Ανθρώπειος φθείρα (pediculus humanus)

Transcript

1 Ψώρα και φθειρίαση: παλαιά νοσήματα με νέες θεραπευτικές προσεγγίσεις Ανθρώπειος φθείρα (pediculus humanus) Tριχωτού κεφαλής (Pediculus humanus var capitis) Τάλια Τσιβιτανίδου- Κάκουρου Παιδίατρος- παιδοδερματολόγος Σύμβουλος Α Παιδ. Κλιν. Παν/μίου Αθηνών Σώματος (Pediculus humanus var corporis) Εφηβαίου (Pthirus pubis) Φθειρίαση εφηβαίου (Pthirus pubis) Σεξουαλικώς μεταδιδόμενο νόσημα Προσβολή : περιοχή εφηβαίου και γενείου, μασχαλών, βλεφαρίδες (60%) Μετάδοση : άμεση επαφή, χρήση κοινών αντικειμένων (π.χ. κλινοσκεπάσματα) Θεραπεία : όπως η φθειρίαση τριχωτού κεφαλής. Σε προσβολή βλεφαρίδων : τοπικά βαζελίνη 1Χ2Χ10 μέρες Φθειρίαση σώματος (Pediculus humanus var corporis) Αφορά κυρίως άστεγους και κατοίκους υπανάπτυκτων χωρών Η φθείρα του σώματος γεννά τα ωάρια της όχι στο δέρμα αλλά στα ρούχα του ξενιστή. Αντιμετώπιση : βελτίωση συνθηκών υγιεινής, Τα ρούχα πρέπει να πλυθούν στους 65 o C για λεπτά. Μη απαραίτητη η ειδική αντιφθειρική αγωγή Φθείρα σώματος- ξενιστής Rickettsia prowazekii Borrelia recurrenti Bartonella quintana Acinetobacter baumannii Yersinia pestis. Badiaga S, Brouqui P. Clin MicrobioI Infect. 2012;18:

2 Επιδημιολογικά στοιχεία φθειρίασης τριχωτού κεφαλής Επίπτωση φθειρίασης τριχωτού κεφαλής στα παιδιά : 10 50% Απαντάται σχετικά σπάνια στη μαύρη φυλή Η κόνιδα προσκολλάται δύσκολα στη μη κυλινδρική τρίχα ;; Μετάδοση (ψείρα δεν πετά ούτε αναπηδά!!!) Άμεση : επαφή με τα μαλλιά ατόμου που πάσχει Σπάνια Έμμεση :αντικείμενα κοινής χρήσης (βούρτσες, κτένες, μαξιλάρια) Speare R et al. Head lice on pillows, and strategies to make a small risk even less. Int J Dermatol. 2003;42: Πιθανότητα μεταφοράς ζωντανής φθείρας απο το τριχωτό κεφαλής στο μαξιλάρι: 4% Βιολογικός κύκλος φθείρας τριχωτού κεφαλής Ώριμο θήλυ γονιμοποίηση (εντόπιση : όριο δέρμα- τρίχα) 1-2 ημέρες Ωάρια 6-10 ημέρες Νύμφες 10 ημέρες Ώριμες φθείρες Μήκος 1-3 χιλ. Φθείρα τριχωτού κεφαλής Χρόνος ζωής 1-3 μήνες 300 ωάρια Τρέφεται ανά 3-6 ώρες Κατά την απομύζηση αφήνει σάλιο στο δέρμα του ξενιστή (ουσίες αγγειοδιασταλτικές,αντιπηκτικές ) Καθυστερημένη αντίδραση υπερευαισθησίας Κλινική εικόνα φθειρίασης τριχωτού κεφαλής Κνησμός Καθυστερημένη αντίδραση υπερευαισθησίας (delayed hepersensitivity reaction) Πρώτη έκθεση: κνησμός σε 4-6 εβδομάδες Επόμενη έκθεση: κνησμός σε 1-2 ημέρες (Frankowski BL et al. Pediatrics 2010 ;126: ) 2

