KKE Θέσεις του ΚΚΕ για τα βαρέα και ανθυγιεινά επαγγέλματα ΚΕ του ΚΚΕ

Transcript

1 Εισαγωγή Το ΚΚΕ επεξεργάζεται τις θέσεις του για τα Βαρέα Ανθυγιεινά Επαγγέλματα, την πρόληψη και προστασία της υγείας των εργαζομένων, γενικότερα την Κοινωνική Ασφάλιση, με κριτήριο τις διευρυνόμενες ανάγκες της εργατικής τάξης, των λαϊκών στρωμάτων. Παίρνοντας υπόψη ότι σήμερα σε συνθήκες αύξησης του πλούτου που παράγουν οι εργαζόμενοι, σε συνθήκες ανάπτυξης των επιστημών και της τεχνολογίας, οι εργαζόμενοι όχι μόνο δεν πρέπει να αποδεχτούν την αφαίρεση δικαιωμάτων και κατακτήσεων, αλλά, αντίθετα, επιβάλλεται ακόμα πιο αποφασιστικά, να διεκδικήσουν στόχους πάλης που βελτιώνουν τη ζωή τους. Πολύ περισσότερο που οι εργαζόμενοι διαπιστώνουν ότι, παρά την αύξηση του πλούτου και της παραγωγικότητας της εργασίας, παρά τα επιστημονικά - τεχνολογικά επιτεύγματα, η κατάσταση στους εργασιακούς χώρους χειροτερεύει, η εκμετάλλευση εντείνεται, για να αυξηθούν τα κέρδη της πλουτοκρατίας που έχει στα χέρια της τα μέσα παραγωγής. Η επέκταση των ελαστικών μορφών απασχόλησης και η εντατικοποίηση της δουλειάς συμβαδίζει με την όξυνση των προβλημάτων, με την εμφάνιση νέων προβλημάτων, νέων επαγγελματικών ασθενειών, φουντώνει το εργασιακό στρες, επεκτείνονται οι ψυχικές ασθένειες και τα μυοσκελετικά προβλήματα, διατηρούνται σε υψηλά επίπεδα ή και αυξάνονται τα εργατικά ατυχήματα. Η υπερκατανάλωση και η φθορά της εργατικής δύναμης, οι βλάβες στην υγεία, οι επαγγελματικές ασθένειες και τα εργατικά ατυχήματα επιδρούν καθοριστικά στη γενικότερη κατάσταση της εργατικής τάξης, σημαδεύουν τη ζωή των εργατικών λαϊκών οικογενειών. Από αυτή τη σκοπιά, οι εργαζόμενοι όχι μόνο δεν μπορούν να αποδεχτούν την κατάργηση του θεσμού των Βαρέων Ανθυγιεινών Επαγγελμάτων (ΒΑΕ), αλλά έχουν υποχρέωση να απαιτήσουν τη διεύρυνσή τους, εκεί που χρειάζεται, και να διεκδικήσουν ουσιαστικά μέτρα για την Υγιεινή και την Ασφάλεια της Εργασίας, για νωρίτερα συνταξιοδότηση, μείωση του εργάσιμου χρόνου και δημιουργική αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου. Σήμερα, η κατάσταση θέτει με επιτακτικότερο τρόπο την αναγκαιότητα της οργανωμένης αντίστασης, της μαζικής διεκδίκησης στόχων πάλης που αντιπαρατίθενται στο κεφάλαιο και την κυρίαρχη πολιτική. Θέτει με επιτακτικότερο τρόπο την αναγκαιότητα της συμμετοχής των εργαζομένων στην ταξική πάλη για την ανατροπή της εξουσίας της πλουτοκρατίας, την κατάργηση της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο. Η επίθεση για την κατάργηση του θεσμού των Βαρέων - Ανθυγιεινών Επαγγελμάτων Τα ΒΑΕ καθιερώθηκαν με το νόμο 1846/51, που εφαρμόστηκε το Οι εργοδότες και οι πολιτικοί τους εκπρόσωποι δεν έκαναν χάρη στους εργάτες και στις εργάτριες. Η θέσπιση των ΒΑΕ σήμανε την απαλλαγή των εργοδοτών από την αστική ευθύνη, την υποχρέωση να αποζημιώνουν το θύμα σε περίπτωση εργατικού ατυχήματος, να καλύπτουν τα έξοδα νοσηλείας, κηδείας κλπ. Σελίδα 1 / 13

2 Το δικαίωμα στη συνταξιοδότηση μια πενταετία νωρίτερα από τα γενικά όρια το χρυσοπληρώνουν οι εργαζόμενοι με την επιβολή πρόσθετου ασφάλιστρου επί των αποδοχών τους, πέραν της εισφοράς για τη σύνταξη. Σαν αποτέλεσμα, ο κλάδος των ΒΑΕ παραμένει διαχρονικά πλεονασματικός, χωρίς να επιβαρύνεται το ΙΚΑ. Η πρώτη γνωμοδοτική επιτροπή κρίσης Βαρέων και Ανθυγιεινών Επαγγελμάτων, που συστήθηκε με το νόμο 1902/90, ομολόγησε ότι δεν μπορούσε να προχωρήσει, γιατί η χώρα δε διαθέτει τα επιστημονικά δεδομένα (κατάλληλες μελέτες και υποδομές κ.ά.), για να γίνει αποχαρακτηρισμός των ΒΑΕ. Το 1997, επί κυβέρνησης ΠΑΣΟΚ, με πρωθυπουργό τον κ. Σημίτη, ο καθηγητής Σπράος, σύμβουλος του πρωθυπουργού, με έκθεσή του ζήτησε την κατάργηση των ΒΑΕ. Το 2002, στην εισηγητική έκθεση του νόμου 3029/02, ο υπουργός Εργασίας του ΠΑΣΟΚ κ. Ρέππας αναφέρει ότι «η εξέλιξη της τεχνολογίας, η βελτίωση των συνθηκών εργασίας(!) επιβάλλει τον επανακαθορισμό των ΒΑΕ». Γεγονός είναι ότι η προσπάθεια αποχαρακτηρισμού και κατάργησης των ΒΑΕ, από τις κυβερνήσεις της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ, αποτελεί συστατικό στοιχείο των καπιταλιστικών αναδιαρθρώσεων, των αντιδραστικών αλλαγών που έχουν σαν στόχο την αύξηση της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων, τη μεγιστοποίηση της κερδοφορίας του κεφαλαίου σύμφωνα και με τις κατευθύνσεις της Ευρωπαϊκής Ενωσης, με τις οποίες έχουν συμφωνήσει τα κόμματα του δικομματισμού. Πιο συγκεκριμένα, η επίθεση στα ΒΑΕ συνδέεται άμεσα με τις επιχειρούμενες ανατροπές στο κοινωνικοασφαλιστικό σύστημα, τις εργασιακές σχέσεις, την εμπορευματοποίηση της Υγείας - Πρόνοιας με συνέπεια την επιδείνωση των συνθηκών εργασίας, ζωής, των συνθηκών πρόληψης και προστασίας της Υγείας για το σύνολο της εργατικής τάξης. Ο θεσμός των ΒΑΕ είναι μια σοβαρή κατάκτηση του εργατικού κινήματος στη μεταπολεμική περίοδο. Σύμφωνα με τελευταία στοιχεία του υπουργείου Εργασίας, στα ΒΑΕ έχουν ενταχθεί 537 επαγγέλματα (156 εργασίες και 381 ειδικότητες) συμπεριλαμβανομένων και των επαγγελμάτων που έχουν εκλείψει. Ο αριθμός των εργαζομένων στα ΒΑΕ υπολογίζεται στις Επί της ουσίας, αντιμετωπίστηκε σαν θεσμός