"Είναι άλλο να πεθαίνεις για την Ελλάδα και άλλο να σε πεθαίνει αυτή...

Transcript

1 Νέα Εκπαιδευτήρια Γ. Μαλλιάρα "Είναι άλλο να πεθαίνεις για την Ελλάδα και άλλο να σε πεθαίνει αυτή... Σκέψεις και συναισθήµατα Ερευνητική Εργασία α τετραµήνου

2 1 1

3 Περιεχόµενα Σελίδες Πολιτισµός 3 Αρχιτεκτονική Εκπαίδευση Πολιτική...33 Ναυτιλία...59 Μόδα 69 Τα ονόµατα των µαθητών έχουν διαγραφεί σκοπίµως στη διαδικτυακή έκδοση του εντύπου. 2 2

4 Π Ο Λ Ι Τ Ι Σ Μ Ο Σ 3 3

5 Πολιτισµός Στο παρελθόν η ανάπτυξη των επιστηµών έδωσε απαντήσεις σε ζητήµατα που απασχολούσαν το ανθρώπινο είδος. Είναι γεγονός πως οι νέες γνώσεις βοήθησαν σε πολλούς τοµείς της ζωής όπως στην ιατρική. Ανακαλύφτηκαν νέα φάρµακα και νέες µέθοδοι και έτσι αντιµετωπίζονταν και συνεχίζονται να αντιµετωπίζονται ασθένειες και παράλληλα αυξήθηκε ο µέσος όρος ζωής αλλά και δηµιουργήθηκαν νέες θέσεις εργασίας ως απόρροια των νέων τοµέων στο χώρο της επιστήµης. (Βοήθηµα η έκθεση των εξετάσεων, Γρηγόρης Τζούλιας, Εκδόσεις Λιβάνη, ηµεροµηνία έκδοσης 2010, σελίδα ) Η θρησκεία προσέφερε ελπίδα στο άτοµο και ένιωθε βεβαιότητα και ασφάλεια. ίδασκε αξίες όπως η αγάπη για τον συνάνθρωπο, τον σεβασµό, την ισότητα και την ταπεινότητα. Άρα καλλιεργούταν στο άτοµο µια ηθικοποιηµένη προσωπικότητα, αποκτούσε κοινωνική συνείδηση, τηρούσε τους νόµους, αποφευγόταν η βία και κοινωνικοποιούταν οµαλά. (ο.π.) Στην παιδεία,η παροχή γνώσεων οδηγούσε στην ανάπτυξη του πνευµατικού επιπέδου, έθετε προβληµατισµούς, αφύπνιζε τα άτοµα και διαµόρφωνε κριτική σκέψη. Εξαλείφτηκαν ακραίες αντιλήψεις, ο συντηρητισµός, ο δογµατισµός και ρατσιστικές ιδεολογίες δηµιουργώντας άτοµα µε ολοκληρωµένες προσωπικότητες µε ήθη και ιδανικά και παρέµεναν πιστοί στις δηµοκρατικές αντιλήψεις. (ο.π.) Σήµερα, η τεχνολογική ανάπτυξη προσφέρει πληθώρα αγαθών δηµιουργώντας την κυριαρχία υλιστικών αντιλήψεων και κατά επέκταση την έλλειψη κοινωνικής συνείδησης. Ο άνθρωπος ενδιαφέρεται για την κάλυψη των υλικών του αναγκών παραµελώντας τη συµµετοχή του στα κοινά. Ακόµα η επικράτηση των µηχανών, άρα, και λιγότερο κόστος παραγωγής έχει αντικαταστήσει το ανθρώπινο δυναµικό µε αποτέλεσµα να δηµιουργείται οικονοµική κρίση και ανεργία. Κατά συνέπεια, οι άνθρωποι παραγκωνίζουν την ηθικο-πνευµατική ανάπτυξη και επικεντρώνονται σε θέµατα που θεωρούν πιο σηµαντικά. (ο.π.) Όσον αφορά την επιστήµη, η επιστηµονική εξέλιξη χρησιµοποιείται για πολεµικούς σκοπούς. Είναι αλήθεια πως αρκετά από τα νέα όπλα επιφέρουν σοβαρές οικολογικές καταστροφές, για παράδειγµα η πυρηνική βόµβα. Επιπρόσθετα, οι επιστήµονες δε διστάζουν να χρησιµοποιήσουν στο όνοµα της επιστήµης ζώα για τα πειράµατα τους αντικατοπτρίζοντας την αδιαφορία τους για το ζωικό βασίλειο και την ανηθικότητα τους. (ο.π.) 4 4

6 Στην θρησκεία οι ιερείς δε διακρίνονται από ηθικές αξίες και σύνεση ασκώντας αρνητική επιρροή στους πιστούς και αυτοί µε τη σειρά τους απογοητεύονται, αποξενώνονται από το σώµα της εκκλησίας και εµφανίζουν τάσεις αδικίας και ατοµικισµού. (ο.π.) Στην παιδεία οι απαρχαιωµένες εκπαιδευτικές µέθοδοι και οι µη άρτια καταρτισµένοι καθηγητές είναι οι αιτίες που δηµιουργούν την αδυναµία ηθικοπνευµατικής ανάπτυξης των νέων οι οποίοι βοµβαρδίζονται µε στείρες γνώσεις δίχως νόηµα. (ο.π.) (

