Πριν από δυόμισι χιλιάδες χρόνια,

Transcript

1 01-KATHI-24-3_KATHI 3/23/13 5:10 PM Page 1 ΛΕΥΚΩΣΙΑ Κυριακή 24 Μαρτίου 2013 ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ Eτος 5ο B Aρ. φύλλου 232 Κυπριακή Πολιτική και Oικονομική Eφημερίδα 1,50 (ΒΑΣΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ) - 3,90 (ΕΝΙΣΧΥΜΕΝΗ ΕΚΔΟΣΗ) - 5,90 (ΜΕ ΤΟ CD) Ζώντας ένα δράμα με ανοιχτό τέλος Όλο το 7ημερο θρίλερ, σε Βρυξέλλες, Λευκωσία, Μόσχα, Αθήνα και στο τρίγωνο Προεδρικού, Βουλής και κομμάτων Η νύχτα του «κουρέματος» στις Βρυξέλλες Τι ζητούσε η Μόσχα από τον Μιχ. Σαρρή Γιατί το Βερολίνο έθεσε το θέμα τραπεζών Η λίρα δεν μπορεί να αποτελέσει επιλογή 10 πληγές εξόδου της Κύπρου από το ευρώ Έκπληξη τραπεζιτών για τη χιονοστιβάδα Πώς χάθηκε το 25% του ΑΕΠ και τι έπεται 24ωρος συναγερμός σήμανε στο Μαξίμου Τα γκρίζα σύννεφα Ελλάδας-Κύπρου Τι προέχει για την Αθήνα από αύριο ΤΕΧΝΕΣ ΣHMEPA Στην ουσία κυβερνούν οι διεθνείς αγορές Ο φιλόσοφος Σάιμον Κρίτσλεϊ δηλώνει ότι δεν πιστεύει στο ευρώ και τονίζει ότι οι Βόρειοι απολαμβάνουν να τιμωρούν τον Νότο. Σελ. 18 TEXNOΛΟΓΙΑ Σελ. 4, 5, 6, 7, 14 Οικονομική 3, 4 The New York Times Κύπρος: όλα τα οικονομικά λάθη σε ένα Τoυ PAUL KRUGMAN Οικονομική. σελ. 4 Φθηνός, όχι όμως ευκαταφρόνητος Ο υπολογιστής των 35 δολαρίων ψηφίστηκε ως η καινοτομία της χρονιάς. Ένα τεχνολογικό «θαύμα» σε μέγεθος παλάμης. Αθλητισμός, σελ. 7 ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ Η υποχώρηση της «Κυρίας» Οι επιδόσεις της Ανόρθωσης στον β γύρο έ- χουν πέσει πολύ σε όλους τους τομείς. Η απόγνωση στα πρόσωπα των εργαζομένων της Λαϊκής αντανακλά και την οδύνη όλου του κόσμου της Κύπρου. Πρέπει, όμως, χάριν των παιδιών μας, να ανακαλέσουμε στη μνήμη τον ποιητή: Ομπρός βοηθάτε να σηκώσουμε τον ήλιο πάνω από την Κύπρο. Ανοικτό ρωσικό παράθυρο για το αέριο Ενδιαφέρει το ενδιάμεσο Προς το παρόν, οι Ρώσοι απέρριψαν πρόταση της Κύπρου για έλεγχο του τερματικού σταθμού LNG. Μας είπαν ότι θα πρέπει να αρκεστούμε σε μια συνεργασία για το ενδιάμεσο αέριο. Noble Energy, Eni-Kogas και Total εκφράζουν συμπάθεια στην Κύπρο και συνεχίζουν κανονικά το πρόγραμμα των ερευνών τους. Σελ. 6 Μάχη στη Συρία για τα χημικά Κατηγορούν αλλήλους Για χρήση χημικών όπλων στην ε- παρχία Χαλέπι, ανταλλάσουν κατηγορίες από την περασμένη Τρίτη, καθεστωτικοί και αντάρτες στη Συρία. Τελευταία επίθεση με χημικά όπλα καταγγέλλεται από τους αντάρτες στη βορειοδυτική Συρία. Πέραν των «εγχώριων» κατηγοριών, φωτογράφος του Reuters ανέφερε ότι στο νοσοκομείο συνάντησε παιδιά με αναπνευστικά προβλήματα. Σελ. 17 Κόσμος με κουρεμένη αξιοπρέπεια Οι πολίτες φοβούνται το αύριο, αλλά θα μάθουν, να ζουν με τα στοιχειώδη Ωριμότερη απ την πολιτική ηγεσία και από όλους μαζί τους ειδήμονες που συρρέουν στα κανάλια με «μαγικές συνταγές» για έξοδο από το αδιέξοδο, αποδεικνύεται η κυπριακή κοινωνία. Βγήκαμε στον δρόμο και συναντήσαμε κόσμο όλων των Το απόγευμα της Παρασκευής, λίγα λεπτά πριν αναχωρήσει από το Ισραήλ ο Ομπάμα, ο Νετανιάχου τηλεφώνησε στον Ερντογάν και του ζήτησε συγγνώμη για «τυχόν λάθη» ηλικιών. Ανέμεναν, λένε, σοφότερη διαχείριση της κρίσης από την ηγεσία. Τώρα εκφράζουν στην «Κ» φόβους πρώτα για το μέλλον του τόπου και μετά ο καθένας για τον εαυτό του και την οικογένειά του. Σελ. 7 ASSOCIATED PRESS Προσέγγιση Ισραήλ - Τουρκίας μέσω Ομπάμα Η επαναπροσέγγιση Ισραήλ Τουρκίας ήταν το κυριότερο αποτέλεσμα της τριήμερης επίσκεψης του Μπαράκ Ομπάμα στη Μέση Ανατολή. Ύστερα από μεσολάβηση του Αμερικανού προέδρου, οι πρωθυπουργοί Μπέντζαμιν Νετανιάχου και Ταγίπ Ερντογάν συμφώνησαν να αποκαταστήσουν πλήρως τις διπλωματικές τους σχέσεις, που είχαν διακοπεί ύστερα από τη ρήξη του 2010, με την επίθεση ισραηλινών κομάντος στο τούρκικο πλοιάριο Μαβί Μαρμαρά και τοn θάνατο οκτώ Τούρκων ακτιβιστών. Σελ 17 ASSOCIATED PRESS Το κρυφό παζάρι ανάμεσα σε Μόσχα Βερολίνο Στο επίκεντρο ενός σύνθετου γεωπολιτικού παζλ βρίσκεται ακόμη μία φορά η Κύπρος, αλλά η «παρτίδα πόκερ» που επιχείρησε να παίξει η Λευκωσία δεν της βγήκε. Δύο ήταν τα «χαρτιά» της: οι προσδοκίες για την εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων και η πιθανότητα να συμμαχήσει με τη Ρωσία. Όμως τα τελευταία 20 χρόνια που έχουν οδηγήσει σε μια απίστευτη αλληλοεξάρτηση τα συμφέροντα Γερμανίας, Ρωσίας, ΗΠΑ και άλλων μεγάλων δυνάμεων, η εντυπωσιακά χαμηλών τόνων πολιτική της Άγκυρας καθ όλη τη διάρκεια της κρίσης και η εξίσου ηχηρή σιωπή του Ισραήλ υπήρξαν οι παράγοντες που καθόρισαν τις εξελίξεις. Η Κύπρος βρέθηκε απομονωμένη σε μια δύσκολη γεωπολιτική συγκυρία μάλλον θεώρησε ότι μπορούσε να τραβήξει τα πράγματα με τους Βορειοευρωπαίους στα άκρα χωρίς πραγματικό ρίσκο. Σελ. 16 ΚΥΡΙΟ ΑΡΘΡΟ Απαιτούμε Όταν η κ. Μέρκελ ερχόταν στη Σύνοδο του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος στη Λεμεσό, λίγο πριν από τις προεδρικές εκλογές για να στηρίξει τον Νίκο Αναστασιάδη, ήξερε πολύ καλά τι θα του ζητούσε αν και όταν εκλεγόταν. Διότι η σκληροτράχηλη καγκελάριος, όπως και όλοι οι πολιτικοί σοβαρών χωρών πολιτεύονται βάσει σχεδιασμών, ψυχρών υπολογισμών και συμφερόντων. Αντίθετα, οι δικοί μας, ευκολόπιστοι έως και αφελείς αφήνονται σε συναισθηματικές εξάρσεις και ενίοτε σε γεωπολιτικούς μεγαλοϊδεατισμούς. Συχνά απροπαράσκευοι, χωρίς συμβούλους έμπειρους και δοκιμασμένους στο διεθνές γεωπολιτικό παίγνιο και τη διπλωματία, σπεύδουν ανέτοιμοι και άνευ εναλλακτικών σχεδίων στο τραπέζι της διαπραγμάτευσης, θεωρώντας ότι η α- βρότητα των τυπικών συναντήσεων τούς δίνει ίσο πλεονέκτημα με την άλλη πλευρά. Εξού και ο όλεθρος του Eurogroup της 15 Μαρτίου στις Βρυξέλλες, που οδήγησε την Κύπρο προ του φάσματος μιας άτακτης χρεοκοπίας. Η βδομάδα που διέρρευσε ήταν εξίσου ενδεικτική της ανεπάρκειας του πολιτικού προσωπικού του τόπου, με μια μικρή ελπίδα να απομένει, ότι θα κατορθώσουν τελικά να βάλουν φραγμό στην ολοκληρωτική διολίσθηση της οικονομίας προς το βάραθρο. Όπως όμως και να έχουν τα πράγματα, πρέπει εμείς, ο κόσμος της Κύπρου, να σταθούμε στα πόδια μας, ως πολίτες, ως γονείς και ως λαός. Ναι, χωρίς την όποια α- νοχή πλέον έναντι των πολιτικών μας ηγεσιών, με την ενεργό όμως συμμετοχή όλων μας στον έλεγχο των εξουσιών και στην α- νοικοδόμηση της πατρίδας μας. Ενωμένοι και αλληλέγγυοι, να προσαρμοστούμε στα νέα δεδομένα της ζωής μας, για να δημιουργήσουμε τις συνθήκες για επανεκκίνηση της οικονομίας. Από την πολιτική ηγεσία απαιτούμε, με όση σοφία μπορεί να επιστρατεύσει, όπως εκπονήσει στρατηγική ανοικοδόμησης, σχέδια κοινωνικής προστασίας και να δρομολογήσει διαδικασία έρευνας και απόδοσης ευθυνών για την παρατεταμένη αυτή τραγωδία στην οποία έ- συραν την Κύπρο. Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΖΕΙ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΗΤΡΟΠΑΝΟΣ Η ΖΩΗ ΜΟΥ ΕΝΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙ Σελ. 20 ΤΗΝ ΕΠΟΜΕΝΗ ΚΥΡΙΑΚΗ 31 ΜΑΡΤΙΟΥ ΤΟ 2 ο CD MAZI ME THN KΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

2 02-KATHI_NEW_KATHI 3/23/13 5:18 PM Page 2 2 l Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ Kυριακή 24 Μαρτίου 2013 ΔΕΥΤΕΡΗ ΜΑΤΙΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ ΓΝΩΜΕΣ ΕΛΛΑΔΑ ΚΟΣΜΟΣ ΤΕΧΝΕΣ ΠΟΛΙΤΕΙΕΣ ΑΝΘΡΩΠΩΝ Γράφει ο ΑΝΔΡΕΑΣ ΠΑΡΑΣΧΟΣ Κουρεύοντας ζωές ΥΨΙΚΑΜΙΝΟΣ Γράφει ο ΜΙΧAΛΗΣ ΤΣΙΚΑΛAΣ Πριν από δυόμισι χιλιάδες χρόνια, ο Αθηναίος πολιτικός και στρατηγός Αλκιβιάδης είχε πει ότι, «το διοικείν εστί προβλέπειν». Οι δικοί μας πολιτικοί έχουν αποδείξει ότι όχι μόνο δεν προβλέπουν αλλά ούτε το προφανές δεν βλέπουν. Και ο λόγος είναι απλός. Η ημιμάθεια και ο υπερτροφικός εγωισμός τους τους προκαλεί αρχικά μεγάλη πολιτική μυωπία που εξελίσσεται στο τέλος σε τύφλωση. Συνέπεια των συμπτωμάτων αυτών είναι οι εθνικές τραγωδίες τις οποίες πληρώνει ο κόσμος, με αίμα το 1974, στην «Ήλιος» και στο Μαρί, και με χρήμα στην αλγεινή εποχή του ΧΑΚ και τώρα με το αλγεινό Eurogroup της 15ης Μαρτίου και τις σαρωτικές συνέπειές του. Ξεκινώντας από την αποκάλυψη του Αρχιεπισκόπου, ο οποίος είπε πως ο Πρόεδρος Αναστασιάδης του εξομολογήθηκε ότι πήγαν στις Βρυξέλλες απροετοίμαστοι και ούτε λίγο ούτε πολύ φταίνε γι αυτό οι αρμόδιοι του Υ- πουργείου Οικονομικών Μα είναι δυνατόν ένας Πρόεδρος πριν φύγει για μία τόσο σοβαρή αποστολή να μην εξετάσει το οπλοστάσιό του; Να μην ελέγξει τον βασικό σχεδιασμό και τα εναλλακτικά του σενάρια; Είναι δυνατόν ένας Πρόεδρος να πηγαίνει στο Eurogroup χωρίς να έχει δίπλα του ένα συνταγματολόγο που να ξεσκονίζει το ευρωπαϊκό δίκαιο; Χωρίς να έχει μαζί του ένα ειδικό των διεθνών αγορών ή έστω χωρίς να έχει στο παρασκήνιο μια συγκροτημένη ο- μάδα ενός από τους διεθνείς οίκους που κάνουν αυτή τη δουλειά δεκαετίες τώρα; Κι όμως είναι δυνατόν. Ω- στόσο, όταν γνωρίζεις ότι πας σε μια Σύνοδο καθοριστική για το μέλλον της χώρας σου απροπαράσκευος, είτε αφήνεις τον υπουργό σου να πάει κι εσύ μένεις στην Κύπρο για να έ- χεις και το περιθώριο της απόστασης είτε λες δεν μπορώ και πας σπίτι σου. Το μεγάλο δυστύχημα είναι πως ο Πρόεδρος Αναστασιάδης δεν γνώριζε καν ότι πάει απροπαράσκευος. Το ζήτημα παίρνει όμως και άλλες πολύ αντιφατικές έως και ύποπτες διαστάσεις αν λάβει κανείς υπόψη ότι α- πό το Υπουργείο Οικονομικών την Τετάρτη 13 Μαρτίου εστάλη στη Νομική Υπηρεσία για νομοτεχνικό έλεγχο νομοσχέδιο για «κούρεμα». Τι έγινε δηλαδή; Ο Πρόεδρος γνώριζε για το «κούρεμα» ή κάποιοι του την είχαν στημένη; Αν ισχύει το πρώτο σημαίνει ότι η κυβέρνηση την είχε στημένη σε όλο τον λαό. Αν ισχύει το δεύτερο, τότε να βγει και να τους κατονομάσει. Εκτός πια κι αν ισχύουν και οι πληροφορίες που αναφέρονται σε πολιτικούς, που καθορίζουν τις εξελίξεις, και που είναι δεμένοι χειροπόδαρα από Ρώσους ολιγάρχες, των οποίων τα συμφέροντα θίγονται με το «κούρεμα» και οι οποίοι, όπως είναι γνωστό δεν αστειεύονται, όταν κάποιους βάζει χέρι στα δισεκατομμύριά τους. Στο σημείο που φτάσαμε και τα σημεία και τέρατα που έχουμε βιώσει από το 60 και εντεύθεν, όλα είναι πιθανά. Το κακό όμως έγινε κι αυτή τη φορά και η διαχείρισή του ήταν ε- ξίσου κακή με την κυβέρνηση να παρουσιάζει εικόνα αποσυντονισμού και σύγχυσης, που η διαχείριση της τραγωδίας του Μαρί έμοιαζε πταίσμα. Πρώτα και κύρια έγινε πλήρως αντιληπτό και στον τελευταίο πολίτη ότι οι πολιτικοί ηγέτες του τόπου ζουν σε ένα κόσμο που υπάρχει μόνο στους δικούς τους εγκεφάλους. Σενάρια βασισμένα σε ψευδαισθήσεις περί συνασπισμών και συμμάχων που θα βρεθούν στο πλευρό μας καθορίζουν την πολιτική μας δράση με αποτέλεσμα να πέφτει η Κύπρος από τον ένα γκρεμό στον άλλο. Οι χειρισμοί των τελευταίων ημερών α- πέδειξαν ότι η Λευκωσία αγνοεί το βάθος του πλέγματος συμφερόντων της Ρωσίας με την Ε.Ε. και τη Γερμανία, καθώς και τις ΗΠΑ, αλλά και σε δεύτερη ανάγνωση με το Ισραήλ και την Τουρκία. Φανταστήκαμε ότι με μια κίνηση μας η Μόσχα θα μας άνοιγε τις πόρτες και θα μας έστρωνε τους αεροδιαδρόμους με δισεκατομμύρια χωρίς να λάβει υπόψη τις οικονομικές της συναλλαγές δισεκατομμυρίων ετησίως με τους προαναφερθέντες παίκτες που με τον έ- να ή άλλο τρόπο βρέθηκαν απέναντι μας. Δεν είδαμε καν πως μέσα σε έ- να δειλινό, και με ένα τηλεφώνημα του Νετανιάχου στην παρουσία Ο- μπάμα στον Ερντογάν διαλύθηκε σαν ανοιξιάτικο συννεφάκι ο μεγαλόπνοος σχεδιασμός μας για συνασπισμό με το Ισραήλ, τον εχθρό της Τουρκίας όπως είχαμε καταλήξει να πιστεύουμε. Έτσι, πέφτοντας αιφνιδίως, από τα συννεφάκια που έφτιαχναν με το φτωχό τους μυαλό και μαζί τους κι εμείς οι πόπολοι βρέθηκαν μπροστά στο φάσμα της άτακτης χρεοκοπίας της Κύπρου. Τότε βάλανε μπρος για να σώσουμε ό,τι σώζεται, κουρεύοντας αυτοβούλως τράπεζες, Ταμεία Προνοίας, Ταμεία Συντάξεων και ζωές. Τις ζωές των άλλων paraschosa@kathimerini.com.cy Σχολιάστε στο π.χ.: Όλη η φύση ησυχάζει, δύο Alectoris chukar παίζουν κοντά στα βράχια της παραλίας ενώ την ίδια στιγμή δυο άνθρωποι, ένας άντρας και μία γυναίκα, περπατούν δίπλα-δίπλα φορτωμένοι με στάχυα στην πλάτη και τα πόδια τους γυμνά πάνω στα λιμόνιαστρα, στις σιληνές, στην παραθαλάσσια γαλατσίδα και στο θαλασσόκρινο. Ψηλά πάνω από την ανύπαρκτη σκιά, ένας αφόρητος ήλιος του καλοκαιριού, ένας ήλιος που ενσωματώνει την αρμονία του εφικτού με την ισορροπία του προβλέψιμου ώστε η ζωή να μην βγει ποτέ από τη μέχρι τότε ρουτίνα της, καθώς το ζευγάρι που περνάει, βγήκε για άλλη μία μέρα στα χωράφια κάνοντας αυτό που κάνει πάντα. Στην άλλη πλευρά του νησιού της Δήλου, εδραζόταν ο πολύβουος Ναός του Απόλλωνα όπου εκεί βρήκαν στέγη μετά από μια μικρή περιπλάνηση οι θησαυροί της συνομοσπονδίας των ελληνικών πόλεων-κρατών κάτω από την ηγεσία της Αθήνας. Το γεγονός αυτό, της φύλαξης του θησαυρού, λες και είχε λειτουργήσει ευεργετικά ακόμη και για τα χωράφια, εφόσον οι α- γρότες έπαιρναν όρκο ότι από τότε που ο Απόλλωνας «έδωσε» να καταλύσει εκεί το ρευστό, ακόμη και τα στάχυα, σαν να ήταν πιο χρυσά από πριν. Μιλάμε, με άλλα λόγια, για την πρώτη τράπεζα της ιστορίας εφόσον το ποσό της οικονομικής συμβολής καθοριζόταν από την Αθήνα, η οποία όταν αργότερα στράβωσε το θέμα, πήρε πίσω το θησαυροφυλάκιο της Συμμαχίας από τη Δήλο, επιστροφή κεφαλαίων θα λέγαμε σήμερα, καθώς πολύ σύντομα η Δηλιακή Συμμαχία εξελίχθηκε σε Αθηναϊκή Ηγεμονία. Στα βάθη του Ναού, φυλασσόταν το τεράστιο ποσό των εισφορών των συμμάχων και εκεί γίνονταν οι συναντήσεις των αντιπροσώπων, μετόχων σήμερα, εφόσον οι πόλεις-κράτη συνέβαλλαν στο ταμείο με τη μορφή χρημάτων αλλά και στρατευμάτων καθώς και πλοίων. Κεφαλή της όλης υπόθεσης ήταν ο Αριστείδης που καθόρισε πρώτος το ποσό της εισφοράς για κάθε πόλη με τόσο δίκαιο τρόπο που οι σύμμαχοι τον ονόμασαν «τον δικαιότερο από όλους τους ανθρώπους». Το 454 π.χ., λοιπόν, και ενώ η περίφημη αθηναϊκή συμμαχία έχει ανασυσταθεί, 13 πόλεις-κράτη προχώρησαν σε δανεισμό από τον Ναό της Δήλου. Οι δέκα πόλεις-κράτη, όμως, δεν μπορούσαν να αποπληρώσουν τα χρέη Όσο είχε κάποιος ένα δανεικό από την τράπεζα σουπερ αυτοκίνητο, κανείς δεν του έκανε καυγά γιατί το είχε αλλά προσπαθούσε να πάρει δάνειο για να το ε- ξασφαλίσει και ο ίδιος τους γεγονός που ανάγκασε τις δύο α- πό τις δέκα στην πρώτη άμεση στάση πληρωμών της παγκόσμιας ιστορίας, ενώ οι υπόλοιπες οκτώ ζήτησαν αυτό που αποκαλείται επαναδιαπραγμάτευση χρέους, μόνο που τότε δεν υπήρχε ίσως και καλύτερα ένας μηχανισμός στήριξης τύπου Τρόικας για να επέμβει μέσα στα εσωτερικά της χώρας και να κάνει τα κουμάντα του ένας φέρελπις αλλά μάλλον προπέτης νέος όπως ο Ντάισελμπλουμ και να καταστρέψει ένα έθνος με μια α- πόφασή του, συνεπικουρούμενος από μία Μέρκελ που αποφάσισε να τσακίσει τα πάντα στο πέρασμά της. Η άρνηση δε των υπολοίπων πόλεωνκρατών να βοηθήσουν εκείνες που είχαν πρόβλημα ρευστότητας μέσα στα πλαίσια της συμμαχίας έμεινε στην ι- στορία, η οποία πάντα επαναλαμβάνεται σαν φάρσα. Σας θυμίζει κάτι όλο αυτό; Η Κύπρος καταστράφηκε σαν οικονομικό κέντρο, έφτασε ή ίσως και να πέρασε το αόρατο όριο της στάσης πληρωμών και τώρα προσπαθεί να συνέλθει εκ νέου από τον γκρεμό που την έριξαν οι υπόλοιπες πόλεις-κράτη μη θέλοντας να τη βοηθήσουν αλλά να την τιμωρήσουν και από πάνω. Η προσπάθεια της Μέρκελ να πάρει πίσω το αίμα των Γερμανών θανόντων στον Β Παγκόσμιο Πόλεμο, μεταστρέφοντας τη Λευκωσία σε Στάλινγκραντ, είναι η κορυφή του παγόβουνου. Η Ελλάδα δέχτηκε να κουρευτούμε εμείς, όπως και άλλοι στην Ευρώπη, στο πλαίσιο του PSI που αποφάσισε για εκείνη το Eurogroup και τώρα κοιτάει πως θα προστατευτεί η ίδια. Η Ρωσία μάς είπε να πάμε να κουρευτούμε και ότι δεν θέλει να βοηθήσει, ο Economist βγήκε με εξώφυλλο την Κύπρο να βουλιάζει κυκλωμένη από καρχαρίες, η Αμερική, άστο καλύτερα, και εμείς; Μόνοι. Μόνοι ανάμεσα σε νταβατζήδες καρχαρίες που θέλουν το καλό μας, καταστρέφοντας τους ε- ΣΚΙΤΣΟ: Μυρτώ Αριστείδου σωτερικούς νταβατζήδες που είχαν συστήσει ένα τραπεζικό σύστημα νταβατζή, όπως και άλλες χώρες σε αυτόν τον κόσμο και το σύστημα αυτό κατέρρευσε. Ήταν μια από τις πρώτες μου απορίες όταν άρχισα να καταλαβαίνω τι γίνεται πριν από περίπου από 12 χρόνια. Τι θα γίνει αν πέσουν οι τράπεζες; «Οι τράπεζες δεν πέφτουν», μου απάντησαν με σιγουριά. Τελικά οι τράπεζες πέφτουν αλλά ε- κείνο που κάνει τον πραγματικό κρότο είναι η πτώση του κράτους, της κοινωνίας, εξαιτίας των τραπεζών. Νιώθουμε τον φόβο να κυκλοφορεί ανάμεσά μας αυτές τις μέρες, σχεδόν τον βλέπουμε ανάμεσα στα σώματα, πέρα α- πό τις εκφράσεις και τα βλέμματα που ξαφνικά σκοτείνιασαν. Το πείραμα της Κύπρου κράτησε πολλά χρόνια, δημιούργησε χορτάτους και τώρα με το αποτυχημένο (και από όλα τα εκτός χώρας εμπλεκόμενα μέρη) ε- πιβεβλημένο τέλος του, θα αρχίσει να δημιουργεί νηστικούς. Το επόμενο βήμα που πρέπει να αποφύγουμε πάση θυσία, είναι η dog eat dog κατάσταση. Όσο είχε κάποιος ένα δανεικό από την τράπεζα σουπερ αυτοκίνητο, κανείς δεν του έκανε καυγά γιατί το είχε αλλά προσπαθούσε να πάρει δάνειο για να το εξασφαλίσει και ο ίδιος. Αυτή η α- ντιστοιχία με στομαχικούς όρους πια, είναι επισφαλής και επικίνδυνη. Ψυχραιμία. Θα ζήσουμε, όπως ζήσανε και άλλοι με τις βόμβες να πέφτουν δίπλα τους. Θα συνεχίσουμε, επαναπροσδιορίζοντας τον εαυτό μας, τη ζωή μας, τις αξίες μας και το τι πραγματικά πρέπει να κάνουμε για να δημιουργήσουμε μια χειροπιαστή παραγωγική διαδικασία μέσω της οποίας οι τράπεζες θα διεκπεραιώνουν αλλά δεν θα είναι πια, εκ των πραγμάτων, ο βασικός πυλώνας της οικονομίας μας. Αυτό δεν είναι ευχολόγιο, είναι μονόδρομος. Η μόνη καινοτομία αναφορικά με τις τράπεζες την οποία θεωρώ πετυχημένη είναι τα ΑΤΜ, είπε κάποτε ένας τραπεζίτης. Πλέον, μόνο πάνω πρέπει να κοιτάμε, αφού πιάσαμε πάτο, μόνο πάνω πλέον. Δεν υπάρχει άλλος δρόμος και η Κύπρος των ανθρώπων το ξέρει. «Τι θα γίνει αν πέσουν οι τράπεζες; Οι τράπεζες δεν πέφτουν, μου απάντησαν. Τελικά οι τράπεζες πέφτουν αλλά εκείνο που κάνει τον πραγματικό κρότο είναι η πτώση της κοινωνίας ε- ξαιτίας των τραπεζών». tsikalasm@sppmedia.com O ΦΙΛΙΣΤΩΡ Επιλογή: ΜΙΧΑΛΗΣ Ν. ΚΑΤΣΙΓΕΡΑΣ 49 χρόνια πρίν στην «Κ» 25.ΙII.1964 Ο πίνακας του Ευγενίου Ντελακρουά «Σκηνή από τις σφαγές της Χίου». Λούβρο. Η ΑΝΔΡΕΙΑ: (Από ομότιτλη επιφυλλίδα του Κώστα Ε. Τσιρόπουλου.) «Οσο περνά ο χρόνος, τόσο με τον αέναο κυματισμό του ωθεί το Εικοσιένα όλο και πιο μακρυά από τη σημερινή πραγματικότητα. [...] Η ανδρεία του μας φαίνεται κυριολεκτικά ασύλληπτη, κάτι το «αλλότριο» που τα σημερινά δεδομένα της ζωής δεν μπορούν να στηρίξουν για να αποκρυπτογραφήσουν το πνεύμα που ψύχωνε τις ατσαλένιες, τις δωρικές εκείνες μορφές, που ήξεραν μονάχα τούτο: να σιωπούν και να παλεύουν. Κι όμως εκείνες ακριβώς οι μορφές κατόρθωσαν να παραβιάσουν τις θύρες της αιωνιότητας διαθέτοντας και προβάλλοντας την ύψιστην ανθρώπινη αρετή, την αυταπάρνηση. Αυτή α- ποτελεί την θεμελιώδη καταβολή της ανδρείας γιατί καταφέρνει να μεταθέσει το κέντρο του κόσμου από το εγώ, το τόσον βασανιστικό, στο συ που στην περίπτωση του Εικοσιένα αντιπροσωπεύεται από ολόκληρο το Γένος. Η στροφή προς το Συ προς την μοίρα και το μέλλον του Γένους συνθέτει έναν αγώνα μεγαλειώδη, πρωτόθωρο, γιατί θραύει τα σύνορα του σπιτιού, της οικογένειας και μετατρέπει τον πόλεμο από υπόθεση αντρών σε υπόθεση όλων των Ελλήνων, γυναικών, γερόντων και παιδιών. Λίγες φορές μέσα στην ιστορία του κόσμου θρέφονται με το σκληρό ψωμί της ανδρείας υπάρξεις αδύναμες, νήπια και γέροντες, γυναίκες που δεν γνώριζαν παρά μονάχα τις χάρες και τους πόνους του σπιτιού. Ηταν η άγια φωνή της Ελευθερίας που αναστάτωσε κυριολεκτικά το Γένος [...].» Με άριστα το 10 Γράφει Ο ΣΠΟΝΔΟΦOΡΟΣ 1Στην εθνική μας μοναξιά. Παρατημένο σε κάποια γωνιά του πλανήτη, ένα γαλατικό χωριό πολεμάει ΜΟΝΟ του για την επιβίωσή του. Χωρίς συμμάχους, χωρίς συνεταίρους, χωρίς «φίλους». Το γαλατικό χωριό όμως τα ξαναέζησε αυτά και επέζησε και αναστήθηκε. Αυτή είναι η διαφορά του από τους άλλους της ίδιας φυλής που έχουν μάθει να είναι αραχτοί και να τρώνε από την αυτοκρατορία. 2Στη Ρωσία. Έχει από τον 17ο αιώνα που περιμένουμε να έρθουν οι ρωσικές κανονιοφόροι κάθε φορά που έχουμε σοβαρό πρόβλημα. Κάθε φορά ακόμη έρχονται. Η Κύπρος είναι μακριά (και ανήκει σε άλλους). 3Στην Ελλάδα. Όχι μόνο μας κρέμασαν, όχι μόνο πληρώνουμε την πτώχευσή τους και το κούρεμά τους, τώρα στήσαμε το τραπεζικό τους σύστημα με τη δική μας πτώχευση, μισοτιμής. Η Κύπρος είναι μακριά. 4Στον εαυτό μας. Η απληστία κάποιων λογιστάδων, τραπεζιτών και των δικηγόρων - πολιτικών μάς έφεραν στην πτώχευση. Πτώχευση πρώτα από όλα του συστήματος εξουσίας που στήθηκε μετά το Πτώχευση των αξιών και της εξυπνάδας που μας διακατείχε εδώ και τόσα χρόνια και γλυτώναμε από τέτοιες καταστάσεις. 5Στον κακό μας τον καιρό. Δεν έφταναν όλα όσα περνάμε, έχει και μία βδομάδα που πλάκωσαν και οι βροχές, οι άνεμοι κι οι σκόνες. Σκόνη και θρύψαλα. Eνώνουμε Δυνάμεις Ένα γαλατικό χωριό αντιστέκεται... 6Στο Προεδρικό. Λέγαμε πως ο πάτος ή- ταν επί Χριστόφια στο Προεδρικό, τώρα ζούμε ένα βαρέλι χωρίς πάτο από πλευράς ανοργανωσιάς, έλλειψης ομάδας, έλλειψης ικανοτήτων και διαχείρισης. Αναστό, Ο- ΦΕΙΛΕΙΣ να κυβερνήσεις και η χώρα δεν κυβερνιέται όπως κυβερνούσες τον ΔΗΣΥ. ΝΟW GOVERN. 7Στους πρωτοκλασάτους. Την ώρα της κρίσης βλέπεις και ποιοι κρύβονται και ποιοι βγαίνουν μπροστά. Όσοι κρύβονται στα υπουργικά γραφεία άλλα και πίσω α- πό τη μετριότητα της (ανεκδιήγητης) Βουλής να ξέρουν πως τέλειωσαν πολιτικά. Όσοι βγήκαν μπροστά θα έχουν την επιείκειά μας άλλα και την ευκαιρία μας στη Νέα Κύπρο. 8Στον Αναστό. Όταν οι χώρες πάνε σε πόλεμο, ο αρχηγός του κράτους είναι συνεχώς μπροστά και δείχνει πως κατευθύνει τον στρατό, ασχέτως αν τον κατευθύνει στη σφαγή. Βγάλαμε τον Ηealthy Πρόεδρο για να μην ξαναζήσουμε μία πολιτική απούσα στις μεγάλες στιγμές, όπως επί Χριστόφια, και τώρα ψάχνουμε τον Πρόεδρο και δεν τον βρίσκουμε (πάλι). Τι τους δίνουν μόλις μπουν εκεί μέσα; 9Στον Λαζαρίδη. Αν θέλετε να ψάξετε τον πρώτο υπαίτιο της σημερινής κατάστασης, σας θυμίζω πως ο πρώην πρόεδρος και βασικός δημιουργός της Λαϊκής Τράπεζας, απέναντι στη δυσφορία του τότε βασικού μετόχου της τράπεζας HSBC για το στυλ διαχείρισης της τράπεζας από τον ίδιο ΑΡΧΕΙΟ Κάποιος να τον μαζέψει asap. (βασικά δεν τους έδινε κανένα λογαριασμό), έφερε τον μέγα ευεργέτη της χώρας, Ανδρέα Βγενόπουλο, να την αγοράσει και να ξεφορτωθεί τον «ενοχλητικό» τραπεζικό κολοσσό, που νόμιζε πως μπορούσε με 20% να διώξει τον κ. Λαζαρίδη (μέτοχο του 2%). Ο Βγενόπουλος κατά τον Λαζαρίδη τότε θα ήταν sleeping partner, και εύκολος στο να τύχει διαχείρισης. Τα λοιπά είναι ι- στορία. Στον Καρεκλά. Επειδή η στήλη ασχολείται κυρίως με τα μικρά και ασήμα- 10 ντα, καταγράφει τη συμπεριφορά του διευθυντή Ειδήσεων και Επικαιρικών του ΡΙΚ α- πέναντι στο άξιο μέλος της Βουλής και δημοκρατικά εκλεγμένου λαοφιλούς Ζαχαρία Κουλία. Είτε ψηφίζεις Κουλία είτε γελάς μαζί του, αυτός παραμένει βουλευτής, λαϊκά εκλεγμένος, που λειτουργεί εντός του θεσμού της Βουλής. Ο διευθυντής Ειδήσεων και Επικαιρικών λειτουργεί ως να είναι ο ιδιοκτήτης του Οργανισμού με βοναπαρτισμό που θα ζήλευε ακόμη και ο Βγενό. Με την πτώση του συστήματος, των τραπεζών και λοιπών σταθερών εξουσίας στον τόπο, καιρός να πηγαίνει και ο κύριος νομίζω (btw πόσος είναι ο μισθός του κ. Δ/ντή;). ΦΙΛΙΠΠΟΣ ΧΡΗΣΤΟΥ Πρόεδρος Δ.Σ.: ΚΩΣΤΑΣ ΙΟΡΔΑΝΙΔΗΣ n Διευθύνων Σύμβουλος: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΛΟΤΤΙΔΗΣ n Διευθυντής: ΑΝΔΡΕΑΣ ΠΑΡΑΣΧΟΣ n Αρχισυντάκτης: ΓΙΑΝΝΗΣ ΑΝΤΩΝΙΟΥ Υπεύθυνος Οικονομικού: ΜΙΧΑΛΗΣ ΠΕΡΣΙΑΝΗΣ n Υπεύθυνος Καλλιτεχνικού: ΚΩΣΤΑΣ ΣΩΤΗΡΟΠΟΥΛΟΣ n Υπεύθυνος Ατελιέ: ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΔΑΜΙΑΝΟΥ Iδιοκτησία «Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΕΚΔΟΣΗ ΚΥΠΡΟΥ ΛΤΔ» Νίκου Κρανιδιώτη 7Ε, 3ος όροφος, 2411 Έγκωμη, Λευκωσία, Κύπρος info@kathimerini.com.cy Τηλ.: Fax: Σύνταξη Fax: Διαφημιστικό Τμήμα - Μικρές Αγγελίες ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ η αναδημοσίευση, αναπαραγωγή, διασκευή ή απόδοση του περιεχομένου της εφημερίδας με οποιονδήποτε τρόπο, χωρίς προηγούμενη γραπτή άδεια του εκδότη. Eκδίδεται σε συνεργασία και μετά από άδεια της εταιρείας ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ Α.Ε. Διευθυντής: ΑΛΕΞΗΣ ΠΑΠΑΧΕΛΑΣ n Διεύθυνση συντάξεως: ΝΙΚΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΑΡΑΣ - ΚΩΣΤΗΣ ΦΑΦΟΥΤΗΣ

