείρισης, οι στόχοι/προτεραιότητες/δραστηριότητες τίθενται σε κάποια άλλη μορφή εγγράφου (έγγραφο χάραξης πολιτικής). Εάν υπάρχει, περιγράφεται. Εφόσον ο δήμος Pljevlja έχει ξεκινήσει πρόσφατα τη διαδικασία προστασίας της ορεινής περιοχής Ljubisnja, δεν υπάρχει κάποιο σχέδιο διαχείρισης για την περιοχή αυτή. Το μοναδικό έγγραφο που αναφέρεται σε αυτό το θέμα είναι το «Πλαίσιο για τη διαχείριση της ορεινής περιοχής Ljubisnja». 209

210 Στο πλαίσιο του έργου αρχικά γίνεται μια ανάλυση των κινδύνων και της διαχείρισης της περιοχής, η οποία αποτελεί τη βάση για τον καθορισμό εργαλείων, τα οποία έχουν δημιουργηθεί στο πλαίσιο διάφορων δραστηριοτήτων. Η ανάλυση κατέδειξε ότι το βασικό πρόβλημα στην περιοχή αυτή συνδέεται με τη μείωση της αγροτικής παραγωγής και ειδικότερα στην περιορισμένη εκτροφή βοοειδών που οδηγεί σε υπερβλάστηση στη περιοχή. Οι βασικές αιτίες μείωσης της αγροτικής παραγωγής είναι: Η δημογραφική δομή του πληθυσμού Οι δυνατότητες πώλησης των αγροτικών προϊόντων Με άλλα λόγια, ο αριθμός των κατοίκων μειώνεται ενώ αυξάνεται ο μέσος όρος ηλικίας των κατοίκων. Ως εκ τούτου, δεν υπάρχει μεγάλη ζήτηση κτηνοτροφικών και άλλων αγροτικών προϊόντων. Οι νέοι θεωρούν ότι δεν έχουν προοπτική στις αγροτικές περιοχές και επομένως επιλέγουν να ζήσουν σε μεγαλύτερες πόλεις. Λίγες νέες οικογένειες ζουν στη συγκεκριμένη περιοχή. Δεν υπάρχει οργανωμένο δίκτυο πωλήσεων και ως εκ τούτου οι τιμές των αγροτικών προϊόντων είναι πολύ χαμηλές. Επομένως, από την ανάλυση προέκυψε ότι πρέπει να υλοποιηθούν πολλές δραστηριότητες ώστε να ενισχυθεί η ανάπτυξη της κοινότητας. Το έργο υλοποιήθηκε μέσω συναντήσεων εργασίας σε δύο κοινότητες της περιοχής, στόχος των οποίων ήταν να δοθούν κίνητρα στις κοινότητες προκειμένου να αναλάβουν την ευθύνη της ανάπτυξης της περιοχής τους. Στο πλαίσιο των συναντήσεων εργασίας προτάθηκαν διάφορα προγράμματα τα οποία πρέπει να υλοποιηθούν για να υπάρξουν αναπτυξιακές δραστηριότητες στην περιοχή Ljubisnja. Τα προγράμματα αυτά αναφέρονται παρακάτω: Οργάνωση των τοπικών κοινοτήτων-το πρόγραμμα αυτό στοχεύει στη δημιουργία δύο τοπικών ομάδων δράσης. Εφόσον υπάρχουν δύο ξεχωριστές κοινότητες, το Bobovo στα νότια και το Vrba στα βόρεια, προτείνεται να συσταθούν δύο φορείς οι οποίοι θα συνεργάζονται σε κοινά έργα. Οι στόχοι μιας τέτοιας κοινοπραξίας ιδιωτικού και δημοσίου τομέα είναι η βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης και της ποιότητας ζωής στις αγροτικές περιοχές, δημιουργώντας δυνατότητες για πρωτοβουλίες τοπικής ανάπτυξης για το αγροτικό πληθυσμό και αυξάνοντας την ανταγωνιστικότητα στις αγροτικές περιοχές. Προσφορά τοπικών προϊόντων και οργανισμός πωλήσεων των τοπικών προϊόντων- ο κύριος στόχος είναι η βελτίωση της οικονομικής θέσης των αγροτών στην περιοχή Ljubišnja, οι οποίοι θα αποκομίσουν περισσότερα έσοδα εξαιτίας της καλύτερης οργάνωσης. Καθιέρωση εμπορικής ονομασίας-στόχος είναι η αύξηση της προστιθέμενης αξίας των τοπικών προϊόντων στην αγορά και η αύξηση των πιστώσεων στην αγορά των επώνυμων προϊόντων. 210

211 Διαχείριση αποβλήτων-στόχος είναι ο καθορισμός της Ljubišnja από τα απόβλητα και η οργάνωση του τρόπου διάθεσης των αποβλήτων ώστε να αποφευχθεί η μακροχρόνια εναπόθεσή τους στη φύση. Ανάπτυξη του τουρισμού-κύριος στόχος είναι η ανάπτυξη της τουριστικής προσφοράς στην περιοχή Ljubišnja και η καθιέρωσή της ως τουριστικός προορισμός στο Μαυροβούνιο και ευρύτερα. Υποδομές-στόχος είναι η ενίσχυση των υποδομών, το οποίο συνεπάγεται την πρόσβαση σε χωριά, παροχή νερού και ηλεκτρικού ρεύματος καθώς και η τακτική συντήρηση των υποδομών. Μεμονωμένα έργα-στόχος αυτού του έργου είναι η διαφοροποίηση των υπηρεσιών οι οποίες θα συμβάλλουν στην καλύτερη οικονομική και κοινωνική κατάσταση του τοπικού πληθυσμού Επίπεδο και εύρος συνεργασίας/συντονισμού μεταξύ τοπικών παραγόντων τόσο κατά την κατάρτιση του Σχεδίου Διαχείρισης/πολιτικής όσο και κατά τη διαχείριση ευαίσθητων και προστατευόμενων περιοχών Εφόσον η προστασία ευαίσθητων ορεινών περιοχών προϋποθέτει σύμφωνα με το νόμο την εκπόνηση μιας Μελέτης για την προστασία ευαίσθητων περιοχών, κρίνεται απαραίτητη η συμμετοχή ενδιαφερόμενων μερών σε τοπικό επίπεδο. Οι κύριοι παράγοντες της περιοχής οι οποίοι θα πρέπει να συμμετάσχουν στην εκπόνηση της Μελέτης, των Σχεδίων και Πολιτικών Διαχείρισης είναι: η τοπική αυτοδιοίκηση, η Τοπική Συνέλευση, η Δασική Υπηρεσία του Μαυροβουνίου, ιδιωτικές εταιρίες που δραστηριοποιούνται στις ευαίσθητες περιοχές, μη κυβερνητικές οργανώσεις, τοπικοί φορείς του τουρισμού, τοπικές κοινότητες, το Υπουργείο Γεωργίας και Αγροτικής Ανάπτυξης, το Υπουργείο Βιώσιμης Ανάπτυξης και Τουρισμού, η Εθνική Διεύθυνση για την Προστασία της Φύσης, η Υπηρεσία Περιβαλλοντικής Προστασίας, τα Εθνικά Πάρκα του Μαυροβουνίου. Όπως έχει ήδη επισημανθεί, η Δήμος της Pljevlja, ως τοπική αρχή, ηγείται της διαδικασίας προστασίας των ευαίσθητων περιοχών. Επιπλέον, η Τοπική Συνέλευση, η Εθνική Διεύθυνση για την Προστασία της Φύσης, το Υπουργείο Γεωργίας και Αγροτικής Ανάπτυξης εμπλέκονται άμεσα στη διαδικασία με διαφορετικούς ρόλους σύμφωνα με το νόμο για την Προστασία της Φύσης. 211

212 Διάφοροι άλλοι συμμετέχοντες φορείς λαμβάνουν μέρος στην αξιολόγηση ζητημάτων όσον αφορά τη διαδικασία προστασίας της φύσης μέσω συναντήσεων εργασίας και συνεντεύξεων Επίπεδο και εύρος συμμετοχής του κοινού στην κατάρτιση των Σχεδίων Διαχείρισης Η διαδικασία κατάρτισης σχεδίων/πολιτικών διαχείρισης θα πρέπει να είναι συμμετοχική, με ενδιαφερόμενα μέρη τα οποία επηρεάζονται από τη διαχείριση της προστατευόμενης περιοχής. Η συμμετοχή θα πρέπει να λαμβάνει χώρα κατά τα πρώτα στάδια της διαδικασίας και να συνεχίζεται σε όλη τη διάρκειά της. Η συμμετοχή της τοπικής κοινότητας και άλλων μερών στη διαδικασία σχεδιασμού θα αυξήσει το βαθμό των τοπικών πρωτοβουλιών κατά τη διαδικασία και τη δημιουργία προϊόντος της. Με εξωτερικές και εσωτερικές ακροάσεις, η προπαρασκευαστική διαδικασία θα είναι σαφής και λογική, θα ξεκινάει με τον προσδιορισμό των στόχων διαχείρισης, θα επικεντρώνεται σε καλά καθορισμένα ζητήματα όσον αφορά την προστασία σημαντικών φυσικών και πολιτιστικών πόρων της προστατευόμενης περιοχής, θα αναπτύσσει συγκεκριμένες δράσεις ή εναλλακτικές επιλογές σε σχέση με τα ζητήματα αυτά και θα προσδιορίζει ποιος είναι υπεύθυνος για την υλοποίηση αυτών των δράσεων, θα προσδιορίζει μια σαφή προσέγγιση για την υλοποίηση, συμπεριλαμβανομένων των απαιτούμενων πόρων. Προκειμένου να υλοποιηθεί η διαδικασία θα πρέπει να γίνουν τα ακόλουθα βήματα: Βήμα 0-Σύσταση μιας Ομάδας Εργασίας για την Κατάρτιση του Σχεδίου Διαχείρισης (η ομάδα θα πρέπει να αποτελείται από 5 μέλη τα οποία θα εκπροσωπούν την τοπική αυτοδιοίκηση, τη τοπική συνέλευση, τις μη κυβερνητικές οργανώσεις, τον ιδιωτικό τομέα καθώς και άλλους φορείς) Βήμα 1- Διοργάνωση εναρκτήριας συνάντησης (η εκδήλωση πρέπει να στοχεύει στην παρουσίαση της διαδικασίας στο κοινό καθώς και στον προσδιορισμό των βασικών ζητημάτων που θα πρέπει να αποτελέσουν αντικείμενο επεξεργασίας στο πλαίσιο του Σχεδίου Διαχείρισης) Βήμα 2-Διοργάνωση Τομεακών Συναντήσεων Εργασίας (Διοργάνωση Συναντήσεων Εργασίας σε συγκεκριμένους τομείς προκειμένου να γίνει μια πιο λεπτομερής ανάλυση) 212

213 Βήμα 3-Οργάνωση μεμονωμένων συναντήσεων με εκπροσώπους βασικών συμμετεχόντων μερών προκειμένου να συζητηθούν οι διάφορες πληροφορίες που συγκεντρώνονται Βήμα 4-Επεξεργασία ενός Σχεδίου Διαχείρισης από την Ομάδα Εργασίας Βήμα 5- Δημόσια Παρουσίαση της αρχικής έκδοσης του Σχεδίου Διαχείρισης Βήμα 6-Δμηιουργία της τελικής έκδοσης του Σχεδίου Διαχείρισης Ευκαιρίες, δυνατότητες, προκλήσεις, ανάγκες και προβλήματα (αδυναμίες, περιορισμοί, απειλές) σε σχέση με τον εδαφικό συντονισμό και συντονισμένες πολιτικές και σχέδια διαχείρισης (ανάλυση SWOT). Λαμβάνοντας υπόψη τα γενικά χαρακτηριστικά της ορεινής περιοχής Ljubišnja εκπονήσαμε μια ανάλυση SWOT σε σχέση με τον εδαφικό συντονισμό και συντονισμένες πολιτικές και σχέδια διαχείρισης, στο πλαίσιο των οποίων τα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα αποτελούν εσωτερικούς παράγοντες οι οποίοι θα μπορούσαν να επηρεαστούν άμεσα από την τοπική αυτοδιοίκηση και την τοπική κοινότητα, ενώ οι ευκαιρίες και οι απειλές είναι εξωτερικοί παράγοντες οι οποίοι μπορούν να επηρεαστούν έμμεσα, ωστόσο η τοπική αυτοδιοίκηση δεν μπορεί να προβεί σε τελικές αποφάσεις. Δυνατότητες - Στρατηγική Αγροτικής Ανάπτυξης - Δημοτικό Χωροταξικό Σχέδιο - Αδυναμίες - Έλλειψη ενημέρωσης σχετικά με Ευρωπαϊκή πολιτική Εδαφικής Συνοχής Περιφερειακή Αναπτυξιακή Στρατηγική - Έλλειψη εξειδικευμένων επαγγελματιών Προθυμία ανάπτυξης πειραματικών προσεγγίσεων με στόχο την ολοκληρωμένη τοπική ανάπτυξη σε διάφορες περιοχές - Έλλειψη επιπέδου Ευκαιρίες - Εδαφικό μάρκετινγκ περιφερειακού διοικητικού Απειλές - Η τοπική και εθνική διοίκηση δεν είναι πρόθυμη να συνεργαστεί 213

214 Εκσυγχρονισμός του πρωτογενούς τομέα μέσω αποδοτικών επενδύσεων σε νέους και εναλλακτικούς τομείς και διατήρηση της υψηλής ποιότητας της καλλιεργήσιμης γης και οικολογικές δραστηριότητες. 214

215 Ενδιαφέρουσες πρωτοβουλίες και πρακτικές αναφορικά με την κατάρτιση Σχεδίων Διαχείρισης/πολιτικών και / ή τη διαχείριση των ευαίσθητων / προστατευόμενων περιοχών, οι οποίες μπορεί να χρησιμοποιηθούν ως Καλές Πρακτικές και να κεφαλαιοποιηθούν. Future in the Alps Προστατευόμενη περιοχή Logarska dolina ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΟΥ ΠΑΡΚΟΥ: Υιοθέτηση αναπτυξιακού προσανατολισμού και στόχων Προετοιμασία και υπογραφές της σύμβασης παραχώρησης με το δήμο Εισαγωγή ενός τέλους εισόδου για τα μηχανοκίνητα οχήματα (όπως εφαρμόστηκε στη Σλοβακία για πρώτη φορά) και ενός συστήματος διαχείρισης επισκεπτών Διαχείριση και φροντίδα του πάρκου για χρονικό διάστημα δεκατριών ετών ΜΕΓΑΛΕΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΠΟΥ ΕΓΙΝΑΝ ΜΕ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ ΤΗΣ ΕΤΑΙΡΙΑΣ ΚΑΙ ΥΛΟΠΟΙΗΘΗΚΑΝ ΣΕ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΤΟΥΣ ΕΤΑΙΡΟΥΣ: Τυπολογικό σύστημα επισήμανσης Κατασκευή μιας ζώνης εισόδου με χώρο στάθμευσης Θέρμανση με χρήση βιομάζας ξύλου (800kw) Αποχετευτικό σύστημα (3 km) με συσκευή καθαρισμού ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ Σύσταση ομάδας για τη μεταβολή των εγγράφων του δημοτικού χωροταξικού σχεδιασμού Χάραξη φυσικών και εθνογραφικών διαδρομών Διατήρηση 22 φυσικών και πολιτιστικών τοποθεσιών Καταχώρηση ενός εμπορικού σήματος και αποκατάσταση μιας Αλπικής γαλακτοκομικής μονάδας προσφέροντας τα προϊόντα της περιοχής Ιδιαίτερα ανεπτυγμένες οικοτουριστικές υπηρεσίες ΕΥΡΥΤΕΡΗ ΠΕΡΙΟΧΗ Επιστολή της πρόθεσης των δημάρχων πέντε δήμων των Άλπεων Kamnik-Savinja για την ίδρυση ενός περιφερειακού πάρκου 215

216

217 ΜΕΘΟΔΟΙ ΚΑΙ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ, ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ ΚΑΙ ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ Στόχοι, προτεραιότητες, στρατηγικές, μέθοδοι και δραστηριότητες ενημέρωσης, κατάρτισης και ευαισθητοποίησης με σκοπό την ανάδειξη της σημασίας των φυσικών πλεονεκτημάτων και προϊόντων της περιοχής, την ενίσχυση της ταυτότητας των φυσικών/προστατευόμενων ορεινών περιοχών, την προώθηση των μέτρων προστασίας/ανάπτυξης και την προσέλκυση πολιτικού, οικονομικού και δημόσιου ενδιαφέροντος και δράσεων κ.τ.λ. Όσον αφορά το έργο Green Mountain, οι γενικοί στόχοι επικοινωνίας συμπίπτουν με την επίτευξη και προώθηση των γενικών στόχων του ίδιου του έργου. Καθ όλη τη διάρκεια των επικοινωνιακών δραστηριοτήτων του έργο, θα πρέπει να προσπαθήσουμε να επιτύχουμε τα ακόλουθα: Εξοικείωση του κοινού με τους γενικούς και τους ειδικούς στόχους και τις δραστηριότητες του έργου Αύξηση του επιπέδου περιβαλλοντικής προστασίας Προώθηση της ορεινής περιοχής ως περιοχή φυσικών πόρων μέσω βελτίωσης των ικανοτήτων και των γνώσεων των τελικών δικαιούχων Εξοικείωση της μεγάλης ομάδας των συμμετεχόντων μερών με τις καλές πρακτικές μέσω της ανάπτυξης εργαλείων για τη βιώσιμη διαχείριση της ορεινής περιοχής Δημόσιες και ιδιωτικές αρχές και φορείς που συμμετέχουν σε δραστηριότητες ενημέρωσης, κατάρτισης και ευαισθητοποίησης Οι δημόσιες/ιδιωτικές αρχές και φορείς που πρέπει να συμμετάσχουν σε δραστηριότητες πληροφόρησης, κατάρτισης και ευαισθητοποίησης είναι: ο δήμος της Pljevlja ως τοπική αρχή, η Τοπική Συνέλευση,, η Δασική Υπηρεσία του Μαυροβουνίου, ιδιωτικές εταιρίες που δραστηριοποιούνται σε αυτή την ευαίσθητη περιοχή, μη κυβερνητικές οργανώσεις, τοπικοί 217

218 φορείς του τουρισμού, τοπικές κοινότητες, το Υπουργείο Γεωργίας και Αγροτικής Ανάπτυξης, το Υπουργείο Βιώσιμης Ανάπτυξης και Τουρισμού, η Εθνική Διεύθυνση για την Προστασία της Φύσης, η Υπηρεσία Περιβαλλοντικής Προστασίας, τα Εθνικά Πάρκα του Μαυροβουνίου, οι τοπικοί τηλεοπτικοί σταθμοί, τα τοπικά έντυπα μέσα Pljevljasкe novine καθώς και άλλα ηλεκτρονικά και έντυπα μέσα. Οι δημόσιες/ιδιωτικές αρχές και φορείς πρέπει να συμμετέχουν ενεργά στις δραστηριότητες πληροφόρησης, κατάρτισης και ευαισθητοποίησης. Ο δήμος της Pljevlja ως εταίρος του έργου πρέπει να αναλάβει την διοργάνωση δραστηριοτήτων κατάρτισης και ευαισθητοποίησης. Εκπρόσωποι άλλων ενδιαφερομένων μερών πρέπει να συμμετέχουν ανάλογα με τις δυνατότητές τους στις δραστηριότητες προστασίας των φυσικών περιοχών του Μαυροβουνίου παρέχοντας υλικό και πληροφόρησης και ευαισθητοποίησης καθώς και προσφέροντας διαλέξεις Ομάδες-στόχος και ενδιαφερόμενοι φορείς στους οποίους απευθύνονται οι δραστηριότητες ενημέρωσης, κατάρτισης και ευαισθητοποίησης. Χρησιμοποιούμενες μέθοδοι, στρατηγικές και εργαλεία στο πλαίσιο των δραστηριοτήτων ενημέρωσης, κατάρτισης και ευαισθητοποίησης και είδη δραστηριοτήτων που απευθύνονται σε κάθε ομάδα Ομάδες-στόχος Η ομάδα-στόχος είναι το κοινό και ειδικότερα Τοπική διοίκηση Εθνική διοίκηση Ιδιωτικός τομέας Μη κυβερνητικές οργανώσεις Ηλεκτρονικά και έντυπα μέσα Ειδικότερα οι ομάδες-στόχος αναφέρονται παρακάτω δήμος της Pljevlja ως τοπική αρχή, 218

219 Τοπική Συνέλευση Δασική Υπηρεσία του Μαυροβουνίου ιδιωτικές εταιρίες που δραστηριοποιούνται σε αυτή την ευαίσθητη περιοχή μη κυβερνητικές οργανώσεις τοπικοί φορείς του τουρισμού τοπικές κοινότητες Υπουργείο Γεωργίας και Αγροτικής Ανάπτυξης Υπουργείο Βιώσιμης Ανάπτυξης και Τουρισμού Εθνική Διεύθυνση για την Προστασία της Φύσης Υπηρεσία Περιβαλλοντικής Προστασίας Εθνικά Πάρκα του Μαυροβουνίου Οι αντιπροσωπείες της ΕΕ στο Μαυροβούνιο Το εθνικό σημείο για το Πρόγραμμα «Χώρος Νοτιοανατολικής Ευρώπης» Γενικό κοινό ή μέλη της ευρύτερης κοινωνίας Θα πρέπει να εφαρμοστούν οι ακόλουθες μέθοδοι: Ι Εναρκτήρια συνάντηση Η πρώτη δραστηριότητα του έργου θα αφορά τη διοργάνωση εισαγωγικών παρουσιάσεων σε δύο περιοχές του έργου. Ο σκοπός αυτής της παρουσίασης θα είναι τριπλός: να παρουσιάσει το έργο σε μια ευρύτερη ομάδα συμμετεχόντων, συμπεριλαμβανομένων των στόχων, των δραστηριοτήτων και των αναμενόμενων προσδοκώμενων αποτελεσμάτων του έργου. Η ομάδα έργου θα εξηγήσει επίσης τον ρόλο του κάθε ενδιαφερόμενου μέρους κατά την επίτευξη των στόχων του έργου. Η παρουσίαση θα λάβει χώρα σε κατάλληλες εγκαταστάσεις στην περιοχή του έργου. Θα προσκληθούν όλοι οι βασικοί ενδιαφερόμενοι φορείς : (α) φορείς της διοίκησης, (β) ιδιωτικές επιχειρήσεις, (γ) μη κυβερνητικές οργανώσεις, (δ) τοπικές κοινότητες (ε) μέσα μαζικής ενημέρωσης Τα συγκεκριμένα αποτελέσματα που θα προκύψουν από αυτή τη δραστηριότητα είναι: το έργο θα παρουσιαστεί σε μια μεγάλη ομάδα ενδιαφερόμενων μερών θα υπάρχει συνεχής επικοινωνία με όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη θα προωθηθεί η ενημέρωση και η ευαισθητοποίηση των τοπικών κοινοτήτων αναφορικά με τις δραστηριότητες του έργου 219

220 ΙΙ Σχεδιασμός του έντυπου υλικού (φυλλάδια, ενημερωτικό έντυπο) Το Φυλλάδιο του έργου θα ετοιμαστεί τρεις φορές κατά τη διάρκεια του έργου. Τα φυλλάδια θα συμβάλλουν στη διάδοση πληροφοριών στο ευρύ κοινό και στην ενημέρωση σχετικά με ευρωπαϊκές Πολιτικές Εδαφικής Συνοχής, με το ίδιο το έργο καθώς και με άλλα ενδιαφέροντα θέματα σε σχέση με το Έργο Green Mountain. Ενημερωτικό έντυπο-θα ετοιμαστεί σε δύο εκδόσεις κατά τη διάρκεια του κύκλου του έργου, για την τοπική κοινότητα και θα εκτυπωθεί και θα διανεμηθεί δωρεάν στο ευρύτερο κοινό κατά τη διάρκεια υλοποίησης των δραστηριοτήτων του έργου. Κάθε έντυπο θα αποτελείται από τρία κεφάλαιο: Πρόλογος, Δραστηριότητες του έργου και δύο άρθρα σχετικά με τη βιώσιμη ανάπτυξη των AONV. ΙΙΙ Ιστότοπος Προκειμένου να γνωστοποιηθούν οι δραστηριότητες και τα αποτελέσματα του έργου στους κατοίκους της περιοχής αλλά και ευρύτερα, η ομάδα του έργου θα αναρτά πληροφορίες για το έργο στους εξής ιστότοπους: Ιστότοπος του δήμου Pljevlja Ιστότοποι άλλων ενδιαφερομένων μερών (ήταν διαθέσιμοι) ΙV Κάλυψη από τα Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης Όλες οι δραστηριότητες του έργου θα παρουσιαστούν σε έντυπα και ηλεκτρονικά μέσα και τα μέσα αυτά θα προσκληθούν σε όλες τις συναντήσεις εργασίας και τις εκδηλώσεις που θα διοργανωθούν. Άρθρα στον τοπικό τύπο θα συμβάλλουν στη διαμόρφωση του προφίλ του θέματος στο ευρύ κοινό. Τα άρθρα θα έχουν τη μορφή πληροφοριακών άρθρων, συνεντεύξεων του προσωπικού διαχείρισης του έργου ή τεχνικών εγγράφων. Έγγραφα που έχουν υποβληθεί σε εθνικές εκδηλώσεις (συνέδρια, εκθέσεις, συναντήσεις εργασίας) περιλαμβάνονται επίσης σε αυτή την κατηγορία. 220