3 Κλινική εικόνα φθειρίασης τριχωτού κεφαλής Ενδείξεις φθειρίασης Κνησμός Κηλιδοβλατιδώδες εξάνθημα γύρω απο το λαιμό Μικροβιακή λοίμωξη τριχωτού κεφαλής Διόγκωση οπισθοωτιαίων και υπινιακών λεμφαδένων Διάγνωση φθειρίασης τριχωτού κεφαλής Απομόνωση φθείρας ( 1) Οι φθείρες συνήθως βρίσκονται πίσω απο τα αυτιά και ινίο H πιθανότητα ανεύρεσης φθείρας είναι 4 φορές μεγαλύτερη όταν χρησιμοποιηθεί ειδική κτένα (Muncuoglou K et al. Ped Dermatol 2001;18: 9-12 Jahnke C et al. Arch Dermatol. 2009;145(3): ) Διάγνωση φθειρίασης τριχωτού κεφαλής Το ωάριο προσκολλάται στην τρίχα κοντά στο δέρμα της κεφαλης (3mm) Η τρίχα μεγαλώνει χιλιοστά/ ημερησίως Το ωάριο εκκολάπτεται σε 10 ημέρες Όταν το ωάριο απέχει (3-4) +3 χιλ. απο το δέρμα έχει συνήθως εκκολαφθεί Κόνιδα απομακρυσμένη 6.35 χιλ από το δέρμα δεν είναι ενεργής (Nguyen VX et al. N Engl J Med 1997; 336: 734) Ενδείξεις θεραπείας για φθειρίαση Απομόνωση φθείρας Ανεύρεση κόνιδας σε απόσταση <1cm απο το τριχωτό κεφαλής Θεραπεία ατόμων που μοιράζονται το ίδιο κρεβάτι έστω και αν δεν υπάρχουν ενδείξεις παρασίτωσης (prudent) (Frankowski BL et al. and Committee on Infectious Diseases Pediatrics. 2010;126: ) Συνήθη τοπικά αντιφθειρικά σκευάσματα ( νευροτοξικότητα φθείρας) Φυσικές πυρεθρίνες-πυρεθροειδή Μαλαθείον Καρβαμάτη (Carbaryl) Lindane εξαχλωριούχο γ-βενζένιο (FDA, 12/011 οχι σε παιδιά και ενήλικες βσ <50 kg, μία φορά χρήση) Κροταμιτόνη 3

4 Συνήθη τοπικά αντιφθειρικά σκευάσματα (νευροτοξικότητα φθείρας) Πυρεθροειδή σκευάσματα Περμεθρίνη : Nix Τετραμεθρίνη +πιπερονυλική βουτοξίδη: Runde emulsion Φαινοθρίνη: Ivaliten??, Sitem Μαλαθείο : Sicaril, Zitotox Περμεθρίνη+ Μαλαθείο+ πιπερονυλική βουτοξίδη : Para-plus Γενικές αρχές θεραπείας Αντιφθειρικά (νευροτοξικά φθείρας) : εφαρμόζονται στα μαλλιά για 5-10 λεπτά ή τα σκευάσματα που έχουν λοσιόν π.χ. το μαλαθείον για μερικές ώρες Επανάληψη: σε 7-10 ημέρες. (Lebwohl M et al. Pediatrics.2007;119:965-74) Συμπληρωματικά μέτρα θεραπείας Ό,τι έρχεται σε επαφή με τα μαλλιά να πλυθεί με ζεστό νερό Οι βούρτσες και οι κτένες να μπουν σε λεκάνη με ζεστό νερό (Θερμοκρασία νερού >60 ο C καταστρέφει την ώριμη φθείρα, τις νύμφες και τα ωάρια με την εμβύθιση στο νερό) Tα λούτρινα παιχνίδια που δεν πλένονται να απομονωθούν σε πλαστική σακούλα για ημέρες Chosidow O et al. Controlled study of malathion and d-phenothrin lotions for Pediculus humanus var capitis-infested schoolchildren. Lancet 1994;344: Aντοχή της φθείρας στα αντιφθειρικά φάρμακα Επιδημιολογική τεκμηρίωση : Η ανεύρεση ζωντανής φθείρας στο τριχωτό κεφαλής την επόμενη ημέρα σωστής αγωγής με αντιφθειρικό υποδηλώνει αντοχή της φθείρας στο συγκεκριμένο σκεύασμα Aντοχή της φθείρας στα αντιφθειρικά φάρμακα Εργαστηριακή τεκμηρίωση : συγκέντρωση του φαρμάκου μεγαλύτερος χρόνος έκθεσης στο αντιφθειρικό για να καταστραφεί η φθείρα ανεύρεση μεταλλάξεων φθείρας (πχ Τ 9291 και L932F συνδιάζονται με αντοχή στα πυρεθροειδή). 4