3 03-POLITIKI_KATHI 3/23/13 7:30 PM Page 3 Kυριακή 24 Μαρτίου 2013 Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ l 3 ΔΕΥΤΕΡΗ ΜΑΤΙΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ ΓΝΩΜΕΣ ΕΛΛΑΔΑ ΚΟΣΜΟΣ ΤΕΧΝΕΣ Διαπραγμάτευση για γερά νεύρα μέχρι την υστάτη Σκληρή στάση της Τρόικας για την Τράπεζα Κύπρου, κόκκινη γραμμή για την κυβέρνηση Των ΓΙΑΝΝΗ ΑΝΤΩΝΙΟΥ, Λευκωσία ΝΙΚΟΥ ΧΡΥΣΟΛΩΡΑ, Βρυξέλλες «Αυτή τη στιγμή η προσπάθειά μας είναι να σώσουμε την Τράπεζα Κύπρου και κατ ε- πέκταση την κυπριακή οικονομία» ήταν η δραματική δήλωση στελέχους της κυβέρνησης προς την «Κ», αργά χθες το απόγευμα την ώρα που οι διαπραγματεύσεις με την Τρόικα είχαν διακοπεί, χωρίς κανένα από τα μέλη της διαπραγματευτικής ομάδας να είναι σε θέση να προβλέψει την έκβαση του «σκληρού πόκερ» όπως το χαρακτηρίζουν, παρά τις «ενδείξεις για πρόοδο» που υπήρχαν. Με την Τρόικα να επιμένει ότι καλύτερη λύση είναι η υπαγωγή και της Τράπεζας Κύπρου σε σχέδιο αναδιάρθρωσης παρόμοιου με τη Λαϊκή Τράπεζα και τη Λευκωσία να αντιπροτείνει άλλους τρόπους άντλησης κεφαλαίων για την κάλυψη των αναγκών, οι διαπραγματεύσεις συνεχίστηκαν με την ανταλλαγή στοιχείων μέχρι αργά χθες, και οι τελευταίες πινελιές επιφυλάχθηκαν για σήμερα, χωρίς όμως κανείς να είναι σε θέση Βήματα προόδου στις διαπραγματεύσεις αλλά όλα θα κριθούν οριστικά σήμερα να προεξοφλήσει το αποτέλεσμα της προσπάθειας για κατάληξη ώστε τα σχετικά νομοσχέδια να υποβληθούν τάχιστα στη Βουλή για ψήφιση. «Με τον ένα ή τον άλλο τρόπο όλα πρέπει να τελειώσουν σήμερα» σημείωσε πηγή του Υπουργείου Οικονομικών. Η Τρόικα φέρεται να αποδέχεται την πρόταση της Λευκωσίας για «κούρεμα» των καταθέσεων στην Τράπεζα Κύπρου μέχρι και 25% σε καταθέσεις άνω των , πλην όμως θεωρεί ότι το ποσό που θα συγκεντρωθεί δεν αρκεί και θέτει στο τραπέζι την εισήγηση για «κούρεμα» σε όλες τις τράπεζες. Επίσης, η Τρόικα αποδέχεται τη θέση της κυπριακής πλευράς όπως εξαιρεθούν από το κούρεμα τα Ταμεία Πρόνοιας των εργαζομένων, αλλά ειδικά το ΔΝΤ τηρεί σκληρή γραμμή και αποδέχεται την εισήγηση μόνο αν υπάρξει βαθύτερο «κούρεμα» στις καταθέσεις άνω των ευρώ. «Έχει γίνει σημαντική πρόοδος προς την κατεύθυνση του να επιτευχθεί μια συμφωνία, τουλάχιστον στο επίπεδο της Τρόικας, η ο- ποία θα κάνει τις δικές της εισηγήσεις στο Eurogroup» δήλωσε ο Κύπριος υπουργός Μιχάλης Σαρρής το μεσημέρι, πριν από την επανέναρξη της προγραμματισμένης διαπραγμάτευσης με την Τρόικα, η οποία ζήτησε χρόνο για να επεξεργαστεί τις υπαλλακτικές προτάσεις της Λευκωσίας. Ωστόσο, η Τρόικα αποσύρθηκε στην Κεντρική Τράπεζα και δεν επανήλθε στο Υπουργείο Οικονομικών, όπου έξω είχαν συγκεντρωθεί χιλιάδες υ- πάλληλοι τραπεζών μετά από πρωτοβουλία της συντεχνίας τους, ΕΤΥΚ. Η διακοπή της διαπραγμάτευσης ανέτρεψε και τον προγραμματισμό που έγινε χθες για σύγκληση της Βουλής και μετάβαση της πολιτικής η- γεσίας υπό τον Πρόεδρο Νίκο Αναστασιάδη στις Βρυξέλλες, μετά από πρόσκληση του προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Χέρμαν Βαν Ρομπάι. Ο Ν. Αναστασιάδης κάλεσε εσπευσμένα χθες τους πολιτικούς αρχηγούς στο Προεδρικό. Οι πληροφορίες ότι από την τύχη της Τράπεζας Κύπρου εξαρτάται εν πολλοίς το αίτημα της Λευκωσίας για υπαγωγή στον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας, ε- νόψει και της συνεδρίασης του Eurogroup που είναι προγραμματισμένη για σήμερα Κυριακή στις 7 το βράδυ, επιβεβαιώνονται και από τις Βρυξέλλες. Αργά χθες το απόγευμα, πηγές της Τρόικας μετέφεραν στην «Κ» «κλίμα βελτίωσης και πρόοδο» στις διαπραγματεύσεις. Ωστόσο, το ερώτημα του αν θα τεθεί σε καθεστώς εκκαθάρισης και η Τράπεζα Κύπρου, όπως συνέβη με τη Λαϊκή, κάτι που θα συνεπάγεται απώλεια όλων των καταθέσεων άνω των ευρώ, παρέμενε αγκάθι στις συνομιλίες. Η Κυπριακή αντιπρόταση για επιβολή εισφοράς 25% στο κεφάλαιο των καταθέσεων άνω των ευρώ στην Τράπεζα Κύπρου και μικρότερης εισφοράς στις καταθέσεις των υπολοίπων τραπεζών, βρισκόταν υπό συζήτηση χωρίς να έχει απορριφθεί. Εφόσον εγκρινόταν, θα συνεπάγεται ενδεχομένως απώλειες και στις ανασφάλιστες καταθέσεις που διατηρούνται στα κυπριακά υποκαταστήματα των ελληνικών τραπεζών. Χιλιάδες τραπεζικοί υπάλληλοι συγκεντρώθηκαν χθες έξω από το Υπουργείο Οικονομικών, μετά από πρωτοβουλία της οργάνωσής τους, με αποτυπωμένη στα πρόσωπά τους την αγωνία για την εργασία τους. «Η τύχη της Λαϊκής ήταν προδιαγεγραμμένη» ΦΙΛΙΠΠΟΣ ΧΡΗΣΤΟΥ ΚΥΠΕ Δραστικοί περιορισμοί στην ανάληψη και διακίνηση χρημάτων Πολλά και δραστικά περιοριστικά μέτρα στην ανάληψη και διακίνηση κεφαλαίων θα μπορεί να εφαρμόσει το κυπριακό κράτος στις τράπεζες, σε μια προσπάθεια περιορισμού της εκροής χρημάτων. Ο νόμος για εξυγίανση των τραπεζών που ψηφίστηκε ομόφωνα α- πό τη Βουλή το βράδυ της Παρασκευής, ενεργοποιείται «σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης, για λόγους δημόσιας τάξης ή και δημόσιας ασφάλειας» και μετά από συνεννόηση με τις ευρωπαϊκές αρχές και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Τα μέτρα που μπορεί δυνητικά να επιβληθούν περιλαμβάνουν τα εξής: (α) περιορισμό στις αναλήψεις μετρητών, (β) απαγόρευση του πρόωρου τερματισμού καταθέσεων προθεσμίας, (γ) υποχρεωτικό επαναπρογραμματισμό της λήξης των καταθέσεων προθεσμίας που λήγουν, (δ) απαγόρευση ή και περιορισμό α- νοίγματος νέων λογαριασμών, (ε) μετατροπή καταθέσεων, που βρίσκονται σε λογαριασμούς όψεως/ τρεχούμενους, σε καταθέσεις προθεσμίας, Αυξημένες εξουσίες στον υπουργό Οικονομικών και τον διοικητή της Κεντρικής (στ) απαγόρευση ή και περιορισμό στις συναλλαγές χωρίς μετρητά, (ζ) περιορισμό στη χρήση χρεωστικών ή και πιστωτικών ή και προπληρωμένων καρτών, (η) απαγόρευση ή και περιορισμό στην εξαργύρωση επιταγών, (θ) περιορισμό στις διατραπεζικές συναλλαγές ή και στις συναλλαγές εντός του ίδιου πιστωτικού ιδρύματος, (ι) περιορισμό στις συναλλαγές του κοινού με πιστωτικό ίδρυμα (ια) περιορισμό στη διακίνηση κεφαλαίων, πληρωμών και μεταφορών, (ιβ) οποιοδήποτε άλλο περιοριστικό μέτρο το οποίο o υπουργός ή, κατά περίπτωση, ο διοικητής κρίνει απαραίτητο να επιβληθεί υπό τις περιστάσεις για λόγους δημόσιας τάξης ή και δημόσιας ασφάλειας: Τα περιοριστικά μέτρα, που επιβάλλονται με διάταγμα του υπουργού ή, κατά περίπτωση, με οδηγία του διοικητή της Κεντρικής Τράπεζας, δημοσιεύονται στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας. Επίσης, μπορούν να επιβληθούν και σε υποκαταστήματα των τραπεζών στο εξωτερικό. Ο Πρόεδρος Αναστασιάδης συγκάλεσε εκτάκτως χθες το Συμβούλιο Πολιτικών Αρχηγών για να τους ενημερώσει. ΦΙΛΙΠΠΟΣ ΧΡΗΣΤΟΥ Η κυπριακή πλευρά προσέρχεται στις διαπραγματεύσεις «οπλισμένη» με τα δύο νομοσχέδια που ψήφισε η Βουλή την Παρασκευή, τα οποία η Τρόικα θεωρούσε εκ των ων ουκ άνευ για την έγκριση του Κυπριακού Μνημονίου: το πρώτο αφορούσε την επιβολή περιορισμών στην κίνηση κεφαλαίων, ώστε όταν ανοίξουν οι τράπεζες της χώρας, να μη σημειωθεί «επιδρομή» και μαζική εκροή καταθέσεων. Το δεύτερο νομοσχέδιο που εγκρίθηκε ήταν η «εκκαθάριση» της Λαϊκής Τράπεζας, διαδικασία από την οποία αναμένεται να διασωθούν μόνο οι καταθέσεις ύψους έως ευρώ. Όλα τα επιπλέον κεφάλαια θεωρούνται επί της ουσίας επισφάλειες, και μεταφέρονται σε μία «κακή τράπεζα» προς εξαφάνιση. Όπως έλεγαν στην «Κ» έμπειροι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι καθ όλη τη διάρκεια της περασμένης εβδομάδας, η τύχη της Λαϊκής ήταν προδιαγεγραμμένη μετά την απόφαση του Eurogroup, με την οποία ξεκίνησε ουσιαστικά «επιδρομή» σε μία τράπεζα που ήδη λειτουργούσε στα όριά της. «Δεν αναμένουμε να μείνει σχεδόν τίποτα σε όσους έχουν πάνω από ευρώ στη Λαϊκή» έλεγαν. Εξάλλου, η τράπεζα άρχισε να χάνει τεράστιο όγκο κεφαλαίων από τον Φεβρουάριο, όταν και αποκαλύφθηκε ότι είναι στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων η λύση του «κουρέματος» στις καταθέσεις. Παρά το γεγονός ότι με τα δύο παραπάνω νομοσχέδια έγινε, σύμφωνα πάντα με την Τρόικα, ένα σημαντικό βήμα για τη σταθεροποίηση της Κυπριακής οικονομίας, το χρηματοδοτικό κενό του κυπριακού προγράμματος, ύψους 5,8 δισεκατομμυρίων ευρώ, δεν έκλεισε. Τουναντίον, η Τρόικα φέρεται να διεμήνυσε στις κυπριακές αρχές ότι λόγω της αβεβαιότητας, των καθυστερήσεων και του πλήγματος που δέχθηκε η κυπριακή οικονομία λόγω του πολυήμερου κλεισίματος των τραπεζών, το κενό είχε διευρυνθεί σε σχέση με την προηγούμενη Παρασκευή, και τη μοιραία, όπως αποδείχθηκε, ομόφωνη απόφαση του Eurogroup να επιβληθεί εισφορά σε όλες τις καταθέσεις, από το πρώτο ευρώ. Η Λευκωσία διεκδικούσε να καλυφθεί μέρος του χρηματοδοτικού κενού με τη σύσταση Ταμείου Αλληλεγγύης, στο οποίο θα ενταχθούν, μεταξύ άλλων, τα Αποθεματικά των Ασφαλιστικών Ταμείων. Ωστόσο, τόσο το ΔΝΤ όσο και το Βερολίνο αντιδρούσαν σε μία τέτοια προοπτική, θεωρώντας ότι απλώς μεταθέτει το πρόβλημα στο μέλλον. Μέχρι το Σάββατο το πρωί, η κυπριακή πλευρά ήλπιζε ότι περί το ενάμισι δισεκατομμύριο ευρώ από το Ταμείο Αλληλεγγύης θα γίνει δεκτό από την Τρόικα. Μαζί με τις εξοικονομήσεις που προέκυψαν από το κλείσιμο της Λαϊκής, το κενό μεταξύ των χρηματοδοτικών αναγκών της Λευκωσίας και των 10 δισεκατομμυρίων που είναι διατεθειμένη να προσφέρει η Τρόικα, θα μειωθεί. Η μεγάλη μάχη το Σάββατο δινόταν για το υπόλοιπο ποσό. Τόσο το ΔΝΤ όσο και η Γερμανία θεωρούσαν ότι θα πρέπει να μπει σε καθεστώς εκκαθάρισης και η Τράπεζα Κύπρου. Από την πλευρά της, η Κομισιόν θεωρούσε ότι η Τράπεζα Κύπρου θα μπορούσε ενδεχομένως να διασωθεί. Το ίδιο επιθυμούσαν διακαώς και οι κυπριακές αρχές, αφού η «εξαφάνιση» όλων των καταθέσεων άνω των ευρώ στη μεγαλύτερη τράπεζα της χώρας αντιμετωπίζεται ως καταστροφή. ΑΝΑΛΥΣΗ / Του ΜΙΧΑΛΗ ΠΕΡΣΙΑΝΗ Λαϊκή και Κύπρου στο κατάστρωμα του Τιτανικού Οι δραστικές λύσεις, οι δραματικές απώλειες και οι επώδυνες μέρες που έρχονται Η απόφαση που ελήφθη για τη Λαϊκή Τράπεζα θα έχει ισχυρές επιπτώσεις για την οικονομία. Από την Τρίτη θα διαφανεί το εύρος του προβλήματος που έχει δημιουργηθεί με το οργανωμένο κλείσιμο της τράπεζας, το οποίο θα οδηγήσει σε ισχυρές πιέσεις σε επιχειρήσεις, νοικοκυριά και κράτος, αφού σταματά, αμέσως και ριζικά, η χρηματοπιστωτική διαμεσολάβηση σε ένα τεράστιο ποσοστό της οικονομίας. Θα πρέπει να σημειωθεί όμως, πως για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα είχε καταστεί προφανές πως η Τράπεζα θα κατέληγε σε αυτό το σημείο, αν δεν λαμβάνονταν τολμηρά μέτρα για ευρεία αναδιάρθρωσή της, αφού οι ρωγμές που είχαν δημιουργηθεί τραυμάτισαν ανεπανόρθωτα την τράπεζα. Σημειώνεται, μάλιστα, πως ακόμα και η διάσωση της Λαϊκής από το κράτος, με 1,8 δισ. ευρώ, έγινε μόνο μετά από σχεδόν εκβιαστικές πιέσεις που άσκησε ο ε- λεγκτικός οίκος PWC, ο οποίος αρνήθηκε να εγκρίνει τα αποτελέσματα χωρίς υποσημείωση, αν δεν γινόταν η διάσωση. Από εκείνο το σημείο, πριν από περίπου 12 μήνες, άρχισε να γίνεται όλο και πιο προφανές πως το πρόβλημα της τράπεζας έφτασε τόσο βαθιά, που δεν ήταν πλέον συμβατό με την επιβίωση. Η πρώτη υποψία ήταν το ύψος της βοήθειας που λάμβανε η τράπεζα από την Κεντρική Τράπεζα, η οποία έφτασε σε δυσθεώρητα ύψη. Αυτή ήταν η πρώτη ισχυρή ένδειξη πως το πρόβλημα ρευστότητας έκρυβε πίσω του προβλήματα ευρωστίας. Όλα αυτά είναι σημαντικά για την επόμενη ημέρα, όταν οι πολίτες θα δουν ότι λείπουν χρήματα και κάρτες να μη λειτουργούν, όταν επιχειρήσεις θα δουν πως επιταγές δεν μπορούν να εξαργυρωθούν και όταν εισαγωγείς θα δουν πως τα ράφια τους μπορεί να μείνουν άδεια: Αν η Τράπεζα και η Κεντρική προχωρούσαν πριν από μερικούς μήνες στις αποφάσεις που τελικά ελήφθησαν το βράδυ της Κυριακής, η εικόνα θα ήταν παρόμοια, αλλά σε μια πολύ πιο ήπια μορφή. Πιο απλά, αυτό που έγινε ήταν αναπόφευκτο. Δεν είναι δυνατόν αυτό να αποτελεί παρηγοριά, αλλά είναι ταυτόχρονα σημαντικό να γίνει κατανοητό από τους επηρεαζόμενους πως ακόμα και χωρίς την επιτάχυνση των εξελίξεων που προκλήθηκε από το Eurogroup, μια απόφαση που να διαχωρίζει την Τράπεζα σε «καλή» και «κακή» θα ερχόταν για τη Λαϊκή. Αν και η «Κ» προειδοποιούσε επανειλημμένα για την κατάσταση στη Λαϊκή προκαλώντας μάλιστα το μένος ορισμένων το mea culpa του γράφοντος αφορά στην Τράπεζα Κύπρου, όπου το προσωπείο-potemkin ήταν πολύ ό- μορφο και έκρυβε καλύτερα την πραγματικότητα. Ακόμα και σήμερα, όμως, το δεδομένο είναι πως, αν η Λαϊκή είναι πέρα από την επιβίωση, η Τράπεζα Κύπρου μπορεί ακόμα να σωθεί, όχι όμως με όμορφο τρόπο. Θα συνεπάγεται σημαντικές απώλειες για τους καταθέτες της, τουλάχιστον εκείνους που έχουν άνω των 100 χιλιάδων ευρώ που είναι το α- σφαλισμένο ποσό. Οι πρώτες εκτιμήσεις της «Κ» θέτουν το ύψος της «ανταλλαγής» στα 32% με 35%. Μια συγχώνευση, πάντως, της «καλής» Λαϊκής, που θα κρατήσει τα υγιή δάνεια της τράπεζας και τις ασφαλισμένες της καταθέσεις, μαζί με την Τράπεζα Κύπρου, θα ήταν ένα πολύ λογικό επόμενο βήμα. Ωστόσο, την ίδια ώρα πρέπει να ξεκαθαρίσει κατά πόσον οι υ- ποχρεώσεις της Λαϊκής προς το ELA θα παραμείνουν στην «καλή Λαϊκή». Αν συμβαίνει αυτό, τότε μια συγχώνευση της καλής Λαϊκής με την Τράπεζα Κύπρου θα ήταν καταστροφική για το νέο σχήμα. Όσον αφορά συγκεκριμένα στην Τράπεζα Κύπρου, πρέπει να είναι πλέον ξεκάθαρο πως και αυτή θα προχωρήσει σε λύση παρόμοια μεν με εκείνη της Λαϊκής, αλλά σε λιγότερο «βίαιη» μορφή. Η τράπεζα οφείλει να προχωρήσει σε ριζικές αλλαγές και εκτενή αναδιάρθρωση που θα διαφέρει από τη λύση της Λαϊκής μόνο στο ύφος και στη ταχύτητα υλοποίησης, όχι όμως στην ουσία. Σε κάθε περίπτωση, βασικό ζήτημα παραμένει το γεγονός πως, τόσο στην Τράπεζα Κύπρου όσο και στη νέα, καλή Λαϊκή, οι επισφάλειες πλέον θα αυξηθούν, γεγονός που θα πρέπει να ληφθεί υπόψη στους όποιους υπολογισμούς. Περιορισμοί κεφαλαίων Όσον αφορά στους περιορισμούς στη διακίνηση κεφαλαίων, κι αυτή η κίνηση θα οδηγήσει σε επώδυνες καταστάσεις. Όπως έγινε με την απόφαση για τη Λαϊκή αλλά και την προδιαγραφόμενη συμφωνία για «υποχρεωτικά ανταλλάγματα» στην Τράπεζα Κύπρου, ο περιορισμός στην κίνηση κεφαλαίων δεν είναι, ούτε «καλή» ούτε «κακή» απόφαση, αλλά α- ναγκαία. Οι περιορισμοί που θα επιβληθούν ανά τραπεζικό οίκο θα αφήσουν πολύ λίγες τράπεζες «ελεύθερες» να προχωρούν σε συναλλαγές χωρίς να υπόκεινται σε περιορισμούς. Η επίδραση και αυτού του (θεωρητικά προσωρινού) μέτρου θα είναι επίσης ουσιαστική στην πραγματική οικονομία. Ο στόχος του μέτρου είναι να διατηρηθούν οι καταθέσεις στην Κύπρο και δη στην Τράπεζα Κύπρου που αντιμετωπίζει το μεγαλύτερο άμεσο πρόβλημα φυγής κεφαλαίων και να αποφευχθούν τα χειρότερα στο μέτρο του δυνατού. Την ίδια ώρα, ωστόσο, πρέπει να είναι σαφές πως αυτή η κίνηση έχει ως στόχο την αποτροπή της υποτροπής και όχι τη θεραπεία: Η κίνηση αυτή δεν μπορεί να τονώσει την πιστωτική ε- πέκταση, ούτε να δώσει ανάσες στην οικονομία. Η αντιδιαμεσολάβηση που αναμένεται, πλέον στην οικονομία, με τις συναλλαγές να μεταφέρονται πλέον στη βάση των μετρητών, επίσης θα επηρεάσει σημαντικά τους πολίτες, αλλά και το όλο ύφος της οικονομίας σε βάθος χρόνου. Το μόνο βέβαιο είναι πως η Κύπρος έχει χάσει ήδη πολλά χρόνια ανάπτυξης και δεν πρέπει να αναμένεται πως τα επόμενα χρόνια θα είναι εύκολα για κανέναν. Την ίδια ώρα, όμως, έστω και κάτω από αυτές τις συνθήκες, αν χάθηκε πλέον η ευκαιρία για να γίνουν τα όσα θα έπρεπε να είχαν γίνει πριν από μερικούς μήνες και χρόνια, υφίστανται στο τραπέζι πολλές άλλες διαρθρωτικές αλλαγές που σε βάθος χρόνου θα μπορούν να επιτρέψουν την επαναφορά της Κύπρου στην ανάπτυξη κι αυτή τη φορά να είναι, να το επιδιώξουμε, βιώσιμη.

4 04-POLITIKH_KATHI 3/23/13 5:10 PM Page 4 4 l Διαβάστε στο Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ Η «πειρατεία» δεν βλάπτει την online μουσική βιομηχανία, σύμφωνα με ευρωπαϊκή έρευνα Kυριακή 24 Μαρτίου 2013 ΔΕΥΤΕΡΗ ΜΑΤΙΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ ΓΝΩΜΕΣ ΕΛΛΑΔΑ ΚΟΣΜΟΣ ΤΕΧΝΕΣ Οι ώρες που έκριναν το μέλλον της Κύπρου Το παρασκήνιο μετά την απόφαση του Eurogroup, οι δραματικές στιγμές του Νίκου Αναστασιάδη και ο ρόλος του Μάριου Καρογιάν Του ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΤΣΑΓΓΑΡΗ Σάββατο 16 Μαρτίου, λίγο μετά τις 3 το α- πόγευμα. Το τηλέφωνο του Αβέρωφ Νεοφύτου χτύπησε. Ήταν ο Πρόεδρος που ζήτησε να τον δει. Ο Νίκος Αναστασιάδης μόλις είχε επιστρέψει από τις Βρυξέλλες με τη συμφωνία για «κούρεμα» καταθέσεων στη βαλίτσα. Επιθυμούσε να συζητήσει όλες τις εξελίξεις με τον Αβέρωφ Νεοφύτου, τον επί σειρά ετών υπεύθυνο για την οικονομική πολιτική του ΔΗΣΥ και τον άνθρωπο που ο Νίκος Αναστασιάδης σίγουρα θα ήθελε να είχε δίπλα του στο Eurogroup, αλλά θέλοντας να τηρήσει το πρωτόκολλο απέφυγε να τον προσκαλέσει. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας προχώρησε σε μια αξιολόγηση της κατάστασης εντοπίζοντας «το τι πήγε στραβά» και πώς «έμπλεξε» μέσα σε μια τέτοια απόφαση, την οποία εκ των προτέρων είχε αναγάγει ο ίδιος ως «κόκκινη γραμμή» και εκτός συζήτησης. Οι επιλογές πλέον δεν ήταν πολλές. Η Κύπρος θα έ- πρεπε να αποφασίσει, είτε να αποδεχτεί το «κούρεμα» καταθέσεων είτε να προχωρήσει σε αναζήτηση μια «ολικής λύσης» εκτός Τρόικας. Οι επιπτώσεις στο χρηματοπιστωτικό σύστημα θα ήταν τεράστιες Αναστασιάδης προς Σαρρή «Μιχάλη, εσύ άλλα έλεγες στις Βρυξέλλες. Πες μας επιτέλους τι ισχύει... ούτε θα φύγεις ούτε θα παραιτηθείς. Θα πάρεις το αεροπλάνο να φέρεις χρήματα και αν δεν τα εξασφαλίσεις μην επιστρέψεις» Καρογιάν προς Αναστασιάδη «Εάν επιμένεις στην απόφαση για κούρεμα χωρίς να εξεταστούν άλλες εναλλακτικές είμαι έτοιμος να αποχωρήσω και από την κυβέρνηση. Να ψάξουμε για ολική λύση στη Μόσχα. Να προσπαθήσουμε» έτσι κι αλλιώς. Τα ξένα ΜΜΕ και όλος ο κόσμος μιλούσε για «ενδεχόμενο κούρεμα καταθέσεων στις τράπεζες της Κύπρου». Η εμπιστοσύνη χανόταν από ώρα σε ώρα και έπρεπε να παρθούν αποφάσεις, Τρόικα ή «συνολική λύση» εκτός Τρόικας; Ανοικτές οι τράπεζες ή κλειστές; «Μαντάρα» από Σαρρή Η πρώτη επιβεβαίωση ότι η απόφαση του Eurogroup ήταν καταστροφική για την Κύπρο ήρθε από τον Αβέρωφ Νεοφύτου, ο οποίος στην κατ ιδίαν συνάντηση ανέλυσε στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας τα υπέρ και τα κατά, επιβεβαιώνοντας έτσι τους φόβους του Νίκου Αναστασιάδη, ότι η απόφαση που πάρθηκε τα χαράματα του Σαββάτου ήταν «χαοτική». Η δε α- πόρριψή της, ίσως να οδηγούσε την Κύπρο σε μεγαλύτερες περιπέτειες. Η πρώτη σύσκεψη με τους οικονομικούς συμβούλους του Νίκου Αναστασιάδη ε- πίσης επιβεβαίωσε τα «άσχημα που έπονται» για την Κύπρο. Μεταξύ άλλων παρόντες ήταν Χ. Μαυρέλλης, Χ. Πισσαρίδης, Μ. Σαρρής, Φ. Σαββίδης. Όταν ρωτήθηκε ο Πρόεδρος από τους παρόντες γιατί α- ποδέχτηκε μια τέτοια πρόταση και αφού υποδείχτηκε ότι το Eurogroup δεν μπορεί να λάβει απόφαση για κλείσιμο των τραπεζών αλλά ακόμη και στην περίπτωση που ασκούνταν πιέσεις προς την ΕΚΤ να προχωρήσει στο κλείσιμο της «έκτακτης χρηματοδότησης των τραπεζών» μέσω του ELA αυτό απαιτούσε προειδοποίηση προς την Κυπριακή Δημοκρατία, ο Νίκος Αναστασιάδης απευθύνθηκε στον υπουργό Οικονομικών: «Μιχάλη, εσύ άλλα έλεγες στις Βρυξέλλες. Πες μας επιτέλους τι ι- σχύει». Ο Μιχάλης Σαρρής, σύμφωνα με πληροφορίες, αφού έδωσε τις δικές του εξηγήσεις αποδέχτηκε στο τέλος ότι «όντως επρόκειτο για απειλή, η οποία δεν μπορούσε να υλοποιηθεί αμέσως αλλά θα μπορούσε να γίνει πράξη μετά από μία εβδομάδα». Δηλαδή επαρκής χρόνος για τον Νίκο Αναστασιάδη για να διαβουλευτεί με την πολιτική ηγεσία του τόπου για τα επόμενα βήματα. Ήταν τότε που στη σύσκεψη έγινε χαμός. Ο Νίκος Αναστασιάδης είχε εξοργιστεί με τον Μιχάλη Σαρρή να αφήνει να αιωρείται το ενδεχόμενο παραίτησής του, για να προκαλέσει τη μήνι του Προέδρου, ο οποίος σε αυστηρό ύφος απάντησε: «Ούτε θα παραιτηθείς ούτε θα φύγεις. Θα πάρεις το αεροπλάνο και θα πας Ρωσία να φέρεις χρήματα. Και αν δεν βρεις χρήματα μην επιστρέψεις». «Νιετ» από Μόσχα Ο Μάριος Καρογιάν ήταν από τους πρώτους ανθρώπους που συνομίλησαν με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας αμέσως μετά την απόφαση στις Βρυξέλλες. Ο πρόεδρος του ΔΗΚΟ ήταν καταβεβλημένος. Μετά την ανταλλαγή απόψεων, οι δύο άντρες άφησαν τα περαιτέρω για την κατ ιδίαν συνάντησή τους με την επιστροφή του Προέδρου στην Κύπρο. Στην πρώτη συνάντηση ο Μάριος Καρογιάν, σύμφωνα με πληροφόρηση, ήταν κάθετος: «Πρέπει να εξετάσουμε εναλλακτική λύση. Το κούρεμα είναι καταστροφικό, με το που θα ανοίξουν οι τράπεζες θα αδειάσουν τα ταμεία, θα μας παρέχει χρηματοδότηση / ρευστότητα ο ELA για να δίνουμε σε α- ναλήψεις, θα βρεθούμε με οφειλές πέραν των 10 δισ. στο ταμείο, θα καταρρεύσουν οι τράπεζες, θα βρεθεί υπερχρεωμένο το κράτος και θα βάλουμε τους πολίτες να πληρώνουν πέντε ζωές», ήταν η προσέγγιση του προέδρου του ΔΗΚΟ. Στο μεταξύ τα μηνύματα από Μόσχα ήταν ανησυχητικά. Ο Πούτιν αλλά και η ρωσική ηγεσία φέρεται να ήταν έξω φρενών από την α- πόφαση του Νίκου Αναστασιάδη με αποτέλεσμα, όσες προσπάθειες και αν γίνονταν, να μην υπήρχε γέφυρα επικοινωνίας μεταξύ Προεδρικού και Μόσχας. Ενδεικτικό του κλίματος ήταν η προσπάθεια του υ- πουργού Εξωτερικών, Ιωάννη Κασουλίδη να επικοινωνήσει με τον Ρώσο ομόλογό του, και με το μήνυμα από πλευράς του γραφείου του κ. Λαβρώφ «κύριε Κασουλίδη σημειώθηκε το αίτημά σας, θα επικοινωνήσουμε μαζί σας σε δύο μέρες». Γεφυρωτικό ρόλο ανέλαβε ο Μάριος Καρογιάν μέσω ισχυρών νομικών και επιχειρηματικών κύκλων, οι οποίοι διατηρούν άριστες σχέσεις με τη Μόσχα, ενώ ρόλο διαδραμάτισε και ο Αρχιεπίσκοπος μέσω της Εκκλησίας της Μόσχας. Κατόπιν πολλών προσπαθειών, το μήνυμα από το Κρεμλίνο ήταν λίγο πολύ: «πρώτα απορρίψετε το κούρεμα και μετά μιλάμε». Διευθετήθηκε τηλεφωνική συνομιλία μεταξύ Πούτιν Αναστασιάδη και επιβεβαιώθηκαν οι συναντήσεις του υπουργού Οικονομικών στη Μόσχα, η οποία ωστόσο ήταν άκρως επιφυλακτική για το πρόσωπο του Μιχάλη Σαρρή, μιας και στο Κρεμλίνο γνώριζαν ότι ο κ. Σαρρής ήταν αυτός που οδήγησε τον Νίκο Αναστασιάδη στο «κούρεμα» των καταθέσεων με αποτέλεσμα να επηρεάζονται τα ρωσικά κεφάλαια. Επίσης, το Προεδρικό πλέον διατηρούσε επιφυλάξεις και το ίδιο για τον κ. Σαρρή και ως εκ τούτου διευθετήθηκε να συνοδευτεί από πρόσωπα της εμπιστοσύνης του Προέδρου αλλά και που χαίρουν εκτίμησης στη Μόσχα όπως μεταξύ άλλων και ο κ. Μαυρέλλης. Ο κ. Σαρρής, πάντως, δεν άργησε και πολύ να «επιβεβαιώσει και πάλι τις φοβίες Λευκωσίας και Μόσχας», αφού με το που α- φίχθη στη ρωσική πρωτεύουσα και μόλις η Βουλή απέρριψε το Νομοσχέδιο για «κούρεμα» προέβη σε δηλώσεις (στο ΣΙΓΜΑ) ότι είναι «προβληματισμένος από την α- πόρριψη», δήλωση που ουσιαστικά ερμηνεύτηκε από πολλά ρωσικά ΜΜΕ ότι «ο υπουργός Οικονομικών της Κύπρου, ο ο- ποίος βρίσκεται στη Μόσχα για αναζήτηση κεφαλαίων, δηλώνει προβληματισμένος που δεν κούρεψαν τα ρωσικά κεφάλαια». Τα στηρίγματα από το εξωτερικό στα οποία προσέβλεπε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας δεν ήρθαν ποτέ. Στην κρίσιμη ώρα η Κύπρος βρέθηκε εντελώς αβοήθητη. Όταν το συνειδητοποίησε ο Ν. Αναστασιάδης και η υπόλοιπη πολιτική ηγεσία, ήταν ήδη αργά. Το «Σχέδιο Β» και η εμπλοκή Οι διαβουλεύσεις με την Τρόικα όλη τη βδομάδα ήταν συνεχείς και εντατικές. Από στιγμή σε στιγμή οι εξελίξεις άλλαζαν, τα δεδομένα ήταν εντελώς διαφορετικά και η κατάσταση ήταν «χαοτική». Μετά και το «τέλος ελπίδας από Μόσχα» η κυβέρνηση θα έπρεπε πλέον να ακολουθήσει την οδό της Τρόικας, η οποία και «εκφράστηκε πιο ξεκάθαρα ως προς τις προθέσεις της» για το ποια θα ήταν η «καλύτερη λύση». Σύμφωνα με πληροφορίες η Τρόικα έκανε σαφές τόσο στη Βουλή όσο και στο Προεδρικό ότι «πρέπει να μπουν εκκαθαριστές και στις δύο τράπεζες και να σώσετε ό,τι σώζεται από το υπόλοιπο τραπεζικό σύστημα». Μια προσέγγιση, η οποία θα σήμαινε αυτομάτως και την οριστική οικονομική καταστροφή του νησιού και η οποία α- πορρίφθηκε από την κυβέρνηση. Τα πράγματα μπήκαν σε ένα κάπως καλύτερο δρόμο διαπραγμάτευσης μετά τη συνάντηση της Τρόικας με τον Αβέρωφ Νεοφύτου στα γραφεία του ΔΗΣΥ, και ο οποίος φαίνεται να έπεισε την Τρόικα να αρχίσουν οι διαβουλεύσεις για το «Σχέδιο Β» της Κυπριακής Δημοκρατίας. Στο τελικό στάδιο της διαπραγμάτευσης ωστόσο υπήρξε εμπλοκή, στο κατά πόσο η Ε.Ε. αλλά και η Τρόικα αποδέχονται το «κούρεμα» καταθέσεων ώστε να μπορέσει να διασωθεί η Τράπεζα Κύπρου, αφού για τη Λαϊκή έχει προδιαγραφεί η μοίρα της. Στο ΚΥΠΕ Τα δύο σφάλματα της κυβέρνησης στο καθοριστικό Eurogroup της 15ης Μαρτίου Αντιμέτωπη με μια πολιτική, οικονομική και κοινωνική καταιγίδα βρίσκεται η νέα κυβέρνηση η οποία ανέλαβε την εξουσία την 1η Μαρτίου με στοίχημα τη διαχείριση της δεινής κατάστασης της οικονομίας που παρέλαβε από την απελθούσα κυβέρνηση. Η απόφαση διέψευσε με εκκωφαντικό τρόπο τις διαβεβαιώσεις της κυβέρνησης αλλά και του ιδίου του Προέδρου Αναστασιάδη ότι ουδέποτε θα δεχθεί «κούρεμα» καταθέσεων. Επιπλέον όμως, έπληξε καίρια την αξιοπιστία του σε βαθμό που δημιουργεί πολλαπλά εμπόδια στην κυβερνητική διαδρομή από τούδε και εις το εξής και μάλιστα σ αυτή την κρίσιμη περίοδο, με την κοινωνία να βρίσκεται σε κατάσταση σοκ και το πολιτικό σύστημα σε αμηχανία. Έλλειψη στοιχειώδους προετοιμασίας, ανυπαρξία εναλλακτικού σχεδίου Ο ίδιος ο Πρόεδρος κάνει λόγο για οδυνηρή επιλογή με στόχο να αποτρέψει την άτακτη χρεοκοπία, όπως σημείωσε στο δραματικό διάγγελμά του την περασμένη Κυριακή, κάτι που αναγνωρίζουν όλες οι δυνάμεις, με την αντιπολίτευση να του καταλογίζει κακούς χειρισμούς. Οι πληροφορίες για το τι συνέβη στις Βρυξέλλες τις πρώτες ώρες της 16ης Μαρτίου οδηγούν στο συμπέρασμα ότι η κυπριακή αντιπροσωπεία διέπραξε δύο κορυφαία σφάλματα. Αφενός δεν ανέγνωσε τις προθέσεις-προειδοποιήσεις της Γερμανίας και του ΔΝΤ για την επιβολή «κουρέματος» στις καταθέσεις και αφετέρου ο Πρόεδρος υπερτίμησε τις διασυνδέσεις του με Ευρωπαίους ηγέτες, πιστεύοντας ότι θα τον πίστωναν με στοιχειώδη περίοδο χάριτος. Εξού και η παντελής προετοιμασία για τα χειρότερα. Άλλο σοβαρό σφάλμα της κυβέρνησης είναι η ανυπαρξία εναλλακτικού σχεδίου για αντιμετώπιση του χείριστου σεναρίου, που επαληθεύτηκε τα ξημερώματα του περασμένου Σαββάτου στις Βρυξέλλες και οδήγησε την κυβέρνηση αλλά και το σύνολο του πολιτικού και οικονομικού συστήματος σε αμηχανία. Η στροφή προς τη Μόσχα έγινε πολύ αργά, αφού ήδη το Κρεμλίνο ήταν ενοχλημένο που βρέθηκε προ ειλημμένων αποφάσεων, ενώ η αποστολή του υπουργού Οικονομικών στη Μόσχα είχε υποσκαφθεί εν τη γενέσει της από την ίδια τη Λευκωσία, μιας και συνεργάτες του Προέδρου Αναστασιάδη χρέωσαν στον υ- πουργό Οικονομικών την παταγώδη αποτυχία στις Βρυξέλλες και μάλιστα τον έφεραν προ αναδομήσεως. ΓΙΑΝΝΗΣ ΑΝΤΩΝΙΟΥ παιχνίδι μπήκαν και τα «καθαρά πολιτικά πρόσωπα της Ε.Ε.» με τον Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Χέρμαν Βαν Ρομπέι, να επικοινωνεί το βράδυ της Παρασκευής με τον Πρόεδρο Α- ναστασιάδη δύο φορές και να τον προσκαλεί να μεταβεί στις Βρυξέλλες για συνομιλίες. Μάλιστα, ο κ. Ρομπέι έθεσε στη διάθεση του κ. Α- ναστασιάδη στρατιωτικό αεροσκάφος της Ε.Ε. για να τον μεταφέρει αμέσως στην πρωτεύουσα της Ε.Ε. Ο κ. Αναστασιάδης ζήτησε διαβεβαιώσεις ότι η Ε.Ε. αποδέχεται την πρόταση της Λευκωσίας με τον Ευρωπαίο ηγέτη ωστόσο να δηλώνει πως «βρισκόμαστε σε καλό δρόμο αλλά πρέπει να μιλήσουμε και με την κ. Λαγκάρντ». Πώς χάθηκε σε μια νύχτα το 25% του ΑΕΠ και τι ακολουθεί Της ΣΟΦΙΑΣ ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ Οταν τα ξημερώματα του προηγούμενου Σαββάτου πάρθηκε η γνωστή απόφαση στο Eurogroup, που έφερε τα πάνω κάτω στην Κύπρο, πολύς κόσμος πιάστηκε απροετοίμαστος. Ξεκίναγε ε- ξάλλου το πρώτο από τα τρία στη σειρά εορταστικά τριήμερα, της Καθαράς Δευτέρας, της 25ης Μαρτίου αλλά και της 1ης Απριλίου, της Εθνικής εορτής του αγώνα της ΕΟΚΑ εναντίον των Αγγλων. Ετσι πολύ Κύπριοι βρίσκονταν σε διακοπές στη Λεμεσό για το καρναβάλι, κάποιοι στα εξοχικά τους στα ορεινά και λιγότεροι στο εξωτερικό για διακοπές. Δεν ήταν όμως όλοι απροετοίμαστοι. Εντονη είναι η συζήτηση στο νησί για την περιβόητη λίστα που περιλαμβάνει ονόματα καταθετών που φέρονται να έβγαλαν τις τελευταίες μέρες σημαντικά ποσά στο εξωτερικό. Ο κόσμος και πολιτικά στελέχη ζητούν να δημοσιοποιηθούν τα ονόματά τους. Πέρα όμως Εντονη συζήτηση πως κάποιοι ήξεραν και έβγαλαν σημαντικά ποσά Στο Διαδίκτυο βίντεο με... καθησυχα - στικές δηλώσεις. από το αν υπήρχε πληροφόρηση ή όχι, εβδομάδες πριν από την απόφαση του Eurogroup έντονες ήταν οι φήμες ότι σχεδιάζεται «κούρεμα» των καταθέσεων. Τις οποίες, όμως, στελέχη της κυβέρνησης, που μόλις είχε εκλεγεί, έ- σπευδαν να τις διαψεύσουν. Στην Κύπρο κυκλοφορούν τα βίντεο στο Διαδίκτυο από τις δηλώσεις τόσο του υ- πουργού Οικονομικών Μιχάλη Σαρρή αλλά και του Προέδρου Αναστασιάδη που διαβεβαίωναν κατηγορηματικά ότι «κούρεμα» δεν θα γίνει. Ηταν όμως αυτές οι φήμες αλλά και οι διαψεύσεις που φαίνεται ότι οδήγησαν κάποιους στην απόφαση να βγάλουν χρήματα έξω. Ο κόσμος ακόμα δεν μπορεί να χωνέψει πως η Γερμανία φέρθηκε κατά αυτόν τον τρόπο στην κυβέρνηση Α- ναστασιάδη, η οποία μόλις είχε εκλεγεί με ευρωπαϊκό προσανατολισμό. Η ίδια η καγκελάριος Μέρκελ μάλιστα, λίγες μέρες πριν από τις κυπριακές εκλογές, είχε επισκεφτεί την Κύπρο για να υποστηρίξει την υποψηφιότητά του. Κοινή είναι η αίσθηση στον κόσμο ότι στην Κύπρο έγιναν τα πειραματόζωα της Ευρώπης. Πολύς κόσμος πιστεύει επίσης ότι η κίνηση της τρόικας είχε σαν σκοπό τα έσοδα από το φυσικό αέριο. Ωστόσο, δεν βλέπει με κακό μάτι να πουληθεί το φυσικό αέριο στους Ρώσους. Οπως εξηγεί ένας Κύπριος χαρακτηριστικά: «Αν έχεις 15 οικόπεδα αναφερόμενος στα ανάλογα θαλάσσια οικόπεδα προς εξόρυξη και τα παιδιά σου πεινάνε, δεν θα πουλήσεις ένα από αυτά;». Η συζήτηση για το ξέπλυμα «βρώμικου» χρήματος των Ρώσων στο νησί πολύς κόσμος θεωρεί ότι ήταν άλλη μία δικαιολογία των ξένων για να επιβάλουν την απόφασή τους. Πιστεύουν ότι οι Ευρωπαίοι, κυρίως οι Γερμανοί, θέλουν να πλήξουν την Κύπρο ως χρηματοπιστωτικό κέντρο έτσι ώστε να πάρουν εκείνοι τις εταιρείες που θα φύγουν. Γεγονός αποτελεί ότι η Λεμεσός, η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη στην Κύπρο, έχει μετατραπεί σε ρωσικό προάστιο. Οι βίλες, τα ξενοδοχεία, τα καταστήματα και τα μπαρ συντηρούνται από πλούσιους Ρώσους που έχουν ε- πιλέξει το νησί για τις επιχειρηματικές δραστηριότητές τους και τις διακοπές τους. Και μπορεί κάποια από τα χρήματα που διακινούνται να είναι προϊόν ξεπλύματος και φοροδιαφυγής, όμως διεθνείς εκθέσεις δείχνουν πως στην α- ντιμετώπιση του «βρώμικου» χρήματος η Κύπρος βρίσκεται πιο ψηλά στην κατάταξη από τη Γερμανία και την Ολλανδία, επισημαίνουν στην «Κ» πολιτικοί και οικονομικοί παράγοντες στο νησί. Ηδη αυτές τις μέρες ήταν προγραμματισμένο να γίνει έρευνα από ανεξάρτητο ιδιωτικό οίκο για το ξέπλυμα «βρώμικου» χρήματος στο νησί σε συνεργασία με την επιτροπή Moneyval του Συμβουλίου της Ευρώπης. Σε κάθε περίπτωση, το μεγαλύτερο πλήγμα στην Κύπρο, μετά την απόφαση του Eurogroup, το δέχτηκε ο τομέας των χρηματοοικονομικών υπηρεσιών, που μαζί με τον τουρισμό, αποτελούν τους δύο βασικούς πυλώνες της οικονομίας του νησιού. Παράγοντες που δραστηριοποιούνται στον χώρο πιστεύουν ότι μέσα σε μία νύχτα χάθηκε το 25% του ΑΕΠ της χώρας. Στην Κύπρο δραστηριοποιούνται διεθνείς ελεγκτικοί και λογιστικοί οίκοι αλλά και γνωστά δικηγορικά γραφεία, που προσφέρουν φορολογικές και συμβουλευτικές υπηρεσίες σε ξένους πελάτες και βοηθούν να ιδρυθούν κυπριακές εταιρείες ξένων συμφερόντων, απασχολώντας χιλιάδες εργαζόμενους. Στελέχη που δουλεύουν σε αυτές τις υπηρεσίες, δέχονται τις τελευταίες μέρες ακατάπαυστα τηλεφωνήματα από τους πελάτες τους, που θέτουν ερωτήσεις από το τι θα γίνουν τα ποσά που είχαν στείλει στην Κύπρο για διάφορες φορολογικές πληρωμές, λίγες μέρες πριν κλείσουν οι τράπεζες, αλλά και από εταιρείες που σκέφτονται να φύγουν από το νησί και να μεταφέρουν τα χρήματά τους σε άλλα κράτη. Στελέχη των εταιρειών θεωρούν πως η κυβέρνηση πρέπει άμεσα να κάνει κινήσεις για να διαχειριστεί την κρίση. Θα πρέπει η Κύπρος να τονίσει και να διαβεβαιώσει τους ξένους επιχειρηματίες και τις ξένες εταιρείες ότι τα φορολογικά πλεονεκτήματα παραμένουν στο νησί. Στην Κύπρο δεν υπάρχει φόρος στις χρηματοπιστωτικές συναλλαγές, τα μερίσματα δεν φορολογούνται, σε τυχόν πώληση της κυπριακής εταιρείας, το κέρδος από την πώληση δεν φορολογείται, ενώ υπάρχει και διακρατική συμφωνία με τη Ρωσία για την αποφυγή διπλής φορολογίας.

5 05-POLITIKI_KATHI 3/22/13 11:28 PM Page 5 Kυριακή 24 Μαρτίου 2013 Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ l 5 ΔΕΥΤΕΡΗ ΜΑΤΙΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ ΓΝΩΜΕΣ ΕΛΛΑΔΑ ΚΟΣΜΟΣ ΤΕΧΝΕΣ Το θρίλερ των Βρυξελλών για το «κούρεμα» Το χρονικό μιας προαναγγελθείσας συμπαιγνίας ΔΝΤ και Βερολίνου στο Eurogroup της 15ης Μαρτίου με την Κύπρο να τίθεται προ διλήμματος Του ανταποκριτή μας στις ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ ΝΙΚΟΥ ΧΡΥΣΟΛΩΡΑ Οι ανεξέλεγκτες διαστάσεις του Κυπριακού προβλήματος είχαν διαφανεί από τη συνεδρίαση του Eurogroup της 3ης Δεκεμβρίου, όταν η ε- πικεφαλής του ΔΝΤ, Κριστίν Λαγκάρντ, είχε καταστήσει σαφές στους Ευρωπαίους υπουργούς Οικονομικών ότι το Ταμείο θεωρεί το χρέος του νησιού μη βιώσιμο και, ως εκ τούτου, δεν πρόκειται να συμμετάσχει σε τυχόν πρόγραμμα διάσωσης. Μολονότι τα στοιχεία από την έρευνα της εταιρείας Pimco για τις ανάγκες των κυπριακών τραπεζών μετά το πλήγμα που δέχθηκαν λόγω της ελληνικής αναδιάρθρωσης χρέους, δεν είχαν γίνει ακόμη γνωστά, οι ε- κτιμήσεις έκαναν λόγο για 10 δισεκατομμύρια ευρώ. Σε αυτό το ποσό θα έπρεπε να προστεθούν και οι ανάγκες για την αναχρηματοδότηση του υφιστάμενου χρέους, κάτι που ανέβαζε τον συνολικό λογαριασμό του αναγκαίου δανείου στα 17,5 δισεκατομμύρια ευρώ, όσο δηλαδή και το συνολικό ΑΕΠ του νησιού! Ήταν προφανές ότι ένα τέτοιο δάνειο δεν θα μπορούσε να αποπληρωθεί. Όσοι ευλόγως υ- ποστήριζαν τότε ότι η Κύπρος «είναι πολύ μικρή για να αποτελέσει πρόβλημα για την Ευρωζώνη» επρόκειτο να διαψευστούν. Τις επόμενες εβδομάδες, η Κομισιόν έλαβε εντολή να εξετάσει τις διαθέσιμες εναλλακτικές λύσεις. Εξάλλου, οι διαφωνίες μεταξύ της προηγούμενης κυπριακής κυβέρνησης και της Τρόικας για τα μέτρα του Μνημονίου (ιδιωτικοποιήσεις, κ.λπ.), αλλά και το θέμα του ξεπλύματος μαύρου χρήματος, αποτέλεσαν ιδανικές δικαιολογίες, ώστε να καθυστερεί η υπογραφή Μνημονίου μέχρι να βρεθεί λύση στο φλέγον ζήτημα της βιωσιμότητας του χρέους. Η εναλλακτική της αναδιάρθρωσης γρήγορα απορρίφθηκε, αφού πέραν του δεύτερου κακού προηγούμενου που θα δημιουργούσε (μετά την Ελλάδα), θα έπληττε τους βασικούς πιστωτές του κυπριακού κράτους, οι οποίοι δεν ήταν άλλοι από τις τράπεζες του δηλαδή αυτές ακριβώς που είχαν την ανάγκη χρημάτων. Επιπλέον, η επιλογή της διαγραφής των αξιώσεων των πιστωτών των κυπριακών τραπεζών επίσης δεν θα απέδιδε σημαντικά οφέλη, αφού τα ποσά που θα εξασφαλίζονταν από τους ομολογιούχους ήταν απειροελάχιστα. Στις αρχές Φεβρουαρίου, οι Financial Times αποκάλυψαν ότι ανάμεσα στα σενάρια που εξετάζονταν ήταν και η διαγραφή μέρους των τραπεζικών καταθέσεων. Παρά την επίσημη διάψευση της Κομισιόν, η ελληνική έκδοση της «Κ» της 12ης Φεβρουαρίου έγραφε ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 14.3 Αργά το απόγευμα η διευθύντρια του ΔΝΤ Κριστίν Λαγκάρντ ασκεί πιέσεις για «κούρεμα» μέχρι 17%, ενώ η Κομισιόν ζητεί κούρεμα από 3-5%, στις μη εγγυημένες καταθέσεις (πέραν των 100 χιλ. ευρώ). Η Λευκωσία δεν δέχεται. ΣΑΒΒΑΤΟ 15.3 / 01:00: ΔΝΤ και Κομισιόν προτείνουν στον ΥΠΟΙΚ Μ. Σαρρή «κούρεμα» 12,5% στις μη εγγυημένες καταθέσεις. Ο Πρόεδρος Αναστασιάδης ενημερώνεται από τον Μ. Σαρρή και του δίδει ο- δηγίες να προειδοποιήσει με αποχώρηση. 01:10 Ο πρόεδρος του Eurogroup, Γερούν Ντάισελμπλουμ, ζητεί από τον Μ. Σαρρή συνάντηση με τον Ν. Αναστασιάδη, ο οποίος βρίσκεται στον 7ο όροφο του κτηρίου. 02:00 Οι κρίσιμες ώρες O Πρόεδρος Αναστασιάδης συναντάται με τον Ντάισελμπλουμ, παρουσία του Γερμανού υπ. Οικονομικών, Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, και τού ε- ότι «το σχετικό «χαρτί» της Ευρωπαϊκής Επιτροπής πράγματι είναι αυθεντικό», ενώ με ο- λοσέλιδο αφιέρωμα στην 3η σελίδα της 13ης Φεβρουαρίου προειδοποιούσε ότι ο κίνδυνος απωλειών στις κυπριακές καταθέσεις είναι α- πολύτως υπαρκτός και δεν πρόκειται για «μπλόφα». Σε δύο διαδοχικά Eurogroup, ο επικεφαλής του σώματος, Γερούν Ντάισελμπλουμ, απέφυγε να δεσμευθεί ρητώς, ή έστω εμμέσως, για την ασφάλεια των κυπριακών καταθέσεων. Μετά τις κυπριακές εκλογές, η νέα κυβέρνηση στη Λευκωσία έκανε δεκτά όλα τα αιτήματα της Τρόικας αναφορικά με το περιεχόμενο του Μνημονίου και τον έλεγχο για το «ξέπλυμα μαύρου χρήματος», κάτι που σήμαινε ότι περιθώρια αντιπερισπασμών δεν υπήρχαν πλέον. Εξάλλου, ο χρόνος πίεζε, καθώς οποιαδήποτε πολιτική απόφαση του Eurogroup θα έπρεπε να περάσει στη συνέχεια από τα 16 κοινοβούλια της Ευρωζώνης και να εγκριθεί εγκαίρως πριν από την επόμενη λήξη κυπριακού ομολόγου, στις αρχές Ιουνίου. Η έκτακτη συνεδρίαση του Eurogroup, όπου αποφασίστηκε τελικά το «κούρεμα» στις καταθέσεις, ορίστηκε Παρασκευή με δεδομένη και την αργία της Δευτέρας που ακολουθούσε. Η Λευκωσία σε κλοιό πιέσεων Μέχρι και την Πέμπτη το βράδυ, κυπριακές διπλωματικές πηγές εμφανίζονταν βέβαιες κτελεστικού συμβουλίου της ΕΚΤ, Γεργκ Ά- σμουσεν. Τους εκφράζει την έντονη διαφωνία του με το προτεινόμενο «κούρεμα» και αποσύρεται για να αποχωρήσει από το κτήριο. 02:00 O πρόεδρος του Eurogroup, Γερούν Ντάισελμπλουμ, ζητεί από τον επικεφαλής της ΕΚΤ, Μάριο Ντράγκι, να προειδοποιήσει τη Λευκωσία με διακοπή της παροχής ρευστότητας. 02:20 Η κυπριακή αντιπροσωπεία γίνεται δέκτης της πληροφορίας για τις προθέσεις Ντάισελμπλουμ. Ενημερώνεται ο πρόεδρος Αναστασιάδης κατά την αποχώρησή του από το κτήριο. 02:30 O Ν. Αναστασιάδης επιστρέφει στον 5ο όροφο όπου συνέρχεται το Eurogroup και σε λίγο γίνεται δέκτης της τελικής πρότασης από την Κριστίν Λαγκάρντ για κούρεμα 6,75% στις α- σφαλισμένες καταθέσεις και 9,9% για καταθέσεις πάνω από 100 χιλ. ευρώ. Μετά από έ- ντονη συζήτηση, η Λευκωσία συναινεί και στις 3 τα ξημερώματα ανακοινώνεται η συμφωνία. ότι το σενάριο «κουρέματος» στις καταθέσεις αποτελούσε απλώς μέσο πίεσης για να γίνουν δεκτά άλλα αιτήματα της Τρόικας. Η ίδια άποψη επικρατούσε και μεταξύ α- ναλυτών και διπλωματών, αφού ο κλονισμός στην πίστη της ασφάλειας των καταθέσεων θεωρείτο αυτοκτονική επιλογή για την Ευρωζώνη. Την ίδια στιγμή όμως, άλλες επιλογές, όπως η μερική ανακεφαλαιοποίηση των κυπριακών τραπεζών από το ελληνικό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, απορρίφθηκαν άνευ επαίνων. Στη συνέντευξη Τύπου που ακολούθησε μετά τη Σύνοδο Κορυφής της Πέμπτης, ο Έλληνας πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς, δήλωσε ότι «θέλουμε να βοηθήσουμε τους Κυπρίους αδελφούς μας, χωρίς όμως να εκτροχιαστεί η Ελλάδα». Νωρίς το απόγευμα της Παρασκευής, η «Κ» πληροφορήθηκε από αξιόπιστη πηγή ότι θα επιβληθεί εισφορά, όχι μόνο στους τόκους, αλλά και στο κεφάλαιο των καταθέσεων. Εκ των υστέρων επιβεβαιώθηκε ότι τα ποσά που αντιστοιχούσαν στο ποσοστό της εισφοράς είχαν ήδη δεσμευθεί στους λογαριασμούς των κυπριακών τραπεζών. Μέχρι το βράδυ, όλες οι πληροφορίες συνέκλιναν προς την κατεύθυνση του «κουρέματος». Στις 10 μ.μ. περίπου, έγινε άτυπη ε- νημέρωση δημοσιογράφων, όπου γνωστοποιήθηκε επί της ουσίας ότι η Λευκωσία αποδέχεται «μικρό κούρεμα». «Η εναλλακτική είναι η άτακτη χρεοκοπία την Τρίτη» λέχθηκε, χωρίς να δοθούν περαιτέρω διευκρινίσεις. Αργότερα, έγινε γνωστό ότι χωρίς συμφωνία επί του Μνημονίου, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα είχε διαμηνύσει ότι θα διακοπεί η παροχή ρευστότητας στις Κυπριακές τράπεζες μέσω του έκτακτου μηχανισμού ELA. Η διάβαση του Ρουβίκωνα είχε συντελεστεί. Μοναδικό ζητούμενο παρέμενε το ύψος της εισφοράς, με την κυπριακή κυβέρνηση να πιέζει για τους μικρότερους δυνατούς συντελεστές, έστω και αν αυτό σήμαινε επιβάρυνση από το 1ο ευρώ και όχι από τις ευρώ. Το σκεπτικό τους ήταν ότι μεγάλη επιβάρυνση στους μεγαλοκαταθέτες θα οδηγούσε σε διάλυση του χρηματοπιστωτικού τομέα της νήσου. «Ο Σόιμπλε θέλει να διαλύσει την Κύπρο» έλεγαν Κύπριοι διπλωμάτες στην «Κ». Ωστόσο, η Γερμανία και άλλες βορειοευρωπαϊκές χώρες υποστήριξαν ότι χωρίς τη συμμετοχή του ΔΝΤ, το Κυπριακό Μνημόνιο δεν θα περάσει από τα Κοινοβούλιά τους. Και το ΔΝΤ από την πλευρά του υποστήριζε ότι χωρίς την παρέμβαση στις καταθέσεις, το κυπριακό χρέος δεν θα γινόταν βιώσιμο. Οι διαπραγματεύσεις κράτησαν μέχρι αργά τις μεταμεσονύκτιες ώρες. Η συμφωνία που επιτεύχθηκε όμως προκάλεσε σάλο και δεν πέτυχε κανέναν από τους διακηρυγμένους στόχους: και είχε καταστροφικές επιπτώσεις στον χρηματοπιστωτικό τομέα του νησιού και έπληξε τους απλούς πολίτες και προκάλεσε επιδρομή στις τράπεζες. Ήδη από το Σάββατο, ο καθένας από τους εμπλεκόμενους άρχισε να δείχνει με το δάχτυλο τον διπλανό του, επιρρίπτοντας αλλού τις ευθύνες για το αποτέλεσμα...

