ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΚΑΙ ΕΛΕΓΧΟΥ ΣΥΓΧΡΗΜΑΤΟ ΟΤΟΥΜΕΝΩΝ ΠΡΑΞΕΩΝ ΤΟΥ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΑΛΙΕΙΑΣ »

Transcript

1 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ & ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΑΛΙΕΙΑΣ «Ο ΗΓΟΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΚΑΙ ΕΛΕΓΧΟΥ ΣΥΓΧΡΗΜΑΤΟ ΟΤΟΥΜΕΝΩΝ ΠΡΑΞΕΩΝ ΤΟΥ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΑΛΙΕΙΑΣ » 4 Η ΕΚ ΟΣΗ, ΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2013

2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΧΡΗΣΤΗΣ ΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΗΣ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΕΞΑΣΦΑΛΙΣΗ ΤΗΣ ΣΥΜΜΟΡΦΩΣΗΣ ΤΩΝ ΠΡΑΞΕΩΝ ΜΕ ΕΘΝΙΚΟΥΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΟΤΙΚΟΥΣ ΚΑΝΟΝΕΣ ΓΙΑ ΘΕΜΑΤΑ ΗΜΟΣΙΩΝ ΣΥΜΒΑΣΕΩΝ, ΚΡΑΤΙΚΩΝ ΕΝΙΣΧΥΣΕΩΝ, ΙΣΕΣ ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΙΑ ΙΚΑΣΙΕΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΚΑΙ ΕΓΚΡΙΣΗΣ ΠΡΑΞΕΩΝ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΤΗΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΕΠΑΛΗΘΕΥΣΗ ΠΡΑΞΕΩΝ ΙΑ ΡΟΜΗ ΕΛΕΓΧΟΥ ΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΕΣ ΙΟΡΘΩΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΝΑΚΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑΤΑ ΕΠΙΛΕΞΙΜΟΤΗΤΑΣ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι: ΦΑΚΕΛΟΣ ΠΡΑΞΗΣ ΠΛΗΝ ΚΡΑΤΙΚΩΝ ΕΝΙΣΧΥΣΕΩΝ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙ: ΦΑΚΕΛΟΣ ΠΡΑΞΗΣ ΚΡΑΤΙΚΩΝ ΕΝΙΣΧΥΣΕΩΝ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙΙ: Ε ΟΜΕΝΑ ΠΟΥ ΚΑΤΑΧΩΡΟΥΝΤΑΙ ΣΤΟ ΟΠΣΑΑ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ IV: ΚΑΤΗΓΟΡΙΟΠΟΙΗΣΗ ΠΑΡΑΤΥΠΙΩΝ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ V: ΕΙΚΤΕΣ ΑΠΑΤΗΣ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ VI: Ο ΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΤΗΣ ΣΜΠΕ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ VII: Ο ΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΤΩΝ ΕΦ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ VIIΙ: Ο ΗΓΙΕΣ ΗΜΟΣΙΟΤΗΤΑΣ Η Έκδοση - 1 -

3 ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ Α ΕΦ ΕΠ ΚΥΑ ΣΜΠΕ Τ Π ΤΥΕ Π Ε ιαχειριστική Αρχή Ενδιάµεσος Φορέας ιαχείρισης Επιχειρησιακό Πρόγραµµα Κοινή Υπουργική Απόφαση Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων Τεχνικό ελτίο Πράξης Τεχνική Υποστήριξη της Εφαρµογής Πρόγραµµα ηµοσίων Επενδύσεων 4 Η Έκδοση - 2 -

