Ψυχοεκπαίδευση: ΜΙΑ ΑΛΛΗΣ ΜΟΡΦΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ

Transcript

1 Ψυχοεκπαίδευση: ΜΙΑ ΑΛΛΗΣ ΜΟΡΦΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ Ευάγγελος Νερούτσος Συντονιστής Διευθυντής Ψυχιατρικής Γ.Ν. Ελευσίνας «Θριάσιο» MSc Κοινωνικής Ψυχιατρικής-Παιδοψυχιατρικής Αθήνα 09 Μαρτίου 2013 Τι είναι ψυχοεκπαίδευση! Η ψυχοεκπαίδευση είναι µια µέθοδος που βοηθά τους ασθενείς, τις οικογένειες τους και το γενικό πληθυσµό να κατανοήσουν και να αντιµετωπίζουν καλύτερα την ψυχική νόσο.! Η ψυχοεκπαίδευση θεωρείται αναπόσπαστο µέρος της σύγχρονης και ολοκληρωµένης θεραπευτικής αντιµετώπισης των ψυχικών διαταραχών.! Με την ψυχοεκπαίδευση γίνεται προσπάθεια για πληροφόρηση, εκπαίδευση των ασθενών και των συγγενών τους, για την καλύτερη αντιµετώπιση των ποικίλλων σοβαρών προβληµάτων, που προκαλεί η ψυχική νόσος. Ο γενικός πληθυσµός να ενηµερωθεί και να αποδεχτεί την ψυχική διαταραχή, όπως κάθε σωµατική διαταραχή(αρρώστια),δηλ. την εξάλειψη του στίγµατος για την ψυχική διαταραχή. Σκοποί της ψυχοεκπαίδευσης! Α) Ενηµέρωση για την ασθένεια (αιτία, πορεία, πρόγνωση..)! Β) Αποδοχή της νόσου (επίγνωση..)! Γ) Συµµόρφωση, ικανοποίηση από την φαρµακευτική αγωγή! Δ) Πρόληψη των υποτροπών! Ε) Προώθηση και ενίσχυση της συνεργασίας µεταξύ ασθενών και επαγγελµατιών ψυχικής υγείας ( θεραπευτική συµµαχία )

2 ! ΣΤ) Να προάγει την επικοινωνία και να ενθαρρύνει την επαφή µε την οικογένεια και τα άλλα πρόσωπα που πρωταγωνιστούν στη ζωή του ασθενούς.! Ζ) Αποµυθοποίηση, τέλος, της ψυχικής νόσου και συµβολή στην εξάλειψη του στίγµατος. Πως γίνεται;! Η ψυχοεκπαιδευτική παρέµβαση γίνεται σε ξεχωριστές οµάδες, µια για τους ασθενείς και παράλληλα µια άλλη για τους συγγενείς.! Οι συναντήσεις γίνονται σε καθορισµένο χρόνο και κατάλληλο χώρο ώστε όλοι οι ενδιαφερόµενοι να µπορούν να τις παρακολουθήσουν. (µια φορά την εβδοµάδα, µια ώρα, περίπου 5-15 ασθενείς,) Βέβαια υπάρχουν και ο συντονιστής από την θεραπευτική οµάδα (ψυχίατρος) και ο θεραπευτής (κοινωνικός λειτουργός, εργοθεραπευτής, ψυχολόγος)! Η επιλογή ασθενών γίνεται µε γνώµονα ότι η παρούσα συµπτωµατολογία τους επιτρέπει και τους παρέχει τα κίνητρα να συµµετάσχουν στις οµάδες,ο δε ψυχίατρος τους, τους έχει ήδη ενηµερώσει ότι πάσχουν από σχιζοφρένεια.! Οµιλίες, διαλέξεις στοχευόµενα, για να ενηµερωθούν οι δηµότες, ο πληθυσµός. Τι περιλαµβάνει; Με απλό τρόπο αλλά µε πλήρη επιστηµονική τεκµηρίωση, δίνεται µια πλήρης πληροφόρηση σε όλα τα θέµατα που αφορούν την ψυχική νόσο. Σήµερα θα εστιάσουµε στην σχιζοφρένεια, µια από τις πιο σοβαρές ψυχικές διαταραχές.εξετάζονται:! Μύθοι και προκαταλήψεις Μύθοι και προκαταλήψεις! Τι είναι η σχιζοφρένεια! Ποια είναι τα συµπτώµατα! Αίτια της σχιζοφρένειας! Συχνότητα της σχιζοφρένειας! Διάγνωση της σχιζοφρένειας! Πρώιµα προειδοποιητικά σηµεία της σχιζοφρένειας! Σχέσεις και σεξουαλικότητα! Βίαιη συµπεριφορά και σχιζοφρένεια