6 06-POLITIKI_KATHI 3/23/13 12:47 AM Page 6 6 l Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ Διαβάστε στο Οι παχύσαρκοι καρδιοπαθείς κινδυνεύουν λιγότερο να πεθάνουν πρόωρα Kυριακή 24 Μαρτίου 2013 ΔΕΥΤΕΡΗ ΜΑΤΙΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ ΓΝΩΜΕΣ ΕΛΛΑΔΑ ΚΟΣΜΟΣ ΤΕΧΝΕΣ Το παρασκήνιο της επίσκεψης του κ. Σαρρή στη Ρωσία Τι συζητούσε η Μόσχα, η προτροπή για το ΔΝΤ και το επικοινωνιακό παιχνίδι Του ανταποκριτή μας στη ΜΟΣΧΑ ΑΧΙΛΛΕΑ ΠΑΤΣΟΥΚΑ Οσο δικαίωμά σου είναι να πιστεύεις πως εξακολουθείς να παραμένεις ο ομφαλός του κόσμου, άλλο τόσο είναι δικαίωμα των υπολοίπων, με τους ο- ποίους διαπραγματεύεσαι, να μην το συμμερίζονται. Και ήταν φυσικό ότι εφαρμόζοντας αυτή την τακτική, η α- ποστολή σωτηρίας της κυπριακής πλευράς στη Μόσχα, ήταν καταδικασμένη σε αποτυχία από τα... αποδυτήρια. Η επίσκεψη του Κύπριου υπουργού Οικονομικών Μιχάλη Σαρρή στη ρωσική πρωτεύουσα, από την αρχή, φάνηκε πως ήταν χωρίς κανένα νόημα. Μπαίνοντας στο αεροπλάνο για τη Μόσχα γνώριζε πως η ρωσική πλευρά το μόνο θέμα το οποίο συζητούσε ήταν η επέκταση του δανείου των 2,5 δισ. ευρώ. Οπότε η δήλωσή του «πως θα μείνω στη Ρωσία μέχρι να καταλήξω Ο Κύπριος υπουργός Οικονομικών Μ. Σαρρής γνώριζε πολύ καλά τις θέσεις της ρωσικής πλευράς. ΑΠΕ σε συμφωνία» ήταν προφανώς για ε- σωτερική κατανάλωση. Συνεργάτης του Ρώσου υπουργού Οικονομικών Αντόν Σιλουάνοφ, όταν το άκουσε σχολίασε σκωπτικά πως «δεν είναι κακή ιδέα ο κ. Σαρρής να μείνει να δει και τις Λευκές Νύχτες». Σε τηλεφωνική επικοινωνία που είχε η «Κ» με τον κ. Σαρρή, τόνισε πως και στη δεύτερη συνάντηση που είχε με τον Ρώσο ομόλογό του το κλίμα ήταν πολύ αρνητικό για τη Λευκωσία, επιβεβαιώνοντας πως πέραν της επέκτασης του προηγούμενου δανείου - και αυτό μόνο μετά συνεννόηση με την Ε.Ε.- η Μόσχα δεν είναι διατεθειμένη να δώσει τίποτα περισσότερο στην Κύπρο. Μάλιστα ο κ. Σαρρής α- ποκάλυψε πως ο Ρώσος ομόλογός του τον προέτρεψε να ζητήσει μεγαλύτερη βοήθεια από το ΔΝΤ! Αυτό επιβεβαιώθηκε και από τη ρωσική πλευρά. Στη διάρκεια της τριήμερης παραμονής Σαρρή στη Μόσχα, η κυπριακή πλευρά άνοιξε όλα της «τα χαρτιά», προσφέροντας φυσικό αέριο, ναυτικές βάσεις κ.τ.λ. Δυστυχώς για την κυπριακή πλευρά και αυτή η απόπειρα υπήρξε ανεπιτυχής, καθώς το γεγονός πως μέσα σε ένα 24ωρο ανακάλυψε πως πρέπει να «πατήσει γκάζι» δεν έ- πεισε και τη Μόσχα να πράξει το ίδιο, σύμφωνα με ρωσική πηγή κοντά στον Ντμίτρι Μεντβέντεφ να δηλώνει «πως δεν είμαστε παζάρι για να αγοράζουμε ό,τι μας δίνουν και όποτε μας το δίνουν». Η ερμηνεία για τη στάση της Ρωσίας είναι πολύ απλή. Πρώτον, η Κύπρος είναι μέλος της Ε.Ε. και όχι ένα από τα 83 «υποκείμενα» της Ρωσικής Ο- μοσπονδίας. Ακόμα και με αυτό το δεδομένο η Μόσχα πριν από ενάμιση χρόνο έδωσε με συνοπτικές διαδικασίες στη Λευκωσία 2,5 δισ. ευρώ, κάτι που δεν έχει πράξει ούτε στα δύο α- δελφικά της κράτη, την Ουκρανία και τη Λευκορωσία, που επίσης βρίσκονται στη μέγγενη του ΔΝΤ. Εάν πάλι η Κύπρος ήθελε κάτι πιο ουσιαστικό από τη Ρωσία, θα έπρεπε να αποφασίσει έγκαιρα και όχι μετά το Eurogroup αν είναι με... τον αστυφύλακα ή με τον χωροφύλακα. Παράλληλα, ύστερα και από την αποκάλυψη του Τάσου Τέλλογλου πως ο «φιλορώσος» Χριστόφιας είχε αποδεχτεί την πρόταση για «κούρεμα» των καταθέσεων χωρίς να έχει ενημερώσει τη Ρωσία, η οργή της Μόσχας ήταν ξεκάθαρη. Μια άλλη παράμετρος της ρωσικής στάσης έχει να κάνει με το φιλοδυτικό προφίλ του Νίκου Αναστασιάδη, που δεν είναι ό,τι καλύτερο για τον Βλαντιμίρ Πούτιν. Εκτός από τα λάθη στο διπλωματικό επίπεδο και στο επικοινωνιακό κομμάτι, η ιδέα να στείλουν στη Μόσχα έναν υπό παραίτηση υ- πουργό, επίσης δεν ήταν η πιο σοφή. Η δε φήμη της εβδομάδας, σύμφωνα με την οποία η Gazprombank ζήτησε να αγοράσει τη Λαϊκή Τράπεζα, από τα γεγονότα αποδείχτηκε πως δεν είχε καμία βάση. Αλλο να λέμε πως κάποιος κάνει μια γενική ερώτηση και άλλο πως καταθέτει μια συγκεκριμένη πρόταση. Ο ρωσικός θυμός δεν είναι μόνο α- πέναντι στη Λευκωσία, αλλά και προς τις Βρυξέλλες. Το Κρεμλίνο θεωρεί υ- ποκριτικό πως ξαφνικά από όλους τους φορολογικούς παραδείσους που υπάρχουν στον κόσμο, η Ε.Ε. αποφάσισε να επιδείξει πυγμή δικαίου μόνο απέναντι στο τραπεζικό σύστημα της Κύπρου. Ερωτήματα επίσης υπάρχουν και προς τη Μόσχα που δυστυχώς α- ποφεύγει να τα απαντήσει. Το ουσιαστικότερο: Αν η Κύπρος αντί για το «κούρεμα» είχε επιλέξει τη χρεοκοπία θα ήταν περισσότερο ευχαριστημένη; Η αρνητική αυτή εξέλιξη στις σχέσεις Μόσχας-Λευκωσίας, δεν σημαίνει πως το Κρεμλίνο κλείνει διά βίου την πόρτα του στην Κύπρο, ωστόσο με ενδιαφέρον αναμένεται τι θα πράξει αν τελικά προχωρήσει το «κούρεμα». Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΜΑΝΤΕΛΑ Ενδεχομένως να μην είναι ευρέως γνωστό, αλλά η έδρα της Moody s στην ευρύτερη περιοχή της ΝΑ Ευρώπης και της ανατολικής λεκάνης της Μεσογείου δεν βρίσκεται ούτε στην Αθήνα ούτε στην Κωνσταντινούπολη ούτε στον Λίβανο, όπως ενδεχομένως θα περίμενε κανείς, αλλά σε ένα γραφείο, ορόφου, κάπου στη Λεμεσό. Για τους πολλούς, το γεγονός «ακούγεται» παράδοξο. Για τους μυημένους, πάλι, όχι. Η πόλη ζει και α- ναπνέει στους ρυθμούς των δικηγορικών γραφείων, των λογιστικών ε- ταιρειών και της έντονης ρωσικής παρουσίας. Κατά συνέπεια, της διακίνησης χρήματος. Οπότε και η Moody s, λογικό είναι, κάπου εκεί θα βρισκόταν. Θα μπορούσε κανείς να πει ότι η συγκεκριμένη πόλη αποτελεί σήμερα μια μικρογραφία της Κύπρου συνολικά. Στο νησί προσπάθησαν πολύ τα τελευταία χρόνια να αποκτήσουν τον τίτλο του βασικού προορισμού ξένων κεφαλαίων και δύσκολα θα τον χάσουν. Γιατί μαζί θα χάσουν κι ένα μεγάλο κομμάτι της χρηματοοικονομικής βιομηχανίας που δημιούργησαν και ταυτόχρονα όλα τα έσοδα που συνεπάγεται (για την ακρίβεια, φέρνει). Ηδη τα πρώτα jets που θα τα πάρουν μακριά, σε άλλους φορολογικούς παραδείσους, προσγειώθηκαν στο αεροδρόμιο της Λάρνακας. Εκεί όπου οι ρωσικές πινακίδες αντικαθιστούν τις αραβικές, που πάλαι ποτέ κυριαρχούσαν. Οι ιδιοκτήτες τους είναι λίγο - πολύ άγνωστοι. Ανεξαρτήτως του τι λέγεται και γράφεται τις τελευταίες μέρες, όσοι είχαν και εξακολουθούν να έχουν τα ρούβλια τους σε... ευρώ στις κυπριακές τράπεζες δεν είναι όλοι φίλοι του Βλαντιμίρ Πούτιν και του συστήματός του. Αντιθέτως, αρκετοί από αυτούς είναι persona non grata στη Μόσχα. Γι αυτούς η Λευκωσία αποτελεί κανονικό και πολυτελές εννοείται καταφύγιο. Και παράλληλα, ασφαλές, όπως πίστευαν τουλάχιστον μέχρι πρόσφατα. Και γι αυτό, ένας από τους όρους που φέρεται να έθεσε η ρωσική κυβέρνηση για την παροχή βοήθειας προς την κυπριακή ήταν να της δοθεί αναλυτική λίστα με τους Ρώσους καταθέτες στην Κύπρο. Θέλει να μάθει ποιοι είναι και πόσα έχουν. Πάντως, η λίστα αυτή ΑΠΟΨΗ Δύο λόγοι που η Ε.Ε. έχει δίκιο Του PETER GUMBEL / REUTERS Καθώς γράφεται Ιστορία κι ενώ διακεκριμένοι οικονομολόγοι, όπως ο Πολ Κρούγκμαν, παρατηρούν ότι η πρόταση των Ευρωπαίων ηγετών για τη φορολόγηση των καταθέσεων στην Κύπρο είναι σαν να άναψε αίφνης μια φωτεινή πινακίδα που λέει ότι «είναι ώρα για μαζικές αναλήψεις από τις τράπεζες», υπάρχουν δύο λόγοι για τους οποίους η Ε.E δεν έχει λάθος σε αυτήν της τη μεθόδευση. Ο πρώτος είναι ότι επί χρόνια η Κύπρος φαντάζει ψηλά στον κατάλογο των κρατών που χαρακτηρίζονται «γκρίζοι φορολογικοί παράδεισοι». Από τη δεκαετία του 90 α- ποτελεί μία από τις πρώτες επιλογές του ρωσικού κεφαλαίου. Δεχόμενη διεθνείς πιέσεις και στην ενταξιακή πορεία της προς την Ενωση, το 2004, η χώρα κατάργησε το καθεστώς που την χαρακτήριζε σαφώς προορισμό των offshore αντικαθιστώντας το με ένα λιγότερο αμφιλεγόμενο, που όμως αφήνει ανοιχτά παραθυράκια. Ο δεύτερος λόγος που μας κάνει να υποστηρίζουμε την πρόταση των Ευρωπαίων συνδέεται περισσότερο με τον βαθμό του «οικονομικού πόνου» που καλούνται να αντέξουν οι Κύπριοι και λιγότερο με την ηθική του θέματος. Αν ρωτούσατε τους Ιρλανδούς, τους Ισπανούς ή τους Ελληνες το 2008 αν προτιμούσαν την εφ άπαξ επώδυνη θεραπεία για την αντιμετώπιση της βαριάς ασθένειας των τραπεζικών συστημάτων τους ή την εκτίναξη της ανεργίας, την αύξηση των φόρων, τις μειώσεις των δαπανών για τα κοινωνικά προγράμματα και τη φτώχεια που εξαπλώθηκε στις χώρες τους, οι απαντήσεις τους ίσως δεν θα ήταν ξεκάθαρες. Δεν είναι μια ευχάριστη επιλογή. Υπάρχει όμως προηγούμενο, αυτό της Ισλανδίας. Εκεί όπου το 2008 πολλοί Βρετανοί και Δανοί καταθέτες έ- χασαν τα λεφτά τους. Οι Ισλανδοί δεν προσπάθησαν να διασώσουν τις τράπεζές τους με δημόσια κεφάλαια και δεν χρειάστηκε να αυξήσουν τους φόρους ούτε να μειώσουν τις δημόσιες δαπάνες. Το τρίγωνο Λευκωσία - Λεμεσός - Λάρνακα στην πλειονότητά της δεν αποτελείται πλέον από Ρώσους, αλλά από Ουκρανούς. Και κάτι ακόμα: λογικά, δεν είναι τόσο μεγάλη όσο πιστεύεται. Κι αυτό γιατί, το τελευταίο διάστημα, όπως μπορούν να επιβεβαιώσουν αρμόδιες κυπριακές τραπεζικές πηγές, κάθε Παρασκευή απόγευμα, λίγο πριν κλείσουν οι τράπεζες, γίνονταν μεγάλες αναλήψεις και εκροές προς το εξωτερικό. Κάτι η ανησυχία για την επόμενη μέρα, οι φήμες για ενδεχόμενο «κούρεμα» και ο φόβος προσφυγής στο Μνημόνιο με ό,τι αυτό συνεπάγεται, είχε κάνει πολλούς καχύποπτους ότι θα μπλοκαριστούν στην Κύπρο και θα είναι Σαββατοκύριακο. Στο σημείο αυτό, θα πρέπει να διευκρινισθεί πριν αρχίσουν να πλέκονται διάφορα σενάρια συνωμοσίας ότι κάτι ανάλογο συνέβαινε και στην Ελλάδα, σχεδόν για πάνω από ένα χρόνο, όταν φούντωναν οι «πληροφορίες», από μέρα σε μέρα ότι η χώρα δεν α- ποφεύγει την... πτώχευση. Τότε, μάλιστα, ορισμένες πολυεθνικές, μέσω των εδώ θυγατρικών τους, είχαν φτάσει στο σημείο να «βγάζουν» σχεδόν κάθε απόγευμα τα ρευστά διαθέσιμά τους στο Λονδίνο, για τον φόβο των Ιουδαίων. Υπάρχουν οι σχετικές μαρτυρίες στο Bloomberg. Εννοείται ότι τις Παρασκευές «σκούπιζαν» σχεδόν τα πάντα. Κάτι ανάλογο, λοιπόν, συνέβαινε το τελευταίο διάστημα και στην Κύπρο. Ωστόσο, είναι άγνωστο τελικά πόσα από τα 20 δισ. ευρώ, που σύμφωνα με τους υπολογισμούς του IIF (το οποίο, με τη σειρά του, στηρίχθηκε σε στοιχεία του IMF και της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου) είχαν κατατεθειμένα στο νησί ξένοι τον περασμένο Σεπτέμβριο, «κλειδώθηκαν» στη Λευκωσία αυτές τις μέρες. Τι σημασία, ό- μως, έχει; Αντιθέτως, έχει πολύ μεγάλη σημασία το πόσα από αυτά θα φύγουν τα πρώτα 24ωρα λειτουργίας των κυπριακών τραπεζών. Οι πρώτες εκτιμήσεις, με βάση τις σχετικές εντολές που έχουν δοθεί, κάνουν λόγο για 7 με 7,5 δισ. ευρώ. Ποσό αναλογικά τεράστιο και εξ αυτού του λόγου επίφοβο. Οι πρώτες που λέγεται ότι έχουν πάρει σειρά είναι μεγάλες κρατικές ρωσικές εταιρείες, οι οποίες, όπως επίσης α- ποκαλύπτεται τώρα, είχαν κι αυτές τα διαθέσιμά τους «τοποθετημένα» σε λογαριασμούς κυπριακών τραπεζών. Με το αζημίωτο, βεβαίως Ανοικτό το ρωσικό παράθυρο για το φυσικό αέριο Της ΜΙΡΑΝΤΑΣ ΛΥΣΑΝΔΡΟΥ Παράλληλα με τις προσπάθειες του υ- πουργού Οικονομικών στη Μόσχα, ο υπουργός Ενέργειας, που βρέθηκε στη ρωσική πρωτεύουσα για να παραστεί σε έκθεση τουρισμού, έδωσε κι αυτός τη μάχη με ρωσικά συμφέροντα στα θέματα του φυσικού αερίου. Ωστόσο, όπως ανακοινώθηκε επισήμως την Παρασκευή το πρωί, οι συνομιλίες μεταξύ των δύο χωρών για ένα πιθανό πακέτο οικονομικής βοήθειας προς την Κύπρο ολοκληρώθηκαν άδοξα. Οι Ρώσοι ε- πενδυτές δεν επέδειξαν άμεσο ενδιαφέρον για τα θαλάσσια αποθέματα φυσικού αερίου, τα οποία στην κυπριακή πρόταση προς τους επενδυτές συνδέονταν με εξαγορά μίας εκ των δύο τραπεζών. Ο Ρώσος πρωθυπουργός, Ντμίτρι Μεντβέντεφ, τοποθετούμενος επί του ζητήματος, είχε αρχικά πει πως πρόκειται για μια πολύ δύσκολη υπόθεση για να συζητείται έτσι απλά. Έφερε προσκόμματα ότι δεν μπορεί να υπολογιστεί η αξία του κυπριακού αερίου τη δεδομένη στιγμή, ενώ θύμισε ότι υπάρχουν τουρκικές ενστάσεις για την Ο πρόεδρος της ΚΡ.ΕΤ.Υ.Κ., Χαράλαμπος Ελληνας. Προς το παρόν απορρίφθηκε η πρόταση για έλεγχο του τερματικού σταθμού LNG Μας είπαν να αρκεστούμε σε μια συνεργασία για το ενδιάμεσο αέριο ΑΟΖ. Αργότερα ανασκεύασε σε κοινή συνέντευξη Τύπου με τον πρόεδρο της Κομισιόν, λέγοντας πως η Ρωσία «δεν κλείνει την πόρτα» στην Κύπρο, φτάνει να συμφωνήσει με την Ε.Ε. για να βρεθεί μία διέξοδος στην κρίση. Πάντως, κατά τις διαπραγματεύσεις τους, οι δύο Κύπριοι υπουργοί, τη μόνη πόρτα συνεργασίας που βρήκαν ανοικτή σ αυτό το στάδιο, ήταν της εταιρείας ITERA, για εμπλοκή της στην ενδιάμεση λύση του φυσικού αερίου. Η εν λόγω ρωσική εταιρεία έχει προεπιλεγεί μαζί με τη Shell και τη Vitol στον διαγωνισμό για τη μεταφορά φυσικού αερίου στην Κύπρο έως το φθινόπωρο του 2018 για σκοπούς ηλεκτροπαραγωγής. Η ITERA, πέρα από αυτό το ενδιαφέρον, έχει και συνδεδεμένες εταιρείες με έδρα την Κύπρο. Σε αυτό το θέμα έπονται αποφάσεις από τη ΔΕΦΑ. Επαφές έγιναν και με υψηλόβαθμα στελέχη της δεύτερης μεγαλύτερης τράπεζας της Ρωσίας, της VTB, μητρικής της RCB που εδρεύει στην Κύπρο, στους οποίους παρουσιάστηκαν τα σχέδια εκμετάλλευσης των κοιτασμάτων. Παρά το γεγονός ότι η κυπριακή κυβέρνηση ήταν και παραμένει έτοιμη να εκχωρήσει στους Ρώσους σημαντικό μερίδιο στον τερματικό σταθμό LNG, εξασφαλίζοντάς τους τον έλεγχο των τιμών πώλησης του κυπριακού φυσικού αερίου στις διεθνείς αγορές, οι Ρώσοι επενδυτές είπαν «όχι». Μια δελεαστική προσφορά που δεν αποκλείεται σύντομα να επανέλθει στο τραπέζι. Τα ρωσικά συμφέροντα στην Ε.Ε. Πηγές προσκείμενες στην κυβέρνηση εκτιμούν ότι η Ρωσία δεν αποδέχτηκε την προτεινόμενη εμπλοκή στον τομέα του αερίου, ύστερα από τις πιέσεις που δέχτηκε από την Ε.Ε. Κάτι που αντικατοπτρίζεται και στις δηλώσεις Μεντβέντεφ. Οι ίδιες πηγές αναφέρουν πως η Μόσχα υπενθύμισε στη Λευκωσία την άδοξη κατάληξη που είχαν οι διαπραγματεύσεις με την κοινοπραξία Total, Novatec και Gazprom πριν από λίγους μήνες στο πλαίσιο του δεύτερου γύρου αδειοδότησης της ΑΟΖ. «Ας ερχόσασταν πριν από έξι μήνες. Τώρα είναι αργά», φέρονται να είπαν οι Ρώσοι στην κυπριακή κυβέρνηση, αλλά αυτό φαίνεται πως ήταν πρόσχημα. Οι ίδιες κυβερνητικές πηγές συμφωνούν με δημοσιεύματα στην Αθήνα που κρίνουν ότι οι θέσεις της ρωσικής πλευράς δεν συνάδουν με τη νέα στρατηγική έντονης παρουσίας που υποτίθεται ότι προσπαθεί να εφαρμόσει η Μόσχα στην περιοχή της νοτιοανατολικής Μεσογείου. Πιθανό σενάριο που βλέπουν για την άρνηση των Ρώσων να επενδύσουν στην Κύπρο είναι πως δεν θέλουν να χαλάσουν τις σχέσεις τους με τους Γερμανούς στο θέμα της τιμολόγησης του φυσικού αερίου. Από την άλλη πλευρά, αναλυτές ε- κτιμούν ότι το αρνητικό αποτέλεσμα των συναντήσεων στη Μόσχα ήταν αναμενόμενο γιατί η κυβέρνηση δεν πήγε προετοιμασμένη. Θεωρούν πως η συνωμοσιολογία αυτή τη στιγμή δεν βοηθά, έχοντας πάντα υπόψη ότι η Κύπρος μόνο το αέριό της έχει πλέον για να μπορεί να διαπραγματεύεται. Eni, Total, Νοble Στο μεταξύ, την κρίσιμη αυτή εβδομάδα η Κρατική Εταιρεία Υδρογονανθράκων (ΚΡ.ΕΤ.Υ.Κ.) είχε συναντήσεις με αντιπροσωπείες της Eni-Kogas και της Total. Ο εκτελεστικός πρόεδρος της ΚΡ.ΕΤ.Υ.Κ., Χαράλαμπος Έλληνας, ανέφερε στην «Κ» πως οι δύο αντιπροσωπείες εξέφρασαν τη συμπάθειά τους προς την Κύπρο, αλλά θεωρούν πως οι εξελίξεις αυτές δεν τις αφορούν. Η Total ενημέρωσε πως συνεχίζει να ε- τοιμάζει το έδαφος για το άνοιγμα των γραφείων της στην Κύπρο και να προετοιμάζει το αναπτυξιακό της πρόγραμμα, το οποίο θα υποβάλει στην ΚΡ.ΕΤ.Υ.Κ. τον Απρίλιο. Η Eni-Kogas προχωρεί κανονικά για τις σεισμικές έρευνες εντός του καλοκαιριού. Στην ερώτηση της «Κ» εάν η Κύπρος θα μπορέσει μετά την αποδυνάμωση της οικονομίας της να προχωρήσει με τις απαραίτητες υποδομές για το φυσικό αέριο, ο κ. Έλληνας ανέφερε πως η Δημοκρατία δεν είναι απαραίτητο να επενδύσει μεγάλα ποσά για να μπορέσει να διατηρήσει τον έλεγχο του τερματικού σταθμού LNG. Υπενθύμισε ότι η Noble Energy έχει υποβάλει σχέδια και μπορεί να προχωρήσει τάχιστα με τον τερματικό σταθμό.

7 07-politiki_KATHI 3/23/13 12:52 AM Page 7 Kυριακή 24 Μαρτίου 2013 Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ l 7 ΔΕΥΤΕΡΗ ΜΑΤΙΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ ΓΝΩΜΕΣ ΕΛΛΑΔΑ ΚΟΣΜΟΣ ΤΕΧΝΕΣ Στα χέρια της γερμανικής ηγεσίας βρίσκονται εκθέσεις για την εικόνα του τραπεζικού συστήματος -πέραν της Κύπρου- σε Λίχτενσταϊν, Ελβετία και Λουξεμβούργο. Γιατί το Βερολίνο έθεσε θέμα κυπριακών τραπεζών Εκθεση των μυστικών υπηρεσιών αμφισβήτησε τη συμμόρφωση της Λευκωσίας στο «ξέπλυμα» Του ΤΑΣΟΥ ΤΕΛΛΟΓΛΟΥ H σελίδα 10 της έκθεσης της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου σχετικά με την προέλευση των κεφαλαίων που βρίσκονται στις κυπριακές τράπεζες παρουσιάζει ίσως το μεγαλύτερο ενδιαφέρον και εξηγεί σε μεγάλο βαθμό τη σύγκρουση που είδαμε να εξελίσσεται τις προηγούμενες ημέρες. Εκεί, στην κατηγορία μη χρηματοδοτικές εταιρείες, βρίσκονται τοποθετημένα από εταιρείες τρίτων χωρών, εκτός Ε.Ε., 11,3 δισ. ευρώ. Ταυτόχρονα, τα δάνεια σε μη χρηματοδοτικές εταιρείες κατοίκων εκτός Ε.Ε. υπολογίζονται σε 6,1 δισ., ενώ τα δάνεια στις ίδιες ε- ταιρείες «μέσα και έξω» από την Κύπρο έφταναν τα 33 δισ. Aπό το 2008 έως το 2011 εισήχθησαν από τη Ρωσία στην Κύπρο 130 δισ. δολ. και εξήχθησαν από την Κύπρο στη Ρωσία 120 δισ. δολ. Τον Δεκέμβριο η γερμανική υπηρεσία πληροφοριών (BND) παρουσίασε έκθεση με την οποία αμφισβήτησε τη συμμόρφωση της Κύπρου με τους κανονισμούς που διέπουν το ξέπλυμα «βρώμικου» χρήματος. Ενώ όμως τα κυβερνητικά κόμματα επέμειναν, μετά τη δημοσίευση της έκθεσης, ότι δεν υπάρχουν αποδείξεις ότι η Κύπρος παραβιάζει τους κανόνες, η γερμανική σοσιαλδημοκρατία συνέδεσε την έκθεση με την παροχή βοήθειας προς τις χειμαζόμενες κυπριακές τράπεζες Λαϊκή και Κύπρου. H Kύπρος δεν είναι η μόνη περίπτωση για την οποία το Βερολίνο επιστρατεύει τις μυστικές υπηρεσίες ώστε να αποκτήσει ξεκάθαρη εικόνα τι συμβαίνει με το λεγόμενο «φορολογικό ντάμπινγκ» και το ξέπλυμα. Παρόμοιες επιχειρήσεις, που κατέληξαν στη σύνταξη σχετικών Επιδείνωση της κατάστασης θα επηρεάσει την Ελλάδα Συνέντευξη στον ΑΘΑΝΑΣΙΟ ΕΛΛΙΣ Για αρνητικές επιπτώσεις στην Ελλάδα, μετάδοση σε ευάλωτες χώρες της Ευρωζώνης της ανησυχίας για την ασφάλεια των καταθέσεων και ενδεχόμενη έξοδο της Κύπρου από το ευρώ προειδοποιεί, σε συνέντευξή του στην «Κ», ο Μοχάμεντ ελ Εριάν, επικεφαλής της Pimco, της μεγαλύτερης εταιρείας διαχείρισης ομολόγων στον κόσμο, η οποία εξέτασε σε βάθος τον τραπεζικό τομέα της χώρας και συνέταξε την έκθεση για την ανακεφαλαιοποίηση των κυπριακών τραπεζών. Τι μπορεί να σημαίνει για την Ευρωζώνη η κρίση στην Κύπρο; Οι συστημικές επιπτώσεις θα ε- ξαρτηθούν από το εάν οι Κύπριοι και Ευρωπαίοι αξιωματούχοι θα καταφέρουν να επαναφέρουν με ταχύ, αξιόπιστο και βιώσιμο τρόπο το σχέδιο διάσωσης στη σωστή πορεία. Εάν α- ποτύχουν, υπάρχουν δύο πιθανές πηγές που θα προκαλούσαν περιφερειακές διαταράξεις: μια πολιτική και κοινωνική αναταραχή στην Κύπρο, που θα δυσχεράνει την παραμονή της χώρας στο ευρώ, και η πιθανότητα μετάδοσης σε άλλες ευάλωτες χώρες της ανησυχίας για την ασφάλεια των τραπεζικών καταθέσεων. Πόσο θα επηρεαστεί η Ελλάδα; Περαιτέρω επιδείνωση της κατάστασης στην Κύπρο θα είχε δυσμενείς επιπτώσεις σε αρκετές ευρωπαϊκές οικονομίες, συμπεριλαμβανομένης και της ελληνικής. Θα αναζωπυρωθούν οι BLOOMBERG ντοσιέ προς την κυβέρνηση και την ειδική επιτροπή της γερμανικής βουλής (συνεδριάζει μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας), έχουν γίνει για το Λίχτενσταϊν, την Ελβετία, ακόμα και για το Λουξεμβούργο. Με τη διαφορά ότι στην Κύπρο δεν τίθεται θέμα διαρροής γερμανικών αφορολόγητων εισοδημάτων, όπως στις άλλες τρεις περιπτώσεις. Πηγή στο προεδρείο του χριστιανοδημοκρατικού κόμματος, που επιθυμεί να παραμείνει ανώνυμη επειδή δεν είχε εξουσιοδοτηθεί να μιλήσει, είπε στην «Κ» ότι «το θέμα προκλήθηκε από την αντιπολίτευση και πήρε μεγάλες διαστάσεις εξαιτίας του γερμανικού προεκλογικού αγώνα και της σημασίας Πόσες είναι οι καταθέσεις στην Κύπρο Η έκθεση του BND για το ξέπλυμα «βρώμικου» χρήματος στην Κύπρο που παραδόθηκε στη Βουλή το 2012 υπολόγιζε τις ρωσικές καταθέσεις σε 26 δισ δολ. Το νούμερο είναι από πολλές απόψεις ανακριβές. Καταρχήν στο ποσό αυτό που είναι δημοσιευμένο στις στατιστικές της Κεντρικής Τράπεζας του νησιού περιλαμβάνονται και μη ρωσικές (π.χ. ουκρανικές) καταθέσεις. Ο- μως τα κεφάλαια των ξένων, εκτός ευρωχώρου (τα κεφάλαια του ευρωχώρου είναι 4,5 δισ.) ανέρχονται σύμφωνα με κυπριακές εκτιμήσεις σε πάνω α- πό 40 δισ. ευρώ (από τα συνολικά 70) αν υπολογιστούν και οι μόνιμοι κάτοικοι που δεν είναι Κύπριοι ή τα εταιρικά χρήματα σε εταιρείες με ντόπιο διαχειριστή. Η γερμανική πλευρά επιμένει ό- Μοχάμεντ ελ Εριάν: Η συνολική προσέγγιση ήταν ορθή, αλλά έσφαλαν στις λεπτομέρειες. τι το θέμα της συμμετοχής των καταθετών είχε τεθεί σε διάφορα επίπεδα στην προηγούμενη κυβέρνηση, καθώς οι μέτοχοι και οι ομολογιούχοι των τραπεζικών ιδρυμάτων δεν έφταναν για τη χρηματοδότηση της ανακεφαλαιοποίησής τους. Από την κυπριακή πλευρά τίθεται το ερώτημα γιατί δεν ενισχύθηκαν οι τράπεζες με χρήματα από τον μόνιμο μηχανισμό. Με ποσά που δεν θα εγγράφονταν στο χρέος και άρα δεν θα προκαλούσαν τις ενστάσεις του ΔΝΤ. «Δεν είναι συστημικές» λένε οι Γερμανοί δηλαδή συνδέονται λιγότερο από άλλες με το ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα. Σε μία χώρα μάλιστα που από το 2000 οι αποταμιεύσεις των νοικοκυριών ανέβηκαν σύμφωνα με την Eurostat από 9 σε 30 εκατ. ευρώ... Ο Μοχάμεντ ελ Εριάν, επικεφαλής της Pimco, μιλάει στην «Κ» για τη στάση της Γερμανίας, του ΔΝΤ και τους κινδύνους ανησυχίες σχετικά με τη στιβαρότητα της Ευρωζώνης, τη συνεργασιμότητα και τον καθοριστικό ρόλο της ΕΚΤ. Ηταν σωστή η προσέγγιση της Κομισιόν, της ΕΚΤ και του ΔΝΤ; Η συνολική προσέγγιση των αξιωματούχων των θεσμών αυτών ήταν ορθή, αλλά έσφαλαν δραματικά στις λεπτομέρειες. Είναι σωστό να κατανείμεις το βάρος με τρόπο που να περιλαμβάνει τη συμβολή των Κυπρίων, των επίσημων θεσμών και του ιδιωτικού τομέα. Αλλά αυτό που ήταν πραγματικά ατυχές, ήταν η πρωτόγνωρη απόπειρα να συμπεριληφθούν στο PSI και εγγυημένες τραπεζικές καταθέσεις έως τις ευρώ ή το «κούρεμα» του ιδιωτικού τομέα. Υπήρχε καλύτερος τρόπος να επιτευχθεί ο ίδιος στόχος χωρίς να πληγούν οι καταθέσεις; Ηταν ατυχής κίνηση να ακουμπήσουν απευθείας τους καταθέτες, χωρίς «κούρεμα» των πιστωτών που βρίσκονται πιο χαμηλά στην κεφαλαιακή δομή (κάτοχοι ομολόγων υψηλής εξασφάλισης), έστω και αν η συμβολή αυτών θα ήταν μικρή. Με την απόφαση να συμπεριληφθούν οι εγγυημένες καταθέσεις, η προσέγγιση που σχεδιάστηκε από την Κύπρο και τους Ευρωπαίους εταίρους της απώλεσε κάθε κοινωνική νομιμοποίηση. Παράλληλα, προκάλεσε αμέσως διεθνή κατακραυγή καθώς υποσκάπτει την ιερότητα της σημαντικής και ευρέως υποστηριζόμενης προσέγγισης σε ό,τι αφορά την ασφάλιση των καταθέσεων. Ηταν σωστοί οι χειρισμοί Μέρκελ και Σόιμπλε; που αποδίδει στο θέμα της φοροδιαφυγής η γερμανική Αριστερά χτυπώντας την κ. Μέρκελ ότι δεν κάνει αρκετά ε- ναντίον εκείνων που δεν πληρώνουν φόρους». Ο υπεύθυνος διεθνών σχέσεων της Ευρωβουλής και στενός συνεργάτης της κ. Μέρκελ, Ελμαρ Μπροκ, αρνήθηκε πάντως ότι το θέμα έχει σχέση με τον γερμανικό προεκλογικό αγώνα. «Δεν μπορώ να καταλάβω γιατί ο Γερμανός φορολογούμενος πρέπει να πληρώσει για να διασφαλίσει την κατάθεση του Ρώσου ολιγάρχη» είπε. Πηγές της γερμανικής κεντρικής τράπεζας πάντως υπογράμμιζαν, μιλώντας στην «Κ», ότι η ίδια η κυπριακή κυβέρνηση και η κεντρική τράπεζα του νησιού έχουν αναγνωρίσει το μεγάλο μέγεθος του κυπριακού τραπεζικού τομέα και έχουν συστήσει επιτροπή που μεταξύ των άλλων θα προτείνει μέτρα για τη μείωσή του. Στη σχετική εντολή (αναρτημένη στην ιστοσελίδα της Κεντρικής Τράπεζας Κύπρου σε α- νύποπτο χρόνο) διαβάζει κανείς: «Ο τραπεζικός τομέας έδωσε ώθηση στην κυπριακή οικονομία, η οποία βασίζεται στις υπηρεσίες και έχει συμβάλλει σημαντικά στην παραγωγή και την απασχόληση κατά τα τελευταία χρόνια. Ω- στόσο, ο τομέας είναι πολύ μεγάλος σε σχέση με το μέγεθος της οικονομίας (το σύνολο του ενεργητικού του αντιπροσωπεύει 7-9 φορές το κυπριακό ΑΕΠ, αναλόγως του τρόπου υπολογισμού) και παρουσιάζει υψηλό βαθμό συγκέντρωσης». Ομως στην περίπτωση της Κύπρου υπήρχε και κάτι ακόμα. Η έκθεση μεγάλων ευρωπαϊκών τραπεζών στις κυπριακές τράπεζες είναι σχετικά ασήμαντη. «Με αυτή την έννοια, οι τράπεζες αυτές δεν είναι συστημικά κρίσιμες και άρα δεν πρέπει πάση θυσία να σωθούν, δεν πρέπει να σώσουμε όλες τις τράπεζες στην Ευρώπη» είπε στην «Κ» πηγή της γερμανικής κυβέρνησης. Από την πλευρά της, πηγή της ΕΚΤ -που δεν εμπόδισε στο αρχικό Eurogroup της 15ης Μαρτίου τη φορολόγηση καταθέσεων κάτω των ευρώ- είπε στην «Κ» ότι «είχε παρατηρηθεί τις προηγούμενες δύο εβδομάδες μεγαλύτερες καταθέσεις να "σπάνε" σε διαφορετικούς λογαριασμούς, κάτι που μας έκανε να σκεφτούμε ότι κάποια διαρροή υπήρχε στην κυπριακή κυβέρνηση, καθώς όσο περνούσαν οι μέρες "θόλωνε" η πραγματική εικόνα για το ποιοι ήταν μικροί καταθέτες και ποιοι όχι». Δεν είναι σαφές σε ποιον πρέπει να επιρριφθεί η ευθύνη. Είναι αξιοσημείωτο ότι μόλις λίγες ώρες από την ανακοίνωση της συμφωνίας, το περασμένο Σάββατο, στους κόλπους του ε- πίσημου τομέα άρχισε το παιγνίδι της επίρριψης ευθυνών από τον ένα στον άλλο, που επεκτείνεται καθημερινά και φθάσαμε στο σημείο όλα τα εμπλεκόμενα μέρη να αποποιούνται τη συμφωνία. Είναι άλλη μια ένδειξη του πόσο δύσκολο είναι για τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, την Επιτροπή, την ΕΚΤ και το ΔΝΤ να συμφωνήσουν από κοινού στη διάσωση μιας χώρας, και ιδιαίτερα όταν αφορά περίπλοκες περιπτώσεις όπως αυτή της Κύπρου. Είναι ένα ακόμη παράδειγμα μεμονωμένων συμβιβασμών που γίνονται για να εξυπηρετήσουν τα συγκεκριμένα συμφέροντα των διάφορων μερών. Αυτοί οι συμβιβασμοί μπορεί να έχουν μια λογική ο καθένας από μόνος του, αλλά καθίστανται ακατανόητοι όταν συνδυάζονται. Η στάση του ΔΝΤ; Προκαλεί μάλλον έκπληξη το γεγονός ότι το ΔΝΤ συμφώνησε στη συγκεκριμένη προσέγγιση. Ποιες θα είναι οι επιπτώσεις των όσων συμβαίνουν; Στο πολιτικό επίπεδο, το αποτέλεσμα όλων αυτών που συμβαίνουν είναι να πληγεί και πάλι η εμπιστοσύνη των πολιτών στην αποτελεσματικότητα της πολιτικής τάξης, των παραδοσιακών κομμάτων και των περιφερειακών και πολυμερών θεσμών. AFP Οι πολίτες φοβούνται τι θα τους ξημερώσει η επόμενη ημέρα. Είναι δε σίγουροι πως θα μάθουν να ζουν με τα στοιχειώδη. Κόσμος με «κουρεμένη» την αξιοπρέπεια Της ΜΙΡΑΝΤΑΣ ΛΥΣΑΝΔΡΟΥ Ανώτερη κι ωριμότερη απ την πολιτική ηγεσία και από όλους μαζί τους «ειδικούς» που συρρέουν την τελευταία εβδομάδα στα πάνελ των καναλιών, παρουσιάζοντας «μαγικές συνταγές» για έξοδο από το αδιέξοδο, αποδεικνύεται η κυπριακή κοινωνία. Οι απλοί άνθρωποι, εργαζόμενοι ή άνεργοι, φοιτητές ή συνταξιούχοι, παρά τους φόβους τους, επέδειξαν κατ αρχήν ψυχραιμία, αναμένοντας διαχείριση της πρότασης του Eurogroup απ την εκλεγμένη ηγεσία. Χειροκρότησαν τη Βουλή για το βροντερό της «όχι» στο κούρεμα καταθέσεων και περίμεναν να δουν τα ε- πόμενα σχέδια της κυβέρνησης και των κομμάτων να ξετυλίγονται. Αντ αυτού, είδαν τους ερασιτεχνικούς χειρισμούς τους. Αναγκάστηκαν, έτσι, δυο μέρες μετά την «εθνική α- ντίσταση», να τρέχουν στις αυτόματες ταμειακές μηχανές για να πάρουν χρήματα, στα βενζινάδικα για να βάλουν καύσιμα, στις υπεραγορές για να πάρουν προμήθειες. Ο κόσμος ό- λων των ηλικιών εκφράζει στην «Κ» ειλικρινείς φόβους πρώτα για το μέλλον του τόπου και μετά ο καθένας για τον εαυτό του και την οικογένειά του. Σταθήκαμε δίπλα τους στην ουρά στο ATM της Λαϊκής Τράπεζας, όπου περίμεναν υπομονετικά μέχρι και μιάμιση ώρα για να περισώσουν όσα από τα χρήματά τους μπορούσαν, και τους ζητήσαμε να μοιραστούν μαζί μας τις σκέψεις τους. «Νιώθω αβεβαιότητα. Κανένας δεν μπορεί να ξέρει τι μπορεί να ξημερώσει αύριο. Οι φόβοι προς το χειρότερο επιβεβαιώνονται κάθε μέρα. Φοβάμαι για τη δουλειά μου, φοβάμαι για τη δουλειά όλου του κόσμου. Όλοι είμαστε στην ίδια μοίρα», λέει η Ειρήνη, που περιμένει σκυθρωπή στην ουρά. Ο Ανδρέας φοβάται ότι θα χάσει τα λεφτά του και δεν θα έχει να αγοράσει τα στοιχειώδη. «Στην αρχή δεν το πήραμε τόσο σοβαρά. Τώρα όμως, όπως βλέπετε, υπάρχει πανικός. Δεν ξέρω τι να πω. Δεν ξέρω τίποτα». Η Μαρία, 22 ετών, φοιτήτρια, σκέφτεται ήδη να φύγει από την Κύπρο. «Σκέφτομαι το χειρότερο. Δεν πιστεύω ότι η Κύπρος έχει πλέον μέλλον. Τα έχω χαμένα όπως όλοι. Τι να πω; Σκέφτομαι να φύγω στο εξωτερικό». Ο Πέτρος χαρακτηρίζει ανεύθυνη την πολιτική ηγεσία. «Ο κόσμος ήταν μαζί τους στην καταψήφιση του νομοσχεδίου διότι πιστέψαμε ότι υπήρχε plan B. Έλα όμως που δεν υπήρχε» Η κατάρρευση της χώρας είναι ο φόβος του. Και ο μεγαλύτερος προσωπικός του εφιάλτης να χάσει τη δουλειά του. Έχει δύο μικρά παιδιά. Αξιώνει κάθαρση σε επίπεδο τραπεζών. Αυτοί που έφεραν την χώρα ώς εδώ, να πληρώσουν. Για την Άντρη, πρώην τραπεζική υπάλληλο (όχι στη Λαϊκή), το αύριο της Κύπρου είναι τελειωμένο. «Έπρεπε να βρουν τρόπο να σώσουν με νύχια και με δόντια τη Λαϊκή Τράπεζα. Αλλά όπως ήρθαν τα πράγματα οι ξένες καταθέσεις θα φύγουν. Χάσαμε την αξιοπιστία μας. Θα μείνει άνεργος ο κόσμος. Αυτή δεν είναι λύση. Έπρεπε να γίνει κούρεμα καταθέσεων. Όταν έλεγαν όχι στο κούρεμα, ένιωθαν όλοι ωραία, αλλά δεν είχαν εναλλακτικές λύσεις. Όταν λες όχι, πρέπει να ξέρεις και τι θα κάνεις. Οι πολιτικοί μας αποδείχθηκαν μεγάλοι ερασιτέχνες». Θα ζήσουμε με τα λίγα Ο κ. Ανδρέας, 53 ετών, εργάζεται στη Λαϊκή Τράπεζα. Το ίδιο και η σύζυγός του. Δεν ξέρουν εάν θα επιστρέψουν στην εργασία τους και δεν ξέρουν τι θα γίνει με το ταμείο προνοίας τους μετά από 28 χρόνια εργασίας. «Το κούρεμα ήταν καλύτερο υπό τις περιστάσεις. Τη στιγμή φυσικά που απορρίφθηκε, ένιωθα εθνικά υπερήφανος. Αλλά μετά κατάλαβα πως δεν υπήρχε κανένα σχέδιο βήτα. Δυστυχώς στάθηκαν ανάξιοι των περιστάσεων». Η σκέψη του είναι στο πώς θα καλύψει τις σπουδές των παιδιών του. «Τη στιγμή που απορρίφθηκε το κούρεμα, ένιωθα εθνικά υπερήφανος. Αλλά μετά κατάλαβα πως δεν υπήρχε κανένα σχέδιο βήτα» Η Ελένη πιστεύει πως πλέον το ζήτημα για όλους θα είναι ζήτημα ε- πιβίωσης. «Είχαμε έως τώρα όλα τα καλά, κι αυτό ήταν πιστεύω το λάθος μας, τώρα πλέον θα μάθουμε να έ- χουμε τα απαραίτητα. Αναγκαστικά θα πρέπει να συμμαζευτούμε». Έχασε τη δουλειά της, αλλά ευτυχώς μόλις τα δυο παιδιά της επέστρεψαν από τις σπουδές τους. «Έχουν δουλειές τα παιδιά μου. Αλλά τίποτα δεν είναι σίγουρο. Εάν συμβεί κάτι, τα παιδιά θα επιστρέψουν στο σπίτι μαζί μας». Ο Μάριος είναι άνεργος εδώ και 17 μήνες. Μόλις πήρε την αποζημίωσή του για την απόλυσή του ως πλεονάζον προσωπικό και θα άρχιζε να νιώθει μια ανάσα, ένιωσε τα χρήματά του να απειλούνται από το λουκέτο, μόνιμο ή προσωρινό, των τραπεζών. «Τώρα που πιάσαμε πάτο, ελπίζω να μπει η χώρα μας σε μια νέα, υγιή βάση», σημειώνει, εκφράζοντας ταυτόχρονα την πικρία του για την α- παξίωση της Κύπρου από τους Ευρωπαίους. Ο κ. Παναγιώτης, 70 ετών, ζει με μια σύνταξη, παγιδευμένη στον τραπεζικό του λογαριασμό. «Τα λάθη έγιναν από παλιά και τώρα τα πληρώνουμε εμείς. Πώς θα βρεθεί λύση; Ό,τι και να πεις είναι λάθος. Αλλά διερωτώμαι, εάν δεν κάνουμε κούρεμα, πού θα βρούμε τα λεφτά για να σωθεί ο τόπος;». Ατελείωτες οι ουρές στα καταστήματα της Λαϊκής Τράπεζας από τη στιγμή που α- κούστηκε το σενάριο για «αναδιάρθρωσή» της.

