ΤΕΧΝΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ. Το κτίριο του Επιμελητηρίου Κυκλάδων είναι από τα παλαιότερα κτίρια της Ερμούπολης.

Transcript

1 ΤΕΧΝΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΚΤΙΡΙΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ-ΕΠΙΣΚΕΥΗΣ-ΣΥΝΤΗΡΗΣΗΣ-ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥ ΑΚΙΝΗΤΟΥ "ΟΙΚΙΑ ΠΡΑΣΣΑΚΑΚΗ" ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ ΤΟΥ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟΥ ΚΥΚΛΑΔΩΝ Το κτίριο του Επιμελητηρίου Κυκλάδων είναι από τα παλαιότερα κτίρια της Ερμούπολης. "Ένα από τα πρώτα χρονολογημένα σπίτια είναι το αρχοντικό του Χιώτη προύχοντα Νικόλαου Πρασσακάκη, που χρημάτισε για πολλά χρόνια δήμαρχος στην Ερμούπολη κι αργότερα μέλος της Ελληνικής Γερουσίας " σημειώνουν στο βιβλίο τους "Ερμούπολη" οι Αρχιτέκτονες Ι. Τραυλός, και Α. Κόκκου στα "Ο πρίγκιπας Puckler-Muskau που επισκέφθηκε την Σύρο στα 1836, όχι μόνο μας έχει διασώσει την πληροφορία ότι το σπίτι του Πρασσακάκη ήταν έργο του Γερμανού αρχιτέκτονα J. Erlacher, αλλά και μιλάει με θαυμασμό στο βιβλίο του για την συμμετρική αρχιτεκτονική του, για τις μαρμάρινες σκάλες, τα ψηλοτάβανα δωμάτια με τις πολύχρωμες οροφές, τα αγγλικά έπιπλα και τους μεγάλους καθρέφτες. Σημειώνει χαρακτηριστικά ότι όμοιό του δεν είχε δει ακόμη σε καμία άλλη ελληνική πόλη " "Η χρονολογία 1836 στο μπαλκόνι και η ανάγλυφη πλάκα με την επιγραφή "Νικόλαος Πρασσακάκης 1834 Φεβρουαρίου 7" στην πίσω πλευρά, μαρτυρούν την παλαιότητά του, " Στα χρόνια που πέρασαν το αρχοντικό Πρασσακάκη άλλαξε ιδιοκτήτες και χρήσεις : Αρχοντικό Βοκοτόπουλου-Αγροτική Τράπεζα-Βιομηχανικό κέντρο Κυκλάδων-Γενική Συνομοσπονδία Επαγγελματικών Βιοτεχνών Εμπόρων Ελλάδος-Επιμελητήριο Κυκλάδων. 1

2 Το κτίριο σήμερα είναι κηρυγμένο διατηρητέο και προστατεύεται από το ΥΠ.ΠΟ., με την ΥΑ/Γ989/16681/ που δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ 475Β/ ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Η κύρια όψη του κτιρίου βλέπει στην οδό Απόλλωνος και οι δύο άλλες βλέπουν η μια στην οδό Δ. Βαφειαδάκη και η άλλη στο μικρό κήπο με το Ηρώο μπροστά από την Εκκλησία του Αγ. Νικολάου. Εξωτερικά είναι ένα απλό διώροφο σοβατισμένο σπίτι. Τα ανοίγματα αραιά τοποθετημένα αφήνουν μεγάλες ελεύθερες επιφάνειες. Μαύρες οριζόντιες και κάθετες γραμμές, χαραγμένες στο σοβά-διακρίνονται λίγο ακόμη-έδιναν αρχικά την εντύπωση κανονικής ισόδομης τοιχοδομίας σημειώνουν οι Τραυλός-Κόκκου, στο βιβλίο τους "Ερμούπολη". Όπου ο σοβάς έχει πέσει, και έχει πέσει σε ποσοστό 80% έτσι ώστε να νομίζει κανείς ότι ήταν ασοβάντιστο, βλέπουμε τον τρόπο της κατασκευής : ακανόνιστες μαρμαρόπετρες και στους αρμούς πετραδάκια και τούβλα. Μάρμαρο χρησιμοποιείται μόνο στα πλαίσια, στις πόρτες και τα παράθυρα, στο μπαλκόνι, στο