7 Τέχνη Παρέχονταν ερεθίσµατα για προβληµατισµό. Έτσι καλλιεργούταν η κριτική σκέψη των ατόµων. Ακόµα προβάλλονταν διαχρονικές αξίες όπως για παράδειγµα το ήθος, ο σεβασµός και η εντιµότητα. Άρα ηθικοποιούνταν τα άτοµα. Επίσης, προβαλλόταν το ιδεώδες και η ωραιοποίηση του κόσµου µε αποτέλεσµα να συνιστούσε κίνητρο να βελτιώσουν και να καλυτερεύσουν την τότε κατάσταση. Μέσω της τέχνης ασκούταν, επιπλέον, η κριτική ικανότητα. Ο δηµιουργόςκαλλιτέχνης προέβαλλε κοινωνικά προβλήµατα που διατάρασσαν την κοινωνική συνοχή. Ως επακόλουθο των παραπάνω κινητοποιούνταν οι αρµόδιοι φορείς και ενεργοποιούταν η κοινή γνώµη. Επίσης, υπήρχε επαφή µε συλλογικές αξίες. Υποτασσόταν το εγώ στο εµείς και διαµορφωνόταν κοινωνική συνείδηση. Ήταν µια ευκαιρία γόνιµης και δηµιουργικής διαφυγής από τα καθηµερινά προβλήµατα εκείνης της εποχής. Αξιοποιούταν εποικοδοµητικά ο ελεύθερος χρόνος και το άτοµο αναβαθµιζόταν ηθικο-πνευµατικά. (Βοήθηµα η έκθεση των εξετάσεων, Γρηγόρης Τζούλιας, Εκδόσεις Λιβάνη, ηµεροµηνία έκδοσης 2010, σελίδα ) Σήµερα η τέχνη είναι στρατευµένη και αποσκοπεί στην εξυπηρέτηση πολιτικών ή οικονοµικών σκοπιµοτήτων. Μεταδίδεται ουσιαστικά ένα µήνυµα µε απώτερο στόχο την προπαγάνδα. Άµεσο αποτέλεσµα είναι η στειρότητα στην έµπνευση και στην καινοτοµία καθώς και η υποβάθµιση της αισθητικότητας. Ακόµα, η τέχνη είναι καθαρή δηλαδή ο καλλιτέχνης επηρεάζεται από το πολιτικό και κοινωνικό γίγνεσθαι. Αντιµετωπίζει την ωραιοποίηση ως απόλυτη αξία και θεωρεί ζηµιογόνες τις όποιες αντιδράσεις από το ευρύτερο κοινωνικό σύνολο. Εποµένως απευθύνεται σε ένα περιορισµένο κοινό. Ο καλλιτέχνης καταφεύγει στην τυποποίηση και εµφανίζει έλλειψη δηµιουργικότητας και έµπνευσης. (ο.π.) Υπάρχει απουσία αισθητικής αγωγής αφού είναι µονόπλευρος ο χαρακτήρας της εκπαίδευσης ο οποίος επικεντρώνεται ελάχιστα στην τέχνη. Οι νέοι δεν αποκτούν ορθά αισθητικά κριτήρια και σε αυτό µερίδιο ευθύνης φέρει και η οικογένεια που αµελεί για την επαφή των παιδιών τους µε την τέχνη. Επιπρόσθετα επικρατεί χρησιµοθηρική αντίληψη και λαϊκισµός στην τέχνη. Ο καλλιτέχνης έχει την πεποίθηση ότι η τέχνη θα του επιφέρει πλούτη και προσβλέπει στην ικανοποίηση του κοινού του αντιγράφοντας ευτελή έργα βασιζόµενος στην υποτιθέµενη καλλιτεχνική του άποψη. Η τέχνη έχει εµπορευµατοποιηθεί και έχει καταλήξει σε προϊόν 6 6

8 κατανάλωσης δίχως αξία. Τέλος η προβολή λανθασµένων προτύπων από τα ΜΜΕ µε εκποµπές χαµηλού ποιοτικού επιπέδου δε προωθούν την όξυνση του πνεύµατος, αντιθέτως, τον οδηγούν στην παθητικοποίηση. Κατά συνέπεια ικανοποιούνται στην εφήµερη τέχνη. (ο.π.) (

9 Θέατρο Στο παρελθόν οι δραµατικές παραστάσεις ήταν αφιερωµένες στον θεό ιόνυσο ενταγµένες στο πλαίσιο δραµατικών αγώνων. Εποµένως στο αρχαίο θέατρο ήταν έντονος ο θρησκευτικός χαρακτήρας. ύο ήταν οι κύριες γιορτές: τα ιονύσια και τα Λήναια στα οποία οι ποιητές ήταν υποχρεωµένοι να παρουσιάσουν κωµωδίες και τραγωδίες και σατυρικά δράµατα. Η κωµωδία αντλούσε τα θέµατα της από την καθηµερινή ζωή ενώ η τραγωδία από µύθους και πιο σπάνια από συγκλονιστικά βιώµατα της εποχής και το σατυρικό δράµα από µύθους και ως επί το πλείστον από την πολιτική. Οι κωµικοί ποιητές επιδίωκαν να γελοιοποιούν πρόσωπα και καταστάσεις ώστε µέσα από τη φάρσα, το γέλιο και την ευθυµία να ασκούν την κριτική τους. Οι τραγικοί ποιητές κινούνταν στο εκεί και στο εδώ του µύθου,προβληµατίζονταν πάνω σε κρίσιµα ζητήµατα που αφορούσαν το εδώ και το τώρα. Συνήθως βρίσκονταν αντιµέτωποι µε µεγάλα ηθικά διλλήµατα και ήταν υποχρεωµένοι τις πιο πολλές φορές να συντριβούν. Όσον αφορά το σατυρικό δράµα, οι σάτυροι αναλάµβαναν συχνά δύσκολες αποστολές αλλά ποτέ δεν τα κατάφερναν. Οι συντελεστές της παράστασης ήταν οι υποκριτές, οι χορευτές και ο αυλητής. Σχετικά µε τη σκευή, περιελάµβανε τα προσωπεία και τα κουστούµια. Σκοπός του δεν ήταν απλώς η ψυχαγωγία των αθηναίων αλλά πρωτίστως η πνευµατική καλλιέργεια τους καθώς τα θέατρα συνιστούσαν χώροι εκπαίδευσης. ηµιουργούσε προβληµατισµούς στους θεατές µε επακόλουθο να παρέµενε δραστήρια η κριτική τους σκέψη και να διαµορφωνόταν συνείδηση. Σήµερα, οι θεατρικές παραστάσεις είναι περιορισµένες λόγω της ύπαρξης οικονοµικής κρίσης. Άρα υπάρχει αδυναµία πρόσβασης των πολιτών σε αυτά. Το επίπεδο είναι χαµηλό θεατρικά και επαγγελµατικά καθώς δεν είναι σπάνιο φαινόµενο να γίνονται ηθοποιοί µοντέλα, τραγουδιστές ή και παρουσιαστές µόνο και µόνο επειδή είναι δηµόσια πρόσωπα. Όµως είναι λογικό αυτοί οι άνθρωποι να µη διαθέτουν τις κατάλληλες θεατρικές γνώσεις και να µην µπορούν να υποδυθούν άρτια έναν χαρακτήρα. Επιπλέον οι θεατρικές παραστάσεις είναι χαµηλού επιπέδου. Τα σενάρια είναι αυθαίρετα,πολλές φορές, χωρίς λογική αλληλουχία και δε στηρίζονται στην επικαιρότητα αλλά στη φαντασία. Οι θεατές δεν προβληµατίζονται, παραµένουν παθητικοί και αδρανείς, δε καλλιεργούν την κριτική σκέψη και καταλήγουν να είναι άλαλοι παρατηρητές. Εποµένως το πνεύµα παραµένει στάσιµο και αποκτά 8 8