πρόωρης συνταξιοδότησης και προβλέπει μειωμένο κατά 5 έτη όριο ηλικίας. Αποτελεί για τη χώρα μας τη βασική ελάχιστη ασφαλιστική συμβολή στον περιορισμό των συνεπειών του επαγγελματικού κινδύνου και της πρώιμης φθοράς της υγείας των εργαζομένων σε μια σειρά κλάδους, χώρους και ειδικότητες. Δηλαδή, ο θεσμός αυτός αναγνωρίζει ότι σε μια σειρά επαγγέλματα και ειδικότητες οι εργαζόμενοι εκτίθενται σε ιδιαίτερα βαριές, ανθυγιεινές και επικίνδυνες συνθήκες εργασίας που οδηγούν σε γρήγορη και πολλαπλάσια επιβάρυνση της υγείας τους και γι' αυτό υπάρχει ανάγκη να απομακρυνθούν από αυτές τις συνθήκες εργασίας νωρίτερα, ώστε να μειωθεί η έκθεση σε επιβλαβείς παράγοντες και η επίπτωση στην υγεία τους. Με την αναγνώριση κάποιων επαγγελμάτων ως ΒΑΕ, οι εργαζόμενοι διεκδίκησαν και κατέκτησαν μέσω συλλογικών συμβάσεων και μια σειρά άλλες ευνοϊκές διατάξεις όπως τη χορήγηση ανθυγιεινού επιδόματος, την πρόβλεψη μειωμένου αριθμού ωρών εργασίας, πρόσθετες μέρες άδειας κ.ά. Σελίδα 2 / 13

3 Από το 1990, τα ΒΑΕ έχουν μπει στο στόχαστρο του κεφαλαίου. Ως σήμερα, αυτή η επίθεση αφορούσε την προσπάθεια αναθεώρησης της λίστας των ΒΑΕ και τον αποχαρακτηρισμό κάποιων επαγγελμάτων - ειδικοτήτων. Σήμερα, η επίθεση δεν αφορά κύρια τον αποχαρακτηρισμό επαγγελμάτων, αλλά τη σταδιακή κατάργηση των ΒΑΕ μέσω της αλλοίωσης του θεσμού. Η παραπάνω επιδίωξη εκφράζεται κύρια μέσα από τις παρατηρήσεις και προτάσεις της επιτροπής αναθεώρησης των ΒΑΕ που διόρισε η κυβέρνηση μέσα στο Στόχος των προτάσεων, όπως αναφέρεται στο τελευταίο συνοπτικό πόρισμα της επιτροπής, είναι: «Η σταδιακή και ταυτόχρονα ριζική μεταρρύθμιση του ισχύοντος σήμερα θεσμού των ΒΑΕ». Στην ουσία επιδιώκεται: - Η σταδιακή κατάργηση του θεσμού των ΒΑΕ, μέσα από την κατάργηση της 5ετούς πρόωρης συνταξιοδότησης. Ειδικότερα, προωθείται η κατηγοριοποίηση των επαγγελμάτων που θα μπουν από δω και πέρα στα ΒΑΕ. Προτείνεται ο διαχωρισμός σε 4 κατηγορίες όπου σε κάθε μία θα δίνεται προσαύξηση πλασματικού χρόνου συνταξιοδότησης από 5% - 20% επί του πραγματικού χρόνου απασχόλησης, ανάλογα με τη βαρύτητα ή τον αυξημένο επαγγελματικό κίνδυνο. Η ένταξη στα ΒΑΕ, όπως αυτά διαμορφώνονται με τις κυβερνητικές προτάσεις, δε θα είναι μόνιμη αλλά 5ετούς διάρκειας και θα αναθεωρείται. Μετά την κατηγοριοποίηση, που θα έχει υποσκάψει τη μόνιμη, ενιαία 5ετή «πρόωρη συνταξιοδότηση», θα προταθεί σταδιακά η πλήρης κατάργηση του θεσμού και η αντιμετώπιση του ζητήματος μέσα από κάποιας μορφής ασφαλιστική κάλυψη του επαγγελματικού κινδύνου. - Η αλλοίωση του χαρακτήρα των ΒΑΕ ως θεσμού πρόληψης της πρόωρης φθοράς της υγείας. Από τον πρόεδρο της επιτροπής έχουν γίνει στο πρόσφατο παρελθόν δηλώσεις ότι δε θεωρείται σωστό να συνταξιοδοτούνται «υγιείς» εργαζόμενοι, έστω και αν ανήκουν στην κατηγορία των επαγγελμάτων που θα παραμείνουν στα ΒΑΕ. Καταργείται έτσι ο χαρακτήρας των ΒΑΕ ως ασφαλιστική συμβολή στον περιορισμό της πρόωρης φθοράς της υγείας των εργαζομένων, αφού η συνταξιοδότηση - με τη λογική του προέδρου της επιτροπής - προϋποθέτει τη βλάβη της υγείας. Για την προώθηση αυτής της πολιτικής και έχοντας κατά νου ότι η ένταξη νέων κλάδων, επαγγελμάτων στα ΒΑΕ δε θα έχει ουσιαστικό αντίκρισμα (κυρίως στο χρόνο συνταξιοδότησης), η κυβέρνηση μιλάει για ένταξη ορισμένων κλάδων - επαγγελμάτων στα Βαρέα Ανθυγιεινά, επενδύοντας ταυτόχρονα στον ανταγωνισμό των εργαζομένων για να συμπεριληφθούν στο νέο κατάλογο. Από τις κυβερνητικές προτάσεις φαίνεται, επίσης, ότι οι εργαζόμενοι που θα ενταχθούν στα ΒΑΕ θα κληθούν να καταβάλουν αναδρομικά υψηλό ασφάλιστρο και αυτή η οικονομική επιβάρυνση θα λειτουργήσει απαγορευτικά. Στη λογική της κατηγοριοποίησης και σαλαμοποίησης των ΒΑΕ έχουν γίνει κατά καιρούς διάφορες άλλες δηλώσεις του προέδρου της επιτροπής αναθεώρησης των ΒΑΕ. Για παράδειγμα, αναφέρονταν αρχικά σε διαχωρισμό των ΒΑΕ σε 3 κατηγορίες. Είχε προταθεί στην πρώτη κατηγορία να διατηρείται το δικαίωμα πρόωρης συνταξιοδότησης γενικά, στη δεύτερη κατηγορία να δοθεί μειωμένο ωράριο ή επιπλέον μέρες άδειας και στην τρίτη να ληφθούν με «αυστηρότητα» τα θεσμοθετημένα μέτρα για την προστασία της Υγιεινής και Ασφάλειας της Εργασίας (ΥΑΕ). Η προστασία όμως της υγείας και της ασφάλειας των εργαζομένων στα ΒΑΕ απαιτεί το συνδυασμό αυτών των μέτρων (ΥΑΕ, μειωμένο ωράριο, αυξημένες μέρες άδειας) με την πρόωρη συνταξιοδότηση. Επιπλέον, από το συνοπτικό υπόμνημα της πρόσφατης συνεδρίασης της επιτροπής αναθεώρησης των ΒΑΕ Σελίδα 3 / 13