221 Ευκαιρίες, δυνατότητες, προκλήσεις και ανάγκες καθώς και προβλήματα (αδυναμίες, περιορισμού και απειλές) όσον αφορά την ενημέρωση, την κατάρτισης και την ευαισθητοποίηση (ανάλυση SWOT) Δυνατότητες - Αδυναμίες Εμπειρία στη διοργάνωση προγραμμάτων κατάρτισης και προετοιμασία δραστηριοτήτων πληροφόρησης και ευαισθητοποίησης Πρόθεση των ενδιαφερόμενων μερών να συμμετάσχουν στα προγράμματα κατάρτισης Πρόθεση των μέσων μαζικής ενημέρωσης να συνεργαστούν Ευκαιρίες Απειλές - Ευρύτερη αναγνώριση περιοχής Ljubisnja της - Περαιτέρω οικοτουρισμού - Πρόσβαση στα ευρωπαϊκά αγροτικά και περιφερειακά αναπτυξιακά ταμεία ανάπτυξη Ενδιαφέρουσες δραστηριότητες ορεινής - του πρωτοβουλίες ή Δεν υπάρχουν στοιχεία μεθόδους και πρακτικές ενημέρωσης, αναφορικά κατάρτισης με και ευαισθητοποίησης, οι οποίες μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως Καλές Πρακτικές και να κεφαλαιοποιηθούν στις περιοχές των εταίρων του έργου Δεν υπάρχουν στοιχεία 221

222 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Ο δήμος της Pljevlja βρίσκεται στην ορεινή περιοχή του βόρειου Μαυροβουνίου. Αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά βιομηχανικά κέντρα του Μαυροβουνίου και μια από τις πιο σημαντικές περιφέρειες. Για το λόγο αυτό η χρήση της γης είναι περιορισμένη, οι κλιματικές συνθήκες είναι γενικά πιο δύσκολές, ενώ η πρόσβαση στις αγορές και τις υπηρεσίες είναι πιο δύσκολη. Δεν υπάρχουν συγκεκριμένες πολιτικές τόσο σε εθνικό όσο και σε τοπικό επίπεδο οι οποίες να σχετίζονται άμεσα και να επηρεάζουν τις ορεινές περιοχές. Ωστόσο, το Χωροταξικό Σχέδιο για το Μαυροβούνιο καθώς και η Στρατηγική Περιφερειακής Ανάπτυξης του Μαυροβουνίου δημιούργησαν ένα γενικό πλαίσιο για την ανάπτυξη των ορεινών περιοχών στο Μαυροβούνιο. Διάφορα έγγραφα αναφέρονται στην κατάρτιση ενός Τοπικού Χωροταξικού Σχεδίου για την περιοχή Pljevlja και μιας Στρατηγικής για την Αγροτική Ανάπτυξη του Δήμου Pljevlja. Η βιώσιμη ανάπτυξη των ορεινών περιοχών επικεντρώνεται κυρίως στις κεντρικές και βόρειες περιοχές του Μαυροβουνίου και λήφθηκε υπόψη στο πλαίσιο του Στρατηγικού Πλαισίου για την Ανάπτυξη του Βιώσιμου Τουρισμού στο Βόρειο και Κεντρικό Μαυροβούνιο3, το οποίο υιοθετήθηκε από την Κυβέρνηση του Μαυροβουνίου. Το πλαίσιο βασίζεται στις Αναπτυξιακές Οδηγίες για την Οικολογική Κατάσταση του Μαυροβουνίου οι οποίες δημιουργήθηκαν το 2001 και ξεκίνησαν κατά την Παγκόσμια Σύνοδο Κορυφής για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη (2002) στο Γιοχάνεσμπούργκ. Προκειμένου να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις και σε μια προσπάθεια να διατηρήσει τη ζωτικότητα των ορεινών κοινοτήτων, η κυβέρνηση του Μαυροβουνίου παρεμβαίνει μέσω περιφερειακών και αγροτικών αναπτυξιακών πολιτικών καθώς και μέσω διάφορων τομεακών πολιτικών. Ωστόσο, η κύρια πρόκληση αφορά την μεγιστοποίηση των δυνατοτήτων των ορεινών περιοχών σε τομείς όπως τα αυθεντικά προϊόντα υψηλής ποιότητας τα οποία λόγω της παραγωγής τους σε ένα παρθένο περιβάλλον καθίστανται ιδιαίτερα ελκυστικά για τους καταναλωτές. Παράλληλα, πρέπει να καταβληθεί κάθε δυνατή προσπάθεια για να περιοριστούν οι συνέπειες των φυσικών μειονεκτημάτων. Ειδικότερα, όσον αφορά την 3 Στρατηγικό Πλαίσιο για την Ανάπτυξη του Βιώσιμου Τουρισμού στο Βόρειο και Κεντρικό Μαυροβούνιο: οδικός χάρτης για την Ανάπτυξη της «άγριας ομορφιάς», Πρόγραμμα Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών 2004, το Στρατηγικό πλαίσιο υιοθετήθηκε από την κυβέρνηση του Μαυροβουνίου στις 6 Σεπτεμβρίου

223 ορεινή περιοχή του Δήμου Pljevlja η προστασία της ορεινής περιοχής και οι αναπτυξιακές πολιτικές θα πρέπει να επικεντρωθούν στα ακόλουθα: Ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας βασικών αγροτικών τομέων Προστασία της φύσης και βιώσιμη διαχείριση πόρων Βελτιωμένες υποδομές στις ορεινές περιοχές Ενίσχυση της διαφοροποίησης των οικονομικών δραστηριοτήτων Βελτιωμένη πρόσβαση στις κοινωνικές υποδομές 223

224 Έκθεση Ανάλυσης Υφιστάμενης Κατάστασης-Αυστρία 224

225 ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ Σχετική νομοθεσία αναφορικά με τη διαχείριση/προστασία/αξιοποίηση των φυσικών και προστατευόμενων ορεινών περιοχών Ο Νόμος για την Προστασία της Φύσης του 1976 της Styria θέτει το νομικό πλαίσιο για την προστασία του τοπίου και τη διατήρηση των προστατευόμενων περιοχών όπως οι περιοχές Natura 2000 ή Φυσικά Πάρκα όπως το Φυσικό Πάρκο Soelktaeler. Η επιλογή αυτών των περιοχών αυτών γίνεται από το κοινοβούλιο της Styria Γενική παρουσίαση των γεωγραφικών δεδομένων αναφορικά με την ορεινή περιοχή Το Φυσικό Πάρκο Soelktaeler βρίσκεται στις Ανατολικές Άλπεις, σε μια περιοχή που ονομάζεται Niedere Tauern. Περιλαμβάνει δύο κοιλάδες, τη Großsölktal (Μεγάλη Κοιλάδα Soelk) και τη Kleinsölktal (Μικρή Κοιλάδα Soelk) και τις εξής τρεις κοινότητες: Grosssoelk, Kleinsoelk και St. Nikolai. Το Φυσικό Πάρκο εκτείνεται από την περιοχή των Άλπεων Ennstal στην κύρια κορυφογραμμή του Hochwildstelle (2.700m) που αποτελεί την περιοχή με το μεγαλύτερο υψόμετρο. Συνδέει δύο κύριες κοιλάδες της Styria, την Ennstal (Κοιλάδα Enns) and the Murtal (Κοιλάδα Mur) μέσω του Soelkpass, το πέρασμα με το μεγαλύτερο υψόμετρο στη Styria (1.788m). 225

226 Από γεωλογικής άποψης τα βουνά κυριαρχούνται από πυριτικά πετρώματα. Ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό είναι το Soelker Marble, ένας πολύχρωμος μαρμάρινος βράχος 380 εκατομμυρίων ετών περίπου Ευαίσθητες και προστατευόμενες ορεινές περιοχές Στις 21 Οκτωβρίου 1982 η περιοχή Soelktal ανακηρύχτηκε «Φυσικό Πάρκο». Τον Απρίλιο του 1983 η χάρτα υιοθετήθηκε επίσημα. Το Φυσικό Πάρκο επικεντρώνεται σε τέσσερις πυλώνες: προστασία, εκπαίδευση, αναψυχή και περιφερειακή ανάπτυξη. Περιοχές Προστασίας Το Φυσικό Πάρκο περιλαμβάνει πολλές φυσικές περιοχές. Στο μεγαλύτερο ποσοστό πρόκειται για περιοχές προστασίας συνολικής έκτασης εκταρίων. Οι περιοχές προστασίας προσδιορίζονται από τα εξής στοιχεία: Ιδιαίτερα όμορφο σκηνικό και ξεχωριστά χαρακτηριστικά Ιδιόμορφος συνδυασμός των στοιχείων της υπαίθρου με κτίρια, τα οποία συμβάλλουν στη διαμόρφωση του ιδιαίτερου πολιτιστικού τοπίου Ιδιαίτερη αξία όσον αφορά τις προσφερόμενες δραστηριότητες αναψυχής (οι οποίες μπορούν να αναπτυχθούν περαιτέρω) Το Φυσικό Πάρκο Soelktaeler περιλαμβάνει δύο επίσημα αναγνωρισμένες περιοχές προστασίας τοπίου: την Περιοχή Προστασίας αρ.11 (Schladminger Tauern) και την Περιοχή Προστασίας αρ. 12 (Woelzer Tauern). Natura 2000 Κατά την ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η Αυστρία δεσμεύτηκε να εφαρμόζει πολιτικές στον τομέα της προστασίας της φύσης. Η νομική βάση για την προστασία και ενίσχυση των βιοτόπων και των ειδών στην περιοχή της Ευρωπαϊκής Ένωσης συνίσταται πρωτίστως στις «Οδηγίες για την προστασία των φυσικών βιοτόπων και της άγριας πανίδας και χλωρίδας» του 1992 (Flora-Fauna-Habitat Directive = DIRECTIVE 92 / 43/EWG COUNCIL) και στην «Οδηγία για την προστασία των άγριων πουλιών» του 1979 (Birds Directive = DIRECTIVE 79/409 / EEC COUNCIL). Στο Φυσικό Πάρκο Soelktaeler υπάρχουν δύο περιοχές Natura Η περιοχή Lower Tauern (18.900ha, κωδικός περιοχής AT ) και τα μεγάλα υψόμετρα του νοτιοανατολικού Tauern Schladming (82.77ha, κωδικός περιοχής AT ). Φυσικά Αποθέματα 226

227 Η προστασία της φύσης προσδιορίζεται από Τον ιδιαίτερο χαρακτήρα της και τα φυσικά στοιχεία της Την ποικιλία της χλωρίδας και της πανίδας Τα σπάνια ή απειλούμενα είδη ζώων και φυτών καθώς και των βιοτόπων τους, οι οποίοι χρήζουν ειδικής προστασίας λόγω της επιστημονικής τους αξίας. Στο Φυσικό Πάρκο Soelktaeler, η περιοχή γύρω από το Soelkpass (αρ. c04, 480ha) ορίστηκε ως φυσικό απόθεμα στις 09/07/1973 από την κυβέρνηση της Styria Σχέσεις και συνεργασία προστατευόμενες/ευαίσθητες περιοχές. με παρακείμενες ορεινές/ Όλες οι προστατευόμενες περιοχές εντός του Φυσικού Πάρκου Soelktaeler εκτείνονται πέραν των ορίων του πάρκου. Το Berg- und Naturwacht (σημείο παρατήρησης του βουνού και της φύσης) επιβλέπει τη συμμόρφωση με το νόμο (Νόμος περί Προστασίας της Φύσης της Styria) στο έδαφος διάφορων προστατευόμενων περιοχών. Οι περιοχές Natura 2000 στο Lower Tauern υπάγονται σε ένα ειδικά πιστοποιημένο γραφείο (ZT Kanzlei Kofler, Pernegg). Βλέπε Schutzgebiete_Soelktaeler.pdf 227

228 Σημαντικότερα προβλήματα, περιορισμοί και κίνδυνοι που απειλούν την περιοχή καθώς και προκλήσεις και ευκαιρίες Δικαίωμα ιδιοκτησίας/ακίνητα Εντός των Φυσικών Πάρκων, οι ιδιοκτήτες γης διαδραματίζουν πολύ σημαντικό ρόλο. Οι υπηρεσίες και τα προϊόντα που παρέχονται προϋποθέτουν τη συναίνεση τους. Ενώ οι περιοχές της κοιλάδας είναι αγροτικές και χωρίζονται σε δύο μεγάλα τμήματα, οι δασικές εκτάσεις ανήκουν σε μεγάλους ιδιοκτήτες γης. Πέραν της δασοκομικής χρήσης, τα δάση χρησιμοποιούνται από τους ιδιοκτήτες τους ως χώροι κυνηγιού. Οι ορεινοί λειμώνες ανήκουν στους αγρότες. Ορισμένοι ορεινοί λειμώνες βρίσκονται σε καθεστώς δουλείας επί ακινήτου (πρόκειται για το λεγόμενο Servitutsalmen ). Μάρμαρο Soelker/ Πρωτογενές Προϊόν Το μάρμαρο Soelker συνιστά ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του Εθνικού Πάρκου Soelktaeler. Εντοπίζεται σε πολλές περιοχές. Οι εξαιρετικές δομικές ιδιότητες αυτού του 380 εκατομμυρίων ετών πολύχρωμου μαρμάρου είναι πολλές και γνωστές. Πολλά κτίρια έχουν χτιστεί με τέτοιο μάρμαρο, το Schleihuette (καλύβα, Ορεινός Λειμώνας Gumpen) έχει χτιστεί εξολοκλήρου από μάρμαρο Soelker. 228

229 Καλύβα Schleihuette (Copyright Bormann) Δημογραφική Ανάπτυξη Μία από τις κύριες προκλήσεις είναι η μετανάστευση των νέων και μορφωμένων ανθρώπων σε αστικά κέντρα λόγω των επαγγελματικών ευκαιριών που προσφέρονται. Καταστροφές από καιρικά φαινόμενα Το 2010 μια καταιγίδα με ισχυρές βροχοπτώσεις κατέστρεψε έναν ορεινό λειμώνα έκτασης 220 εκταρίων. Ένα χρόνο πριν ισχυροί άνεμοι κατέστρεψε αμέτρητες δασικές εκτάσεις. Τα τελευταία χρόνια έχουν καταγραφεί πολλές φυσικές καταστροφές. Σε ποιο βαθμό αυτές οι καταστροφές συνδέονται με το φαινόμενο της υπερθέρμανσης του πλανήτη μένει να επιβεβαιωθεί. Καταστροφή 2010 (Copyright Markus Mayerl) 229

230 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΒΙΩΣΙΜΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΙΟΝΤΑ Πολιτικές και προτεραιότητες αναφορικά με την οικονομική ανάπτυξη και τις οικονομικές δραστηριότητες, οι οποίες συγκροτούνται ή υλοποιούνται στις ευαίσθητες/προστατευόμενες ορεινές περιοχές. Και οι τρεις αγροτικές κοινότητες δεν είναι οικονομικά ανεπτυγμένες. Οι περισσότεροι κάτοικοι εργάζονται εκτός της εν λόγω περιοχής. Το μεγαλύτερο κέντρο απασχόλησης στην περιοχή είναι το Εργοστάσιο Μαρμάρου Soelker. Υπάρχουν πολλά αγροκτήματα και μικρές ιδιοκτησίες γης. Στην ορεινή περιοχή υπάρχουν περίπου 40 λειμώνες. Σε ορισμένους ορεινούς λειμώνες πωλούνται περιφερειακά προϊόντα όπως το Ennstal Steirerkas (Τυρία από την κοιλάδα Enns). Το Φυσικό Πάρκο Soelktaeler διαθέτει το δικό του τουριστικό συμβούλιο. Η περιοχή ανήκει στην πασίγνωστη τουριστική περιοχή Schladming-Dachstein. Ως περιοχή αναψυχής αποτελεί σημαντικό τμήμα του Φυσικού Πάρκου Soelktaeler, προσφέροντας θερινά και χειμερινά προγράμματα για τους επισκέπτες. Στο επίκεντρο των δραστηριοτήτων είναι η γνωριμία με τη φύση με βιώσιμο τρόπο. Οι τρεις κοινότητες Grossoelk, Kleinsoelk και St. Nikolai είναι επίσης μέλη της Περιφερειακής Ένωσης Liezen (RML) και της Περιφέρειας LEADER Ennstal. Ορισμένα έργα LEADER (Liaison entre actions de développement de l'économie rurale) αποτελούν επίσης τμήμα των δραστηριοτήτων του Φυσικού Πάρκου Soelktaeler. 230

231 Υφιστάμενες πρωτοβουλίες/μέθοδοι/δράσεις/έργα που υλοποιούνται ή έχουν ήδη υλοποιηθεί και στοχεύουν στην αξιοποίηση των τοπικών δραστηριοτήτων και/ή των προϊόντων Εμπορικό σήμα «Nature Park Specialties» Η Ένωση Φυσικών Πάρκων της Αυστρίας, η οποία αποτελεί ένα οργανισμό ο οποίος περιλαμβάνει όλα τα Φυσικά Πάρκα της Αυστρίας όπως το Φυσικό Πάρκο Soelktaeler, δημιούργησε ένα έργο με τίτλο «Nature Park Specialties». Το έργο αυτό προωθεί την καθιέρωση μιας εμπορικής ονομασίας για τα προϊόντα της περιοχής. Με το Hoamatlod n Kleinsoelk το Φυσικό Πάρκο Soelktaeler φιλοξενεί ένα μικρό κατάστημα, όπου μπορεί κανείς να αγοράσει εδέσματα και προϊόντα της περιοχής. Σε αυτό το έργο συμμετέχουν αγρότες της περιοχής και το Jesuit Garden. Εκπαίδευση-Επιστήμη, Παράδοση και Κινητική δραστηριότητα Το Φυσικό Πάρκο Soelktaeler προσφέρει επίσης επιπρόσθετα προγράμματα για σχολεία. 231

232 Οι υπηρεσίες κυμαίνονται από επιστημονικές προσεγγίσεις όπως το εργαστήριο βιολογίας στο Nature Park House Schloss Grosssoelk (μικρό κάστρο), εμπειρίες παραδοσιακής γνώσης όπως η παρασκευή βουτύρου έως αθλητικές δραστηριότητες όπως ορειβασία ή πεζοπορία. Τα προγράμματα είναι ειδικά σχεδιασμένα και έχουν σχεδιαστεί σε συνεργασία με σχολεία και διαρκούν 3 με πέντε ημέρες Νέες και καινοτόμες πρωτοβουλίες με συγκεκριμένες δυνατότητες για την ενίσχυση της οικονομίας των ορεινών περιοχών διασφαλίζοντας, παράλληλα, την προστασία/αξιοποίηση της φυσικής περιοχής Από το 2010, το Φυσικό Πάρκο Soelktaeler προσφέρει ένα ειδικό πιστοποιητικό κατάρτισης, το Ennstal Almdiplom. Συνδυάζει διαφορετικές δραστηριότητες όπως το άρμεγμα αγελάδων, την παρασκευή τυριού, το ψήσιμο ντόνατς, την απόκτηση γνώσεων σχετικά με φυτά και ζώα των ορεινών περιοχών-όπως ένας παραδοσιακός θεματοφύλακας των ορεινών λειμώνων. 232

233 Οι επισκέπτες έχουν την ευκαιρία να διασκεδάσουν, να μάθουν και να αποκτήσουν παραδοσιακές δεξιότητες καθώς και να γευτούν παραδοσιακά προϊόντα. Τα προγράμματα διατίθεται από Ιούνιο έως Σεπτέμβριο, για τμήματα μέχρι 15 ατόμων. Ένας από τους πρώτος απόφοιτους ήταν ο Johann Lafer, ένας από τους πιο γνωστούς σεφ της τηλεόρασης της Styria (βλέπε εικόνα). Ennstaler Almdiplom (Copyright Hagspiel) Ομάδες-στόχος και ενδιαφερόμενοι φορείς που θα έπρεπε να συμμετάσχουν στο πλαίσιο νέων πολιτικών και προσεγγίσεων για οικονομικά βιώσιμες δραστηριότητες και προϊόντα Οργανισμοί Προστασίας του Περιβάλλοντος Berg- und Naturwacht (Παρατηρητήριο Βουνού και Φύσης) Naturschutzbund (Ένωση προστασίας της φύσης ) Οι οργανισμοί αυτοί αποτελούν τους πιο σημαντικούς εταίρους για την υλοποίηση των έργων και το συντονισμό των στρατηγικών στόχων. Ο Volkhard Maier, ο διευθυντής του Φυσικού Πάρκου Soelktaeler είναι μέλος και των δύο οργανωτικών συμβουλίων. Πολιτικοί ενδιαφερόμενοι φορείς 233

234 Περιοχή Steiermark (επαρχία Styria) Γεωργικό Επιμελητήριο Δήμοι/Δήμαρχοι Για την υλοποίηση έργων, ειδικά όσον αφορά τα οικονομικά μέσα, απαιτείται η στήριξη πολιτικών φορέων. Θα πρέπει να υπάρχει στενή επαφή και επικοινωνία με τις κοινότητες και τους δημάρχους, οι οποίοι είναι πολύ σημαντικοί εταίροι. Τουρισμός Συμβούλιο Τουρισμού του Φυσικού Πάρκου Soelktaeler Εταιρία προώθησης Schladming-Dachstein Φορείς τουρισμού της Styria Το Φυσικό Πάρκο Soelktaeler είναι οργανωτικά και φυσικά στενά συνδεδεμένο με το τοπικό συμβούλιο τουρισμού. Οι δύο οργανισμοί έχουν κοινό διευθυντή τον Volkhard Maier. Το τοπικό συμβούλιο τουρισμού ανήκει στην μεγάλη τουριστική περιοχή Schladming-Dachstein, ένα γενικό οργανισμό για διαφορετικές, παρακείμενες περιοχές και τη μεγάλη τουριστική περιοχή στη Styria. Υπάρχει μια επιλεκτική συνεργασία με τον Οργανισμό Τουρισμού της Styria, έναν οργανισμό που περιλαμβάνει όλες τις τουριστικές περιοχές της Styria. Οι δραστηριότητες του περιλαμβάνουν καθιέρωση εμπορικής ονομασίας, έκδοση δελτίων τύπου και ειδικά προγράμματα. Περιφέρεια Περιφερειακή ένωση και οργανισμοί χωρίς νομική προσωπικότητα Θρησκευτικοί φορείς Το Φυσικό Πάρκο Soelktaeler συνεργάζεται στενά με ενώσεις και οργανισμούς χωρίς νομική προσωπικότητα. Οι εκδηλώσεις σχεδιάζονται από κοινού, ενώ τα μέσα υποδομών χρησιμοποιούνται από όλους Ευκαιρίες, δυνατότητες, προκλήσεις, ανάγκες καθώς και προβλήματα (αδυναμίες, περιορισμοί, απειλές) σε σχέση με οικονομικά βιώσιμες δραστηριότητες και προϊόντα (ανάλυση SWOT) 234