3 ! Οικογένεια και σχιζοφρένεια! Τρόπος ζωής και συµβουλές για την προαγωγή υγείας! Κατάχρηση αλκοόλ και σχιζοφρένεια! Θεραπεία της σχιζοφρένειας! Από ποιους παρέχεται η θεραπεία! Θεραπευτική οµάδα! Πρόγνωση της σχιζοφρένειας! Στίγµα της ψυχικής νόσου! Σχέδιο δράσης για την αντιµετώπιση επειγουσών καταστάσεων! ΜΗΝΥΜΑΤΑ. ΜΥΘΟΙ ΚΑΙ ΠΡΟΚΑΤΑΛΗΨΕΙΣ Πολλοί άνθρωποι έχουν εσφαλµένη άποψη ότι το άτοµο που πάσχει από σχιζοφρένεια:! Έχει «διχασµένο νου» ή «διπλή προσωπικότητα! Πρέπει να κλείνεται εφ όρου ζωής στα Ψυχιατρεία! Η αρρώστια του είναι τιµωρία για τις δικές του αµαρτίες ή των γονιών του! Είναι εγκληµατίας, βίαιος και επικίνδυνος! Έχει νοητική υστέρηση! Ευθύνονται οι γονείς και το περιβάλλον! Η νόσος του είναι µεταδοτική! Προσβάλλεται από κακά πνεύµατα! Προσβάλλεται από κατάρες και από κακό µάτι! Τιµωρείται από το Θεό για τις αµαρτίες της οικογένειας! Ότι αυτό προκαλείται από έλλειψη θρησκευτικής πίστης! Είναι µια µορφή δαιµονισµού ή δαιµονικής κατοχής! Ότι αυτό είναι αιτία ή αποτέλεσµα ερωτικής απογοήτευσης! Ότι του έχουν κάνει µάγια

4 ! Ότι οφείλεται στην υπερβολική µελέτη! Ότι προκαλείται από τον αυνανισµό! Ότι δεν µπορεί να εργασθεί! Ότι κανείς δε θεραπεύεται από τη Σχιζοφρένεια! Η φυλακή είναι ο κατάλληλος χώρος για το άτοµο αυτό! Δεν είναι ικανό να παίρνει αποφάσεις! Δεν υπάρχει καµία θεραπεία για τη Σχιζοφρένεια ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΣΧΙΖΟΦΡΕΝΕΙΑ ; Είναι µια ψυχική διαταραχή που οδηγεί σε έκπτωση και χαρακτηρίζεται από «διάσπαση» των φυσιολογικών δεσµών ανάµεσα στην αντίληψη, τη διάθεση, την σκέψη, την συµπεριφορά και την επαφή µε την πραγµατικότητα. Η διάσπαση αυτή έχει ως αποτέλεσµα την εµφάνιση παραληρητικών ιδεών (παγιωµένων, εσφαλµένων, αδιάσειστων πεποιθήσεων), ψευδαισθήσεων (αντιληπτικών φαινοµένων επί απουσίας ερεθισµάτων π.χ. φωνές), αποδιοργάνωση της σκέψης, της οµιλίας (π.χ. ασυναρτησία) και της συµπεριφοράς, αρνητικών συµπτωµάτων (π.χ. άµβλυνση του συναισθήµατος) και κοινωνική και εργασιακή δυσλειτουργία.! Διαταραχές της σκέψης Διαταραχές στη δοµή και την οργάνωση της σκέψης Διάσπαση της σκέψης ( χάλαση του συνειρµού ή ασυναρτησία), δηλαδή η σκέψη παρουσιάζει χάλαση των συνειρµικών της δεσµών µε έλλειψη συνεκτικότητας και νοηµατικής αλληλουχίας των ιδεών (εκτροχιασµός των σκέψεων, νεολογισµοί, σαλάτα ιδεών, ιδιωτική γλώσσα) Διαταραχές στη ροή της σκέψης Ανακοπή, δηλαδή η σκέψη (και συνακόλουθα η οµιλία) διακόπτεται ξαφνικά για λίγο Διαταραχές στον έλεγχο και κατοχή της σκέψης " Αίσθηµα απώλειας (υποκλοπής ) της σκέψης, δηλαδή βίωµα έξωθεν υφαρπαγής των σκέψεων " Αίσθηµα παρεµβολής ξένων σκέψεων, δηλαδή τοποθέτηση σκέψεων στο µυαλό του ασθενή