10 διακοσµητικό χαρακτήρα. υστυχώς, ο Έλληνας,σήµερα, έχει αποµακρυνθεί από το θέατρο αντικατοπτρίζοντας την αποξένωση του από την τέχνη και τον πολιτισµό. Τρανό παράδειγµα αποτελούν τα ελάχιστα θεατρικά εισιτήρια που εκδίδονται ετησίως καθώς και το γεγονός ότι σήµερα υπάρχουν µόνο δύο ενεργή αρχαία θέατρα στα οποία λαµβάνουν χώρα θεατρικές παραστάσεις. (

11 Ολυµπιακή ιδέα Αθλητισµός Στο παρελθόν καλλιεργούταν ο άνθρωπος σε ποικίλες διαστάσεις. Στην βιολογική υπόσταση, επικρατούσε σωµατική ευεξία και εγκράτεια µε την αποφυγή υπερβολών και ακροτήτων µε αποτέλεσµα διασφαλιζόταν η υγεία του αθλούµενου αλλά και λιγόστευαν οι πιθανότητες ασθένειας του. Στην πνευµατική υπόσταση, στην περίπτωση ήττας ο αθλητής αναθεωρούσε δηλαδή σκεφτόταν πιθανά λάθη που έκανε κατά τη διάρκεια του αγώνα, ασκούσε αυτοκριτική µε αποτέλεσµα να επιτυγχανόταν η αυτογνωσία και κινητοποιούταν νοητικά. Στην ηθική υπόσταση, γνώριζε τα αθλητικά ιδεώδη του ευ αγωνίζεσθε και της ευγενούς άµιλλας. εν ήταν εγωπαθής και µάθαινε την έννοια του συναγωνισµού. (Βοήθηµα η έκθεση των εξετάσεων, Γρηγόρης Τζούλιας, Εκδόσεις Λιβάνη, ηµεροµηνία έκδοσης 2010, σελίδα ) Στην κοινωνική υπόσταση, καλλιεργούταν η συλλογικότητα µέσα από τα οµαδικά αθλήµατα και το άτοµο ακλουθούσε τους κανόνες. Κατά συνέπεια διευκολυνόταν η ένταξη του στο κοινωνικό σύνολο µέσα από την πειθαρχία που διδασκόταν. Στην πολιτική υπόσταση, αναπτυσσόταν η αγωνιστικότητα του ατόµου όχι µόνο στα αθλήµατα αλλά και σε άλλες πτυχές της ζωής. Εποµένως, παρέµενε ενεργός και µειωνόντουσαν οι πιθανότητες να χειραγωγηθεί από δηµαγωγούς πολιτικούς. Τέλος αναπτυσσόταν η ολυµπιακή ιδέα καθώς προβάλλονταν αξίες που καταξιώνουν την ανθρώπινη οντότητα όπως η εκγύµναση του σώµατος, η ευγενής άµιλλα και η ύπαρξη εκεχειρίας. (ο.π.) Σήµερα, επικρατεί υλιστική αντίληψη αθλητών. Μοναδικός τους στόχος είναι η απόκτηση χρηµάτων µε άµεσο επακόλουθο την απώλεια της ευγενούς άµιλλας. Ακόµα εµπορευµατοποιούνται οι ολυµπιακοί αγώνες µε την θέσπιση φαντασµαγορικών εκδηλώσεων κατά τη διάρκεια της τελετής έναρξης και λήξης και µε το πλήθος διαφηµίσεων τόσο στους ολυµπιακούς χώρους όσο και στην περιβολή των αθλητών. Μάλιστα είναι ακριβό το αντίτιµο παρακολούθησης των ολυµπιακών αγώνων ζωντανά καθιστώντας δύσκολη την πρόσβαση του ευρύτερου κοινού σε αυτούς. (ο.π.) Οι ολυµπιακοί αγώνες χρησιµοποιούνται για την αποπλάνηση της κοινής γνώµης από κρίσιµα πολιτικοοικονοµικά ζητήµατα ώστε οι εκάστοτε κυβερνήσεις να εξυπηρετήσουν τα προσωπικά τους συµφέροντα. Μάλιστα παραβιάζεται η εκεχειρία στην περίοδο ολυµπιακών αγώνων. Χαρακτηριστικό παράδειγµα συνιστά η πολεµική 10 10

12 ρήξη Γεωργίας Ρωσίας κατά τη διάρκεια των ολυµπιακών αγώνων του Επιπλέον εφαρµόζεται η χρήση αναβολικών από τους αθλητές µε σκοπό να βελτιώσουν τις επιδόσεις τους. Έτσι µέσω αυτών των ουσιαστικά πλασµατικών επιδόσεων χάνεται το αθλητικό πνεύµα και συνάµα τίθεται σε κίνδυνο η ζωή των αθλητών. Οι αθλητές καταλήγουν να είναι είδωλα και όχι ζωντανά πρότυπα που εµπνέουν τους νέους. Αυτό δηµιουργεί οπαδούς χούλιγκαν που συχνά προκαλούν επεισόδια στους αγώνες και κυριαρχεί το µίσος και η εχθρότητα ανάµεσα στους φιλάθλους. Μετατρέπεται ο φίλαθλος σε φανατισµένο οπαδό και το άθληµα σε θέαµα στο οποίο δεν επιβραβεύεται η καταβολή της προσπάθειας και η συµµετοχή αλλά µόνο οι πρώτοι και οι νικητές. Τα φαινόµενα χουλιγκανισµού στα γήπεδα προξενούν,µάλιστα, καταστροφές στα γήπεδα και πολλές φορές τραυµατισµούς φιλάθλων. Τέλος συχνό φαινόµενο είναι τα λεγόµενα στηµένα παιχνίδια στα οποία ο διαιτητής δε κρίνει αντικειµενικά,αντιθέτως, υποκινείται από χρηµατικά συµφέροντα. (ο.π. και (