235 Όλο και περισσότεροι άνθρωποι επιθυμούν να γνωρίσουν τη φύση και να τις παρθένες ομορφιές της. Αυτό ακριβώς προσφέρουν τα αυστριακά Φυσικά Πάρκα όπως το Φυσικό Πάρκο Soelktaeler: την έλλογη χρήση των φυσικών πηγών σε συνδυασμό με τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα του τοπίου. Παράλληλα, το μάρμαρο προσφέρει δυνατότητες οικονομικής ανάπτυξης Μάρμαρο Soelker(Copyright Schrefler) Προκειμένου να αξιοποιηθούν οι δυνατότητες αυτές θα πρέπει να ενισχυθούν οι ικανότητες στον τομέα της βιώσιμης ανάπτυξης, οι δεξιότητες μεσολάβησης και επικοινωνίας καθώς και η ενημέρωση και ευαισθητοποίηση. Ειδικά οι επικοινωνιακές στρατηγικές βελτιστοποιούν τις δυνατότητες. Για παράδειγμα: το Soelkpass είναι το πέρασμα με το μεγαλύτερο υψόμετρο στη Styria και είναι αρκετά γνωστό. Ωστόσο, εκεί υπάρχει μόνο ένα μικρό μοναστήρι και οι πληροφορίες που παρέχονται στους επισκέπτες σχετικά με το Φυσικό Πάρκο και το έργο του είναι ελάχιστες. 235

236 Οι ορεινοί βοσκότοποι είναι σημαντικοί για τη διατήρηση του πολιτιστικού τοπίου. Ορισμένοι από αυτούς προσφέροθν αγροτικά προιόντα και αποτελούν δημοφιλείς προορισμούς διαμονής ταξιδιωτών, τουριστών και ορειβατών. Ο αριθμός διανυκτερεύσεων είναι μειωμένος τα τελευταία χρόνια. Ένα λόγος είναι βέβαια η έλλειψη υψηλής ποιότητας εγκταταστάσεων διαμονής. Επιπλέον, η περιοχή δεν προσφέρει επαγγελματικές προοπτικές. Για το λόγο αυτό οι νέοι και μορφωμένοι μεταναστεύουν στα αστικά κέντρα. Η αντιστροφή αυτών των τάσεων-μείωση των επισκεπτών και αύξηση της μετανάστευσης-αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες μελλοντικές προκλήσεις. 236

237 ΜΕΘΟΔΟΙ ΚΑΙ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΓΙΑ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΕΝΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΣΧΕΔΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ Γενική παρουσίαση των φυσικών πλεονεκτημάτων και διαχείριση των προστατευόμενων φυσικών περιοχών σε τοπικό/περιφερειακό επίπεδο Υπάρχουν διάφορες οργανωτικές αρμοδιότητες όσον αφορά την προστατευόμενη περιοχή στο έδαφος του Φυσικού Πάρκου Soelktaeler. Το φυσικό απόθεμα στο Soelkpass συμπίπτει σε ένα τμήμα του με την περιοχή Natura Για το λόγο αυτό η περιοχή αυτή βρίσκεται υπό την ευθύνη της κεντρικής κυβέρνησης του κράτους. Το ίδιο ισχύει για ορισμένες περιοχές προστασίας (προστασία τοπίου).για τις περιοχές που βρίσκονται εκτός του δικτύου Natura 2000, η ευθύνη βαρύνει την τοπική αυτοδιοίκηση. Ο φορέας διαχείρισης του Φυσικού Πάρκου Soelktaeler είναι επιφορτισμένος με τη διαχείριση του πάρκου. Σύμφωνα με το νόμο περί Προστασίας της Φύσης, ο φορέας διαχείρισης εξασφαλίζει ευνοϊκές συνθήκες προσφέροντας γνώσεις για τη φύση και το σχεδιασμό προγραμμάτων αναψυχής. Αυτό επιτυγχάνεται επίσης μέσω της δημιουργίας διαδρομών πεζοπορίας, διαδρομές περιήγησης στη φύση, βοτανικούς κήπους, σημεία ξεκούρασης σε όμορφες τοποθεσίας και παιδικές χαρές. Τη διαχείριση του Φυσικού Πάρκου Soelktaeler έχει αναλάβει μια Εταιρεία Περιορισμένης Ευθύνης (GmbH), η οποία αποτελεί 100% θυγατρική μιας ένωσης χωρίς νομική προσωπικότητα. Επομένως, η ένωση αυτή είναι ο μοναδικός μέτοχος της (GmbH). 237

238 Γενική Συνέλευση Ένωση χωρις νομική προσωπικότητα Members Φυσικό Πάρκο Soelktaeler Συμβούλιο Εταιρεία Περιορισμένης Ευθύνης Φυσικό Πάρκο Soelktaeler Γενική Συνέλευση Μη κερδοσκοπική Συμβούλιο ένωσης χωρίς νομική προσωπικότητα 100% θυγατρική Ένωσης χωρίς νομική προσωπικότητα Περιγραφή του Σχεδίου Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών (προτεραιότητες, όραμα, στόχοι διαχείρισης, αναμενόμενα αποτελέσματα, υφιστάμενες και μελλοντικές ευκαιρίες και προβλήματα) Δεν υπάρχει συγκεκριμένο σχέδιο διαχείρισης για τις προστατευόμενες περιοχές εντός του Φυσικού Πάρκου Soelktaeler. Για τις περιοχές Natura 2000 βρίσκονται σε εξέλιξη ορισμένα σχέδια διαχείρισης (η δημοσίευση και η υλοποίησή τους προβλέπεται για το 2012) Σχέδιο Τοπίου Με βάση Υπάρχουσες οικολογικές έρευνες για τη βλάστηση Τρέχουσες οικολογικές έρευνες για τα ζώα σε περιοχές οικισμών Σχέδιο τοπίου το οποίο θα δημιουργηθεί με τη βοήθεια αεροφωτογραφιών Με βάση τη γενική εικόνα της τρέχουσας κατανομής τω βιοτόπων και της κατάστασής τους (οικισμοί, δάση, αλπικοί λειμώνες και υποαλπικές περιοχές, υδάτινοι πόροι), τα απαραίτητα δεδομένα μπορούν να είναι διαθέσιμα προκειμένου να υπάρξουν προτάσεις για βιώσιμη αξιοποίηση. 238

239 Τα αποτελέσματα και οι προτάσεις θα συζητηθούν με τους ενδιαφερόμενους φορείς (π.χ. δήμαρχοι, επιτροπή της κοινότητας, ντόπιοι αγρότες). Σχέδια Καλλιέργειας Ορεινών Βοσκοτόπων (Almpflegeplan) Το Almpflegeplan είναι ένα πιλοτικό έργο στο πλαίσιο του προγράμματος LEADER και ξεκίνησε από το Φυσικό Πάρκο Soelktaeler. Το Φυσικό Πάρκο Soelktaler είναι υπεύθυνο για τη δημιουργία αυτών των σχεδίων καλλιέργειας των ορεινών βοσκοτόπων. Οι απαραίτητες προετοιμασίες γίνονται από την Περιβαλλοντική Διεύθυνση στο Klagenfurt. Τα σχέδια καλλιέργειας θα αναπτυχθούν μόνο για προστατευόμενες περιοχές (περιοχές προστασίας, φυσικά αποθέματα, περιοχές Natura 2000). Ωστόσο, οι πιο σημαντικοί εταίροι είναι οι αγρότες και οι βοσκοί. Χωρίς τη συγκατάθεσή τους δεν μπορεί να υλοποιηθεί κανένα τέτοιο έργο Επίπεδο και εύρος συνεργασίας/συντονισμού μεταξύ τοπικών παραγόντων τόσο κατά την κατάρτιση του Σχεδίου Διαχείρισης/πολιτικής όσο και κατά τη διαχείριση ευαίσθητων και προστατευόμενων περιοχών Για την ανάπτυξη του Almpflegeplan θα πρέπει να εξεταστούν οι ισχύοντες νόμοι για τις προστατευόμενες περιοχές. Ίσως χρειαστεί να θεσπιστούν ειδικοί νόμοι (π.χ. 239

240 επιλεκτική κοπή δέντρων). Για το λόγο αυτό συστήνεται η συνεργασία με την τοπικό Αγροτικό Οργανισμό Επίπεδο και εύρος συμμετοχής του κοινού στην κατάρτιση των Σχεδίων Διαχείρισης Το σχέδιο τοπίου στοχεύει στην ενσωμάτωση διαφορετικών στοιχείων στο σχεδιασμό διάφορων εργαλείων. Αρχικά συμμετείχαν πάρα πολλά άτομα, σε αντίθεση με το πρόγραμμα καλλιέργειας όπου συμμετείχαν μόνο οι ενδιαφερόμενοι (καμία δημόσια διαδικασία). Δημιουργήθηκαν ορισμένες θεματικές περιοχές όπως (α) οι οικισμοί, (β) τα δάση, (γ) οι βοσκότοποι και οι υποαλπικές περιοχές καθώς και υδάτινοι πόροι. Τα θέματα αυτά αποτέλεσαν αντικείμενο συζητήσεων και διαβουλεύσεων με κατοίκους, περιφερειακούς διευθυντές και εκπροσώπους από το τμήμα προστασίας). Το επόμενο βήμα είναι η ενσωμάτωση αποτελεσμάτων στα εργαλεία τοπικού και περιφερειακού σχεδιασμού Ευκαιρίες, δυνατότητες, προκλήσεις, ανάγκες και προβλήματα (αδυναμίες, περιορισμοί, απειλές) σε σχέση με τον εδαφικό συντονισμό και συντονισμένες πολιτικές και σχέδια διαχείρισης (ανάλυση SWOT). Το σχέδιο τοπίου συζητήθηκε σε τέσσερις ομάδες εργασίας με πολύ ευρεία, δημόσια βάση. Αυτό οδήγησε σε μεγάλη αποδοχή του περιεχομένου του σχεδίου τοπίου. Τα αποτελέσματα βασίζονται στην ομοφωνία. Η μεγαλύτερη πρόκληση τώρα είναι η ενσωμάτωση των αποτελεσμάτων σε διάφορα εργαλεία σχεδιασμού σε τοπικό, περιφερειακό και εθνικό επίπεδο. Αυτό είναι ιδιαίτερα δύσκολο να αξιολογηθούν τα αποτελέσματα. Η θετική άσκηση πιέσεων θα αποδειχθεί απαραίτητη. Οι πιθανότητες υλοποίησης του Almpflegeplan είναι μεγαλύτερες. Εξαρτάται κυρίως από τη συνεργασία με τους αγρότες των αλπικών περιοχών. Πιθανό πρόβλημα μπορεί να αποτελέσει η θέσπιση επιπρόσθετων νόμων. Ένας άλλος παράγοντας επιτυχίας είναι η συνακόλουθη εφαρμογή από τους αγρότες των αλπικών περιοχών. Η προηγούμενη εμπειρία αποδεικνύει ότι τα μέτρα σπάνια εφαρμόζονται πλήρως, γεγονός το οποίο μπορεί να περιορίσει τα θετικά αποτελέσματα. 240

241 Ενδιαφέρουσες πρωτοβουλίες και πρακτικές αναφορικά με την κατάρτιση Σχεδίων Διαχείρισης/πολιτικών και / ή τη διαχείριση των ευαίσθητων / προστατευόμενων περιοχών, οι οποίες μπορεί να χρησιμοποιηθούν ως Καλές Πρακτικές και να κεφαλαιοποιηθούν. Το Lavenbergalm (Ορεινός Βοσκότοπος Lavenberg) βρίσκεται στη Μικρή Κοιλάδα Soelk, αποτελεί τμήμα περιοχής Natura 2000 και έχει υψόμετρο 1.400m με m. Για τριάντα χρόνια οι βοσκότοποι ήταν παραμελημένοι και απεριποίητοι, γεγονός που οδήγησε στην υπερβολική ανάπτυξη και εξάπλωση των θάμνων. Το 2009 δημιουργήθηκε ένα Almpflegeplan για το Lavenbergalm. Στόχος είναι η αποκατάσταση του βοσκοτόπου. Αποτελεί τη μόνη περιοχή στην οποία υπήρξε πρόβλεψη για την κοπή των θάμνων. Η περιοχή αυτή αποτελεί το σημείο εκκίνησης για την αναγέννηση. Ένα υδατικό σύστημα θα δημιουργηθεί κοντά σε μια περιοχή χιονοστιβάδων προκειμένου να βελτιωθεί η διαχείριση των βοσκοτόπων. Οι θάμνοι θα κοπούν με ειδικές μηχανές. Τα πιο νεαρά δέντρα ερυθρελάτης θα κοπούν και θα διατηρηθούν μόνο τα μεγαλύτερα δέντρα ερυθρελάτης και αγριοπεύκης. Με την εντατική βόσκηση θα περιοριστεί η ανάπτυξη θάμνων και θα βελτιωθεί η σύσταση των βοσκοτόπων. 241

242 Το κόστος των δράσεων υπολογίζεται στα ευρώ 242

243 ΜΕΘΟΔΟΙ ΚΑΙ ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ, ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ ΚΑΙ Στόχοι, προτεραιότητες, στρατηγικές, μέθοδοι και δραστηριότητες ενημέρωσης, κατάρτισης και ευαισθητοποίησης με σκοπό την ανάδειξη της σημασίας των φυσικών πλεονεκτημάτων και προϊόντων της περιοχής, την ενίσχυση της ταυτότητας των φυσικών/προστατευόμενων ορεινών περιοχών, την προώθηση των μέτρων προστασίας/ανάπτυξης και την προσέλκυση πολιτικού, οικονομικού και δημόσιου ενδιαφέροντος και δράσεων κ.τ.λ. Το Φυσικό Πάρκο Soelktaeler ανήκει στην Ένωση των Αυστριακών Φυσικών Πάρκων, ένα οργανισμό-ομπρέλα για επιλεκτικές αγροτικές περιοχές όπου οι άνθρωποι συμβιώνουν αρμονικά με το φυσικό περιβάλλον και τους πόρους του. Σε αντίθεση με τα Εθνικά Πάρκα, όπου η δημιουργία και η προστασία των φυσικών περιοχών αποτελεί ένα σημαντικό στόχο, το Φυσικό Πάρκο δίνει έμφαση στη συνύπαρξη ανθρώπων, φυτών και ζώων. Για το λόγο αυτό ένας σημαντικός στόχος είναι η αμοιβαίος σεβασμός και η κατανόηση της φύσης. Η δημιουργία προγραμμάτων εκπαίδευσης, πληροφόρησης και απόκτησης εμπειριών αποτελεί το πιο σημαντικό τμήμα του έργου του Φυσικού Πάρκου Soelktaeler. Έργο Jesuit Garden Το έργο Jesuit Garden συγκαταλέγεται μεταξύ αυτών των δραστηριοτήτων. Παραδοσιακά λαχανικά, φυτά και βότανα καλλιεργούνται σε έναν ειδικό κήπο πάνω αναβαθμίδες με το λεγόμενο Trockensteinmauern (πέτρινοι τοίχοι οι οποίοι συγκρατούνται χωρίς τσιμέντο). Αυτοί οι πέτρινοι τοίχοι θα επιτρέψουν την ανάπτυξη πολύ ευαίσθητων φυτών παρά τις δύσκολες ορεινές κλιματικές συνθήκες. 243

244 Οι προσφερόμενες υπηρεσίες ενδιαφέρουν τόσο τους κατοίκους όσο και τους επισκέπτες καθώς και όσους αγαπούν τα βότανα και τις παραδοσιακές μεθόδους καλλιέργειας. Για το λόγο αυτό υπερέχουν ενδιαφέρουσες δυνατότητες δικτύωσης, όπως σεμινάρια, διαλέξεις και προϊόντα. Προϊόντα όπως χυμοί και τσάι αποτελούν επίσης τμήμα του Nature Park Specialties Δημόσιες και ιδιωτικές αρχές και φορείς που συμμετέχουν σε δραστηριότητες ενημέρωσης, κατάρτισης και ευαισθητοποίησης Ένωση Αυστριακών Φυσικών Πάρκων Γενική στρατηγική, οικονομικός σχεδιασμός και εργαλεία προώθησης Φίλοι του Jesuitengarten (Jesuit Garden) Τοπικοί και περιφερειακοί εταίροι του έργου Raumberg-Gumpenstein (Εταίρος του έργουgreen Mountain) Εταίροι έρευνας 244

245 Περιοχή Leader Ennstal Στρατηγικοί και οικονομικοί εταίροι (προγράμματα ΕΕ) Δημοτικά Συμβούλια / Δήμαρχοι Εταίροι υλοποίηση και προώθησης nikolai.at // // Ομάδες-στόχος και ενδιαφερόμενοι φορείς στους οποίους απευθύνονται οι δραστηριότητες ενημέρωσης, κατάρτισης και ευαισθητοποίησης. Χρησιμοποιούμενες μέθοδοι, στρατηγικές και εργαλεία στο πλαίσιο των δραστηριοτήτων ενημέρωσης, κατάρτισης και ευαισθητοποίησης και είδη δραστηριοτήτων που απευθύνονται σε κάθε ομάδα Υπάρχουν διαφορετικές ομάδες-στόχος για την πληροφόρηση, την κατάρτιση και την ευαισθητοποίηση Αγρότες οι οποίοι κερδίζουν τα προς το ζην αξιοποιώντας τους φυσικούς πόρους της περιοχής Κάτοικοι της περιοχής Επισκέπτες που έρχονται στην περιοχή για να χαλαρώσουν, να ξεκουραστούν και να αποκτήσουν εμπειρίες Επιχειρηματίες (με επικέντρωση στον τομέα του τουρισμού και των υπηρεσιών) Ενδιαφερόμενοι φορείς (πολιτικοί, διοικήσεις, ενώσεις) 245

246 Αυτές οι ομάδες-στόχος δεν είναι πάντα διαχωρισμένες, ωστόσο έχουν διαφορετικές προτεραιότητες. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό για τις επικοινωνιακές στρατηγικές και τα προγράμματα κατάρτισης. Ο συντονισμός δραστηριοτήτων σε σχέση με την επικοινωνία και την ενημέρωση βρίσκεται σε εξέλιξη και προσφέρει τεράστιες δυνατότητες βελτιστοποίησης της διαδικασίας Ευκαιρίες, δυνατότητες, προκλήσεις και ανάγκες καθώς και προβλήματα (αδυναμίες, περιορισμού και απειλές) όσον αφορά την ενημέρωση, την κατάρτισης και την ευαισθητοποίηση (ανάλυση SWOT) ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΑΔΥΝΑΜΙΕΣ Υφιστάμενος οργανισμός ομπρέλα και φιλοσοφία των Φυσικών Πάρκων Προσωπική επαφή με τους παράγοντες της περιοχής Few start-ups in the service and tourism sector Good, important work is not really recognized as such Coordination deficiencies Εμπειρία OPPORTUNITIES ΑΠΕΙΛΕΣ Δυνατότητες βελτίωσης των επικοινωνιακών διαδικασιών Οικονομικός ανταγωνισμός Καθιέρωση ονομασίας εμπορικής Προσδιορισμός της καταγωγής των κατοίκων Φιλοσοφία μαζικού τουρισμού (απληστία) Υπερθέρμανση του πλανήτη 246

247 Ενδιαφέρουσες πρωτοβουλίες και πρακτικές αναφορικά με δραστηριότητες ή μεθόδους ενημέρωσης, κατάρτισης και ευαισθητοποίησης, οι οποίες μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως Καλές Πρακτικές και να κεφαλαιοποιηθούν στις περιοχές των εταίρων του έργου Το Φυσικό Πάρκο Soelktaeler άρχισε να χρησιμοποιεί τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης όπως το Facebook και τα χρησιμοποιεί με μεγάλη επιτυχία Η Αυστριακή ένωση Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης εκδήλωσε ζωηρό ενδιαφέρον στο BarCamp για τη βιοποικιλότητα, το οποίο προβλέπεται για τον Οκτώβριο του

248

249 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Το Φυσικό Πάρκο Soelktaeler είναι ένα από τα επτά φυσικά αποθέματα στο Steiermark. Το έργο του Φυσικού Πάρκου Soelktaeler βασίζεται σε τέσσερις πυλώνες: προστασία, εκπαίδευση, αναψυχή και περιφερειακή ανάπτυξη Η συνολική οργάνωση αποτελεί πρόκληση, καθώς υπάρχουν διάφορα είδη προστατευόμενων περιοχών για τις οποίες είναι υπεύθυνοι άλλοι οργανισμοί. Η αποδοχή των κατοίκων είναι ιδιαίτερα σημαντική για τις δραστηριότητες περαιτέρω ανάπτυξης. Πέραν των υπηρεσιών πληροφόρησης οι κάτοικοι θα πρέπει να συμμετέχουν στην αναπτυξιακή διαδικασία. Η περιοχή καταγράφει περιορισμένη οικονομική ανάπτυξη. Η έλλειψη θέσεων εργασίας προκαλεί τη μετανάστευση καταρτισμένων ατόμων. Τουρισμός υπάρχει, ωστόσο υπάρχουν δυνατότητες βελτίωσης Φαίνεται ότι η περιοχή επηρεάζεται από την υπερθέρμανση του πλανήτη. Ορισμένες περιοχές πλήττονται από καταιγίδες, ανεμοθύελλες και πλημμύρες Οι κρυστάλλινοι βράχοι του Lower Tauern διαμορφώνουν την εικόνα του Φυσικού Πάρκου Soelktaeler. Έτσι, έχουν προκύψει όμορφες λίμνες και δεξαμενές. Σε πολλά σημεία της περιοχής υπάρχει Μάρμαρο Soelker. Λόγω της αντοχή του και των όμορφων χρωμάτων του είναι πολύ γνωστό. Το Μάρμαρο Soelker είναι προσφέρει μοναδικές δυνατότητές πωλήσεων και ανάπτυξης. Οι βοσκότοποι του Φυσικού Πάρκου Soelktaeler είναι ζωτικής σημασίας για τη γεωργία και τη γενική εικόνα της περιοχής και αποτελούν σημαντικό στοιχείο του τουρισμού. Επιπλέον, οι βοσκότοποι συμβάλλουν στη διατήρηση της βιοποικιλότητας Με το Ennstal Almdiplom το Φυσικό Πάρκο Soelktaeler προσφέρει ένα ενδιαφέρον πρόγραμμα edutainment (εκπαίδευση και διασκέδαση). 249

250 Υπάρχουν περισσότερα προγράμματα τα οποία μπορούν να συντονιστούν και να διαδοθούν με πιο γενικό και ολιστικό τρόπο. 250

251 Έκθεση Ανάλυσης Υφιστάμενης Κατάστασης-Ιταλία 251

252 ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ Σχετική νομοθεσία αναφορικά με τη διαχείριση/προστασία/αξιοποίηση των φυσικών και προστατευόμενων ορεινών περιοχών Το Εθνικό Πάρκο Monti Sibillini (Ente Parco Nazionale dei Monti Sibillini) ιδρύθηκε με Προεδρικό Διάταγμα στις 6 Αυγούστου 1993, το οποίο δημοσιεύτηκε στην Επίσημη Εφημερίδα, αρ. 275, τον Νοέμβριο του Διαθέτει νομική προσωπικότητα και υπάγεται στο Ιταλικό Υπουργείο Περιβάλλοντος (Ministry of the Environment and Protection of Territory and Sea). Η νομική και διοικητική έδρα της Αρχής Διαχείρισης του Πάρκου βρίσκεται στο Δήμο του Visso. Η Αρχή Διαχείρισης του Πάρκου άσκει τις λειτουργίες της στο Εθνικό Πάρκο του Monti Sibillini, το οποίο έχει οριοθετηθεί από την επίσημη υπηρεσία χαρτογράφησης. Η αποστολή του Εθνικού Πάρκου Monti Sibillini περιγράφεται στο άρθρο 1, παράγραφος 1 του Καταστατικού του: «Η Αρχή Διαχείρισης του Πάρκου εγγυάται την προστασία και αξιοποίηση της φυσικής, ιστορικής και πολιτιστικής κληρονομιάς και προωθεί τη βιώσιμη ανάπτυξη των κοινοτήτων που βρίσκονται στο έδαφός του». Ο κανόνας αυτός διασφαλίζει την εφαρμογή του Εθνικού Νόμου 394, σύμφωνα με τον οποίο στόχος είναι «να εγγυηθεί και να προωθήσει τη συντονισμένη προστασία και αξιοποίηση της φυσικής κληρονομιάς της Ιταλίας (Άρθρο 1, παρ. 1, Ν. 394) Η Εθνική Νομοθεσία ορίζει τους στόχους (άρ.1, παρ.3) ως ακολούθως: 1. προστασία (υπό την ευρεία έννοια του όρου) 2.εφαρμογή διαχειριστικών μεθόδων ή μεθόδων αποκατάστασης του περιβάλλοντος, συμπεριλαμβανομένης της διαφύλαξης συγκεκριμένων ανθρώπινων δραστηριοτήτων 3. προώθηση επιστημονικών και εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων 252