4 (27/12/07) μπορούν να αναφερθούν ακόμη κάποιες ενδεικτικές θέσεις. Συγκεκριμένα αναφέρεται ότι: - Από τα αιτήματα κλάδων για ένταξη στα ΒΑΕ που έχουν κατατεθεί στην επιτροπή, συμπεραίνουν με απλή επισκόπηση (!) ότι για κάποια επαγγέλματα το αίτημα για ένταξη είναι δίκαιο. Για τα ήδη υπάρχοντα επαγγέλματα στα ΒΑΕ, πάλι με επισκόπηση, συμπεραίνουν ότι δεν υπάρχει κλιμάκωση του κινδύνου και όλοι όσοι είναι στα ΒΑΕ απολαμβάνουν τα ίδια ευεργετήματα. Χρειάζεται εδώ να σχολιαστεί ότι η προσπάθεια αποχαρακτηρισμού και κατηγοριοποίησης επαγγελμάτων στα ΒΑΕ γίνεται με τον πλέον αντιεπιστημονικό τρόπο από μια επιτροπή, η οποία υποτίθεται ότι είναι επιτροπή ειδικών εμπειρογνωμόνων - επιστημόνων. - Προτείνεται αυστηρή εφαρμογή των όρων ΥΑΕ με έμφαση στη λειτουργία του ιατρού Εργασίας και τεχνικού Ασφαλείας, με άμεση και υποχρεωτική εφαρμογή στα ΒΑΕ. Η πρόταση αυτή θα λειτουργήσει κύρια στην κατεύθυνση ενίσχυσης της προσπάθειας μεταφοράς της εργοδοτικής ευθύνης στο γιατρό Εργασίας και τον τεχνικό Ασφαλείας και στην παραπέρα εμπορευματοποίηση των υπηρεσιών ΥΑΕ. - Προτείνεται η αντικατάσταση του όρου «Ιδιαζόντως Βαρέα και Ανθυγιεινά Επαγγέλματα» με τον όρο «Βαρέα ή αυξημένου επαγγελματικού κινδύνου» επαγγέλματα, υποστηρίζοντας ότι η αλλαγή αυτή είναι αναγκαία, ώστε να μην εκτίθεται η χώρα στους διεθνείς φορείς, αφού με αυτήν την ορολογία, φαίνεται ότι μεγάλο μέρος των εργαζομένων στη χώρα εργάζεται σε ανθυγιεινές συνθήκες. Δηλαδή, επιδιώκουν να κρύψουν τεχνητά τις απαράδεκτες συνθήκες εργασίας. Επιχειρήματα που χρησιμοποιούνται υπέρ της αναθεώρησης και της κατάργησης των ΒΑΕ Οι κυβερνήσεις της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ, προκειμένου να πετύχουν την αλλαγή του χαρακτήρα και την κατάργηση του θεσμού των ΒΑΕ, υποστηρίζουν αυτά τα χρόνια ορισμένα αβάσιμα επιχειρήματα: Πρώτο: Λένε, οι συνθήκες εργασίας δεν είναι όπως παλιά, αλλά έχουν βελτιωθεί. Στην πραγματικότητα, όμως, σημειώνεται επιδείνωση των συνθηκών και όρων εργασίας, όπως και των όρων προστασίας της υγείας και ασφάλειας του συνόλου των εργαζομένων. Αυτό συμβαίνει γιατί προωθείται η επέκταση των ελαστικών μορφών απασχόλησης που, σε συνδυασμό με την αυξανόμενη ανεργία, τους χαμηλούς μισθούς και μεροκάματα, εντείνεται η ανασφάλεια των εργαζομένων, των νέων κυρίως εργαζομένων και έχει σοβαρές επιπτώσεις στην ψυχική και σωματική υγεία. Γεγονός είναι ότι η κατάργηση του 8ωρου, η διευθέτηση του εργάσιμου χρόνου, οι αυξημένες υπερωρίες, η εντατικοποίηση της εργασίας, ο χρόνος μεταφοράς των εργαζομένων στην επιχείρηση, η προώθηση της κινητικότητας των εργαζομένων μεταξύ κλάδων, επιχειρήσεων, επαγγελμάτων με συνεχώς και πιο αντεργατικούς όρους, οδηγούν σε ακόμη μεγαλύτερη φθορά της εργατικής δύναμης και της υγείας των εργαζομένων, την εμφάνιση νέων ασθενειών, περισσότερο σύνθετων κινδύνων για την υγεία. Παράλληλα, η πλήρης απουσία υπηρεσιών ΥΑΕ και η μη εφαρμογή στοιχειωδών μέτρων ΥΑΕ στους χώρους δουλειάς, η μη κατοχύρωση της ασφαλιστικής κάλυψης του επαγγελματικού κινδύνου κλπ., στη χώρα μας, οδηγούν συνεχώς σε νέα εργατικά ατυχήματα και όλο και περισσότερες επαγγελματικές ασθένειες. Επιβαρύνουν ακόμη περισσότερο την υγεία των εργαζομένων συνολικά και ακόμη περισσότερο αυτών που εργάζονται σε Βαριές και Ανθυγιεινές εργασίες. Επιπλέον, η γενικότερη επίθεση κατά των ασφαλιστικών δικαιωμάτων και ιδιαίτερα η αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης, δημιουργεί νέες ομάδες εργαζομένων, μεγάλης ηλικίας, που είναι περισσότερο ευάλωτες στους κινδύνους που προκαλούν οι εργασιακές συνθήκες. (Για παράδειγμα, η επιβάρυνση της υγείας και οι κίνδυνοι για την ασφάλεια ενός 70χρονου οικοδόμου, είναι πολύ μεγαλύτεροι απ' ό,τι για έναν 25χρονο στις ίδιες συνθήκες εργασίας). Η χειροτέρευση και η μείωση των παροχών Υγείας από τα ασφαλιστικά ταμεία, η εμπορευματοποίηση του Σελίδα 4 / 13

5 δημόσιου συστήματος Υγείας - Πρόνοιας κάνουν ακόμη πιο δύσκολη και ακριβή την αποκατάσταση της υγείας των εργαζομένων που είναι θύματα εργατικών ατυχημάτων και επαγγελματικών ασθενειών. Τέλος, είναι προκλητικό το γεγονός ότι το κεφάλαιο και οι κυβερνήσεις ΝΔ και ΠΑΣΟΚ έχουν φροντίσει να μην υπάρχουν αξιόπιστες μελέτες και κανένα σχεδόν επίσημο στοιχείο, που να τεκμηριώνει ποια είναι και σε ποια έκταση η επίδραση των συνθηκών εργασίας στην Υγεία και Ασφάλεια των εργαζομένων στους διάφορους κλάδους. Αποκρύπτουν μεγάλο αριθμό εργατικών ατυχημάτων, δε γίνεται διάγνωση και καταγραφή των επαγγελματικών ασθενειών, δεν υλοποιείται η εργοδοτική υποχρέωση να υπάρχει γραπτή εκτίμηση του επαγγελματικού κινδύνου σε όλους τους χώρους εργασίας. Η παντελής έλλειψη στοιχείων και κριτηρίων για την επικινδυνότητα και ανθυγιεινότητα επαγγελμάτων, εργασιών κλπ., εξυπηρετεί τους εργοδότες και τις κυβερνήσεις στην προώθηση των στόχων τους για αυθαίρετη αναθεώρηση, κατηγοριοποίηση και σταδιακή κατάργηση των ΒΑΕ. Συμπερασματικά, όχι μόνο δεν έχουμε βελτίωση των συνθηκών και όρων εργασίας για το σύνολο των εργαζομένων, αλλά ακριβώς το αντίθετο. Η υγεία του φθηνού, ευέλικτου, διά βίου καταρτίσιμου και περιπλανώμενου εργαζόμενου κινδυνεύει συνολικά από το κεφάλαιο. Δεύτερο: Λένε, «η σύγχρονη τεχνολογία είναι σήμερα σε θέση να ελαχιστοποιήσει τον επαγγελματικό κίνδυνο και να καταστήσει ασφαλείς και ακίνδυνες τις συνθήκες εργασίας, γεγονός που καθιστά αναχρονιστικό το θεσμό των ΒΑΕ». Κι αυτό το επιχείρημα είναι αβάσιμο. Γιατί τα μέσα παραγωγής είναι στα χέρια των καπιταλιστών και η τεχνολογία χρησιμοποιείται για την αύξηση των κερδών τους. Γι' αυτό αντί π.