Μέγας κανών. Ποίημα μακρόν ( 250 τροπαρίων ) μετανοίας και κατανύξεως του αγίου Ανδρέου, επισκόπου Κρήτης.

Transcript

1 Μέγας κανών. Ποίημα μακρόν ( 250 τροπαρίων ) μετανοίας και κατανύξεως του αγίου Ανδρέου, επισκόπου Κρήτης. Ανήκει στον Όρθρο της Πέμπτης ( της ε` εβδομάδος των Νηστειών ) και ψάλλεται στο Απόδειπνο της Τετάρτης. Στα μοναστήρια ψάλλεται σε αγρυπνία. Έχει ήδη ψαλεί από την Καθαρά Δευτέρα έως Πέμπτη τμηματικά. Είναι εξομολόγηση των αμαρτιών μας αλλά και η ελπίδα της συγχωρήσεως, όπως συμβαίνει και στα παραδείγματα που αναφέρονται στα τροπάρια από την Παλαιά και Καινή Διαθήκη. Κανών. Σύνολο ύμνων, που χωρίζονται σε εννέα μέρη ( ωδές ). Η κάθε Ωδή έχει έναν Ειρμό, πάνω στον οποίο ψάλλονται τα υπόλοιπα τροπάριά της. Το τελευταίο τροπάριο αναφέρεται στη Θεοτόκο. Επίσης και η θ` Ωδή είναι αφιερωμένη στην Παναγία. Κανόνες με τρείς ωδές ψάλλονται στο Τριώδιο. Είναι ποιήματα των Στουδιτών, Θεοδώρου και Ιωσήφ, του Ανδρέου Κρήτης και του Κοσμά επισκόπου Μα`ι`ουμά. Τριώδιον

2 Είναι το βιβλίο που περιέχει τους ύμνους των Ακολουθιών από την Κυριακή του Τελώνου και Φαρισαίου μέχρι τον Εσπερινό του Μεγάλου Σαββάτου ( Τριώδιον Κατανυκτικόν ). Τριώδιον λέγεται και η χρονική περίοδος αυτή και είναι προετοιμασία για το Πάσχα. Είναι η πιο κατανυκτική περίοδος όλου του έτους. Οι ευαγγελικές περικοπές των Κυριακών και οι εορτές έχουν καθορισθή σοφά από τους Πατέρες, ώστε σταδιακά να προχωρήσουμε στον πνευματικό αγώνα ( νηστειών και κατά των παθών ). Κυριακή Τελώνου φαρισαίου. Πρώτο όπλο προς την αρετή είναι η ταπείνωση και το χείριστον των παθών η αλαζονεία. Καλύτερο είναι να μετανοήσει κάποιος, αφού πέσει σε αμαρτία, παρά να υπερηφανεύεται, διότι κατόρθωσε κάτι. Το ιδιόμελο του Όρθρου δηλώνει την αρχή των αγώνων. Της μετανοίας άνοιξόν μοι πύλας Ζωοδότα, Ορθρίζει γαρ το πνεύμα μου, προς ναόν τον άγιόν σου, Ναόν φέρον του σώματος όλον εσπιλωμένον, Αλλ` ως οικτίρμων κάθαρον, ευσπλάχνω σου ελέει. Κυριακή του Ασώτου. Ηπαραβολή προτρέπει σε μετάνοια τον άνθρωπο, που απομακρύνθηκε από τον Θεό Πατέρα του. Όποια και αν είναι η αμαρτία, ο Πατέρας χαίρεται για την επιστροφή μετάνοια και συγχωρεί.