5 " Εκποµπή σκέψης, δηλαδή οι σκέψεις του ασθενή είναι στη διάθεση των άλλων, ο ασθενής πιστεύει ότι ο ίδιος και οι άλλοι σκέπτονται µαζί " Απώλεια στεγανότητας της σκέψης («Ηχηρή σκέψη»), δηλαδή η αίσθηση του ατόµου είναι ότι οι σκέψεις του ακούγονται " Παθητικότητα της σκέψης ή του ατόµου Διαταραχές περιεχοµένου της σκέψης " Παραληρηµατικές ιδέες. Λανθασµένες και επίµονες πεποιθήσεις, οι οποίες δεν ανασκευάζονται µε λογικά επιχειρήµατα. Βρίσκονται σε δυσαρµονία και είναι µη αποδεκτές από το επικρατούν κοινωνικοπολιτισµικό επίπεδο του µέσου ανθρώπου. Ιδέες δίωξης δηλητηρίασης Ιδέες µεγαλείου Υποχονδριακό παραλήρηµα Αποκαλυπτικό-κοσµογονικό Ερωτοµανιακό Ζηλοτυπικό " Ιδέες συσχέτισης ή αυτοαναφοράς. Ο ασθενής τείνει να δίνει ασυνήθιστη σηµασία στα πιο κοινά και συνηθισµένα αντιληπτικά δεδοµένα " Παθητικότητας ή επίδρασης. Το άτοµο κατέχεται από την ιδέα ότι η σκέψη, ο λόγος και οι πράξεις του κατευθύνονται και καθορίζονται από εξωτερικές επιδράσεις.! Διαταραχές της αντίληψης Ψευδαισθήσεις. Είναι αντιλήψεις σε απουσία πραγµατικού ερεθίσµατος. Αφορούν και τις πέντε αισθήσεις. Οι πιο συχνές είναι οι ακουστικές ( τον σχολιάζουν, του δίνουν εντολές, τον υβρίζουν, τον προτρέπουν, τον απειλούν ) Παραισθήσεις. Είναι παραποίηση υπαρκτού ερεθίσµατος.! Διαταραχές του συναισθήµατος