κυμάτιο που χωρίζει τους δύο ορόφους και στην ταινία που περιτρέχει το κτίριο κάτω από τα παράθυρα του ισογείου. Παρόμοια ταινία, αλλά πώρινη υπάρχει και κάτω από τα παράθυρα του πρώτου ορόφου. Πώρινο είναι επίσης το γείσο, που αποτελείται από τρεις επάλληλες σειρές, μόνο στις γωνίες του η πάνω σειρά είναι από μάρμαρο. Τα παραθυρόφυλλα ήταν αρχικά εσωτερικά σκούρα, αλλά αργότερα πρόσθεσαν και εξωτερικά γερμανικού τύπου, με ξεχωριστούς φεγγίτες. Προσεγμένη και καλοδουλεμένη είναι η ξύλινη πόρτα της εισόδου με δύο μεγάλους ρόδακες στο κέντρο και φύλλα άκανθας στο πάνω μέρος. Το μπαλκόνι έχει απλά μαρμάρινα φουρούσια και η σιδεριά του, απλή κι αυτή με ρόμβους, καλύπτεται με ξύλο στο πάνω μέρος. Η μεγαλοπρέπεια όμως του παλιού αρχοντικού γίνεται περισσότερο αισθητή, όταν περάσεις το κατώφλι της εισόδου. Ο Erlacher κατόρθωσε να δώσει αξονική διάταξη και συμμετρία στο εσωτερικό, παρόλο ότι είχε ένα οικόπεδο με ακανόνιστο σχήμα. Μια πλατιά σκάλα, αμέσως μετά την είσοδο, οδηγεί σ' ένα διάδρομο - με μαρμάρινο δάπεδο και ωραίο μάρμαρο θέτημα στο φανάρι της σκάλας - απ' όπου φτάνει κανείς στα δωμάτια του ισογείου και στην αυλή. 2

3 Απέναντι από την κεντρική είσοδο αρχίζει η μαρμάρινη σκάλα για τον πρώτο όροφο, στο σημείο που καταλήγει, υπάρχουν δύο μαρμάρινοι τοσκανικοί κίονες (από κει και πάνω αρχίζει μια στενή ξύλινη σκάλα που οδηγεί στο εσωτερικό της στέγης). Ένας μακρύς διάδρομος, αντίστοιχα μ' αυτόν του ισογείου, οδηγεί στα δωμάτια του πρώτου ορόφου. Τοιχογραφίες στους διαδρόμους και τα δωμάτια και μαρμάρινα τζάκια τα πλαίσιά τους δεν είναι από την αρχική φάση συμπληρώνουν τον διάκοσμο του σπιτιού. Αλλά η έκπληξη στο αρχοντικό του Πρασσακάκη είναι η μικρή αυλή στην πίσω πλευρά που βρίσκεται στον άξονα της οικοδομής, φτάνει κανείς εκεί από το ισόγειο αλλά και απευθείας από το δρόμο, από την οδό Δ. Βαφειαδάκη. Στην δυτική πλευρά της αυλής μαρμάρινοι τοσκανικοί κίονες δημιουργούν είδος στοάς, που καλύπτεται με σταυροθόλια από λεπτά τούβλα. Στο άκρο της στοάς αυτής, που κρύβει το μεσότοιχο της ξένης ιδιοκτησίας, υπάρχουν πλυντήρια και άλλοι βοηθητικοί χώροι. Τέλος, στην απέναντι πλευρά της, βρίσκεται η κουζίνα, καλυμμένη με θολωτή οροφή και κάτω απ' αυτή μεγάλη θολωτή δεξαμενή, όπου συγκεντρώνονται τα νερά της βροχής. Στο αρχοντικό του Ν. Πρασσακάκη.. διατηρούνται τοιχογραφίες σε πολλά από τα δωμάτια. Δεν είναι γνωστό αν οι τοιχογραφίες, που σώζονται σήμερα, είναι σύγχρονες με το κτίριο ή αν ζωγραφίστηκαν λίγο αργότερα, ο πρίγκιπας, πάντως Puckler-Muskan αναφέρει στα 1836 πολύχρωμες οροφές. Τα θέματά τους είναι κυρίως διακοσμητικά με μεγάλες ροζέτες στο κέντρο της οροφής. Εξαίρεση αποτελεί η μεγάλη αίθουσα υποδοχής στον πρώτο όροφο, όπου, εκτός από τα διακοσμητικά θέματα, υπάρχουν στην ζωγραφιστή ζωφόρο που περιτρέχει