χ. για μείωση του εργάσιμου χρόνου έχουμε την κατάργηση του 8ωρου κλπ., με επιπτώσεις στη φθορά της εργατικής δύναμης και στην υγεία των εργαζομένων, μείωση του ελεύθερου χρόνου και αδυναμία αξιοποίησής του λόγω της κούρασης, μείωση του χρόνου ανάπαυσης για την αναπλήρωση της φθοράς της εργατικής δύναμης, χειροτέρευση της προσωπικής, οικογενειακής και κοινωνικής ζωής του εργαζόμενου και περισσότερο των εργαζόμενων γυναικών. Εξάλλου, η σύγχρονη τεχνολογία δεν μπορεί να αντιμετωπίσει μια σειρά από παράγοντες κινδύνου για την υγεία των εργαζομένων όπως π.χ. η νυχτερινή εργασία, η εργασία σε βάρδιες που επιφέρουν μεγαλύτερη φθορά στην υγεία. Επιπλέον, οι υποστηριχτές αυτής της θέσης αποσιωπούν σκόπιμα τις ακόλουθες παραμέτρους: α) Το γεγονός ότι η τεχνολογική εξέλιξη φέρνει στο προσκήνιο νέα προβλήματα σε σχέση με τον επαγγελματικό κίνδυνο, αφού η επιλογή και η χρήση της νέας τεχνολογίας καθορίζονται με κριτήριο τη μεγιστοποίηση του κέρδους του κεφαλαιοκράτη. Π.χ. κάθε χρόνο κυκλοφορούν πάνω από νέες χημικές ουσίες και για καμιά από αυτές - πριν κυκλοφορήσει ελεύθερα στην αγορά - δεν έχουν ολοκληρωθεί οι εξετάσεις που θα έκριναν αν η χρήση τους είναι ασφαλής για τον άνθρωπο και το περιβάλλον. β) Τη μη εφαρμογή των τεχνολογικών επιτευγμάτων ή το χαμηλό επίπεδο τεχνολογικού εκσυγχρονισμού σε μια σειρά βιομηχανικούς κλάδους της χώρας μας. Τρίτο: Λένε, «ο θεσμός των ΒΑΕ είναι απαρχαιωμένος γιατί αποτελούσε ασφαλιστική απάντηση μιας συγκεκριμένης ιστορικής συγκυρίας, όπου υπήρχαν σημαντικά νομοθετικά κενά σε αντίθεση με τη σύγχρονη και πλήρη νομοθεσία που ισχύει σήμερα» και που - σύμφωνα και με την τελευταία Επιτροπή Σελίδα 5 / 13

6 Αναθεώρησης των ΒΑΕ - «έχει ριζικά αναμορφωθεί από το 1985». Η εργατική νομοθεσία στον καπιταλισμό είναι λιγότερο ή περισσότερο αντεργατική ανάλογα με τους συσχετισμούς δύναμης και το επίπεδο ανάπτυξης της ταξικής πάλης μέσα από την οποία η εργατική τάξη μπορεί σε ορισμένες περιπτώσεις να αποσπά κάποιες κατακτήσεις και ευνοϊκές ρυθμίσεις. Ωστόσο, η παραπάνω λογική αδιαφορεί και για τις σκόπιμες ελλείψεις του νομοθετικού πλαισίου και για την απουσία υποδομής και ρυθμίσεων που να καθιστούν δυνατή την ουσιαστική εφαρμογή του. Είναι γνωστό ότι η νομοθεσία για την Υγιεινή και Ασφάλεια της Εργασίας (ΥΑΕ) έχει θεσμοθετηθεί από το 1985, αλλά στην Ελλάδα δεν εφαρμόζεται ούτε στα πιο στοιχειώδη σημεία της. Βάσει στοιχείων της Επιτροπής Αναθεώρησης των ΒΑΕ διαπιστώνεται ότι η Ελλάδα λαμβάνει βαθμολογία 5% διεθνώς για την εφαρμογή των κανόνων και της νομοθεσίας για την ΥΑΕ. Ο κρατικός έλεγχος για την κατάσταση που επικρατεί στις επιχειρήσεις είναι σχεδόν ανύπαρκτος και δεν προσανατολίζεται στην εργοδοτική ευθύνη. Ενώ η αναμόρφωση της νομοθεσίας και σε κοινοτικό επίπεδο - στις περισσότερες περιπτώσεις - είναι στην κατεύθυνση ενίσχυσης της διαχείρισης των κινδύνων και όχι πρόληψής τους. Επιπλέον, συχνά η αναμόρφωση οδηγεί σε επιδείνωση των όρων και προδιαγραφών προστασίας των εργαζομένων και όχι στο αντίθετο. Αξίζει όμως να σχολιάσουμε εδώ τη θέση για μη ύπαρξη αντίστοιχου θεσμού (ΒΑΕ) στις ανεπτυγμένες καπιταλιστικά χώρες (Γερμανία, Βέλγιο, Γαλλία κλπ.) που χρησιμοποιείται σαν αποδεικτικό στοιχείο της αναχρονιστικότητας του θεσμού. Για το ΚΚΕ κριτήριο είναι η προστασία της υγείας της εργατικής τάξης, των λαϊκών στρωμάτων και όχι η ευθυγράμμιση με την ευρωπαϊκή πραγματικότητα, πολύ περισσότερο όταν αναφερόμαστε σε ρυθμίσεις που είναι ξεκάθαρα αντεργατικές. Από αυτήν την οπτική γωνία, αναχρονιστικό για τους κομμουνιστές και τους εργαζόμενους είναι ότι σε μια σειρά ευρωπαϊκές χώρες δεν έχουν ληφθεί μέτρα για πρόωρη συνταξιοδότηση όλων των εργαζομένων που δουλεύουν σε βαριά και ανθυγιεινά επαγγέλματα. Αναχρονιστικό είναι ότι στα περισσότερα κράτη - μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης αυξάνονται τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης (π.χ. Ιταλία, Γαλλία, Γερμανία κ.α.). Πέρα από την παραπάνω αλήθεια, η σύγκριση αυτή είναι ως ένα βαθμό αυθαίρετη, γιατί αφορά ανόμοια επίπεδα τεχνολογικής εξέλιξης της παραγωγικής διαδικασίας, καθώς και διαφορετικά επίπεδα εφαρμογής των διεθνών προδιαγραφών για την προστασία της υγείας και ασφάλειας των εργαζομένων. Από την άλλη πλευρά, πρέπει να επισημάνουμε ότι ο ισχυρισμός αυτός δεν είναι ακριβής. Είναι γεγονός ότι δεν υπάρχει ο συγκεκριμένος θεσμός και όρος, όμως η προστασία των εργαζομένων από ειδικούς επαγγελματικούς κινδύνους αντιμετωπίζεται με διάφορους τρόπους. Για παράδειγμα, στη Γερμανία έχουν εκδοθεί και ενεργοποιηθεί επαγγελματικοί ομοσπονδιακοί κώδικες για υποχρεωτικές προληπτικές ιατρικές εξετάσεις που καλύπτουν περίπου 45 είδη συνθηκών επαγγελματικού κινδύνου. Επίσης συνταξιοδοτήσεις με μειωμένο όριο ηλικίας προβλέπονται σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες. Την κατεύθυνση κατάργησης - αποχαρακτηρισμού των ΒΑΕ υπερασπίζονται και τα δύο αστικά κυβερνητικά κόμματα χρησιμοποιώντας τα παραπάνω επιχειρήματα. Σελίδα 6 / 13