8 08-ADV PARLIAROS_KATHI 3/23/13 12:56 AM Page 4 «Η ζαχαροπλαστική είναι η τέχνη μου και η τέχνη μου ο τρόπος μου να επικοινωνώ με τους ανθρώπους. Είναι μια εμπειρία που μου αρέσει να τη μοιράζομαι. Ένα ταξίδι που δεν έχει τέλος. Όσο ασχολούμαι, διαρκώς θα ψάχνω να ανακαλύψω καινούργιες γλυκές ιστορίες να διηγηθώ...» Στέλιος Παρλιάρος ΤΗΝ ΕΠΟΜΕΝΗ ΚΥΡΙΑΚΗ 31 ΜΑΡΤΙΟΥ ΕΠΙΛΟΓΗ ΜΕΣΑ ΑΠΟ 5 ΠΕΡΙΟΔΙΚΑ «ΓΛΥΚΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ»

9 09-PARASKHNIO_KATHI 3/23/13 12:50 AM Page 9 Kυριακή 24 Μαρτίου 2013 Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ l 9 ΔΕΥΤΕΡΗ ΜΑΤΙΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ ΓΝΩΜΕΣ ΕΛΛΑΔΑ ΚΟΣΜΟΣ ΤΕΧΝΕΣ Οι δικοί μας και οι άλλοι Το πάρτι τελείωσε. Μας έμεινε πια η ανάμνηση από τον χαμένο παράδεισο. Θύματα των golden boys, της διαπλεκόμενης πολιτικής μας κάστας αλλά και της απληστίας μας, αποχαιρετάμε την Αλεξάνδρεια που χάνουμε. Οι ευθύνες δεν μπορούν να επιμερίζονται στη Μέρκελ, στον Ντράγκι, στη Λαγκάρντ και γενικά σε αυτούς που αποκαλούμε Τρόικα. Εκείνοι κάνουν τη δουλειά τους ανάλογα με τα συμφέροντά τους, τις συμμαχίες τους και λαμβάνοντας υπόψη και τους ψηφοφόρους που έ- χουν απέναντί τους, και όχι με βάση πατριωτικούς συναισθηματισμούς και μεγαλοϊδεατισμούς. Εκείνοι έχουν σοβαρά και συγκροτημένα κρατικά και κυβερνητικά επιτελεία και συμβούλους και όχι κομματικές παρέες που τη μια μέρα παίζουν πιλόττα και την άλλη «συνάουνται» για να ερμηνεύσουν, να αναλύσουν και να αποφασίσουν επί αποφάσεων του Eurogroup, του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, του Βερολίνου και της Μόσχας. Οι μισοί από τους δικούς μας είναι τεχνολογικά αναλφάβητοι, ενώ την πολιτική βιβλιογραφία, τη σύγχρονη διπλωματία και τον διεθνή Τύπο τα έχουν μόνο ακουστά. Πείτε τους για κομματική πελατεία και τότε μπορούν να σας πουν έναν προς έναν με οδό και αριθμό τους ψηφοφόρους τους, σε τέτοιο μάλιστα βαθμό που ακόμα και ο σκληροτράχηλος Σόιμπλε θα τους έβγαζε το καπέλο, αντί τα σώβρακα, όπως στην προκειμένη περίπτωση. Τα λέγαμε, μας φτύνατε Όλοι τούτοι, οι δικοί μας, κόκκινοι, πράσινοι και βένετοι πολιτικοί και «παράγοι», όταν ναι θα ευλογήσω τα γένια μας τώρα τους γράφαμε ότι το καράβι βουλιάζει, κάντε κάτι, διαμαρτύρονταν ότι είμαστε ανεύθυνοι. Όταν ο καλός συνάδελφος Μιχάλης Περσιάνης έγραφε στις 15 Μαΐου του 2012, με τον τίτλο: «Το μυστικό στη φόρα: Κατεπείγουσα ρευστότητα στις τράπεζες», και αναφερόταν στη Λαϊκή Τράπεζα, οι ιθύνοντες, οι αρμόδιοι, που ή- σαν εγκληματικά ανεύθυνοι όπως αποδεικνύεται, επικοινωνούσαν με την «Καθημερινή» και ζητούσαν να τον μαζέψουμε. Δείτε παρακαλώ τι έγραφε ο Περσιάνης: «Τον περασμένο Σεπτέμβριο με Ο- κτώβριο (δηλαδή του 2011), οι πληροφορίες έκαναν λόγο για απανωτές προσφυγές της Μαρφίν Λαϊκής στον μηχανισμό έκτακτης στήριξης ρευστότητας (ELA), με στόχο να καλύψει τις ανάγκες ρευστότητας που είχε, οι οποίες έφερναν την τράπεζα σε οριακό επίπεδο. Τόσο οι λειτουργικές α- νάγκες, όσο και οι εποπτικές υποχρεώσεις της τράπεζας δεν μπορούσαν, σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες από τραπεζικά στελέχη, να καλυφθούν χωρίς την άμεση και κατεπείγουσα αρωγή της Κεντρικής Τράπεζας». Γι αυτό οι συμπαθείς υ- πάλληλοι της Λαϊκής Τράπεζας θα πρέπει να πάνε αύριο και να βρουν τα τότε αφεντικά τους και να τους ζητήσουν εξηγήσεις. Φυσικά εκείνοι καλά την έχουν. Έπαιρναν τους παχυλούς μισθούς τους Από το 1974 στο 2013 κι είμαστε ακόμα ζωντανοί! και τα χρυσοφόρα μπόνους τους και τώρα κάνουν διακοπές σε κάποιο παράδεισο, αφήνοντας στην κόλαση τους εργαζομένους στην τράπεζά τους αλλά και την Κύπρο ολόκληρη. Θα τιμωρηθεί κανείς; Μάλλον, ακούει κανείς; Για το ELA (pare me) Είναι εξαιρετικά ενδιαφέροντα και ενδεικτικά τα όσα είπε ο τέως υπουργός Οικονομικών, Βάσος Σιαρλή, σε συνέντευξη που έδωσε στην «Κ», στις 28 Οκτωβρίου 2012, στον Μιχάλη Περσιάνη, ο ο- ποίος κάρφωσε τις ερωτήσεις εκεί ακριβώς που έ- πρεπε: «Εάν, υποθετικά, μία τράπεζα έχει ισχυρές πιέσεις στη ρευστότητά της και αναγκάζεται να α- ντλήσει από το ELA τεράστια ποσά της τάξης των 10 δισ. ευρώ, αυτό δεν καταδεικνύει πως υπάρχει και πρόβλημα ευρωστίας; Όχι, η χαμηλή ρευστότητα είναι μεν ένα σοβαρό πρόβλημα, αλλά δεν σημαίνει πως το συγκεκριμένο ίδρυμα που το αντιμετωπίζει δεν είναι εύρωστο. Αντί να χρωστάει η τράπεζα στους καταθέτες, χρωστάει στο ELA, το οποίο υπάρχει για να αναπληρώσει την απώλεια από φυγή καταθέσεων. Ούτως ή άλλως, η τράπεζα θα χρωστούσε αυτά τα ποσά: Αν δεν ήταν το ELA, θα χρωστούσε τα ίδια ποσά στους καταθέτες. Σε κάθε περίπτωση, η δοκιμασία για τη ρευστότητα μιας τράπεζας είναι κατά ΒΟΛΕΣ Το κλάμα του λαού για το πόκερ των ισχυρών Toυ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΚΑΠΑΡΗ πόσον τα στοιχεία ενεργητικού είναι υψηλότερα από τα στοιχεία παθητικού, όχι απαραίτητα οι συνθήκες ρευστότητας». Είπατε τίποτα; Αποσυντονισμένοι-συγχυσμένοι Όταν δεν μπορείς να κάνεις μια δουλειά σωστά γιατί δεν έχεις τις γνώσεις, την επιστημονική κατάρτιση και τη δυνατότητα, τότε αν είσαι σοβαρός προσφεύγεις σε αυτούς που έχουν όσα χρειάζονται. Σε μια τόσο σοβαρή υπόθεση, από την οποία Ο ΗΡΩΣ ΤΗΣ ΕΒΔΟΜΑΔΟΣ Νίκος Αναστασιάδης Το χαμόγελο που χάθηκε Ο tempora! Ο mores! Ο Μάρκος Τύλλιος Κικέρωνας (γνωστός α- πλώς και ως Κικέρων, στα λατινικά Marcus Tullius Cicero, 3 Ιανουαρίου 106 π.χ. - 7 Δεκεμβρίου 43 π.χ.) ήταν ρήτορας και πολιτικός που έζησε στα τέλη της Ρωμαϊκής Δημοκρατίας. Θεωρείται ευρέως ως ένας από τους μεγαλύτερους ρήτορες και συγγραφείς στη λατινική γλώσσα. Σε μια από τις ρήσεις του που έμειναν στην ιστορία είχε πει, «Ο tempora! Ο mores!». Σε μετάφραση αυτό σημαίνει, «Ω καιροί! Ω ήθη!». Δηλαδή, άλλοι καιροί, άλλα ήθη, και με τη φράση αυτή ο Κικέρων εξέφραζε την αγανάκτησή του για τη διαφθορά των ηθών της εποχής του. Σίγουρα, αν ζούσε σήμερα ο μεγάλος αυτός Ρωμαίος ρήτορας, θα κοκκίνιζε μπροστά σε όσα συμβαίνουν στην κοινωνία μας. Το είδαμε και αυτό, ο Πάμπος Ιωαννίδης, δικηγόρος της Λαϊκής, να προσπαθεί να σώσει την τράπεζα μαζί με τον άλλο πρόεδρό της, Α. Φιλίππου, διαλεγόμενος με τον Νικόλα Παπαδόπουλο. Ελπίζουμε να δούμε τους κυρίους αυτούς μια μέρα να λογοδοτούν για τα όσα ευθύνονται και τα οποία συνέβαλαν στα κακά στα οποία υπόκειται ο τόπος μας. Σίγουρα δεν φταίμε εμείς διότι τα γράψαμε. Εμείς όμως εδώ θα είμαστε να παρακολουθούμε εξαρτιόταν το μέλλον της πατρίδας μας, η κυβέρνηση παρουσιάστηκε να παραπαίει, χωρίς να έχει δίπλα της έναν διεθνή οίκο να την συμβουλεύει για τα νομικά, πολιτικά και διπλωματικά επιχειρήματα και ενέργειες που θα μπορούσε να αναπτύσσει καθ εκάστην ώρα. Μπροστά στα δισεκατομμύρια που σφύριζαν πάνω από το κεφάλι μας, πεντέξι εκατομμύρια σε έναν διεθνή οίκο θα ήταν κώνωψ επί κέρατος βοός. Ταυτόχρονα, υπήρξε ένας εμφανής αποσυντονισμός στη διαχείριση των ΜΜΕ, ντόπιων και ξένων, που κάλυπταν την κρίση, και το Προεδρικό εξέπεμπε μια εικόνα κηδείας. Το γνωρίζουν, το παραδέχονται, αλλά Πουλάει όταν πουλιέται Η Ελλάδα μπορεί να είναι το στήριγμα της Κύπρου κι η στενότερη σύμμαχος και το Κυπριακό το πρώτο εθνικό της θέμα, όμως, υπό κανονικές συνθήκες, ειδήσεις για την Κύπρο θα βρείτε σε μονόστηλα μικρών εφημερίδων και λίγο μεγαλύτερα κείμενα με φωτογραφίες σε καμία επίσημη επίσκεψη πρωθυπουργού ή προέδρου. Δυστύχημα ή ευτύχημα, δεν ξέρω, πάντως οι Ελλαδίτες δημοσιογράφοι της τελευταίας 20ετίας, πλην ελαχίστων, δεν γνωρίζουν το Κυπριακό και την Κύπρο. Παλαίμαχος ανταποκριτής μού έλεγε ότι ο διευθυντής του, κάθε φορά που υπήρχαν συνομιλίες για το Κυπριακό, του έλεγε να μη γράφει τίποτε ή να στέλνει 200 λέξεις. «Θα γράψουμε όταν λυθεί», έ- λεγε γελώντας. Και μια φορά που πιέστηκε είπε πως «το Κυπριακό πουλάει όταν πουλιέται». Είχαμε λοιπόν ένα «κύμα ενδιαφέροντος» το 2004 με το Σχέδιο Ανάν και το δημοψήφισμα, όπου, πέραν ολίγων δημοσιογράφων, η πλειοψηφία αρλούμπιζε, προσπαθώντας να θυμηθεί τι είχε μάθει επί Ι- δεών Γκάλι, και μετά ηρεμία. Μέχρι που ήρθε τώρα η οικονομική κρίση, κι οι περισσότεροι, αφού δεν είχαν παρακολουθήσει τις εξελίξεις 9 ετών, α- κολούθησαν την πεπατημένη του αναμασήματος άλλων, με αποτέλεσμα το μήνυμα προς τον ελληνικό λαό να είναι αλλοπρόσαλλο. Κάπου εδώ μπήκαν στο παιχνίδι κι οι Έλληνες πολιτικοί, με τους μισούς να μιλούν για το «ηχηρό όχι» και να κατακεραυνώνουν την Ελλάδα και τους υπόλοιπους να παρακαλούν να καταρρεύσει η Κύπρος, για να α- ποδειχθεί η αξία της σωφροσύνης των συγκυβερνούντων στην Ελλάδα. Με λίγα λόγια, ευτυχώς που μόνο οικονομική κρίση έχουμε κι όχι πόλεμο. Γιατί αλλιώς Ξύπνησαν τα κοράκια Καλός φίλος με ισχυρές δημοσιογραφικές διασυνδέσεις στην Ουάσινγκτον με ενημέρωσε για προσπάθειες που καταβάλλουν φιλότουρκοι αναλυτές δεξαμενών σκέψης να περάσουν σε αμερικανικά μέσα ενημέρωσης με θέσεις για άσκηση πίεσης προς τους Ελληνοκύπριους με την ευκαιρία της κρίσης να δεχθούν συμβιβασμούς στο Κυπριακό. Ένας από αυτούς από το Ινστιτούτο Μπους τού έδωσε άρθρο γεμάτο από τουρκικές θέσεις, που παρουσίαζαν την κρίση στην Κύπρο σαν τον μοχλό πίεσης στους Ε/κ να ενωθεί το νησί, αναφορές για να μοιραστούν από τώρα τα κοιτάσματα φυσικού αερίου, να περάσει ο αγωγός από την Τουρκία κ.ά. Το άρθρο δεν δημοσιεύθηκε, όμως δεν αποκλείεται τις μέρες αυτές να δούμε το ίδιο ή παρόμοια άρθρα να εμφανίζονται σε ΜΜΕ με λιγότερο ευαίσθητους και αντικειμενικούς συντάκτες, γιατί ως γνωστόν ο λύκος στην αναμπουμπούλα χαίρεται. Η έρευνα και το τέλος Βρε παιδιά τι γίνεται με εκείνη την έρευνα της Άλβαρεζ & Μάρσαλ; Έγινε, συνεχίζεται ή τέλειωσε; Σβήνετε, γράφετε, αφαιρείτε ή προσθέτετε; Να υποθέσω ότι και αυτή η έρευνα θα έχει την τύχη των προηγούμενων και θα γεμίσουν οι φυλακές με ενόχους; Την πορτοφόλα ουκ ελάττω παραδώσω; Την ατιμωρησία και την ασυδοσία την πληρώσαμε το 1974 με αίμα και τώρα με αίμα Και την πληρώσαμε όλοι εμείς οι ανώνυμοι, φορολογούμενοι πολίτες. Οι επώνυμοι ούτε παιδιά έχασαν, ούτε λεφτά. Αυτοί έρχονται στα μνημόσυνά μας, βγάζουν λόγους και καταθέτουν στεφάνια Γράφει Ο ΙΑΝΟΣ AP Á Τα δάκρυα έτρεχαν βροχή από τα μάτια σοβαρού βουλευτή, την ημέρα που καταψηφιζόταν το κούρεμα των καταθέσεων. Μονολογούσε λέγοντας ότι «δεν δέχομαι να μας λένε ότι είμαστε κλέφτες. Δεν ανέχομαι τους Ευρωπαίους που βάζουν το χέρι τους στην τσέπη μας και αρπάζουν τις οικονομίες μιας ζωής. Δεν δέχομαι να μας συμπεριφέρονται σαν να είμαστε δούλοι, αυτοί που αιματοκύλισαν τον κόσμο, αυτοί που διέλυσαν τη μισή Ευρώπη, αυτοί που πρέπει να ντρέπονται για την ιστορία τους». Δίπλα του, άλλος βουλευτής μιλούσε για να βάσανα του κόσμου. Νοικοκυραίοι με παιδιά εκλιπαρούν για μια οποιαδήποτε «ταπεινή» δουλειά, για λίγα ευρώ, ώστε να αγοράσουν αγαθά για το τραπέζι τους. Αποκάλυψε ότι καθημερινώς αναγκάζεται να πληρώνει λογαριασμούς σε υπεραγορές ανθρώπων, αληθινά νεόπτωχων, ώστε να μπορέσουν να θρέψουν τα παιδιά τους. Άνθρωποι με αξιώματα, αλλά με αξιοπρέπεια και με αλτρουιστική συμπεριφορά. Á Ο κοσμάκης, τις τελευταίες μέρες, έπεσε σε μια συλλογική κατάσταση κατάθλιψης. Οι εικόνες είναι συγκλονιστικές, με τις ουρές ανθρώπων έξω από τις αυτόματες μηχανές ανάληψης χρημάτων για λίγα ευρουλάκια. Την ίδια ώρα, οι τηλεοράσεις και τα ραδιόφωνα, από το πρωί μέχρι τα μεσάνυχτα, σε έναν παροξυσμό «λαϊκισμού», έσπερναν τον φόβο και τον τρόμο στους ανθρώπους, διαλαλώντας και «πουλώντας το παραμύθι» των ομάδων συμφερόντων, των λόμπι, που αισθάνονταν ότι έχαναν τα συμφέροντά τους. Εδώ μιλούμε για συμφέροντα εκατομμυρίων, ομάδων όπως οι τραπεζίτες, οι δικηγόροι, οι λογιστές και πολλοί άλλοι επιχειρηματίες. Και ξαφνικά είδαμε δεκάδες οικονομολόγους στις τηλεοράσεις να προσπαθούν να πείσουν για το καλό των εργαζομένων, υπονοώντας ότι πρέπει πρώτα να διασφαλιστούν τα δικά τους συμφέροντα. Έχει και πλάκα η υ- πόθεση, αφού η γλώσσα του σώματος φανερώνει τα αφανέρωτα. Μόλις άκουγαν την λέξη «κούρεμα», πάθαιναν «ταράκουλο». Η Κύπρος κατέστη το επίκεντρο του παγκόσμιου ενδιαφέροντος και δεκάδες τηλεοπτικά συνεργεία και δημοσιογράφοι βρίσκονται στο νησί. Μυρίστηκαν «ψόφιο», θέλουν να δουν εικόνες Αργεντινής και φαίνεται ότι ικανοποιούνται μερικώς. Á Ο πρώην πλανητάρχης Μπιλ Κλίντον, στη σπουδαία ο- μιλία του στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου, είχε αφήσει την αιχμή «αν τα καταφέρετε» να ανορύξετε το φυσικό αέριο, τότε το νησί θα καταστεί παράδεισος. Και τα λόγια του, τα οποία πέρασαν πριν από μερικούς μήνες απαρατήρητα, ήταν προφητικά. Σήμερα βλέπουμε ένα απίστευτο παιχνίδι πόκερ, με γεωπολιτικές και άλλες πολιτικο-οικονομικές διαστάσεις. Οι Ρώσοι, λένε, θέλουν το τερματικό στο Βασιλικό, το ο- ποίο επιθυμούν και οι Ισραηλινοί και οι Γάλλοι και οι Γερμανοί και οι Αμερικανοί και χώρες από όλο τον κόσμο. Τα οικόπεδα στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη τα θέλουν και οι μεν και οι δε και άλλοι πολλοί. Οι Ευρωπαίοι θέλουν να διαλύσουν το νησί, ως χρηματοπιστωτικό κέντρο, και να διώξουν τα ρωσικά κεφάλαια. Την ίδια ώρα, η Μόσχα φαίνεται ότι ζητά πολλά από την Κύπρο και τα τεράστια συμφέροντα φαίνονται να συγκρούονται ή να συντονίζονται σε άλλα ε- πίπεδα. Ένας φαύλος κύκλος και στη μέση η Λευκωσία, η οποία θα πρέπει να πάρει αποφάσεις και κυρίως να διαλέξει στρατόπεδο. Η μέση λύση και οι μεσοβέζικες θέσεις δεν βγήκαν σε καλό, σε καμία φάση της ιστορίας της σύγχρονης Κύπρου. Το δράμα των ημερών απέδειξε για μια ακόμη φορά την έλλειψη προγραμματισμού, την απουσία μελέτης και τον ερασιτεχνισμό της πολιτικής ηγεσίας. Όλα στο κουτουρού και όλα στο «κρύψε να περάσουμε». Τελικά, για όλα φταίει το ξερό μας το κεφάλι.

10 10-EPISTOLES_KATHI 3/22/13 11:29 PM Page l Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ Διαβάστε στο Ο λιγοστός ύπνος προσθέτει παραπανίσια κιλά, όπως επιβεβαιώνει νέα έρευνα Kυριακή 24 Μαρτίου 2013 ΔΕΥΤΕΡΗ ΜΑΤΙΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ ΓΝΩΜΕΣ ΕΛΛΑΔΑ ΚΟΣΜΟΣ ΤΕΧΝΕΣ Έστιν ουν τραγωδία Όταν πηγαίνουμε στο θέατρο, για να παρακολουθήσουμε τραγωδία, μετέχουμε σ αυτή «δι ελέου και φόβου», νοιώθουμε δηλαδή συμπάθεια για τον ήρωα που πάσχει και φόβο μήπως οι ίδιοι, ως άνθρωποι που είμαστε, βρεθούμε σε παρόμοια θέση με αυτήν του ήρωα. Σαν το έργο τελειώσει και αποχωρήσουμε από το θέατρο, σε σύντομο χρονικό διάστημα οι πλείστοι ξεχνούμε και τον έλεο και τον φόβο. Δυστυχώς, όμως, αυτές τις μέρες δεν συμβαίνει κάτι α- νάλογο. Η τραγωδία, με την επί θύραις κατάρρευση της οικονομίας μας, δεν παίζεται στη σκηνή κάποιου θεάτρου. Τραγωδία είναι η ίδια η ζωή μας και ο φόβος δεν είναι περαστικός. Έχει θρονιαστεί για τα καλά στο μυαλό μας, σε σημείο που έγινε εφιάλτης. Και βρισκόμαστε, ακόμα, στην αρχή. Βασικό συστατικό μιας τραγωδίας είναι η περιπέτεια, «η εις το εναντίον των πραττομένων μεταβολή», το α- πρόσμενο γεγονός. Ό,τι, δηλαδή, μας οδήγησε και μας στη σημερινή μας τραγωδία. Μόνο που στη δική μας περίπτωση τα πράγματα δεν ήσαν τόσον απρόσμενα. Γνωρίζαμε πού οδηγούνταν τα πράγματα, αλλά δεν λάβαμε έγκαιρα τα μέτρα μας. Γνωρίζαμε ότι οι θεσμοί μας πάσχουν, αλλά υπνώτταμε και «οι μέλισσες ψοφήσανε απάνω στο παχύ μας δέρμα χωρίς τίποτα να νιώσουμε», όπως το είπε ο ποιητής. Μόνιμο λάθος του Ελληνισμού, σε Κύπρο και Ελλάδα, η αναβλητικότητα στη λήψη αποφάσεων και ο υπολογισμός του πολιτικού κόστους. Είναι εκδήλως σχετικά όσα αναφέρονται στο κύριο άρθρο με τίτλο «πολιτικό κόστος και ευθύνες» στην «Καθημερινή» των Αθηνών, προχθές Παρασκευή. Το αντιγράφω για τη σημασία του: «Τα όσα συμβαίνουν αυτές τις ώρες στην Κύπρο δείχνουν πόσο καταστροφικοί είναι οι πολιτικοί ηγέτες οι οποίοι λυγίζουν υπό το βάρος του πολιτικού κόστους και κρύβονται πίσω από την αδράνεια. Η κυπριακή πολιτική ηγεσία γνώριζε εδώ και ένα χρόνο το μείζον πρόβλημα που αντιμετώπιζε η χώρα.ο πρώην πρόεδρος Δημήτρης Χριστόφιας ε- πέλεξε, όμως, την παρελκυστική τακτική και ανέβαλε κάθε απόφαση έως ότου περατωθεί η θητεία του. Έτσι έφτασε η Κύπρος πλήρως ανοχύρωτη στο σημερινό αδιέξοδο. Αν ο κ. Χριστόφιας είχε λάβει εγκαίρως μέτρα και είχε επιδείξει υπευθυνότητα, η αξιοπιστία της Κύπρου θα ήταν διαφορετική και το πρόβλημα διαχειρίσιμο. Μπορεί να απέφυγε με αυτόν τον τρόπο να γίνει δυσάρεστος στους ψηφοφόρους, αλλά αυτό δεν μικραίνει το μέγεθος της ιστορικής του ευθύνης». Σημαντικότατο στοιχείο σε μια τραγωδία είναι και η τραγική ειρωνεία. Είναι η κατάσταση κατά την οποία ένα πρόσωπο αγνοεί την τραγική κατάστασή του ή την τραγική καταστροφή που το περιμένει, ενώ οι θεατές γνωρίζουν την πραγματικότητα. Είναι αλήθεια ότι η τραγική ειρωνεία στην περίπτωσή μας λειτούργησε πολύ νωρίς. Είναι πολλοί που αντιλαμβάνονταν και τα έλεγαν. Κανείς δεν τους άκουγε. Εξάλλου, ως κάτοικοι αυτού του τόπου δεν είμαστε ποτέ ενημερωμένοι. Συνήθως τρέχουμε να ενημερωθούμε όταν τα πράγματα έχουν άμεση σχέση με το άτομό μας. Είμαστε αδιάφοροι και επιφανειακοί. Έτσι, ακόμα και όταν κάποιοι κτυπούσαν τον κώδωνα του κινδύνου, δεν τους άκουγε κανείς. Για την πολιτική ηγεσία, ουδέν σχόλιο. Το άρθρο που αναδημοσιεύουμε τα λέει όλα. Αλλά μία τραγωδία έχει και άλλα σημαντικά στοιχεία. Έχει την ύβρη, δηλαδή την αλαζονική στάση απέναντι στα όρια της ανθρώπινης φύσης και στους θεούς. Την επιδείξαμε σε όλη μας τη ζωή και τιμωρούμαστε, όπως ακριβώς συμβαίνει σε κάθε υβριστική συμπεριφορά του ανθρώπου. Έχει και τον από μηχανής θεό, που σ αυτήν την περίπτωση τον αναμέναμε να έρθει από το ξανθό γένος, αλλά ματαίως. Όπως, ακριβώς, (το αναφέρουμε επειδή είναι επίκαιρο, αφού αύριο γιορτάζουμε τη μέρα του Εθνικού Ξεσηκωμού του 1821) τον ανέμεναν και οι Έλληνες να τους ελευθερώσει από τη σκλαβιά των Τούρκων, χωρίς αποτέλεσμα. Εκείνοι, τότε, «πήραν την απόφαση» καθώς γράφει στα Απομνημονεύματά του ο Εμμανουήλ Ξάνθος «να ιδρύσουν εταιρείαν σκοπόν έχουσαν την ελευθέρωσιν της Πατρίδος... Εταιρείαν διά να ενεργήσωσιν (οι Έλληνες) μόνοι των ό,τι ματαίως και προ πολλού χρόνου ήλπιζον από φιλανθρωπίαν των Χριστιανών βασιλέων». Η αντιστοιχία είναι διαχρονική. Είναι προφανές πως μόνο αν ενεργούσαμε μόνοι μας εγκαίρως, θα μπορούσαμε να σωθούμε. Τώρα, που είναι αργά, θα το κάνουμε. Τέλος, σημαντικότατα στοιχεία μιας τραγωδίας είναι η αναγνώριση και η σωφροσύνη. Η πρώτη έχει να κάνει με τη μετάβαση από την άγνοια στη γνώση και η δεύτερη με την εκ μέρους του ανθρώπου γνώση των ορίων του και την τήρηση του μέτρου στις εκδηλώσεις του. Αν τα είχαμε αυτά, δεν θα φτάναμε ώς εδώ. Αν τα αποκτήσουμε, θα φτάσουμε στην κάθαρση. lampitsis.p@cytanet.com.cy Του ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ Α. ΛΑΜΠΙΤΣΗ Ηκυπριακή κοινωνία βρέθηκε το Σάββατο έκπληκτη μπροστά στην πρωτοφανή α- πόφαση του Eurogroup για κούρεμα των καταθέσεων στο τραπεζικό σύστημα ως μέρος της λύσης στην προσπάθεια διάσωσης της οικονομίας. Έκπληκτη τόσο για την απρονοησία της πολιτικής ηγεσίας της νυν αλλά και της προηγούμενης όσο και για τον αυταρχισμό των εταίρων μας. H απόφαση αυτή δεν είχε μόνο οικονομική διάσταση είναι προφανές ότι βασίστηκε σε μια βαθύτερη γεωπολιτική ανάγνωση των προοπτικών της Κύπρου. Η απόφαση του Eurogroup εάν υλοποιείτο ως είχε θα δημιουργούσε πολύ περισσότερα προβλήματα στην κυπριακή οικονομία απ όσα θα επέλυε. Εκ των πραγμάτων θα επλήττοντο και οι σχέσεις Κύπρου-Ρωσίας. Ζητούμενο είναι η κυπριακή κυβέρνηση να μπορεί να αναπτύξει τις αντιστάσεις εκείνες, έστω και τώρα, ώστε να απορρίπτει ζημιογόνες εισηγήσεις και να προβαίνει σε διορθωτικές κινήσεις. Το καλύτερο θα ήταν η Κύπρος να μπορούσε να διατηρήσει τη σχέση της με τη Ρωσία, το αξιόπιστο του χρηματοπιστωτικού τομέα και της εικόνας ενός χρηματοπιστωτικού κέντρου και ταυτόχρονα να διατηρηθεί στην Ευρωζώνη. Η ανάγκη για πακέτο διάσωσης ή για μια εναλλακτική ολοκληρωμένη προσέγγιση είναι επιτακτική. Μπορεί η Κύπρος να εξασφαλίσει ότι δεν θα υπάρχει εκείνη η στιγμή κατά την οποία η Τρόικα και πάλι θα έρθει στην Κύπρο με νέες απαιτήσεις; Αναμφίβολα υπάρχουν σοβαρά διαρθρωτικά προβλήματα στους πλείστους τομείς της οικονομίας. Μέρος του όλου προβλήματος ήταν και η εικόνα που είχε δημιουργηθεί όλα αυτά τα χρόνια για την Κύπρο ως προορισμού ξεπλύματος βρόμικου χρήματος. Σημειώνεται συναφώς ότι υπάρχει επίσης μια μεμψιμοιρία για το ότι η Κύπρος εντάχθηκε στην Ε.Ε. με άλυτο το κυπριακό πρόβλημα. Οι εξελίξεις έδειξαν ότι η Ε.Ε. έχει τεράστια ελλείμματα αλληλεγγύης και άνισης μεταχείρισης, τα οποία πληρώνει η μικρή Κύπρος. Η Κύπρος δεν μπορεί να αποστασιοποιηθεί από την Ε.Ε. Ούτε όμως μπορεί να α- ποστασιοποιηθεί από τη Ρωσία. Θα πρέπει να σταθμίσει τα δεδομένα, να δει πώς αναβαθμίζει τον επαγγελματισμό της, πώς αξιοποιεί τα καλύτερα μυαλά και πώς διαφοροποιεί την εικόνα της στα βασικά κέντρα αποφάσεων. Αυτό που απαιτείται άμεσα είναι η εκπόνηση μιας νέας α- φηγηματικής επεξήγησης η οποία θα μας βοηθήσει να επανενταχθούμε στον ευρύτερο ευρωπαϊκό και γεωπολιτικό χάρτη. Η Ε.Ε. με τις απαιτήσεις για νέες φορολογίες και νομοθετήματα ενεργεί Η επιλογή Του ΜΑΡΙΟΥ ΖΑΧΑΡΙΑΔΗ Του ΑΝΔΡΕΑ ΘΕΟΦΑΝΟΥΣ Οι επόμενες μέρες θα καθορίσουν το μέλλον της Κύπρου για τις επόμενες δεκαετίες. Βρισκόμαστε μπροστά σε ένα συγκεκριμένο δίλημμα που τέθηκε εκβιαστικά από τους εταίρους μας εν όψει γερμανικών εκλογών, μετά από κακοδιαχείριση της οικονομίας μας για πολλά χρόνια. Καλούμαστε να επιλέξουμε μεταξύ ευρώ και της συνέχειας του οικονομικού μοντέλου που βασίστηκε στη μεγάλη ροή ξένων κεφαλαίων, κυρίως ρωσικών. Η μεγάλη ροή ξένων κεφαλαίων υπήρξε σημαντικό συστατικό της ραγδαίας οικονομικής α- νάπτυξης αλλά και βασικό αίτιο της κρίσης χρέους και ανταγωνιστικότητας που αντιμετωπίζει η κυπριακή οικονομία. Δημιούργησε ιστορικά μεγάλη ρευστότητα στις τράπεζες και αποτελεί μέρος της εξήγησης για το εξαιρετικά ψηλό ι- διωτικό χρέος. Με δεδομένο αριθμό καλών ε- πενδύσεων σε μια μικρή οικονομία, η τεράστια ροή κεφαλαίων δημιούργησε συνθήκες που συνάδουν με υπέρμετρη πιστωτική επέκταση για οικιστικά-κτηματικά και καταναλωτικά δάνεια, με βιαστική επέκταση τραπεζών εντός και εκτός Κύπρου, ακόμα και με την τεράστια συγκέντρωση σε ελληνικά ομόλογα που αποδείχθηκε καταστροφική. Επηρέασε επίσης τις τιμές των ακινήτων που αυξήθηκαν σε τρομακτικά επίπεδα. Τα έσοδα του κράτους από αγοραπωλησίες ακινήτων ήταν προσωρινά αλλά χρησιμοποιήθηκαν μαζί με άλλα προκυκλικά δημοσιονομικά έσοδα για μόνιμα έ- ξοδα όπως συστηματικές αυξήσεις μισθών και ωφελημάτων για δημόσιους υπαλλήλους. Αυτό το φαινόμενο συνείσφερε στη δημιουργία δημοσιονομικής τρύπας και αποτελεί μέρος της ε- ξήγησης για την κρίση δημόσιου χρέους, πέραν των πολύ κακών δημοσιονομικών χειρισμών της τελευταίας πενταετίας. Τέλος, οι υπέρμετρες αυξήσεις μισθών και ωφελημάτων σε δημόσιο και τραπεζικό τομέα δημιούργησαν αυξητικές πιέσεις στους μισθούς στην υπόλοιπη οικονομία πολύ πέραν της αύξησης στην παραγωγικότητα. Η χαμηλή ανταγωνιστικότητα της κυπριακής οικονομίας σχετίζεται λοιπόν και με την τεράστια ροή ξένων κεφαλαίων προς την Κύπρο. Θα έπρεπε, λοιπόν, να είχαμε φροντίσει να περιορίσουμε σταδιακά την έκταση της πιο πάνω προβληματικής κατάστασης. Αφού δεν το πράξαμε, σήμερα καλούμαστε εκβιαστικά να κάνουμε μια απότομη και μεγάλη προσαρμογή που θα έχει τρομερό αντίκτυπο στην οικονομία. Το κούρεμα καταθέσεων θα γίνει με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Στην περίπτωση που επιλέξουμε την επιστροφή στην κυπριακή λίρα, το «κούρεμα» που θα υποστούν οι καταθέσεις μας λόγω υποτίμησης και μείωσης της αγοραστικής αξίας θα είναι τεράστιο. Πέρα των άμεσων επιπτώσεων, μια τέτοια τεράστια μείωση της αξίας των αποταμιεύσεων θα επηρέαζε επίσης μόνιμα αρνητικά την τάση για αποταμίευση με καταστροφικές συνέπειες για την οικονομική ανάπτυξη. Το υποτιμημένο νόμισμα θα αύξανε επίσης το κόστος εισαγωγής βασικών προϊόντων που χρησιμοποιούμε για κατανάλωση και παράγωγη π.χ. του πετρελαίου. Σε αντίθεση με μεγάλες οικονομίες όπως οι Η.Π.Α., σε μικρές χώρες που βασίζονται στις εισαγωγές προϊόντων μια υποτίμηση μπορεί εύκολα να αυξήσει το κόστος παραγωγής λειτουργώντας σαν πετρελαϊκό σοκ. Τέλος, τα δανειστικά επιτόκια θα αυξάνονταν κατά πολύ, κάνοντας ακόμα δυσκολότερες τις συνθήκες για ντόπιες επενδύσεις. Σε περίπτωση που αποφασίσουμε να παραμείνουμε στο ευρώ, τότε θα πρέπει να επιλέξουμε τον καλύτερο τρόπο για μείωση του δημόσιου χρέους. Το κούρεμα των διασφαλισμένων από κρατική υπόσχεση καταθέσεων κάτω από ευρώ θα εξανέμιζε την εμπιστοσύνη του πολίτη στις τράπεζες και στο κράτος για δεκαετίες. Αυτή ήταν μια πολύ κακή λογιστική απόφαση που αγνοεί τη βασική οικονομική σχέση μεταξύ ε- μπιστοσύνης και χρηματοοικονομικού συστήματος. Θα ανατίναζε το σύστημα στον αέρα και θα είχε σοβαρές μακροπρόθεσμες συνέπειες για την οικονομία. Αυτή η υπόσχεση του κράτους θα πρέπει λοιπόν να τηρηθεί. Ακολούθως, θα μπορούσαν να φορολογηθούν οι καταθέσεις πάνω από με ένα ποσοστό γύρω στο 12% και καταθέσεις πάνω από ένα πολύ μεγαλύτερο ποσό με ένα ποσοστό γύρω στο 17%. Η οικονομική λογική μάς λέει όμως πως είναι καλύτερο να απομονώνεις το πρόβλημα χωρίς να κτυπάς καταθέτες και τράπεζες οι οποίες δεν είναι χρεοκοπημένες. Γιατί ένας καταθέτης που πήρε λιγότερα ρίσκα αποταμιεύοντας σε μια φερέγγυα τράπεζα ή με πολύ χαμηλότερο επιτόκιο να έχει την ίδια τύχη με κάποιον καταθέτη που αποταμίευσε σε μια αφερέγγυα τράπεζα ή με πολύ μεγαλύτερο επιτόκιο; Γιατί μία αφερέγγυα τράπεζα να τυγχάνει της ίδια μεταχείρισης με μια φερέγγυα τράπεζα; Αυτή η ίση μεταχείριση ως να είναι μια πλήρης δημοσιονομική και τραπεζική ένωση. Όμως στην ουσία δεν είναι. Η Κύπρος επομένως δεν μπορεί, όσο πιεστικά κι αν είναι τα δεδομένα, να δεχθεί όρους οι οποίοι θα δημιουργήσουν πολύ περισσότερα προβλήματα απ όσα θα επιλύσουν. Μπορούμε να εισηγηθούμε να δώσει η Τρόικα τα 10 δισεκατομμύρια ευρώ, όπως προνοείτο, και τα υπόλοιπα 7 δισεκατομμύρια να εξευρεθούν από δικές μας πηγές και ενέργειες. Μεταξύ άλλων, είναι δυνατόν να έχουμε την ε- θελοντική εμπλοκή ντόπιων και ξένων καταθετών και επενδυτών με την αγορά μετοχών για ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, καθώς και την έκδοση ομολόγων συνδεδεμένων με την ενέργεια. Είναι δυνατόν επίσης να υπάρξει επενδυτική ε- μπλοκή τρίτης χώρας ή χωρών στην όλη προσπάθεια. Στα πλαίσια αυτά, ο εταιρικός φόρος, καθώς και ο φόρος των επιτοκίων, να παραμείνει ως έχει. Θα πρέπει επίσης να υποδειχθεί ότι η Κύπρος έχασε από το ελληνικό κούρεμα το 2011 σχεδόν 5 δισεκατομμύρια περίπου 25% του ΑΕΠ. Θα πρέπει να απαιτηθεί κάποιας μορφής αποζημίωση. Πέραν τούτου, είναι πολύ σημαντικό να ανακτήσει η Λευκωσία τον πρώτο λόγο στη χάραξη οικονομικής πολιτικής, η οποία θα πρέπει να στηρίζεται στους ακόλουθους πυλώνες: (1) Όχι κούρεμα αλλά εμπλοκή των ντόπιων και δημιουργεί σοβαρό ηθικό κίνδυνο που διδάσκει π.χ. τους τραπεζίτες πως αν πάρουν μεγαλύτερα ρίσκα θα κερδίσουν περισσότερα κέρδη αν τους βγουν, αλλά θα μοιραστούν τις ζημιές στην α- ντίθετη περίπτωση. Αυτό αποσταθεροποιεί το τραπεζικό σύστημα κάνοντας πιο πιθανή την ε- πόμενη φούσκα και, ως συνεπακόλουθο, την ε- πόμενη κατάρρευση. Άρα θα μπορούσε να υπάρχει μια πολύ μικρή φορολογία της τάξης του π.χ. 1 με 5% σε μη ασφαλισμένες καταθέσεις φερέγγυων τραπεζών και τα υπόλοιπα να βρεθούν από ένα κατά πολύ μεγαλύτερο ποσοστό κουρέματος στις μη ασφαλισμένες καταθέσεις των αφερέγγυων τραπεζών. Δεν έχουμε λοιπόν απεριόριστες επιλογές. Επιβάλλεται μείωση του χρέους που αν δεν γίνει τώρα θα γίνει με πιο άτακτο τρόπο στο μέλλον. Με τα υφιστάμενα οικονομικά και πολιτικά δεδομένα και στην απουσία Τραπεζικής Ένωσης, η απώλεια μέρους των καταθέσεων επιβάλλεται. Τουλάχιστον, ας γίνει αυτό με ένα δικαιότερο τρόπο που δεν διαταράζει τη μακροπρόθεσμη προοπτική ανάπτυξης του τόπου. Για να υπάρξει αυτή η προοπτική, η κυβέρνηση θα πρέπει άλλωστε να κάνει σύντομα σοβαρές μεταρρυθμίσεις και τομές. Αν χάσει το λαϊκό της έρεισμα κτυπώντας π.χ. τους πολλούς μικροκαταθέτες ή α- διάκριτα τους καταθέτες φερέγγυων τραπεζών, τότε πολύ δύσκολα θα έχει τη λαϊκή ανοχή ώστε να μπορέσει να κάνει τις αναγκαίες για την προοπτική ανάπτυξης μεταρρυθμίσεις. Ο κ. Μάριος Ζαχαριάδης είναι αναπ. καθηγητής στο Τμήμα Οικονομικών, Πανεπιστήμιο Κύπρου Το μεγάλο τίμημα της απρονοησίας και η επόμενη μέρα Το οικονομικό αδιέξοδο ήταν αναμενόμενο. Οι Κύπριοι παρουσιάζονται να αντιμετωπίζουν έκπληκτοι ένα πρόβλημα, το οποίο ό- φειλαν να αποσβέσουν εδώ και χρόνια. Η κατάρρευση της Ελλάδας δεν λειτούργησε αποτρεπτικά. Η απόγνωση και η ανασφάλεια που έχουν κυριεύσει αυτές τις μέρες το νησί δεν είναι αδικαιολόγητες όσο και η αιτία της κρίσης δεν είναι τυχαία. Όσοι εξισώνουν την τραγωδία της εισβολής του 1974 με τη σημερινή οικονομική καταστροφή δεν κατανοούν πως το κοινό σημείο ανάμεσα στα δύο συμβάντα είναι η μαζική άρνηση της πραγματικότητας. Η απαξίωση της υποτιθέμενης ευρωπαϊκής ταυτότητας και του ευρωπαϊκού ιδεώδους γενικότερα, είναι αποτέλεσμα της ε- ξομοίωσης της επίκλησης με την έγκληση της ευρωπαϊκής «βοήθειας». Ο ρόλος του θύματος που μας καθορίζει απέναντι στους Ανατολικούς Η μοιρασμένη Κύπρος και η Ενωμένη Ευρώπη «εχθρούς» δεν βρήκε ανταπόκριση στους Δυτικούς «φίλους». Η κυπριακή ιστορία αποτελείται από γεγονότα διχόνοιας και αλληλοσπαραγμού, τα οποία κατέληξαν υλικό της ταυτότητας. Έντονος ανταγωνισμός παρατηρείται σε όλα τα κοινωνικά και πολιτικά επίπεδα. Σύγχρονες μελέτες επισημαίνουν ότι οι Κύπριοι δεν αντιμετώπισαν τους αποικιοκράτες και άλλους εξωγενείς κινδύνους τόσο σφοδρά και απάνθρωπα όσο αντιμάχονταν ο ένας τον άλλον. Επιπλέον, οι ενδοκοινοτικές συμπλοκές των Ελληνοκυπρίων δίδουν την κατάλληλη αφορμή στην τουρκοκυπριακή διχοτόμηση. Έτσι όμως «το θαύμα ακόμα λειτουργεί». Ο σπαραγμός δεν έχει μόνο αρνητικές συνέπειες. Για να το θέσουμε ορθότερα, πρόκειται για το προσπέρασμα της διαλεκτικής της καλούμενης δυτικής προόδου και της ανατολικής υ- πανάπτυξης. Και συνήθως ξεπερνά τον προορισμό Του ΜΑΡΙΝΟΥ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ ξένων καταθετών και επενδυτών στην εξεύρεση των επιπρόσθετων 7 δισεκατομμυρίων ευρώ σε διαχειρίσιμο επίπεδο, (2) όχι επιπρόσθετες αποκοπές μισθών, (3) όχι επιπρόσθετες φορολογίες, (4) εξυγίανση του χρηματοπιστωτικού συστήματος και του δημοσιονομικού πλαισίου, (5) παραμερισμός όλων των στρεβλώσεων, (6) ενίσχυση νέων μοχλών οικονομικής μεγέθυνσης και (7) α- ξιοποίηση των ενεργειακών της πόρων. Εν ολίγοις, θα πρέπει να πορευθούμε σε νέο υπόδειγμα οικονομικής ανάπτυξης. Εκ των πραγμάτων, όμως, και λαμβάνοντας υπ όψιν τα πολύ πιεστικά χρονοδιαγράμματα, φαίνεται ότι κατ ουσίαν οι δύο κυρίαρχες επιλογές είναι: (α) Μνημόνιο το οποίο θα εμπεριέχει κάποια μορφή κουρέματος. (β) Αποχώρηση από την Ευρωζώνη και υιοθέτηση μιας νέας οικονομικής προσέγγισης. Η πικρή γεύση της καταστροφής παρουσιάζει και ευκαιρία για αναγέννηση της χώρας. Είναι σημαντικό να δράσουμε ενωμένοι. Δεν έχουμε άλλη επιλογή. Ο κ. Ανδρέας Θεοφάνους είναι καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας και πρόεδρος του Κέντρου Ευρωπαϊκών και Διεθνών Υποθέσεων του Πανεπιστημίου Λ/σίας. του. Η προσδοκώμενη αντίδραση των Κυπρίων μπροστά στο αδιέξοδό τους ήταν να αποδεχθούν με επαρκή δυσθυμία το Μνημόνιο. Αρνήθηκαν. Αγνοήθηκε ότι το αλλοτριωτικό δίλημμα τέθηκε σ ένα λαό, του οποίου η αλλοτρίωση είναι κομμάτι της ταυτότητάς του. Στη σχέση αφέντη και δούλου, η βία επιστρέφει ασύμμετρη στον πρώτο όταν ο δεύτερος την αποδεχθεί. Ο σπαραγμός «χρησιμεύει σαν αντίβαρο στον νεοπλουτισμό της αυτάρκειας», η οποία «στηρίζεται στην α- ποθέωση των εμπορικών συναλλαγών και της κραταιάς κυπριακής οικονομίας» αναφέρει ο Κυριάκος Χαραλαμπίδης. Δεν αποδίδει ο εκβιασμός όταν η ένδοθεν κρίση είναι ισχυρότερη από την έξωθεν. «Για πράσσε για μετάπρασσε, για που την Τζύπρον φεύκε» υπενθυμίζει ο ποιητής. Η άρνηση της πραγματικότητας είναι σε μαζικό επίπεδο ο μοναδικός τρόπος αποφυγής της παραγνώρισής της. «Αν μπορούσαμε να συνεννοηθούμε με το κουνούπι, θα ακούγαμε ότι κι αυτό κολυμπά με την ίδια παραφορά μέσα από τους αιθέρες και νιώθει να υπάρχει μέσα του ο ιπτάμενος ομφαλός αυτού του κόσμου» γράφει ο Νίτσε. Η μοιρασμένη Κύπρος υπενθυμίζει στην Ε- νωμένη Ευρώπη πως ο πυρήνας της ενότητας είναι η σχάση. Το νόημα ορίζεται στην οριακότητα και στο σύνορο. Η τελική δοκιμασία του Οδυσσέα είναι το κρεβάτι. Άλλωστε, ανέκαθεν οι περιφέρειες πυροδοτούσαν τις επαναστάσεις και την εξέλιξη των μητροπόλεων. Ακόμα και το σύνθημα «Δεν ξεχνώ» καταδεικνύει τη δυνατότητα της λήθης. Ο κ. Μαρίνος Χριστοδούλου είναι υπ. διδάκτορας Τμήματος Επικοινωνίας, Μέσων και Πολιτισμού, Πάντειο Πανεπιστήμιο