5 Aντοχή της φθείρας στα αντιφθειρικά φάρμακα Φθείρες ανθεκτικές στα πυρεθροειδη 80%, μαλαθείο 30% (Αυστραλία 2003) (Canyon D, Speare R. Intern J of Dermatol 2007; 46, ) Φθείρες ανθεκτικές στα πυρεθροειδή και μαλαθείο 87% (Αγγλία) (Hill N et al. BMJ, 2005; 311, 384 6) IBARRA J et al. Journal of Clinical Nursing 2007; 16, Wet combing Λούσιμο με κοινό σαμπουάν, εμβροχή με μαλακτικό Κτένισμα με ειδική κτένα την 1 η, 5 η, 9 η 13 η μέρα μία φορά την εβδομάδα Τοπικά αντιφθειρικά σκευάσματα (ασφυξία φθείρας) Επάλειψη του τριχωτού κεφαλής με gr βαζελίνης * για όλο το βράδυ Λούσιμο το επόμενο πρωί (Schachner LA. Treatment resistant head lice: Alternative therapeutic approaches. Pediatr Dermatol 1997; 14: ) * μαγιονέζα, λιωμένο βούτηρο, ελαιόλαδο J Pediatr Nurs. 2004;19: gel για κράτημα μαλλιών Τοπικά αντιφθειρικά σκευάσματα (ασφυξία φθείρας) Αιθέρια έλαια Paranix : έλαια γλυκάνισου και καρύδας, ισοπροπυλ- αλκοόλη τοπικά για 15 λεπτά, επανάληψη μετά απο 10 ημέρες Lice attack : έλαιο καρύδας Apaisil poux : έλαιο καρύδας Lice free set: tea tree oil, γεράνι, λεβάντα Triamed lice: κίτρο, ξύδι Ειδική αντιμετώπιση φθειρίασης τριχωτού κεφαλής Shashindran CH et al. Oral therapy of pediculosis capitis with cotrimoxasole Br J Dermatol 1978; 98 : 699 κοτριμοξαζόλη : 10mg/kg po για 3 μέρες Mετά από 10 μέρες επανάληψη Sim S et al Korean Journal Parasitology 2003; 41: κοτριμοξαζόλη: 10mg/kg ημερησίως για 10 μέρες σε συνδιασμό με permethrin 1% shampoo για καλό αποτέλεσμα και αποφυγή υποτροπών 5