7 Ο ΣΥΝ εμφανίζεται να υπερασπίζεται το θεσμό των ΒΑΕ, χωρίς βέβαια να αποκαλύπτει το χαρακτήρα της επίθεσης και τις ευθύνες της ΕΕ. Επί της ουσίας, επιδιώκει να αποκρύψει την ευθυγράμμιση της επίθεσης στα ΒΑΕ με τη συνολική επίθεση στην Κοινωνική Ασφάλιση, με τις επιλογές της Λευκής και της Πράσινης Βίβλου. Η θέση του για υπεράσπιση του θεσμού των ΒΑΕ δεν αναδεικνύει την αναγκαιότητα της αντιπαράθεσης, της σύγκρουσης με τις βασικές αποφάσεις της Ευρωπαϊκής Ενωσης, με τις κεντρικές επιλογές και κατευθύνσεις του κεφαλαίου. Συγκεκριμένα στοιχεία που τεκμηριώνουν τον αβάσιμο χαρακτήρα των επιχειρημάτων που χρησιμοποιούνται για την κατάργηση των ΒΑΕ Είναι πρόκληση να μιλούν για αποχαρακτηρισμό των ΒΑΕ, όταν στην Ελλάδα μόνο την τελευταία 7ετία αναφέρθηκαν στο Σώμα Επιθεωρητών Εργασίας (ΣΕΠΕ) θανατηφόρα εργατικά ατυχήματα. Ενώ την τριετία καταγράφηκαν σοβαρά εργατικά «ατυχήματα» και αυτοί οι αριθμοί δεν αποδίδουν την πραγματικότητα γιατί ένα μέρος των ατυχημάτων δεν καταγράφεται και λόγω των μεγάλων κενών στις υπηρεσίες του ΣΕΠΕ. Η Ευρωπαϊκή Ενωση (η οποία ανησυχεί για το οικονομικό κόστος των εργατικών ατυχημάτων - επαγγελματικών ασθενειών και όχι για τη ζωή και την υγεία των εργαζομένων) ομολογεί ότι η στρατηγική της Λισαβόνας για την αύξηση της ανταγωνιστικότητας και της κερδοφορίας των επιχειρήσεων γεννάει μεγάλες απειλές για τη ζωή, την υγεία και την ασφάλεια των εργαζομένων. -- Στην έκθεση της Επιτροπής Απασχόλησης και Κοινωνικών Υποθέσεων, «σχετικά με την κοινοτική στρατηγική για την Υγεία και την Ασφάλεια στην Εργασία», που ενέκρινε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, αναφέρεται ότι: Μόνο το εργαζόμενοι έχασαν τη ζωή τους στην ΕΕ από εργατικά ατυχήματα ή ασθένειες που σχετίζονται με την εργασία και αυτό σημαίνει ότι έχουμε έναν νεκρό εργαζόμενο κάθε 3,5 λεπτά. Εκφράζει επίσης την ανησυχία της για την κατάσταση που επικρατεί σε πολλούς κλάδους και επαγγέλματα. Για παράδειγμα: Αναγκάζεται να ζητήσει μέτρα για την ασφάλεια και την υγεία των γυναικών σε μορφές αδήλωτης εργασίας, όπως π.χ. γυναίκες που φροντίζουν αρρώστους κατ' οίκον. Ζητάει μέτρα για τις εγκύους και τις λεχώνες, για τους εργαζόμενους στα ιδρύματα ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης και κοινωνικής πρόνοιας, εκφράζοντας ανησυχία για τις λοιμώξεις που έχουν μεταδοθεί ή μπορούν να μεταδοθούν στο πλαίσιο της εργασίας τους (ηπατίτιδες, χρυσίζων σταφυλόκοκκος κ.ά.). Ζητάει πρόσθετα μέτρα για τους εργαζόμενους στις γεωργικές καλλιέργειες, τους οδηγούς οχημάτων κ.ά. -- Σε σχετική ανακοίνωση της Κομισιόν (Επιτροπή της ΕΕ) το 2008 για το ίδιο θέμα αναφέρεται ότι: - Κάθε χρόνο εργαζόμενοι αποκτούν μόνιμη αναπηρία διαφόρων βαθμών. - Το 35% των εργαζομένων στην Ευρωπαϊκή Ενωση «θεωρούν ότι η εργασία τους εγκυμονεί κινδύνους για την υγεία τους». - Το 28% των εργαζομένων «δηλώνουν ότι υποφέρουν από προβλήματα τα οποία οφείλονται - ή μπορεί να οφείλονται - στην εργασία τους ή επιδεινώθηκαν λόγω τρέχουσας ή προηγούμενης απασχόλησής τους». - Κάθε χρόνο εργαζόμενοι υποχρεώνονται να αλλάξουν δουλειά μετά από ατύχημα. Παίρνοντας υπόψη αυτή τη δραματική κατάσταση, η Κομισιόν επισημαίνει ότι: Σελίδα 7 / 13

8 «Η υγεία του ανθρώπου εξαρτάται από πολλούς παράγοντες που συνδέονται με την εργασία, όπως το είδος του συμβολαίου, τις συνθήκες εργασίας και τη δυνατότητα εργασίας». Επισημαίνει, επίσης, ότι «οι αλλαγές στις εργασιακές σχέσεις και η μείωση της εργασιακής ασφάλειας προξενούν και περιβαλλοντικά, ψυχολογικά και κοινωνικά προβλήματα που χρήζουν αντιμετώπισης». Σε άλλο σημείο, η Επιτροπή αναγνωρίζει το πρόβλημα του «υπερβολικά υψηλού ποσοστού ατυχημάτων μεταξύ των εργαζομένων με σχέση εργασίας ορισμένου χρόνου ή με σχέση πρόσκαιρης εργασίας, καθώς και μεταξύ των ανειδίκευτων εργαζομένων, ποσοστό το οποίο σε ορισμένα κράτη - μέλη είναι τουλάχιστον διπλάσιο από αυτό των μονίμως απασχολουμένων». -- Στοιχεία της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας μαρτυρούν ότι: Σε περίπου εκατομμύρια κάθε χρόνο εκτιμώνται οι νέες περιπτώσεις επαγγελματικών ασθενειών που αποδίδονται στην έκθεση των εργαζομένων κατά την εργασία τους σε 50 τουλάχιστον αποδεδειγμένα βλαπτικούς φυσικούς παράγοντες, χημικούς, βιολογικούς, ψυχοκοινωνικούς και εργονομικούς παράγοντες κινδύνου. Το ποσοστό του εργαζόμενου πληθυσμού που εκτίθεται στους κινδύνους αυτούς ξεπερνάει το 40-50%. Ενώ ιδιαίτερα ανησυχητικός είναι ο κίνδυνος ανάπτυξης καρκίνου επαγγελματικής αιτιολογίας, που συχνά ξεπερνάει το 5% του συνόλου των περιπτώσεων καρκίνου, έχοντας καταγραφεί 350 τουλάχιστον αποδεδειγμένα καρκινογόνοι παράγοντες στους οποίους συχνά εκτίθενται οι εργαζόμενοι, όπως: Βενζόλιο, αμίαντος, χρώμιο, νιτροζαμίνες, η ιονίζουσα ακτινοβολία κ.