11 11-GNOMES KIPROS_KATHI 3/23/13 12:47 AM Page 11 Kυριακή 24 Μαρτίου 2013 Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ l 11 ΔΕΥΤΕΡΗ ΜΑΤΙΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ ΓΝΩΜΕΣ ΕΛΛΑΔΑ ΚΟΣΜΟΣ ΤΕΧΝΕΣ Homo homini lupus Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΗΛΙΑΔΗ «Δευτέρα, 22 Μαΐου Αγαπητή Κίττυ, [...] Ένας άνθρωπος, είτε Εβραίος είναι είτε Χριστιανός, μπορεί άραγε να κρατήσει το στόμα κλειστό μπροστά στις μεθόδους που χρησιμοποιούν οι Γερμανοί; Όλοι ξέρουν ότι είναι σχεδόν αδύνατο [...]. Δική σου, Άννα» (Από το ημερολόγιο της Άννας Φρανκ) Με το τέλος του Β Παγκοσμίου Πολέμου, η ανθρωπότητα ολόκληρη πίστεψε κι είχε το δικαίωμα να πιστέψει πως η βαρβαρότητα, η κτηνώδης βία και οι ζοφερές μέρες της κυριαρχίας των ανθρωποειδών τεράτων, είχαν ξεπεραστεί οριστικά. Η μαζική αδιαφορία για μαζικά εγκλήματα φαινόταν αδιανόητη. Και οι απόπειρες αφανισμού λαών ολοκλήρων όπως των Ινδιάνων της Αμερικής ή των Αρμενίων της Τουρκίας ή των Εβραίων της ναζιστοκρατούμενης Ευρώπης θεωρούνταν εφιάλτης, που παρήλθε ανεπιστρεπτί. Να όμως, που στο πρώτο σκαλοπάτι του 21ου αιώνα και ενώ η γενιά του Μεγάλου Πολέμου, όση βρίσκεται ακόμα εν ζωή, ζει και θυμάται τη φρίκη του, ένα ολόκληρο κράτος επιχειρεί τον αφανισμό των νοτίων λαών της Ευρώπης, με μεθόδους που θα ζήλευαν και αυτοί ακόμα οι Ταλαάτ πασάδες και οι Άιχμαν και οι πιο επινοητικοί ναζιστές εγκληματίες. Παρακολουθήσαμε πριν από μία εβδομάδα τη φρικιαστική απόπειρα της νεοναζιστικής Γερμανίας, με ε- πικεφαλής την κυρία Μέρκελ, που, δεν ξέρω αν το προσέξατε, ντύνεται πάντοτε στρατιωτικά (στρατιωτικό σακάκι και παντελόνι), να αποφασίζει τη μεταμόρφωση και μετατροπή ενός λαού, του κυπριακού, σε ερείπια, υπό τα υποκριτικά βλέμματα της «πεπολιτισμένης» Ευρώπης! Ποιος θα το πίστευε, πριν από 70 χρόνια, όταν η μικρή Εβραιοπούλα Άννα Φρανκ, κλεισμένη στη σοφίτα της στο Άμστερνταμ, κατέγραφε γεμάτη τρόμο τις σκέψεις και τους φόβους της για τον κατατρεγμό της φυλής της, για τον εξανδραποδισμό των ομοεθνών της, πως κάποια μέρα σήμερα η ίδια φυλή που κυνήγησε τη δική της, θα εξαπέλυε ένα βρωμερό και αδυσώπητο διωγμό σ ένα άλλο μικρό λαό, τον κυπριακό, που το μοναδικό του «έγκλημα» ήταν η υπεράνθρωπη προσπάθεια αναστήλωσης της οικονομίας του, που κατέστρεψε και διέλυσε η τουρκική θηριωδία; Ποιος θα το πίστευε, πως η χώρα που ζήτησε συγγνώμη από την ανθρωπότητα για τα απάνθρωπα εγκλήματά της, θα επιχειρούσε την εξαθλίωση της Ελλάδας, της Κύπρου και άλλων χωρών της Ευρώπης; Ποιος θα το φανταζόταν, πως αυτοί που ένιωσαν τη φρίκη της ναζιστικής θηριωδίας, θα την ξαναζούσαν με μέσα πιο σύγχρονα και πιο εξευγενισμένα; Φαίνεται πως είναι η μοίρα της δύναμης να αποξενώνεται από ηθικούς νόμους και συναισθηματισμούς. Φαίνεται πως είναι η μοίρα του ανθρώπου να σφάζει και να σφάζεται με όποιο προσφερόμενο τρόπο. Είτε στα κρεματόρια του Άουσβιτς, είτε στους θαλάμους αερίων του Γιούρογκρουπ! Φαίνεται πως η ίδια η πώρωση του ανθρώπινου γένους, που σε προχωρημένο βαθμό δημιούργησε τον ναζισμό, είναι αυτή η ίδια πώρωση, που έκανε την υπόλοιπη ανθρωπότητα πολύ γρήγορα να τον ξεχάσει. Και φαίνεται καταξιωμένος ο Thomas Hobbes, λέγοντας το περίφημο homo homini lupus (ο άνθρωπος απέναντι στον άνθρωπο είναι λύκος). Υ.Γ. Αλήθεια, με ποια κριτήρια διορίστηκε «Εδικός συνεργάτης του Προέδρου Αναστασιάδη», με έδρα το Προεδρικό, ο Μακάριος Δρουσιώτης; Λόγω των σχέσεών του με τον Ντάουνερ; Λόγω του ότι διέσυρε τον αγώνα και τους αγωνιστές της ΕΟΚΑ, τον Διγενή, τους αείμνηστους Τάσσο Παπαδόπουλο και Πολύκαρπο Γιωρκάτζη, ότι σχεδίαζαν τη γενοκτονία των Τουρκοκυπρίων; Λόγω του ότι εξυμνούσε τον επαίσχυντο βρετανικό ρόλο στη σύγχρονη ιστορία της Κύπρου; Με ποια κριτήρια; Μήπως, λόγω σχέσεων με Τουρκοκυπρίους και Ντάουνερ, προορίζεται και διαπραγματευτής της ελληνοκυπριακής πλευράς; Αν είναι έτσι... και εις ανώτερα. Και μη χειρότερα... Σόιμπλε: το βαρύ χέρι της Γερμανίας ΟΒόλφγκανγκ Σόιμπλε δεν έχει κανένα πρόβλημα να απειλεί τους «άσωτους» λαούς των υπερχρεωμένων χωρών της Ευρωζώνης. Θα έλεγε, μάλιστα κανείς, χωρίς υπερβολή, ότι το απολαμβάνει κιόλας όταν διευκρινίζει πως ο- ποιαδήποτε γερμανική «βοήθεια» θα έχει και το ανάλογο τίμημα. Και αναδεικνύει την υποταγή της εθνικής πολιτικής στην οικονομική εξουσία της Γερμανίας και των Βρυξελλών. Τα κράτη, όμως, κάνουν εκλογές, οι λαοί ψηφίζουν, οι αντιπρόσωποί τους ορκίζονται στη Βουλή. Ολο το τελετουργικό της δημοκρατίας τηρείται απαρέγκλιτα. Αλλά η επικράτεια εντός της οποίας μπορεί να υλοποιηθεί η δημοκρατία, το εθνικό κράτος, έχει αλωθεί από υπέρτερες εξωτερικές δυνάμεις. Η δημοκρατία όμως, δεν στηρίζεται στην ιδέα πως οι ψηφοφόροι θα αποφασίζουν σωστά, αλλά στο δικαίωμά τους να παίρνουν τις δικές τους αποφάσεις (όποιες κι αν είναι οι συνέπειες). Αντί γι αυτό, οι πληθυσμοί των χωρών που αντιμετωπίζουν οικονομικά προβλήματα καλούνται σήμερα να υποστούν τις συνέπειες πολιτικών οι οποίες υπαγορεύονται από τους αξιωματούχους της τρόικας που δεν είναι αιρετοί, δεν υπόκεινται σε κανέναν δημοκρατικό έλεγχο και δεν φοβούνται την αποδοκιμασία από κανέναν λαό, αφού δεν αντλούν την εξουσία τους από τον λαό. Ποιος είναι, πράγματι, ο υπουργός που ενορχήστρωσε το σχέδιο διάσωσης της Κύπρου, το οποίο επικρίθηκε σφοδρά, από ειδικούς και μη και Της ΖΕΖΑΣ ΖΗΚΟΥ με τον υπέρμετρο κυνισμό του αποκάλεσε ασήμαντη απειλή μια κυπριακή άτακτη χρεοκοπία κι έξοδο από το ευρώ; Ο πολιτικός που φερόταν ως ο πιθανότερος διάδοχος του Χέλμουτ Κολ στη γερμανική καγκελαρία καθηλώθηκε για το υπόλοιπο της ζωής του στην αναπηρική πολυθρόνα το 1990, όταν δέχθηκε τρεις σφαίρες, στο πρόσωπο και τη σπονδυλική στήλη, από ψυχικά διαταραγμένο Ποιoς είναι, πράγματι, ο Γερμανός υπουργός που με κυνισμό αποκάλεσε ασήμαντη απειλή μια κυπριακή άτακτη χρεοκοπία κι έξοδο από το ευρώ; πολίτη. Ωστόσο, δεν ήταν η αναπηρία, αλλά εντελώς διαφορετικοί λόγοι που α- νέκοψαν τον δρόμο του προς το ανώτατο πολιτικό αξίωμα: Το 2000, ο εσωκομματικός αντίπαλος της Αγκελα Μέρκελ α- ναγκάστηκε να παραιτηθεί πρώτα από πρόεδρος της χριστιανοδημοκρατικής CDU και ύστερα από κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος του κυβερνώντος συνασπισμού λόγω της θρυλούμενης εμπλοκής του σε μέγα οικονομικό σκάνδαλο. Μέχρι πρόσφατα ακόμη, ο Σόιμπλε είχε χτίσει το πολιτικό του προφίλ κατά κύριο λόγο πάνω σε ζητήματα «νόμου και τάξης». Το 1999 ηγήθηκε αντιμεταναστευτικής εκστρατείας της Δεξιάς ε- ναντίον της κεντροαριστερής κυβέρνησης Σρέντερ, απορρίπτοντας τη διπλή υπηκοότητα των μεταναστών. Μετά την 11η Σεπτεμβρίου 2001, έγινε πολιορκητικός κριός της ισλαμοφοβίας στη Γερμανία. Επίσης, υποστήριξε ένθερμα τον πόλεμο του Μπους στο Ιράκ και κατήγγειλε την ενεργειακή συνεργασία Βερολίνου - Μόσχας. Τα «αντιτρομοκρατικά» μέτρα του έθιξαν τόσο βάναυσα τα δημοκρατικά δικαιώματα, που οι αντίπαλοί του βάφτισαν το υπουργείο Εσωτερικών υπό τον Σόιμπλε «Στάζι 2.0», παραπέμποντας στη μυστική αστυνομία της Α- νατολικής Γερμανίας. Γιος λογιστή και πρώην αξιωματούχος της εφορίας, ο Σόιμπλε μετακόμισε στο υπουργείο Οικονομικών τον Οκτώβριο του Εδώ, η οργή του σκληροτράχηλου Γερμανού πολιτικού βρήκε άλλη διέξοδο, αυτή τη φορά προς τους μικρούς και άσωτους μεσογειακούς εταίρους του. Δύο σπουδαίοι Γερμανοί, ιδρυτές της μεγαλύτερης φιλοσοφικής σχολής του εικοστού αιώνα, ο Μαξ Χορκχάιμερ και Τέοντορ Αντόρνο έγραψαν στη «Διαλεκτική του Διαφωτισμού»: «Ο Γερμανός όμως βλέπει την ομορφιά ως συνάρτηση του μεγέθους και δεν μπορεί να απαλλαγεί από την ιδεαλιστική συνήθεια που θέλει να δει τους μικρούς κλέφτες στην κρεμάλα, αλλά επιμένει να θεωρεί τις ι- μπεριαλιστικές ληστρικές εκστρατείες ως κοσμοϊστορικές αποστολές». EPA Οταν η αποταμίευση παύει να είναι... ιερή Του ΜΠΑΜΠΗ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ Ηκυπριακή περιπέτεια συμπληρώνει τον ήδη μακρύ κατάλογο όσων πρέπει να αποφεύγονται κατά την αντιμετώπιση μιας πολύπλευρης κρίσης αλλά, δυστυχώς, έπραξαν τα κράτη της Ευρωζώνης. Πριν ξεκινήσει η κρίση, όλοι θεωρούσαν ιερή την αποταμίευση. Ακόμη κι αν διαλυθεί μια τράπεζα. Οπως και τα κρατικά ομόλογα. Που θα πληρώνονταν πριν οτιδήποτε άλλο, ακόμη και στη χειρότερη περίσταση. Αποδείχθηκε, δυστυχώς, ότι αυτά ισχύουν μόνον στις καλές ημέρες. Οταν δηλαδή κανείς δεν έχει λόγο να ζητήσει την εφαρμογή τους. Μεγαλύτερη αποτυχία του συστήματος δεν θα μπορούσε κανείς να φανταστεί. Η απόφαση του Γιούρογκρουπ για τις καταθέσεις στην Κύπρο, επειδή μάλιστα δεν είχε εξασφαλίσει την άμεση και χωρίς περιστροφές εφαρμογή της, θα μείνει ως μνημείο κακής διακυβέρνησης μιας κρίσης που πρέπει οπωσδήποτε να αποφεύγεται. Από την άλλη όμως, το πρόβλημα των αφερέγγυων κυπριακών τραπεζών, αφού δεν έχουν αρκετά κεφάλαια ασφαλείας, δεν φαίνεται να μπορεί να επιλυθεί με άλλον τρόπο, χωρίς δηλαδή να φορτωθούν μέρος της ζημίας οι ίδιοι οι καταθέτες. Εξάλλου, άνω των 100 χιλιάδων, δεν είναι ακριβώς αποταμίευση αλλά επένδυση. Το πρόβλημα δεν είναι καινούργιο. Το 2008, ο κίνδυνος κατάρρευσης τρόμαξε το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα. Οι φορολογούμενοι εκλήθησαν να διασώσουν τους καταθέτες. Τα κράτη δανείστηκαν τεράστια ποσά προκειμένου να αντικρίσουν τις τραπεζικές ζημίες. Στην Ευρωπαϊκή Ενωση δεσμεύτηκαν κρατικές ενισχύσεις 4,5 τρισεκατομμυρίων ευρώ (ή το 37% του κοινοτικού ΑΕΠ) προκειμένου να αντιμετωπιστούν τραπεζικές ζημίες λόγω κρίσης ύψους 1 τρισ. ή το 8% του ευρω-αεπ. Πολλά κράτη κατέρρευσαν, με αποτέλεσμα τα ομόλογά τους να καταντήσουν σκουπίδια ή να «κουρευτούν» δραστικά. Χρειάστηκε τότε, ο φορολογούμενος να διασώσει τον ομολογιούχο. Η αλυσιδωτή κατάρρευση συνεχίστηκε και, όπως ήταν αναμενόμενο έφτασε στον καταθέτη. Η Τραπεζική Ενωση, προς την οποία αποφάσισαν να πορευτούν τα κράτη της Ευρωζώνης οφείλει να διαθέτει επαρκή και πιστευτή προστασία έναντι αυτού του κινδύνου. Απαιτείται ένα Πλαίσιο για την Ανάκαμψη και Εξυγίανση των Συστημικών Πιστωτικών Ιδρυμάτων. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει προετοιμάσει από τον Ιούνιο 2012 Πρόταση Οδηγίας, για την οποία ελπίζουν να εγκριθεί το προσεχές καλοκαίρι. Το πρόβλημα που πρέπει να αντιμετωπίσουμε είναι η ανακοπή του προβλήματος που μπορεί να εμφανιστεί σε μια τράπεζα πριν «μολύνει» την υπόλοιπη αγορά. Αυτό σημαίνει ότι η διάσωση θα γίνεται «από μέσα» και όχι «απέξω». Πώς όμως θα συμβαίνει αυτό χωρίς να πλήττονται σφοδρά οι καταθέτες; Στην πράξη υπάρχει ένα δίλημμα ηθικής τάξης ως προς την κατανομή της ζημίας. Γιατί, όπως όλοι γνωρίζουν και σταδιακά παραδέχονται δημοσίως, για να ξεπεραστεί μια κρίση, πρέπει να πληρωθούν οι ζημίες. Αρα, έχει καθοριστική σημασία σε ποιανού την πλάτη θα πέσει η ζημία. Ούτε είναι ηθικώς ορθόν, όπως επιθυμούν οι οπαδοί της απεριόριστης νομισματικής χρηματοδότησης, ότι μπορούμε να αναβάλουμε την αποπληρωμή της ζημίας μέχρις ότου ανακάμψει η οικονομία, ώστε να μετριαστεί από τον αναμενόμενο νέο πλούτο. Οι τράπεζες και το τραπεζικό σύστημα ευρύτερα, λειτουργούν στη βάση της απόλυτης εμπιστοσύνης. Στην αγγλική ιδιοσυγκρασία το «χρήμα στην τράπεζα» είναι ισοδύναμο με την απόλυτη σιγουριά. Η εμπιστοσύνη, όμως, πρέπει να είναι αμφίδρομη. Τα στελέχη, οι μέτοχοι αλλά και οι πελάτες των τραπεζών πρέπει να θυμούνται ότι μπορεί να χάσουν τα πάντα αν δεν παρακολουθούν τον τραπεζίτη ή τον επενδυτικό τους οίκο. Ο εκβιασμός ότι μια τράπεζα είναι «πολύ μεγάλη για να κλείσει» δεν θα επαναληφθεί. Γιατί και οι τράπεζες, όπως όλες οι άλλες επιχειρήσεις, θα οδηγούνται πλέον, υποχρεωτικώς και χωρίς καθυστερήσεις, σε αναδιάρθρωση και εξυγίανση. Αλλαγή εποχής; Το πιθανότερο! Εμείς τα ξέραμε, τα γράφαμε! Του ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΤΣΑΓΓΑΡΗ Αποφάσεις στα χρόνια του λαϊκισμού Του ΕΥΤΥΧΗ ΒΑΡΔΟΥΛΑΚΗ Oταν πριν από ενάμιση και πλέον χρόνο άρχισε η στήλη να ασχολείται με τις τράπεζες και με τους τραπεζίτες, κάποιοι μας είπαν «λαϊκιστές». Μας έστελναν μηνύματα ότι «ξεφύγαμε», ότι είμαστε «αδαείς». Ότι «ως πολιτικός συντάκτης, κύριε Τσαγγάρη, να ασχολείστε με τα πολιτικά θέματα και όχι με τα οικονομικά». Τα κάτωθι δεν αποτελούν δείγμα δικαίωσης. Αλλά είναι πέρα από επίκαιρα. Αν από τότε ασχολούμασταν σοβαρά με τον τραπεζικό τομέα και προχωρούσαμε στη σμίκρυνση ή έστω κάναμε τα αυτονόητα που έπρεπε να κάνουμε, ίσως σήμερα να μη φτάναμε στο σημείο που φτάσαμε. Και εάν εμείς οι «αδαείς» τα γνωρίζαμε, τότε πώς οι «έξπερτ» και οι «πας οικονομολόγοι» και πολιτικοί δεν το γνώριζαν; Είμαστε εμείς διάνοιες; Ή αυτοί τούβλα; Ή μήπως συμβαίνει κάτι άλλο; Πάμε λοιπόν (απλώς μερικά από τα πολλά): Στις 6 Μαΐου 2012, η στήλη έγραφε: «Με λίγα λόγια ξέρετε τι μας λένε; «Αν είναι να κλείσουν π.χ. οι Κυπριακές Αερογραμμές, ας κλείσουν. Το κράτος δεν μπορεί να παρέμβει. Συνεπώς ας τις πουλήσουν σε ξένους επενδυτές». Αυτό δεν μας λένε; Αλλά για τις τράπεζες δεν είδαμε κανένα από όλους αυτούς να λένε «ας τις πουλήσουν σε ξένους επενδυτές» αλλά τουναντίον φωνάζουν νυχθημερόν πως το κράτος πρέπει να στηρίξει τις τράπεζες «κι ας μπούμε στον Μηχανισμό». Γιατί όμως δεν φωνάζουν στις τράπεζες για συγχώνευση ή για πούλημα σε ξένους ε- πενδυτές; Ξέρετε γιατί; Διότι αν οι τράπεζες πουληθούν σε ξένους, πρώτον θα πουληθούν σε πολύ χαμηλή τιμή (ε και; οι Κυπριακές Αερογραμμές π.χ. θα πουληθούν σε υψηλή;), δεύτερον οι τραπεζικοί διευθυντές, παραδιευθυντές και πολλοί που τώρα πουλούν εκδούλευση στην κυπριακή «ελίτ» δεν θα υπάρχουν και συνεπώς η «ελίτ» θα χάσει το προνόμιο του «εύκολου χρήματος» και τρίτον επειδή αν μπει ξένος επενδυτής δεν θα πηγαίνεις στην τράπεζα κι επειδή ξέρεις τον ταμία θα έχεις αυτόματα και overdraft Συνεπώς, αντί να τρέξουν όλοι αυτοί να βρουν επενδυτές για τις τράπεζες, σου λένε «ας τα βάλει το κράτος» και το κράτος «ας μπει στον Μηχανισμό» και Κάποιοι, όταν γράφαμε για τις τράπεζες, μας έλεγαν λαϊκιστές και προτίμησαν τους «πας οικονομολόγους». Τώρα χάθηκαν όλοι οι «σούπερ οικονομολόγοι»... ο Μηχανισμός «ας κάνει τη ζωή ποδήλατο στον λαουτζίκο». Κορόιδα». Την 1η Ιουλίου 2012, η στήλη έ- γραφε: «Η Τρόικα και η Ε.Ε. όταν μιλάνε για εξυγίανση δεν εννοούν μόνο τα δημοσιονομικά Οι Ευρωπαίοι και το ΔΝΤ όταν μιλάνε για εξυγίανση εννοούν και τον τραπεζικό τομέα. Γύρω από τον οποίο, είναι γεγονός, υπάρχει πλήρης συσκότιση. Δεν γνωρίζει κανένας τι γίνεται σε αυτό τον τομέα. Ο Οίκος Fitch υπολογίζει ότι θα χρειαστούν περίπου 6 δισ. για τις τράπεζες. Και υπάρχουν εκτιμήσεις ότι μάλλον το πρόβλημα είναι πολύ μεγαλύτερο. Συγκριτικά με το ΑΕΠ της Κύπρου το μέγεθος του τραπεζικού τομέα είναι γιγαντιαίο. Υπολογίζεται ότι είναι πέραν του 500% και κάποιες εκτιμήσεις το ανεβάζουν στο 800%. Ο κύκλος όμως εργασιών των τραπεζών είναι θολός και η διαφάνεια ελάχιστη. Συνεπώς, όταν γίνεται λόγος από πλευράς Ε.Ε. για «εξυγίανση» και «συρρίκνωση» του τραπεζικού τομέα της Κύπρου δεν είναι τυχαίο». Στις 11 και 15 Ιουλίου 2012, η στήλη, υπό τον τίτλο «Βάλτε και μερικούς τραπεζίτες φυλακή», έγραφε: «Η κατάσταση με τις τράπεζες έφτασε στο α- προχώρητο. Η αδιαφάνεια και η θολούρα που επικρατούσε γύρω από αυτό τον τομέα συντηρούσε ένα περίεργο σύστημα, το οποίο είναι προφανές ότι βόλευε τους πάντες. Αυτό το «περίεργο» σύστημα, πνιγμένο στην αδιαφάνεια, επέτρεψε σε καμιά 50αριά τύπους, ε- νεργώντας με τη «φυσιολογική» τραπεζική τους απληστία, να παίξουν μια γερή παρτίδα πόκερ, βάζοντας «κάτω», ποντάροντας δηλαδή, τις τράπεζες και την οικονομία ολόκληρου του τόπου Την ίδια ώρα, αυτοί οι τυπάδες, οι τραπεζίτες, παραμένουν στις θέσεις των Δ.Σ. ωσάν να μην τρέχει τίποτα. Ασχέτως αν οδήγησαν ένα ολόκληρο κράτος στον οικονομικό όλεθρο, ασχέτως αν οδήγησαν τους τραπεζικούς οργανισμούς τους οποίους διευθύνουν στον οικονομικό εξευτελισμό. Και ουδείς συγκινείται. Ούτε κυβέρνηση ούτε κόμματα. Κανένας δεν τους κάλεσε να παραιτηθούν, ούτε και να δώσουν ε- ξηγήσεις πώς «κατάφεραν» να μας φτάσουν σε αυτό το χάλι. Επιπλέον, κανένα κόμμα δεν φαίνεται να γνοιάζεται για το μέλλον των τραπεζικών υ- παλλήλων, οι οποίοι βεβαίως θα πληρώσουν και πρώτοι τη νύφη από τις ενέργειες των διευθυντών και συμβούλων των ιδρυμάτων τους, με πολλούς να χάνουν και τη θέση εργασίας τους λίαν συντόμως». Υ.Γ. Εβίβα κορόιδα... Την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές το τελικό σχέδιο για τη διάσωση του κυπριακού τραπεζικού συστήματος δεν έχει οριστικοποιηθεί. Συνεπώς δεν μπορούμε να ξέρουμε τις συνέπειες, σε τι μπορούμε να ελπίζουμε, αλλά ούτε και να αξιολογήσουμε πλήρως τους χειρισμούς των τελευταίων ημερών. Πολλοί θα ισχυριστούν ότι το τελευταίο πράγμα που έχει ανάγκη αυτή τη στιγμή η Κύπρος είναι ένας επιμερισμός ευθυνών για τα λάθη που έγιναν. Ότι τα «εσύ φταις» και τα «εγώ σ τα έλεγα» είναι περιττά. Εν μέρει ακούγεται σωστό. Αλλά, ειδικά αυτή την ώρα, ουδείς δικαιούται να μην κοιτάξει την πραγματικότητα. Και η αποδοχή της πραγματικότητας προϋποθέτει αυτοκριτική. Όχι για λόγους εξιλέωσης, αλλά για να ληφθούν αποφάσεις με καθαρό μυαλό. Είμαστε, εξάλλου, στην αρχή του δράματος, καθώς η ιστορία δεν τελειώνει με την ψηφοφορία στη Βουλή. Έχουμε πολλές δυσκολίες μπροστά μας και οι μυθοπλασίες δεν βοηθούν στην υπέρβασή τους. Βάζοντας σε μια σειρά τα λάθη των τελευταίων μηνών, ο κατάλογος είναι μακρύς. Ξεκινάμε με την καθυστέρηση λήψης αποφάσεων. Η Κύπρος ήταν ε- κτός αγορών από τον Μάιο του Για περισσότερο από ένα χρόνο δεν πήρε κανένα ουσιαστικό μέτρο. Δεν επιχειρήθηκε μια ειλικρινής συνεννόηση με την Ευρώπη, όσο το πρόβλημα ήταν διαχειρίσιμο, αλλά «μπαλώματα» μπας και αποφευχθεί το μοιραίο. Δεν υπήρξε καν συνεννόηση με την Ελλάδα, με αποτέλεσμα ορισμένες αποφάσεις που αφορούσαν την ελληνική οικονομία, όπως το PSI, να αποβούν καταστροφικές για την Κύπρο. Αυτό που καταλόγισε στην κυβέρνηση Χριστόφια ο πρόεδρος της επιτροπής Οικονομικών της Βουλής, κ. Νικόλας Παπαδόπουλος, ότι δεν επιχειρήθηκε να συνδεθεί το πρόβλημα της Κύπρου με τις αποφάσεις για την Ελλάδα, είναι απολύτως σωστό. Στη συνέχεια, όταν η Κύπρος προσέφυγε στον μηχανισμό διάσωσης (διότι όλο ξεχνάμε ότι η Τρόικα δεν έφτασε απρόσκλητη...), η κατάσταση είχε ήδη επιδεινωθεί και επιδεινώθηκε ακόμα περισσότερο από την άρνηση του τέως (και τότε απερχόμενου) Προέδρου Χριστόφια να α- ναλάβει επώδυνες αποφάσεις, αφήνοντας τα πράγματα να σέρνονται. Κερασάκι στην τούρτα η κακή και επικίνδυνη όντως απόφαση του Eurogroup, η οποία αποδεικνύεται ότι δυστυχώς βρήκε απροετοίμαστη την κυπριακή ηγεσία, αλλά και πολλούς αφελείς που την θεώρησαν «μπλόφα». Οι ευθύνες των εταίρων δεν παραγράφονται. Το απαράδεκτο ύφος, τα τελεσίγραφα και η επιβολή ισχύος πληγώνουν την υπόθεση Ενωμένη Ευρώπη. Όμως οι ευθύνες των άλλων δεν αποτελούν άλλοθι για τα λάθη της δικής μας πλευράς. Ούτε δικαιολογούν χειρισμούς όπως το φιάσκο του περιβόητου «plan B», που ως απεδείχθη ήταν ευχή και όχι σχέδιο. Τα λάθη αυτά έχουν κάποιους κοινούς παρονομαστές, οι οποίοι δυστυχώς αποτελούν τις βασικές παθογένειες της κυπριακής πολιτικής ζωής: Πρώτον, οι μικροπολιτικές σκοπιμότητες. Επί δύο χρόνια το πρόβλημα σερνόταν και η υπεύθυνη ηγεσία του τόπου αγόραζε χρόνο για να πετάξει την καυτή πατάτα από πάνω της. Το συμφέρον του κόμματος και η ιδεοληπτική αγκύλωση μπήκαν πάνω από το συμφέρον της πατρίδας. Δεύτερον, ο υπερβολικός συναισθηματισμός, διαχρονικό χαρακτηριστικό του κυπριακού πολιτικού λόγου. Ο σοφός Γλαύκος Κληρίδης είχε πει ότι η Κύπρος δεν έχει ανάγκη από «εθνάρχες» ή από «ήρωες», αλλά από «statesman». Ανθρώπους που δεν θα διεγείρουν τα πάθη, αλλά θα θέτουν τα σωστά διλήμματα και θα παίρνουν αποφάσεις. Είχε απόλυτο δίκιο. Τρίτον, η ψευδαίσθηση μεγαλείου. Επαρχιωτικός μικρομεγαλισμός, που μας εμποδίζει να δούμε το πραγματικό μας μέγεθος, υπερτιμώντας συχνά τις δυνατότητές μας. Το έχει κάνει πολλές φορές αυτό το λάθος η ελληνοκυπριακή πλευρά, το έχουμε πληρώσει πολύ α- κριβά, αλλά ας μην τα σκαλίζουμε τέτοιες ώρες... Κάποιος είχε πει ότι «ο λαϊκισμός για κάθε πρόβλημα δεν έχει μία λύση. Έχει έναν εχθρό». Στον ευρύτερο ελληνισμό από λαϊκισμό πάμε καλά. Από εχθρούς το ίδιο. Έχουμε μπόλικους. Κάποιοι υπαρκτοί, κάποιοι στη φαντασία μας. Το αποτέλεσμα όμως είναι κοινό. Αντί να ασχολούμαστε με τις λύσεις, ασχολούμαστε με τον εχθρό. Και χάνουμε μάχες. Τώρα είναι η ώρα των αποφάσεων και της μάχης. Και χρειάζεται ενότητα, ρεαλισμός και αυτοπεποίθηση. Η ε- πόμενη μέρα, όσο δύσκολη και αν είναι, δεν θα είναι δυσκολότερη από ό,τι ήταν τον Αύγουστο του Αν οι Κύπριοι κατάφεραν τότε να σταθούν στα πόδια τους και να ξαναχτίσουν τη χώρα και τις ζωές τους σε συνθήκες ευημερίας, τώρα τα πράγματα θα είναι λιγότερο δύσκολα. Αρκεί να τιθασεύσουμε τους «δαίμονες» του δικού μας μυαλού. Σύμβουλος στρατηγικής και επικοινωνίας vardoulakis@stratego.gr