6 Ψώρα και φθειρίαση: παλαιά νοσήματα με νέες θεραπευτικές προσεγγίσεις Ειδική αντιμετώπιση φθειρίασης τριχωτού κεφαλής Ιβερμεκτίνη: ημισυνθετικό παράγωγο της αβερμεκτίνης (μακροκυκλικές λακτόνες) Τρόπος δράσης: νευροτοξικότητα σε ασπόνδυλα Χρόνος ημίσειας ζωής στο πλάσμα : ώρες Ενδείξεις χορήγησης: ονχοκερκίαση, φιλαρίαση, ελμινθίαση, ψώρα Ειδική αντιμετώπιση φθειρίασης τριχωτού κεφαλής Ιβερμεκτίνη : 200 μg/kg/ημερησίως pos. Ημέρες 1 και 10 Ίαση 23% ασθενών Glaziou P et al.trop Med Parasitol 1994;45: Ιβερμεκτίνη : 400 μg/kg/ημερησίως pos Ημέρες 1 και 10 Ίαση 95,2% ασθενών Chosidow Ο et al N Enl J Med 2010; 362: Ιβερμεκτίνη Ιβερμεκτίνη 0.5% & 1% τοπικό σκεύασμα (εφαρμογή για 10 λεπτά) Αντένδειξη χορήγησης: παιδιά β.σ.<15 kg κύηση θηλασμός Κύριες παρενέργειες: κνησμός, ζάλη Pariser DM et al.n Engl J Med 2012; 367:1687 Τοπικά αντιφθειρικά σκευάσματα (ασφυξία φθείρας) Βenzyl alcohol 5% lotion (Ulesfia) Ενδείξεις: παιδιά ηλικίας >6 μηνών έγκυες θηλάζουσες όταν αποτύχουν τα άλλα μέτρα Τρόπος χρήσης: εφαρμογή σε στεγνά μαλιά για 10 λεπτά. Ημέρα 1 και 7 (έγκριση απο FDA 2009) (Meinking TL et al Pediatr Dermatol. 2010;27: 19-24) Tοπικά αντιφθειρικά σκευάσματα (νευροτοξικότητα φθείρας) Τοπικό αντιφθειρικό : spinosad 0.9% (Natroba) μείγμα spinosyn A and spinosyn D,προϊόντα ζύμωσης του ακτινομύκητα, Saccharopolyspora spinosa. Τρόπος δράσης: υπερδιέγερση παράλυση θάνατος φθείρας Ενδείξεις : παιδιά ηλικίας >4 χρονών Εφαρμογή σε στεγνά μαλιά για 10 λεπτά. Επανάληψη μετά μία εβδομάδα επι ενδείξεων Αποτελεσματικότητα μετά απο μία χρήση: 93% (Stough D et al Pediatrics. 2009; 124(3):389-95) (έγκριση απο FDA 2011) 6

7 Προληπτικά μέτρα για φθειρίαση τριχωτού κεφαλής Οχι : κοινές κτένες, βούρτσες κλπ Οχι : σακάκια σε κοινές κρεμάστρες Απωθητικά φθείρας τριχωτού κεφαλής Απωθητικά φθείρας 1 κουταλάκι λάδι ελιάς 1 κουταλάκι tea tree oil 1 κουταλάκι ευκαλυπτέλαιο Λούσιμο (ο αφρός στα μαλλιά για 30 λεπτά και ξέβγαλμα ) Lice rep lot Propoline spray- shampoo Lo lot σε λίγο σαμπουάν (Frezyderm) (Apivita) (Lo Cosmetics) Canyon D et al. International Journal of Dermatology 2007; με τη χρήση των αιθερίων ελαίων ελαττώνεται η πιθανότητα κάποιος να κολλήσει ψείρες κατά 33-65%. Αιτία : η ψείρα δυσκολεύεται να προσκολληθεί στη λιπαρή τρίχα. η ψείρα προτιμά το καθαρό κεφάλι Ψώρα Ψώρα και φθειρίαση: παλαιά νοσήματα με νέες θεραπευτικές προσεγγίσεις Αίτιο: άκαρι sarcoptes scabiei var hominis Mετάδοση : μετά από στενή επαφή με άτομο που πάσχει 7

8 Βιολογικός κύκλος ακάρεως ψώρας Γονιμοποιημένο θήλυ- σήραγγα Ωάρια 3-4 ημέρες Νύμφες 15 ημέρες Ώριμα ενήλικα ακάρεα Κλινικά σημεία ψώρας Σήραγγες- Εντόπιση Ενήλικες: μεσοδακτύλιες πτυχές χεριών καμπτικές επιφάνειες καρπών μασχάλες, θηλή μαστού, γεννητικά όργανα Βρέφη- μικρά παιδιά : παλάμες, πέλματα πρόσωπο Κλινικά σημεία ψώρας Αντίδραση υπερευαισθησίας στο άκαρι Κνησμός σώματος : 15 ημέρες- 2 μήνες μετά την πρωτομόλυνση και 1-3 ημέρες μετά την επαναμόλυνση Φυσ/βλατιδώδες εξάνθημα Δρυφάδες Eπιμολύνσεις Ερυθρόφαια οζίδια 8