13 Προσωπική γνώµη Κατά τη γνώµη µου, ο πολιτισµός στην Ελλάδα κατακερµατίζεται µε γοργούς ρυθµούς. Είναι κυρίως υλικός(υλικά αγαθά, τεχνολογική ανάπτυξη) υποκινούµενος από συµφέροντα και ιδιοτελείς σκοπούς. Το ερώτηµα που τίθεται είναι γιατί να µην είναι και ηθικο-πνευµατικός (τέχνη, παιδεία, θρησκεία, ηθική, πολίτευµα). Έχουµε κληρονοµήσει έναν τόσο λαµπρό πολιτισµό από τους αρχαίους Έλληνες και αντί να τον εξελίξουµε, να εκµαιεύσουµε στοιχεία του και να παραδειγµατιστούµε από αυτόν, τον απορρίπτουµε σα να είναι ξένο σώµα δίχως χρησιµότητα. Η τέχνη προέρχεται από το ρήµα τίκτω που σηµαίνει γεννώ. ηλαδή η τέχνη αφορά τη δυνατότητα του ανθρώπου να παράγει έργα µε στόχο την ικανοποίηση του θεατή. Σήµερα,δυστυχώς, το άτοµο όχι µόνο δε δηµιουργεί αλλά θανατώνει και την υπάρχουσα προβάλλοντας την ως ξεπερασµένη χωρίς να έχει τίποτα να επιδείξει. Αναπόσπαστο κοµµάτι της τέχνης είναι το θέατρο το οποίο διακρίνεται από αυθαίρετα σενάρια και από ηθοποιούς µε ελλιπή επαγγελµατική κατάρτιση. ε προωθούν τη κριτική σκέψη µε αποτέλεσµα να παραµένουν οι θεατές παθητικοί δέκτες των µηνυµάτων. Στον αθλητισµό επικρατεί η υλιστική αντίληψη, η εµπορευµατοποίηση των ολυµπιακών αγώνων, η χρήση αναβολικών και ο χουλιγκανισµός. Φαίνεται πως τα αθλητικά ιδεώδη όπως ο αλληλοσεβασµός, η ευγενής άµιλλα, το ευ αγωνίζεσθε και το φίλαθλο πνεύµα να µη παίζουν σηµαντικό ρόλο ενώ η σηµασία της ολυµπιακής ιδέας ανταποκρίνεται µόνο στη θεωρία. Συνοπτικά, σήµερα πολιτισµός παράγεται, το θέµα όµως είναι ότι δεν αποσκοπεί για την ευχαρίστηση του θεατή και την προώθηση του πολιτισµού, αντιθέτως είναι στρατευµένη, ιδιοτελής και επικρατεί κατά συνέπεια πνευµατική στειρότητα

14 Α Ρ Χ Ι Τ Ε Κ Τ Ο Ν Ι Κ Η 13 13

15 Η Αρχιτεκτονική στην Αθήνα σήµερα σε σύγκριση µε την Αρχαιότητα και τις ευρωπαϊκές πόλεις Σε µια χώρα που καθηµερινά µας «σκοτώνει» µέσω του κράτους µε τις δυσκολίες και το µεγάλο οικονοµικό πρόβληµα, παλεύουµε για να σταθούµε στα πόδια µας και να αναζητήσουµε ό,τι όµορφο έχει αποµείνει στον τόπο µας αλλά και να παλέψουµε για τη χώρα µας. Η εµφάνιση της πρωτεύουσας µας, της Αθήνας, εκτός από το ότι έχει υποβαθµιστεί λόγω της οικονοµικής κρίσης που έχει οδηγήσει στην εξαθλίωση συγκεκριµένων περιοχών και σε αντίξοες εικόνες, επίσης υποβαθµίζεται από την αρχιτεκτονική των κτηρίων που την αποτελούν. Κτήρια ανοµοιόµορφα και σε σχέδιο αλλά και σε όγκο έχουν δηµιουργήσει ένα εγκληµατικό µοτίβο για την αρχιτεκτονική, το οποίο ασχηµαίνει την εικόνα της πρωτεύουσας µας. Επιπλέον, νεοκλασικά κτήρια τα οποία δεν αναπαλαιώνονται οδηγούνται µε την πάροδο του χρόνου στην εξαθλίωση και το χειρότερο είναι πως εάν είχαν συντηρηθεί θα ήταν στολίδια για την Αθήνα. Οι παλαιές πολυκατοικίες όχι µόνο δεν συντηρούνται και καταρρέουν αργά αλλά και έρχονται σε µια τροµερή αντίθεση µε τα σύγχρονα κτήρια που κατασκευάζονται κοντά τους, αφού τα 2 είδη δεν έχουν κοινά αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά και επικρατεί ανοµοιοµορφία. Η εικόνα αυτή της πρωτεύουσας µας έρχεται σε αντίθεση όχι µόνο µε την παράδοση µας, αφού στα αρχαία χρόνια η αρχιτεκτονική της Αρχαίας Ελλάδας ήταν ένα είδος τέχνης και αριστουργήµατος, αλλά επίσης έρχεται σε αντίθεση και µε την εικόνα άλλων ευρωπαϊκών πρωτευουσών όπως η Βιέννη, το Βερολίνο κλπ. Επιπλέον, κατασκευαστικά έργα που λαµβάνουν χώρα στην Αθήνα οδηγούν στην καταστροφή πάρκων και περιοχών πρασίνου, που επίσης συµβάλλουν στην οµορφιά µιας πόλης. Τέλος, η κατασκευή κτηρίων µεγάλων σε µέγεθος και όγκο πλάι στα παλιά κτήρια της πόλης δηµιουργεί µια παραφωνία. Παρακάτω θα µελετήσω και θα παρουσιάσω την έντονη αντίθεση του σήµερα και της Αρχαίας Ελλάδας ως προς την αρχιτεκτονική αλλά και τις διαφορές των ευρωπαϊκών πόλεων και της Αθήνας στον ίδιο τοµέα