3 Σάββατο των Απόκρεω ( Ψυχοσσάβατον ). Μνημόσυνο για όσους εκοιμήθησαν ευσεβώς και δεν έτυχαν νηστείας και μνημοσύνου. Μνημόσυνο προς ωφέλειαν των ψυχών είναι οι ελεημοσύνες και οι λειτουργίες. Και οι ζώντες έχουν την ευκαιρία να συνηδητοποιήσουν την αδυναμία της φύσεώς τους και << να μη ταράσσεται ο πηλός >> αλλά να προσβλέπουν στην τελική κρίση των έργων τους. Κυριακή των Απόκρεω. ( Από την Δευτέρα μέχρι το Πάσχα απέχουμε από το κρέας ). Η ενθύμηση της Δευτέρας Παρουσίας του Κυρίου καταστέλλει την τάση για καλοπέραση και πολυτέλεια. Ο Κύριος θα ζητήσει όχι μόνο νηστεία και ασκητική ζωή αλλά έργα ελεημοσύνης και συμπαθείας προς τον συνάνθρωπο, κριτήριο της δικαιοσύνης. Κυριακή της Τυρινής. ( Όλη την εβδομάδα γίνεται κατανάλωση τυροκομικών και ψαριών ). Με το παράδειγμα των πρωτοπλάστων φαίνεται το ωφέλιμον της νηστείας και η ζημία της παρακοής. Είναι ανάγκη, αφού συγχωρήσουμε τα λάθη των άλλων, να νηστεύσουμε με χαρά χωρίς επίδειξη. Το ιδιόμελο του Όρθρου δείχνει με ποιο τρόπο μπορούμε να αγωνισθούμε.

4 << Το στάδιον των αρετών ηνέωκται, οι βουλόμενοι αθλήσαι εισέλθετε, αναζωσάμενοι τον καλόν της νηστείας αγώνα. Οι γαρ νομίμως αθλούντες, δικαίως στεφανούνται, και αναλαβόντες την πανοπλίαν του Σταυρού τω εχθρώ αντιμαχησόμεθα ως τείχος άρρηκτον, κατέχοντες την πίστιν, και ως θώρακα την προσευχήν και περικεφαλαίαν την ελεημοσύνην. Αντί μαχαίρας την νηστείαν, ήτις εκτέμνει από καρδίας πασαν κακίαν. Ο ποιών ταύτα, τον αληθινόν κομίζεται στέφανον, παρά του παμβασιλέως Χριστού, εν τη ημέρα της Κρίσεως. Κατανυκτικός Εσπερινός Της συγγνώμης. Έτσι λέγεται ο Εσπερινός αυτής της Κυριακής. Στο τέλος του όλοι μετά τον ασπασμό του Ευαγγελίου ζητούν συγγνώμη από τον Ιερέα και αλληλοσυγχωρούνται, γιατί αρχίζει η Μεγάλη Τεσσαρακοστή και νηστεία. Κάθε Κυριακή της Μεγάλης Τεσσαρακοστής τελείται κατανυκτικός Εσπερινός, που τελειώνει με την ευχή του οσίου Εφραίμ του Σύρου: Κύριε και δέσποτα της ζωής μου, Πνεύμα αργίας, περιεργίας, φιλαρχίας Και αργολογίας μη μοι δως. Πνεύμα δε σωφροσύνης, ταπεινοφροσύνης, υπομονής και αγάπης χάρισαί μοι τω σω δούλω. Ναι, Κύριε Βασιλεύ, δώρησαί μοι του οράν τα εμά πταίσματα, Και μη κατακρίνειν τον αδελφόν μου. Ότι ευλογητός ει εις τους αιώνας των αιώνων. Αμήν.

5 Η νηστεία της Μεγάλης Τεσσαρακοστής κατά μίμηση της 40ήμερης νηστείας του Κυρίου στην έρημο, μας ετοιμάζει για τα μεγάλα γεγονότα των Παθών και της Αναστάσεως. Καταλύεται έλαιον Σάββατο και Κυριακή ( για όσους το επιτρέπει η υγεία τους και ο πνευματικός ). Α` Κυριακή των Νηστειών ( της Ορθοδοξίας ) Ανάμνηση της αναστηλώσεως των αγίων εικόνων επί Μιχαήλ και της μητρός του Θεοδώρας ( 843μ.χ. ), για να μην υπάρξει πλέον φαινόμενο δυσσεβείας. Β` Κυριακή των Νηστειών. Μνήμη του Αγίου Γρηγορίου Θεσσαλονίκης του Παλαμά, αγωνιστού υπέρ της ορθοδόξου πίστεως. Είναι λοιπόν δεύτερη Κυριακή αφιερωμένη στην Ορθοδοξία. Γ` Κυριακή των Νηστειών ( Σταυροπροσκυνήσεως ). Προβάλλεται ο τίμιος Σταυρός, επειδή δια της νηστείας σταυρώνονται οι χριστιανοί με τη νέκρωση των παθών. Ο Σταυρός θα στηρίξει τον