ά. -- Σχετικά με τον αμίαντο εκφράζονται μεγάλες ανησυχίες, εκτιμώντας ότι «το ποσοστό των ασθενειών που προκαλεί θα είναι πολύ υψηλό για πολλά ακόμα χρόνια» (Εκθεση Επιτροπής Απασχόλησης και Κοινωνικών Υποθέσεων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου /2008). -- Μεγάλα προβλήματα δημιουργούνται από τις μυοσκελετικές διαταραχές που σχετίζονται με τις αλλαγές που έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια στην οργάνωση και το περιεχόμενο της εργασίας. Τα στοιχεία μαρτυρούν ότι το 24% των εργαζομένων στην ΕΕ υποφέρει από οσφυαλγία, το 22% από μυαλγίες. Το 1/3 και σε ορισμένες κατηγορίες εργαζομένων το 1/2 του συνόλου των απουσιών από την εργασία για λόγους υγείας οφείλεται σε μυοσκελετικές παθήσεις (περιοδικό «Υγιεινή και Ασφάλεια της Εργασίας», τεύχος 32). -- Οι βλαπτικοί παράγοντες που απειλούν τους εργαζόμενους έχουν πιο σύνθετες συνέπειες για τις γυναίκες. Συνδέονται άμεσα με την ικανότητα του οργανισμού της γυναίκας να συλλάβει, να κυοφορήσει και να γεννήσει με ασφάλεια ένα υγιές παιδί. Οταν αυτές οι βιολογικές λειτουργίες διαταράσσονται, πολλαπλασιάζονται οι κίνδυνοι. Μερικά παραδείγματα: Η πολύωρη καθιστική στάση μπορεί να προκαλέσει κακή αιμάτωση του εμβρύου. Το ίδιο μπορεί να προκαλέσει και η συνεχής ορθοστασία. Η έκθεση σε δονήσεις και κραδασμούς δημιουργεί σημαντικά προβλήματα στο ανατομικό σύστημα της γυναίκας, προβλήματα στην περίοδο της εγκυμοσύνης. Στις γυναίκες (λόγω συγκέντρωσης στον τομέα των Υπηρεσιών) συναντιούνται πολύ πιο έντονα οι επιδράσεις Σελίδα 8 / 13

9 από το «σύνδρομο του αρρώστου κτιρίου» που συνδέεται με τα προβλήματα που οφείλονται στην κακή ποιότητα του αέρα (σωματιδιακή και χημική ρύπανση, η βιολογική μόλυνση κ.ά.) στο εσωτερικό των κτιρίων και συνδέονται ακόμα και με παθήσεις που επηρεάζουν ακόμα και το κεντρικό νευρικό σύστημα. Πολλές γυναίκες απασχολούνται σε επαγγέλματα υψηλού κινδύνου, όπως οι κομμώτριες, επάγγελμα που ο διεθνής οργανισμός για την έρευνα των καρκίνων κατατάσσει στις δυνητικά καρκινογόνες παραγωγικές διαδικασίες, λόγω της συχνής και μεγάλης έκθεσης σε χημικές ουσίες. Ολοι αυτοί οι κίνδυνοι, σε συνδυασμό με τη συσσώρευση σωματικής και ψυχολογικής κόπωσης, λόγω των πολλαπλών υποχρεώσεων που έχει η γυναίκα στον καπιταλισμό, αφού - ελλείψει κρατικής μέριμνας - επιφορτίζεται με τη φροντίδα των ηλικιωμένων, την ανατροφή των παιδιών, το νοικοκυριό κ.ά. είναι φυσικό να επιβαρύνουν ακόμα περισσότερο την υγεία της (εφημερίδα «Ριζοσπάστης», 10 Φλεβάρη 2008). Θέσεις του ΚΚΕ για τα ΒΑΕ Γίνεται φανερό από τα παραπάνω ότι η επίθεση που αναπτύσσεται κατά των δικαιωμάτων οδηγεί αποδεδειγμένα σε επιδείνωση των συνθηκών εργασίας και των όρων προστασίας της υγείας για το σύνολο των εργαζομένων, των αυτοαπασχολούμενων, μικρών ΕΒΕ και των μικρομεσαίων αγροτών, προκαλώντας ιδιαίτερες συνέπειες σε βάρος των εργαζομένων στα ΒΑΕ. Επομένως, είναι απαραίτητο να δυναμώσει η πάλη για λήψη μέτρων για την προστασία της υγείας και της ασφάλειας των εργαζομένων, την πρόληψη των επαγγελματικών ασθενειών και των εργατικών ατυχημάτων, τη λειτουργία υπηρεσιών ΥΑΕ, για πλήρη μόνιμη εργασία, μείωση των ωρών εργασίας, μείωση του ορίου συνταξιοδότησης κλπ., σε όλα τα επαγγέλματα και σε όλους τους χώρους εργασίας, για όλους τους εργαζόμενους. Το ΚΚΕ υποστηρίζει ότι όλοι οι επαγγελματικοί κίνδυνοι πρέπει να αντιμετωπίζονται με όλα τα υπάρχοντα συλλογικά μέτρα στην πηγή τους, με στόχο την εξάλειψή τους και όχι την απλή διαχείρισή τους. Ομως, παρά τη λήψη των μέτρων ΥΑΕ, υπάρχουν παραγωγικές δραστηριότητες, κλάδοι, επαγγέλματα κλπ., που έχουν υψηλούς ή υψηλότερους κινδύνους, συγκριτικά αυξημένη και πρόωρη φθορά της εργατικής δύναμης και επιβάρυνση της υγείας των εργαζομένων. Σε αυτές τις περιπτώσεις, μέσω της πρόωρης συνταξιοδότησης, αλλά και με τη μείωση του ημερήσιου εργάσιμου χρόνου, της αύξησης των ημερών άδειας, κλπ., μπορεί να υπάρξει μειωμένη έκθεση των εργαζομένων στους κινδύνους και πρόληψη της πρόωρης φθοράς της υγείας τους. Χρειάζεται να διευκρινιστεί ότι η επικινδυνότητα και ανθυγιεινότητα ενός επαγγέλματος, χώρου εργασίας μπορεί και πρέπει να τεκμηριώνεται αντικειμενικά με επιστημονικά κριτήρια. Χρειάζεται σε αυτό το σημείο να υπογραμμιστεί ότι η επιστημονική γνώση, και κατ' επέκταση η επιστημονική τεκμηρίωση, αποτελεί ένα εργαλείο το οποίο έχει χρησιμοποιηθεί για την εξυπηρέτηση ταξικών συμφερόντων. Οπως η αστική τάξη το χρησιμοποιεί για τα δικά της συμφέροντα έτσι και η εργατική τάξη και το ταξικό συνδικαλιστικό κίνημα πρέπει να είναι προσανατολισμένα να αξιοποιούν την επιστημονική αλήθεια με στόχο την εξυπηρέτηση των λαϊκών αναγκών. Με αυτή την έννοια, εκτός από την ανάδειξη της συνολικής επιδείνωσης της θέσης και των συνθηκών εργασίας της εργατικής τάξης, όπως περιγράφτηκε παραπάνω, χρειάζεται να αποσαφηνιστούν τα επιστημονικά κριτήρια, με βάση τα οποία κρίνονται τα ΒΑΕ, ζήτημα που αποφασιστικά αποφεύγει να κάνει το κεφάλαιο και οι κυβερνήσεις που προωθούν τον αποχαρακτηρισμό και την κατηγοριοποίησή τους. - Η ύπαρξη μιας σειράς εργασιακών δραστηριοτήτων και όρων απασχόλησης, που στις συγκεκριμένες ιστορικές συνθήκες παρουσιάζουν συγκριτικά αυξημένη επικινδυνότητα για την υγεία του εργαζόμενου, Σελίδα 9 / 13