16 Ακολουθεί αναλυτικά: 1. Σύγκριση µε την Αρχαία Ελλάδα (Λεπτοµέρειες αρχαίας ελληνικής αρχιτεκτονικής, σύγκριση µε τη σύγχρονη ελληνική αρχιτεκτονική αλλά και µε ξένες µορφές.) 2. Σύγκριση µε τις υπόλοιπες Ευρωπαϊκές πόλεις 3. Πληροφορίες για την αρχιτεκτονική µερικών χαρακτηριστικών ευρωπαϊκών πόλεων 4. Φωτογραφικό υλικό 15 15

17 Σύγκριση µε την Αρχαία Ελλάδα Αρχαία Ελληνική Αρχιτεκτονική Στην Αρχαία Ελλάδα ο µεγαλύτερος αριθµός αρχιτεκτονικών κατασκευών ήταν ναοί, οι οποίοι αρχικά κατασκευάζονταν από ξύλο (αρχαϊκά χρόνια) και στη συνέχεια χτίζονταν από πέτρα και ειδικά από µάρµαρο. Σκοπός των ναών ήταν να στεγάσουν το άγαλµα της θεάς ή του θεού που ήταν προς τιµήν του/της χτισµένος ο ναός. Το άγαλµα αυτό ήταν εντυπωσιακό σε διαστάσεις και κατασκευασµένο από πολύ ακριβά υλικά (π.χ. ελεφαντοστό) και επιχρυσωµένο. Η ελληνική αρχιτεκτονική επηρεάστηκε πολύ από τις µεγάλες σε όγκο και εντυπωσιακές αιγυπτιακές κατασκευές από πέτρα, χώρα µε την οποία οι Έλληνες είχαν στενές επαφές και σε εµπορικό αλλά και σε πολιτισµικό επίπεδο. Οι Αρχαίοι Έλληνες εκτός από την ιδιαίτερη περιποίηση που έδειχναν στην κατασκευή του αγάλµατος του ναού, έδειχναν και ειδική φροντίδα στη κατασκευή και στην εµφάνιση του ναού, αφού και αυτός για τους Αρχαίους Έλληνες ήταν ένα άγαλµα. Άλλωστε η λέξη άγαλµα σηµαίνει αυτό που κάνει το θεό να αγάλλεται, να χαίρεται. Αυτό µας δείχνει την ιδιαίτερη φροντίδα και αγάπη των Αρχαίων Ελλήνων για την αρχιτεκτονική και για την µοναδική και όµορφη εµφάνιση των ναών τους. Πληροφοριακά, αξίζει να σηµειωθεί ότι η κατεύθυνση του ναού είναι από την ανατολή προς την ύση, σε αντίθεση µε τους σηµερινούς Χριστιανικούς. Σε αυτό το σηµείο φαίνεται η έντονη αντίθεση µε σήµερα, αφού βλέπουµε τους αρχαίους µας προγόνους να δείχνουν πολύ µεγάλη αγάπη και φροντίδα για την αρχιτεκτονική των ναών και των κτηρίων τους, σε αντίθεση µε τη σηµερινή εποχή, που η Αθήνα χαρακτηρίζεται από την κακή αρχιτεκτονική των περισσοτέρων κτηρίων και την ανοµοιοµορφία τους. Ένα ακόµα στοιχείο που δείχνει τη µεγάλη σηµασία της αρχιτεκτονικής των ναών αλλά και την φροντίδα στην κατασκευή τους ήταν το γεγονός ότι οι ναοί αποτελούνταν από πολλά µέρη και στολίζονταν µε εξαιρετικές ανάγλυφες παραστάσεις και έντονα χρώµατα. Ονοµαστικά τα σηµεία ενός Αρχαϊκού ναού είναι τα εξής : Η κρηπίδα και ο στυλοβάτης Η βάση Ο κίονας (Για τον οποίο θα γίνει ειδικά ανάλυση παρακάτω) 16 16

18 Το κιονόκρανο Το επιστύλιο Τα τρίγλυφα και οι µετόπες - Η ζωφόρος Το γείσο Το αέτωµα ή τύµπανο Ειδική αναφορά αξίζει να γίνει στον κίονα, ο οποίος έχει επηρεάσει έντονα ακόµα και τις σύγχρονες αρχιτεκτονικές και τον βλέπουµε να χρησιµοποιείτε ως στοιχείο σε πολλά σύγχρονα κατασκευάσµατα, ειδικά σε µουσεία και κτήρια τέχνης. Κίονας Ο κίονας στον ιωνικό ρυθµό αποτελείται από ραβδώσεις που καταλήγουν σε καµπύλες, ενώ στο δωρικό ρυθµό οι ραβδώσεις καταλήγουν σε ακµές. Ο αριθµός των ραβδώσεων ποικίλλει από 16 ως 20. Το βάθος των ραβδώσεων µπορεί να διαφέρει κι έτσι άλλοτε οι ραβδώσεις είναι βαθύτερες στο πάνω µέρος του κίονα (Παρθενώνας), άλλοτε είναι βαθύτερες στο κάτω µέρος (Ναός του Ποσειδώνα στο Σούνιο, Ναός της Αφαίας στην Αίγινα) κι άλλοτε το βάθος παραµένει το ίδιο (Προπύλαια, Ηφαιστείο-Θησείο). Σκοπός των ραβδώσεων είναι ο τονισµός του κυκλικού σχήµατος του κίονα και φυσικά η αίσθηση που δηµιουργείται από τις φωτοσκιάσεις. Οι κίονες, τις περισσότερες φορές, και ιδίως στο δωρικό ρυθµό, αποτελούνται από κοµµάτια, τους σπόνδυλους, οι οποίοι δεν ήταν ορατοί µετά το τέλος των εργασιών, γιατί καλύπτονταν µε ελαφρό επίχρισµα (σοβά). Χαρακτηριστικό των κιόνων είναι η ένταση, δηλαδή η ελαφριά καµπύλωση που παρατηρείται στον κίονα. Στην κλασική περίοδο η µέγιστη τιµή της έντασης διαπιστώνεται στα 2/5 του ύψους του κίονα. Η ένταση δεν ήταν σε καµιά περίπτωση µεγαλύτερη από τη διάµετρο της βάσης του κίονα. Χαρακτηριστικό επίσης των κιόνων είναι η µείωση, δηλαδή ο κίονας καθώς ανεβαίνει γίνεται όλο και λεπτότερος. Για να το πούµε µε άλλα λόγια η διάµετρος του κίονα στην κορυφή είναι µικρότερη της διαµέτρου του κίονα στη βάση. Στο τέλος του κίονα, στο σηµείο που ενώνεται µε το κιονόκρανο υπάρχουν οι δακτύλιοι εγκοπής, τρεις ή τέσσερις. ακτύλιους παρατηρούµε στα αρχαϊκά χρόνια (Ναός Αφαίας στην Αίγινα). Στα κλασικά έχουµε µόνο ένα, ενώ στα ελληνιστικά χρόνια καταργείται