6 Αµφιθυµία. Το άτοµο κυριαρχείται την ίδια χρονική στιγµή από ισόποσα αλλά αντίθετα µεταξύ τους συναισθήµατα. Δυσαρµονία του συναισθήµατος. Δηλώνει τη διάσταση που υπάρχει ανάµεσα στο συγκινησιογόνο ερέθισµα και στην συναισθηµατική απάντηση. Συναισθηµατική έκπτωση (αδιαφορία ή απάθεια). Προοδευτική συρρίκνωση του εύρους ταλάντωσης του συναισθήµατος! Διαταραχές της βούλησης και της ψυχοκινητικότητας. Δεδοµένου ότι το συναίσθηµα και η βούληση είναι δύο λειτουργίες που συµπορεύονται, διαταραχές της πρώτης αντανακλούν διαταραχές της βούλησης. Αβουλησία. Η κλινική διαπίστωσή της γίνεται µε την παρατήρηση της ψυχοκινητικότητας, δηλαδή ξυπνούν αργά, όχι δραστηριοποίηση κατά τη διάρκεια της ηµέρας, έχουν µειωµένο ενδιαφέρον να εργαστούν, να συνάψουν κοινωνικές σχέσεις, µειωµένη φροντίδα του εαυτού Η κύρια διαταραχή της ψυχοκινητικότητας είναι η παρουσία άλλοτε άλλου βαθµού κατατονικών συµπτωµάτων, που αφορούν στη στάση, οµιλία, έκφραση προσώπου, στις κινήσεις και στο σύνολο της ψυχοκινητικότητας (κατατονική εµβροντησία, κατατονική διέγερση, παρορµητικές πράξεις και αρνητισµός). ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΣΧΙΖΟΦΡΕΝΕΙΑΣ Α. Είναι γνωστό ότι η σχιζοφρένεια µπορεί να εµφανιστεί σε πολλά µέλη της ίδιας οικογένειας. Οι περισσότεροι επιστήµονες συµφωνούν ότι αυτό που κληρονοµείται είναι µια ευαλωτότητα, ευαισθησία ή προδιάθεση για τη νόσο µια κληρονοµική πιθανότητα, που ενεργοποιείται και οδηγεί στην εµφάνιση της σχιζοφρένειας όταν επιδράσουν και άλλοι παράγοντες. Κληρονοµικός (γενετικός) κίνδυνος νόσησης από σχιζοφρένεια Βαθµός συγγενείας µε πάσχοντα από σχιζοφρένεια Ένας γονιός µε σχιζοφρένεια 6 Δύο γονείς µε σχιζοφρένεια 45 Αδερφός /ή (κανένας γονιός µε σχιζοφρένεια) Κίνδυνος νόσησης από σχιζοφρένεια στη διάρκεια της ζωής (%) 10

7 Αδερφός /ή (µε έναν γονιό µε σχιζοφρένεια) 17 Θείος /Θεία 2,5 Ανιψιός /Ανιψιά 3 Εγγονός 4 Ετεροθαλής αδελφός /ή 4 Πρώτος ξάδερφος /η 2,5 Μονοζυγωτικός δίδυµος Διζυγωτικός δίδυµος 9-27 Καµία περίπτωση σχιζοφρένειας στην οικογένεια (δηλ. κίνδυνος νόσησης στο γενικό πληθυσµό) 1 Β. Σε ορισµένους ασθενείς µε κληρονοµική προδιάθεση για σχιζοφρένεια το στρες µπορεί να πυροδοτήσει τα συµπτώµατα της σχιζοφρένειας ή να προκαλέσει τα συµπτώµατα της νόσου. Στρεσσογόνοι παράγοντες µπορεί να είναι:! Επιπλοκές κατά τη διάρκεια του Β τριµήνου της κύησης (λοίµωξηυποσιτισµός µητέρας)! Επιπλοκές κατά τον τοκετό (αιµορραγία- προεκλαµψία)! Περιβάλλον ανάπτυξης (ελαττωµένες διαπροσωπικές σχέσεις, χαµηλή επίδοση στο σχολείο, ανατροφή, κακοποίηση, τραύµα)! Περιβάλλον ενηλικίωσης (κατάχρηση ουσιών, µετανάστευση, αστικοποίηση, κοινωνικός αποκλεισµός). Γ. Διαταραχή των νευροδιαβιβαστών! Ντοπαµίνη (αυξηµένη νευρωνική ντοπαµινεργική δραστηριότητα)! Γλουταµινικό οξύ (υπολειτουργεί)! Σεροτονίνη (αποκλεισµός των σεροτονινεργικών υποδοχέων..)