10 τεκμηριώνεται επιστημονικά και επιβεβαιώνεται από: α) Τη στατιστική έρευνα (δείκτες γενικής νοσηρότητας και θνησιμότητας κλπ. κατά επάγγελμα και παραγωγική δραστηριότητα). β) Δείκτες επαγγελματικής νοσηρότητας (αριθμός εργατικών ατυχημάτων και επαγγελματικών ασθενειών). γ) Τη μελέτη των υφιστάμενων συνθηκών εργασίας σε σχέση με εθνικά ή διεθνή στάνταρτ (ποσοτικές και ποιοτικές μετρήσεις - εκτίμηση του επαγγελματικού κινδύνου). - Η μελέτη και τα κριτήρια εφαρμόζονται στη βάση δραστηριοτήτων και επαγγελμάτων με όμοιες συνθήκες και επαγγελματικούς κινδύνους και γενικεύεται στο βαθμό που επικρατούν ομοιογενείς συνθήκες εργασίας. - Οι εργαζόμενοι δεν μπορούν να δεχτούν διαφορετική αντιμετώπιση και διαχωρισμό ανάμεσα σε αυτούς που εργάζονται σε ίδιες συνθήκες εργασίας και εκτίθενται σε ίδιους επαγγελματικούς κινδύνους για την υγεία και την ασφάλειά τους. Δηλαδή, δεν μπορούν να υπάρχουν διαφορετικά κριτήρια και διαφορετική αντιμετώπιση ανάμεσα στους ιδιωτικούς υπαλλήλους και τους δημόσιους υπαλλήλους του ίδιου κλάδου, σε ό,τι αφορά την ένταξή τους στα ΒΑΕ (π.χ. νοσηλευτές). - Η αυξημένη φθορά της υγείας των εργαζομένων στα ΒΑΕ και οι αυξημένες ανάγκες για αναπλήρωση της εργατικής τους δύναμης αναδεικνύουν την ανάγκη, σε αυτά τα συγκριτικά πιο επιβαρυμένα επαγγέλματα, κλάδους κλπ., ο αγώνας για την υπεράσπιση της πρόωρης συνταξιοδότησης να συνδυάζεται με τον αγώνα για να διεκδικηθούν επιπρόσθετες μέρες άδειας, επιπλέον μειωμένος χρόνος εργασίας, επιπρόσθετα μέτρα ΥΑΕ, συχνότερη ιατρική παρακολούθηση και μέριμνα, αυξημένες αποδοχές κλπ. - Η θέση του ΚΚΕ για την εφαρμογή των ΒΑΕ, για τις εισφορές και τις παροχές ακολουθεί τη γενική θέση του Κόμματός μας για το κοινωνικοασφαλιστικό σύστημα. Σήμερα στα ΒΑΕ τα ασφάλιστρα βαραίνουν κατά κύριο λόγο τον εργαζόμενο και λιγότερο τον εργοδότη (2,2% στους εργαζόμενους και 1,4% στους εργοδότες) και είναι πολύ επίκαιρος και αναγκαίος ο στόχος για σταδιακή μείωση μέχρι κατάργηση των εισφορών των εργαζομένων για τον κλάδο της σύνταξης και καταβολή του ασφαλίστρου των ΒΑΕ από τους εργοδότες και το κράτος. Η συμβολή της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας στην προστασία των εργαζομένων Τα προβλήματα υγείας που αντιμετωπίζουν οι εργαζόμενοι αναδεικνύουν την αναγκαιότητα της έντασης της πάλης για ένα αποκλειστικά δημόσιο - δωρεάν σύστημα Υγείας με προσανατολισμό την πρόληψη και για το λόγο αυτό είναι πολύ επίκαιρη η πρόταση του ΚΚΕ για την Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας (ΠΦΥ). Η έννοια της ΠΦΥ περιέχει το σύνολο των υπηρεσιών Υγείας που στοχεύουν στην πρόληψη, περίθαλψη, προαγωγή της υγείας του ανθρώπου και συνδέονται με το οικογενειακό περιβάλλον, τον τόπο κατοικίας, το σχολείο, το εργασιακό περιβάλλον κ.ά. παίρνοντας υπόψη ότι μία σειρά κοινωνικοί παράγοντες, στους οποίους καθοριστικό ρόλο έχουν οι συνθήκες εργασίας, επιδρούν στην υγεία των εργαζομένων, πολύ περισσότερο των εργαζομένων στα ΒΑΕ. Η καρδιά της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας βρίσκεται στο Κέντρο Υγείας (ΚΥ), το οποίο έχει τα εξής βασικά χαρακτηριστικά: -- Το ΚΥ συγκεντρώνει όλες τις σύγχρονες υποδομές και το προσωπικό, ώστε να καλύπτει πλήρως τις ανάγκες του λαού της περιοχής την οποία εξυπηρετεί. -- Τα Κέντρα Ψυχικής Υγείας, Δημόσιας Υγείας, Ιατρικής της Εργασίας, Οικογενειακού Προγραμματισμού, Σχολικής Υγείας κλπ. αποτελούν τμήματα του ενιαίου λειτουργικά ΚΥ. -- Αποτελεί το κέντρο, από όπου εκπορεύονται όλα τα προγράμματα πρόληψης και προστασίας της υγείας των εργαζομένων, αλλά και συγκεντρώνονται όλα τα στοιχεία και οι ανάγκες του πληθυσμού. Αποτελεί κρίκο σύνδεσης με τα υπόλοιπα επίπεδα του συστήματος Υγείας (Δευτεροβάθμιο και Τριτοβάθμιο) και με το ΕΚΑΒ. -- Συγκεντρώνει όλες τις βασικές ιατρικές ειδικότητες. Ιδιαίτερα εκείνες που σχετίζονται με την πρόληψη και αποκατάσταση (γενικούς γιατρούς, γιατρούς εργασίας, κοινωνικής ιατρικής, ψυχολόγους, οδοντογιατρούς, Σελίδα 10 / 13

11 οδοντοτεχνίτες, νοσηλευτές, μαίες, κοινωνικούς λειτουργούς, φυσικοθεραπευτές, εργοθεραπευτές, κλπ.). -- Ο οικογενειακός γιατρός αποτελεί βασικό μοχλό λειτουργίας και σύνδεσης του ΚΥ με την οικογένεια. -- Το ΚΥ με το γιατρό Εργασίας και τον τεχνικό Ασφαλείας συνδέεται με όλους τους εργασιακούς χώρους των περιοχών ευθύνης του, ή δημιουργεί παράρτημα, π.χ., σε μεγάλους εργασιακούς χώρους. Εχει άμεση συνεργασία με τους ελεγκτικούς μηχανισμούς των Επιθεωρήσεων Εργασίας (επιθεωρητές Εργασίας, υγειονομικοί και τεχνικοί). Οι ελεγκτικές αυτές υπηρεσίες, για λόγους λειτουργικούς και οικονομικούς, πρέπει να συνεργάζονται στενά με τις αντίστοιχες κρατικές υπηρεσίες και τις Επιτροπές Υγιεινής και Ασφάλειας των εργαζομένων. -- Το ΚΥ εφημερεύει επί 24ώρου βάσεως. Εχει κινητή μονάδα πλήρως εξοπλισμένη και διαθέτει επαρκή αριθμό ασθενοφόρων. -- Στο ΚΥ ασκείται εκπαίδευση και έρευνα, ανεξάρτητη ή συνδεμένη με το Πανεπιστήμιο. -- Λειτουργεί φαρμακείο μέσα σ' αυτό και στα παραρτήματά του, για τη δωρεάν κάλυψη των αναγκών του πληθυσμού σε φάρμακα. -- Στη Διοίκησή του συμμετέχουν ουσιαστικά εκπρόσωποι της ΤΑ, των συνδικαλιστικών, επιστημονικών και κοινωνικών φορέων της περιοχής. Η λαϊκή συμμετοχή βοηθάει στο να παίρνονται υπόψη οι ιδιαίτερες συνθήκες της κάθε περιοχής και οι λαϊκές ανάγκες. Ο λαϊκός έλεγχος συμβάλλει στη σωστή διοίκησή του. Μέτρα για την Υγιεινή και Ασφάλεια της Εργασίας Σημαντικό κεφάλαιο για την προστασία των εργαζομένων είναι η Υγιεινή - Ασφάλεια της Εργασίας. Σύμφωνα με την πρόταση του ΚΚΕ, για να υπηρετηθούν οι ανάγκες των εργαζομένων, απαιτούνται συγκεκριμένες υπηρεσίες που αφορούν: ΠΡΩΤΟ: Την πρόληψη του επαγγελματικού κινδύνου. Την έγκαιρη διάγνωση και ιατρική παρακολούθηση της υγείας των εργαζομένων, εξειδικευμένη με βάση τους συγκεκριμένους κάθε φορά παράγοντες κινδύνου. Τη θεραπευτική αντιμετώπιση και αποκατάσταση των θυμάτων επαγγελματικής ασθένειας ή/και εργατικού ατυχήματος. Την πληροφόρηση, ενημέρωση και εκπαίδευση των εργαζομένων για το περιεχόμενο της επικινδυνότητας κάθε παράγοντα (φυσικού, χημικού, βιολογικού, οργανικού, εργονομικού), όπως επίσης και για το είδος των μέτρων συλλογικής και ατομικής προστασίας για την εξουδετέρωσή τους. Οι υποδομές, δηλαδή η στελέχωση σε ειδικούς επιστήμονες: Γιατρούς Εργασίας (ΓΕ), τεχνικούς Ασφαλείας (ΤΑ), επόπτες Δημόσιας Υγείας κ.