253 προώθηση συμβατών με το περιβάλλον ψυχαγωγικών δραστηριοτήτων 5. διαφύλαξη της υδρόβιας και υδρο-γεωλογικής ισορροπίας. Η αποστολή του πάρκου συνοψίζεται στην απλή έννοια της προστασίας παράλληλα με την αξιοποίηση, όπως συνάγεται από τους σχετικούς κανόνες. Αυτό συνεπάγεται την απόδοση μιας «αξίας, μοναδικότητας» και ως εκ τούτου «αναγκαιότητας και αναντικατάστατου χαρακτήρα» στους πόρους του. Η Αρχή Διαχείρισης του Πάρκου είναι επίσης υπεύθυνη για τη διαχείριση και προστασία των περιοχών Natura 2000, οι οποίες βρίσκονται εντός των προστατευόμενων περιοχών, σύμφωνα με το Προεδρικό Διάταγμα αρ. 357/1997 (με τις συνακόλουθες προσθήκες και ενσωματώσεις) και τις Ευρωπαϊκές Οδηγίες για την Προστασία των Άγριων Πτηνών 79/409/EOK και για την Προστασία των Βιοτόπων 92/43/EOK Γενική παρουσίαση των γεωγραφικών δεδομένων αναφορικά με την ορεινή περιοχή Το Εθνικό Πάρκο του Monti Sibillini εκτείνεται σε μια περιοχή εκταρίων, περιλαμβάνοντας δύο Περιφέρειες (Le Marche και Umbria), τέσσερις Επαρχίες (Ascoli Piceno, Fermo, Macerata, Perugia) και 18 Δήμους (Acquacanina, Amandola, Arquata del Tronto, Bolognola, Castelsantangelo sul Nera, Cessapalombo, Fiastra, Fiordimonte, Montefortino, Montegallo, Montemonaco, Norcia, Pievebovigliana, Pievetorina, Preci, San Ginesio, Ussita, Visso). Κύριο χαρακτηριστικό του Πάρκου είναι η τεράστια ορεινή περιοχή ασβεστολιθικής προέλευσης, η οποία περιλαμβάνει περιοχές που βρίσκονται 500m πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας μέχρι και κορυφές που βρίσκονται m πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας (Mt. Vettore). Φιλοξενεί σπάνια και ενδημικά είδη καθώς και ένα καρστικό οροπέδιο μεγάλου ενδιαφέροντος: το οροπέδιο Castelluccio είναι το μεγαλύτερο κατρστικό οροπέδιο το οποίο βρίσκεται 1500 m πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας. Στο Πάρκο υπάρχει επίσης η μεγαλύτερη παγετωνική λίμνη στα Απέννινα Όρη, η λίμνη Pilato (1940 m πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας). Το 36% ( ha) της επιφάνειας του Πάρκου καλύπτεται από δάση, 34% ( ha) από πρωτογενείς και δευτερογενείς βοσκοτόπους και 16% ( ha) καλύπτεται από καλλιεργήσιμες εκτάσεις. 253

254 Όσον αφορά τη βλάστηση, σε υψόμετρο 1000 m κυριαρχούν η βελανιδιά, η Οστρυά Καρπινόφυλλη (Ostrya carpinifolia), ο Φράξος ο όρνος (Fraxinus ornus) καθώς και η οξιά. Το όριο της δασικής βλάστησης είναι περίπου m, δηλαδή 100m πάνω από το αρχικό, εξαιτίας της αποψίλωσης των δασών που πραγματοποιήθηκε στο παρελθόν για ζωοτεχνικούς σκοπούς. Σπάνια και πολύτιμα είδη, χαρακτηριστικά των πρωτογενών βοσκοτόπων είναι τα εξής: Artemisia petrosa ssp. eriantha, Alpine Stella of the Apennine (Leontopodium alpinum ssp. Nivale), Viola eugeniae, Anemone millefoliata, Gentiana dinarica, Dryas octopetala. Σημειώνεται επίσης η παρουσία του είδους Ephedra nebrodensis στο Valnerina και Carex disticha στο Pian Grande, δύο από τις μοναδικές περιοχές της Ιταλίας όπου συναντάται. Η πανίδα περιλαμβάνει θηλαστικά όπως λύκους (30-35 άτομα), αγριόγατες, ύστριχες, αγριόχοιρους (1500 άτομα) και ζαρκάδια (περίπου 1500). Χάρη σε διάφορα έργα αναπαραγωγής τους, σήμερα υπάρχουν στο πάρκο 100 ελάφια και 26 αίγαγροι (Rupicarpa pyrenaica ornate) 8 από τα οποία γεννήθηκαν το Πουλιά, συμπεριλαμβανομένων 5 ζευγών Χρυσαετών, Διπλοσάινα, Πετρίτης, Μπούφος Ευρασίας (1 ζεύγος), Πετροπέρδικες, Κιτρινοκαλιακούδες, Κόκκινοκαλιακούδες (184 ζεύγη) και Ευρασιατικοί Βουνοσφυριχτές. Μεταξύ των ερπετών θεωρείται ιδιαίτερα ενδιαφέρον το γεγονός ότι το Όρος Sibillini αποτελεί βασικό βιότοπο για το είδος οχιάς Ursini viper. Όσον αφορά τα ασπόνδυλα επισημαίνεται ότι το Chirocefalo of Marchesoni το οποίο συναντάται γύρω από τη Λίμνη Pilato. Το Εθνικό Πάρκο του Monti Sibillini χαρακτηρίζεται, στην περιοχή των λόφων, από εκτεταμένη παρουσία κέντρων μεσαιωνικής προέλευσης. Βρίσκονται σε στρατηγικά σημεία σε σχέση με βασικές οδικές αρτηρίες και σημεία πρόσβασης και είναι πλούσια σε ιστορικά και αρχιτεκτονικά στοιχεία. 254

255 Χάρτης του Εθνικού Πάρκου του Monti Sibillini, στον οποίο παρουσιάζεται η διοικητική διαίρεση σε Δήμους και Επαρχίες. Η Επαρχία του Fermo με το κόκκινο χρώμα, η Επαρχία του Ascoli με το μπλε χρώμα, η Macerata με το κίτρινο και Perugia με το πράσινο χρώμα. Η αστική περιοχή δεκατριών Δήμων βρίσκεται εντός των ορίων της προστατευόμενης περιοχής, σε δέκα Δήμους πάνω από το 50% του εδάφους τους ανήκει στην περιοχή του πάρκου, ενώ τέσσερις από αυτούς εντάσσονται εξ ολοκλήρου στο Πάρκο. Όπως και άλλες ορεινές περιοχές στην Ιταλία, το Εθνικό Πάρκο του Όρους Sibillini διέρχεται μια διαδικασία μείωσης του πληθυσμού και εγκατάλειψης. Το φαινόμενο αυτό, παρά το γεγονός ότι συνοδεύεται από στοιχεία όπως η εξαφάνιση διάφορων παραδοσιακών δραστηριοτήτων, η μη ισορροπημένη αξιοποίηση των πόρων και η απώλεια του αυθεντικού τρόπου ζωής, έχει ωστόσο ορισμένα θετικά αποτελέσματα. Μεταξύ αυτών συγκαταλέγεται η επιστροφή της άγριας ζωής, η αποκατάσταση του τοπίου και των φυσικών πόρων καθώς και η επιστροφή σπάνιων ειδών χλωρίδας και πανίδας. Όλα αυτά τα φαινόμενα έχουν έντονο αντίκτυπο στην οικονομική και κοινωνική δομή των ορεινών περιοχών. Για το λόγο αυτό απαιτούνται καινοτόμες, σύνθετες και ολοκληρωμένες στρατηγικές παρέμβασης οι οποίες θα στοχεύουν στη δημιουργία ενός διαφορετικού μοντέλου για την ανάπτυξη και αξιοποίηση της περιοχής. Ο συνολικός πληθυσμός των Δήμων του Πάρκου Monti Sibillini το 2009 ήταν κάτοικοι, παρουσιάζοντας μια μικρή μείωση σε σχέση με το 2001 (-0,061%). Η απώλεια ήταν ακόμη μικρότερη στους μικρότερους δήμους με ορισμένες αξιοσημείωτες εξαιρέσεις. Ο πληθυσμός που κατοικεί εντός των ορίων του Πάρκου υπολογίζεται σε κατοίκους. Σήμερα το μεγαλύτερο ποσοστό του πληθυσμού αποτελείται από ηλικιωμένους, όπως συμβαίνει σχεδόν σε κάθε ορεινή περιοχή. Αυτό οφείλεται επίσης στην επιστροφή των μεταναστών των δεκαετιών του 50 και του 60, οι οποίοι όταν ήταν νέοι μετακινήθηκαν 255

256 προς τις πόλεις σε αναζήτηση εργασίας. Επέστρεψαν στο Πάρκο για να απολαύσουν καλύτερη ποιότητα ζωής, να χαρούν τον καθαρό αέρα και το νερό και να υιοθετήσουν ένα τρόπο ζωής που να αντιστοιχεί στη λεγόμενη «παντοτινή ευτυχία» Σήμερα διαπιστώνεται αποκατάσταση της ισορροπίας ανάμεσα στον πληθυσμό και στην περιοχή. Δεδομένου ότι ο μεγάλος αριθμός κατοίκων στις ορεινές περιοχές κατά το παρελθόν έχει προκαλέσει οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα, το φαινόμενο αυτό παρουσιάζει ορισμένες αρνητικές πτυχές και πρέπει να μελετηθεί και να αντιμετωπιστεί με προσοχή Ευαίσθητες και προστατευόμενες ορεινές περιοχές Το Εθνικό Πάρκο του Monti Sibillini περιλμβάνει 21 περιοχές Κοινοτικού ενδιαφέροντος (17 στην Περιφέρεια Marche και 4 στην Περιφέρεια Umbria) και 4 Ζώνες Ειδικής Προστασίας, οι οποίες αντιστοιχούν στο 77% της συνολικής επιφάνειας του Πάρκου. Οι Περιοχές Κοινοτικού Ενδιαφέροντος και οι Ζώνες Ειδικής Προστασίας σχεδόν συμπίπτουν. Στον παρακάτω πίνακα παρουσιάζεται η έκταση της επιφάνειας του Δικτύου Natura 2000 Ζώνες Ειδικής Προστασίας οι οποίες συμπίπτουν εν μέρει με Περιοχές Κοινοτικού Ενδιαφέροντος Αριθμός Ζωνών Προστασίας Ειδικής Περιοχές Κοινοτικού Ενδιαφέροντος, οι οποίες συμπίπτουν εν μέρει με Ζώνες Ειδικής Προστασίας Αριθμός Περιοχών Ενδιαφέροντος Κοινοτικού 46,874 ha 5 39,381 ha 19 Ζώνες Φυσικού Αποθέματος Τύπος 1 (riserva naturale integrale) 9,907 ha (14%) Ζώνες Φυσικού Αποθέματος Τύπος 2 (riserva naturale orientata) 36,457ha (53%) Σύνολο περιοχών προστατευόμενων 67% 256

257 Ειδικότερα το προαναφερθέν Δίκτυο Natura καλύπτει μια έκταση 53, ha του Πάρκου και ,7 ha της περιοχής του Ευρωπαϊκού Χάρτη Βιώσιμου Τουρισμού. Σύμφωνα με το Νόμο-Πλαίσιο για τις Προστατευόμενες Περιοχές (394/91) το σχέδιο για το Πάρκο διαίρεσε την περιοχή σε 4 ζώνες: Α- Φυσικά Αποθέματα-Τύπος 1 (9,907 ha, 14.27%), όπου το φυσικό περιβάλλον προστατεύεται στο σύνολό του Β- Φυσικά Αποθέματα-Τύπος 2 (36,457 ha, 52.5%), όπου απαγορεύεται οποιαδήποτε νέα κατασκευή, η επέκταση των υφιστάμενων ή οποιαδήποτε μεταβολή στην περιοχή. Ωστόσο, παραδοσιακές παραγωγικές δραστηριότητες όπως η γεωργία, η δασοκομία και η κτηνοτροφία διατηρούνται. Γ-Περιοχές Προστασίας (21,565 ha, 31.06%), όπου σύμφωνα με τους θεσμικούς στόχους του Πάρκου, συνεχίζονται οι παραδοσιακές γεωργικές, δασοκομικές και κτηνοτροφικές δραστηριότητες. Δ- Περιοχές οικονομικής και κοινωνικής προόδου (1,510 ha, 2,17%), περιοχές που έχουν μεταβληθεί σημαντικά από τον ανθρώπινο παράγοντα, όπου σύμφωνα με τις Οδηγίες του σχεδίου δραστηριότητες που σχετίζονται με την παραγωγή, τη δόμηση και τις υπηρεσίες και στοχεύουν στη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης και των κοινωνικο-πολιτιστικών προοπτικών των τοπικών κοινοτήτων εξακολουθούν να υλοποιούνται και να διευρύνονται. Κατά τον καθορισμό των ζωνών του Πάρκου λήφθηκε υπόψη η ανάγκη οικολογικών συνδέσεων. Για το λόγο αυτό, σε αντίθεση με άλλα ορεινά πάρκα, όπου περιοχές με διαφορετικά επίπεδα προστασίας μοιάζουν με ομόκεντρους κύκλους, στο Πάρκο του Monti Sibillini οι περιοχές ανώτερης περιβαλλοντικής αξίας (Ζώνες Α και Β) έχουν οριοθετηθεί έτσι ώστε να αποτελέσουν Οικολογικούς Διαδρόμους στις γύρω περιοχές. Όπως προαναφέρθηκε το Σχέδιο του Πάρκου προβλέπει τον προσδιορισμό των Μονάδων Τοπίου κατόπιν συμφωνίας με τα ενδιαφερόμενα μέρη της περιοχής. Μια από τις αποστολές αυτών των Μονάδων Τοπίου είναι η προώθηση της ορθής διαχείρισης για οικολογικά και κοινωνικά ομοιογενείς περιοχές, ακόμη και όταν ανήκουν σε διαφορετικές διοικητικές περιοχές. Μια άλλη σημαντική αποστολή είναι η δημιουργία Οικολογικών Διαδρόμων οι οποίοι συνδέουν περιοχές υψηλής περιβαλλοντικής αξίας στο 257

258 Πάρκο με εξωτερικές περιοχές, συμπεριλαμβανομένων και άλλων περιοχών κατά μήκος των Απεννίνων Ορέων Σχέσεις και συνεργασία με παρακείμενες ορεινές/ προστατευόμενες/ευαίσθητες περιοχές. Στο κέντρο των Απεννίνων Ορέων, το Εθνικό Πάρκο του Monti Sibillini αποτελεί γεωγραφική συνέχεια των ορεινών περιοχών του Εθνικού Πάρκου Gran Sasso Monti della Laga (150,000 ha), το οποίο βρίσκεται νοτιότερα και του Εθνικού Πάρκου Maiella (74,000 ha), του Εθνικού Πάρκου του Abruzzi, Lazio and Molise (50,000 ha) και του Περιφερειακού Πάρκου του Sirente Velino (50,000 ha). Μαζί με τα παραπάνω πάρκα, το πάρκο του Monti Sibillini βρίσκεται στην καρδιά της ομάδας των πάρκων τα οποία συμμετέχουν στο έργο του Ευρωπαϊκού Πάρκου Απεννίνων για την προστασίας της φύσης και την προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης. Το έργο περιλαμβάνει ολόκληρη την αλυσίδα των Απεννίνων, μήκους περίπου 1500 km από το Πιεμόντε στη Σικελία, καλύπτοντας πάνω από το ένα τρίτο της εθνικής περιοχής και περιλαμβάνοντας περισσότερους από 2300 δήμους οι οποίοι ανήκουν σε 64 Επαρχίες και 15 Περιφέρειες. Το Εθνικό Πάρκο του Monti Sibillini έχει συνεργαστεί και ακόμη συνεργάζεται με πολλές ορεινές προστατευόμενες περιοχές, οι οποίες βρίσκονται κοντά στο Πάρκο καθώς και σε περιοχές εκτός Ιταλίας, οι οποίες όμως αντιμετωπίζουν παρόμοια προβλήματα. Σε περιφερειακό επίπεδο, ορισμένα έργα υλοποιούνται σε συνεργασία με το Περιφερειακό Πάρκο Gola della Rossa και Frasassi, καθώς και με το Φυσικό Απόθεμα Montagna di Torricchio. Το Πάρκο συμμετέχει επίσης, ως δικαιούχος, στο Έργο Ex-tra το οποίο στοχεύει στη διάδοση καλών πρακτικών για τη διαχείριση μεγάλων θηλαστικών (μεταξύ των εταίρων: Εθνικό Πάρκο Gran Sasso και Monti della Laga, το Εθνικό Πάρκο του ToscoEmilian Apennine καθώς και με εταίρους από τη Ρουμανία, τη Βουλγαρία και την Ελλάδα) καθώς και στο έργο Life Coornata, για την προστασία του αιγάγρου (σαμουά) των Απεννίνων (λοιποί εταίροι: Εθνικό Πάρκο Maiella, Εθνικό Πάρκο of Gran Sasso και Monti della Laga, Εθνικό Πάρκο of Abruzzi, Lazio και Molise και Περιφερειακό Πάρκο Sirente Velino). Το Πάρκο είναι επίσης εταίρος της Ομοσπονδίας Φυσικών και Εθνικών Πάρκων της Ευρώπης (Europarc) και ανήκει στον Ευρωπαϊκό Χάρτη Βιώσιμου Τουρισμού. Το Πάρκο συμμετέχει επίσης στην Ομάδα Εργασίας για την κατάρτιση του Ευρωπαϊκού Χάρτη, μέσω του ιταλικού τμήματος του Europarc. 258

259 Σημαντικότερα προβλήματα, περιορισμοί και κίνδυνοι που απειλούν την περιοχή καθώς και προκλήσεις και ευκαιρίες Τα κυριότερα περιβαλλοντικά προβλήματα του Πάρκου συνδέονται με τη γενική πίεση του ανθρώπινου παράγοντα στη φύση. Οι υδάτινοι πόροι καταναλώνονται με στόχο την κάλυψη των αναγκών των κατοίκων για πόσιμο νερό, την παραγωγή υδροηλεκτρικής ενέργειας και την ιχθυοκαλλιέργεια. Επίσης, καταγράφονται ορισμένα προβλήματα τα οποία προκαλούνται από τις εκτεταμένες τουριστικές δραστηριότητες και τη χρήση μηχανοκίνητων οχημάτων στις προστατευόμενες περιοχές. Η λαθροθηρία είναι επίσης ευρέως διαδεδομένη, ενώ υπάρχουν και πολλοί αδέσποτοι σκύλοι. Κατασκευές που έχουν ολοκληρωθεί πρόσφατα καθώς και υπάρχουσες υποδομές μεγάλης κλίμακας και μονάδες παραγωγής ενέργειας στις περιοχές γύρω από το Πάρκο, αποτελούν ενδεχόμενο κίνδυνο για την ακεραιότητα των οικοσυστημάτων και του τοπίου. Ορισμένα προβλήματα οφείλονται κυρίως σε ζημιές στις γεωργικές δραστηριότητες που προκαλούνται από ορισμένα είδη όπως ο αγριόχοιρος και ο λύκος. Επίσης, διαπιστώνονται και άλλα κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα τα οποία είναι κοινά σε πολλές ορεινές περιοχές. Η δημιουργία του Πάρκου αποτελεί σημαντική ευκαιρία για την κοινωνική και οικονομική ανάπτυξη της περιοχής. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί μέσω της αξιοποίησης των περιβαλλοντικών πόρων, της προώθησης των τοπικών προϊόντων, τη στήριξη των τοπικών παραδόσεων και του πολιτισμού και την προώθηση του υπεύθυνου και βιώσιμου τουρισμού. Ορισμένα έργα του Πάρκου πράγματι στοχεύουν στην ενίσχυση της φυσικής ποιότητας της περιοχής, μέσω της εκ νέου αναπαραγωγής ορισμένων ειδών πανίδας και της αναβάθμισης του περιβάλλοντος και του τουρισμού (κέντρα επισκεπτών, λογότυπο του Πάρκου). 259

260 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΒΙΩΣΙΜΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΙΟΝΤΑ Πολιτικές και προτεραιότητες αναφορικά με την οικονομική ανάπτυξη και τις οικονομικές δραστηριότητες, οι οποίες συγκροτούνται ή υλοποιούνται στις ευαίσθητες/προστατευόμενες ορεινές περιοχές. Η κύρια προτεραιότητα του πάρκου είναι η προστασία και ως εκ τούτου όλες οι άλλες πτυχές των οικονομικών πολιτικών έχουν δευτερεύοντα ρόλο (αν και εξίσου σημαντικές). Οι οικονομικές πολιτικές για τη βιώσιμη ανάπτυξη στο Πάρκο ορίζονται στο Πολυετές Οικονομικό και Κοινωνικό Σχέδιο (PPES), άρθρο 14 του Νόμου 394/91. Το PPES καταρτίζεται σύμφωνα με τις κατευθύνσεις που δίνονται από την Κοινότητα του Πάρκου, ένα όργανο που δημιουργήθηκε από τους εκπροσώπους διάφορων τοπικών Αρχών. Στην περίπτωση του Εθνικού Πάρκου Monti Sibillini στην Κοινότητα του Πάρκου εκπροσωπούνται οι Περιφέρειες Marche και Umbria, οι Επαρχίες Ascoli Piceno, Fermo, Macerata και Perugia και 18 δήμοι του Πάρκου. Το Πολυετές Οικονομικό και Κοινωνικό Σχέδιο ( PPES) καταρτίστηκε και εγκρίθηκε από την Κοινότητα του Πάρκου το Σύμφωνα με την οδηγία του Συμβουλίου των Διευθυντών (2001) διαβιβάστηκε στις Περιφέρειες, οι οποίες βρίσκονται ακόμα στο στάδιο της αξιολόγησης του μαζί με το γενικότερο Σχέδιο του Πάρκου. Πρόκειται για ένα σημαντικό στοιχείο. Το PPES υποδεικνύει τον βιώσιμο τουρισμό και την παραγωγή προϊόντων διατροφής ως τις κύριες δραστηριότητες οι οποίες πρέπει να προωθηθούν. Παρά το γεγονός ότι το PPES δεν έχει υιοθετηθεί ακόμη, αποτέλεσε το σημείο αναφοράς για όλες τις παρεμβάσεις που γίνονται στο πάρκο. Ειδικότερα, έχει ενισχύσει τον τομέα του σχεδιασμού εισάγοντας δύο εργαλεία τα οποία εγγυώνται τη βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη: Πενταετής στρατηγική για τη βιώσιμη ανάπτυξη του Εθνικού Πάρκου Monti Sibillini Σχέδιο περιβαλλοντικής προστασίας Σχετικά με την παραγωγή προϊόντων διατροφής, έχει καταρτιστεί το Σχέδιο για τη βιώσιμη γεωργία. 260