8 ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΣΧΙΖΟΦΡΕΝΕΙΑΣ Η σχιζοφρένεια είναι νόσος οικουµενική και διαχρονική. Πλήττει 1 στους 100 ανθρώπους και των δύο φύλων, όλες τις κοινωνικές τάξεις ανεξάρτητα από φυλή, θρήσκευµα και πολιτισµικό περιβάλλον. Με άλλα λόγια ο κίνδυνος να νοσήσει κάποιος στη διάρκεια της ζωής του είναι 1%. ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΤΗΣ ΣΧΙΖΟΦΡΕΝΕΙΑΣ Γίνεται µε βάση το διεθνές ταξινοµικό διαγνωστικό σύστηµα ICD-10, όσο και το Αµερικανικό DSM-IV. Συνοπτικά διαγνωστικά κριτήρια για τη σχιζοφρένεια κατά DSM-IV-TR Α. Χαρακτηριστικά συµπτώµατα! (τουλάχιστον δύο ή περισσότερα, για το µεγαλύτερο διάστηµα ενός µήνα)! Παραληρητικές ιδέες! Ψευδαισθήσεις! Αποδιοργάνωση οµιλίας! Αποδιοργανωµένη ή κατατονική συµπεριφορά! Αρνητικά συµπτώµατα Β. Κοινωνική και επαγγελµατική επιβάρυνση! (επιβάρυνση σε µια τουλάχιστον από τις παρατιθέµενες περιοχές λειτουργικότητας)! Εργασία! Διαπροσωπικές σχέσεις! Αυτοφροντίδα Γ. Διάρκεια 6 συνεχείς µήνες, µε 1 µήνα τουλάχιστον παρουσίας ενεργού συµπτωµατολογίας (κριτήριο Α) Δ. Αποκλεισµός σχιζοσυναισθηµατικής διαταραχής και διαταραχής της διάθεσης Ε. Αποκλεισµός διαταραχών από τη χρήση ουσιών και άλλων σωµατικών νόσων

9 Ζ. Αποκλεισµός διάχυτης αναπτυξιακής διαταραχής. ΠΡΩΙΜΑ ΠΡΟΕΙΔΟΠΟΙΗΤΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΣΧΙΖΟΦΡΕΝΕΙΑΣ Μπορεί να διαρκέσουν για µήνες πριν τεθεί η διάγνωση της σχιζοφρένειας (συνήθως 2-3 εβδοµάδες πριν). Αυτά µπορεί να είναι:! Μεταβολές στον ηµερήσιο ρυθµό ύπνου-εγρήγορσης! Νευρικότητα! Μη συνηθισµένες σκέψεις ή βιώµατα! Περίεργη ή ιδιόρρυθµη συµπεριφορά! Κοινωνική απόσυρση ΣΧΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΟΤΗΤΑ! Η σχιζοφρένεια δε στερεί από κάποιον την ικανότητα να συνάπτει στενές και ουσιαστικές διαπροσωπικές σχέσεις ή τη δυνατότητα να αποκτήσει παιδιά.! Οι σύντροφοι πρέπει να συζητούν διεξοδικά και να ζητούν τη συνδροµή του θεράποντος ιατρού για : - Την απόφαση για τεκνοποίηση και το γενετικό κίνδυνο νόσησης, την αντισύλληψη, τη σεξουαλική δυσλειτουργία που πιθανώς έχει ενσκήψει. - Επειδή πολλοί άνθρωποι διακατέχονται από λανθασµένες απόψεις για τις ψυχικές διαταραχές, η έγκυρη και σωστή ενηµέρωση µπορεί να βοηθήσει ώστε να ανασκευαστούν οι λανθασµένες αντιλήψεις και να τροποποιηθούν οι συµπεριφορές που στιγµατίζουν. ΒΙΑΙΗ ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΚΑΙ ΣΧΙΖΟΦΡΕΝΕΙΑ Η συντριπτική πλειοψηφία των ατόµων µε ψυχική ασθένεια δε χρησιµοποιεί βία και γενικότερα τα άτοµα µε ψυχική ασθένεια δεν είναι περισσότερο επικίνδυνα να συγκριθούν µε τον υγιή πληθυσµό. Οι παράγοντες που θεωρείται ότι ενισχύουν τη χρήση βίας τόσο στον υγιή πληθυσµό όσο και στα άτοµα µε σχιζοφρένεια είναι το αντρικό φύλο, η κοινωνική απόρριψη και αποµόνωση, το ιστορικό προηγούµενης βίαιης συµπεριφοράς και η κατάχρηση ουσιών και αλκοόλ.