19 Σύµφωνα µε το συνηθέστερο τυπικό, ο αριθµός των κιόνων στη µακριά πλευρά είναι διπλάσιος συν ένα των κιόνων της στενής πλευράς. (2α+1). Αν για παράδειγµα ένας ναός έχει 6 κίονες στη στενή, τότε στη µακριά θα έχει 6Χ2+1 = 13. Σηµαντικό στοιχείο των κιόνων είναι και η κλίση προς το σηκό, δηλαδή δεν ήταν κατακόρυφοι. Οι τέσσερις γωνιακοί είχαν κλίση προς τη διαγώνιο. Αυτό σηµαίνει ότι ο ναός δε σχηµάτιζε ένα ορθογώνιο παραλληλεπίπεδο αλλά µια διάταξη πυραµοειδή

20 Επιρροή, Σύγκριση και αντίθεση µε το σήµερα Από ένα και µόνο από τα πολλά στοιχεία ενός ναού βλέπουµε το πόσο «επιστηµονική» ήταν η αρχιτεκτονική για τους Αρχαίους Έλληνες. Τα περίπλοκα στοιχεία της κατασκευής των κιόνων αλλά και η εξελιγµένη αρχιτεκτονική των ναών έρχονται σε αντίθεση µε το σήµερα, που τα περισσότερα κτήρια δεν έχουν κάποιο συγκεκριµένο ρυθµό και απλά εξυπηρετούν τις πρακτικές ανάγκες για τις οποίες δηµιουργήθηκαν. Παρ όλα αυτά, βλέπουµε ότι στοιχεία της αρχαϊκής αρχιτεκτονικής έχουν επηρεάσει σε πολύ µεγάλο βαθµό αρχιτεκτονικές σχολές σε όλο τον κόσµο, γεγονός το οποίο θα πρέπει να µας τιµά αλλά και να µας προβληµατίζει για την κατάσταση των κτηρίων της Αθήνας. Η σπουδαία παράδοση µας θα έπρεπε να ήταν ένα κίνητρο στο να αγαπάµε και να φροντίζουµε και εµείς τις κατασκευές µας. Νεοκλασικά και επηρεασµένα από αρχαϊκούς ρυθµούς σύγχρονα κτήρια έχουν προοπτική να γίνουν υπέροχα οικοδοµήµατα στην περίπτωση που συντηρηθούν και αναπαλαιωθούν, όµως αντί γι αυτό, τα βλέπουµε παρατηµένα σε κακή κατάσταση. Η έντονη αντίθεση λοιπόν µε την αρχαιότητα και το σήµερα είναι ότι τα κτήρια τα βλέπουµε απλά ως «τσιµέντο» και όχι ως αγάλµατα όπως οι αρχαίοι Έλληνες, συνεπώς αγνοούµε τη φροντίδα και την εµφάνιση τους. Αυτό βέβαια δεν πηγάζει µόνο από την αδιαφορία τον πολιτών πια σε σχέση µε την αρχαιότητα για τα οικοδοµήµατα, αλλά και από την αδράνεια των δηµοτικών αρχών. Οποιοσδήποτε έχει ταξιδέψει στο βόρειες ευρωπαϊκές χώρες έχει παρατηρήσει αµέσως την καταπληκτική οµορφιά της πόλης που βρίσκεται, που χαρακτηρίζεται από αρχιτεκτονικά µοτίβα και υπέροχα αναπαλαιωµένα κτήρια. Στην Ιταλία µπορεί να συναντηθεί µια αντίστοιχη αρχιτεκτονική ανοµοιοµορφία αλλά η έντονη παρουσία αρχαίων µνηµείων ειδικά στη Ρώµη την καλύπτει. Όµως δεν πρέπει να ξεχνάµε ότι η αρχιτεκτονική υπεροχή της Αρχαίας Αθήνας ήρθε στον καιρό της µεγαλύτερης ακµής της όπως και στην Αρχαία Ρώµη. Ιστορικά είναι αδύνατο µια χώρα να παραµένει για πάντα δυνατή και µετά την ακµή έρχεται η παρακµή. Παρ όλα αυτά, αυτό δεν δικαιολογεί το ότι τα παλιά κτήρια και ο πολιτισµικός πλούτος της Αθήνας δεν αξιοποιήθηκε για την οµορφιά της πόλης. Υπάρχουν όµως και οι εξαιρέσεις στον κανόνα, όπου παλαιά κτήρια έχουν αναπαλαιωθεί και χρησιµοποιούνται κυρίως για πνευµατικούς σκοπούς, γεγονός το οποίο είναι πολύ ενθαρρυντικό για µια πιο όµορφη Αθήνα