261 Το PPES υπογραμμίζει την ανάγκη ενσωμάτωσης των τοπικών πολιτικών, προκειμένου να ενεργεί ως «Σύστημα Sibillini» ξεπερνώντας τοπικισμούς και διοικητικά εμπόδια. Από αυτή την άποψη, αξίζει να τονιστεί η ενεργή συμμετοχή του Πάρκου στις Τοπικές Ομάδες Δράσης (Ευρωπαϊκά Προγράμματα Leader και Leader plus), η οποία στοχεύει στη διάδοση της ανάπτυξης η οποία επιτυγχάνεται μέσω οικονομικά βιώσιμων δραστηριοτήτων. Συνδέεται επίσης με τα Σχέδια Αγροτικής Ανάπτυξης (σε επίπεδο Περιφερειών). Το 2011, χάρη σε ευρωπαϊκά κονδύλια και σε μια πρωτοβουλία της Περιφέρειας Marche, συνάφθηκε η συμφωνία Agro-Environment Plan (Αγρο-Περιβαλλοντικό Σχέδιο), με το Πάρκο ως επικεφαλής εταίρο. Επί του παρόντος η απόφαση περιορίζεται σε 4 δήμους, όμως περιλαμβάνει περισσότερα από εκτάρια Κοινοτικών Περιοχών. Αποτελεί ένα καινοτόμο εργαλείο για τον προγραμματισμό παρεμβάσεων για την αγροτική ανάπτυξη. Στόχος της είναι η προώθηση, εντός των ορίων μιας περιοχής, ενός πακέτου μέτρων που στοχεύουν στην επίλυση κοινών προβλημάτων: προβλήματα εδάφους, διαφύλαξη των υδάτινων πόρων, αποκατάσταση του αγροτικού τοπίου, προστασία της βιοποικιλότητας. Όσον αφορά την προστασία της βιοποικιλότητας, ιδιαίτερα στις περιοχές Natura 2000, δημιουργήθηκε ένα πακέτο μέτρων με στόχο την προστασία της βιοποικιλότητας μέσω συμφωνιών μεταξύ των επιχειρηματιών του αγροτικού τομέα και μέσω ενός συστήματος αποζημιώσεων. Αξίζει να επισημανθεί επίσης η ανάπτυξη νέων επαγγελμάτων σε σχέση με υπηρεσίες στον τομέα του περιβάλλοντος (βλέπε ενότητες και 8.2.3) καθώς και ο περιορισμός των καταστροφών που προκαλούνται από την άγρια πανίδα. Ενώ για την ανάπτυξη νέων επαγγελμάτων η διαδικασία μόλις αρχίζει και ακόμα είναι περιορισμένης κλίμακας, το πρόβλημα της μείωσης των καταστροφών οι οποίες προκαλούνται από την άγρια πανίδα σχετίζεται ιδιαίτερα εφόσον συνδέεται με το επίπεδο «οικονομικής» ικανοποίησης των κατοίκων της περιοχής. Το 2010 καταβλήθηκαν ευρώ ως αποζημίωση (έως 80%) για τις καταστροφές που προκλήθηκαν από άγρια ζώα όπως ο αγριόχοιρος (95%), ο λύκος ( ή σκύλοι, 4% όλοι οι εναπομείναντες), ενώ το ποσό έχει αυξηθεί σημαντικά, σχεδόν διπλασιάστηκε, σε σχέση με το Το πρόβλημα αντιμετωπίζεται με ευθανασίες (περίπου 500/ετησιίως) και με τη χρήση παγίδων παρά το γεγονός ότι η προσπάθεια δεν έχει ικανοποιητικά αποτελέσματα. 261

262 Υφιστάμενες πρωτοβουλίες/μέθοδοι/δράσεις/έργα που υλοποιούνται ή έχουν ήδη υλοποιηθεί και στοχεύουν στην αξιοποίηση των τοπικών δραστηριοτήτων και/ή των προϊόντων Συνοψίζοντας τις πρωτοβουλίες αναφέρουμε τις εξής: Παραχώρηση του λογότυπου του Πάρκου Σχέδιο για τη βιώσιμη γεωργία Δημιουργία Οδηγών για το Πάρκο Το λογότυπο του Πάρκου Το 2006 το Πάρκο ενέκρινε τους κανονισμούς για την παραχώρηση του εμβλήματος του Πάρκου σε εταιρίες και επιχειρήσεις των οποίων οι δραστηριότητες συμβαδίζουν με το στόχο διασφάλισης της ποιότητας του περιβάλλοντος.. Οι επιλέξιμοι τομείς για την παραχώρηση είναι: Γεωργία, παραγωγή προϊόντων διατροφής, νερό Τυπικές και παραδοσιακές μορφές παραγωγής Χειροτεχνία Ειδικές εκδηλώσεις Οι τρόπο παραχώρησης του εμβλήματος στους διάφορους τομείς καθορίζεται μέσω ειδικών πρωτοκόλλων. Προς το παρόν τα εγκεκριμένα πρωτόκολλα εφαρμόζονται στη γεωργία, την παραγωγή προϊόντων διατροφής, τους υδάτινους πόρους, τη φιλοξενία και την τροφοδοσία καθώς και τις τυπικές και παραδοσιακές μορφές παραγωγής. Οι κανονισμοί παραχώρησης του εμβλήματος του Πάρκου σε τουριστικές δραστηριότητες αναφέρεται σε ένα σύνολο κανόνων οι οποίοι καθορίστηκαν το 2004 από το Υπουργείου Περιβάλλοντος. Οι κανονισμοί αυτοί προϋποθέτουν τη δέσμευση των επιχειρήσεων να βελτιώσουν την περιβαλλοντική τους απόδοση και να σέβονται διάφορα ποιοτικά κριτήρια για τη διασφάλιση των εξής: Ενισχυμένη περιβαλλοντική βιωσιμότητα των τουριστικών δραστηριοτήτων Αξιοποίηση των φυσικών πόρων, του τοπικού πολιτισμού και των προϊόντων Δραστηριότητες διάχυσης και ενημέρωσης αναφορικά με τις αρχές του βιώσιμου τουρισμού, οι οποίες θα απευθύνονται στο κοινό. Το Πάρκο παραχωρεί το έμβλημά του στοχεύοντας στα ακόλουθα: Ενίσχυση της ανάπτυξης του βιώσιμου τουρισμού Βελτίωση της τουριστικής προσφοράς στο Πάρκο μέσω της προώθησης συνθηκών βιώσιμης και ανταγωνιστικής μεγέθυνσης 262

263 Ενθάρρυνση της σταδιακής βελτίωσης της ποιότητας των προϊόντων και των υπηρεσιών Ενθάρρυνση των ανθρώπων να εργαστούν στον τουριστικό τομέα και να υιοθετήσουν μέτρα και λύσεις για τη όσο το δυνατόν μεγαλύτερη μείωση του αντίκτυπου των δραστηριοτήτων τους στο περιβάλλον Προσφορά στον τουριστικό τομέα ενός εργαλείου για την ενίσχυση της προβολής και της προώθησης στην αγορά Ισχυρές συνέργιες ανάμεσα στο κοινό και τον ιδιωτικό τομέα προκειμένου να παράγονται υψηλής ποιότητας τουριστικά προϊόντα ικανά να ενδυναμώσουν την εικόνα της περιβαλλοντικής ποιότητας που ήδη προβάλλεται από το πάρκο σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Χάρτη Βιώσιμου Τουρισμού Να συμπεριληφθεί το λογότυπο του πάρκου μεταξύ των σημαντικών στοιχείων του εδαφικού μάρκετινγκ Προϋποθέσεις για την παραχώρηση του λογότυπου είναι: Περιβαλλοντική βιωσιμότητα σχετικά τόσο με το παγκόσμιο οικοσύστημα όσο και με τα συγκεκριμένα χαρακτηριστικά της περιοχής του Εθνικού Πάρκου του Monti Sibillini. Κοινωνική βιωσιμότητα τόσο για τον πελάτη-χρήστη όσο και για την τοπική κοινωνία Οικονομική βιωσιμότητα για τον πελάτη-χρήστη, για την τουριστική δραστηριότητα και για την τοπική κοινωνία Οι τουριστικές επιχειρήσεις δεσμεύονται ότι στη διάρκεια της τριετούς παραχώρησης του λογότυπου, θα ενεργοποιήσουν ένα σχέδιο δράσης για τη λήψη περαιτέρω μέτρων ώστε να επιτευχθούν ποιοτικά κριτήρια τα οποία θα διασφαλίζουν Αυξημένη βιωσιμότητα των τουριστικών δραστηριοτήτων Αξιοποίηση των φυσικών πόρων και του τοπικού πολιτισμού και προϊόντων Διάχυση και ενημέρωση του κοινού σχετικά με τις αρχές του βιώσιμου τουρισμού Ως εκ τούτου, οι δομές φιλοξενίας και τροφοδοσίας που έχουν λάβει το έμβλημα αποτελούν ένα σημαντικό τμήμα της διαδικασίας, η οποία στοχεύει στην αξιολόγηση και βελτίωση της ποιότητας του περιβάλλοντος και των παρεχόμενων υπηρεσιών στην περιοχή του Πάρκου. Τα πλεονεκτήματα για τους δικαιούχους μπορούν να συνοψισθούν ως ακολούθως: Αποτελούν «μια δομή η οποία προτείνεται από το Πάρκο» Παρουσιάζονται στον πελάτη ως «ως φορείς παροχής περιβαλλοντικής ποιότητας στο πάρκο» Συνδέουν την εικόνα τους με αυτή του πάρκου Επωφελούνται από όλες τις δραστηριότητες επικοινωνίας και προώθησης που συνδέονται με την «ποιοτική οδό» που διασφαλίζεται από το πάρκο Το Πάρκο επιτυγχάνει την προώθηση μέσω: 263

264 Προβολή στον ιστότοπο μεταξύ των προτεινόμενων δομών Προβολή του «φορέα παροχής περιβαλλοντικής ποιότητας» μέσω ενημερωτικών φυλλαδίων, διαφημίσεων, δημοσιεύσεων σε εξειδικευμένα περιοδικά και στον ιστότοπο Συμμετοχή σε δραστηριότητες, πρωτοβουλίες και έργα που υλοποιούνται από το Πάρκο Εκτύπωση ειδικού πληροφοριακού υλικού το οποίο θα διανεμηθεί στους πελάτες Πίνακες πληροφόρησης οι οποίοι θα αναρτηθούν στις διάφορες δομές Δημιουργία ενός κεραμικού πιάτου το οποίο θα φέρει το λογότυπο του Πάρκου και την φράση «Προτεινόμενο από το Πάρκο» Σχέδιο για βιώσιμη γεωργία (PAS) Το ίδιο το σχέδιο αποτελεί από μόνο του μια καλή πρακτική. Τα κύρια σημεία αυτής της πρωτοβουλίας περιγράφονται παρακάτω Πρωταρχικοί στόχοι της παρέμβασης: Α. αξιοποίηση και προώθηση των λεγόμενων «παραδοσιακών» και ποιοτικών προϊόντων της προστατευόμενης περιοχής Β. αξιοποίηση αγροκτημάτων ενθαρρύνοντας το κοινό να αγοράζει προϊόντα απευθείας από τους παραγωγούς Γ. Παροχή κινήτρων στους αγρότες των ορεινών περιοχών Οι δράσεις που υλοποιούνται για την επίτευξη των ανωτέρω στόχων είναι: Α. δημιουργία ενός πακέτου ξεναγήσεων (τα μονοπάτια της γεύσης) στα αγροκτήματα που συμμετέχουν στο πρόγραμμα Β. εκτύπωση ενός ενημερωτικού φυλλαδίου το οποίο θα διανεμηθεί σε όλα τα σημεία πληροφόρησης και υποδοχής στο Εθνικό Πάρκο του Monti Sibillini. Γ. δημιουργία ενός χώρου στην επίσημη ιστοσελίδα του Πάρκου, ο οποίος θα είναι αφιερωμένος στα 70 αγροκτήματα που συμμετέχουν στο πρόγραμμα Ένα πολύ σημαντικό τμήμα του έργου αφορά τη δημιουργία διάφορων κέντρων πληροφόρησης για το Έργο Βιώσιμης Γεωργίας και ενός Χώρου Έκθεσης των αγροτικών προϊόντων του Πάρκου. Οι ενότητες αυτές διαιρούνται σε τέσσερις φάσεις: 264

265 Προσδιορισμός των αγροτικών προϊόντων που θα προωθηθούν Προσδιορισμός τω παραγωγών Συλλογή δεδομένων από τους παραγωγούς Προγραμματισμός των ξεναγήσεων Επιλεχθέντα προϊόντα Τα προϊόντα που θα προωθηθούν είναι προϊόντα που χαρακτηρίζονται από μακρά παράδοση και ανώτερη ποιότητα (τόσο σε σχέση με την παραγωγή τους όσο και σε σχέση με το περιβάλλον). Η δεύτερη φάση αφορούσε την έρευνα στα αγροκτήματα τα οποία διαθέτουν προϊόντα θα οποία πληρούσαν τα παραπάνω κριτήρια και πωλούνταν απευθείας στους καταναλωτές. Κατά τη διάρκεια αυτής της φάσης προσφέρθηκε βοήθεια από τους εργαζομένους στα Καταλύματα του Πάρκου (13), οι οποίοι έχουν λάβει ειδική εκπαίδευση μέσω προγραμμάτων που έχουν διοργανωθεί με τη βοήθεια συμβούλων και συνεργατών του έργου PAS. Χρησιμοποιώντας τον χάρτη των αγροκτημάτων που υπάρχουν στην προστατευόμενη περιοχή, ο οποίος είχε καταρτιστεί από την ομάδα εργασίας του PAS, οι εργαζόμενοι των Καταλυμάτων του Πάρκου έχουν έρθει σε επικοινωνία με αγροκτήματα τα οποία είχαν συμπεριληφθεί στον αρχικό κατάλογο. Παράλληλα, έγινε μια δημόσια ανακοίνωση προκειμένου να ενημερωθούν οι αγρότες καθώς και όσοι δεν κατόρθωσαν να επικοινωνήσουν με τους εργαζόμενους των Καταλυμάτων του Πάρκου. Περίπου δεκατρία αγροκτήματα έχουν ανταποκριθεί στην ανακοίνωση και έχουν λάβει μέρος στη έργο. Συνολικά, 70 αγροκτήματα πληρούσαν τα κριτήρια. Οι εργαζόμενοι στα Καταλύματα του Πάρκου φρόντισαν για τη δεύτερη φάση: μέσω ενός ερωτηματολογίου, συνέλεξαν μεγάλο όγκο δεδομένων σχετικά με τα χαρακτηριστικά, την ιστορία και τα προϊόντα των συμμετεχόντων αγροκτημάτων. Η φάση ήταν πολύ σημαντική όχι μόνο για την ενημέρωση και την ευαισθητοποίηση αναφορικά με τις δραστηριότητες του Πάρκου στο πλαίσιο του έργου, αλλά και για να δώσει στους αγρότες τη δυνατότητα να συνεργαστούν και να συναινέσουν στη χρησιμοποίηση των προσωπικών δεδομένων τους. Εξάλλου, τα δεδομένα έχουν χρησιμοποιηθεί για την δημιουργία του υλικού προώθησης (πληροφοριακό υλικό και ιστοσελίδες). Στην ιστοσελίδα υπάρχει μια ολόκληρη ενότητα που ονομάζεται Testes / Flavours of the Park. 265

266 Η τέταρτη φάση περιλαμβάνει τις ξεναγήσεις στα αγροκτήματα. Ακολουθείται μια ακριβής διαδικασία και το κόστος ανέρχεται σε 3,00 κατ άτομο. Έχουν προταθεί 35 δρομολόγια τα οποία ονομάζονται «Τα Μονοπάτια της Γεύσης». Ανάπτυξη νέων επαγγελμάτων στον περιβαλλοντικό τομέα. Ξεναγοί του Πάρκου Το Πάρκο θεωρούσε πάντα ύψιστης σημασίας την εκπαίδευση και την κατάρτιση αναφορικά με το περιβάλλον. Ως εκ τούτου, προωθεί εργαλεία και έργα τα οποία θα ενισχύσουν την περιβαλλοντική εκπαίδευση και ενημέρωση και θα συμβάλλουν στην κατάρτιση των Ξεναγών του Πάρκου. Όσον αφορά διάφορα νέα επαγγέλματα στον τομέα της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης και συνεπώς με την ανάπτυξη του εκπαιδευτικού τουρισμού που απευθύνεται κυρίως σε σχολεία, το Πάρκο στήριξε τη δημιουργία Κέντρων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης. Η διαχείριση αυτών των Κέντρων έχει ανατεθεί σε ιδιώτες. Το Πάρκο ενθαρρύνει επίσης τη δημιουργία δομών για τη φιλοξενία εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων (Κέντρο των Δύο Πάρκων στο Arquata del Tronto, Κέντρο Επισκεπτών για τους αίγαγρους του Fiastra και άλλες περιοχές πανίδας, Κέντρο επισκεπτών για το ελάφι και σχετικές περιοχές πανίδας, Ανθρωπογεωγραφικό Μουσείο στο Amandola, Οικολογικό Μουσείο των Κλιβάνων Άνθρακα στο Cessapalombo). Σήμερα το Πάρκο διαθέτει 8 Κέντρα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης και το προσωπικό τους υλοποιεί εκπαιδευτικά έργα τα οποία προωθούνται από το Πάρκο, προσφέροντας εκπαιδευτικές υπηρεσίες στα τμήματα σχολικού τουρισμού και στον εκπαιδευτικό τουρισμό αναψυχής. Το Πάρκο έχει εκπαιδεύσει μέσω προγραμμάτων κατάρτισης διάρκειας 150 ωρών, 120 Ξεναγούς του Πάρκου, 33 από τους οποίους είναι εγγεγραμμένοι στο επίσημο Μητρώο Ξεναγών του Πάρκου. 266

267 Το πρόγραμμα κατάρτισης βασίστηκε στην αναγκαιότητα εκπαίδευσης ξεναγών οι οποίοι θα μπορούν να μεταδώσουν στους επισκέπτες τις αξίες του πάρκου μέσω της χρήσης διάφορων επικοινωνιακών τεχνικών. Ο τίτλος Ξεναγός του Πάρκου αποτελεί επαγγελματικό προσόν, ωστόσο δεν συνεπάγεται την αυτόματη καταχώρηση στο επίσημο μητρώο. Οι Ξεναγοί που συνοδεύουν τους επισκέπτες πρέπει να εγγραφούν επίσης στο μητρώο, σύμφωνα με την ισχύουσα εθνική νομοθεσία (ξεναγοί αλπικών, ορεινών, τουριστικών περιοχών κ.τ.λ.) Ορισμένοι από τους ξεναγούς δραστηριοποιούνται στα Κέντρα του Πάρκου και σε Συνεταιρισμούς που προσφέρουν υπηρεσίες στα Καταλύματα του Πάρκου. Καθημερινά οι ξεναγοί προετοιμάζουν ένα πρόγραμμα πλούσιο σε δραστηριότητες τα οποίο περιλαμβάνει ημερήσιες ή πολυήμερες ξεναγήσεις, δραστηριότητες περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, πρακτικά και εκπαιδευτικά εργαστήρια κ.τ.λ. Το μέσο κόστος μιας εκδρομής ανέρχεται στα 10 κατ άτομο, εάν συμπληρωθεί ο ελάχιστος αριθμός συμμετεχόντων. Οι ξεναγήσεις αποτελούν, μάλιστα, την κύρια επαγγελματική δραστηριότητα ορισμένων ξεναγών Νέες και καινοτόμες πρωτοβουλίες με συγκεκριμένες δυνατότητες για την ενίσχυση της οικονομίας των ορεινών περιοχών διασφαλίζοντας, παράλληλα, την προστασία/αξιοποίηση της φυσικής περιοχής Μεταξύ των πρωτοβουλιών που σχεδιάζει το Πάρκο ορισμένες στοχεύουν στην αξιοποίηση παραδοσιακών γεωργικών προϊόντων. Ορισμένες από αυτές τις δραστηριότητες συμπεριλαμβάνονται στην πενταετή Στρατηγική για τον βιώσιμο τουρισμό. Διάφορες άλλες δραστηριότητες συνδυάζουν τις αθλητικές δραστηριότητες με την οικολογία. Αυτές είναι οι εξής: Έργο "Sibilla s Menu" Park Quality Club Ζώνες εξαιρετικής πανίδας-χλωρίδας και περιβαλλοντικής αξίας Πιστοποιημένες ιππικές διαδρομές Περιοχές πανίδας Το έργο "Sibilla s Menu" έχει τους εξής στόχους Να αναπτύξει ένα δίκτυο εστιατορίων για την προώθηση των παραδοσιακών τοπικών προϊόντων Να βελτιώσει την τοπική γαστρονομία μέσω της εικόνα του Sibilla 267

268 Να ενισχύσει την τουριστική προσφορά η οποία σχετίζεται με τη γαστρονομία Μέσω του Φόρουμ που έχει σχεδιαστεί στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Χάρτη για τον Βιώσιμο Τουρισμό ως εργαλείο για επικοινωνία και ανταλλαγή εμπειριών, θα δημιουργηθεί ένα δίκτυο των εστιατορίων του Sibilla. Αυτή η πολύ απλή παρέμβαση ήταν αποτέλεσμα μιας μακράς προπαρασκευαστικής εργασίας η οποία διεξήχθη για αρκετό χρονικό διάστημα και μπορούν να συνοψισθεί στις ακόλουθες δραστηριότητες: Δημιουργία μιας μικρής αλυσίδας επεξεργασίας και διανομής τροφίμων Ιστορική διερεύνηση και καταγραφή των πιο «χαρακτηριστικών παραδοσιακών πιάτων» Το έργο Park Quality Club αποτελεί μια ανάπτυξη της παραχώρησης του εμβλήματος του Πάρκου. Πράγματι, οι επιχειρήσεις φιλοξενίας και τροφοδοσίας που έχουν αποκτήσει το έμβλημα του Πάκου ανήκουν στο Quality Club. Οι Ζώνες εξαιρετικής πανίδας και χλωρίδας και περιβαλλοντικής αξίας στοχεύει στον προσδιορισμό και τη ρύθμιση ορισμένων περιοχών οι οποίες θα έχουν έκταση λίγων εκταρίων. Στις περιοχές αυτές οι οικοτουριστικές δραστηριότητες θα επιτρέπονται μόνο με τους ξεναγούς του Πάρκου και θα υπάρχει χρέωση. Ιδιαίτερη προσοχή θα δοθεί στην παρατήρηση του ελαφιού, του ζαρκαδιού, του αιγάγρου, του χρυσαετού και του λύκου. Περαιτέρω προγράμματα για το κυνήγι και τη φωτογραφία ενοικίασης θαλάμων λήψης φωτογραφιών καθώς και ένα Επίσημο Μονοπάτι Βοτάνων βρίσκονται σε διαδικασία αξιολόγησης. Το έργο Ιππικές Διαδρομές το οποίο υλοποιείται με πρωτοβουλία του Υπουργείου Περιβάλλοντος συνέβαλε στη δημιουργία μιας Μεγάλης διαδρομής Εθνικών Πάρκων. Συνδέει μια μεγάλη κυκλική διαδρομή στο Εθνικό Πάρκο του Monti Sibillini με τη μεγάλη κυκλική διαδρομή μήκους 416 Km στο Εθνικό Πάρκο του Gran Sasso και Monti della Laga, με την κυκλική διαδρομή μήκους 157 Km του εθνικού πάρκου Majella.Η Μεγάλη Διαδρομή προς το παρόν είναι πρακτικό μόνο με τη βοήθεια ενός έντυπου χάρτη ο οποίος τυπώθηκε για τις ανάγκες του έργου και προωθείται από το ίδιο το Υπουργείο. Το έργο στοχεύει στην αξιολόγηση της δυνατότητας, της σκοπιμότητας και των δυνατοτήτων προώθησης του ιππικού τουρισμού μέσω της δημιουργίας τουριστικών ιππικών διαδρομών με τη στήριξη των τοπικών ιππικών συλλόγων. Το έργο περιοχών Πανίδας στοχεύει στον προσδιορισμό και στην οργάνωση νέων περιοχών πανίδας, οι οποίες θα προστεθούν στις ήδη υπάρχουσες (ελάφι και αίγαγρος των Απεννίνων) και ιδανικά στους μισούς από τους συνολικά εννέα δήμους. Αυτό θα μπορούσε να επιτευχθεί μέσω της επικέντρωσης σε ορισμένα ελκυστικά είδη τα οποία δεν δημιουργούν προβλήματα και δυσκολίες από πλευράς διαχείρισης. Σήμερα τα είδη αυτά εξακολουθούν να είναι το Ελάφι, το Ζαρκάδι, ο Αγριόχοιρος και η Ορνιθοπανίδα των υγρών 268