ά., όπως επίσης και οι σχετικές υπηρεσίες, εργαστήριο, εξοπλισμός, κλινικές κλπ., συγκροτούνται σε πρωτοβάθμιο, δευτεροβάθμιο και τριτοβάθμιο επίπεδο οργάνωσης, ενταγμένες οργανικά στο ενιαίο Δημόσιο Σύστημα Υγείας (Κέντρα Υγείας, νοσοκομεία, ειδικά κέντρα). Το καθεστώς των εργαζομένων είναι αυτό του δημόσιου λειτουργού. Ειδικότερα σε ό,τι αφορά το πρωτοβάθμιο επίπεδο συγκρότησης των σχετικών υπηρεσιών, αυτές μπορούν να έχουν χαρακτηριστικά τοπικά και κλαδικά. Σελίδα 11 / 13

12 Είναι προφανές ότι στον τομέα αυτό δεν είναι αποδεκτή η ανάπτυξη επιχειρηματικής δραστηριότητας, γι' αυτό αποτελεί άμεσο αίτημα και στόχο πάλης η κατάργηση των Εξωτερικών Υπηρεσιών Προστασίας και Πρόληψης (ΕΞΥΠΠ). Η δαπάνη του συνόλου της συγκεκριμένης δραστηριότητας θα καλύπτεται από τον Κρατικό Προϋπολογισμό και το Ασφάλιστρο επαγγελματικού κινδύνου κατά επιχείρηση και κλάδο, που θα καταβάλλει η εργοδοσία ανάλογα με τις συνθήκες εργασίας και την επάρκεια των μέτρων για την προστασία της ΥΑΕ. ΔΕΥΤΕΡΟ: Την άσκηση ελέγχου από μέρους του κράτους για την εφαρμογή του θεσμικού πλαισίου που αφορά την ΥΑΕ (επιθεωρητές Εργασίας, υγειονομικοί και τεχνικοί). Την άσκηση εργατικού ελέγχου από εργατικές επιτροπές τόσο σε πρωτοβάθμιο επίπεδο (επιχείρηση), όσο και σε δευτεροβάθμιο (κλάδος, δήμος κλπ.). Αρμοδιότητα αυτών των επιτροπών είναι: Η καταγραφή των αναγκών, ο σχεδιασμός, ο καθορισμός προτεραιοτήτων, ο έλεγχος των αποτελεσμάτων. Επίκαιροι στόχοι πάλης - Να μην αποχαρακτηριστούν Βαρέα Ανθυγιεινά Επαγγέλματα (εκτός αυτών που έχουν εκλείψει), να μην περάσει ο διαχωρισμός ανάμεσα σε παλιούς και νέους εργαζόμενους. Να διευρυνθεί ο θεσμός των ΒΑΕ και να επεκταθεί στην Αγροτιά και στους ΕΒΕ. - Κατάργηση των ελαστικών ωραρίων και ελαστικών μορφών εργασίας. Πλήρης - Σταθερή εργασία. - Μείωση του χρόνου εργασίας (6ωρο - 5ήμερο - 30ωρο) και αύξηση των ημερών αδείας, καθιέρωση επιδόματος Βαριάς Ανθυγιεινής Εργασίας. - Μείωση των ορίων συνταξιοδότησης (55 για τις γυναίκες και 60 για τους άνδρες) και στα 50 για τις γυναίκες και 55 για τους άντρες που εργάζονται σε βαριά και ανθυγιεινά επαγγέλματα. - Κατάργηση όλων των αντιασφαλιστικών νόμων της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ. - Αποκλειστικά δημόσιο - δωρεάν σύστημα Υγείας - Πρόνοιας και κατάργηση κάθε επιχειρηματικής δραστηριότητας στην Υγεία, στην Πρόνοια, στην Ασφάλιση. - Λήψη όλων των μέτρων ΥΑΕ στους χώρους δουλειάς, ανάλογα με τον επαγγελματικό κίνδυνο, ανάπτυξη όλων των υποδομών και διαδικασιών που απαιτούνται για την πρόληψη του επαγγελματικού κινδύνου (εργατικά ατυχήματα, επαγγελματικές ασθένειες). - Δημιουργία κρατικού σώματος ιατρών Εργασίας και τεχνικών Ασφαλείας, στο πλαίσιο ενός αποκλειστικά δημόσιου δωρεάν συστήματος Υγείας, κατάργηση κάθε επιχειρηματικής δραστηριότητας στο χώρο της προστασίας της υγείας και ασφάλειας των εργαζομένων. - Τακτικές ιατρικές εξετάσεις, συστηματική παρακολούθηση της υγείας των εργαζομένων, με ιδιαίτερη φροντίδα στις εγκύους και γενικότερα στις εργαζόμενες γυναίκες. - Απαγόρευση της νυχτερινής εργασίας των γυναικών στη βιομηχανία, ενώ για άλλα επαγγέλματα (π.χ. νοσηλεύτριες) να απαγορευτεί η νυχτερινή εργασία κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. - Υποχρεωτικός έλεγχος της ασφάλειας των υποδομών και της υγιεινής (εξαερισμός, κλιματισμός, επίπεδο θορύβου κ.ά.) στους χώρους εργασίας. - Κατοχύρωση της ασφαλιστικής κάλυψης του επαγγελματικού κινδύνου, η οποία είναι ανεξάρτητη από το καθεστώς συνταξιοδότησης του εργαζόμενου. Το επασφάλιστο πρέπει να βαραίνει αποκλειστικά τον εργοδότη. Η πάλη για τα Βαρέα Ανθυγιεινά Επικίνδυνα Επαγγέλματα είναι μέρος της πάλης για τα εργασιακά, ασφαλιστικά δικαιώματα, για την πρόληψη και προστασία της υγείας των εργαζομένων. Για το λόγο αυτό αποκτούν ιδιαίτερη σημασία τα παραπάνω αιτήματα αιχμής, με τα οποία μπορούν να δώσουν οι εργαζόμενοι τη μάχη ενάντια στην αντεργατική επίθεση της κυβέρνησης, των δυνάμεων του κεφαλαίου. Παίρνοντας υπόψη ότι η μάχη αυτή θα είναι αποτελεσματική και θα έχει προοπτική αν βλέπει μπροστά Σελίδα 12 / 13

13 και στοχεύει στην κατάργηση της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο, που προϋποθέτει την κατάκτηση της εξουσίας που μπορεί να εκφράσει τα συμφέροντα της εργατικής τάξης και των συμμάχων της, ώστε να οργανωθεί η οικονομία με κριτήριο τις ανάγκες των εργαζομένων και όχι τα κέρδη των καπιταλιστών. Φλεβάρης 2008 Το ΠΓ της Σελίδα 13 / 13