12 12-ELLADA_KATHI 3/23/13 12:12 AM Page l Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ Kυριακή 24 Μαρτίου 2013 ΔΕΥΤΕΡΗ ΜΑΤΙΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ ΓΝΩΜΕΣ ΕΛΛΑΔΑ ΚΟΣΜΟΣ ΤΕΧΝΕΣ Το δύσκολο σταυροδρόμι Εχουμε μεγαλώσει με πολλά παραμύθια σε αυτόν τον τόπο, τα οποία βλέπουμε να καταρρέουν ένα ένα. Είχαμε, για παράδειγμα, μάθει πως οι μεγάλες δυνάμεις χωρίζονται σε «εχθρούς της Ελλάδος» και «φιλέλληνες». Δεν μπορούσαμε να καταλάβουμε πως στην παγκόσμια σκηνή δεν υπάρχουν εχθροί και φίλοι, αλλά απλώς και μόνο συμφέροντα. Πέρασε η εποχή του ρομαντικού φιλελληνισμού, που έκανε Ευρωπαίους διανοούμενους και α- ριστοκράτες, εθελοντές στον α- γώνα της δικής μας ανεξαρτησίας. Οι «μεγάλοι» μετρούν τα συμφέροντά τους και αναλόγως Η Κύπρος μάς έδειξε με τον πιο ανάγλυφο τρόπο τι μπορεί να συμβεί στην «τέλεια καταιγίδα», όταν το «όχι» δεν συνοδεύεται από ένα πραγματικό σχέδιο Β και βασίζεται σε λάθος ανάγνωση των διεθνών δεδομένων πράττουν. Οι Αμερικανοί γίνονται φίλοι μας όταν ανησυχούν για τη γερμανική εμμονή στη συνταγή λιτότητας. Οι Ρώσοι βάζουν στη ζυγαριά τα συμφέροντά τους με την Τουρκία, τη Γερμανία και όποιον άλλον, και κατόπιν αποφασίζουν. Εχει τεράστια σημασία να ε- κτιμούμε πάντοτε τη διεθνή συγκυρία με βάση τα πραγματικά δεδομένα και όχι το πώς θα θέλαμε ή ευχόμαστε να έχουν τα πράγματα. Η Ελλάδα μεγάλωσε και μεγαλούργησε όποτε συνδύασε τη γενναιότητα με τη σωστή ανάγνωση των διεθνών ι- σορροπιών. Οποτε παρασυρθήκαμε από λανθασμένες εκτιμήσεις, όπως στην περίπτωση της Σμύρνης, την... πατήσαμε. Κινδυνεύουμε και τώρα να παρασυρθούμε από μια αυτάρεσκη υ- περεκτίμηση της ισχύος μας, είτε γιατί κάποιοι μας φούσκωσαν τα μυαλά για τις ποσότητες φυσικού Ηκρίση στην Ευρωζώνη αλλά και η περιπλοκή των τελευταίων ημερών καθόσον α- φορά τη διαχείριση του οικονομικού προβλήματος της Κύπρου, κατέδειξαν πως δεν αρκεί για μια ηγέτιδα δύναμη να διαθέτει ισχύ, αλλά ότι είναι αναγκαίο να τη διαχειρίζεται με επαρκή δεξιότητα. Είναι σαφές ότι η Γερμανία μειονεκτεί έναντι των άλλων ι- στορικών δυνάμεων της Δυτικής Ευρώπης -της Μεγάλης Βρετανίας και της Γαλλίας- διότι η διαμόρφωση «εθνικής» συνειδήσεως και «εθνικού» κράτους ξεκίνησε συγκριτικώς με καθυστέρηση μεγάλη. Κατά συνέπεια ακόμη και μετά την αναγκαστική μετάλλαξη που υπέστη μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, στοιχεία εθνικιστικής συμπεριφοράς και αλαζονείας κυριαρχούν στο Βερολίνο. Πέραν τούτου, η ενοποίηση της Γερμανίας από τον Οτο φον Μπίσμαρκ και η ανακήρυξη της Γερμανικής Αυτοκρατορίας το 1871 έγινε στη βάση της στρατοκρατικής παραδόσεως της Πρωσίας και αυτό σημαίνει πρωτίστως «πειθαρχία». Πέρασε έ- κτοτε η Γερμανία από πολλές μεταλλάξεις, αλλά η πειθαρχία παρέμεινε η ύψιστη αρχή, που διέπει τη γερμανική συμπεριφορά, και σήμερα η «αρετή» αυτή γίνεται αισθητή στο σύνολο των Ευρωπαίων εταίρων της. Η Γερμανία του Μπίσμαρκ υ- πήρξε μόνον κατ όνομα αυτοκρατορία, σε αντίθεση με τις αυτοκρατορίες των Αψβούρων, των Οθωμανών ή της τσαρικής Ρωσίας ή τις εξωχώριες αυτοκρατορίας των Βρετανών, των Γάλλων και άλλων ευρωπαϊκών κρατών. Ως Tου ΚΩΣΤΑ IOPΔANIΔH αερίου που κρύβουν οι θάλασσές μας είτε γιατί κάποιοι φαντάζονται ένα γεωπολιτικό μπρα ντε φερ, που δήθεν μας αφορά. Βρισκόμαστε σε ένα δύσκολο σταυροδρόμι. Ολοι μας θα θέλαμε να φωνάξουμε ένα «όχι» στην τρόικα και σε όποιον άλλον θεωρούμε υπεύθυνο για τα δεινά μας. Είναι όντως ντροπή για μια χώρα να παραδιοικείται από την τρόικα. Ας κοιταχτούμε όμως καλά στον καθρέφτη και ας αποφασίσουμε αν το σημερινό πολιτικό-συνδικαλιστικό «σύστημα», ανεξαρτήτως ιδεολογιών, είναι ικανό να διοικήσει νοσοκομεία, να διαχειρισθεί τα σκουπίδια ή να βοηθήσει ουσιαστικά την α- νάπτυξη. Το συναίσθημα και η κουλτούρα μας έχουν μυθοποιήσει το «όχι». Πρέπει όμως να είμαστε σοβαροί, ψύχραιμοι, αποφασιστικοί. Το «όχι» δεν απαιτεί απλώς κότσια. Επιβάλλει επαγγελματισμό, οργάνωση, σχέδιο, πραγματισμό. Απαιτεί πάνω απ όλα μια ηγεσία που έχει ένα απτό σχέδιο ανασυγκρότησης της χώρας και τους ανθρώπους για να το εκτελέσουν, όσο επώδυνο και αν είναι. Πού είναι αυτό το σχέδιο, πού είναι αυτοί οι άνθρωποι; Η Κύπρος μάς έδειξε με τον πιο ανάγλυφο τρόπο τι μπορεί να συμβεί στην «τέλεια καταιγίδα», όταν το «όχι» δεν συνοδεύεται από ένα πραγματικό σχέδιο Β και βασίζεται σε λάθος ανάγνωση των διεθνών δεδομένων. Προφανώς, η φωνή της λογικής και του κοινού νου αποτελεί μια οικτρή μειοψηφία αυτές τις ώρες. Οι τελάληδες του λαϊκισμού και του κίβδηλου καταστροφικού πατριωτισμού έχουν πέραση σε έναν λαό που δοκιμάζεται και υ- ποφέρει. Υπόσχονται μαγικές λύσεις, φανταστικές στρατηγικές συμμαχίες, πηγάδια με πετρέλαιο χωρίς πάτο. Από την άλλη, οι πολίτες βλέπουν πια τι γίνεται γύρω τους, πόσο υποφέρουν άλλες χώρες του Νότου, τι τραβάει η Κύπρος. Καταλαβαίνουν ότι δεν πρόκειται για μια γιγαντιαία συνωμοσία με στόχο μόνο την Ελλάδα. Θα αντέξουν όμως για πολύ ακόμη χωρίς να βλέπουν δυνατό φως, έστω κάπου στο βάθος; Ο γερμανικός γρίφος Η πειθαρχία είναι η ύψιστη αρχή που διέπει τη γερμανική συμπεριφορά και σήμερα η «αρετή» αυτή γίνεται αισθητή στο σύνολο των Ευρω - παίων εταίρων της Tου ΑΛΕΞΗ ΠΑΠΑΧΕΛΑ «εθνική αυτοκρατορία», η Γερμανία ουδέποτε αισθάνθηκε την ανάγκη να διαμορφώσει πολιτική λαμβάνοντας υπ όψιν στοιχεία της ιδιοσυστασίας των εθνών, που εξαρτιούνταν από αυτήν. Δεν διαθέτει την αναγκαία τεχνογνωσία και η έλλειψη αυτή είναι εμφανής στο πλαίσιο της Ε.Ε. Επί σειρά ετών υπήρχε στην ενιαία Ευρώπη μία δυαρχία, με τη Γαλλία να εκπροσωπεί τα συμφέροντα του Νότου, ενώ η Γερμανία να ηγεμονεύει στον Βορρά. Η σύμπλευση του πρώην Γάλλου προέδρου Νικολά Σαρκοζί με την Γερμανίδα καγκελάριο Αγκελα Μέρκελ και τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η γαλλική οικονομία διασάλευσαν πλήρως την ι- σορροπία. Σε ιδεολογικό επίπεδο και για λόγους εσωτερικής πολιτικής, ο Μπίσμαρκ ξεκίνησε την «πολιτιστική μάχη» εναντίον του Καθολικισμού, το 1871, αλλά υπαναχώρησε ενώπιον του κινδύνου των σοσιαλιστών και των αντικληρικών πολιτικών δυνάμεων της Πρωσίας και το 1878 αναγκάσθηκε σε επαναπροσέγγιση με το Βατικανό. Αλλά οι σχέσεις με τον καθολικό Νότο υπήρξαν αμήχανες. Α- κόμη επί της παντοδυναμίας του Γ Ράιχ, όταν προωθούνταν η δημιουργία Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας, η ευθύνη του εγχειρήματος στον Νότο εδόθη από το Βερολίνο στη σύμμαχο Ι- ταλία. Για λόγους καθαρά οικονομικούς, η σύγχρονη Γερμανία είχε ενστάσεις σοβαρές -και ορθώς- για τη συμμετοχή της Ιταλίας και της Ελλάδας στην Ευρωζώνη, αλλά υπαναχώρησε στο τέλος. Κάποιοι στις μέρες μας οραματίζονται την απεξάρτηση του Νότου από τη γερμανική κυριαρχία. Αλλά αυτό είναι ανέφικτο εάν δεν υπάρξει δύναμη που να ηγηθεί αυτής της τάσεως. Παρά τις αντιρρήσεις τους για τη γερμανική πολιτική, ούτε η Βρετανία ούτε οι ΗΠΑ έχουν διάθεση ή δυνατότητα να αναλάβουν παρόμοιο εγχείρημα. Δεν απομένει παρά η συγκατοίκηση με τη Γερμανία, παρά τα υφιστάμενα προβλήματα, που υπονομεύουν την ευρωπαϊκή ενότητα, όπως γινόταν έως σήμερα αντιληπτή. Ηταχύτητα με την οποία η Ελλάδα βρέθηκε στη δίνη της κρίσης, και η ακόμη πιο ξαφνική καταιγίδα που έπληξε την Κύπρο επιβεβαιώνουν πόσο ρευστά είναι πλέον όλα. Αλλά δεν είναι μόνο η Ελλάδα και η Κύπρος που αλλάζουν όλα τα κράτη της Ευρώπης και της περιοχής αντιμετωπίζουν προκλήσεις που θα καθορίσουν το μέλλον τους. Οι μεγάλες δυνάμεις ΗΠΑ, Κίνα και Ρωσία υιοθετούν νέες στρατηγικές στην υπηρεσία των συμφερόντων τους, ενώ η Ευρωπαϊκή Ενωση συγκλονίζεται από την αδυναμία της να διαχειριστεί το υψηλό κόστος των κοινωνιών της. Ολα αλλάζουν. Ολοι βρίσκονται στον αέρα και είναι δύσκολο να εκτιμήσει κανείς πού θα πέσουν τα κομμάτια και πού θα βρισκόμαστε σε λίγα χρόνια. Σήμερα, μια μέρα πριν από την ε- πέτειο της Επανάστασης του 1821, μπορούμε να πούμε ότι ο Ελληνισμός δοκιμάζεται πάλι σε όλα τα μέτωπα. Μέσα σε λίγο χρόνο είδαμε την Ελλάδα και την Κύπρο να κινδυνεύουν να βρεθούν εκτός Ευρωζώνης και εκτός Ε.Ε., και να χάσουν έτσι την κοινωνική, οικονομική και διπλωματική ασφάλεια που τους παρέχουν. Σαν να μην έφτανε αυτό, προχθές, Παρασκευή, είδαμε τι μας περιμένει εάν πιστεύαμε ότι η ζωή εκτός Ε.Ε. θα ήταν πιο εύκολη. Ο ίδιος ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Μπαράκ Ομπάμα, μεσολάβησε ώστε ο πρωθυπουργός Ελάχιστοι στην Ελλάδα θυμούνται τον επίτροπο της Ε.Ε. αρμόδιο για τη διεύρυνση Γκίντερ Φερχόιγκεν. Σίγουρα όμως όσοι αποτιμούν στις Βρυξέλλες τα σχέδια Β, Γ, Δ κ.λπ. της Κύπρου δεν τον ξέχασαν. Στους υπολογισμούς τους για το μέλλον κάποιου προγράμματος λαμβάνουν υπόψη την ομιλία του στο Ευρωκοινοβούλιο τον Απρίλιο του 2004, λίγο μετά την απόρριψη του σχεδίου Ανάν: «Είχαμε μια σαφέστατη συμφωνία», είπε ο κοινοτικός επίτροπος. «Εμείς να οργανώσουμε την προσχώρηση της Κύπρου κι εσείς να οργανώσετε τη λύση και τη διευθέτηση του (κυπριακού) προβλήματος... Προσωπικά αισθάνομαι ότι η κυβέρνηση της Κύπρου με απογοήτευσε, με προκάλεσε, με εξαπάτησε!». Δυστυχώς, όπως και στη ζωή έτσι και στις διεθνείς σχέσεις τίποτε δεν είναι τσάμπα. Η προηγούμενη στάση των μεν ορίζει τη στάση των δε. Oχι καθοριστικά -και στις διεθνείς σχέσεις το ισοζύγιο της αξιοπιστίας ανεβοκατεβαίνει- αλλά σίγουρα οι προηγούμενες εμπειρίες έχουν κάποιο βάρος για τις Στον κονιορτό του σήμερα του Ισραήλ να ζητήσει συγγνώμη από τον Τούρκο ομόλογό του για την αιματηρή ισραηλινή επίθεση σε τουρκικό πλοίο που συμμετείχε σε αποστολή στη Γάζα το Η ξαφνική αναθέρμανση των σχέσεων Αγκυρας και Τελ Αβίβ, ύστερα από μεγάλη ψυχρότητα, πιθανώς θα στερήσει την Κύπρο από τη στήριξη που το Ισραήλ της παρείχε τα τελευταία χρόνια, και ίσως οδηγήσει σε άμεση τουρκική εμπλοκή στην εκμετάλλευση του φυσικού αερίου της νήσου. Και τα δύο ενδεχόμενα θα είναι σοβαρότατα πλήγματα για την Κύπρο την ώρα που προσπαθεί να διασώσει την οικονομία της. Με τη Λευκωσία πιεζόμενη από κάθε κατεύθυνση, είναι θέμα χρόνου πριν εμφανιστούν νέες πιέσεις για λύση του κυπριακού προβλήματος. Με δεδομένη τη βούληση των ΗΠΑ να στηρίξουν το Ισραήλ μέσα στην όλο και πιο ταραγμένη περιοχή, και με την επιμονή τους για τη συμμετοχή της Τουρκίας στο εγχείρημα αυτό, οι Ελληνες και οι Κύπριοι δεν μπορούν να περιμένουν ανατροπή αυτής της θέσης για χάρη των δικών τους συμφερόντων. Η καλύτερη επιλογή των Ελλήνων και Κυπρίων, με άλλα λόγια, είναι η παραμονή τους στην Ε.Ε., με την ελπίδα ότι θα μπορέσουν να πείσουν τους εταίρους τους να τους στηρίξουν στα θέματα που αφορούν την Τουρκία, και με την Tου ΝΙΚΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΑΡΑ EΠΙΦΥΛΛΙΔΑ Tου ΧΡΗΣΤΟΥ ΓΙΑΝΝΑΡΑ Tου ΠAΣXOY MANΔPABEΛH Το 2013 δεν είναι 1821: η εθνική ανοικοδόμηση δεν χρειάζεται να ξεκινήσει από το μηδέν. Αρκεί να καταλάβουμε πού βρισκόμαστε, τι θέλουμε και να σχεδιάσουμε την πορεία μας προϋπόθεση ότι η Ε.Ε. θα θυμηθεί τις ουμανιστικές αρχές στις οποίες στηρίχθηκε η ευημερία των λαών της. Η σχέση των Ελλήνων και Κυπρίων, καθώς και άλλων λαών, με τους «ισχυρούς» της Ε.Ε. βρίσκεται στην πιο δύσκολη φάση από την ίδρυση της Ενωσης. Εδώ δεν φθάνει να «συμμορφώνονται» οι «μικροί» είναι ανάγκη και οι ισχυροί να καταλάβουν ότι τα σημερινά προβλήματα είναι φυσικά και αναμενόμενα στην πορεία προς μια ισχυρότερη ένωση μπορούν να λυθούν, όχι να αποβούν μοιραία. Αυτό, όμως, απαιτεί νέα πολιτική. Οσο οδηγούμαστε σε συγκρούσεις μεταξύ εταίρων, τόσο κινδυνεύει το κοινό μας σπίτι. Στα Βαλκάνια, οι περισσότερες χώρες δεν είναι σε θέση να συμμαχήσουν με την Ελλάδα και την Κύπρο, πέρα από Oικονομία χωρίς «οίκο», χωρίς «νομή» «A υτό που εξιστορώ είναι η ιστορία των επόμενων δύο αιώνων. Περιγράφω το ερχόμενο, το α- ναπότρεπτα ερχόμενο: την ανάδυση του μηδενισμού. Aυτή την ιστορία μπορούμε από τώρα κιόλας να την α- φηγηθούμε, γιατί είναι από τώρα ε- νεργούμενη αναγκαιότητα. Eίναι το μέλλον που το σημαίνουν χίλια σημάδια, είναι το προδιαγεγραμμένο που αυτοδηλώνεται παντού, η μουσική που θα ηχήσει και που γι αυτήν όλες οι ακοές είναι κιόλας στο έπακρο ο- ξυμμένες... O μηδενισμός έφτασε στο κατώφλι: από πού μας έρχεται αυτός ο πιο ανοίκειος από κάθε επισκέπτη;.. Tι σημαίνει μηδενισμός; Σημαίνει ότι οι υπέρτατες αξίες έχουν χάσει κάθε αξία. Mας λείπει ο στόχος, λείπει η α- πάντηση στο Γιατί». Aυτά ο Nίτσε, το Mε συμπληρωμένον σήμερα τον ένα από τους δύο αιώνες της πρόβλεψής του. Kαι ε- παληθευμένη μέχρι κεραίας την πρόβλεψη. H οργάνωση και οι πρακτικές του ανθρώπινου βίου, σε πλανητική κλίμακα ο «τρόπος» της οικονομίας, ο «τρόπος» της πολιτικής, τα κίνητρα της όποιας παραγωγής, η μαρτυρία της Tέχνης, οι στόχοι της επιστήμης, οι επιδιώξεις της παιδείας, η ωφελιμοθηρία της θρησκείας όλα, μα όλα, μηδενισμός. Δηλαδή: ερχόμαστε από το πουθενά και πάμε στο τίποτα. Oχι μόνο απάντηση δεν υπάρχει, αλλά ούτε και ερώτημα «γιατί υπάρχουμε» δεν μαρτυρείται πειστικά ούτε και «στόχος» της ύπαρξής μας έχει μηδενιστεί κάθε «νόημα». Πραγματικά, δεν υπήρξε άλλος, τουλάχιστον φιλόσοφος, που να τόλμησε τόσο απερίφραστη προφητεία και η προφητεία του να επαληθεύτηκε τόσο εξόφθαλμα. «Σας λέω αυτό που είναι κιόλας το παρόν των δύο αιώνων που έρχονται». Eβλεπε το χαμένο «νόημα», τη μεταφυσική αναζήτηση, που από «τρόπος» της ύπαρξης, πείνα και δίψα εμπειρικής ψηλάφησης, είχε αλλοτριωθεί σε ιδεολόγημα και ρασιοναλιστική αποδεικτική. Eβλεπε τις εκκλησίες να έχουν διαστραφεί σε θρησκεία ψυχολογικής θωράκισης του εγώ «τι άλλο είναι πια αυτές οι εκκλησίες, παρά οι τάφοι και τα μνήματα του Θεού;». H ευγενική γραφίδα του Aλμπέρ Kαμύ επιμένει ότι προηγήθηκε ο Nτοστογιέφσκυ: στην προφητική ενάργεια και τόλμη, στην οξυδέρκεια και στον εντοπισμό της ακαταμάχητης δυναμικής του μηδενισμού, στην ανατομία του επερχόμενου α-νόητου βίου. «Για μένα, γράφει ο Kαμύ, ο Nτοστογιέφσκυ είναι ο συγγραφέας που, πολύ πριν από τον Nίτσε, διέκρινε και πρόβλεψε τις τερατώδεις και παρανοϊκές συνέπειες του μηδενισμού, ο συγγραφέας που πάσχισε να ορίσει το μήνυμα της σωτηρίας από τον μηδενισμό... O άνθρωπος που τόλμησε να γράψει ότι τα ερωτήματα για τον Θεό και την α- θανασία είναι τα ίδια με τα ερωτήματα του σοσιαλισμού, μόνο από ένα άλλο πρίσμα ιδωμένα, ήξερε ότι με αυτό το άλλο πρίσμα ο πολιτισμός μας θα απαιτούσε τη σωτηρία για όλους ή για κανέναν, ενώ ταυτόχρονα ήξερε ότι αποκλειόταν η σωτηρία για όλους, αν παρέβλεπαν τον βασανισμό έστω και ενός μόνο ανθρώπου. Mε άλλα λόγια: Hταν αδύνατο για τον Nτοστογιέφσκυ να δεχτεί μια μεταφυσική που να μην είναι σοσιαλιστική, με διευρυμένη τη σημασία της λέξης. Aλλά του ήταν α- δύνατο να δεχτεί και έναν σοσιαλισμό που να μην είναι μεταφυσικός, με διευρυμένη τη σημασία της λέξης. Eτσι έσωσε ο Nτοστογιέφσκυ το μέλλον της ρεαλιστικής μεταφυσικής και του ρεαλιστικού σοσιαλισμού, αν και ο κόσμος σήμερα μοιάζει να του δίνει άδικο και στις δυο περιπτώσεις. Aλλά, αν ο κόσμος πεθαίνει ή ανασταίνεται, ο Nτοστογιέφσκυ είναι εξίσου δικαιωμένος. Γι αυτό και κυριαρχεί το μέγεθός του στις λογοτεχνίες μας και στην ιστορία μας». O Nίτσε, ο Nτοστογιέφσκυ, ο Kαμύ προφήτεψαν τον μηδενισμό, έζησαν το ρίγος του τρόμου για την επερχόμενη λεηλασία κάθε «νοήματος» της ύπαρξης και του βίου. Προαισθάνθηκαν, δεν έζησαν την ολοκληρωτική, στην πράξη, επιβολή του: την παγκόσμια, καθολική πειθάρχηση της καθημερινότητας των ανθρώπων στην κατανάλωση τη μεγιστοποίηση της καταναλωτικής ευχέρειας ως μοναδικό και αποκλειστικό περιεχόμενο ζωής. Nα δουλεύει ο άνθρωπος μόνο για να μπορεί να καταναλώνει, να σπουδάζει, να επιχειρεί, να πολιτεύεται, να εμπορεύεται, να σχετίζεται, με στόχο αποκλειστικό την κατανάλωση. Oχι να χαίρεται την Tέχνη, αλλά να καταναλώνει την Tέχνη, την «ψυχαγωγία», την πληροφόρηση, τον έρωτα, το ταξίδι. H κατανάλωση έγινε ο έμπρακτος μηδενισμός κάθε άλλου στόχου, κάθε ζωτικής ανάγκης για γεύση ποιότητας, για σκοπεύσεις υπαρκτικής γνησιότητας. Mοναδική χαρά ζωής, αντίδοτο στον ανέραστο βίο, στην ερημική μοναξιά, στην κατάθλιψη της ακοινωνησίας η αγορά, τα ψώνια, το καινούργιο στη μόδα μέτρο επιτυχίας στη ζωή το εισόδημα, όχι η δημιουργία, όχι το πόσο προφταίνει ο άνθρωπος να αγαπήσει. «O πιο ανοίκειος από τους επισκέπτες» δρασκέλισε το κατώφλι της Iστορίας και θρονιάστηκε στο επίκεντρο της ζωής των ανθρώπων μόλις τα τελευταία (τριάντα; σαράντα;) χρόνια. Tόσο μόνο. Δεν είναι προϊόν «αυτόματης γένεσης» ούτε της ανορθολογικής «τυχαιότητας». O μηδενισμός Η ξεχασμένη αξιοπιστία Ο παράγων αξιοπιστία δεν είναι το άλφα και το ωμέγα στις συναλλαγές και στις διεθνείς σχέσεις, αλλά είναι κρίσιμος μελλοντικές εξελίξεις. Μην ξεχνάμε ότι είναι το ίδιο όργανο, δηλαδή η Κομισιόν, που κάποτε διά στόματος Γκίντερ Φερχόιγκεν δήλωσε εξαπατημένο, που θα μπορούσε να ρίξει το βάρος υπέρ της Κύπρου, να πει τον «έναν καλό λόγο παραπάνω». Δεν θα το κάνει. Οχι για λόγους εκδίκησης στις διεθνείς σχέσεις δεν υπάρχουν μόνιμες δυσαρέσκειες, ούτε συναισθηματισμοί. Υ- πάρχουν μικρά και μεγάλα συμφέροντα. Ποιος Ευρωπαίος τεχνοκράτης ή Κομισάριος, για παράδειγμα, θα έπαιρνε το ρίσκο να εγγυηθεί την καλή πίστη της κυπριακής κυβέρνησης και να κινδυνεύσει να βρεθεί απολογούμενος σαν τον Γκ. Φερχόιγκεν; Δεν είναι μόνο τα αέρια, τα γεωπολιτικά και άλλα που φανταζόμαστε, τα οποία ορίζουν τις διεθνείς σχέσεις και συμφωνίες. Κάποιες φορές και οι φόβοι ή ελπίδες της γραφειοκρατίας παίζουν εκείνον τον μικρό αλλά καθοριστικό ρόλο προς τη μία ή την άλλη κατεύθυνση. Στο κάτω κάτω της γραφής πολλοί από αυτούς που επηρεάζουν ή λαμβάνουν τις α- ποφάσεις νιώθουν ότι παίζεται η καριέρα τους. Δεν θα την ρισκάρουν, έ- χοντας μάλιστα το προηγούμενο Φερχόιγκεν. Η αποτυχία του ελληνικού προγράμματος είναι ένας ακόμη παράγοντας που επιβαρύνει τους σχεδιασμούς της κυπριακής κυβέρνησης. Η ιρλανδική λύση -όπου επίσης χρεοκόπησαν οι τράπεζες και το κράτος ανέλαβε τις υ- ποχρεώσεις τους, μοιράζοντας το βάρος σε όλους τους φορολογούμενους- δεν θα προκριθεί για την Κύπρο. Οχι μόνο γιατί δεν βγαίνουν τα νούμερα, αλλά γιατί το τελευταίο που θα ήθελαν οι πολιτικοί και οι γραφειοκράτες των πιστωτών ήταν να έχουν μια ακόμη ελληνική περίπτωση στα χέρια τους: να συμφωνούν ένα πρόγραμμα, να μην ASSOCIATED PRESS τη κοινή συμμετοχή στην Ε.Ε. και το (σχεδόν ξεχασμένο) ΝΑΤΟ. Είναι πιθανό, όμως, με εξαίρεση την ΠΓΔΜ, οι σχέσεις να παραμείνουν ομαλές. Οι αραβικές χώρες αντιμετωπίζουν τεράστιες προκλήσεις και θα ασχολούνται με αυτές για μεγάλο διάστημα. Αυτομάτως, η Τουρκία γίνεται σημαντικότατος παράγοντας πολιτικός και οικονομικός στην περιοχή. Κλείνοντας το μέτωπο με το Ισραήλ, και ίσως με τους Κούρδους (οι οποίοι την Πέμπτη κήρυξαν εκεχειρία στον ένοπλο αγώνα τους), η Τουρκία δεν έχει τίποτα να φοβάται εκτός από τον ίδιο της τον εαυτό (ήτοι, την αναζωπύρωση εσωτερικών εντάσεων ή την υπερθέρμανση της οικονομίας). Δεν είναι η Οθωμανική Αυτοκρατορία των χρόνων της Ελληνικής Εθνέγερσης. Αλλά ούτε ο κόσμος είναι όπως τότε ούτε ο Ελληνισμός. Η Ελλάδα και η Κύπρος είναι ανεπτυγμένες κοινωνίες, με θεσμούς, κανόνες και δικαιοσύνη. Τα προβλήματά τους απορρέουν από την πλημμελή έως αδιάφορη εφαρμογή τους, όχι από την ανυπαρξία τους, και από τη μακρόχρονη νωθρότητα των πολιτικών και οικονομικών παραγόντων τους. Το 2013 δεν είναι 1821: η εθνική ανοικοδόμηση δεν χρειάζεται να ξεκινήσει από το μηδέν. Αρκεί να καταλάβουμε πού βρισκόμαστε, τι θέλουμε και να σχεδιάσουμε την πορεία μας. Χρειάζεται επανάσταση; είναι το οργανικό γέννημα συγκεκριμένου πολιτισμικού «παραδείγματος»: του ατομοκεντρικού μοντέλου της Δύσης, παγκοσμιοποιημένου σήμερα. Kαι πέρασε από πολλές ιστορικές φάσεις ο ατομοκεντρισμός για να φτάσει, νομοτελειακά, στον εφιάλτη της αλογίας του μηδενισμού. Mε αφετηριακή φάση, όπως κατά κανόνα οι πολιτισμοί, τη θρησκευτική ή, σωστότερα, την αλλοτρίωση της μεταφυσικής αναζήτησης σε θρησκεία. Oι ρίζες του σημερινού μηδενισμού βρίσκονται ολοφάνερα στον Aυγουστίνο, στον Aνσελμο, στον Aκινάτη: στη θρησκειοποίηση του εκκλησιαστικού γεγονότος, στη μετάθεση του «σκοπού» της ύπαρξης από την πληρωματική ελευθερία της αυθυπέρβασης στην εγωτική κατασφάλιση της «ατομικής σωτηρίας». Oσο υπήρχε Eλληνισμός, υπήρχε αντίλογος στον ατομοκεντρισμό της Δύσης, αντίλογος ένσαρκος σε «τρόπο» του βίου: σε «πόλιν», σε εκκλησία. Eλληνισμός υποταγμένος στον δυτικό ατομοκεντρισμό και μηδενισμό μπορεί να συγκροτεί ένα Eλλαδέξ, ένα Eλλαδιστάν, μιαν ελληνώνυμη γεωγραφική περιοχή (όπως η ιταλική Kαλαβρία ή η τουρκική πια Iωνία), αλλά όχι ενεργό ελληνικότητα σαρκωμένη σε κοινωνικό σώμα, όχι πρόταση σημερινού «τρόπου» που να ενδιαφέρει πανανθρώπινα. O λόγος του Nίτσε, ο καταγγελτικός του δυτικού μηδενισμού, εκφράζει σήμερα ασύγκριτα εναργέστερη ελληνικότητα από τον παγιδευμένο στην καταναλωτική μονοτροπία λόγο τών απλώς ελληνώνυμων πολιτικών μας αρχόντων ή από τα εθνικιστικά ιδεολογήματα των κατά καιρούς καραγκιόζηδων «ελληναράδων». Aκόμα και από την «κρίση» μπορεί ταχυδακτυλουργικά να ανα κάμψου - με.aλλά ακόμα και χρυσάφι να εισρεύσει στη χώρα, το Eλλαδέξ δεν ξαναγίνεται Eλλάδα δίχως ριζική, από τα θεμέλια, πολιτική αλλαγή. Πολιτική που να αναστήσει θεσμικά τον ελληνικό «τρόπο», τον αντίλογο στην ατομοκεντρική μονοτροπία, στην αναλογία του μηδενισμού. εφαρμόζεται, μετά δύο χρόνια να συμφωνούν ένα δεύτερο πρόγραμμα, να μην εφαρμόζεται κ.ο.κ. Το πρόβλημα του δημοσίου διαλόγου είναι ότι στη μέσ στην υπόγεια την ταβέρνα μας οι συζητήσεις μας γίνονται με εξάρσεις θυμικού χωρίς ιστορικό βάθος. Μέσ σε καπνούς και σε βρισιές απογυμνώνουμε την πολυπαραγοντική πραγματικότητα από κρίσιμα στοιχεία της για να καταλήξουμε σε θεωρίες συνωμοσίας, ακόμη και στις πιο γελοίες σαν αυτή που διατύπωσε ο κ. Πάνος Καμμένος για τις Σουηδέζες που τα τα καλοκαίρια τους τα περνούν με Κύπριους εραστές. Ο παράγων αξιοπιστία δεν είναι το άλφα και το ωμέγα στις συναλλαγές και στις διεθνείς σχέσεις, αλλά είναι κρίσιμος. Μας αρέσει δεν μας αρέσει, πολλές φορές σε δύο ισάξια σχέδια συμφωνίας η αξιοπιστία ενός εταίρου μπορεί να είναι η σταγόνα που θα προκρίνει το μεν έναντι του δε. Και ίσως εκεί να παίζεται σήμερα το παιγνίδι. pmandravelis@kathimerini. gr

13 13-ELLADA_KATHI 3/22/13 11:37 PM Page 13 Kυριακή 24 Μαρτίου 2013 Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ l 13 ΔΕΥΤΕΡΗ ΜΑΤΙΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ ΓΝΩΜΕΣ ΕΛΛΑΔΑ ΚΟΣΜΟΣ ΤΕΧΝΕΣ ΦΑΛΗΡΕΥΣ / Tου ΣΤΕΦΑΝΟΥ ΚΑΣΙΜΑΤΗ Οταν η κρίση γίνεται, πράγματι, ευκαιρία Θα σας εκπλήξω, αλλά η έκπληξη ήταν πρώτα απ όλα δική μου. Διακινδυνεύω την ελπίδα ότι σε αυτή τη χώρα συμβαίνουν και πράγματα που μας επιτρέπουν να αισιοδοξούμε λιγάκι. Είναι βέβαια ελάχιστα, αφού στην πραγματικότητα έχουμε κυβέρνηση των τεσσερισήμισι υπουργών το πολύ, ένα από αυτά όμως είναι το νομοσχέδιο του υπουργείου Εργασίας, που κατετέθη την προηγουμένη εβδομάδα στην αρμόδια επιτροπή της Βουλής και αφορά την αντιμετώπιση της παραβατικότητας στην κοινωνική ασφάλιση. Μιλώ για το σύστημα «Αριάδνη», το οποίο, πολύ συνοπτικά, συνδέει τα Ταμεία με τα ληξιαρχεία. Ακούγεται απλό, αλλά δεν είναι. Στις 165 σελίδες του νομοσχεδίου περιγράφεται η συνάρθρωση όλων των αλλαγών στη δημογραφική κατάσταση της χώρας και την οικογενειακή των ασφαλισμένων με το πλέγμα των αρμόδιων θεσμικών φορέων: ληξιαρχεία, Γενική Γραμματεία Πληροφοριακών Συστημάτων, Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση Κοινωνικής Ασφάλισης Α.Ε. (ΗΔΙΚΑ Α.Ε.), φορείς κοινωνικής ασφάλισης και συμβολαιογράφοι. Ουσιαστικά, η διασύνδεση επιτυγχάνεται μέσω της εισαγωγής του ΑΜΚΑ και του ΑΦΜ σε πιστοποιητικά γάμου, δηλώσεις διαζυγίου, σύμφωνα συμβίωσης και πιστοποιητικά θανάτου, αλλά και του αναβαθμισμένου ρόλου της ΗΔΙΚΑ Α.Ε., χάρη στον οποίο γίνεται δυνατή η ηλεκτρονική διασταύρωση των στοιχείων. Θυμίζω ότι, όταν καταλάβαμε πόσο σοβαρή ήταν η κρίση, αρχίσαμε να επαναλαμβάνουμε μηχανικά (μήπως και το πιστέψουμε...) ότι η κρίση μπορεί να αξιοποιηθεί και ως ευκαιρία για να βάλουμε σε τάξη τα στραβά του κράτους και της δημόσιας διοίκησης. Στον τομέα της κοινωνικής ασφάλισης, το συγκεκριμένο νομοσχέδιο μπορεί να είναι η πραγμάτωση αυτής της ελπίδας. Σχεδόν δύο χρόνια διήρκεσαν οι απογραφές των πάσης φύσεως συνταξιούχων σε αυτή τη χώρα και Το εργατικό κίνημα μπορεί να στερήθηκε τα μανικετόκουμπα, τα δαχτυλίδια και τις γραβάτες του Γιάννη του Παναγόπουλου, βραβεύεται όμως στην ακριτική Αλεξανδρούπολη από τοπική καλλονή. το αποτέλεσμα έδειξε ότι το σύνολο των συντάξεων που εισπράττονται παρανόμως πλησιάζει τα 480 εκατ. τον χρόνο. Δεν είναι καιρός, επιτέλους, να αρχίσουμε να ξεχωρίζουμε το περιλάλητο «κεκτημένο» από την εξαπάτηση; Πού είναι ο Ολάντ; Εκτός από ωραιότερη του κόσμου, η Ελλάδα είναι και το κέντρο του κόσμου. Αυτή η υπεροχή έχει όμως και τα μειονεκτήματά της. Διότι ο εξυπνότερος λαός του κόσμου απορροφάται στο αύταρκες σύμπαν του και, όταν τον βρει καμιά συμφορά, όπως τώρα με την Κύπρο, ξυπνά απότομα και αρχίζει, λ.χ., να αναρωτιέται εναγωνίως: «Μα πού είναι ο Ολάντ; Τι κάνει η Γαλλία;». Ο Ολάντ βολοδέρνει στα πελάγη της αποτυχίας του. Περίπου δέκα μήνες μετά την εκλογή του, έχει τη χαμηλότερη δημοτικότητα Γάλλου προέδρου τα τελευταία δεκαοκτώ χρόνια. Εξελέγη υποσχόμενος ότι θα φορολογήσει μόνον τους πλουσίους και δεν θα κάνει περικοπές, αύξησε όμως τους φόρους εις βάρος όλων κατά 20% συνολικά (εφήρμοσε ακόμη και την πολιτική του Σαρκοζί για αύξηση του ΦΠΑ), μείωσε τις δαπάνες κατά 10% και, παρόλα αυτά, το έλλειμμα παραμένει αμετάβλητο. Τώρα ικετεύει τους Γάλλους κεφαλαιούχους να επενδύσουν στη χώρα τους, αφού πρώτα τους αποξένωσε με τη φορολογική πολιτική του. Στην κατάστασή του, σίγουρα το τελευταίο που χρειάζεται είναι ένας ευρωκαβγάς με τη Γερμανία. Από νωρίς, πάντως, έδειξε τα όρια των δυνατοτήτων του. Οταν δεν μπορεί να ελέγξει τη φίλη του, η οποία μέσα στον πρώτο μήνα της προεδρίας του τον έκανε διεθνώς ρεζίλι, περιμένουμε να ελέγξει τη Μέρκελ; Καλύτερα να ονειρευόμαστε νεκρανάσταση της Μεγάλης Αικατερίνης... ΑΠΕ-ΜΠΕ / ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΑΛΕΞΟΥΔΗΣ Το αρκουδάκι του Λιλλήκα Φαντασθείτε ότι έχει γίνει ένα ναυάγιο στα ανοικτά και εσείς είστε στην ακτή και παρατηρείτε τα α- πομεινάρια του πλοίου και του φορτίου του που ξεβράζει το κύμα. Πώς θα νιώθατε αν ανάμεσά τους βρίσκατε ξαφνικά και ένα λούτρινο αρκουδάκι, που μάλλον θα ανήκε σε κάποιο παιδί το οποίο πιθανόν επέβαινε στο βυθισμένο πλοίο; Κάπως έτσι ένιωσα και εγώ, όταν μέσα στον καταιγισμό των δραματικών ειδήσεων για την εξέλιξη του νέου Κυπριακού βρήκα στην «Αυγή» το δίστηλο με τον τίτλο «Γ. Λιλλήκας: Υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις». Οι ελπίδες του Γ. Λιλλήκα βασίζονταν σε μία επιστολή που είχε λάβει από κάποιον Μιχαήλ Εμελιάνοφ, πρώτο αναπληρωτή πρόεδρο (τουλάχιστον δεν ήταν δεύτερος κάτι είναι κι αυτό...) της Επιτροπής Οικονομικών Υποθέσεων της ρωσικής Δούμας. Μάλιστα στην επιστολή σημειωνόταν επί λέξει ότι οι προτάσεις του Γ. Λιλλήκα «έχουν τύχει πολύ θετικής ανταπόκρισης από αρκετά μέλη της Δούμας». Αρκετά, δηλαδή ούτε πολλά ούτε λίγα τουλάχιστον όμως η ανταπόκριση ήταν «πολύ θετική»... Μάθημα Γεωγραφίας Με αφορμή, πάντως, την οικτρή διάψευση γεωπολιτικών φαντασιώσεων, εξαιτίας της στάσης της Ρωσίας έναντι της θαλασσοφίλητης Κύπρου, έχω την εντύπωση ότι - με την εξαίρεση των εκ φύσεως φαντασιόπληκτων, ιδεοληπτικών, ελαφρόμυαλων, ψεκασμένων και άλλων συναφών κατηγοριών- θα έκανε καλό αν ο καθένας μας είχε έναν άτλαντα στο σπίτι του, για να ρίχνει, πότε πότε, μια ματιά, ώ- στε να έχει μια γενική ιδέα του τι μέγεθος είναι στην πραγματικότητα η Κύπρος και τι η Ρωσία στον παγκόσμιο χάρτη. Καλή η γνώση των υπολογιστών και όλων αυτών των θαυμαστών νέων τεχνολογιών που μας απορροφούν σήμερα, λίγη Γεωγραφία όμως είναι πάντα απαραίτητη... Κάτι βρωμεί πολλά Την περασμένη Δευτέρα, όταν η Βουλή στην Κύπρο βροντοφώναξε το υπερήφανο «όχι» της (ακριβέστερα, για τους βουλευτές του ΔΗΣΥ ήταν ένα ψοφοδεές «παρών», αλλά με την ισχύ του «όχι»...), στα σχόλια των α- ναγνωστών της ηλεκτρονικής έκδοσης μιας κυπριακής εφημερίδας, ένας αναγνώστης έγραψε το εξής προφητικό: «Giortazoumen pale to oxi... Kati vrwmi polla en ikserw akrivws ti??... Alla to oti vrwmi en siouron...» Πράγματι, τις επόμενες ημέρες λιποθυμήσαμε α- πό την μπόχα... Ο Πελέ και το έθνος Ο πολυπράγμων και πολυτάλαντος Θεοδόσης Πελεγρίνης, με την ιδιότητα του πρύτανη του Καποδιστριακού, έστειλε προς όλα τα μέλη της πανεπιστημιακής κοινότητας (urbi et orbi) την κάτωθι ε- πιστολή: «Συνάδελφοι, συνεργάτες, θερμή παράκληση να τιμήσετε με την παρουσία σας την ημέρα του εορτασμού της 25ης Μαρτίου (Δευτέρα 25 Μαρτίου και ώρα 19.00) στη Μεγάλη Αίθουσα του Κεντρικού Κτιρίου. Είναι θλιβερό πράγματι το θέαμα της μικρής προσέλευσης κατά τον εορτασμό μεγάλων επετείων του Εθνους μας. Ειδικότερα δε αυτό τον καιρό που, εξαιτίας της βαθιάς κρίσης, η χώρα μας υ- φίσταται την απαξίωση». Εγώ, πάντως, θα πήγαινα, αν ήμουν σε ε- κείνους προς τους οποίους απευθύνεται η πρόσκληση, γιατί δεν πρέπει να το πω, αλλά να το πάρει το ποτάμι! Γιατί ο πρύτανης, που αγαπά τις εκπλήξεις και έχει έμφυτη τη ροπή προς τη θεατρικότητα, θα εμφανισθεί με φουστανέλα (και το απαραίτητο μάλλινο collant, ασφαλώς...) και θα παρουσιάσει σε παγκόσμια πρεμιέρα το νέο του θεατρικό μονόλογο «Κολοκοτρώνης μαινόμενος». Μην το χάσετε! Καμμένος light O Χρήστος Ζώης και περιτρίμματα τινά της Ν.Δ. των ΑΝΕΛ και του ΛΑΟΣ ανήγγειλαν την ίδρυση κόμματος, με τον τίτλο «ΝΕΑ ΜΕ- ΡΑ». Το όλο εγχείρημα θυμίζει Α- νεξάρτητους Ελληνες με χαμηλά λιπαρά. Ισως, λοιπόν, στην εμφανή πρόθεση του Χρ. Ζώη να σταθεί ως διακριτή πολιτική οντότητα μεταξύ Σαμαρά και Καμμένου να οφείλεται το γεγονός ότι, στην παρουσίαση της διακήρυξης του κόμματος, ο νέος πολιτικός αρχηγός εμφανίσθηκε αισθητά παχύτερος. Φαίνεται ότι, ως πολιτικός της πράξης, θα πρέπει να αφιέρωσε πολύ χρόνο στη διερεύνηση των ενεργειακών δυνατοτήτων των υ- δατανθράκων... kassimatis@kathimerini.gr Το Νο1 σε πωλήσεις lifestyle περιοδικό στην Κύπρο ΟΜΟΡΦΙΑ ΟΙ ΠΙΟ HOT ΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΑΝΟΙΞΗΣ ΓΙΑ ΠΡΟΣΩΠΟ ΚΑΙ ΜΑΛΛΙΑ FASHION WEEKS ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ/ ΧΕΙΜΩΝΑΣ m.c MEN WHAT? Ο νέος φεμινισμός ANTΡΗ ΚΑΡΑΝΤΩΝΗ My Fair Lady ΟΝΑΣΑΓΟΡΟΥ Η «Ωραία Κοιμωμένη» ξύπνησε ΤΙΜΗ 4.90 T167 I ΑΠΡΙΛΙΟΣ 13 FASHION READY FOR SPRING GO! FRESH FORMS & LINES καθορίζουν τους ΚΑΝΟΝΕΣ ΤΗΣ ΜΟΔΑΣ γι αυτή τη σεζόν ΜΑΖΙ ΜΕ ΤΟ MUST ΑΠΡΙΛΙΟΥ ΜΑΣΚΑΡΑ CHANEL ΤΟ ΑΠΟΛΥΤΟ ΠΡΟΪΟΝ ΟΜΟΡΦΙΑΣ ΓΙΑ ΚΑΘΕ ΓΥΝΑΙΚΑ. ΤΙΜΗ 4.90 Στα περίπτερα και στο itunes AppStore - must magazine LIKE FOLLOW WATCH

14 14-ELLADA_KATHI 3/22/13 11:43 PM Page l Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ Kυριακή 24 Mαρτίου 2013 ΔΕΥΤΕΡΗ ΜΑΤΙΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ ΓΝΩΜΕΣ ΕΛΛΑΔΑ ΚΟΣΜΟΣ TEXNEΣ Τι προέχει για την Αθήνα από αύριο Στη σκιά των κυπριακών εξελίξεων, η κυβέρνηση επιθυμεί την τήρηση των δεσμεύσεων για να μην εμπλακεί σε αντιπαράθεση με τους εταίρους Του Κ. Π. ΠΑΠΑΔΙΟΧΟΥ Τις επί του παρόντος αχαρτογράφητες ε- πιπτώσεις της εν εξελίξει κυπριακής κρίσης στην ελληνική πολιτική σκηνή ε- πιχειρούν να ανιχνεύσουν το Μέγαρο Μαξίμου, το ΠΑΣΟΚ και η ΔΗΜΑΡ, αλλά η γραμμή πλεύσης που θα ακολουθήσει η κυβέρνηση το αμέσως επόμενο διάστημα είναι σαφώς προσδιορισμένη και ο πρωθυπουργός Αντ. Σαμαράς δεν πρόκειται να τη μεταβάλει. Ο πρωθυπουργός θέλει να ολοκληρωθούν με επιτυχία οι επερχόμενες νέες διαπραγματεύσεις με την τρόικα και να εκταμιευθεί ομαλά η επόμενη δόση. Εξάλλου, θα ήταν καταστροφικό στον απόηχο των μεγάλων κλυδωνισμών που προκάλεσε και στην Αθήνα η «κυπριακή θύελλα», η κυβέρνηση να εμπλακεί, με τη σειρά της, σε αντιπαράθεση με τους εταίρους. Η ανωτέρω επιλογή εκ των πραγμάτων συνεπάγεται ότι θα υπάρξει συμφωνία για την κινητικότητα και τις αποχωρήσεις των δημοσίων υπαλλήλων, χωρίς, πάντως, ο κ. Σαμαράς να εγκαταλείπει τις προσπάθειες για βελτίωση άλλων -υφεσιακών- πτυχών του προγράμματος. Ετσι, σύμφωνα με πληροφορίες, στην τελευταία σύσκεψη των πολιτικών αρχηγών, παρότι υπήρξε συμφωνία να μη σημειωθούν «διαρροές» που θα πλήξουν τη δημόσια εικόνα του κ. Αντ. Μανιτάκη, στον υπουργό Διοικητικής Μεταρρύθμισης διεμηνύθη, όχι μόνον από τον κ. Σαμαρά, αλλά και από τους κ. Ευάγγ. Βενιζέλο και Φ. Κουβέλη, ότι θα πρέπει να γίνουν σεβαστές οι δεσμεύσεις που έχει αναλάβει η χώρα. Μάλιστα, η διαφαινόμενη πρόθεση του κ. Μανιτάκη να προχωρήσει σε «συμβιβασμό» με τους εκπροσώπους των δανειστών και να υποδείξει συγκεκριμένα σχέδια για αποχωρήσεις από το Δημόσιο ώστε να μη ναυαγήσουν οι συνομιλίες με την τρόικα, φαίνεται ότι αναστέλλει μέχρι νεωτέρας, τις διεργασίες για ανασχηματισμό της κυβέρνησης. Εξάλλου, είναι προφανές ότι ο κ. Σαμαράς δεν έχει λόγο να προβεί σε κινήσεις αναδιάταξης του κυβερνητικού σχήματος πριν σταθμιστεί πλήρως το νέο περιβάλλον που διαμορφώνεται από τις ε- ξελίξεις στη Λευκωσία. Οσο για τις πολιτικές επιπτώσεις της κρίσης στην Κύπρο στην εσωτερική πολιτική σκηνή, είναι σαφές πως είναι ιδιαίτερα πρώιμο να αποτιμηθούν. Συνομιλητές του πρωθυπουργού, αλλά και κορυφαία στελέχη του ΠΑΣΟΚ και της ΔΗΜΑΡ, συνομολογούν, πάντως στο παρασκήνιο, ότι εάν το «όχι» των Κυπρίων, της περασμένης Τρίτης, είχε αποτέλεσμα και οδηγούσε σε άμβλυνση των συμφωνηθέντων στο Eurogroup, η κυβέρνηση θα είχε περιέλθει σε δεινή θέση. Ευάλωτη Οπως αναφέρουν, σε μια τέτοια περίπτωση, η κυβέρνηση θα ήταν ε- ξαιρετικά ευάλωτη στις κατηγορίες του ΣΥΡΙΖΑ και των Ανεξαρτήτων Ελλήνων ότι ουδέποτε διαπραγματεύτηκε με την τρόικα, ενώ, επί της ουσίας, θα είχε ακυρωθεί η δυνατότητά της να νομοθετεί. Μάλιστα, λέγεται ότι το ανωτέρω «κλίμα» ήταν ορατό εκείνη την ημέρα στο κοινοβούλιο μεταξύ των βουλευτών της τρικομματικής πλειοψηφίας, παρότι πέρασε απαρατήρητο λόγω των γεγονότων στη Λευκωσία. Επίσης, κυβερνητικοί παράγοντες ευελπιστούν ότι πλέον η πολιτική και επικοινωνιακή αντιπαράθεση με τον ΣΥΡΙΖΑ θα γίνεται υπό ευνοϊκότερους όρους, αλλά και ότι η ελληνική κοινωνία θα είναι περισσότερο ανεκτική στα μέτρα, καθώς παρακολούθησε τις ε- πιπτώσεις στην καθημερινή ζωή των Κυπρίων κατά τη διάρκεια του «φλερτ της κυπριακής οικονομίας με τη χρεοκοπία». Οι ίδιες πηγές, πάντως, αναγνωρίζουν πως αν και η κυβέρνηση μπορεί να πάρει βραχυπρόθεσμα «ανάσες» από την κρίση, η τύχη της στην πραγματικότητα θα κριθεί από το κατά πόσο θα μεταδώσει την αίσθηση ότι η χώρα μπορεί σταδιακά να επανέλθει σε τροχιά ανάκαμψης. Τέλος, ένα από τα ερωτήματα που α- πασχολεί τους κυβερνητικούς εταίρους είναι πόσο η κρίση στην Κύπρο θα ε- πηρεάσει τη στάση των Βρυξελλών και του Βερολίνου έναντι της Αθήνας. Κατά το αισιόδοξο σενάριο, η κυβέρνηση θα «βοηθηθεί» περισσότερο από τους ε- ταίρους εάν συνεχίσει να είναι συνεπής στις δεσμεύσεις της. Από ορισμένους εκφράζεται όμως η άποψη ότι τουλάχιστον μέχρι τις γερμανικές εκλογές η κ. Αγκελα Μέρκελ θα τηρήσει ιδιαίτερα σκληρή στάση, όπως έπραξε έναντι της Λευκωσίας, γεγονός που μπορεί να ε- πιφυλάσσει δυσάρεστες εκπλήξεις για την κυβέρνηση, εάν αποδειχθεί τους αμέσως επόμενους μήνες ότι το ελληνικό πρόγραμμα κινείται εκτός στόχων. Γκρίζα σύννεφα πάνω από Ελλάδα, Κύπρο Του ΓΙΩΡΓΟΥ Π. ΤΕΡΖΗ Παρά τις δημόσιες δηλώσεις περί στήριξης, οι ενστάσεις για τον τρόπο διαχείρισης ήταν ισχυρές. Οι δημόσιες, θερμές ανακοινώσεις Λευκωσίας και Αθήνας την Παρασκευή, όπου υπογραμμίζεται η αγαστή συνεργασία των δύο πλευρών, μοιάζει αμφίβολο αν μπορούν να θεραπεύσουν τις πληγές που άνοιξαν στον άξονα Ελλάδας - Κύπρου. Οι επιδιώξεις των δύο πλευρών δεν ταυτίστηκαν, όπως και οι α- ναλύσεις τους για το δέον γενέσθαι, ενώ, παρά την απουσία επίσημων δηλώσεων, η καχυποψία ήταν εμφανής. Στον χρόνο που μεσολάβησε από το πρωί του Σαββάτου όταν και έγινε γνωστή η συμφωνία του Εurogroup μέχρι και χθες ο πρωθυπουργός είχε συνεχείς επαφές με τον υπ. Οικονομικών, Γ. Στουρνάρα και τον επικεφαλής της Τρ. Ελλάδος κ. Γ. Προβόπουλο, δύο τουλάχιστον διά ζώσης συναντήσεις (στο Μαξίμου και το σπίτι του στην Κηφισιά) και μερικές δεκάδες τηλεφωνικές κλήσεις με τους κ. Ευ. Βενιζέλο και Φ. Κουβέλη αλλά και συνεχή, άμεση ή έμμεση, επικοινωνία με την κυπριακή προεδρία. Η ελληνική τακτική έναντι των εξελίξεων στην Κύπρο καθορίστηκε από τον πρωθυπουργό, τον υπ. Οικονομικών και τον κ. Χρυσ. Λαζαρίδη, σε κατ αρχήν συμφωνία με τους δύο άλλους πολιτικούς αρχηγούς. Σε αντίθεση, ωστόσο, με τους κ. Βενιζέλο και Κουβέλη, οι οποίοι νιώθοντας και την πίεση της αντιπολίτευσης, αποδοκίμασαν την απόφαση του Eurogroup, το Μαξίμου ήταν εξαρχής φειδωλό. Αποτέλεσμα αμηχανίας έναντι του πρωτοφανούς σκηνικού ή προσπάθεια να εμφανισθεί η Ελλάδα «σοβαρή και αξιόπιστη ώστε να μπορεί να συμβάλει καθοριστικά όταν απαιτηθεί» όπως έλεγαν στενοί συνεργάτες του κ. Σαμαρά; Πιθανόν και τα δύο. Αλλωστε, παρά τις δημόσιες δηλώσεις περί στήριξης, από την πρώτη στιγμή οι ενστάσεις για τη διαχείριση της κυπριακής πολιτικής ηγεσίας ήταν ισχυρές στο εσωτερικό του πρωθυπουργικού γραφείου. Στις διαδοχικές συσκέψεις που έλαβαν χώρα οι εκτιμήσεις ήταν οι ακόλουθες: l Η συρρίκνωση του κυπριακού τραπεζικού συστήματος θα επιβαλλόταν αργά ή γρήγορα, γεγονός που το γνώριζε η πολιτική ηγεσία της χώρας. l Η επιλογή φορολόγησης των μικροκαταθετών ήταν, υπό την έννοια αυτή, διπλά προβληματική καθώς αφενός ερχόταν να «παραβιάσει» βασικές παραδοχές του τραπεζικού συστήματος, α- φετέρου δε, προκαλούσε κοινωνική έ- νταση χωρίς να διασφαλίζει τους ξένους μεγαλοκαταθέτες του νησιού που, ούτως ή άλλως, θα απέσυραν τα κεφάλαιά τους. l Το σχέδιο συγκρότησης του ειδικού επενδυτικού ταμείου δεν θα μπορούσε να γίνει αποδεκτό από το Βερολίνο, δεδομένου ότι θα απέδιδε μεσοπρόθεσμα ενώ η Κύπρος χρειάζονταν χρήματα άμεσα. l Στην προσπάθεια μάταιης διάσωσης των τραπεζών, η Κύπρος έπαιξε και το χαρτί των «ομολόγων αερίου», υποθηκεύοντας σημαντικές πηγές εσόδων. Η ανάλυση της ελληνικής πλευράς κατέληγε στο συμπέρασμα ότι η καθυστέρηση στην επίτευξη συμφωνίας μεταξύ τρόικας και Λευκωσίας, πέραν του ότι λειτουργεί αποσταθεροποιητικά για όλη την Ευρωζώνη και απειλεί άμεσα την Ελλάδα, λειτουργεί πολλαπλά εις βάρος της Κύπρου, καθώς εθεωρείτο α- πίθανο να υποχωρήσει το Βερολίνο που, πάντοτε, έχει στο μυαλό του τι θα μπορούσαν να διεκδικήσουν, στον απόηχο μιας αποτελεσματικής κυπριακής «αντίστασης», οι τρεις χώρες του μνημονίου (Ελλάδα, Ιρλανδία, Πορτογαλία) αλλά και ο μεγάλος ασθενής, η Ιταλία. Παρά το γεγονός ότι οι σχέσεις μεταξύ των κ. Αντ. Σαμαρά και Ν. Αναστασιάδη ουδέποτε ήταν θερμές (ο πρόεδρος της Κύπρου θεωρείται πολιτικός φίλος της κ. Ντόρας Μπακογιάννη ενώ άπαντες θυμούνται το «άδειασμα» στον Αντ. Σαμαρά όταν και οι δύο ως επικεφαλής της αντιπολίτευσης βρέθηκαν σε συνεδρίαση του ΕΛΚ με αντικείμενο τη στάση της Ν.Δ. έναντι του ελληνικού μνημονίου), στελέχη του Μαξίμου α- πορρίπτουν όλους τους υπαινιγμούς περί προτίμησής τους στο σενάριο «υποταγής» της Κύπρου. «Καταρχήν υ- πάρχουν προφανείς εθνικοί και οικονομικοί λόγοι για τους οποίους ουδείς θα ήθελε αποδυνάμωση της Κύπρου» σημειώνουν οι ίδιες πηγές, προσθέτοντας ότι «παρά τις διαφορές στα προγράμματα των δύο χωρών, μία θετική κατάληξη της προσπάθειας της Κύπρου θα έδινε τη δυνατότητα στον ευρωπαϊκό νότο να διεκδικήσει, συνολικά, μεταβολή της ακολουθούμενης πολιτικής λιτότητας»... Η ελληνική τακτική έναντι των εξελίξεων στην Κύπρο καθορίστηκε από τον πρωθυπουργό Αντ. Σαμαρά και τον υπουργό Οικονομικών Γιάννη Στουρνάρα. A.P./THANASSIS STAVRAKIS Αμφισημία από ΠΑΣΟΚ - ΔΗΜΑΡ Η κλιμάκωση της κυπριακής υπόθεσης από τα ξημερώματα της 16ης Μαρτίου μέχρι και χθες, προκάλεσε ανησυχία στους δύο μικρότερους εταίρους της κυβέρνησης. Τόσο το ΠΑΣΟΚ, όσο και η ΔΗΜΑΡ αιφνιδιάστηκαν από την αρχική α- πόφαση του Eurogroup εξ ου και το πρώτο διήμερο κυρίως μέσω διαρροών εξέφραζαν τη φοβία τους για την ίδια την υπόσταση της Ευρωζώνης. Χρειάστηκε να επακολουθήσει το «όχι» της κυπριακής Βουλής για να εκδηλωθεί και επισήμως η αποδοκιμασία της απόφασης του Eurogroup από τους κ. Ευ. Βενιζέλο και Φώτη Κουβέλη. H καθυστερημένη αυτή αντίδραση οφείλεται σε δύο λόγους. Μαζί με την ανησυχία τους για τον πιθανό αντίκτυπο της απόφασης του Eurogroup στην Ελλάδα και οι δύο πολιτικοί αρχηγοί αντελήφθησαν τον κίνδυνο να τους καταλογιστεί ενδοτικότητα σε περίπτωση που αποδεικνυόταν ότι η Κύπρος διέθετε όντως εναλλακτική λύση, πλην αυτής που της επεβλήθη. Εξ ου και μετά τη συνάντησή τους με τον κ. Σαμαρά έσπευσαν (παρεμπιπτόντως) να δημοσιοποιήσουν και μια σειρά διαφωνιών τους με επιλογές της Ν.Δ., όπως την αλλαγή του τρόπου επιβολής του φόρου ε- πί των ακινήτων. Επιχειρώντας ωστόσο να είναι «καλυμμένοι» και για μια αρνητική ε- ξέλιξη στην Κύπρο, ΠΑΣΟΚ και ΔΗ- ΜΑΡ έσπευδαν υπογείως να τηρούν επιφυλάξεις για τους χειρισμούς της Λευκωσίας, τονίζοντας ότι κρύβουν ένα σημαντικό ρίσκο, δεδομένου ότι η στρατηγική σχέση της Ρωσίας με τη Γερμανία (η δεύτερη εισάγει το 36% των ε- νεργειακών αναγκών της από την πρώτη), δεν επέτρεπε περίπλοκους ελιγμούς. Αν κάτι ωστόσο βοήθησε τα δύο κόμματα να αποκρύψουν την αμφισημία τους και να δηλώνουν εκ των υστέρων δικαιωμένα ήταν η α- μετροεπής στάση του ΣΥΡΙΖΑ. «Να δούμε τώρα πώς θα αιτιολογήσει ο κ. Τσίπρας μια ακόμη κωλοτούμπα του» έλεγαν περιχαρείς στην Ιπποκράτους και την Αγ. Κωνσταντίνου, αλλά δεν ήταν και λίγα τα στελέχη που αναγνώριζαν ότι οι διεθνείς εξελίξεις είναι πια τόσο δυσπρόβλεπτες που μόνον επικοινωνιακές θριαμβολογίες δεν επιτρέπουν... Συναγερμός με 24ωρες «βάρδιες» στο Μέγαρο Μαξίμου Της ΕΛΛΗΣ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΥ Η στρατηγική του πρωθυπουργού απέναντι στο πόκερ μεταξύ Ε.Ε., Βερολίνου, Μόσχας και Λευκωσίας. «Παίζαμε μία παρτίδα σκάκι και ξαφνικά χάθηκε από μπροστά μας η σκακιέρα» έλεγε χθες τεχνοκράτης-σύμβουλος του πρωθυπουργού, περιγράφοντας το μέγεθος του αιφνιδιασμού αλλά και των ανατροπών που είναι πιθανό να προκαλέσουν οι δραματικές εξελίξεις στην Κύπρο στην πολιτική της Αθήνας, αλλά και στη συνοχή της τρικομματικής κυβέρνησης. Το επιτελείο του κ. Αντ. Σαμαρά, το οποίο από το βράδυ του Σαββάτου της 16ης Μαρτίου ενισχύθηκε με 24ωρες βάρδιες στο Μέγαρο Μαξίμου, προκειμένου να υπάρχει διαρκής ροή εσωτερικής πληροφόρησης για κάθε εξέλιξη σε όλα τα κέντρα λήψης αποφάσεων έχει σημάνει «σιγή ασυρμάτου», καθώς το τοπίο είναι εξαιρετικά ρευστό. Ο υ- πουργός Επικρατείας Δημ. Σταμάτης, ο σύμβουλος του πρωθυπουργού Χρ. Λαζαρίδης, ο διπλωματικός του σύμβουλος Στ. Παπασταύρου, ο διευθυντής του Γραφείου Τύπου Γ. Μουρούτης και ο σύμβουλος επικοινωνίας Γρ. Τσιμογιάννης ανέλαβαν, με την τεχνική βοήθεια πολλών ακόμη συνεργατών τους, να καταγράφουν λεπτό προς λεπτό τις εξελίξεις στο εξωτερικό αλλά και στο εσωτερικό τοπίο, και να τις μεταφέρουν στον πρωθυπουργό. Το επιτελείο και κυρίως ο κ. Χρ. Λαζαρίδης, αλλά και ο ίδιος ο πρωθυπουργός, σε ανοικτή γραμμή με το υ- πουργείο Οικονομικών και με τους επικεφαλής όλου του χρηματοπιστωτικού συστήματος της χώρας, επικέντρωσαν εξαρχής την προσοχή στη θωράκιση του ελληνικού τραπεζικού συστήματος από τυχόν παράταση της κρίσης. Ωστόσο, η πλήρης απουσία σχολίων, ερμηνειών και προβλέψεων, είναι α- πολύτως ενδεικτική της αμηχανίας μπροστά στο πολυεπίπεδο γεωπολιτικό-οικονομικό πόκερ που βρίσκεται σε εξέλιξη μεταξύ Ε.Ε., Βερολίνου και Ρωσίας στη σκιά της απόρριψης του σχεδίου διάσωσης από την Κύπρο. Ε- ΑΠΕ Στο Μέγαρο Μαξίμου το επιτελείο του πρωθυπουργού καταγράφει λεπτό προς λεπτό τις εξελίξεις στο εξωτερικό αλλά και στο εσωτερικό τοπίο. ξίσου ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι παρά τη ζωηρή συζήτηση, που σύμφωνα με πληροφορίες, διεξήχθη στο στενό επιτελείο του πρωθυπουργού, τελικώς αποφασίστηκε η ελληνική α- ντίδραση να περιοριστεί σε μία γραπτή και όχι on camera δήλωση του κ. Σαμαρά. Και αυτό παρότι υπήρχαν και διαφορετικές προσεγγίσεις μεταξύ των συνεργατών του πρωθυπουργού. Προσωπική ενημέρωση Τα τελευταία εικοσιτετράωρα, ο κ. Σαμαράς είχε αλλεπάλληλες τηλεφωνικές επικοινωνίες με τη Λευκωσία, τόσο με τον Πρόεδρο Ν. Αναστασιάδη όσο και με παράγοντες στο νησί με τους οποίους διατηρεί προσωπική σχέση, αλλά και με Eυρωπαίους συνομιλητές του προκειμένου να έχει μια πιο καθαρή εικόνα για το πού οδηγείται η κατάσταση. Ο ίδιος ο κ. Σαμαράς, πέραν του επιτελείου του, ενημερώνεται προσωπικά για τα εκατοντάδες μηνύματα που του έρχονται από τα... τέσσερα σημεία του ορίζοντα στο τηλέφωνο και το του, όπως βεβαιώνουν αυτήκοες μάρτυρες, αντιστάθηκε εξαρχής σταθερά στο κλίμα διάχυτης ανησυχίας που άρχισε να διαμορφώνεται στο ε- σωτερικό της Ν.Δ. μετά το ηχηρό «όχι» των Κυπρίων και τον ορατό κίνδυνο να τιναχθεί στον αέρα η προσπάθεια της τρικομματικής κυβέρνησης αν η άρνηση της Λευκωσίας επανακαθορίσει τους όρους του παιχνιδιού προς όφελος της Μεγαλονήσου. «Το δικό μας στοίχημα είναι να υλοποιήσουμε τα συμφωνηθέντα, να εξασφαλίσουμε την καταβολή της δόσης και να εντατικοποιήσουμε τις πολιτικές που έχουμε προκρίνει για τον απεγκλωβισμό από τη μέγγενη της ύφεσης», α- παντούσε σταθερά ο κ. Σαμαράς. Επισήμανε, δε, με έμφαση ότι δεν πρέπει να χαθεί ούτε μία ημέρα προκειμένου η Ελλάδα να είναι έτοιμη στις αρχές Απριλίου για την τελική συνάντηση με την τρόικα και να μην ξαναμπεί στο κάδρο της κρίσης, δίπλα στην Κύπρο. Και αυτό, παρότι στο επιτελείο του πρωθυπουργού εκτιμούν ότι ακόμη κι αν το Βερολίνο πετύχει να επιβάλει πλήρως τους όρους που θέτει, ο χειρισμός του κυπριακού προβλήματος ανέδειξε σοβαρές αδυναμίες της γερμανικής στρατηγικής και σε κάθε περίπτωση δημιουργεί νέες συνθήκες για ολόκληρη την Ευρωζώνη.