10 ! Οι ασθενείς µε σχιζοφρένεια που έχουν διακόψει τη φαρµακευτική τους αγωγή και έχουν ακουστικές ψευδαισθήσεις και παραληρηµατικές ιδέες δίωξης είναι υψηλού κινδύνου για βίαιη συµπεριφορά. Σηµειωτέον τα άτοµα µε σχιζοφρένεια δεν πρέπει να κρατούνται σε κοινές φυλακές, οι οποίες είναι σχεδιασµένες για κράτηση και σωφρονισµό ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΚΑΙ ΣΧΙΖΟΦΡΕΝΕΙΑ! Στο παρελθόν εµφανίσθηκαν πολλές θεωρίες, οι οποίες απέδιδαν στην οικογένεια ευθύνη για την πρόκληση της Σχιζοφρένειας. Παραδείγµατα αυτών αποτελούν οι θεωρίες που πρότειναν ότι η Σχιζοφρένεια είναι το αποτέλεσµα υπερβολικά κυριαρχικών γονέων ή προβλήµατος της λεκτικής επικοινωνίας κατά το οποίο λέγεται κάτι και εννοείται κάτι άλλο.! Σήµερα είναι γενικά αποδεκτό ότι η οικογένεια δεν προκαλεί τη Σχιζοφρένεια αλλά αντίθετα µπορεί να παίξει ουσιαστικό ρόλο στην καλύτερη αντιµετώπισή της.! Επίσης, ότι η πορεία της Σχιζοφρένειας µπορεί να επηρεασθεί από τον τρόπο µε τον οποίο η οικογένεια εκφράζει τα συναισθήµατά της προς τον ασθενή. Τρεις παράγοντες του Εκφρασµένου Συναισθήµατος έχουν σηµαντική σχέση µε τις υποτροπές της νόσου. Αυτοί οι παράγοντες είναι:! Τα επικριτικά σχόλια της οικογένειας προς τον ασθενή! Η εχθρική στάση απέναντί του! Η συναισθηµατική υπερεµπλοκή της οικογένειας. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΑ! Η οικογένεια και οι φίλοι διαδραµατίζουν θετικό και σηµαντικό ρόλο στη θεραπεία της σχιζοφρένειας και στην αντιµετώπιση των ψυχοκοινωνικών της συνεπειών.! Οι συγγενείς συχνά βιώνουν µεγάλη επιβάρυνση, η οποία απορρέει από τη φροντίδα των ασθενών.! Οι οµάδες αυτοβοήθειας παίζουν σηµαντικό ρόλο στην αντιµετώπιση της σχιζοφρένειας.! Το στίγµα και οι διακρίσεις εξακολουθούν να συνοδεύουν τη σχιζοφρένεια.! Οι οµάδες συνηγορίας εξασφαλίζουν πρόσβαση στη θεραπεία για όλους τους ασθενείς και βοηθούν να καταπολεµηθεί το στίγµα που περιβάλλει τη νόσο.

11 ΤΡΟΠΟΣ ΖΩΗΣ ΚΑΙ ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΑΓΩΓΗ ΥΓΕΙΑΣ! Οι ασθενείς είναι σηµαντικό να φροντίζουν τον εαυτό τους και να µεριµνούν για την εξωτερική τους εµφάνιση καθώς οι περισσότεροι άνθρωποι θα τους αξιολογήσουν µε κριτήριο και την εξωτερική τους εµφάνιση.! Ο υγιεινός τρόπος ζωής υφαίνεται από την υγιεινή διατροφή, την απαραίτητη συστηµατική άσκηση και τον επαρκή ύπνο! Ο υγιεινός τρόπος ζωής προάγει τη σωµατική και πνευµατική ευεξία! Η καλή σωµατική υγεία περιφρουρεί τη συνολική ευεξία! Η υγεία των ασθενών µε σχιζοφρένεια είναι πτωχότερη από την υγεία του γενικού πληθυσµού (καρδιαγγειακά, υπέρταση, σακχαρώδης διαβήτης, παχυσαρκία). ΚΑΤΑΧΡΗΣΗ ΑΛΚΟΟΛ ΚΑΙ ΣΧΙΖΟΦΡΕΝΕΙΑ! Η κατάχρηση αλκοόλ και η χρήση ουσιών συνιστά σοβαρό πρόβληµα για τους ασθενείς µε σχιζοφρένεια. (50%)! Η κατάχρηση αλκοόλ και η χρήση ουσιών εγκυµονεί πολλούς κινδύνους για την υγεία.! Σκόπιµη κρίνεται η ολοσχερής αποφυγή του αλκοόλ και των απαγορευµένων ουσιών.! Είναι σηµαντικό να αναγνωρίζεται εγκαίρως η κατάχρηση αλκοόλ και η χρήση ουσιών και να αναζητείται η κατάλληλη βοήθεια. ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΗΣ ΣΧΙΖΟΦΡΕΝΕΙΑΣ! Έχει σαν στόχο τη µείωση ή την αποδροµή των συµπτωµάτων! Την ενίσχυση της προσαρµοστικής ικανότητας του ασθενή στις συνθήκες του περιβάλλοντος! Την ψυχοκοινωνική αποκατάσταση του ασθενή Επιτυγχάνεται µε: Φαρµακευτική αγωγή Ηλεκτροσπασµοθεραπεία Ψυχοκοινωνικές παρεµβάσεις " Γνωσιακή-συµπεριφοριστική ψυχοθεραπεία