το πάνω μέρος των τοίχων, πορτραίτα ιστορικών μορφών : Ρήγας Φεραίος, Βύρωνας, Καποδίστριας, Ανδρούτσος και προσωπικότητα της εποχής του Όθωνα. ΕΠΙΣΚΕΥΗ-ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ Από την μακροσκοπική εξέταση του κτιρίου και συγκρίνοντας όσα κατέγραψαν και περιέγραψαν οι αρχιτέκτονες Ι. Τραυλός-Α. Κόκκου πριν από 20 χρόνια με την σημερινή εικόνα που διαφαίνεται και στην φωτογραφική αποτύπωση, διακρίνει κανείς τις σωστικές επεμβάσεις που πρέπει να γίνουν για να σταματήσει η φθορά του κτιρίου (εκτός από τις επεμβάσεις για την διαμόρφωση εσωτερικά του κτιρίου ώστε να παραλάβει τις νέες χρήσεις). 3

4 Οι σωστικές αυτές επεμβάσεις περιγράφονται γενικά και είναι : Επεμβάσεις στην στέγη (καθώς τα τριγωνικά ξύλινα ζευκτά έχουν "σελλώσει", τα κεραμίδια έχουν αποκολληθεί, τα όμβρια εισέρχονται προκαλώντας ζημιές στα επιχρίσματα και τις οροφογραφίες). Επεμβάσεις στις μαρμάρινες διακοσμητικές ταινίες που περιβάλλουν εξωτερικά το κτίριο και κύρια κάτω από την στέγη, στις γωνίες, όπου ανασηκώνονται ή αποκολλώνται από το γείσο. Επεμβάσεις και ανακατασκευή των εξωτερικών επιχρισμάτων (σώζεται μόνο το 20%) και ανακατασκευή εσωτερικών επιχρισμάτων (σώζεται περίπου το 50%) μαζί με τις σωστικές επεμβάσεις διατήρησης των οροφογραφιών που απέμειναν (διατήρηση, συμπλήρωση, στερέωση, αποκατάσταση). Επεμβάσεις στα πατώματα, κύρια στα ξύλινα, όπου έχουν διαβρωθεί και χρειάζονται είτε συμπλήρωμα είτε αντικατάσταση. Επεμβάσεις και ξήλωμα των απαρχαιωμένων δικτύων και αντικατάστασή τους με νέα, σύμφωνα με την πρόταση. Επεμβάσεις στα ανοίγματα και αντικατάσταση όλων των παλαιών ξύλινων κουφωμάτων με νέα ακριβώς ίδια με τα παλιά. ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ Για την αξιοποίηση του κτιρίου ζητείται η διττή χρήση των χώρων του κτιρίου : αφ' ενός η διαμόρφωσή του σε εκθεσιακό χώρο παραδοσιακών προϊόντων των νησιών του Αιγαίου, κι αφετέρου η στέγαση των Σωματείων της Ομοσπονδίας Επαγγελματιών και Βιοτεχνών Κυκλάδων. Η ΠΡΟΤΑΣΗ Επειδή το κτίριο είναι κηρυγμένο διατηρητέο, εξαίρετο δείγμα των πρώτων χρόνων του Νεοκλασικισμού και ο πλούτος της εσωτερικής αρχιτεκτονικής του πρέπει να διαφαίνεται, αποφασίσαμε να μην υπάρξει καμία εσωτερική αλλαγή στην βασική εσωτερική διαμόρφωση του κτιρίου. Η μικρότερη επέμβαση είναι η διάνοιξη μιας εσωτερικής πόρτας (μια ντουλάπα που γίνεται πόρτα-σύνδεση δύο χώρων). Ακόμη και οι προτεινόμενοι νέοι Υγροί Χώροι (W.C. κλπ.) προβλέπονται στην ίδια θέση όπου καθορίστηκαν από παλιά σαν χώροι Υγρών Χώρων. Γενικά μπορούμε να πούμε ότι : - Το Ισόγειο διαμορφώνεται και στεγάζει την κύρια χρήση, δηλαδή τους Εκθεσιακούς χώρους, που έχουν περισσότερο σχέση με το κοινό 4