15 15-ADV KATHI_KATHI 3/22/13 9:50 PM Page 4

16 16-ELLADA_KATHI 3/23/13 12:31 AM Page l Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ Kυριακή 24 Mαρτίου 2013 ΔΕΥΤΕΡΗ ΜΑΤΙΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ ΓΝΩΜΕΣ ΕΛΛΑΔΑ ΚΟΣΜΟΣ ΤΕΧΝΕΣ Στο επίκεντρο ενός σύνθετου γεωπολιτικού παζλ η Κύπρος Η «παρτίδα πόκερ» της Λευκωσίας και γιατί δεν βγήκαν τα «χαρτιά» της Του ΕΙΔΙΚΟΥ ΣΥΝΕΡΓΑΤΗ Σε ποιο σημείο σταματά η αντιπαλότητα Ε.Ε. - Ρωσίας, η ερμηνεία των διαθέσεων του Βλαντιμίρ Πούτιν, η αλαζονεία των Γερμανών, η αμηχανία των Γάλλων. Η Κύπρος έχει βρεθεί πολλές φορές στο σταυροδρόμι μεγάλων γεωπολιτικών συγκρούσεων, από τις Σταυροφορίες έως τον Ψυχρό Πόλεμο. Τώρα βρέθηκε για μία ακόμη φορά στο επίκεντρο ενός σύνθετου γεωπολιτικού παζλ, αλλά η «παρτίδα πόκερ» που επιχείρησε να παίξει η Λευκωσία δεν της βγήκε. Δύο ήταν τα «χαρτιά» της: οι προσδοκίες για την εκμετάλλευση των αποθεμάτων φυσικού αερίου και η πιθανότητα να εγκαταλείψει η Κύπρος το δυτικοευρωπαϊκό μπλοκ και να συμμαχήσει με τη Ρωσία. Σε άλλες εποχές, κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, η απειλή μιας συμμαχίας με τη Μόσχα θα τάραζε τα νερά και θα έφερνε ενδεχομένως αποτελέσματα. Βρισκόμαστε όμως μπροστά σε μια ε- ντελώς διαφορετική συγκυρία. Οι εξελίξεις των τελευταίων είκοσι ετών έχουν οδηγήσει σε μια απίστευτη αλληλοεξάρτηση τα συμφέροντα της Γερμανίας, της Ρωσίας, των ΗΠΑ και άλλων μεγάλων δυνάμεων. Οση και να είναι η αντιπαλότητα μεταξύ Ε.Ε. και Μόσχας, όπως τη βίωσαν οι επίτροποι που βρέθηκαν στη ρωσική πρωτεύουσα τις τελευταίες ημέρες με τον κ. Μπαρόζο, υπάρχουν βασικοί κανόνες συναλλαγών που δεν παραβιάζονται. Το ύψος των οικονομικών συμφερόντων είναι τεράστιο, όπως και οι κίνδυνοι από μια σύγκρουση. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός πως η Ρωσία διατηρεί το 40% των συναλλακτικών της αποθεμάτων σε ευρώ. Ταυτόχρονα, υπήρξαν πολλά λάθη στην ερμηνεία των διαθέσεων του Ρώσου προέδρου. Ο κ. Πούτιν διαμαρτυρήθηκε μεν έντονα για τη «δήμευση» των ρωσικών καταθέσεων στην Κύπρο, αλλά την ίδια στιγμή το θεώρησε σημαντική ευκαιρία για τον επαναπατρισμό κεφαλαίων που, όπως έλεγε χαρακτηριστικά βαθύς γνώστης του θέματος, ανήκουν είτε σε αντιφρονούντες ολιγάρχες είτε σε φοροφυγάδες, τους ο- ποίους θέλει να ελέγξει το ρωσικό καθεστώς. Πραγματικό ενδιαφέρον υπήρξε κυρίως για τις καταθέσεις κρατικών ρωσικών εταιρειών. Πέραν τούτου, όμως, στη Μόσχα οι άνθρωποι που χειρίζονται τα ενεργειακά ζητήματα δεν έχουν ακόμη πεισθεί για το μέγεθος των αποθεμάτων φυσικού αερίου της Κύπρου. Εκπρόσωπος μεγάλης ρωσικής εταιρείας, που επισκέφθηκε πρόσφατα την Αθήνα και συναντήθηκε με κορυφαίους αξιωματούχους, έλεγε χαρακτηριστικά σε συνομιλητές του πως «θεωρούμε υπερβολές τα όσα αναφέρονται και δεν θα δίναμε τεράστια ποσά για έρευνες αμφιβόλου αποτελέσματος». Γι αυτούς τους λόγους, η προσπάθεια της Λευκωσίας να βρει λύση στη Μόσχα κατέληξε στην παρότρυνση «να δανειστείτε από το ΔΝΤ και την Ε.Ε.». Διπλωματικοί αναλυτές επισημαίνουν, τέλος, πως η Κύπρος είναι χρήσιμη για τα ρωσικά συμφέροντα όσο βρίσκεται εντός Ευρωζώνης. Αν βέβαια την εγκαταλείψει, θα μπορούσε η Μόσχα να «μαζέψει τα κομμάτια» και να προσδέσει το κυπριακό κράτος στη σφαίρα επιρροής της, διατηρώντας όμως στενές επιχειρηματικές σχέσεις με την Τουρκία. Τι θέλει η Γερμανία; Μεγάλη συζήτηση έχει, όμως, γίνει για το «τι θέλει η Γερμανία». Δεν πρέπει να ξεχνάμε το γεγονός πως η κ. Μέρκελ βρίσκεται εν μέσω προεκλογικής περιόδου και δέχεται μεγάλη πίεση για το ρίσκο που έχει πάρει χρηματοδοτώντας τη διάσωση της Ελλάδος κ.ά. Η σκληρή κριτική των Σοσιαλδημοκρατών αντιπάλων της για το ενδεχόμενο να πληρώσουν οι Γερμανοί φορολογούμενοι τους Ρώσους καταθέτες στην Κύπρο την είχε ανησυχήσει σφόδρα. Γι αυτό τον λόγο υπήρξε η επιμονή στο «κούρεμα» των καταθέσεων. Ανθρωποι που γνωρίζουν, πάντως, το παρασκήνιο στο Βερολίνο τονίζουν ότι η Κύπρος βρέθηκε στο στόχαστρο του κ. Σόιμπλε με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που είχε βρεθεί η Ελλάδα δύο φορές στο παρελθόν. Ο υ- πουργός Οικονομικών και ορισμένοι άλλοι ιέρακες, στην Μπούντεσμπανκ και αλλού, θεωρούσαν πως η Κύπρος είναι η ιδανική περίπτωση «προς παραδειγματισμό» των νοτίων χωρών που δεν προσαρμόζονται στις δημοσιονομικές απαιτήσεις του Βερολίνου. Το γεγονός ότι η Κύπρος δεν αποτελεί πραγματικό συστημικό κίνδυνο, γεγονός που επιβεβαιώθηκε από την ημιαδιάφορη αντίδραση των αγορών μετά την απόφαση της κυπριακής Βουλής, έπεισε τον κ. Σόιμπλε πως ακόμη και μία έξοδος της Κύπρου από το ευρώ θα είχε θετικά αποτελέσματα, οι αγορές θα την επικροτούσαν και το μήνυμα προς τις υ- πόλοιπες χώρες θα ήταν σαφές. Η Γερμανία είχε άλλωστε φροντίσει να διασφαλίσει παρασκηνιακά τη μη αντίδραση παρά μόνο στα λόγια της Ισως το φυσικό αέριο να μην είναι αρκετό... Μία από τις ιδέες που έπεσαν στο τραπέζι τις προηγούμενες ημέρες ως εναλλακτικές προτάσεις της Κύπρου στο «κούρεμα» καταθέσεων ήταν η δημιουργία ενός ταμείου αλληλεγγύης, με αντίκρισμα τη μελλοντική αξιοποίηση των κοιτασμάτων φυσικού αερίου. Ωστόσο, σύμφωνα με τους υπολογισμούς της Breakingviews, το φυσικό αέριο που υπολογίζεται μέχρι σήμερα ότι έχει βρεθεί, δεν αξίζει αρκετά ώστε να καλύψει το χρηματοδοτικό κενό των 5,8 εκατ. ευρώ της Κύπρου. Από τις γεωτρήσεις που έχουν γίνει στα ανοιχτά της Κύπρου, υπολογίζεται ότι τα υποθαλάσσια κοιτάσματα περιέχουν περίπου 196 δισ. κυβικά μέτρα φυσικού αερίου. Πρόκειται για μεγάλο κοίτασμα, το οποίο, όμως, δεν αξίζει τίποτα όσο παραμένει εγκλωβισμένο κάτω από τον βυθό. Η Κύπρος σχεδιάζει την κατασκευή ενός σταθμού LNG για την άντληση του φυσικού αερίου. Το κόστος μιας τέτοιας εγκατάστασης εξαρτάται από το τελικό μέγεθός της και την οριστική διαμόρφωση τιμών, με βάση τις διεθνείς πρακτικές. Με βάση τις πλέον αισιόδοξες εκτιμήσεις για το κόστος κατασκευής και την τιμή του φυσικού αερίου, μια εγκατάσταση LNG δυναμικότητος 18 εκατ. κ.μ. ανά έτος αρκετά μεγάλη για να καλύψει περίπου το 1/4 των τωρινών ετήσιων αναγκών σε φυσικό αέριο της Γερμανίας θα άξιζε περίπου 7,8 δισ. δολάρια σήμερα. Αυτό θα κάλυπτε το χρηματοδοτικό κενό, αλλά, υπολογίζοντας μια εγκατάσταση με χρόνο ζωής χρόνια, η Κύπρος και οι εταίροι της στο πρότζεκτ θα έπρεπε να έχουν πρόσβαση σε αποθέματα τουλάχιστον 450 δισ. κ.μ., ώστε να διακαιολογείται η κατασκευή ενός τόσο μεγάλου σταθμού. Δηλαδή, κοιτάσματα υπερδιπλάσια αυτού που έχει βρεθεί έως σήμερα. Χωρίς τον εντοπισμό νέων αποθεμάτων, μια μικρότερη εγκατάσταση των 5 δισ. κ.μ. ανά έτος θα ήταν βιώσιμη, αλλά η αξία της θα είναι μικρότερη των 2 δισ. δολ. Με βάση, όμως, τις τρέχουσες τιμές και το κόστος κατασκευής, πιθανόν ένας σταθμός LNG αυτής της δυναμικότητας να μην αξίζει να κατασκευαστεί. Σε κάθε περίπτωση, το φυσικό αέριο μπορεί να μην είναι αρκετό για να σώσει την Κύπρο. REUTERS Μόσχας, ενώ δεν φημίζεται και για το ενδιαφέρον της για τις γεωπολιτικές διαστάσεις των χειρισμών της... Κορυφαίοι αξιωματούχοι στις Βρυξέλλες μιλούσαν πάντως τις τελευταίες ημέρες για φαινόμενα ανεξέλεγκτης α- λαζονείας των Γερμανών. «Η παντελής απουσία της Γαλλίας, με τον κ. Ολάντ να μασάει τα λόγια του, και η ανυπαρξία συγκροτημένων αντιδράσεων από τους άλλους ηγέτες του Νότου έχουν αφήσει το πεδίο ολάνοικτο για το Βερολίνο», τόνιζε κορυφαίος αξιωματούχος της Ε.Ε. Η απουσία του «παλιού» κ. Γιουνκέρ από την προεδρία του Eurogroup στέρησε άλλωστε την Ευρώπη από τον τελευταίο έμπειρο πολιτικό, που μπορούσε πού και πού να σηκώσει τη φωνή έναντι των Γερμανών. ΗΠΑ και Τουρκία Την ίδια ώρα, η Ουάσιγκτον έπαιζε τον παραδοσιακό ρόλο του αφανούς διαμεσολαβητή με βασικό μέλημα την αποφυγή μιας ανεξέλεγκτης κρίσης στην Ευρωζώνη, που θα παρέσυρε και την αμερικανική οικονομία. Οπως πάντα, η κ.μέρκελ «ακούει», αλλά επιμένει στο επιχείρημα πως είναι «οι δικοί μου φορολογούμενοι, όχι οι δικοί σας, που πληρώνουν τον λογαριασμό». Η Κύπρος βρέθηκε απομονωμένη σε μια δύσκολη γεωπολιτική συγκυρία και είτε υπερεκτίμησε τα «χαρτιά» της είτε έκανε λάθος χειρισμούς, θεωρώντας ότι μπορούσε να τραβήξει τα πράγματα με τους Βορειοευρωπαίους στα άκρα χωρίς πραγματικό ρίσκο. Εντυπωσιακή πάντως είναι η πολιτική χαμηλών τόνων της Αγκυρας καθ όλη τη διάρκεια της κρίσης, εκτός από την «υπενθύμιση» πως έχει διεκδικήσεις στα κοιτάσματα φυσικού αερίου. Εξίσου ηχηρή και η σιωπή του Ισραήλ, το οποίο έχει βρεθεί πολύ κοντά στην Κύπρο αλλά για δικούς του λόγους έμεινε μακριά, ακόμη και στο παρασκήνιο, από την κυπριακή κρίση. Ο κ. Νετανιάχου επιχείρησε, εξάλλου, να κλείσει το ρήγμα με τον κ. Ερντογάν την περασμένη Παρασκευή, ύστερα από μεσολάβηση και προτροπή του προέδρου Ομπάμα. Οσοι γνωρίζουν πάντως πρόσωπα και πράγματα στη Λευκωσία δεν ανησυχούν τόσο για τις γεωπολιτικές επιπτώσεις της κρίσης. Τους ανησυχεί μήπως καταστεί μη κυβερνήσιμο κράτος η Κύπρος λόγω του πολύ ιδιόμορφου πολιτικού συστήματος, που μπορεί εύκολα να οδηγήσει σε αδιέξοδο αν η Βουλή δεν αφήνει τον πρόεδρο να κυβερνήσει, ειδικά μάλιστα σε συνθήκες έ- κτακτης ανάγκης. Και επειδή η Κύπρος θα βρεθεί, ανεξαρτήτως των άμεσων ε- ξελίξεων, μπροστά σε πολύ δύσκολες καταστάσεις τους επόμενους μήνες, το ρίσκο της πολιτικής παράλυσης είναι μεγάλο και ορατό. Και Κύπριοι στις μίζες όπλων Στη Λευκωσία διερευνούν τη διακίνηση «μαύρου» χρήματος Της ΙΩΑΝΝΑΣ ΜΑΝΔΡΟΥ Διαστάσεις σκανδάλου προσλαμβάνει και στην Κύπρο η υπόθεση με τις μίζες των ε- ξοπλιστικών προγραμμάτων που έχουν ο- δηγήσει στο εδώλιο του κατηγορουμένου τον πρώην υπουργό Εθνικής Αμυνας Ακη Τσοχατζόπουλο. Ηδη, οι δικαστικές αρχές της Λευκωσίας διερευνούν σε βάθος την α- νάμειξη και Κυπρίων στη διακίνηση του «μαύρου» πολιτικού χρήματος. Πρόσωπο - κλειδί και στις έρευνες της κυπριακής Δικαιοσύνης αναδεικνύεται ο κ. Νικ. Ζήγρας, πάλαι ποτέ στενός συνεργάτης και πρώτος εξάδελφος του κ. Ακη Τσοχατζόπουλου, ο οποίος βρίσκεται από τον περασμένο Απρίλιο προφυλακισμένος στον Κορυδαλλό, όπως και οι υπόλοιποι στενοί συνεργάτες του πρώην υπουργού, αλλά και συγγενικά του πρόσωπα. Ο κ. Ζήγρας, που αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα υγείας και έχει ζητήσει χωρίς αποτέλεσμα την α- ποφυλάκισή του, είναι εκείνος που έχει σύμφωνα με πληροφορίες δώσει σημαντικά στοιχεία και στις κυπριακές αρχές για ανάμειξη στη διακίνηση της μίζας για τους ρωσικούς πυραύλους του πρώην υπουργού των Εσωτερικών της Κύπρου, Ντίνου Μιχαηλίδη. Ο κ. Μιχαηλίδης, ο οποίος κατά τον κ. Ζήγρα υπήρξε στενός συνεργάτης του κ. Τσοχατζόπουλου και μετείχε στον σκληρό πυρήνα των πολιτικών προσώπων που διαχειρίστηκαν τις μίζες και τις συμφωνίες για τη ροή του πολιτικού χρήματος, βρίσκεται στο ε- πίκεντρο εντατικών ερευνών των δικαστικών αρχών της Λευκωσίας σε μια προσπάθεια Ο Ν. Ζήγρας έχει δώσει στοιχεία για ανάμειξη του πρώην υπουργού Ντ. Μιχαηλίδη. να φωτιστεί ο ρόλος του και να βρεθούν οι διασυνδέσεις στη διακίνηση του «μαύρου» πολιτικού χρήματος σε κυπριακά πιστωτικά ιδρύματα και σε κυπριακών συμφερόντων εταιρείες. Οι δικαστικές αρχές της Κύπρου ήδη έχουν στενή συνεργασία με τους Ελληνες ανακριτές Γαβριήλ Μαλή και Ιω. Σταυρόπουλο, που χειρίζονται από ελληνικής πλευράς τις έ- ρευνες, και στο πλαίσιο αυτό, ο κ. Ζήγρας εκλήθη σε κατάθεση μετά αίτημα των Κυπρίων δικαστικών λειτουργών. Σύμφωνα με πληροφορίες, στην κατάθεσή του μίλησε ανοικτά για τον ρόλο του Μιχαηλίδη, τον οποίο κατονόμασε ως βασικό συνεργάτη του κ. Τσοχατζόπουλου και έδωσε σημαντικά στοιχεία για την εμπλοκή του στη διακίνηση του «μαύρου» πολιτικού χρήματος. Ο κ. Ζήγρας, πρόσωπο που γνωρίζει από πρώτο χέρι τη διακίνηση του «μαύρου» πολιτικού χρήματος, μια και διετέλεσε για χρόνια διαχειριστής και ταμίας του πρώην υπουργού, έχει δώσει στις δικαστικές αρχές ελληνικές και κυπριακές στοιχεία που ε- πιβεβαιώνουν τα ευρήματα στο πολύτιμο, όπως αποδείχθηκε, αρχείο του Ακη Τσοχατζόπουλου. Στο μεταξύ, είναι πλέον θέμα χρόνου να αρχίσει στην Αθήνα η δίκη με κατηγορούμενο τον Ακη Τσοχατζόπουλο, μέλη της οικογενείας του και στενούς του συνεργάτες για τις μίζες που περιγράφονται με λεπτομέρειες στο βούλευμα του Συμβουλίου Εφετών, που αριθμεί 900 και πλέον σελίδες. Στο συγκεκριμένο βούλευμα που δρομολόγησε και την έναρξη της δίκης της σημαντικότερης ίσως μετά τη Μεταπολίτευση για πολιτικό πρόσωπο που αντιμετωπίζει τόσο βαριές κατηγορίες, αναφέρεται ότι τα χρήματα που παρά τις έρευνες δεν έχουν εντοπιστεί, ανέρχονται σε περίπου 80 εκατ. ευρώ. Χρήματα που κατά τους δικαστές βρίσκονται σε εξωχώριες εταιρείες και σε φορολογικούς παραδείσους, για τα οποία όμως υ- πάρχουν ενδείξεις, όπως αναφέρεται και στο βούλευμα και περιλαμβάνεται και στην ογκωδέστατη δικογραφία. Τα τεράστια αυτά ποσά που καθορίζουν και τη μέχρι τώρα στάση των κατηγορουμένων, αναμένεται να απασχολήσουν το δικαστήριο καθώς από το αρχείο του κ.τσοχατζόπουλου προκύπτει ότι ποσό τουλάχιστον 40 εκατ. ευρώ είχε δώσει ο ίδιος στον στενό του συνεργάτη Ιω. Σμπώκο για διαχείριση και επενδύσεις ζητώντας του ως απόδοση 80 εκατ. ευρώ. Πάντως, με ιδιαίτερο ενδιαφέρον αναμένεται η στάση που θα τηρήσει ο ίδιος ο κ.τσοχατζόπουλος. Αν, δηλαδή, αποφασίσει να μιλήσει ανοικτά για τη διακίνηση του «μαύρου» πολιτικού χρήματος ή αν θα περιοριστεί και στο ακροατήριο στην υπερασπιστική γραμμή που έχει ακολουθήσει έως τώρα. Θέμα χρόνου να αρχίσει η δίκη με κατηγορούμενο τον Ακη Τσοχατζόπουλο. ΑΠΕ

17 17-KOSMOS_KATHI 3/22/13 11:52 PM Page 17 Kυριακή 24 Μαρτίου 2013 Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ l 17 ΔΕΥΤΕΡΗ ΜΑΤΙΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ ΓΝΩΜΕΣ ΕΛΛΑΔΑ ΚΟΣΜΟΣ ΤΕΧΝΕΣ Προσέγγιση Ισραήλ-Τουρκίας μέσω Ομπάμα Ο Αμερικανός πρόεδρος απογοήτευσε τους Παλαιστινίους, αλλά επέτυχε να κλείσει το ρήγμα ανάμεσα στους δύο συμμάχους των ΗΠΑ Βαρυφορτωμένη με συμβολισμούς, αλλά πτωχή σε περιεχόμενο, όπως άλλωστε αναμενόταν, αποδείχθηκε η πρώτη επίσκεψη του Μπαράκ Ομπάμα με την ιδιότητα του προέδρου των Η- νωμένων Πολιτειών στο Ισραήλ και στην παλαιστινιακή Δυτική Οχθη. Τουλάχιστον, αναφορικά με το πρόβλημα των προβλημάτων της περιοχής, το Παλαιστινιακό. Ωστόσο, η τριήμερη περιοδεία του Αμερικανού ηγέτη, η ο- ποία ολοκληρώθηκε με την επίσκεψή του στην Ιορδανία, απέφερε ένα σημαντικό «παράπλευρο κέρδος»: την ο- μαλοποίηση των σχέσεων ανάμεσα σε δύο σημαντικούς συμμάχους της Αμερικής, την Τουρκία και το Ισραήλ, που είχαν καθηλωθεί σε νεκρό σημείο ύστερα από τη ρήξη του Η αιματηρή επιδρομή Ισραηλινών κομάντος εναντίον του «στολίσκου της ελευθερίας», που μετέφερε ανθρωπιστική βοήθεια στην παλαιστινιακή Λωρίδα της Γάζας, είχε στοιχίσει τη ζωή εννέα Τούρκων πολιτών και είχε οδηγήσει τον Ταγίπ Ερντογάν να διακόψει τις διπλωματικές σχέσεις της χώρας του με το Ισραήλ. Το απόγευμα της Παρασκευής, λίγα λεπτά προτού το προεδρικό αεροσκάφος του Ομπάμα απογειωθεί από το αεροδρόμιο του Τελ Αβίβ για το Αμμάν της Ιορδανίας, ο Λευκός Οίκος ανακοίνωσε ότι, με πρωτοβουλία του υ- ψηλού επισκέπτη του, ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπέντζαμιν Νετανιάχου τηλεφώνησε στον Ερντογάν και του ζήτησε συγγνώμη για «τυχόν λάθη» που οδήγησαν στον θάνατο των Τούρκων ακτιβιστών. Από την πλευρά του, ο Ερντογάν ανακοίνωσε ότι τερματίζεται η προσπάθεια δικαστικής δίωξης των Ισραηλινών αξιωματούχων που ευθύνονταν για το αιματηρό επεισόδιο και επαναβεβαίωσε τη σημασία της συνεργασίας με τον παραδοσιακό σύμμαχο της Τουρκίας. Οι δύο άνδρες συμφώνησαν να αποκαταστήσουν πλήρεις διπλωματικές σχέσεις, με πρώτο βήμα την επιστροφή των πρεσβευτών τους στα πόστα τους. Είναι κάτι παραπάνω από προφανές ότι οι ανησυχητικές ε- ξελίξεις στη Συρία, που φέρνουν σε κοινό μέτωπο Αμερική, Τουρκία και Ισραήλ, διαδραμάτισαν καταλυτικό Το κλίμα μεταξύ Ομπάμα Νετανιάχου ήταν καλό. Μάλιστα, ο Αμερικανός πρόεδρος διαβεβαίωσε τον Νετανιάχου ότι η συμμαχία των ΗΠΑ με το Ισραήλ είναι «αιώνια». Ε- τσι, αργότερα ανακοινώθηκε και η ομαλοποίηση των σχέσεων Τουρκίας Ισραήλ. Ο πρόεδρος Αμπάς είναι διατεθειμένος να επιστρέψει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων ακόμη και αν δεν «παγώσει» η επέκταση των εποικισμών. ρόλο σε αυτήν την επαναπροσέγγιση. Κατά τα λοιπά, όπως σημειώνεται σε άρθρο των New York Times, στη διάρκεια της επίσκεψης του προέδρου των ΗΠΑ, Μπαράκ Ομπάμα, στη Ραμάλα διεφάνη ότι ο Λευκός Οίκος έχει πλέον μετακινηθεί πιο κοντά στις θέσεις της ισραηλινής κυβέρνησης όσον αφορά στο ζήτημα της αναβίωσης της ειρηνευτικής διαδικασίας. Δεν είναι τυχαίο ότι, κατά τη διάρκεια της συνέντευξης Τύπου που παραχώρησε από κοινού με τον Παλαιστίνιο ομόλογό του, Μαχμούντ Αμπάς, το μεσημέρι της περασμένης Πέμπτης, ο πρόεδρος Ομπάμα απέφυγε να απαιτήσει το «πάγωμα» της εποικιστικής ανάπτυξης, όπως είχε κάνει στην αρχή της πρώτης του θητείας. Ενα εικοσιτετράωρο νωρίτερα, σε ηλεκτρονικό σημείωμα που φέρει τη σφραγίδα του υπουργείου Διαπραγματεύσεων της Παλαιστινιακής Αρχής και το οποίο βρίσκεται στην κατοχή των ΝYT, τονίζεται ότι ο πρόεδρος Α- μπάς είναι διατεθειμένος να επιστρέψει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων με τους Ισραηλινούς ακόμη και αν δεν «παγώσει» επισήμως η επέκταση των εβραϊκών εποικισμών. Στο σημείωμα, στο οποίο υπογραμμίζονται οι θέσεις που πρέπει να υποστηρίξει ο πρόεδρος Αμπάς ενώπιον του Αμερικανού ομολόγου του, υπάρχει η εξής φράση: «Μπορεί να σου δεσμευτεί (σ.σ. ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπέντζαμιν Νετανιάχου) ότι θα διακόψει κάθε α- ναπτυξιακή δραστηριότητα στους ε- ποικισμούς κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων δίχως ωστόσο να το ανακοινώσει επισήμως». Επισήμως, πάντως, ο πρόεδρος Α- μπάς έδειξε ανυποχώρητος. «Αποτελεί καθήκον της ισραηλινής κυβέρνησης να διακόψει, τουλάχιστον προσωρινά, την οικοδομική ανάπτυξη στους εποικισμούς. «Το ζήτημα των εποικισμών είναι ξεκάθαρο για εμάς: Ποτέ δεν ε- γκαταλείψαμε το όραμά μας, ούτε τώρα ούτε κατά το παρελθόν», πρόσθεσε με νόημα. Προηγουμένως, ο Αμερικανός πρόεδρος είχε μεν υπογραμμίσει ότι «η οικοδομική ανάπτυξη στους εβραϊκούς εποικισμούς δεν συμβάλλει στις προσπάθειες αναβίωσης της ειρηνευτικής διαδικασίας για την ίδρυση δύο κρατών στη Μέση Ανατολή», πλην όμως, απέφυγε να απαιτήσει το «πάγωμα» ως προϋπόθεση για την επανέναρξη των διαπραγματεύσεων. EPA Το θαύμα λέγεται «σιδηρούς θόλος» Λίγα μόλις λεπτά μετά την προσγείωση του Air Force One στο αεροδρόμιο «Μπεν Γκουριόν» του Τελ Αβίβ, ο πρόεδρος Ομπάμα επιθεωρούσε συστοιχία του ισραηλινού συστήματος αντιπυραυλικής προστασίας, «σιδηρούς θόλος». Ο Αμερικανός ηγέτης άδραξε την ευκαιρία και φωτογραφήθηκε με φόντο το «τεχνολογικό θαύμα», όπως συχνά αποκαλείται α- πό τα διεθνή μέσα ενημέρωσης, που χρηματοδοτήθηκε σε μεγάλο βαθμό από την Ουάσιγκτον, επιδιώκοντας να δώσει έμφαση σε ένα από τα κεντρικά μηνύματα της πρώτης του επίσκεψης στην περιοχή: Παρά τις πρόσφατες εντάσεις όσον αφορά το ζήτημα των εβραϊκών εποικισμών, οι ΗΠΑ παραμένουν πάντα στο πλευρό του Ισραήλ. Την ίδια στιγμή, ωστόσο, ολοένα και περισσότεροι ειδικοί αμφισβητούν τις δυνατότητες του «σιδηρού θόλου». Μετά τη διένεξη του περασμένου Νοεμβρίου στη Γάζα, ο ισραηλινός στρατός έσπευσε να ανακοινώσει ότι το α- ντιπυραυλικό σύστημα εξουδετέρωσε μέχρι και το 90% των ρουκετών που εντοπίστηκαν από τα ραντάρ του. Σήμερα, ωστόσο, Αμερικανοί και Ισραηλινοί εμπειρογνώμονες υποστηρίζουν πως μόλις μετά βίας εξουδετερώθηκε το 40% των ρουκετών που ε- ξαπέλυσαν οι ένοπλοι από τη Γάζα. Ε- χοντας εξετάσει τα βίντεο από τη δράση του «σιδηρού θόλου», οι ε- μπειρογνώμονες επισημαίνουν πως ένα σημαντικό ποσοστό των ρουκετών δεν καταστράφηκε στον αέρα, αλλά απλώς άλλαξε τροχιά, γεγονός που συνεπάγεται ότι και πάλι κατέπεσαν σε κατοικημένες περιοχές. Σύμφωνα δε με τον ειδικό στα οπλικά συστήματα Ρίτσαρντ Λόιντ, στο 60% των περιπτώσεων που έχουν μελετηθεί, ο πύραυλος αναχαίτισης του συστήματος είτε είχε λανθασμένη τροχιά είτε εξερράγη σε απόσταση από την παλαιστινιακή ρουκέτα. Στο επίκεντρο τα χημικά Ανταλλαγές κατηγοριών από καθεστωτικούς και αντάρτες στη Συρία Το Ιράκ δέκα χρόνια μετά... Η χώρα ακόμα προσπαθεί να συνέλθει από τον Σαντάμ και τον πόλεμο Της ANNE BARNARD THE NEW YORK TIMES ASSOCIATED PRESS Σύμφωνα με τους αντάρτες, οι καθεστωτικές δυνάμεις συχνά κάνουν χρήση χημικών όπλων. Τελευταία επίθεση με χημικά όπλα καταγγέλλεται στη βορειοδυτική Συρία. Φωτογράφος του Reuters ανέφερε ότι στο νοσοκομείο του Χαλέπι συνάντησε παιδιά που αντιμετώπιζαν αναπνευστικά προβλήματα. Κατηγορίες για χρήση χημικών όπλων στην επαρχία του Χαλέπι ανταλλάσσουν από το πρωί της περασμένης Τρίτης καθεστωτικοί και αντάρτες στη Συρία. Το ελεγχόμενο από το καθεστώς του Μπασάρ Aσαντ ειδησεογραφικό πρακτορείο SANA μετέδωσε πρώτο ότι οι αντάρτες εκτόξευσαν πύραυλο, ο οποίος έφερε χημική κεφαλή εναντίον θέσεων του τακτικού στρατού στη Χαν αλ Ασάν, στα περίχωρα του Χαλέπι, με αποτέλεσμα να σκοτωθούν δεκαέξι άνθρωποι και να τραυματιστούν περισσότεροι από ο- γδόντα. Σύμφωνα δε με τη συριακή τηλεόραση, πολλοί εκ των τραυματιών διακομίσθηκαν στα νοσοκομεία της περιοχής με σοβαρά αναπνευστικά προβλήματα και εγκαύματα. Τις κατηγορίες απέρριψε, πάντως, ο Ελεύθερος Συριακός Στρατός (ΕΣΣ), εκπρόσωποι του οποίου υπογράμμιζαν ότι οι πυρήνες των ανταρτών δεν διαθέτουν χημικά όπλα. Μαχητής του ΕΣΣ στη Χαν αλ Ασάν υποστήριξε πως άκουσε μια εκκωφαντική έκρηξη το πρωί της Τρίτης και είδε καπνό χρώματος ροζ να αναδίδεται κοντά στο κέντρο της πόλης. Η ίδια πηγή εκτίμησε πως επρόκειτο για πύραυλο τύπου «Σκουντ», που κατέπεσε σε θέση του τακτικού στρατού από σφάλμα. Το πρωί της Τετάρτης και ενώ Αμερικανοί αξιωματούχοι υπογράμμιζαν πως δεν υπάρχει η παραμικρή απόδειξη ότι εκδηλώθηκε επίθεση με χημικά ό- πλα στην επαρχία Χαλέπι, οι υπηρεσίες πληροφοριών του Ισραήλ είχαν αντίθετη άποψη. Σύμφωνα με τον υπουργό Πληροφοριών του Ισραήλ, Γιουβάλ Στάινιτζ, «η επίθεση με χημικά όπλα στη βορειοδυτική Συρία, είτε αυτή εκδηλώθηκε από τους αντάρτες είτε από τον τακτικό στρατό, αποτελεί μια ιδιαίτερα ανησυχητική εξέλιξη». Ο κ.στάινιτζ, μάλιστα, δήλωσε με νόημα ότι «το Ισραήλ πρέπει να δράσει άμεσα». Σημειώνεται ότι η ισραηλινή κυβέρνηση έχει κατ επανάληψιν εκφράσει ανησυχία για το ενδεχόμενο να περάσει τμήμα του χημικού οπλοστασίου του καθεστώτος Ασαντ στα χέρια των φανατικών ισλαμιστών που μάχονται στο πλευρό των ανταρτών. Τόσο το συριακό καθεστώς όσο και οι αντάρτες έχουν κίνητρα προκειμένου να επιρρίψουν ο ένας στον άλλο την ευθύνη μιας επίθεσης με χημικά όπλα. Η συριακή κυβέρνηση προβάλλει σταθερά τους αντάρτες ως εξτρεμιστές που αποτελούν απειλή για την περιφερειακή σταθερότητα. Η χρήση χημικών όπλων από τους αντάρτες, λοιπόν, θα έφερνε σε εξαιρετικά δύσκολη θέση τον Αμερικανό πρόεδρο Μπαράκ Ομπάμα, ιδίως τώρα που έχει δηλώσει ότι δεν θα αντιταχθεί σε πιθανές κινήσεις κρατών, όπως η Γαλλία και η Βρετανία, να ενισχύσουν με σύγχρονα όπλα τους αντάρτες. Οι αντάρτες, από την πλευρά τους, κατηγορούν ανά τακτά χρονικά διαστήματα τις καθεστωτικές δυνάμεις για χρήση χημικών ό- πλων. Εντούτοις, κανένα περιστατικό από αυτά που έχει καταγγείλει ο ΕΣΣ δεν έχει επιβεβαιωθεί. Αντιθέτως, αρκετές φορές οι αντάρτες έχουν χαρακτηρίσει «επίθεση με χημικά όπλα» περιστατικά όπου οι δυνάμεις ασφαλείας του καθεστώτος κατέφυγαν στη χρήση δακρυγόνων. Οσον αφορά το περιστατικό στη Χαν αλ Ασάν, φωτογράφος του βρετανικού ειδησεογραφικού πρακτορείου Reuters ανέφερε ότι στο νοσοκομείο του Χαλέπι συνάντησε παιδιά που αντιμετώπιζαν αναπνευστικά προβλήματα. «Οσοι μεταφέρθηκαν από τη Χαν αλ Ασάν, στην πλειονότητά τους γυναικόπαιδα, υποστηρίζουν πως δευτερόλεπτα μετά την έκρηξη πολλοί ήταν εκείνοι που δεν μπορούσαν να αναπνεύσουν και ότι η μυρωδιά της χλωρίνης ήταν ιδιαίτερα έντονη στην ατμόσφαιρα», δήλωσε ο φωτογράφος υπό τον όρο να τηρηθεί η ανωνυμία του. Κοντά στη Σαφίρα της επαρχίας Χαλέπι βρίσκεται μία από τις μεγαλύτερες αποθήκες όπλων του συριακού καθεστώτος. Τον περασμένο Δεκέμβριο, το υπουργείο Εσωτερικών της Συρίας είχε καταγγείλει ότι ομάδες ανταρτών είχαν λεηλατήσει την αποθήκη, διαφεύγοντας με μεγάλες ποσότητες αερίου χλωρίνης. Ο Λευκός Οίκος, δε, α- νησυχεί ότι το συριακό καθεστώς κατηγορεί τους αντάρτες για χρήση χημικών προκειμένου να αιτιολογήσει μια δική του, ευρείας κλίμακας, επίθεση με χημικά όπλα. Tου SEUMAS MILNE THE GUARDIAN EPA H εισβολή κατέστρεψε πόλεις, υποδομές, ενώ έστειλε στην ανεργία πάνω από το ένα τρίτο των ενηλίκων. Οι ΗΠΑ εξακολουθούν να διατηρούν ισχυρή παρουσία, ενώ ασκούν επιρροή σε θέματα ασφαλείας και μυστικών υπηρεσιών. Αν κανείς αμφέβαλλε για το τι είδους Ιράκ προέκυψε έπειτα από δέκα χρόνια αμερικανικής κατοχής και πολέμου, οι επιθέσεις της Τρίτης σε ουρές λεωφορείων και αγορές θα πρέπει να έ- δωσαν μια απάντηση. Ακριβώς δέκα χρόνια αφότου αμερικανικές και βρετανικές δυνάμεις εξαπέλυσαν μια α- πρόκλητη επίθεση με ψεύτικες προφάσεις - και πάνω από ένα χρόνο μετά την απόσυρση των τελευταίων μάχιμων μονάδων- η σύγκρουση που προκάλεσαν δεν φαίνεται να κοπάζει. Κάθε χρόνο συνεχίζουν να δολοφονούνται περίπου πολίτες και αστυνομικοί, ενώ όπως συνέβαινε και όταν η χώρα διοικείτο από αμερικανικές και βρετανικές δυνάμεις, τα βασανιστήρια είναι άκρως διαδεδομένα, χιλιάδες άνθρωποι φυλακίζονται χωρίς να δικαστούν και οι εξαφανίσεις και οι κρατικές δολοφονίες είναι υποθέσεις ρουτίνας. Στο μεταξύ, η ηλεκτροδότηση και η αποχέτευση μετά βίας λειτουργούν, πάνω από το ένα τρίτο των ενηλίκων είναι άνεργοι, η κρατική διαφθορά έχει μετατραπεί σε θεσμική κλεπτοκρατία, και οι συνδικαλιστές δικάζονται γιατί προκήρυξαν απεργίες ή κάλεσαν σε διαδηλώσεις. Τους τελευταίους μήνες, μαζικές διαδηλώσεις σε σουνιτικές περιοχές απειλούν να αναζωπυρώσουν τον εμφύλιο πόλεμο. Οι νεκροί του πολέμου μετριούνται σε εκατοντάδες χιλιάδες. Οι εκτιμήσεις κυμαίνονται από τους νεκρούς του Ιraq Body Count (που αναγνωρίζει ότι υποτιμά τον πραγματικό αριθμό) στους που αναφέρει η ιρακινή κυβέρνηση και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, στους «επιπλέον θανάτους» των τριών πρώτων χρόνων του πολέμου, όπως εκτίμησε έρευνα της επιθεώρησης Lancet ώς το ένα ε- κατομμύριο που εκτίμησε η εταιρεία ερευνών ORB. Η εισβολή κατέστρεψε την υποδομή του Ιράκ, δημιούργησε 4 εκατομμύρια πρόσφυγες, μετέτρεψε πόλεις όπως η Φαλούτζα σε σωρούς ερειπίων -γεμάτους απεμπλουτισμένο ουράνιο και λευκό φώσφορο που οδήγησαν στα ύψη τους καρκίνους και τις τερατογενέσεις- και έφερε στη χώρα την τρομοκρατία της Αλ Κάιντα. Ο Τόνι Μπλερ, τον οποίο το 22% έως 37% των Βρετανών θεωρούν εγκληματία πολέμου, αποδέχεται ότι το κόστος της εισβολής ήταν «πολύ υψηλό», αλλά λέει ότι ο Σαντάμ Χουσεΐν «προξένησε τρομακτική αιματοχυσία». Αυτό είναι σίγουρα αληθές για τα χρόνια κατά τα οποία η κυβέρνησή του υποστηριζόταν από τις ΗΠΑ και τη Βρετανία. Σήμερα, δέκα χρόνια μετά την αμερικανοβρετανική εισβολή, οι ΗΠΑ διατηρούν ισχυρή παρουσία στο Ιράκ - το οποίο αρχίζει να μοιάζει με ιρανοαμερικανική πολυκατοικία. Διατηρούν στη χώρα χιλιάδες μισθοφόρους, α- σκούν επιρροή σε θέματα ασφαλείας και μυστικών υπηρεσιών και έχουν κλείσει μακροχρόνια συμβόλαια, όμως το Ιράκ απέχει πολύ από το αρχιπέλαγος βάσεων και ελεγχόμενων συνθηκών που είχαν κατά νουν οι Αμερικανοί η- γέτες. Το Ιράκ κατάφερε να αποτρέψει τη μόνιμη κατοχή χάρη στην αντίσταση, ένοπλη και ειρηνική, σουνιτική και σιιτική. Αλλά αυτό το επίτευγμα υπονομεύθηκε από την έκρηξη εθνοτικής βίας την επαύριο της εισβολής, με ενθάρρυνση των κατοχικών δυνάμεων υπό τα γνωστά πρότυπα του διαίρει και βασίλευε. Οι αμερικανικές δυνάμεις υπό την ηγεσία του ίδιου του στρατηγού Πετρέους όχι μόνο διοικούσαν κέντρα βασανιστηρίων αλλά και ενίσχυαν τον βρώμικο πόλεμο των ταγμάτων θανάτου, τα οποία, σε στυλ Ελ Σαλβαδόρ, έσφαζαν προκειμένου να υπονομεύσουν την αντίσταση. Ο πόλεμος όμως δεν ήταν μόνο καταστροφή. Δείχνοντας τα όρια της α- μερικανικής ισχύος και την ανικανότητα των ΗΠΑ να επιβάλουν τη βούλησή τους σε λαούς που αντιστέκονται, το Ιράκ αποδείχθηκε στρατηγική ήττα για τις ΗΠΑ και τους συμμάχους τους. Οι ένοπλες δυνάμεις της Βρετανίας έ- φυγαν νύχτα από τη Βασόρα, αφήνοντας πίσω τους το δικό τους ιστορικό βασανιστηρίων και δολοφονιών. Αλλά τώρα είναι πιο εύκολο να αποτραπούν νέες δυτικές στρατιωτικές επεμβάσεις στη Μέση Ανατολή, όπως αυτές που θα επιθυμούσε ο Μπλερ και οι φίλοι του στη Συρία και στο Ιράν.