269 περιοχών (τρείς περιοχές, μία μέσα και δύο έξω από το Πάρκο, οι οποίες όμως συνορεύουν με αυτό). Η δυνατότητα και η οικονομική βιωσιμότητα της δημιουργίας μικρότερων περιοχών πανίδας (Κήπων Πανίδας) βρίσκεται σε διαδικασία αξιολόγησης για τα ακόλουθα είδη: Στρουθιοειδή Ερπετά Έντομα Ένα ακόμη υποέργο είναι το "The Grandparents Landscape, η αποκατάσταση του τοπίου του τέλους του 19ου και των μέσων του 20ου αιώνα, χρησιμοποιώντας λίγα εκτάρια περιοχών που έχουν χρησιμοποιηθεί και καλλιεργηθεί για τις ανάγκες της διαβίωσης των κατοίκων Ομάδες-στόχος και ενδιαφερόμενοι φορείς που θα έπρεπε να συμμετάσχουν στο πλαίσιο νέων πολιτικών και προσεγγίσεων για οικονομικά βιώσιμες δραστηριότητες και προϊόντα 1. Θεσμικοί παράγοντες Εθνικό επίπεδο (Εκτελεστική Επιτροπή, Συμβούλιο Διευθυντών) Επιμέρους στοιχεία της κοινότητας του Πάρκου 2. Ενδιαφερόμενα μέρη: Αγροτικές ενώσεις και ανεξάρτητοι αγρότες Κτηνοτροφικές ενώσεις και ανεξάρτητοι αγρότες Βιομηχανίες επεξεργασίας τροφίμων Περιβαλλοντικές ενώσεις Συνεταιρισμοί/Επιχειρήσεις οι οποίες διαχειρίζονται τις δομές των υπηρεσιών στο Πάρκο (Καταλύματα Πάρκου, Περιοχή Άγριας Ζωής Ζαρκαδιού και Κέντρο Κληρονομιάς Άγριας Ζωής και Ελαφιού του Castelsantangelo Sul Nera) Συνεταιρισμοί και επιχειρήσεις παροχής τουριστικών υπηρεσιών Ξεναγοί του Πάρκου Ιδιοκτήτες/διευθυντές των επιχειρήσεων φιλοξενίας και τροφοδοσίας Διαχειριστές των καταφυγίων της Μεγάλης Κυκλικής Διαδρομής του Sibillini και του Κέντρου των Δύο Πάρκων. Πέραν των θεσμικών παραγόντων, όλες προαναφερθείσες επιχειρήσεις, ομάδες και ενώσεις επιθυμούν να συμμετάσχουν στο έργο διότι ενδιαφέρονται για δραστηριότητες που μπορούν να αποφέρουν κέρδη. Ορισμένες από τις δραστηριότητες αυτές επικαλύπτονται από τις υφιστάμενες παραδοσιακές, όπου οι καινοτόμες πτυχές αφορούν 269

270 μόνο το «πώς» μπορεί να υλοποιηθεί μια δραστηριότητα. Ωστόσο, θα πρέπει να επισημανθεί ότι η τροποποίηση μιας υπάρχουσας δραστηριότητας με στόχο της οικολογική συμβατότητα, τη βιωσιμότητα και την καλαισθησία, αποτελεί επίσης μιας πολιτιστικά δύσκολη διαδικασία η οποία συνοδεύεται από πολλά προβλήματα (χαμηλή ποιότητα, αρνητική στάση στην καινοτομία). Οι περισσότερες περιπτώσεις αφορούν επαγγέλματα, τα οποία παρόλο που είναι ελκυστικά για νεαρά άτομα τα οποία προτίθενται να πάρουν το ρίσκο και να δοκιμάσουν τις δυνατότητές τους, έχουν μερικά μειονεκτήματα όπως ο οικονομικός κίνδυνος, η ανάγκη προσέλκυσης του ενδιαφέροντος καθώς και η ανάγκη εκπαίδευσης του νέου και πιο απαιτητικού καταναλωτή Ευκαιρίες, δυνατότητες, προκλήσεις, ανάγκες (αδυναμίες, περιορισμοί, απειλές) σε σχέση δραστηριότητες και προϊόντα (ανάλυση SWOT) καθώς και προβλήματα με οικονομικά βιώσιμες Τα κυριότερα προβλήματα σε αυτόν τον τομέα σχετίζονται με τη σταθερότητα της χρηματοδότησης. Το Πάρκο ως μη κερδοσκοπική Δημόσια Αρχή εξαρτάται άμεσα από εισφορές του Υπουργείου. Αυτές αντιστοιχούν στο 85% των εσόδων του, ενώ το 8% (κυμαινόμενο) εξαρτάται από τις εισφορές που προέρχονται από άλλες Αρχές και μόνο το 4% προέρχεται από την άμεση πώληση των προϊόντων (φυλλάδια, κατάλογοι, gadgets, κλπ.) και υπηρεσίες. Δεδομένου το κόστος λειτουργίας (19 υπάλληλοι, 9 Κέντρα επισκεπτών, 6 Καταφύγια, 13 Καταλύματα του Πάρκου, 11 μουσεία, σχεδόν όλα χρηματοδοτούνται εξ ολοκλήρου) αντιστοιχεί στο 70% των συνολικών δαπανών, είναι σαφές ότι η περαιτέρω περικοπή του προϋπολογισμού θα έθετε σε κίνδυνο την ύπαρξη του ίδιου του Πάρκου στη σημερινή του μορφή. Ένα άλλο μεγάλο μειονέκτημα είναι το περιορισμένο ενδιαφέρον που δίνουν οι τοπικές κοινότητες στην περιβαλλοντική, και ιστορική αξίας του τοπίου, και η συνακόλουθη έλλειψη αξιοποίησης των διάφορων πόρων. Συχνά η χρέωση για τη φιλοξενία και τις υπηρεσίες είναι πολύ υψηλή, όμως ακόμη και σε αυτή την περίπτωση τα έσοδα εξακολουθούν να είναι περιορισμένα. Ο αριθμός των επενδύσεων είναι μικρός και η ποιότητά τους χαμηλή. Η πρέπουσα συμπεριφορά δεν είναι καν αυτονόητη στην περιοχή του Πάρκου. Πολλές φορές μάλιστα ορισμένα είδη συμπεριφοράς που υιοθετούνται έρχονται σε άμεση σε αντίθεση με τους κανονισμούς του ίδιου του Πάρκου. Η εικόνα του Πάρκο έχει περιορισμένη αξιοπιστία σε σύγκριση με άλλα Εθνικά Πάρκα και προστατευόμενες περιοχές και αυτό δεν δικαιολογείται, ούτε από την αντικειμενική ποιότητα ιδιότητες του Πάρκου, ούτε από τις διαστάσεις (το Πάρκο αντιστοιχεί στο 5% της επιφάνειας όλων των 270

271 Εθνικών Πάρκων και από πλευράς έκτασης είναι το 11ο από τα 24 Εθνικά Πάρκα). Η μέτρια εικόνα αυτή επιβεβαιώνεται επίσης από το μικρό αριθμό του εργατικού δυναμικού (19 εργαζόμενοι, αντί των 35 που προβλέπονται) καθώς και από άλλα στοιχεία. Απειλές: αποτελούν κυρίως οι οικονομικές πρωτοβουλίες οι οποίες έρχονται σε πλήρη αντίθεση με την προστασία του περιβάλλοντος (νέα κτίρια, η υπερβολική εκμετάλλευση των φυσικών πόρων) καθώς και διάφορες επιζήμιες αθλητικές και ψυχαγωγικές δραστηριότητες (οδήγηση εκτός δρόμου ή διάφορα extreme sports). Το χαμηλό μορφωτικό επίπεδο του μέσου εθνικού και τοπικού τουρίστα αποτελεί επίσης ένα σημαντικό πρόβλημα. Ο πιο ποιοτικός τουρισμός έρχεται από πολύ μακριά. Ευκαιρίες: συνδέονται με τη μεγάλη ποιότητα των φυσικών πόρων. Η χαρακτηριστική ισορροπία των Απεννίνων μεταξύ περιβάλλοντος και ορεινού τοπίου δημιουργεί ένα σκηνικό που δεν είναι ποτέ τόσο σκληρή και επιβλητικό όσο αυτό των Άλπεων. Μια πρόσθετη γοητεία προσδίδει στην περιοχή το κλίμα του μυστηρίου από τις λαϊκές παραδόσεις, τους μύθους και τους θρύλους της περιοχής, που βρίσκονται σε πλήρη συμφωνία με το φυσικό "ταπεινότητα" αυτών των περιοχών. Η σημαντικότερη πρόκληση, ίσως η πιο κρίσιμη στο εγγύς μέλλον, είναι η βελτίωση της επικοινωνίας και η ενίσχυση της εικόνας του Πάρκου. Οι σχετικές πρωτοβουλίες πρέπει να απευθύνονται αφενός στο εξωτερικό (σε εθνικό και διεθνές επίπεδο), να προσδίδουν μεγαλύτερη αξιοπιστία στις λειτουργίες, τους στόχους, τις προσπάθειες και τα αποτελέσματα που επιτεύχθηκαν από το πάρκο στο πλαίσιο της προστασίας του περιβάλλοντος και αφετέρου στο εσωτερικό. Με τον όρο εσωτερικό υποδηλώνονται οι τοπικές κοινότητες, οι διοικήσεις και οι κάτοικοι καθώς και σε θεσμικοί φορείς που εμπλέκονται με κάποιο τρόπο στις δραστηριότητες του Πάρκου (ξεκινώντας από τις δύο Περιφέρειες, τις τέσσερις επαρχίες και τις πέντε ορεινές κοινότητες). Θα πρέπει να χρησιμοποιούνται διαφορετικές στρατηγικές. Για τους χρήστες (τουρίστες), η επικοινωνία θα στοχεύει στο συναίσθημα, την αντίληψη για την ποιότητα, την πολιτιστική και πνευματική συμμετοχή, στη σωματική ευεξία και χαλάρωση. Για τους κατοίκους του πάρκου και για τους διαχειριστές θα πρέπει να εστιάσει στις τρέχουσες και τις μελλοντικές οικονομικές ευκαιρίες, καθώς και στην ποιότητα ζωής στις περιοχές του Πάρκο Ενδιαφέρουσες τοπικές, εθνικές και Ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες/πρακτικές αναφορικά με την ανάπτυξη/ αξιοποίηση οικονομικά βιώσιμων δραστηριοτήτων/προϊόντων που μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως Καλές Πρακτικές και να κεφαλαιοποιηθούν στις περιοχές των εταίρων του έργου Πέραν των πρωτοβουλιών που περιγράφηκαν παραπάνω (βλ. ενότητα και ), θα πρέπει να αναφέρουμε και τους ακόλουθους τομείς: 271

272 α. Αθλητικές δραστηριότητες. Μέχρι στιγμής, οι αθλητικές δραστηριότητες δεν συνάδουν με την προστασία του περιβάλλοντος. Απεναντίας, μερικές φορές βρίσκονται σε πλήρη αντίθεση με το στόχο αυτό. Κάθε χρόνο στο Πάρκο φιλοξενείται ένας σημαντικός αριθμός των εκδηλώσεων, με αποτέλεσμα να παρατηρείται μεγάλη εισροή συμμετεχόντων και υλικοτεχνικά προβλήματα. Όλες οι αθλητικές εκδηλώσεις είναι δωρεάν και βασίζονται στην παρωχημένη έννοια της παραχώρησης (με περιορισμούς που αποσκοπούν στη μείωση των ζημιών). Είναι απαραίτητο να ακολουθηθεί μια νέα πορεία δράσης: 1. Χρέωση για κάθε εκδήλωση ή δραστηριότητα 2. Καλλιέργεια της κατανόησης της φύσης. Κάθε αθλητική δραστηριότητα, ανεξάρτητη ή / και επιτρεπόμενη, θα πρέπει να αποφέρει άμεσα οφέλη για το πάρκο και τους κατοίκους του. Ορισμένες φορές ενδέχεται να μην υπάρχουν έμμεσα οφέλη, όπως στην περίπτωση extreme sport, όπως η ορειβασία ή ορεινή ποδηλασία. Το Πάρκο δεν μπορεί να αποτελεί δωρεάν γυμναστήριο! β. χώροι στάθμευσης και η είσοδος δεν πρέπει να είναι πλέον δωρεάν. Για τους Οι χώρους στάθμευσης για αυτοκίνητα και τροχόσπιτα θα πρέπει να υπάρχει κάποια χρέωση, όπως άλλωστε συμβαίνει σε κατάλληλα εξοπλισμένους χώρους σχεδόν σε ολόκληρη την Ευρώπης. Μια άλλη καλή πρακτική θα ήταν η επιβολή κάποιας χρέωση για ορισμένες διαδρομές σε ιδιαίτερα πολύτιμες περιοχές οι οποίες προσεγγίζονται είτε με λεωφορείο είτε ή πεζή. Πιστεύουμε ότι η εφαρμογή ενός τέλους για την πρόσβαση σε περιοχές και τη χρήση υπηρεσιών θα έχει θετικό αντίκτυπο στην τοπική οικονομία και θα έχει, επίσης, εκπαιδευτικό περιεχόμενο, προκειμένου να αναπτυχθεί κατανόηση και η μεγαλύτερη ευαισθησία σε περιβαλλοντικά θέματα. Θα πρέπει να προταθούν ενδιαφέροντα εκπαιδευτικά προγράμματα, έτσι ώστε κάθε φορά που επιβάλλεται κάποια χρέωση να υπάρχει ένας αποδεκτός λόγος που να την δικαιολογεί. 272

273 ΜΕΘΟΔΟΙ ΚΑΙ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΓΙΑ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΕΝΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΣΧΕΔΙΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ Γενική παρουσίαση των φυσικών πλεονεκτημάτων και διαχείριση των προστατευόμενων φυσικών περιοχών σε τοπικό/περιφερειακό επίπεδο Ο οργανισμός του Εθνικού Πάρκου Monti Sibillini αποτελεί ένα μη κερδοσκοπικό δημόσιο φορέα. Τα θεσμικά όργανά του είναι: ο Πρόεδρος, το Διοικητικό Συμβούλιο, το Εκτελεστικό Συμβούλιο, το Συμβούλιο Ελέγχου και η Επιτροπή του Πάρκου. Ο Πρόεδρος είναι ο νόμιμος εκπρόσωπος του Οργανισμού και συντονίζει τις δραστηριότητες του Πάρκου. Το Διοικητικό Συμβούλιο αποτελείται από τον Πρόεδρο και δώδεκα διευθυντές, έξι από τους οποίους ορίζονται από τις τοπικές αρχές, καθορίζει το σχεδιασμό και τη διαχείριση του Πάρκου και παρακολουθεί την εφαρμογή τους. Το Εκτελεστικό Συμβούλιο απαρτίζεται από τον Πρόεδρο, τον Αντιπρόεδρο και τα τρία πρόσωπα που εκλέγονται από το Διοικητικό Συμβούλιο. Το Συμβούλιο Ελέγχου αποτελείται από τρία πρόσωπα που ασκούν διοικητικό και οικονομικό έλεγχο σχετικά με τα έγγραφα του Πάρκου. Η Επιτροπή του Πάρκου αποτελείται από προέδρους όλων των τοπικών Αρχών (Περιφέρεια, Επαρχία, Δήμοι, Κοινότητες και Επιτροπές των Ορεινών Περιοχών), οι οποίες βρίσκονται εντός των ορίων του Πάρκου». Πρόκειται για ένα συμβουλευτικό όργανο. Ο διευθυντής είναι το μόνο εκτελεστικό όργανο του Πάρκου. Είναι υπεύθυνος για τη διαχείριση του πάρκου σύμφωνα με το νομικό πλαίσιο που διέπει το Πάρκο. Το μόνιμο προσωπικό (19-20 άτομα) έχει μόνιμες εγκαταστάσεις. Το πάρκο δεν διαθέτει δικό του σύστημα επιτήρησης, η Κρατική Δασική Επιχείρηση μέσω του Περιφερειακού Συντονισμού για το Περιβάλλον (CTA) είναι υπεύθυνος για την επιτήρηση και τον έλεγχο του Πάρκου. Οι Δημόσιοι Φορείς που εμπλέκονται στις λειτουργίες του Πάρκου είναι: Υπουργεία, Περιφέρειες, Νομαρχίες, ορεινές κοινότητες, δήμοι, Αγροτικές Κοινότητες, η Κρατική Δασική Επιχείρηση, Πανεπιστήμια και Ερευνητικά Ιδρύματα. 1. Υπουργεία: ο Οργανισμός του Πάρκου βρίσκεται υπό την εποπτεία του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Προστασίας των Εδαφών, σύμφωνα με το νόμο της 6ης Δεκεμβρίου 1991 αριθ. 394 και σύμφωνα με τις διατάξεις του νόμου της 20ής Μαρτίου 1975 αριθ. 70. Ο Οργανισμός υποβάλλει τον προϋπολογισμό του στο Υπουργείο Οικονομίας, ενώ οι άλλες πράξεις ή τα έγγραφα που υποβάλλονται στο Τμήμα Δημοσίων Υπαλλήλων. 273

274 Περιφέρειες Marche και Umbria: ΟΙ περιφέρειες συμμετέχουν σε Ευρωπαϊκά Ταμεία και σε διάφορα έργα. Υιοθετούν και εγκρίνουν το Σχέδιο του Πάρκου, μπορούν να συμμετάσχουν στην Εκτίμηση των Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, στην Αξιολόγηση της Στρατηγικής για το Περιβάλλον καθώς και σε όλες τις σχετικές αλλαγές στο περιβάλλον. 3. Επαρχίες Macerata, Fermo, Ascoli Piceno και Perugia: συνεργάζονται με το πάρκο σε διάφορα έργα, σε διοικητικές διαδικασίες (π.χ. εκτίμηση περιβαλλοντικών επιπτώσεων κ.λ.π.), στην αξιολόγηση του επαρχιακού και δημοτικού σχεδιασμού. 4. Ορεινές κοινότητες του Camerino, Monti Azzurri, Sibillini, Tronto, Valnerina: παρουσιάζουν στο Πάρκο διάφορες προτάσεις και έργα σχετικά με τα σχέδια διαχείρισης των δασών, προκειμένου να λάβουν τις συστάσεις και εντολές. 5. Δήμοι (βλέπε παραπάνω ): έχουν μόνιμη επαφή με το Πάρκο, προκειμένου να λάβουν διαφορετικές εντολές (κοινωνικές και πολιτιστικές εκδηλώσεις και δραστηριότητες, αστική δόμηση στην περιοχή, γενικός σχεδιασμός, ενεργειακοί πόροι, κλπ. 6. Αγροτικές κοινότητες: πρόκειται για δημόσιες ενώσεις που αποτελούνται από τους κατοίκους και τους ιδιοκτήτες που διαχειρίζονται από κοινού μεγάλες και λιγότερο παραγωγικές περιοχές. Οι Αγροτικές Κοινότητες είναι σημαντικές για τον σχεδιασμό του Πάρκου, όσον αφορά τη δυνατότητα μισθωμάτων και τους κανονισμούς προστασίας και διατήρησης του περιβάλλοντος 7. Κρατική Δασική Επιχείρηση (στην περίπτωση του Πάρκου ο Περιφερειακός Συντονισμός για το Περιβάλλον-CTA): Είναι υπεύθυνο για την επιτήρηση στις περιοχές του Πάρκου και αναφορικά με τη δραστηριότητα υπάγεται στο Πάρκο. Οι σταθμοί ελέγχου στο πλαίσιο του περιφερειακού συντονισμού για το περιβάλλον είναι 9 (8 στην περιφέρεια Marche και 1 στην Περιφέρεια της Umbria). Το CTA έχει τις ακόλουθες λειτουργίες: διοικητική, τεχνική (στο πλαίσιο του δάσους), επιτήρηση καθώς και νομικές αρμοδιότητες. Το CTA έχει στη διάθεσή του 36 αυτοκίνητα ιδιοκτησίας του πάρκου, 3 οχήματα χιονιού, 3 φορτηγά για τη μεταφορά ζώων, καθώς και ηλεκτροκίνητο φορτηγό (electric eye tuck). 8. Πανεπιστήμια και Ερευνητικά Ιδρύματα. Στο πλαίσιο της Έρευνας υο Πάρκο συνεργάστηκε και εξακολουθεί να συνεργάζεται με πέντε πανεπιστήμια (Roma, Siena, Perugia, Camerino και Ancona) Το Πάρκο υποβάλλει στο Ispra (πρώην Εθνικό Ινστιτούτο για την Άγρια Πανίδα) θέματα ή έργα, ώστε να εξασφαλίσει συστάσεις ή για να αποφασίσουν από κοινού για παρεμβάσεις στη διαχείριση της άγριας πανίδας Περιγραφή του Σχεδίου Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών (προτεραιότητες, όραμα, στόχοι διαχείρισης, αναμενόμενα αποτελέσματα, υφιστάμενες και μελλοντικές ευκαιρίες και προβλήματα) Η Αρχή του Πάρκου χρησιμοποιεί τον προγραμματισμό ως μέθοδο άσκησης του θεσμικού ρόλου της. Η δραστηριότητα αυτή πραγματοποιείται κυρίως μέσω του Σχεδίου του Πάρκου, το οποίο έχει υιοθετηθεί από τις περιφέρειες Marche και Umbria και αναμένει έγκριση. 274

275 Το Πάρκο προωθεί και ευνοεί τα παρακάτω: τη δημιουργία ενώσεων, τις συμβουλευτικές δραστηριότητες, το δικαίωμα υποβολής αιτήσεων ή προτάσεων, τη συνεργασία με διάφορους οργανισμούς και δημόσιες ή ιδιωτικές αρχές, πολιτιστικές και εκπαιδευτικές πρωτοβουλίες, την περιβαλλοντική εκπαίδευση, δραστηριότητες έρευνας και μελέτης, καθώς και πρωτοβουλίες που στοχεύουν στη βελτίωση των κοινωνικό-πολιτισμικών συνθηκών για τους κατοίκους του πάρκου κατοίκους. Στο πλαίσιο της αυτονομίας του, το Πάρκο συνάπτει συμβάσεις και οικονομικές συμφωνίες και συμμετέχει σε συμφωνίες για υλοποίηση προγραμμάτων και συνεδρίων. Το Πάρκο υποβάλλει προς έγκριση τις δραστηριότητές του σε διάφορες δημόσιες αρχές. Στις περιφέρειες Marche και Umbria υποβάλλει το σχέδιο του πάρκου και τη μακροπρόθεσμο Οικονομικό και Κοινωνικό Σχέδιο για τις συμβατές δραστηριότητες. Στο Υπουργείο Περιβάλλοντος και το Υπουργείο Οικονομικών υποβάλλει τους προϋπολογισμούς του. Άλλες πράξεις που αφορούν οργανωτικά ζητήματα και ζητήματα προσωπικού τελούν υπό την εποπτεία του Τμήματος Δημοσίων Έργων. Προτεραιότητες. Όπως προαναφέρθηκε, οι προτεραιότητες του πάρκου συνδέονται με την προστασία της φύσης. Καρποφορία δεν αποτελεί στόχο του Πάρκου, αλλά ένα σημαντικό μέσο για την επίτευξη καλύτερου επιπέδου προστασίας. Η καρποφορία γίνεται αποδεκτή μόνο όταν είναι οικολογικά συμβατή. Και αυτό δεν είναι αρκετό. Κάθε ενδεχόμενο αποτέλεσμα θα πρέπει προάγει την κατανόηση της Φύσης. Το ίδιο πρέπει να ισχύει για την προώθηση και την έρευνα που δεν αποτελούν στόχους στόχοι αλλά μέσο για την καλύτερη προστασία της φύσης. Σύμφωνα τα παραπάνω, πρέπει να σημειωθεί, ωστόσο, ότι η οικονομική επιβάρυνση για τις υπηρεσίες δεν είναι απολύτως συμβατή με αυτό το χώρο. Στην πραγματικότητα, οι πόροι που προορίζονται για τον στρατηγικό τομέα της προστασίας είναι μόνο οριακά υψηλότεροι, με το 26% του ετήσιο διαθέσιμου χρόνου, από εκείνους που προορίζονται για τον τουρισμό και την προώθηση του (25%). Μόνο το 4% χρησιμοποιείται για την έρευνα και την περιβαλλοντική εκπαίδευση (τρίτος στρατηγικός τομέας). 47% του διαθέσιμου χρόνου αφιερώνεται στη διατήρηση των διοικητικών λειτουργιών. Το όραμα του Εθνικού Πάρκου, που θεωρείται ως «μανιφέστο» των ιδανικών του, των αξιών και των φιλοδοξιών του, υπέστη δύο βαθιές αλλαγές. Αρχικά υπήρχε η αντίληψη της Ακρόπολης υπό πολιορκία, η οποία έπρεπε να προστατευτεί με κάθε κόστος. Στη συνέχεια ακολούθησε η ιδέα «Σχολείο του Πάρκου» «Άνοιγμα σε όλους», χωρίς καμία επιβάρυνση και όπου όλες οι δραστηριότητες εφ 'όσον δεν ήταν επιβλαβείς Σήμερα δεν αρκεί, να εξετάσει κανείς ένα οι συμπεριφορές αβλαβείς και να τις εγκρίνει ή ακόμα και να τις προωθήσει, εφόσον υποτίθεται ότι δεν προκαλούν οποιαδήποτε ζημιά. Στην πραγματικότητα καμία συμπεριφορά δεν είναι αβλαβής, όταν φθάνει ένα κατώτατο όριο, το οποίο καθορίζεται από τον αριθμό των χρηστών. 275