21 Επιπλέον, τα κτήρια που προορίζονται για την προβολή των αρχαιολογικών µας θησαυρών είναι σύγχρονα στολίδια που αντισταθµίζουν την υπόλοιπη αρχιτεκτονική «τραγωδία». Βέβαια, ένα στοιχείο που καταστρέφει την κουλτούρα και την αρχιτεκτονική ενός παραδοσιακού τόπου όπως η Αθήνα είναι η έγερση κτηρίων µε «υπερσύγχρονο» σχεδιασµό, δηλαδή µε αρχιτεκτονικά σχέδια που παραπέµπουν στο µέλλον. Κατά κανόνα αυτά δεν είναι αξιόλογα των νεοκλασικών και αρχαίων ρυθµών που στολίζουν µια πόλη της αρχαιότητας και έρχονται να αντικρούσουν τελείως το τοπίο, αφού µέσα σε παλιές πολυκατοικίες, νεοκλασικά κτήρια και αυλές ξεπροβάλει ένα κτήριο που παραπέµπει στο Εδώ µπαίνει και ένα µεγάλο ερωτηµατικό αφού η χρηµατοδότηση τέτοιων κατασκευών είναι υπέρογκη και έρχεται σε απόλυτη αντίθεση στην όψη εγκαταλελειµµένων κτηρίων που σε διαφορετική κατάσταση θα µπορούσαν να είναι στολίδια... Συνεπώς πρέπει να αναλογιστούµε εάν έχουµε και εµείς µερίδιο της ευθύνης, αφού προτιµούµε το σύγχρονο και αγνοούµε το παλιό και το πιο τραγικό είναι ότι ξεχνάµε τις αξίες και τις παραδόσεις µε τις οποίες µεγαλώσαµε και επηρεασµένοι από το δυτικό πολιτισµό ενταχθήκαµε αµέσως υπέρ του υπερσύγχρονου και ακριβού, ενώ πολλές φορές το παλιό είναι µοναδικό και ιδιαίτερο στοιχείο ενός πολιτισµού Στις παρακάτω φωτογραφίες φαίνεται έντονα η ανοµοιοµορφία ανάµεσα στα κτήρια της πρωτεύουσάς µας: 20 20

22 Σύγκριση σύγχρονης Αθήνας και Βιέννης Μια καλή σύγκριση που µπορεί να γίνει µεταξύ Βιέννης και Αθήνας. Η Βιέννη είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγµα πόλης που συνδυάζει την ωραία αρχιτεκτονική αφού κάθε γωνία της στολίζεται από υπέροχα κτήρια και τη διατήρηση της φύσης στην πόλη. Η Βιέννη ακολουθεί ένα νεοκλασικό ρυθµό πολύ γραφικό που σε συνδυασµό µε της µεσαιωνικές εκκλησίες δηµιουργεί ένα υπέροχο τοπίο. Στη Βιέννη διατηρήθηκε ο παλαιός αρχιτεκτονικός ρυθµός της πόλης σε συνδυασµό µε τα παλαιά και γραφικά κτήρια που προϋπήρχαν και έτσι δηµιουργήθηκε ένας αρχιτεκτονικός ρυθµός που συναντάται και σε άλλες γερµανόφωνες περιοχές (Βερολίνο, Φρανκφούρτη). Επιπλέον πολλά κτήρια της έχουν επηρεαστεί από τον αρχαίο ελληνικό ρυθµό. Αξίζει να σηµειωθεί ότι µετά τον δεύτερο παγκόσµιο πόλεµο οι περισσότεροι πόροι πήγαν στην ανοικοδόµηση των κατεστραµµένων παλαιών και ιστορικών 21 21

23 κτηρίων και νέα κτήρια εγέρθηκαν στη θέση των παλιών κατεστραµµένων ακολουθώντας την αρχιτεκτονική των παλαιών. Αποτέλεσµα αυτών των πράξεων ήταν η δηµιουργία ενός οµοιόµορφου αρχιτεκτονικού ρυθµού βασισµένου στα παλιά και γραφικά κτήρια 22 22

24 Προσωπική Γνώµη Κατά τη γνώµη µου, η Ελλάδα σα χώρα έχει να επιδείξει πλούσιο πολιτισµό και αρχιτεκτονική, µε ένα πολύ λαµπρό παρελθόν και στους δύο τοµείς. Όµως, είναι λογικό για κάθε µεγάλη δύναµη, όπως ήταν η Ελλάδα τα αρχαία χρόνια, να γνωρίσει µια µεγάλη περίοδο παρακµής. Αυτό συναντάται και σήµερα, σε όλους τους τοµείς του ελληνικού κράτους, όµως είναι αδιαµφισβήτητο ότι η Ελλάδα κουβαλάει µαζί της την προίκα ενός υπέρλαµπρου πολιτισµού. Παρ όλα αυτά, η σηµερινή αδιαφορία του κόσµου αλλά και του εκάστοτε δήµου, έχει οδηγήσει σε µια απογοητευτική εµφάνιση της πρωτεύουσάς µας. Κατά τη γνώµη µου, αυτό πηγάζει όχι µόνο από την αδιαφορία αλλά και από την τάση προς το καινούριο, το µεγαλύτερο, το πιο εντυπωσιακό κτήριο και αυτό βεβαίως οδηγεί στην ανοµοιοµορφία µε τα υπόλοιπα, παλαιότερα και µικρότερα σε όγκο κτήρια. Επιπλέον, η έλλειψη οργάνωσης για την συντήρηση παλαιών κτηρίων σε σχέση µε άλλα κράτη, οδηγεί στην καταστροφή µε τον χρόνο των περισσότερων νεοκλασικών κτηρίων. Τέλος, υπάρχει σίγουρα τρόπος ανάκαµψης της αρχιτεκτονικής µε σωστά προγράµµατα για την αναπαλαίωση των παλαιών κτηρίων και την ένταξη των κτηρίων σε ένα ενιαίο αρχιτεκτονικό µοτίβο, όπως σε άλλες χώρες του εξωτερικού (πχ. Βιέννη), όµως εκτός αυτού, είναι σίγουρα κρίµα, µια πόλη που κάποτε η αρχιτεκτονική της ήταν ότι καλύτερο, σήµερα να βρίσκεται µέσα σε αρχιτεκτονική εξαθλίωση