6 αγώνα τους στο μέσον της νηστείας μέχρι την Ανάσταση, όπως έγινε και με τους οδοιπόρους στην έρημο. Δ` Κυριακή των Νηστειών. Ιωάννου συγγραφέως της Κλίμακος. Στις μονές την περίοδο των νηστειών διαβάζονται οι λόγοι από το έργο του Ιωάννου. Κάθε λόγος του είναι ένα σκαλοπάτι προς την αρετή π.χ. υπακοή μετάνοια μνήμη θανάτου αοργησία. Αρχίζει η 5 η εβδομάδα των νηστειών. Την Τετάρτη βράδυ ψάλλεται ο Μέγας Κανών. Την Παρασκευή ψάλλεται ολόκληρος ο Ακάθιστος Ύμνος, διότι το Σάββατο είναι η εορτή προς τιμήν της Θεοτόκου, που έσωσε πολλές φορές την Κωνσταντινούπολη από εχθρούς. Κάθε Παρασκευή τις 4 πρώτες εβδομάδες της Τεσσαρακοστής ψάλλεται ένα τμήμα του μαζί με το μικρό Απόδειπνο. Ε` Κυριακή των νηστειών. Μνήμη της οσίας Μαρίας της Αιγυπτίας. Παρακινούνται οι ράθυμοι αμαρτωλοί σε μετάνοια με το παράδειγμα της αγίας, που έζησε χρόνια μέσα στην αμαρτία. Αξιώθηκε όμως της μετανοίας και έζησε στην σκληρή έρημο θαυματουργικά. Είναι πολλοί βέβαια αυτοί που αγίασαν μετά από μια ταραγμένη ηθικά ζωή. Σάββατον του Λαζάρου.

7 Η έγερση του Λαζάρου τοποθετήθηκε από τους Πατέρες μετά την κάθαρση και την νηστεία 40 ημερών. Είναι η αιτία της μανίας των Ιουδαίων κατά του Χριστού, ώστε να τον εξοντώσουν. Κυριακή των Βα`ί`ων. Η θριαμβευτική είσοδος του Ιησού Χριστού στην Ιερουσαλήμ υποδηλώνει την νίκη κατά του θανάτου. Μέγα Απόδειπνο. Κάθε απόγευμα από Δευτέρα έως Πέμπτη μέχρι την Μεγάλη Τρίτη τελείται το Μέγα Απόδειπνο καθ` όλη την Τεσσαρακοστή. Προηγιασμένη θεία Λειτουργία. Κανονικά συνδέεται με τον Εσπερινό Τετάρτης και Παρασκευής στη Μεγάλη Τεσσαρακοστή, που δεν γίνεται Λειτουργία παρά μόνο Σάββατο και Κυριακή. Η Προηγιασμένη είναι Λειτουργία με Προηγιασμένα τα τίμια Δώρα. Επειδή οι χριστιανοί των πρώτων αιώνων κοινωνούσαν σχεδόν καθημερινά, εφύλασσαν θεία Κοινωνία στο Αρτοφόριο από την Λειτουργία της Κυριακής, για να μπορούν να κοινωνούν το βράδυ μετά από ολοήμερη νηστεία.

8 Στην Προηγιασμένη δεν μνημονεύονται ονόματα και δεν τελούνται μνημόσυνα. Στη μεγάλη Είσοδο, επειδή μεταφέρεται το Προηγιασμένο Σώμα και Αίμα, οι χριστιανοί γονατίζουν και εσωτερικά λέγουν << Δι` ευχών των αγίων >>. Κατ` εξαίρεσιν τελείται το πρωί της Τετάρτης και Παρασκευής.