276 Σήμερα το όραμα του, σε αντίθεση με την προηγούμενη περίοδο της αποποίησης των ευθυνών, είναι το Καταφύγιο του Πάρκου. Μια περιοχή προικισμένη με μια ισχυρή έννοια του καταφυγίου, που φιλοξενεί και καλωσορίζει τους επισκέπτες της. Επιτρέπει και διευκολύνει την δραστηριότητα, αλλά θέτει συγκεκριμένους κανόνες συμπεριφοράς. Ένα φιλόξενο καταφύγιο, το οποίο συμβάλλει στην ανάπτυξη του Πάρκου. Οι στόχοι της διαχείρισης είναι η διατήρηση των υφιστάμενων ιδιοτήτων του περιβάλλοντος, του τοπίου, της χλωρίδας και της πανίδας, βοηθώντας τις φυσικές διεργασίες της επιστροφής στη φύση. Προκειμένου να διευκολυνθεί αυτή η διαδικασία, είναι απαραίτητο να εφαρμοστούν τα ακόλουθα : Εκ νέου εισαγωγή ειδών της τοπικής πανίδας (ελάφια, αίγαγρος των Απεννίνων) Παρακολούθηση, έλεγχος και κοινωνική αποδοχή προβληματικών ειδών (αγριόχοιρος, λύκος, ελάφι) Παρακολούθηση και σχεδιασμός του οικολογικού τουρισμού μέσω "εκπαιδευτικών" και διαχειρίσιμων ειδών (τα προαναφερθέντα καθώς και ο Χρυσαετός, αρπακτικά πουλιά, η Πετροπέρδικα, το Ζαρκάδι Έλεγχος για το σεβασμό των κανόνων. Υιοθέτηση ασφαλών διαδικασιών για την εκχώρηση των αδειών. Τέτοιοι περιορισμοί θα συμβάλλουν στη διατήρηση, ακόμη και σε αστικές περιοχές που περιβάλλουν το Πάρκο, ένα ορισμένο επίπεδο άγριας φύσης (προς όφελος των Chiropteras (νυχτερίδες), των Στρουθιόμορφων, των Αμφίβιων ) Η διαμόρφωση μιας φυσιολατρικής ευαισθησίας και κατανόησης του περιβάλλοντος Προώθηση των οικολογικών δραστηριοτήτων Αναμενόμενα αποτελέσματα είναι η επίτευξη μιας ισορροπίας στην πανίδα με βάση το επίπεδο Κ (μέγιστη χωρητικότητα για όλα τα είδη, εκτός από τον αγριόχοιρο, λόγω των επιπτώσεών του) και η ενίσχυση της εικόνας του Πάρκου, όπως: Ευκαιρίες για καλύτερες συνθήκες ζωής για τους κατοίκους Συμμετοχή των κατοίκων στην ορθολογική χρήση των ανανεώσιμων φυσικών πόρων Διασφάλιση του περιβάλλοντος και ποιότητα διαχείρισης (τόσο σε εθνικό όσο και σε Ευρωπαϊκό επίπεδο) Όλα αυτά πρέπει να επιτευχθούν σε χρόνια Ευκαιρίες και βασικά προβλήματα: Αναφέρθηκαν ήδη στο 8.2.5, ωστόσο μπορούμε να προσθέσουμε τα εξής: 1 Ευκαιρίες 276

277 Βελτίωση της σχέσης με τις τοπικέ κοινότητες χάρη στην άμεση συμμετοχή σε συναντήσεις και επαφές με τα θεσμικά όργανα Ενίσχυση της κατανόησης, διαλλακτικότητα και δεξιότητες διαπραγμάτευσης όταν προκύπτουν κρίσιμα ζητήματα (στρατηγική getting to yes ) Υιοθέτηση της στάσης win-win Αυξημένη επαγρύπνηση από τις δημόσιες αρχές και οργανισμούς αναφορικά με τις δραστηριότητες και τις ευκαιρίες του Πάρκου. Συζητήσεις στρογγυλής τραπέζης με κατηγορίες δυνητικά εχθρικές ή μη ευνοϊκά προσκείμενες στο Πάρκο (κυνηγοί, παραγωγοί κ.τ.λ.) Οικονομικά κίνητρα και από την Ευρώπη Πλήρης εισαγωγή του Ευρωπαϊκού Χάρτη Βιώσιμου Τουρισμού Ενίσχυση του Ευρωπαϊκού και υπέρ-ευρωπαϊκού τουρισμού, ο οποίος είναι λιγότερο απαιτητικός από τον εθνικό τουρισμό 2. Προβλήματα Μεγάλη γραφειοκρατία για την υιοθέτηση του Σχεδίου Πάρκου, το οποίο ωστόσο είναι σε ισχύ Λειτουργικές ελλείψεις στην υπηρεσία ελέγχου (Εθνικό Δασικό Σώμα-CTA)-στην οποία το πάρκο στηρίζεται λειτουργικά, όμως ουσιαστικά είναι ανεξάρτητο ανεπαρκής συμμετοχή του CTA στα προβλήματα που σχετίζονται με τη διατήρηση και διαχείριση του Πάρκου, η οποία οδηγεί σε υποτίμηση και την έλλειψη πρόληψης σε διαχειρίσιμες καταστάσεις Ανεπαρκής αριθμός - σε κάθε περίπτωση - του προσωπικού στο CTA (40 αντί για 70), επίσης επειδή ορισμένα από τα καθήκοντά τους δεν είναι σύμφωνα με τους στόχους του Πάρκου Έλλειψη επαγγελματικών στοιχείων, επίσης, στον λειτουργικό τομέα. Το πάρκο, για παράδειγμα, δεν διαθέτει χειρώνακτες Συγκάλυψη της λαθροθηρίας από τις τοπικές κοινωνίες Αποδιοργάνωση και έλλειψη προγραμμάτων και ελέγχων σχετικά με το κυνήγι γύρω από τα σύνορα του πάρκου. Διαφωνίες, τοπικισμοί, δυσκολία οικοδόμηση εταιρικής σχέσης (διαχειριστές και τους πολίτες) Εσωτερικές μικρο-συγκρούσεις (μεταξύ των εργαζομένων του Πάρκου) Αργή διαδικασία της ανάπτυξης του ανταγωνιστικότητας της σε άλλες περιοχές τουριστικού τομέα και αύξηση της Έλλειψη κινήτρων στην νέα γενιά και αντιδράσεις στις προκλήσεις των νέων επαγγελμάτων, συμπεριλαμβανομένης της πολύτιμης τουριστικής προσφοράς 277

278 Τοπική τάση για προσφορά δωρεάν υπηρεσιών, εξαντλώντας τις οικονομικές δυνατότητές τους και στερώντας την ποιότητα τους (χαμηλή ποιότητα παροχής υπηρεσιών περιορισμένα ή μηδενικά έσοδα) Η πρόσβαση των τουριστών σε ευαίσθητες περιοχές και ισχυρή αντίσταση των διαχειριστών της περιοχής να πειθαρχήσουν και να επωφεληθούν από το φαινόμενο αυτό Επίπεδο και εύρος συνεργασίας/συντονισμού μεταξύ τοπικών παραγόντων τόσο κατά την κατάρτιση του Σχεδίου Διαχείρισης/πολιτικής όσο και κατά τη διαχείριση ευαίσθητων και προστατευόμενων περιοχών Η συνεργασία και ο συντονισμός με άλλους τοπικούς φορείς στο σχεδιασμό, τη διαχείριση και τη διατήρηση των ευαίσθητων περιοχών έχουν εδραιωθεί και αφορά την πλειονότητα των δραστηριοτήτων του Πάρκου. Ειδικότερα, οι οργανισμοί και οι αρχές συμμετέχουν στις υποθέσεις του Πάρκου είναι η Κοινότητα του Πάρκου και οι 18 Δήμοι του Πάρκου. Στο πλαίσιο του σχεδιασμού του Πάρκου, η Αρχή του Πάρκου έχει εγγυηθεί τη συμμετοχή και τον συντονισμό με τις τοπικές αρχές και με τις Περιφέρειες, σύμφωνα με το Νόμο αρ. 394/1991 και τις περαιτέρω τροποποιήσεις του. Ο συντονισμός και η συνεργασία με τους τοπικούς φορείς σχετίζεται κυρίως με: τη δημιουργία και τη διαχείριση των δομών και των υποδομών στην περιοχή του Πάρκου (Κέντρα Επισκεπτών, Κέντρα πανίδας, καταφύγια, μονοπάτια). Έργα της επαναξιολόγησης των ευαίσθητων περιοχών (π.χ. Foce di Montemonaco και Castelluccio di Norcia). Διαχείριση και τη διατήρηση της πανίδας. Γενικότερα, άλλοι τοπικοί φορείς είναι: σχολεία της περιοχής, διάφορες ενώσεις (πολιτιστικές, αθλητικές, παραγωγών, οι οδηγών και τουριστικές), ευρείες ομάδες (κυνηγοί, κτηνοτρόφοι...), πολίτες ή μικρές ομάδες με συγκεκριμένα συμφέροντα. Σε ατομικό επίπεδο, οι συνεδριάσεις τείνουν να είναι ανεπίσημες και συνήθως διεξάγονται στην περιοχή του Πάρκου. Σε μια ημι-επίσημο επίπεδο (για τα έργα ή για πρωτοβουλίες μικρής κλίμακας), πραγματοποιούνται συνεδριάσεις, τόσο στα κεντρικά γραφεία του πάρκου ή στο θεσμικό γραφείο του δήμου ή της ένωσης. Σε επίσημο επίπεδο, οι συναντήσεις διεξάγονται σχεδόν πάντα στα κεντρικά γραφεία του Πάρκου. Οι συναντήσεις αυτές προγραμματίζονται ταχυδρομικά, τηλεφωνικά ή ηλεκτρονικά, όταν είναι επίσημές και σε άλλες περιπτώσεις μέσω τηλεφωνικής κλήσης ή . Στην πλειονότητα των περιπτώσεων, οι ανεπίσημες συναντήσεις διοργανώνονται με στόχο την ανταλλαγή πληροφοριών και αιτημάτων. Μετά τη λήψη μιας σειράς αποφάσεων, οι επίσημες συνεδριάσεις συνήθως είναι κλειστές. Το πάρκο συμμετέχει ενεργά στις συναντήσεις αυτές καθώς και στις συναντήσεις των ενώσεων στις οποίες το Πάρκο συμμετέχει ως μέλος. 278

279 Επίπεδο και εύρος συμμετοχής του κοινού στην κατάρτιση των Σχεδίων Διαχείρισης Το Πάρκο ενθαρρύνει τη συμμετοχή του κοινού στο σχεδιασμό, τη διαχείριση και τη διατήρηση των ευαίσθητων περιοχών και των προστατευόμενων ειδών. Ειδικότερα, όσον αφορά σχέδιο για το Πάρκο, η Αρχή διαχείρισης του Πάρκου παρέχει στο ευρύ κοινό όλες τις σχετικές πληροφορίες και ενθαρρύνει τους πολίτες να συμμετέχουν και να διατυπώνουν τις παρατηρήσεις τους, όπως προβλέπει ο Νόμος αρ. 394/1991. Οι ειδικές δράσεις οι οποίες υλοποιούνται στο πλαίσιο των έργων Life είναι οι εξής: Έργο "Ex-TRA». Μερικές από τις κύριες δραστηριότητες αφορούν τη συμμετοχή κτηνοτρόφων σε παρεμβάσεις για το την αντιμετώπιση των επιθέσεων του λύκου και άλλα σαρκοφάγων. Αρκετές συναντήσεις έχουν πραγματοποιηθεί, ορισμένες έχουν στόχο την ενημέρωση ενώ κάποιες άλλες αποσκοπούν στην διάδοση των προβλημάτων της κτηνοτροφίας σε περιοχές με αρπακτικά. Οι συναντήσεις πραγματοποιούνται από εξειδικευμένα μέλη του προσωπικού και η συμμετοχή διασφαλίζεται από ένα πανεπιστημιακό ίδρυμα. Έργο «Coornata». Συμμετοχή των τοπικών οικονομικών παραγόντων με στόχο την αξιοποίηση του αιγάγρου των Απεννίνων Ευρωπαϊκός Χάρτης για τον Βιώσιμο Τουρισμό. Ο Χάρτης προβλέπει τη δημιουργία ενός φόρουμ που θα επιτρέψει σε όλους τους τοπικούς φορείς που συμμετέχουν σε τουριστικές δραστηριότητες, να συμμετάσχουν ενεργά. Το φόρουμ θα πρέπει να προσφέρει προτάσεις και ιδέες για την εκπόνηση μιας πενταετούς στρατηγικής για τον βιώσιμο τουρισμό και στη συνέχεια, να συμβάλλει στην εφαρμογή της. Το φόρουμ θα συμβάλει σημαντικά στη δημιουργία των αναγκαίων συνεργιών προκειμένου να λειτουργήσει ως «Τουριστικό Σύστημα του Sibillini». Άλλες πρωτοβουλίες αφορούν και θα αφορούν τα άλλα ενδιαφερόμενα μέρη, όπως: Σύλλογος των εργαζομένων του Πάρκου (αρ. 394), πρόεδροι των Προστατευόμενων Περιοχών (Federparchi), Διευθυντές και στελέχη των Προστατευόμενων Περιοχών (AIDAP) Περιβαλλοντικές ενώσεις (Italian Alpine Club, Italia Nostra, WWF, Lega Ambiente, κ.τ.λ.) Οργανωμένοι και μη κυνηγετικοί σύλλογοι ή selecontrollers (άτομα εξουσιοδοτημένα να περιορίζουν τους αγριόχοιρους με τη χρήση πυροβόλων όπλων). Συχνά προκύπτουν διάφορα ζητήματα και προβλήματα και για το λόγο αυτό ενθαρρύνεται η συμμετοχή μέσα από συναντήσεις, συνέδρια και συζητήσεις. Διάφορά εκπαιδευτικά προγράμματα και μαθήματα σχετικά με τη διαχείριση της πανίδας προσφέρονται σε 279

280 κυνηγούς και / ή selecontrollers προκειμένου να βελτιωθεί η προετοιμασία τους και να ενισχύσουν την επιθυμία τους να συνεργαστούν Ευκαιρίες, δυνατότητες, προκλήσεις, ανάγκες και προβλήματα (αδυναμίες, περιορισμοί, απειλές) σε σχέση με τον εδαφικό συντονισμό και συντονισμένες πολιτικές και σχέδια διαχείρισης (ανάλυση SWOT). Ευκαιρίες Βελτίωση των σχέσεων με τους διαχειριστές και τους πολίτες, χάρη στις πολλές επαφές Καλή συνέργεια με τα περιφερειακά και επαρχιακά τεχνικά γραφεία. Ενισχυμένη συνεργασία με τις ορεινές κοινότητες. Δυνατότητες Εμπειρία και ικανότητες των εργαζομένων στην επίλυση σύνθετων προβλημάτων και στην αντιμετώπιση διαφόρων φορέων και διαχειριστών Προκλήσεις Βελτίωση των σχέσεων με τους κυνηγούς, επίσης από πλευράς εικόνας, με το να συμμετέχουν στις δραστηριότητες του Πάρκου σχετικά με την άγρια ζωή (παρακολούθηση, εκ νέου εισαγωγή ειδών, έλεγχος προβληματικών ειδών) Δημιουργία τρόπων αξιοποίησης των λύκων (οικοτουρισμός, στήριξη των κτηνοτρόφων με βάση το επίπεδο της συνεργασίας τους - χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι αποζημιώσεις) Βελτίωση του επαγγελματικού επιπέδου των ατόμων που εργάζονται στον τομέα της ζωοτεχνίας, επίσης όσον αφορά την εικόνα Τόνωση του τουριστικού τομέα για την υλοποίηση έργων ανώτερης ποιότητας (φιλοξενία, προϊόντα, κλπ.) Αναγκαιότητες Δημιουργία ειδικών περιοχών για κυνήγι, στα σύνορα του Πάρκου, με βάση στην κεντρικά ευρωπαϊκά μοντέλα Διασφάλιση σταθερής χρηματοδότησης Αύξηση του προσωπικού Διοίκηση και αποτελεσματική διεύθυνση του προσωπικού επιτήρησης (τουλάχιστον 6 άτομα) 280

281 Διαθεσιμότητα τουλάχιστον 4 εργατών Προβλήματα (αδυναμίες, περιορισμοί, απειλές) Έλλειψη συνοχής μεταξύ των Δήμων του Πάρκου. Έλλειψη ομοιογένεια από εδαφικής όσο και από διοικητικής άποψης (5 Δήμοι διαθέτουν εδάφη χιλιάδων εκταρίων και λιγότερους από 500 κατοίκους) Υποκειμενική αντίληψη της απομόνωσης του Πάρκου Υπερβολικός φόρτος εργασίας και αρμοδιοτήτων, λόγω ανεπαρκούς του αριθμού του προσωπικού και της απουσία των κανονισμών για τον εσωτερικό συντονισμό του Πάρκου. Δυσκολία στην πρόσβαση σε ευρωπαϊκά έργα λόγω έλλειψης ικανού προσωπικού, κυρίως στον τομέα της συγκέντρωσης κεφαλαίων (συντονισμός με άλλες αρχές) Παρουσία μεγάλου αριθμού διοικητικών υπαλλήλων οι οποίοι δεν συμμερίζονται τους στόχους του Πάρκου Περαιτέρω αποξένωση (αποσύνδεση) από τους κοινούς στόχους και έλλειψη συντονισμού μεταξύ των διαφόρων αρχών (κυρίως οι δήμοι), λόγω της περιορισμένης κρατικής χρηματοδότησης Ενδιαφέρουσες πρωτοβουλίες και πρακτικές αναφορικά με την κατάρτιση Σχεδίων Διαχείρισης/πολιτικών και / ή τη διαχείριση των ευαίσθητων / προστατευόμενων περιοχών, οι οποίες μπορεί να χρησιμοποιηθούν ως Καλές Πρακτικές και να κεφαλαιοποιηθούν. Καλή πρακτική 1 Ευρωπαϊκός Χάρτης για τον Βιώσιμο Τουρισμό (ECST) Ο Ευρωπαϊκός Χάρτης για τον Βιώσιμο Τουρισμό αποτελεί αναμφισβήτητα ένα παράδειγμα καλής πρακτικής για το σχεδιασμό των βιώσιμων δραστηριοτήτων σε προστατευόμενες περιοχές. Ο Χάρτης αυτός έχει καταρτιστεί, για την Ομοσπονδία Ευρωπαϊκών Πάρκων, από εκπροσώπους των προστατευόμενων περιοχών, του τουριστικό τομέα και τους εταίρων τους. Πρόκειται για μία από τις προτεραιότητες στο πλαίσιο των δράσεων της Διεθνούς Ένωσης για τη Διατήρηση της Φύσης (IUCN) «Πάρκα για τη ζωή». Συμμορφώνεται με τις αρχές που εκφράζονται στον Παγκόσμιο Χάρτη για τον Βιώσιμο Τουρισμό, ο οποίος καταρτίστηκε το 1995 στο Lanzarote. 281

282 Ο Χάρτης δεν αποτελεί ένα απλό κατάλογο αρχών, αλλά μια μεθοδολογία με στόχο τον προσδιορισμό του ορθότερου τρόπου διαχείρισης των προστατευόμενων περιοχών και μια μέθοδο που θα εγγυάται τη βιωσιμότητα του τουρισμού στην προστατευόμενη περιοχή (περιβαλλοντική, κοινωνική και οικονομική βιωσιμότητα). Επί του παρόντος 78 προστατευόμενες περιοχές έχουν αποκτήσει τον Χάρτη. Ειδικοί στόχοι Βελτίωση της ευαισθητοποίησης και ενίσχυση των ευρωπαϊκών προστατευόμενων περιοχών, εφόσον αποτελούν σημαντικά στοιχεία της φυσικής μας κληρονομιάς τα οποία πρέπει να προστατευτούν και να διαφυλαχτούν για τις παρούσες και μελλοντικές γενεές Βελτίωση του βιώσιμου τουρισμού και προώθηση μιας μορφής τουρισμού στις προστατευόμενες περιοχές που λαμβάνει υπόψη τις ανάγκες του περιβάλλοντος, καθώς και εκείνες των τοπικών κοινοτήτων, των εμπορικών επιχειρήσεων και των επισκεπτών. Βασικές δραστηριότητες που υλοποιούνται. Η συνεργασία, προκειμένου να συμμετέχουν όλοι οι παράγοντες του τουριστικού τομέα στην ανάπτυξη και διαχείριση της προστατευόμενης περιοχής Ανάπτυξη και εφαρμογή μιας αποτελεσματικής στρατηγικής για την προώθηση του βιώσιμου τουρισμού και ένα σχέδιο δράσης για την προστατευόμενη περιοχή Προσδιορισμός των βασικών παραγόντων για την προστασία και τη βελτίωση της φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς της περιοχής, προστατεύοντάς την, παράλληλα, από αλόγιστη τουριστική ανάπτυξη: προσφορά στους επισκέπτες ποιοτικών υπηρεσιών. Αποτελεσματική προβολή των ειδικών χαρακτηριστικών της περιοχής, η ενθάρρυνση του τουρισμού σχετικά με συγκεκριμένα προϊόντα θα συμβάλλει στην κατανόηση και την ανακάλυψη της περιοχής Διοργάνωση εκπαιδευτικών προγραμμάτων σχετικά με τον Ευρωπαϊκό Χάρτη για τον Βιώσιμο Τουρισμό, τα οποία θα απευθύνονται στους εργαζόμενους και όλο το προσωπικό που εμπλέκεται στην προστατευόμενη περιοχή: δημιουργία φόρουμ και συζητήσεις στρογγυλής τραπέζης με τους διάφορους φορείς που δραστηριοποιούνται στην περιοχή στον τομέα του τουρισμού. Ανάλυση της τουριστικής αγοράς στην προστατευόμενη περιοχή, αξιολόγηση των στρατηγικών, των ευκαιριών και του περιβαλλοντικού, κοινωνικού και οικονομικού αντίκτυπου. Οι ομάδες-στόχοι. Οι εργαζόμενοι στον τομέα του τουρισμού, ενώσεις, διαχειριστές, τουρίστες. Άμεσοι και έμμεσοι δικαιούχοι. Βλ. πιο πάνω Αποτελέσματα και αντίκτυπος. Το Εθνικό Πάρκο της Monti Sibillini έχει λάβει το Χάρτη το 2002 και έχει ανανεωθεί μετά από μια περίοδο 5 ετών (περισσότερες πληροφορίες και έγγραφα στο 282

283 Καλή Πρακτική 2 Σχέδιο για τη Βιώσιμη Γεωργία (βλ ) Καλές Πρακτικές 3 και 4 Έργο για τις Περιοχές Άγριας Πανίδας Χλωρίδας - Περιοχές Περιβαλλοντικής Αριστείας και Περιοχές Άγριας Πανίδας και Χλωρίδας ( στάδιο επεξεργασίας βλ και ) 283

284 ΜΕΘΟΔΟΙ ΚΑΙ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ, ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ ΚΑΙ ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΗΣΗΣ Στόχοι, προτεραιότητες, στρατηγικές, μέθοδοι και δραστηριότητες ενημέρωσης, κατάρτισης και ευαισθητοποίησης με σκοπό την ανάδειξη της σημασίας των φυσικών πλεονεκτημάτων και προϊόντων της περιοχής, την ενίσχυση της ταυτότητας των φυσικών/προστατευόμενων ορεινών περιοχών, την προώθηση των μέτρων προστασίας/ανάπτυξης και την προσέλκυση πολιτικού, οικονομικού και δημόσιου ενδιαφέροντος και δράσεων κ.τ.λ. Στόχοι και προτεραιότητες Δεδομένου ότι παρατηρείται απουσία «εικόνας» του Πάρκου, οι στόχοι και οι προτεραιότητες μπορούν να συνοψισθούν σε μία: Ορθή και αποτελεσματική προβολή της αποστολής (πρώτον, προστασίαδεύτερον, προώθηση και διατήρηση της πολιτιστικής, κοινωνικής και οικονομικής ανάπτυξης καθώς και εκπαίδευση και προώθηση της έρευνας και το όραμα (Ευπρόσδεκτό Καταφύγιο ) του Πάρκου Στρατηγική Αποδοχή του ανταγωνισμού Ενθάρρυνση της συμμετοχής Καλλιέργεια των συναισθημάτων προκειμένου να αρθούν οι προκαταλήψεις Εισαγωγή νέων αξιών και νέας πληροφορίας Ενδυνάμωση των αξιών μέσων επιδείξεων και παραδειγμάτων Μέθοδοι και δραστηριότητες: 284