18 18-TEXNES_KATHI 3/22/13 5:17 PM Page l Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ Kυριακή 24 Μαρτίου 2013 ΔΕΥΤΕΡΗ ΜΑΤΙΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ ΓΝΩΜΕΣ ΕΛΛΑΔΑ ΚΟΣΜΟΣ ΤΕΧΝΕΣ Στην ουσία κυβερνούν οι διεθνείς αγορές Ο φιλόσοφος Σάιμον Κρίτσλεϊ δηλώνει ότι δεν πιστεύει στο ευρώ και τονίζει ότι οι Βόρειοι απολαμβάνουν να τιμωρούν τον Νότο Συνέντευξη στον ΗΛΙΑ ΜΑΓΚΛΙΝΗ Η συζήτηση με τον Βρετανό στοχαστή Σάιμον Κρίτσλεϊ ξεκίνησε κάπως ανάποδα: εκείνος ρωτούσε κι εγώ απαντούσα στην αρχή. Ρωτούσε για την κρίση και του έκανε εντύπωση το γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια ζούμε σε μια κατάσταση αβεβαιότητας. «Μα ζούσατε ποτέ σε μια βεβαιότητα;», ρώτησε εντυπωσιασμένος. Το ίδιο βράδυ, ο Κρίτσλεϊ θα συζητούσε με τον ψυχαναλυτή Κώστα Γεμενετζή στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών περί «συναισθημάτων σε περίοδο αβεβαιότητας». «Η οποιαδήποτε αίσθηση βεβαιότητας», είπε α- μέσως μετά, «είναι μια ψευδαίσθηση. Συνήθως, οι άνθρωποι αναπολούν το παρελθόν και λένε πόσο ωραία ήμαστε τότε, πόσο ασφαλείς που δεν είναι αλήθεια. Ούτε την εποχή της ευμάρειας αισθανόσασταν ασφαλείς, απλώς δεν το θυμάστε», σχολίασε, για να ρωτήσει: «Μα είχατε αναμνήσεις από μιαν εποχή σταθερότητας; Εδώ, στην Ελλάδα, με δεδομένο το ιστορικό σας υπόβαθρο;». Οι Γερμανοί δεν πιστεύουν ούτε στη φιλελεύθερη δημοκρατία ούτε στον εθνικοσοσιαλισμό, αλλά στην Bundesbank. Οσο το μάρκο είναι οκέι, τότε όλα είναι οκέι. Γνωστός στη χώρα μας από το μπεστ σέλερ «Το βιβλίο των νεκρών φιλοσόφων» (Πατάκης), ο Κρίτσλεϊ, ειδικός στην ευρωπαϊκή φιλοσοφία και συγγραφέας αρκετών επιτυχημένων βιβλίων που κινούνται στον χώρο της φιλοσοφίας, γραμμένα όμως μάλλον ανορθόδοξα, με μια λογοτεχνική πατίνα (ο ίδιος δηλώνει ένθερμος αναγνώστης μυθιστορημάτων και ποίησης, ενώ στα νιάτα του ήταν μέλος σε μπάντες που έπαιζαν πανκ), ζει τώρα στη Νέα Υόρκη, διδάσκει Φιλοσοφία στο προοδευτικό New School (of Social Research, όπως λεγόταν παλαιότερα), μα δεν είναι σε καμία περίπτωση ο πανεπιστημιακός δάσκαλος που παραμένει απομονωμένος από τον κόσμο. Είναι γνωστή άλλωστε η ανάμειξή του με το κίνημα Occupy Wall Street. Ορίστε μερικά από όσα μας είπε στο λόμπι του Intercontinental, όπου τον συναντήσαμε το πρωί της περασμένης Τετάρτης: Πολιτική και οικονομία «Υπάρχει μια κρίση πολιτικής κυριαρχίας. Ποιος κυβερνά πραγματικά; Η γενική αίσθηση είναι ότι δεν υπάρχει ένα απτό κέντρο αποφάσεων. Είναι η εθνική κυβέρνηση στην Κύπρο ή στην Ελλάδα ή ακόμα και στη Γερμανία; Είναι το Ευρωκοινοβούλιο στις Βρυξέλλες; Οι Γερμανοί είναι ένας εύκολος στόχος, έχουν δυναμική φυσικά, αλλά είναι αφελές να νομίζει κανείς ότι αυτοί κυβερνούν. Η αλήθεια είναι ότι κανένας δεν κυβερνά πραγματικά ούτε καν οι Αμερικανοί. Ετσι, έχει παραχωρηθεί ένας χώρος α- σαφής στις λεγόμενες διεθνείς αγορές. Υπάρχει κάτι σαφέστατα καφκικό σε αυτή την κατάσταση. Υποτίθεται ότι ακόμα ζούμε σε έθνη-κράτη, τα οποία όμως δεν έχουν πραγματική πολιτική κυριαρχία. Υποτίθεται ότι αυτή βρίσκεται στις Βρυξέλλες, αλλά ποιοι είναι αυτοί οι άνθρωποι εκεί και τι κάνουν, στην πραγματικότητα δεν το γνωρίζουμε. Δεν ξέρουμε ποια είναι ακριβώς η σχέση τους με τις διεθνείς αγορές. Ετσι, η πολιτική κυριαρχία έχει εξοβελιστεί από οργανισμούς με τους οποίους δεν έχουμε καμία σύνδεση και δεν έχουν και καμία ευθύνη απέναντι σε εμάς. Το λιγότερο για το οποίο μπορείς να ελπίζεις είναι μια κυβέρνηση της οποίας τα συμφέροντα δεν θα απέχουν πολύ από εκείνα ενός τέτοιου οργανισμού. Παράλληλα, η Ευρωπαϊκή Ενωση ακολουθεί μιαν εντελώς λανθασμένη οικονομική πολιτική. Ο Πολ Κρούγκμαν το λέει απλά: η λιτότητα είναι κακή οικονομία. Είναι σαν να θέλει κάποιος να εκδικηθεί ορισμένα «Προέρχομαι από μια αγγλική αναρχική παράδοση που δεν έχει καμία σχέση με κουκούλες, βόμβες μολότοφ και συγκρούσεις με την αστυνομία, αλλά με την κοινοκτημοσύνη, με την ιδέα της κοινότητας. Δεν υπάρχει τίποτα το θεαματικό σε αυτό. Αλλά η πολιτική δεν είναι θέαμα, είναι συμμετοχή», λέει ο Βρετανός στοχαστής Σάιμον Κρίτσλεϊ (φωτ.: Νίκος Κοκκαλιάς). Ποιος είναι Ο Σάιμον Κρίτσλεϊ γεννήθηκε το 1960 στην Αγγλία. Σήμερα είναι καθηγητής στο New School University της Νέας Υόρκης, ενώ κατά καιρούς διδάσκει ως επισκέπτης καθηγητής σε πολλά ευρωπαϊκά πανεπιστήμια. Είναι τακτικός συνεργάτης των New York Times, του Guardian και άλλων μεγάλων ε- φημερίδων. Το 2008 ένα βιβλίο του έγινε διεθνώς μπεστ σέλερ και σημείωσε επιτυχία και στην Ελλάδα: «Το βιβλίο των νεκρών φιλοσόφων» (Πατάκης). έθνη για πράγματα που έκαναν στο παρελθόν. Η δε σχέση Βορρά και Νότου στην Ευρώπη είναι σαδομαζοχιστική: οι Βορειοευρωπαίοι θυσιάζονται με έναν μαζοχιστικό τρόπο για να σώσουν τους τεμπέληδες του Νότου και κάποια στιγμή φυσικά τούς βγαίνει ένας σαδισμός απέναντι στους Ελληνες και τους Ιταλούς που λιάζονται κάτω απ τον ήλιο. Από τη θυσία οι Βόρειοι περνάνε στην τιμωρία και φαίνεται να το απολαμβάνουν όλο αυτό». Οι Γερμανοί «Εζησα στη Γερμανία τη δεκαετία του 90, στη Φρανκφούρτη, και θα έλεγα ότι τους ξέρω καλά. Στην Αγγλία, υπάρχει μια καλά εδραιωμένη θεωρία ότι οι Γερμανοί είναι εχθροί, κάτι όμως που στην ουσία ποτέ δεν ίσχυε. Είναι τρομερό σε πόσα μοιάζουμε οι δύο λαοί. Οι Γάλλοι ήταν πάντοτε ο εχθρός μας! Λοιπόν, οι Γερμανοί δεν πιστεύουν ούτε στη φιλελεύθερη δημοκρατία, που οδήγησε στον ναζισμό, αλλά ούτε και στον εθνικοσοσιαλισμό, που τόσα δεινά έφερε στη χώρα. Οι Γερμανοί πιστεύουν στην Bundesbank, η οποία εγγυάται την αξία του γερμανικού μάρκου. Οσο το μάρκο είναι οκέι, τότε όλα είναι οκέι. Ετσι λοιπόν, για τους Γερμανούς, η πολιτική έχει νόημα μονάχα όταν εξυπηρετεί την οικονομία. Και η σωστή λειτουργία της οικονομίας είναι να κρατά χαμηλά τον πληθωρισμό. Μπορεί αυτό να είναι υγιές για τη Γερμανία, δεν είναι όμως καθόλου υγιές για τις οικονομίες του ευρωπαϊκού Νότου. Συνεπώς, δεν μπορώ να δω πώς είναι δυνατόν να υπάρχει κοινό νόμισμα στην Ευρώπη. Το λογικό θα ήταν να ξεκινήσουν από το ζήτημα της πολιτικής κυριαρχίας, κάτι που δεν πρόσεξαν καθόλου». Επανάσταση και αναρχία «Δεν τα πάω καλά με τον όρο επανάσταση. Θέλω να πω, είναι ένα διαφημιστικό σλόγκαν που κάνει τον κόσμο να νιώθει όμορφα. Χρησιμοποιήθηκε αρχικά για να ορίσει την κίνηση των πλανητών, ήταν αστρονομικός όρος δηλαδή και αυτό το έχουμε ξεχάσει. Πολιτικά, το πρώτο ιστορικό γεγονός που χαρακτηρίστηκε ως επανάσταση ήταν η αγγλική, η Ενδοξη Επανάσταση του 1688, που στην πραγματικότητα δεν ήταν καν επανάσταση όπως την ξέρουμε σήμερα. Απλώς το Κοινοβούλιο άλλαξε βασιλιά, άλλαξε δηλαδή η καθιερωμένη κίνηση των πλανητών. Η λέξη επανάσταση ακούγεται υπέροχη, φαντασιώνεσαι ένα πλήθος να εξορμά στα Χειμερινά Ανάκτορα, αλλά πολιτική δεν είναι αυτό. Προέρχομαι από μια αγγλική αναρχική παράδοση που δεν έχει καμία σχέση με κουκούλες, βόμβες μολότοφ και συγκρούσεις με την αστυνομία, αλλά με την κοινοκτημοσύνη, με την ιδέα της κοινότητας. Δεν υπάρχει τίποτα το θεαματικό σε αυτό. Αλλά η πολιτική δεν είναι θέαμα, είναι συμμετοχή». Δεν ζούμε σε δημοκρατία, αλλά σε πλουτοκρατίες Βία και πολιτική. «Σηκώθηκα ένα πρωί και άνοιξα το ραδιόφωνο. Και άκουγα ζητωκραυγές Αμερικανών: ο Οσάμα μπιν Λάντεν είχε εξοντωθεί. Ηταν φρικαλέο. Συνήθιζα να διαβάζω κείμενά του. Και έλεγε εκεί, στα μηνύματα, όπως τα χαρακτήριζε, ότι έχουμε δεχθεί βίαια χτυπήματα από τους Αμερικανούς και τους συμμάχους τους, οπότε θα επιτεθούμε κι εμείς με τρόπο ανάλογο. Ο Μπιν Λάντεν είχε γράψει ένα εξαιρετικά ενδιαφέρον κείμενο με τίτλο Οι πύργοι του Λίβανου : παρατηρούσε από την τηλεόραση τον βομβαρδισμό της Βηρυτού το 1982: πυραύλους να εκτοξεύονται σε ψηλά κτίρια, να χτυπούν πύργους. Ηταν ισραηλινοί και αμερικανικοί πύραυλοι. Λοιπόν, αυτή η εικόνα τού έμεινε. Σκεφτόταν από τότε πώς θα γίνει να ρίξει έναν πύραυλο σε έναν αμερικανικό πύργο!»κάνουμε ένα λάθος: βλέπουμε μία πράξη βίας, όπως σαφώς ήταν η 11η Σεπτεμβρίου, και ξεχνάμε ότι μία άλλη πράξη βίας την πυροδότησε και ούτω καθεξής, πηγαίνοντας προς τα πίσω. Ο κύκλος της βίας δεν έχει αρχή και τέλος, και αυτό είναι η Ιστορία. Οι αρχαίοι Ελληνες το καταλάβαιναν πολύ καλά αυτό, το βλέπεις στις τραγωδίες τους όπου συντελείται ένας κύκλος βίας μεταξύ των αντιμαχόμενων πλευρών, όπου και οι δύο όμως έχουν δίκιο: ο Ορέστης σκοτώνει την Κλυταιμνήστρα που είχε σκοτώσει τον πατέρα του, ο οποίος είχε σκοτώσει την κόρη της προηγουμένως. Το ερώτημα λοιπόν είναι: μπορεί αυτός ο κύκλος της βίας να σταματήσει; Εδώ εισέρχεται η πολιτική. Πολιτική είναι το όνομα της διαδικασίας που μπορεί με κάποιο τρόπο να κάνει αυτόν τον κύκλο να παύσει για λίγο. Αλλά δεν πρόκειται να σταματήσει η βία. Συνεχώς θα επανέρχεται». Δημοκρατία και πλουτοκρατία «Πιστεύω ότι δεν ζούμε σε δημοκρατία, αλλά σε πλουτοκρατίες, ειδικά στις ΗΠΑ. Υποστήριξα το κίνημα Occupy Wall Street, αλλά το πρόβλημά μου με αυτό είναι ότι δεν εξελίχθηκε σε κάτι μαζικότερο, παρότι έτυχε μεγάλης υποστήριξης από πολύ κόσμο. Ηταν μια μοναδική στιγμή άμεσης δημοκρατίας. Αλλά αυτό έπρεπε να διευρυνθεί, να συνδεθεί με οργανωμένα εργατικά κινήματα, με τις συνδικαλιστικές ενώσεις και, στο τέλος, με το Δημοκρατικό Κόμμα. Υπήρχε στους κόλπους του κινήματος η τάση να εξελιχθεί όλο αυτό σε κάτι εναλλακτικό, να γίνει ένα τρίτο κόμμα, έτσι όπως οι Γερμανοί Πράσινοι. Διαφωνήσαμε πάνω σε αυτό. Από την άλλη, ο αγώνας παίζεται σε ένα συγκεκριμένο πεδίο και εκεί θα έπρεπε να κινηθούμε στην πράξη». ΕΝΑ ΒΛΕΜΜΑ / Tου ΝΙΚΟΥ Γ. ΞΥΔΑΚΗ Και ας τρώγωμεν πέτρες: το γλυκόπικρο όχι Τι μας δείχνει η εν εξελίξει εμπειρία της χρεοκοπημένης Κύπρου; Πολλά. Μας δείχνει κατ αρχάς πώς αντιδρούν οι αδελφοί Κύπριοι σε ιστορικές στιγμές, αντιμέτωποι με κρίσιμα διλήμματα: αποφασίζουν. Και παρά το μικρό μέγεθος του νεαρού κράτους τους, τολμούν να αναλαμβάνουν το ρίσκο της εναντίωσης στους μεγάλους. Με όποιο κόστος. Φυσικά: το πανεθνικό και παλλαϊκό κίνημα της αυτοδιάθεσης είναι μνήμη νωπή ακόμη. Οπως νωπή είναι και η ήττα του 1974, η κατοχή του βορείου τμήματος, η προσφυγιά, ο σκληρός αγώνας για ανοικοδόμηση. Η αυτοδιάθεση, δηλαδή η αποτίναξη του αποικιοκρατικού ζυγού, στα χρόνια του 50, κόστισε κάτι παραπάνω από χαράτσι επί των καταθέσεων: κόστισε αίμα, έφηβοι και παλικάρια απαγχονίζονταν κι ύστερα θάβονταν άκλαφτα σε φυλακισμένα μνήματα. Κάθε οικογένεια στην Κύπρο έχει τέτοιες μνήμες: μία φωτογραφία αγωνιστή, μία φωτογραφία αγνοούμενου, μία φωτογραφία με το χαμένο σπίτι στα Κατεχόμενα, φωτογραφίες με ξενιτεμένους στο Λονδίνο, στην Αυστραλία, στην Αμερική. Παρ όλ αυτά, αυτοδιάθεση. Αυτό είναι το νόημα του «όχι» απέναντι στη σκληρή α- πόφαση του Eurogroup, η οποία de facto πλήγωσε βαριά την οικονομία της Κύπρου, και μόνο με την ανακοίνωσή της. Μπορεί η εφεξής πορεία της Κυπριακής Δημοκρατίας μετά το «όχι» να είναι αναλόγως ή και περισσότερο επώδυνη, αλλά υπάρχει μια θεμελιώδης διαφορά: η επιλογή θα είναι δική της. Οπως και με το σχέδιο Ανάν, το 2004: δεν ήταν εύκολη απόφαση όλοι οι μεγάλοι φίλοι πίεζαν αφόρητα τους Κυπρίους να α- ποφασίσουν για το καλό τους υπέρ ενός υ- βριδικού μορφώματος με ασαφή κυριαρχία και αμφίβολη βιωσιμότητα. Αυτοί αποφάσισαν «όχι». Τους απειλούσαν, αυτούς τους μικρούς και ολίγους, μερικές εκατοντάδες χιλιάδες Ελληνες πάνω σε ένα διαιρεμένο νησί στη Μεσόγειο, ότι, αν αντιταχθούν, θα καταστραφούν. Αντιτάχθηκαν, και δεν καταστράφηκαν. Αναλόγως τώρα: απειλούνται με μια άλλη καταστροφή, τη χρεοκοπία. Απειλούνται να χάσουν όσα κέρδισαν με σαράντα χρόνια σκληρής δουλειάς, μετά την εθνική τραγωδία του 74. Αφού, εν τω μεταξύ, έχουν εκχωρήσει οικειοθελώς στην Ευρωπαϊκή Ενωση και στην Ευρωζώνη μέγα μέρος της εθνικής κυριαρχίας, Oφείλομε χάριτες στους Κυπραίους αδελφούς, εμείς οι τρις χρεοκοπημένοι και τρις ενδώσαντες Ελλαδίτες, γιατί μας θύμισαν ότι υπάρχει και το γλυκόπικρο όχι της ψυχής. Και της αυτοδιάθεσης. της με αίμα κερδισμένης. Θα πληγωθούν, βαριά ενδεχομένως. Πάντως, όχι τόσο βαριά όσο το 74. Και σίγουρα δεν θα καταστραφούν: αφού δεν τέλειωσαν τότε, με την πολεμική ήττα. Μαζί με το αναπόφευκτο οικονομικό τραύμα ωστόσο, και ανεξαρτήτως της τελικής έκβασης, οι Ελληνες της Κύπρου έχουν ένα ηθικό κέρδος, διατηρούν ένα κεκτημένο: την αυτοδιάθεση. Τη δυνατότητα να διαθέτουν εαυτόν ως βούλονται. Τη δυνατότητα να επιλέξουν να τερματίσουν οι ίδιοι την ευημερία τους ή και τη ζωή τους, όταν και όπως αυτοί βούλονται, και όχι όπως και όταν τους υποδεικνύεται από φίλους και προστάτες. Αυτή είναι η ουσία της ελευθερίας, από τον καιρό των θουκιδίδειων Μηλίων έως τον καιρό της Γαλλικής Επανάστασης και της απελευθέρωσης των αποικιοκρατούμενων εθνών. Το «όχι» δεν οδηγεί σε νίκη άλλωστε, το πεδίο και το είδος της αναμέτρησης έχουν ο- ριστεί από τους άλλους, τους υπέρβαρους ε- ταίρους και δανειστές. Οδηγεί όμως στην ε- πιβεβαίωση της ηθικής υπόστασης, στη συλλογική αυτοαναγνώριση, στην εθνική συνοχή. Πρόκειται για μεγέθη μη μετρήσιμα, άυλα, όχι όμως λιγότερο αναγκαία: άνευ αυτών, τι είναι ένας λαός, μια συλλογικότητα ανθρώπων; Ενα πλήθος αλληλοϋποβλεπόμενων ατόμων, όχλος ωφελιμιστών ασφαλώς ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε δεν οραματίζεται αυτό για τον γερμανικό λαό. Οι Κύπριοι θα ξαναφτιάξουν το νησί. Οπως ξανάφτιαξαν τις ζωές τους μετά το 74, όταν μας θυμίζει ο Αριστος Μιχαηλίδης στον «Φιλελεύθερο» ο Αττίλας κατέφαγε το 65% των ξενοδοχείων, το 87% των υπό ανέγερση ξενοδοχειακών μονάδων, το 40% των σχολικών κτιρίων, το 41% των κτηνοτροφικών μονάδων, το 48% των εξαγωγικών αγροτικών προϊόντων και το 56% των παραλιών. Δεν ξέρω μόνο αν θα ξαναπούν εύκολα το ομηρικό του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα: «Την Ελλάδα θέλομεν και ας τρώγωμεν πέτρες». Διότι η παρούσα Ελλάς, ως κράτος των Αθηνών, και σε τούτη την περίσταση δεν τους στάθηκε. Θα δούμε. Ακόμη κι έτσι όμως, οφείλομε χάριτες στους Κυπραίους αδελφούς, εμείς οι τρις χρεοκοπημένοι και τρις ενδώσαντες Ελλαδίτες, γιατί μας θύμισαν ότι υπάρχει και το γλυκόπικρο όχι της ψυχής. Και της αυτοδιάθεσης: της Γαλλικής Επανάστασης, του Ρήγα, του Μπολιβάρ, του Γκάντι, του Γρηγόρη Αυξεντίου.

19 19-TEXNES-ATZENTA_TEXNES 3/22/13 5:18 PM Page 19 Kυριακή 24 Μαρτίου 2013 Η Κ ΑΘ Η Μ Ε Ρ Ι Ν Η ΔΕΥΤΕΡΗ ΜΑΤΙΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ Εκδηλώσεις - Κύπρος ΓΝΩΜΕΣ ΕΛΛΑΔΑ ΚΟΣΜΟΣ ΤΕΧΝΕΣ 24, 25, 28, 30 και 31 Μαρτίου «Υπό το μηδέν» Κυριακή 24.3 Zωντανές παραστάσεις από τους «Minus One» Το συγκρότημα «Minus One» σε ζωντανές παραστάσεις με μουσική ποπ, κλασικό ροκ, αλλά και τελευταίες επιτυχίες. Οι «Minus One» είναι: Francois Micheletto (φωνητικά), Γιώργος Σόλωνος (κιθάρες φωνητικά), Κωνσταντίνος Αμερικάνος (κιθάρες φωνητικά), Αντώνης Λοϊζίδης (μπάσο) και Chris Ιωαννίδης (τύμπανα). Ώρα 10:30 μ.μ. σήμερα και Κυριακή 31 Μαρτίου στο «Savino Live», Watkins 1, Λάρνακα. Πληρ Κυριακή 24, Σάββατο 30 και Κυριακή 31 Μαρτίου «The Τrue Women Show» Δευτέρα 25.3 ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ Σαββίνος Παρασκευά «Χρωματοδέκτες» Τη πρώτη του ατομική, αναδρομική έκθεση παρουσιάζει ο Σαββίνος Παρασκευά με τίτλο «Χρωματοδέκτες». Γεννημένος στη Λεμεσό το 1977 και σπουδασμένος στη Βοστώνη (ΗΠΑ), ο Σαββίνος Παρασκευά λειτουργεί στη Λάρνακα το δικό του στούντιο-γκαλερί «ΑΦΥΔΑΤΩΝ» από το Έλαβε μέρος σε πολλές ομαδικές εκθέσεις στην Κύπρο και στο εξωτερικό και παρουσιάζει μόνιμα τα έργα του στο δικό χώρο. Εκτός από τη ζωγραφική, ιδιαίτερη ενασχόλησή του είναι οι κατασκευές (mixed media). Χρησιμοποιεί διάφορα αντικείμενα\υλικά που βρίσκει και τα μεταποιεί με παρεμβάσεις στο μέτρο και στο ύφος που εμπνέεται (trash art). Μέχρι 12 Απριλίου στην γκαλερί Κυπριακή Γωνιά, Σταδίου 45, Λάρνακα. Πληρ Τετάρτη 27.3 ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ Φώτος Δημητρίου «Υπέροχοι ταξιδιώτες» Με μια νέα πρόταση γλυπτικής κεραμικής με εξαιρετικό ενδιαφέρον και νόημα για τις θολές περιόδους παρουσιάζει ο διακεκριμένος Κύπριος κεραμίστας Φώτος Δημητρίου στη 15η έκθεσή του υπό τον τίτλο «Υπέροχοι ταξιδιώτες». Στην πρώτη ενότητα των έργων του δεσπόζει η ανθρώπινη φιγούρα σε ακροβατικά συμπλέγματα με τροχοφόρα με ομπρέλες, καρέκλες τροχούς και άλλα αντικείμενα καθημερινής χρήσης. Η δεύτερη ενότητα είναι αυτή που περιστρέφεται γύρω από μία φιλοσοφική διάθεση που τον σπρώχνει να αγγίξει τον σουρεαλισμό. Πλατιές γεωμετρικές φόρμες που διατηρούν τη φυσι- Ο Φώτης Γεωργίδης και ο Λευτέρης Σαλωμίδης πρωταγωνιστούν στο θεατρικό έργο του Ισπανού Άμπελ Θαμόρα «Υπό το μηδέν» σε σκηνοθεσία Φώτη Γεωργίδη. Ο 30χρονος και πολυβραβευμένος Θαμόρα καταγράφει με λεπτό χιούμορ στην Ευρώπη της κρίσης και του σήμερα, τις συγκρούσεις, την αγωνία, τον φόβο, την τρυφερότητα, την πολύτιμη ανθρωπιά των νέων στη γηραιά ήπειρο, με τις κοινές αναφορές και τη δύσκολη καθημερινότητα, που όμως, επιμένουν σε εσωτερικά τοπία αγάπης και ελπίδας όπως έκανε πάντα η ανθρωπότητα. Ο Χουάν και ο Σέλιο κινδυνεύουν να πεθάνουν από το κρύο κλεισμένοι μέσα στο ψυγείο του κρεοπωλείου όπου εργάζονται, όταν το Σάββατο βράδυ γίνεται στόχος επίθεσης ληστών. Μέσα εκεί αρχίζουν να συζητούν για τη ζωή τους, να λένε τα παράπονα που είχαν ο ένας από τον άλλον, να τραγουδάνε, να χορεύουν, να αστειεύονται, να αναπολούν τα παιδικά τους χρόνια και να προσπαθούν με κάθε τρόπο να πείσουν τους εαυτούς τους πως δεν θα πεθάνουν. Κυριακή 24 Μαρτίου, ώρα 8:30 μ.μ. και Δευτέρα 25, Πέμπτη 28, Σάββατο 30 και Κυριακή 31 Μαρτίου στην Αίθουσα Μελίνα Μερκούρη, Πύλη Αμμοχώστου, Παλαιά Λευκωσία. Πληρ και τη Βασιλεία Βασιλείου και τελική σκηνοθετική επιμέλεια από τον Λευτέρη Σαλωμίδη Μουσικός επί σκηνής ο Γιώργος Καούλλας. Συμπληρωματική χορογραφία από τη Μαρία Χρίστου. Παραγωγή: Pagliaccio Series of Alternative Art Events. Παραστάσεις ώρα 9:00 μ.μ. Κυριακή 24, Σάββατο 30, Κυριακή 31 Μαρτίου και Σάββατο 6 Απριλίου, στο Scarabeo, Νικοκρέοντος 4, Λευκωσία. Πληρ και «Η τρέλα δεν πάει στα βουνά, αλλά στο Scarabeo», γράφουν οι συντελεστές της παράστασης «The Τrue Women Show» χαρακτηρίζοντάς την «διαφορετική και τρελή κωμωδία». Μια πειραματική παράσταση, που διακωμωδεί τη διαχρονική γυναικεία αντίληψη απέναντι στο αντρικό φύλο και στην κοινωνία, με διαδραστικότητα όπου αντέχεται, καυστικότητα και γέλιο. Σύλληψη και σκηνοθεσία και ερμηνεία από τη Σαλώμη Μυλωνά Το οπερατικό έργο του Μ. Καλομοίρη Η δράση εκτυλίσσεται στα πρώτα 15 χρόνια της ζωής ενός αγοριού, του Οσκαρ. Μεγαλώνοντας σε ένα περιβάλλον γεμάτο μοναχικούς, περιθωριακούς ανθρώπους ο Οσκαρ προσπαθεί να ενώσει τα κομμάτια του κόσμου γύρω του. Η μουσική είναι του Αλ. Γκόνη. Με τους Φαίη Βολόρου, Κάρ. Αρμένη, Λ. Αργυρόπουλο κ.ά Σπ. Τρικούπη 34 Συναυλία - αφιέρωμα στο οπε- ρατικό έργο του Μανώλη Καλομοίρη διοργανώνει η Λυρική Σκηνή, στο πλαίσιο των εορτασμών για το Ετος Μανώλη Καλομοίρη. Με την Ορχήστρα, τη Χορωδία και μονωδούς της ΕΛΣ. Διευθύνουν οι Γ. Βράνος και Αγ. Γεωργακάτος. Ακαδημίας ΘΕΑΤΡΟ Πέμπτη 28.3 Αφιέρωμα στον Δ. Κεχαΐδη Αφιέρωμα στον Δημήτρη Κε- χαΐδη πριν από την έναρξη της αποψινής παράσταση του έργου «Με δύναμη από την Κηφισιά» των Δ. Κεχαΐδη και Ελένης Χαβιαρά, που παρουσιάζεται στο θέατρο «Ροές». Σκηνοθεσία Ερση Βασιλικιώτη. Ιάκχου Ο Ζουλφί Λιβανελί στον «Ιανό» 16, Γκάζι Συνάντηση με τον γνωστό ΕΚΔΗΛΩΣΗ Πέμπτη 28.3 ΘΕΑΤΡΟ Το Ερευνητικό Κέντρο Ισότητας Φύλου και το ΤΕΠΑΚ διοργανώνει εκδήλωση με θέμα: «Ματιές στον χάρτη της διανόησης: Η έμφυλη διάσταση μέσα από την ιστορία της Λεμεσού και τον σύγχρονο ακαδημαϊκό χώρο». Πρόγραμμα εκδήλωσης: Χαιρετισμός από την πρύτανη του Τεχνολογικού Πανεπιστημίου Κύπρου, καθηγήτρια Ελπίδα Κεραυνού-Παπαηλιού, Χαιρετισμός από την πρόεδρο του Ερευνητικού Κέντρου, Ισότητας Φύλου (ΕΚΙΦ), δρα Δέσποινα ΧαραλαμπίδουΣολωμή, Παρουσίαση ευρημάτων της παγκύπριας έρευνας του Ερευνητικού Κέντρου Ισότητας Φύλου με τίτλο: «Χαρτογράφηση του ακαδημαϊκού ερευνητικού χώρου με την έμφυλη διάσταση, από τον δρα Λεύκιο Νεοφύτου, γραμματέα Δ.Σ. ΕΚΙΦ και τη δρα Παρασκευή Χατζηπαναγιώτου, μέλος Δ.Σ. ΕΚΙΦ και «Λεμεσιανές που άνοιξαν δρόμους στη γυναικεία χειραφέτηση στην Κύπρο, παρουσίαση από τον ερευνητή ιστορίας της Λεμεσού κ. Τίτο Κολώτα. Ώρα 7:00 μ.μ. στο Αμφιθέατρο Πεύκιος Γεωργιάδης, κτήριο Ανδρέας Θεμιστοκλέους, οδός Αθηνών, Λεμεσός. Πληρ ΜΟΥΣΙΚΗ Κυριακή 24.3 ΕΚΔΗΛΩΣΗ Τρίτη 26.3 κότητα του χρώματος του πηλού, ανθρωπόμορφα πουλιά, ψάρια, αλλόκοτα τέρατα, γιγαντιαίοι σκαντζόχοιροι, χρωματιστοί αχινοί με αγκάθια από γυαλί και τεράστιες μέλισσες. Εγκαίνια ώρα 7:30 μ.μ. στην γκαλερί Αποκάλυψη, Λευκωσία. Πληρ Ματιές στον χάρτη της διανόησης 19 Εκδηλώσεις - Ελλάδα Μη χάσετε ΜΟΥΣΙΚΗ l Το Μπουφάν της Χάρλεϋ...ή πάλι καλά Η Αννίτα Σαντοριναίου ερμηνεύει το έργο του Βασίλη Κατσικονούρη «Το Μπουφάν της Χάρλεϋ...ή πάλι καλά» σε σκηνοθεσία του Γιώργου Μουαΐμη, που έχει ανεβάσει ο ΘΟΚ. Ένας εύζωνας στην πλατεία Συντάγματος, παγιδευμένος ακροατής μιας μάνας που του εξομολογείται τις δυσκολίες μιας ζωής που δεν έζησε. Συμβιβασμοί και χαμένα όνειρα σ ένα συγκλονιστικό κείμενο του Βασίλη Κατσικονούρη που ακροβατεί ανάμεσα στην κωμωδία και το δράμα, την τρυφερότητα και την απόγνωση. Ένα έργο για τη ζωή που χάνεται και ακυρώνεται αλλά και την αίσθηση του «πάλι καλά», σανίδα σωτηρίας μιας ζωής που συνεχίζεται παρ όλες τις όποιες «απώλειες». Ώρα 8:30 μ.μ. στο Δημοτικό Θέατρο Λάρνακας, Δημοτικός Κήπος Λεωνίδα Κιούπη. Πληρ ΣΥΝΑΥΛΙΑ Tης Συμφωνικής Ορχήστρας Κύπρου Το Ίδρυμα Συμφωνική Ορχήστρα Κύπρου προσφέροντας μουσική εκπαίδευση των παιδιών σχολικής ηλικίας, παρουσιάζει δύο απογευματινές συναυλίες ειδικά σχεδιασμένες για παιδιά ηλικίας 7-15 ετών και τους γονείς τους. Οι συναυλίες, υπό την καλλιτεχνική διεύθυνση του Κύπριου μαέστρου Γιώργου Κουντούρη και τη Γεωργία Πετρούδη στην παρουσίαση, περιγράφουν ένα μουσικό ταξίδι στις τρεις σημαντικές μουσικές περιόδους Μπαρόκ, Κλασικισμός και Ρομαντισμός, με έργα των διάσημων συνθετών Μπαχ, Βιβάλντι, Χάιντν, Μότσαρτ, Μπετόβεν Μέντελσον και Ντβόρζακ. Ώρα 6:00 μ.μ. στο Θέατρο Παλλάς, Πύλη Πάφου, Παλαιά Λευκωσία (πληρ ) και την Παρασκευή 29 Μαρτίου στο Μαρκίδειο Θέατρο Πάφου (πληρ ). Πληρ Τούρκο συγγραφέα και μουσικοσυνθέτη Ζουλφί Λιβανελί διοργανώνουν οι εκδόσεις Πατάκη στον «Ιανό», με αφορμή το βιβλίο του «Σερενάτα». Με τον Ζουλφί Λιβανελί θα συζητήσει ο Ανταίος Χρυσοστομίδης. Στις 8 μ.μ. Σταδίου 2 ΕΚΘΕΣΗ Πέμπτη 28.3 ΜΟΒ αρχιτέκτονες στο Μπενάκη Εγκαίνια της έκθεσης «Εργα και Προσεγγίσεις. ΜΟΒ αρχιτέκτονες» στο Μουσείο Μπενάκη της Πειραιώς. Το αρχιτεκτονικό γραφείο «ΜΟΒ αρχιτέκτονες» ιδρύθηκε το 1998 από τους Βασίλη Μπασκόζο και Δαρεία Τσαγκαράκη. Στις 8 μ.μ. Πειραιώς ΘΕΑΤΡΟ Τετάρτη 27.3 Πρεμιέρα Εθνικού με «Θεατές» 138 Πρεμιέρα του έργου «Θεατές» του Μάριου Ποντίκα στο Εθνικό Θέατρο [Επί (Πλαγίας) Σκηνής Κεντρική Σκηνή]. Η σκηνοθεσία είναι της Κατερίνας Ευαγγελάτου. Παίζουν οι Στεφανία Γουλιώτη, Νικόλας Παπαγιάννης, Αλκηστις Πουλοπούλου, Νίκος Ψαρράς. Αγ. Κωνσταντίνου 22- Παρασκευή 29.3 ΘΕΑΤΡΟ «People» από NT Live 24, τηλ Συνεχίζεται το πρόγραμμα προβολών του ΝΤLive με το έκτο έργο του πολυβραβευμένου θεατρικού συγγραφέα Alan Bennett που κάνει πρεμιέρα στο Βρετανικό Εθνικό Θέατρο και ταυτόχρονα μια ακόμα κορυφαία συνάντηση του με τον σκηνοθέτη Nicholas Hytner και την καταπληκτική ηθοποιό Frances de la Tour. Με ελληνικούς και αγγλικούς υπότιτλους. Ώρα 8:30 μ.μ. στο θέατρο Ριάλτο, Ανδρέα Δρουσιώτη 19, Πλατεία Ηρώων, Λεμεσός. Πληρ Eπιμέλεια: ΚΩΣΤΑΣ ΣΩΤΗΡΟΠΟΥΛΟΣ art@kathimerini.com.cy ΘΕΑΤΡΟ Παρασκευή 29.3 ΜΟΥΣΙΚΗ Παρασκευή 29.3 Ο Kenny Garrett στο Gazarte Ο γνωστός σαξοφωνίστας Βραβευμένο έργο του Αν. Σέρινταν Το Νέο Ελληνικό Θέατρο του Γ. Αρμένη παρουσιάζει για πρώτη φορά στην Ελλάδα το βραβευμένο έργο του Βρετανού συγγραφέα Αντριου Σέρινταν «Winterlong». Mετάφραση και σκηνοθεσία Κάρολος Αρμένης. Kenny Garrett δίνει δύο live στο Gazarte (29, 30/3). Ενας λάτρης και πιστός υπηρέτης της τζαζ, ανοιχτός στους νεότερους μουσικούς και στους συγγενείς με αυτόν καλλιτέχνες, σε ένα πρόγραμμα από το be bop στη funk και στην pop. Βουτάδων 32-34, Γκάζι Eπιμέλεια: ΝΕΛΛΗ ΑΜΠΡΑΒΑΝΕΛ abravanel@kathimerini.gr ΜΑΤΙΕΣ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΒΙΕΝΝΗ ΕΚΘΕΣΗ Albertina Museum «Max Ernst: Retrospektive». Γεννημένος κοντά στην Κολωνία, ο Μαξ Ερνστ ( ) συμμετείχε στο κίνημα του ντανταϊσμού τη δεκαετία του 1920, γρήγορα όμως προσχώρησε στον σουρεαλισμό, για να τον εγκαταλείψει λίγο πριν από τον Β Παγκόσμιο Πόλεμο. Η ανήσυχη φύση του εκδηλώθηκε και στις περιπλανήσεις του (από την Κολωνία στο Παρίσι, από εκεί στη Νέα Υόρκη, στη διάρκεια της ναζιστικής κατοχής της Γαλλίας, και πίσω ξανά στο Παρίσι τη δεκαετία του 50), στις σχέσεις του με τις γυναίκες (τέσσερις γάμοι, ανάμεσά τους ένας με την Πέγκι Γκούγκενχαϊμ), καθώς και στους πειραματισμούς του με διάφορες τεχνικές (grattage, frottage, decalcomania κ.λπ.). Η έκθεση, διοργανωμένη με βιογραφικό και χρονολογικό άξονα, παρακολουθεί τον καλλιτέχνη σε όλες τις φάσεις της περιπετειώδους καλλιτεχνικής διαδρομής του (εδώ το έργο του «Πιετά ή νυχτερινή επανάσταση, 1923») από τα χρόνια του ντανταϊσμού μέχρι την όψιμη δημιουργική του περίοδο. Εως τις 5 Μαΐου. ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ ΕΚΘΕΣΗ Bozar «Neo Rauch: The Obsession of the Demiurge Selected Works ». Τα έργα του Γερμανού καλλιτέχνη Νέο Ράουχ έχουν συχνά αποκληθεί «γρίφοι χωρίς λύση». Παραστατικά με σουρεαλιστική διάθεση, αντανακλούν τον παραλογισμό της καθημερινής ζωής σε «τρελά» σενάρια, όπου άνθρωποι, ενίοτε και ζώα, επιδίδονται σε πράξεις χωρίς προφανή εξήγηση (εδώ ο πίνακας «Η υποδοχή», 2000). Οι εικαστικές αφηγήσεις του Ράουχ είναι εμπνευσμένες από όσα παρατηρεί ο ζωγράφος στην καθημερινότητά του καθώς και από εικόνες των ονείρων του. Στα 70 έργα του, που παρουσιάζονται στην έκθεση (πίνακες, σχέδια, χαρακτικά), διακρίνονται ιστορικές και θεματικές αναφορές στον σουρεαλισμό, στην ποπ-αρτ, στα κόμικς, καθώς και στα νεανικά του χρόνια στην Ανατολική Γερμανία (γεννήθηκε το 1960 στη Λειψία). Εως τις 19 Μαΐου. ΛΟΝΔΙΝΟ ΕΚΘΕΣΗ Barbican Center «The Bride and the Bachelors: Duchamp with Cage, Cunningham, Rauschenberg and Jons». Για πολλούς ιστορικούς της τέχνης, υπάρχει ένα «πριν» κι ένα «μετά» τη χειρονομία του Μαρσέλ Ντυσάν ( ) να παρουσιάσει ως έργο τέχνης έναν ουρητήρα, με τον ευφημιστικό τίτλο «Κρήνη, 1917» (φωτ.). Η έκθεση στο Κέντρο Μπάρμπικαν υπογραμμίζει τη συνεχιζόμενη επιρροή του Γάλλου καλλιτέχνη που πρωτοστάτησε στο κίνημα του ντανταϊσμού, συν- δέθηκε με τον σουρεαλισμό και θεωρείται ο προάγγελος της εννοιολογικής τέχνης αντιπαραθέτοντας 25 έργα του με 40 έργα μεταγενέστερων δημιουργών, που αντιπροσωπεύουν διαφορετικά καλλιτεχνικά πεδία. Πίνακες και γλυπτά του Ρόμπερτ Ράουσενμπεργκ και του Τζάσπερ Τζονς συμβιώνουν με μουσικές συνθέσεις του Τζον Κέιτζ και ζωντανές παραστάσεις χορογραφιών του Μερς Κάνιγχαμ, αναδεικνύοντας παράδοξες συγγένειες και επιρροές. Ο Γάλλος καλλιτέχνης Φιλίπ Παρενό σκηνοθέτησε την έκθεση, η οποία πήρε τον τίτλο της από το περίφημο έργο του Ντυσάν «Η νύφη ξεγυμνώνεται από τους εργένηδές της». Εως τις 9 Ιουνίου. ΘΕΑΤΡΟ St James Theatre «Our Country s Good». Το έργο του Τί- μπερλεϊκ Γουερτενμπέικερ «Το καλό της παρίδας μας» πρωτοπαρουσιάστηκε πριν από 25 χρόνια στο Λονδίνο και γνώρισε αμέσως μεγάλη επιτυχία, κερδίζοντας θεατρικά βραβεία σε Βρετανία και ΗΠΑ. Ο Μαξ Στάφορντ Κλαρκ, σκηνοθέτης της αρχικής παράστασης, ανέλαβε τη σκηνοθεσία και της νέας παραγωγής, με τον θίασο Out of Joint. Το έργο δραματοποιεί ένα πραγματικό γεγονός: στα τέλη του 18ου αιώνα στην Αυστραλία, σε μια αποικία ποινικών καταδίκων (που αποτέλεσαν την πλειονότητα των πρώτων λευκών κα- Τισιανός στη Ρώμη τοίκων της χώρας) ο διοικητής αποφασίζει να ανεβάσει ένα θεατρικό έργο. Την καθοδήγηση των ηθοποιών κρατουμένων αναλαμβάνει ένας φιλότιμος νεαρός αξιωματικός του Ναυτικού. Καθώς οι φραγμοί ανάμεσα σε φρουρούς και φυλακισμένους πέφτουν, η επίδραση της θεατρικής δημιουργίας αποδεικνύεται ευεργετική για όλους, οδηγώντας τους στην αυτογνωσία, την αλληλεγγύη, τη συνειδητοποίηση της κοινωνικής αδικίας. «Η Δανάη και η χρυσή βροχή», «Το ΝΕΑ ΥΟΡΚΗ κοντσέρτο», «Η ωραία», το «Πορτρέτο του Πάπα Παύλου του Γ», «Ο Κάρολος ο Ε με τον σκύλο του», η «Φλόρα», «Η εκδορά του Μαρσύα» είναι μερικά από τα αριστουργήματα του Τισιανού που περιλαμβάνει το αφιέρωμα στον μεγάλο αναγεννησιακό ζωγράφο που φιλοξενείται στις Σκουντερίε ντελ Κουιρινάλε της Ρώμης έως τις 16 Ιουνίου. Στόχος της έκθεσης είναι να αναδείξει το σύνολο της καλλιτεχνικής προσφοράς του Βενετού ζωγράφου, αλλά και τον ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο της Βενετίας στο αναγεννησιακό τοπίο της Ιταλίας και της Ευρώπης. Μέσα από 40 έργα παρακολουθεί όλα τα στάδια της πορείας του, τις καινοτομίες και τα επιτεύγματα ενός ζωγράφου που, όπως έγραψε ο Λουντοβίκο Ντόλτσε, κατάφερε να συνδυάσει «το μεγαλείο και τη δύναμη του Μιχαήλ Αγγέλου, τη γλυκύτητα του Ραφαήλ και τα χρώματα της ίδιας της φύσης». ΕΚΘΕΣΗ Museum of Modern Art «Inventing Abstraction: ». Η α- φαίρεση δεν αναδύθηκε ξαφνικά και απροειδοποίητα στο τοπίο της τέχνης: η κυοφορία της υπήρξε μακρόχρονη, με απώτερη αφετηρία την τέχνη των αρχαϊκών χρόνων. Ωστόσο, η επίσημη χρονολογία γέννησης της αφαίρεσης μπορεί να τοποθετηθεί στις αρχές του 20ού αιώνα. Το 1912 εκτέθηκαν για πρώτη φορά έργα αφηρημένης ζωγραφικής σε επτά ευρωπαϊκές πόλεις, με την υπογραφή καλλιτεχνών όπως ο Βασίλι Καντίνσκι, ο Φράντισεκ Κούπκα, ο Ρομπέρ Ντελονέ και ο Φρανσίς Πικαμπιά. Λίγα χρόνια αργότερα, δεκάδες καλλιτέχνες δοκίμαζαν τις εκφραστικές δυνάμεις της αφαιρετικής γλώσσας στη ζωγραφική, τη γλυπτική, τη μουσική, τον χορό, την ποίηση. Η έκθεση εορτάζει την «εκατονταετηρίδα της αφαίρεσης», παρουσιάζοντας 350 πίνακες, σχέδια και γλυπτά μιας πλειάδας καλλιτεχνών, Λεζέ, Ντυσάν, Πικάσο, Μοντριάν, Λιουμπόβ Πόποβα (εδώ ένας πίνακάς της του 1918), Καζμίρ Μάλεβιτς κ.ά., καθώς επίσης φιλμ, βιβλία, φωτογραφίες, ηχογραφήσεις ποιημάτων και συνθέσεων ατονικής μουσικής. Eως τις 16 Απριλίου. ΟΥΑΣΙΓΚΤΟΝ ΕΚΘΕΣΗ National Gallery of Art «Color, Line, Light: French Drawings, watercolors and Pastels from Delacroix to Signac». Στα 100 έργα που περιλαμβάνει η έκθεση σχέδια, ακουαρέλες και παστέλ από τη συλλογή του Αμερικανού Τζέιμς Κ. Ντάικ, ενός από τους σημαντικότερους συλλέκτες έργων σε χαρτί Ευρωπαίων καλλιτεχνών του 19ου και 20ού αιώνα ιχνηλατείται η εξέλιξη της γαλλικής ζωγραφικής από το 1830 έως το 1930, σε μια διαδρομή που ξεκινά από τον ρομαντισμό και τον ρεαλισμό και φθάνει έως τους ιμπρεσιονιστές, τους «ναμπί» και τους νεο-ιμπρεσιονιστές. Αποκαλύπτοντας μια εξαιρετικά πλούσια ποικιλία στυλ, θεμάτων και τεχνικών, η έκθεση φιλοξενεί έργα μιας πλειάδας μεγάλων καλλιτεχνών, ανάμεσά τους ο Ντελακρουά, ο Μονέ, ο Ντεγκά, ο Σεζάν, ο Γκογκέν και ο Σινιάκ (εδώ η υδατογραφία του «Βάρκες στον Σηκουάνα», 1900). Εως τις 26 Μαΐου. Επιμέλεια: ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΣΤΟΥΠΑΚΗ

20 20-ADV MITROPANOS_KATHI 3/22/13 5:49 PM Page 4 Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΖΕΙ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΗΤΡΟΠΑΝΟΣ Η ΖΩΗ ΜΟΥ ΕΝΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙ Ο τραγουδιστής που χάραξε τον δρόμο για την ποιοτική ελληνική λαϊκή μουσική έρχεται στην Καθημερινή μέσα από ένα διπλό μουσικό άλμπουμ με 26 υπέροχα λαϊκά τραγούδια. Συγκλονιστικές ερμηνείες με τη φωνή του μεγάλου τραγουδιστή, που ο κόσμος αγάπησε όχι μόνο για τη σπανιότητα της φωνής του, αλλά και για την ποιότητα του ήθους του. Ρόζα Τον Αύγουστο Που Μου Χρωστάς Σαν Πλανόδιο Τσίρκο Αν Είσαι Πλάι Μου Ψάξε Στ Όνειρό Μας Δίψα Ο Έρωτας Κι Αρμύρα Πάλι Σε Θυμήθηκα Πατησίων Και Παραμυθιού Γωνία Γράψε Μου Κάτι Στης Ψυχής Το Παρακάτω Γεια Πες Μου Το Παράπονό Σου Θες Το Μυστικό ΤΗΝ ΕΠΟΜΕΝΗ ΚΥΡΙΑΚΗ 31 ΜΑΡΤΙΟΥ ΤΟ 2 ο CD MAZI ME THN KΑΘΗΜΕΡΙΝΗ