12 " Υποστηρικτική ψυχοθεραπεία " Οικογενειακή ψυχοθεραπεία " Ψυχοεκπαίδευση " Τεχνικές χαλάρωσης " Προγράµµατα αποκατάστασης " Εκπαίδευση σε κοινωνικές δεξιότητες " Εργοθεραπεία " Επαγγελµατική εκπαίδευση και κατάρτιση " Προστατευµένα εργαστήρια " Εκπαίδευση για την απόκτηση ικανοτήτων διαχείρισης της καθηµερινότητας " Δοµηµένη αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου " Σωµατική άσκηση και ευεξία " Ξενώνες και άλλες στεγαστικές δοµές ΑΠΟ ΠΟΙΟΥΣ ΠΑΡΕΧΕΤΑΙ Η ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ! Ψυχίατροι! Ψυχολόγοι! Κοινωνικοί Λειτουργοί Ειδικά Ψυχιατρικά Νοσοκοµεία Ψυχιατρικούς Τοµείς Γενικών Νοσοκοµείων Μονάδες που παρέχουν µερική νοσηλεία (ηµερήσιανυκτερινή) Οικοτροφεία-Ξενώνες-Προστατευµένα Διαµερίσµατα Εξωνοσοκοµειακή φροντίδα Κέντρα ψυχικής υγιεινής Ιατρεία ψυχιάτρων- ψυχολόγων! Νοσηλευτές ειδικευµένους στην Ψυχιατρική

13 ! Εργοθεραπευτές! Φυσικοθεραπευτές! Χειριστές περιπτώσεων (πρόσωπα αναφοράς) ΠΡΟΓΝΩΣΗ ΤΗΣ ΣΧΙΖΟΦΡΕΝΕΙΑΣ! Σύµφωνα µε ορισµένους ερευνητές, ως προς την πρόγνωση ισχύει ένας αδρός κανόνας των 3/3:! Το 1/3 των ασθενών ζουν µια σχετικά φυσιολογική ζωή! Ένα άλλο 1/3 συνεχίζουν να έχουν σηµαντικά συµπτώµατα αλλά µπορούν να λειτουργήσουν µέσα στην κοινωνία.! Τέλος, το υπόλοιπο 1/3 εµφανίζουν σηµαντική έκπτωση και χρήζουν συχνών νοσηλειών. Το 10% εξ αυτών χρήζουν µακροχρόνια ιδρυµατικού τύπου περίθαλψη. ΣΤΙΓΜΑ Η άγνοια της σχιζοφρένειας, ως ψυχιατρικής νόσου, µπορεί να δηµιουργήσει ένα µύθο. Το µύθο της τρέλας, των θρησκευτικών δαιµονικών δοξασιών, του φαρµάκου δηλητηρίου και των πιο περίεργων απόψεων για τον ψυχίατρο και τις θεραπείες των ψυχιατρικών διαταραχών. Όλα αυτά έχουν σαν αποτέλεσµα τον φόβο, που οδηγεί, τον ασθενή στην άρνηση της αρρώστιας και στην έλλειψη συνεργασίας µε την θεραπευτική οµάδα, την δε κοινότητα στην στιγµατοποίηση. Καταστάσεις που µε την σειρά τους ενισχύουν τον φόβο, δηµιουργώντας ένα φαύλο κύκλο, που έχει σαν αποτέλεσµα την απόρριψη της ασθένειας από τον ασθενή και του ασθενούς από την κοινότητα. ΣΧΕΔΙΟ ΔΡΑΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΕΠΕΙΓΟΥΣΩΝ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ! Το σχέδιο δράσης µε το οποίο θα αντιµετωπιστούν οι επείγουσες καταστάσεις (υποτροπές ) πρέπει να περιλαµβάνει τις ενέργειες που θα πραγµατοποιηθούν και τα πρόσωπα που θα αναλάβουν την υλοποίηση τους, όταν εµφανιστούν τα πρώιµα προειδοποιητικά σηµεία η συµπτώµατα της σχιζοφρένειας. Είναι επίσης χρήσιµο να συµπεριληφθούν τα ονόµατα και τα τηλέφωνα όλων των ατόµων µε τα οπαία θα επικοινωνήσει ο ασθενής, όταν αναδυθεί η υποτροπή. Όταν ο ασθενής έχει ενηµερωθεί για το ανωτέρω σχέδιο-σε περιόδους που είναι ελεύθερος συµπτωµάτων- τότε η υποτροπή µπορεί να αντιµετωπιστεί πιο αποτελεσµατικά! Μη αγνοείτε τα πρώιµα προειδοποιητικά σηµεία η συµπτώµατα. Είναι προτιµότερο να ενεργήσετε πολύ νωρίς η χωρίς λόγο,, παρά να διακινδυνεύσετε-καθυστερώντας να αντιδράσετε-µια υποτροπή η επανεισαγωγή στο νοσοκοµείο