285 Διασφάλιση του ότι οι αξίες, η αποστολή και το όραμα του Πάρκου γίνονται κατανοητά και καθίστανται κτήμα όλων των εργαζομένων και των συνεργατών του Πάρκου Κάθε δράση πρέπει να έχει εκπαιδευτικό περιεχόμενο Μετάδοση του μηνύματος και των αξιών του Πάρκου μέσω των Κέντρων Επισκεπτών, των μουσείων, των Καταλυμάτων καθώς και με οποιοδήποτε άλλο μέσο επιτρέπει την άμεση επαφή με τα ενδιαφερόμενα μέρη. Βελτίωση της κατάρτισης των υπαλλήλων προκειμένου να βελτιωθεί η επικοινωνία μεταξύ τους και η αξιόπιστη επαφή με τους άλλους Αναζωογόνηση των περιβαλλοντικών ενώσεων και των συμμάχων του παρελθόντος, ενθαρρύνοντας τη συμμετοχή τους Όλα τα παραπάνω να υλοποιηθούν μέσω προσωπικών επαφών, δημόσιων συναντήσεων και συζητήσεων κ.ά. Όλα αυτά δεν αναφέρονται σε κάποιο συγκεκριμένο έγγραφο (αυτό θα συνταχθεί στο εγγύς μέλλον), ωστόσο οι κατευθυντήριες γραμμές περιλαμβάνονται στο Σχέδιο Επιδόσεων, το οποίο έχει δημοσιευθεί και είναι διαθέσιμο σε ηλεκτρονική έκδοση Δημόσιες και ιδιωτικές αρχές και φορείς που συμμετέχουν σε δραστηριότητες ενημέρωσης, κατάρτισης και ευαισθητοποίησης Οι Αρχές και οι δημόσιοι οργανισμοί καθώς και διάφορες ενώσεις που συμμετέχουν σε αυτές τις δράσης αναφέρονται στις ενότητες και Σε αυτές τις ενότητες περιγράφεται επίσης η δομή και ο τομέας αρμοδιοτήτων τους. Ωστόσο, πολλές από αυτές τις κατηγορίες που απαριθμούνται στην ενότητα αποτελούν δέκτες και όχι φορείς υλοποίησης των προαναφερθέντων δραστηριοτήτων Ομάδες-στόχος και ενδιαφερόμενοι φορείς στους οποίους απευθύνονται οι δραστηριότητες ενημέρωσης, κατάρτισης και ευαισθητοποίησης. Χρησιμοποιούμενες μέθοδοι, στρατηγικές και εργαλεία στο πλαίσιο των δραστηριοτήτων ενημέρωσης, 285

286 κατάρτισης και ευαισθητοποίησης και είδη δραστηριοτήτων που απευθύνονται σε κάθε ομάδα Σύντομος κατάλογος των ενδιαφερομένων μερών και των ομάδων-στόχος: Ενδιαφερόμενα μέρη: αρχές που συμμετέχουν θεσμικά στις δραστηριότητες του Πάρκου (ενότητα 8.3.1), πρόσωπα, ομάδες, ενώσεις που έχουν αναφερθεί στην ενότητα Ομάδες-στόχος Α) ξένοι τουρίστες και τουρίστες που προέρχονται από περιοχές οι οποίες δεν συνορεύουν με το πάρκο Β) τουρίστες από περιοχές που συνορεύουν με το Πάρκο (από δήμους, επαρχίες και περιφέρειες του Πάρκου) Γ) άτομα που εργάζονται στον τουριστικό τομέα Δ) εγχώριοι και ξένοι τουρίστες Ε) γεωργοί και κτηνοτρόφοι (στην περιοχή του Πάρκου) Στ) κυνηγοί που διαμένουν στο Πάρκο και κυνηγούν σε παρακείμενες περιοχές Μέθοδοι και επικοινωνιακές στρατηγικές Όσον αφορά τις ομάδες στόχος Α και Β, θεωρείται υψίστης σημασίας η παροχή ορθής και λεπτομερούς πληροφόρησης στη γλώσσα της επιλογής τους. Θα πρέπει να προσφέρονται συναρπαστικές προτάσεις, ενώ το άτομο που είναι επιφορτισμένο με την επικοινωνία με αυτές τις ομάδες θα πρέπει να επιδεικνύει ενθουσιασμό και ζήλο. Για τις ομάδες-στόχος Γ και Δ, πέραν της επαρκούς πληροφόρησης, η επικοινωνία θα πρέπει να είναι πολύ επαγγελματική, ενδιαφέρουσα και να προσφέρει νέες ιδέες. Δεδομένου ότι η κατηγορία Γ αποτελεί τμήμα της κοινότητας του Πάρκου, οι σχέσεις με μαζί της πρέπει να είναι προσωπική και να στοχεύει στην ενθάρρυνση της συμμετοχής (βλέπε φόρουμ). Όσον αφορά τους γεωργούς και τους κτηνοτρόφους-κατηγορία Ε-η επικοινωνία πρέπει να επικεντρώνεται στην ιδέα του Πάρκου ως μια πιθανή πηγή κέρδους καθώς και στην αναγκαιότητα στόχευσης σε υψηλά ποιοτικά επίπεδα. Για το λόγο αυτό τα αιτήματα και τα παράπονά τους θα πρέπει να εισακούονται και να γίνονται σεβαστά. Με αυτούς είναι καλό να αποφύγουμε το ζήτημα της προστασίας του περιβάλλοντος. Όσον αφορά τους κυνηγούς και τους λάτρεις των σκύλων, δεδομένου ότι το κυνήγι και οι σκύλοι απαγορεύονται στο Πάρκο, θα πρέπει να επικεντρωθούμε στην αναγνώριση του ρόλου τους δείχνοντας εμπιστοσύνη στο πρόσωπό τους, χωρίς ωστόσο να γινόμαστε παραχωρητικοί. 286

287 Ένα τμήμα της ομάδας αυτής συμβάλλει στην επιλεκτικό έλεγχο του Αγριόχοιρου και στην καταμέτρηση των οπληφόρων, για το λόγο αυτό θα πρέπει να διασφαλιστεί η συνεργασία τους καθώς και η άμεση ή έμμεση επιτήρηση και επαγρύπνηση για φαινόμενα λαθροθηρίας. Η επικοινωνία με τις άλλες κατηγορίες, θεσμικές και τοπικές, γίνεται με τον κατάλληλο τρόπο και σύμφωνα με το ρόλο και τη σημασία του ίδιου του θεσμικού οργάνου. Αντίληψη των τουριστών. Αυτή η δράση, η οποία συνδέεται με την παρακολούθηση της στρατηγικής, έχει ενεργοποιηθεί εν μέρει και τα αίτια αυτού έχουν ήδη εκτεθεί. Το 2010 συντάχθηκαν ορισμένα ερωτηματολόγια, ωστόσο η διανομή και η συνακόλουθη ανάλυσή των δεδομένων θα ξεκινήσει το Εργαλεία. Για τις κατηγορίες Α, Β και Γ διαθέτουμε πληροφοριακό υλικό. Για τις ομάδες Ε και Στ κυρίως απευθείας επαφές. Για την ομάδα Γ χρησιμοποιείται ένας συνδυασμός εργαλείων Ευκαιρίες, δυνατότητες, προκλήσεις και ανάγκες καθώς και προβλήματα (αδυναμίες, περιορισμού και απειλές) όσον αφορά την ενημέρωση, την κατάρτισης και την ευαισθητοποίηση (ανάλυση SWOT) Ευκαιρίες Αύξηση του θερινού τουρισμού, αύξηση και του αριθμού των ξένων τουριστών Αύξηση του αριθμού των τοπικών εκδηλώσεων όπου απαιτείται και η συμμετοχή του Πάρκου Αύξηση του σχολικού τουρισμού, ιδανικός στόχος για την προετοιμασία και την άνθηση των λουτρών. Δυνατότητες Ενθουσιασμός και δημιουργικότητα της μεγάλης πλειονότητας των ξεναγών του Πάρκου καθώς και του προσωπικού των Κέντρων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης και των συνεταιρισμών Προκλήσεις 287

288 Προώθηση του χειμερινού τουρισμού (όχι απαραίτητα σε σχέση με τον αθλητισμό και το σκι) και του τουρισμού των ενδιάμεσων εποχών Δημιουργία σταθερών συμμαχιών με κυνηγούς στη βάση κοινών έργων ακόμα και εκτός των ορίων του Πάρκου, όπως η δημιουργία Παρακείμενων Περιοχών (Βλέπε άρθρο 32 Νόμος 394/91) Καλλιέργεια της πεποίθησης μεταξύ των φορέων διαχείρισης ότι το Πάρκο είναι σύμμαχος και όχι αντίπαλος. Αυτό θα μπορούσε να επιτευχθεί μέσω κοινών έργων, ακόμα και όταν δεν έχουν άμεση σχέση με την αποστολή του Πάρκου, προκειμένου να δημιουργηθούν στρατηγικές συμμαχίες. Προώθηση της δομικής και λειτουργικής σύνδεσης των διάφορων τοπικών εκδηλώσεων (βλ. προβλήματα), συμπεριλαμβάνοντας σε αυτές την αποστολή και το όραμα του Πάρκου. Εκπαίδευση των υπαλλήλων προκειμένου να είναι σε θέση να εξηγούν, να διαδίδουν και αν κριθεί απαραίτητο να υπερασπίζονται το όραμα του Πάρκου, χρησιμοποιώντας τις ίδιες επικοινωνιακές τεχνικές. Αναγκαιότητες Αύξηση των σημείων πληροφόρησης και των Κέντρων επισκεπτών (στρατηγική η οποία εξαρτάται άμεσα από τη χρηματοδότηση) Βελτίωση της παρεχόμενης εκπαίδευσης στους οδηγούς και αύξηση του αριθμού τους Βελτίωση της επαγγελματικής κατάρτισης των κτηνοτρόφων Βελτίωση των δεξιοτήτων και της ηθικής των κυνηγών (αυτό ισχύει και για τους λάτρεις των σκύλων) Προβλήματα (αδυναμίες, περιορισμοί και απειλές) Έλλειψη/ απουσία πινακίδων στις κύριες εισόδους του Πάρκου Οι πινακίδες και οι αφίσες δεν αγγίζουν το συναίσθημα του επισκέπτη Έλλειψη πραγματικών εισόδων στο Πάρκο 288

289 Ακατάλληλη περίμετρος του Πάρκου (προβλήματα στην τοποθέτηση πινακίδων και στη διεξαγωγή περιπολιών) Έλλειψη συντονισμού και τεχνική ανεπάρκεια όσον αφορά τις πρωτοβουλίες διάφορων δήμων σχετικά με τα μονοπάτια του Πάρκου (κάθε διοίκηση θέλει να έχει τα δικά της μονοπάτια) Εκδηλώσεις οι οποίες δεν συνδέονται μέσω κοινών επαναλαμβάνονται και βρίσκονται σε ανταγωνισμό μεταξύ τους έργων, συχνά Ενδιαφέρουσες πρωτοβουλίες και πρακτικές αναφορικά με δραστηριότητες ή μεθόδους ενημέρωσης, κατάρτισης και ευαισθητοποίησης, οι οποίες μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως Καλές Πρακτικές και να κεφαλαιοποιηθούν στις περιοχές των εταίρων του έργου Όσον αφορά το ECST (ενότητα 8.3.6) και το PAS ( ενότητα 3.1.2) (PAA, ενότητα 3.1.3), μπορεί κανείς να ανατρέξει στις αντίστοιχες ενότητες. Το Έργο των Περιοχών Άγριας Πανίδας-Χλωρίδας- Περιβαλλοντικής Αριστείας και το έργο Περιοχών Πανίδας και Χλωρίδας έχουν κοινά τα παρακάτω χαρακτηριστικά: Στόχοι. Προώθηση της οικονομίας και αύξηση του επιπέδου περιβαλλοντικής ευαισθησίας. Υλοποίηση ουσιαστικών δραστηριοτήτων. Ειδικός σχεδιασμός Ομάδες-στόχος. Τουρίστες (κυρίως από άλλες περιοχές καθώς και ξένοι), ξεναγοί, τοπικοί χρήστες και διαχειριστές (με σειρά προτεραιότητας) Άμεσοι και έμμεσοι δικαιούχοι. Κάτοικοι, άτομα που εργάζονται στον τουριστικό τομέα της περιοχής Αποτελέσματα και αντίκτυπος. (πιθανά, επιθυμητά και αναμενόμενα) Εξωτερικά Βελτίωση της εικόνας του Πάρκου Αξιοπιστία σε εθνικό και διεθνές επίπεδο Μεγάλη σημασία και αύξηση της δημόσιας χρηματοδότησης Εσωτερικά 289

290 Παραγωγή οικονομικών αποτελεσμάτων και θετική αλλαγή των αντίληψης των ντόπιων για τη χρησιμότητα του Πάρκου Καλλιέργεια μεγαλύτερης ευαισθησίας μεταξύ των κατοίκων απέναντι σε περιβαλλοντικά ζητήματα Μεγαλύτερη περηφάνια των υπαλλήλων διότι εργάζονται σε ένα Πάρκο το οποίο χαίρει μεγάλης εκτίμησης και μπορεί να αναπτύξει μεγάλες δυνατότητες 290

291 ΣΥΜΠΕΡΆΣΜΑΤΑ Α. Προσδιορισμός οικονομικών δραστηριοτήτων και οικονομικά βιώσιμων προϊόντων Υπογραμμίζεται ότι η βιωσιμότητα θα πρέπει να είναι και περιβαλλοντική. Οι δραστηριότητες και τα προϊόντα έχουν ήδη προσδιοριστείς στις ενότητες 8.2.1, και και είναι: 1. Το Έργο των Περιοχών Άγριας Πανίδας-Χλωρίδας-Περιβαλλοντικής Αριστείας 2. Το Εργο Περιοχών Άγριας Πανίδας και Χλωρίδας Β. Μέθοδοι και στρατηγικές συντονισμένης διαχείρισης πολιτικών και σχεδιασμού Οι πολιτικές και ο σχεδιασμός περιγράφονται με συντομία στην ενότητα 8.3 Μπορούν να κατηγοριοποιηθούν ως ακολούθως: 1. Έργα για την Άγρια Χλωρίδα και Πανίδα (εκ νέου εισαγωγή ειδών, έλεγχος, παρακολούθηση) 2. Υπεύθυνος οικοτουρισμός 3. Έλεγχος της ποιότητας της περιοχής 4. Προώθηση παραγωγικών (προηγούμενη ενότητα) δραστηριοτήτων συμβατών με το περιβάλλον Για τις μεθόδους και τις στρατηγικές θα πρέπει να ακολουθήσουμε τους κανόνες των συντονισμένων διαπραγματεύσεων δηλ. 0. Να γνωρίζουμε καλά τις ανάγκες μας (στόχοι, ποιότητα και συνέχεια των σχέσεων κ.τ.λ.) και τα όριά μας (θεσμικά, οικονομικά ) 1. Να μη διαπραγματευόμαστε από αδιάλλακτες θέσεις. Στην άλλη πλευρά δεν υπάρχουν ούτε εχθροί ούτε αντίπαλοι, αλλά άνθρωποι που επιθυμούν λύση του προβλήματος. Στόχος δεν είναι να κερδίσουμε ή να συμφωνήσουμε αλλά να φτάσουμε σε ένα θετικό αποτέλεσμα με ένα φιλικό και αποτελεσματικό τρόπο 291

292 Οι άνθρωποι πρέπει να διαχωριστούν από το πρόβλημα (τα προβλήματα πρέπει να αντιμετωπίζονται, οι άνθρωποι δεν πρέπει να είναι τρυφεροί με τους ανθρώπους και σκληροί με το πρόβλημα αλλά να επικεντρώνονται στα κοινά συμφέροντα και όχι στις θέσεις τους, να επιδιώκουν θετικές λύσεις για όλες τις πλευρές κ.ά) 3. Καλή επικοινωνία (να ακούμε και να κατανοούμε, να κάνουμε τους άλλους να μας καταλάβουν, να μιλήσουμε για εμάς και όχι για άλλους ) 4. Να επιμένουμε σε αντικειμενικά κριτήρια (οι συμφωνίες που βασίζονται σε αντικειμενικά κριτήρια και αρχές τείνουν να είναι φιλικές και αποτελεσματικές 5. Πάντα να υιοθετούμε καλές διαπραγματευτικές πρακτικές (δηλ. να μη θέτουμε ανυπέρβλητα εμπόδια, να βρίσκουμε πιθανές εναλλακτικές στη συμφωνία που βρίσκεται υπό διαπραγμάτευση, να μη μένουμε προσκολλημένοι σε άλλες θέσεις, να προσδιορίζουμε τις αιτίες) Γ. Μέθοδοι και στρατηγικές για την προώθηση της κατάρτισης, της ενημέρωσης και της ευαισθητοποίησης Οι μέθοδοι και οι στρατηγικές κατηγοριοποιήθηκαν στην Ενότητα και εν συντομία είναι Αποδοχή του ανταγωνισμού και προώθηση της συμμετοχής Διαφοροποίηση επικοινωνιακών στρατηγικών: να μιλήσουμε για την οικονομία στους κατοίκους και στους διαχειριστές, να μιλήσουμε για συναισθήματα στους τουρίστες Να κάνουμε κατανοητή την αποστολή και το όραμα του Πάρκου Να προσδώσουμε σε κάθε δράση εκπαιδευτικό περιεχόμενο Να προσδιορίσουμε νέους συμμάχους, πέρα από τους ήδη υπάρχοντες Προτεραιότητες Όσον αφορά τους στόχους: εκ νέου εισαγωγή και έλεγχος των προβληματικών ειδών, έλεγχος της ποιότητας της περιοχής (περιοχές Natura 2000), εφαρμογή του Ευρωπαϊκού Χάρτη για τον Βιώσιμο Τουρισμό, περιοχές άγριας ζωής, περιοχές αριστείας, νέα επαγγέλματα Όσον αφορά την επίλυση σημαντικών ζητημάτων: συνοχή μεταξύ τοπικών διοικήσεων και του Πάρκου προκειμένου να συμμετάσχουν από κοινού σε έργα, εικόνα του Πάρκου, περιβαλλοντική ενημέρωση και ευαισθητοποίηση κατά τη διάρκεια αθλητικών δραστηριοτήτων και εκδηλώσεων. 292

293

294 Έκθεση Ανάλυσης Υφιστάμενης ΚατάστασηςΕλλάδα 294

295 ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ Σχετική νομοθεσία αναφορικά με τη διαχείριση/προστασία/αξιοποίηση των φυσικών και προστατευόμενων ορεινών περιοχών Το Ευρωπαϊκό και Ελληνικό νομοθετικό πλαίσιο αναφορικά με την καθιέρωση, προστασία και διαχείριση των προστατευόμενων περιοχών στην Ελλάδα, συμπεριλαμβανομένων και όσων βρίσκονται σε ορεινές περιοχές, είναι αρκετά ευρύ. Το πρώτο εθνικό πάρκο στη χώρα μας (Όρος Όλυμπος) ιδρύθηκε το 1938, ενώ το πρώτο Εθνικό Πάρκο στην οροσειρά της Πίνδου (Όρος Πίνδος-Βάλια Κάλντα) ιδρύθηκε το Το νομοθετικό πλαίσιο όσον αφορά την οριοθέτηση προστατευόμενων περιοχών σχετίζεται κυρίως με την ενσωμάτωση Ευρωπαϊκών Οδηγιών και ιδιαίτερα εκείνων που αφορούν την Προστασία των Πτηνών (Οδηγία για την Προστασία των Άγριων Πτηνών 79/409/ΕΟΚ) Γενική παρουσίαση των γεωγραφικών δεδομένων αναφορικά με την ορεινή περιοχή Η Πίνδος είναι η μεγαλύτερη οροσειρά της Ελληνικής χερσονήσου. Εκτείνεται από τα βορειοδυτικά έως τα νοτιοανατολικά της χώρας μεταξύ της Περιφέρειας της Ηπείρου στα δυτικά και τις Περιφέρειες Δυτικής Μακεδονίας και Θεσσαλίας στα βόρεια και ανατολικά. Αποτελεί τμήμα του γεωλογικού τόξου το οποίο διασχίζει τη Βαλκανική Χερσόνησο ξεκινώντας από τις Δειναρικές Άλπεις μέχρι την Ελλάδα και συνεχίζει στην οροσειρά του Ταύρου στην Μικρά Ασία. Η οροσειρά της Πίνδου αποτελεί ένα συνδυασμό ψηλών βουνών, οροπεδίων, κοιλάδων και χαραδρών. Ουσιαστικά αποτελεί ένα φράγμα ανάμεσα το Ιόνιο και το Αιγαίο Πέλαγος. Περισσότεροι από τους μισούς ποταμούς της Ελλάδας πηγάζουν στα μεγάλα υψόμετρα αυτής της οροσειράς. Το μήκος της υπερβαίνει τα 150km από βορρά προς νότο και τα 55km από ανατολάς προς δυσμάς, καλύπτοντας μια επιφάνεια 9.000km 2. Η οροσειρά της Πίνδου χωρίζεται σε τρία κύρια τμήματα: Τυμφαία (Βόρεια Πίνδος) το ένα άκρο της βρίσκεται στην Ήπειρο και το άλλο στη Δυτική Μακεδονία 295

296 Αθαμανική (Κεντρική Πίνδος), ένα τμήμα της βρίσκεται στην Ήπειρο και ένα άλλο στη Θεσσαλία Δολοπική (Νότια Πίνδος), εκτείνεται στη Θεσσαλία και την Ευρυτανία Η οροσειρά της Πίνδου στην περιφέρεια της Ηπείρου (Πίνδος-Ήπειρος) Η Περιφέρεια της Ηπείρου συμμετέχει στο έργο Green Mountain με το τμήμα της οροσειράς της Πίνδου το οποίο βρίσκεται στην περιοχή της περιφέρειας της Ηπείρου και περιλαμβάνει τη Βόρεια Πίνδο (Δήμοι Κόνιτσας, Ζαγορίου, Μετσόβου και Πωγωνίου) και την Κεντρική Πίνδο (Δήμοι Βορείων και Κεντρικών Τζουμέρκων). Για πρακτικούς λόγους, από εδώ και στο εξής η περιοχή της περιφέρειας Ηπείρου η οποία συμμετέχει στο έργο Green Mountain θα ονομάζεται «Πίνδος-Ήπειρος» Τις τελευταίες δεκαετίες στην Πίνδο-Ήπειρο έχουν οριοθετηθεί προστατευόμενες περιοχές ποικίλου μεγέθους, κατηγορίας και οικολογικής σημασίας (Εθνικά Πάρκα, Περιοχές Εξαιρετικής Ομορφιάς, Φυσικά Μνημεία, Καταφύγια Άγριας Ζωής κ.τ.λ.). Ωστόσο, αυτές οι προστατευόμενες περιοχές πρόσφατα ενσωματώθηκαν σε τρεις μεγάλες ενότητες και αντιστοιχούν σε τρεις μεγάλες προστατευόμενες περιοχές. Δύο από αυτές έχουν ήδη ανακηρυχθεί (Εθνικό Πάρκο Βόρειας Πίνδου, Εθνικό Πάρκο Τζουμέρκων-ΠεριστερίουΧαράδρας Αράχθου), ενώ δύο από αυτές πρόκειται να ανακηρυχθούν (Εθνικό Πάρκο Όρους Γράμμου, Περιοχή Οικολογικής Ανάπτυξης Πωγωνίου-Κόνιτσας). Ενότητα Βόρεια Πίνδος Κεντρική Πίνδος Γράμμος - 2 Περιοχές Natura 2000 Κατηγορία Προστατευόμενης περιοχής Ονομασία Εθνικό Πάρκο Βόρεια Πίνδος (Χαράδρα 2000 ΒίκουΑώου και Πίνδος 1500 Θεσμοθετήθηκε 13 Εθνικό Πάρκο Τζουμέρκα -Περιστέρι850 Χαράδρα Αράχθου 500 Θεσμοθετήθηκε πρόταση 1 Εθνικό Πάρκο Όρος Γράμμος έκταση (Km κατά προσέγγιση) Έκταση στην περιφέρεια Καθεστώς Ηπείρου προστασίας (Km2 κατά προσέγγιση)

297 ΚόνιτσαΠωγώνι Γράμμος ΚόνιτσαΠωγώνι Περιοχή Οικολογικής Ανάπτυξης ΚόνιτσαΠωγώνι Πρόταση 1 297

298 Περιφέρεια Ηπείρου. Η περιοχή υλοποίησης του έργου (Πίνδος-Ήπειρος) οριοθετείται με την μαύρη γραμμή. Η βλάστηση στην Πίνδο-Ήπειρο 298