5 (COMMUNITY), τον πεζό, σε άμεση σχέση με τον δρόμο. Είναι η ζώνη των Εκθεσιακών χώρων. - Ο Όροφος ανήκει στα Σωματεία, δηλαδή είναι περισσότερο ιδιωτικοί δικοί μας (PRIVACY) χώροι των Σωματείων. ΕΙΔΙΚΟΤΕΡΑ ΣΤΟ ΙΣΟΓΕΙΟ επιλέξαμε και προτείνουμε την συγκεκριμένη λύση έτσι ώστε να υπάρχει : - Σφικτό δέσιμο κι άμεση σχέση μεταξύ των χώρων, ώστε να εξασφαλίζεται μια συνεχής ροή μεταξύ των χώρων που βρίσκονται δεξιά κι αριστερά της κύριας εισόδου. - Των εσωτερικών εκθεσιακών χώρων με την μικρή αυλή που θα χρησιμεύσει κι αυτή για έκθεση προϊόντων (δέσιμο μέσα με έξω). - Όλων των εκθεσιακών χώρων με το αναψυκτήριο στον χώρο που βρίσκεται η καλυμμένη με θολωτή οροφή, από παλιά, κουζίνα (δέσιμο με το αναψυκτήριο). - Η παλιά εστία της κουζίνας θα καθαρισθεί, επισκευασθεί έτσι ώστε να αναδειχθεί και το αναψυκτήριο δεν θα είναι τίποτα άλλο παρά επαρκής αριθμός τραπεζιών, καθισμάτων με δύο μηχανήματα ψύξης ποτών, νερού για την στιγμιαία ανάπαυση των επισκεπτών. - Ο χώρος επιλέχθηκε και για την άμεση σχέση του με την αυλή που μπορεί να τροφοδοτείται από αυτήν και να επεκτείνεται σ' αυτήν (δέσιμο αναψυκτηρίου με τους κλειστούς αλλά κι ανοιχτούς χώρους). Επιπλέον το αναψυκτήριο τοποθετήθηκε εκεί, στο ισόγειο, έτσι ώστε ο όροφος να μη "βρωμίσει" καθόλου. Τέλος, στο βάθος, στη Δυτική πλευρά της αυλής πίσω από την στοά με τους μαρμάρινους Τοσκανικούς κίονες, στο διώροφο κτίσμα, όπου υπήρχαν παλιά πλυντήρια και βοηθητικοί χώροι, θα στεγασθούν τα τέσσερα γραφεία-θέσεις εργασίας με ισάριθμα computer και αποθήκη-αρχείο για τα άτομα υπαλλήλους του Επιμελητηρίου για τις άμεσες ανάγκες των εκθεσιακών χώρων που θα επανδρώσουν το κτίριο. Ένας από τους υπαλλήλους αυτούς θα απασχολείται στην κύρια είσοδο του κτιρίου, στην RECEPTION που θα διαμορφωθεί κατάλληλα το "φανάρι" του κλιμακοστασίου, ενώ χώρος κάτω από την σκάλα θα διαμορφωθεί σε προθήκη διαφημιστικού υλικού. Η διαμόρφωση των εκθεσιακών χώρων είναι όσο το δυνατόν πιο απλή έτσι ώστε η ροή να είναι άνετη, συνεχής κι απρόσκοπτη κι όλα αυτά για να έχουμε 5

6 εκτός των άλλων στους χώρους αυτούς άμεση πρόσβαση και Ατόμων Με Ειδικές Ανάγκες (Α.Μ.Ε.Α.). Η πρόνοια για τα Άτομα Με Ειδικές Ανάγκες (Α.Μ.Ε.Α.) μας απασχόλησε πάρα πολύ και με την πρότασή μας αυτή πιστεύουμε ότι επιτυγχάνουμε : - την άμεση πρόσβαση από Έξω (δρόμο) στο Ισόγειο (Έκθεση), - την άμεση πρόσβαση από μέσα στην αυλή (Έκθεση-Αναψυχή), - την πρόσβαση στο αναψυκτήριο - την πρόσβαση σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο WC (για ΑΜΕΑ) μετά τον χώρο αναψυκτηρίου, - την άνετη κίνηση στους κλειστούς εκθεσιακούς χώρους ανεμπόδιστα λόγω του διαδρόμου του ανάμεσα στις προθήκες και τους εκθεσιακούς χώρους και - την πρόσβαση-άνοδο στον όροφο με ειδικό κάθισμα-αναβατόριο στο κεντρικό κλιμακοστάσιο. Για την κίνηση των Α.Μ.Ε.