14 ! Ενηµερώστε τους συγγενείς και τους φίλους σας! Απευθυνθείτε γρήγορα στην θεραπευτική οµάδα! Ακολουθείσθε την προτεινόµενη για τις επείγουσες καταστάσεις φαρµακευτική αγωγή! Μειώστε το στρες, ξεκουραστείτε, αν χρειαστεί πάρτε αναρρωτική! Αστυνοµία MHNYMATA! Λαµβάνετε συστηµατικά και ανελλιπώς την θεραπευτική σας αγωγή! Αξιοποιήστε τις ψυχοκοινωνικές θεραπείες που σας προσφέρονται! Διατηρείτε τακτική επαφή µε την θεραπευτική οµάδα! Διατηρείτε καλή επαφή µε την οικογένεια! Να έχετε ουσιαστικές σχέσεις µε τους φίλους σας! Διατηρείτε τακτική επαφή µε τους συγγενές και τα σηµαντικά πρόσωπα της ζωής σας! Αποφύγετε το έντονο στρες και µη αναλαµβάνετε υπερβολικές ευθύνες! Κάνετε συχνά διαλειµµατα και επιδοθείτε ψυχαγωγικές δραστηριότητες! Προσεγγίζετε τους στόχους σας µε µικρά βήµατα κάθε φορά! Έχετε υποµονή! Επιβραβεύετε τον εαυτό σας γι αυτά που επιτυγχάνετε! Αναγνωρίζετε έγκαιρα τα πρώιµα-προειδοποιητικά σηµεία-συµπτώµατα της υποτροπής. Είναι πιστεύω χρήσιµο να υπενθυµίσουµε ότι τα ψυχικά νοσήµατα δε διαφέρουν σε τίποτε από τα σωµατικά νοσήµατα, εκτός από τον τρόπο κλινικής έκφρασης. Εποµένως οι ψυχικά πάσχοντες πρέπει να έχουν την ίδια µεταχείριση και τα ίδια δικαιώµατα ιατρικής και ψυχοκοινωνικής φροντίδας µε τους σωµατικά πάσχοντες. Κάθε απόκλιση από αυτήν την αντίληψη είναι αντιεπιστηµονική και ηθικώς απαράδεκτη κάτι τελευταίο. Ας µην ξεχνάµε ότι κανείς µας, ούτε εσείς που διαβάζετε αυτές τις γραµµές, ούτε εγώ που τις έγραψα και βέβαια ούτε οι κάτοικοι οποιασδήποτε περιοχής δεν προστατευόµαστε από κάποιου είδους ανοσία για την ψυχική πάθηση.