9 Στρεπτοκοκκικές λοιμώξεις μετά απο ψώρα Mika Α et al Complement inhibitors from scabies mite promote streptococcal growth a novel mechanism in infected epidermis. PLoS Negl. 2012; Trop.Dis.6: e1563 Νορβηγική ψώρα υπερκερατωσικές πλάκες 9

10 Worth C et al.int J Dermatol 2012;51: Ενήλικες ασθενείς με ψώρα (77%) Αίσθημα ντροπής Απομόνωση Στιγματισμός Διάγνωση ψώρας στα παιδιά Κνησμός Σήραγγα, δερματικές βλάβες Νοσούντες στο στενό περιβάλλον Ανεύρεση του ακάρεως, ωαρίων ή σκυβάλων με μικροσκόπιο σε υλικό από μαργαριταροειδή φυσαλίδα Φάρμακο Δόση Σχήμα θεραπείας Permethrin 5% cream Lindane Benzyl benzoate 1% lot,cre 25% oint Crotamiton 10% oint Αντενδειξεις Πλεονεκτή ματα 8-12 ώρες όχι Αποτελεσματικό, ασφαλές 6 ώρες Βρέφη, έγκυες, άτομα με σπασμούς 24 ώρες Έγκυες και βρέφη για 12 ώρες 24ώρεςΧ2 Αποτελεσματικό, φθηνό Αποτελεσματικό, φθηνό Ασφαλές στα βρέφη Μειονεκτήμ ατα Κνησμός, καύσος Κράμπες, ζάλη, σπασμοί ερεθισμός δέρματος Αποτελεσμα τικότητα? Σχόλιο 2 η εφαρμογή μετά 7 ημέρες Έχει αποσυρθεί στην Ευρώπη Έγκριση στην Ευρώπη Αντιμετώπι ση οζιδίων Precipitated sulfur 2-10% 24ώρεςΧ3 Ασφαλές στα βρέφη Αποτελεσμα τικότητα? Ivermectin tablets 200 µg/kg επαν 14η <15kg, εγκυες, θυλαζουσες συμμόρφω ση ακριβό Όχι εγκριση 10

11 Αντιμετώπιση ψώρας Skin Therapy Lett (3):1-4. Management of scabies. Monsel G, Chosidow O Η θεραπεία πρέπει να γίνει ταυτόχρονα σε όλα τα μέλη της οικογένειας γιατί είναι πιθανό τα ασυμπτωματικά μέλη να βρίσκονται στο στάδιο επώασης της νόσου Α) Το άκαρι μπορεί να ζήσει μακριά από τον ξενιστή του μέχρι τρεις ημέρες Β) Καταστρέφεται σε θερμοκρασία >50 ο C Στο τέλος της θεραπείας τα ρούχα και τα κλινοσκεπάσματα του παιδιού πρέπει να απομακρύνονται για 3 ημέρες ή να πλένονται σε πλυντήριο Αντιμετώπιση νορβηγικής ψώρας Απομόνωση ασθενή Αρχικά αντιμετώπιση των υπερκερατωσικών βλαβών με κερατολυτικά Χορήγηση τοπικής θεραπείας και απο του στόματος (ανάλογα με τη βαρύτητα της νόσου 3-7 δόσεις ιβερμεκτίνης) (Currie BJ et al N Engl J Med ;362:717-25) (International Journal of STD & AIDS 2011; 22: ) Αντιμετώπιση ψώρας Ψώρα Επιμονή συμπτωμάτων 3-4 εβδομάδες μετά το πέρας της θεραπείας : * Οχι σωστή αγωγή * Επαναμόλυνση * Δερματίτιδα εξ επαφής * Ψυχογενής κνησμός Τα οζίδια μπορεί να επιμένουν για μήνες Η ψώρα δεν αφήνει μόνιμη ανοσία 11

12 Ευχαριστώ για την προσοχή σας 12