25 Βιβλιογραφία

26 Ε Κ Π Α Ι Ε Υ Σ Η 25 25

27 Έξω είναι καλά 'Όλοι όσοι βρίσκονται στο εξωτερικό έχουν ανεξαιρέτως µια πολύ θετική εικόνα για την κοινωνία στην οποία ζουν και εργάζονται: είναι οργανωµένη, µε εύκολη καθηµερινότητα, µε υψηλή ποιότητα υπηρεσιών (υγεία, παιδεία κ.ά.), είναι ανοικτή-πολυπολιτισµική, µε ευκαιρίες επαγγελµατικής απασχόλησης στο αντικείµενό τους. Υπάρχει επαγγελµατισµός, σεµινάρια επιµόρφωσης, προοπτικές εξέλιξης, προσφέρονται ευκαιρίες ανεξαρτήτως εθνικότητας, φύλου και ηλικίας, υψηλές αµοιβές κ.ά. Παρόλα αυτά, είναι διάχυτη η επιθυµία να «αναγνωριστεί» η αξία τους από την πατρίδα, να «προσφέρουν» στην πατρίδα, ίσως και να «γυρίσουν» στην πατρίδα. «Η αναντιστοιχία λοιπόν προσφοράς και ζήτησης θα πρέπει να ερµηνευθεί ως απόρροια της περιορισµένης ζήτησης για επιστήµονες. Γιατί οι επιχειρήσεις της Ελλάδας δεν έχουν καταφέρει να µετακινηθούν στην αλυσίδα παραγωγής της αξίας, ώστε να παράγουν πιο σύνθετα προϊόντα και υπηρεσίες έντασης γνώσης και τεχνολογίας», επισηµαίνει ο Λόης Λαµπριανίδης, καθηγητής Οικονοµικής Γεωγραφίας στο Πανεπιστήµιο Μακεδονίας. Παράλληλα, υπάρχουν υψηλά ποσοστά ανεργίας, υποαπασχόλησης και ετερο-απασχόλησης των επιστηµόνων. «Ενώ στις αναπτυγµένες χώρες η ανεργία µειώνεται όσο αυξάνεται το εκπαιδευτικό επίπεδο, στην Ελλάδα δεν συµβαίνει αυτό». Σύµφωνα µε την έρευνα, οι αµοιβές εργασίας αυτών που έχουν επιστρέψει στην Ελλάδα είναι πολύ κατώτερες σε σχέση µε όσους εξακολουθούν να δουλεύουν στο εξωτερικό. Κυρίως, όµως, οι αµοιβές δεν αυξάνονται µε την αύξηση του εκπαιδευτικού επιπέδου. «Οι δαπάνες για έρευνα και ανάπτυξη είναι εξαιρετικά χαµηλές (0,6% στην Ελλάδα, 1,6% στην Ε.Ε. των 27 χωρών την τελευταία 20ετία), κυρίως λόγω περιορισµένης συµµετοχής του ιδιωτικού τοµέα (28,3% στην Ελλάδα, 56,8% στην Ε.Ε.)», καταλήγει ο Λ. Λαµπριανίδης

28 Εκπαίδευση στη Φινλανδία Οι λέξεις κλειδιά για την εκπαιδευτική πολιτική της Φινλανδίας είναι η ποιότητα, η αποτελεσµατικότητα, η ισότητα και η διεθνοποίηση. Η εκπαίδευση επίσης είναι ένας σηµαντικός παράγοντας για την αύξηση της ανταγωνιστικότητας. Βασικές προτεραιότητες στην εκπαιδευτική ανάπτυξη είναι να αυξηθεί το επίπεδο της εκπαίδευσης και των δεξιοτήτων του πληθυσµού και του παραγωγικού δυναµικού της χώρας, η βελτίωση της αποτελεσµατικότητας του εκπαιδευτικού συστήµατος, για την πρόληψη του αποκλεισµού µεταξύ των παιδιών και των νέων γενικότερα, καθώς και να αυξηθούν οι ευκαιρίες µάθησης των ενηλίκων. Ιδιαίτερη προσοχή έχει δοθεί επίσης στη βελτίωση της ποιότητας και των επιπτώσεων στους τοµείς της επαγγελµατικής εκπαίδευσης και κατάρτισης, της έρευνας και της διεθνοποίησης. Το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισµού της χώρας είναι η ανώτατη αρχή της εκπαίδευσης και έχει την εποπτεία των δηµόσια επιδοτούµενων φορέων εκπαίδευσης και κατάρτισης, από την πρωτοβάθµια και δευτεροβάθµια γενική εκπαίδευση µέχρι τα πολυτεχνεία, τα πανεπιστήµια και την εκπαίδευση των ενηλίκων. Είναι επίσης αρµόδιο, µαζί µε το Εθνικό Συµβούλιο Παιδείας και Πολιτισµού, για την εφαρµογή της εκπαιδευτικής πολιτικής και για τη διαχείριση του εκπαιδευτικού συστήµατος σε επίπεδο κεντρικής κυβέρνησης. Ωστόσο, πολλά θέµατα αποφασίζονται από τους παρόχους εκπαίδευσης και κατάρτισης, όπως είναι οι τοπικές αρχές (αυτοδιοίκηση) και οι κοινοπραξίες τους. Η προσχολική και η βασική εκπαίδευση καθώς και η ανώτερη δευτεροβάθµια γενική και επαγγελµατική εκπαίδευση, διέπονται από τους στόχους που ορίζονται από τη νοµοθεσία και έχουν ως πυρήνα τα εθνικά προγράµµατα σπουδών. Η γενική εκπαίδευση και η επαγγελµατική κατάρτιση συγχρηµατοδοτούνται από το κράτος και την αυτοδιοίκηση. Υπάρχουν 14 πανεπιστήµια στην εποπτεία του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισµού, δύο από αυτά είναι τα βασικά πανεπιστήµια (δηµόσια) και τα υπόλοιπα είναι δηµόσιες επιχειρήσεις. Τα πανεπιστήµια λειτουργούν µε βάση την αρχή της ακαδηµαϊκής ελευθερίας και αυτονοµίας και έχουν µεγάλο βαθµό ανεξαρτησίας στη 27 27