Α. στους διάφορους χώρους του κτιρίου, υποβάλλουμε ξεχωριστό ειδικό σχέδιο κατά το στάδιο της οριστικής μελέτης. Τα μεγάλα προβλήματα στο ισόγειο είναι κύρια ο κατάλληλος φωτισμός των προθηκών-εκθεσιακών χώρων και οροφογραφιών συγχρόνως και η μεγάλη δαπάνη ενέργειας για το φωτισμό των εκθεσιακών χώρων. Για τον σκοπό αυτό προτείνεται : α) ειδικό σύστημα φωτισμού έτσι ώστε αφ' ενός μεν να φωτίζονται οι προθήκες και τα προϊόντα (φωτισμός προς τα κάτω και πλάγια) και αφ' ετέρου οι οροφές του κτιρίου (φωτισμός προς τα άνω) με τις εναπομείνουσες πλούσιες οροφοργραφίες που έχουν καταγραφεί β) Γι αυτό και υποβάλλουμε πρόταση σχέδιο στο οποίο φαίνεται η κάτοψη και τομή της κατασκευής που θα «φέρει» τον φωτισμό, σε γενικές γραμμές, γιατί μπορεί τα δεδομένα να τροποποιηθούν από τους μελετητές της μελέτης εφαρμογής γ) Για την εξοικονόμηση ενέργειας προτείνεται όλο το δίκτυο φωτισμού των εκθεσιακών χώρων να ναι ανεξάρτητο από το συμβατικό δίκτυο του κτιρίου και με λαμπτήρες εξοικονόμησης ενέργειας. Η προταθείσα αρχικά λύση εκμετάλλευσης της ηλιακής ενέργειας με φωτοβολταϊκά συστήματα προσκρούει σε προβλήματα χρηματοδότησης αφ ενός κι ενσωμάτωσης των Φ/Β στοιχείων στον παραδοσιακό ιστό της πόλης και του διατηρητέου. 6

7 ΣΤΟ ΟΡΟΦΟ επιλέξαμε και προτείναμε την συγκεκριμένη λύση στέγασης των Σωματείων έτσι ώστε να υπάρχει : - δέσιμο λειτουργικά των χώρων μεταξύ τους και - επιπλέον άμεση σχέση με μια απαραίτητη για τα σωματεία αίθουσα συσκέψεων. Έτσι τα οκτώ Σωματεία κι η ομοσπονδία (8+1) ομαδοποιούνται και στεγάζονται δεξιά κι αριστερά της κύριας αίθουσας του ορόφου. Οι ανάγκες τους είναι απλές : ένα γραφείο με computer και μια αρχειοθήκη ανά Σωματείο είναι ο απαραίτητος εξοπλισμός και υπάρχει ο απαραίτητος χώρος-αρχειοθήκη της Ομοσπονδίας. Η κύρια αίθουσα του ορόφου παίζει τον ρόλο του ομφαλού γιατί εκτός από τις κατά καιρούς (1-2 φορές το χρόνο) συσκέψεις-γενικές συνελεύσεις των σωματείων, κύρια θα χρησιμεύσει και θα χρησιμοποιηθεί σαν χώρος προβολών κι επιδείξεων παραδοσιακών προϊόντων αφ' ενός και σαν χώρος διαλέξεων και ομιλιών για το ΚΕΚ του Επιμελητηρίου αφ' ετέρου. Με άλλα λόγια θα είναι ένας χώρος ζωντανός, μια αίθουσα πολλαπλών χρήσεων. Όπως διαφαίνεται από τις ειδικές απαιτήσεις των εκθεσιακών χώρων για ειδικό φωτισμό και τις ανάγκες όλων των λοιπών χώρων (κυρίως γραφείων) για φωτισμό, θέρμανση, κλιματισμό, μηχανοργάνωση, θ' απαιτηθούν ηυξημένοι βοηθητικοί χώροι των εγκαταστάσεων αυτών που προβλέπονται στα υπόγεια του κτιρίου. Τα υπόγεια που καταλαμβάνουν μέρος της κάλυψης του κτιρίου (κυρίως την βόρεια πτέρυγα) δίπλα ακριβώς στην μεγάλη θολωτή δεξαμενή, έχουν επαρκές ύψος (πάνω από 300 μ.), κι αερισμό για την εγκατάσταση εκεί των κεντρικών κυκλωμάτων και πινάκων των δικτύων Ηλεκτρισμού κλπ. Ερμούπολη, ΜΑΪΟΣ 2001 Οι μελετητές Αναστάσιος Κάρτας Αρχιτέκτονας Μηχανικός Αναστάσιος Μπάμπαρης Αρχιτέκτονας Μηχανικός 7