4 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ο παρών Οδηγός Συστήµατος ιαχείρισης και Ελέγχου αποτελεί συµπληρωµατικό κείµενο στα εγκεκριµένα Εγχειρίδια Συστήµατος ιαχείρισης και Ελέγχου. Σκοπός του παρόντος Οδηγού είναι η παροχή αναλυτικότερων οδηγιών και κατευθύνσεων στις εµπλεκόµενες αρχές για την υποστήριξη του έργου τους κατά τη διαχείριση του Επιχειρησιακού Προγράµµατος Αλιείας Στη σύνταξη του Οδηγού λήφθηκαν υπόψη οι κανονισµοί 1198/2006 και 498/2007 που αφορούν την προγραµµατική περίοδο ενώ συµπεριλήφθηκαν στοιχεία της περιγραφής του Συστήµατος ιαχείρισης και Ελέγχου τα οποία αφορούν απαιτήσεις του Παραρτήµατος ΧΙΙ του Καν. 498/2007. Η δοµή του Οδηγού προσαρµόζεται στη δοµή της περιγραφής του Συστήµατος ιαχείρισης και Ελέγχου. 4 Η Έκδοση - 3 -

5 1. Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΧΡΗΣΤΗΣ ΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΗΣ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ Η αρχή της χρηστής δηµοσιονοµικής διαχείρισης, η οποία διέπει τη διαχείριση και υλοποίηση των συγχρηµατοδοτούµενων Επιχειρησιακών Προγραµµάτων αποτελεί µια από τις βασικές αρχές που διέπουν τον κοινοτικό προϋπολογισµό. Η αρχή αυτή διατυπώνεται στο κείµενο του άρθρου 274 της Συνθήκης ΕΚ και αναφέρεται τόσο στην ευθύνη της Επιτροπής ως προς την εκτέλεση του προϋπολογισµού όσο και στην ανάγκη συνεργασίας της Επιτροπής µε τα κράτη µέλη προκειµένου να διασφαλισθεί ότι οι πιστώσεις του προϋπολογισµού χρησιµοποιούνται σύµφωνα µε την αρχή της χρηστής δηµοσιονοµικής διαχείρισης. Η αρχή της χρηστής δηµοσιονοµικής διαχείρισης επιβεβαιώνεται περαιτέρω στον Κανονισµό του Συµβουλίου αριθ. 1605/2002 της 25 ης Ιουνίου 2002 για τη θέσπιση του δηµοσιονοµικού κανονισµού που εφαρµόζεται στον γενικό προϋπολογισµό των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων («ηµοσιονοµικός Κανονισµός»). Συγκεκριµένα, στο άρθρο 27 παρ. 1 του ηµοσιονοµικού Κανονισµού η αρχή της χρηστής δηµοσιονοµικής διαχείρισης των πιστώσεων του προϋπολογισµού ορίζεται ως συνισταµένη των αρχών της οικονοµίας, της αποδοτικότητας και της αποτελεσµατικότητας. Οι αρχές αυτές που προσδιορίζουν την αρχή της χρηστής δηµοσιονοµικής διαχείρισης εξειδικεύονται στο ίδιο το κείµενο του άρθρου 27 παρ. 2 του ηµοσιονοµικού Κανονισµού ως εξής: Η αρχή της οικονοµίας ορίζει ότι τα µέσα που χρησιµοποιούνται από το όργανο για την υλοποίηση των δραστηριοτήτων του καθίστανται εγκαίρως διαθέσιµα, στην ενδεδειγµένη ποσότητα και ποιότητα και στην καλύτερη τιµή. Η αρχή της αποδοτικότητας αφορά την καλύτερη σχέση µεταξύ χρησιµοποιηθέντων µέσων και επιτευχθέντων αποτελεσµάτων. Η αρχή της αποτελεσµατικότητας αφορά την εκπλήρωση των ειδικών στόχων που έχουν ορισθεί και την επίτευξη των αναµενόµενων αποτελεσµάτων». Συµπληρωµατικά, ως προς τον προσδιορισµό της αρχής της χρηστής δηµοσιονοµικής διαχείρισης η παρ. 3 του άρθρου 27 του ηµοσιονοµικού Κανονισµού προβλέπει ότι «τίθενται στόχοι ειδικοί, µετρήσιµοι, εφικτοί, σχετικοί και προσδιορισµένοι χρονικά για όλους τους τοµείς δραστηριοτήτων που καλύπτει ο προϋπολογισµός. Η επίτευξη των στόχων αυτών ελέγχεται βάσει δεικτών επίδοσης που καθορίζονται ανά δραστηριότητες, ενώ οι αρχές που 4 Η Έκδοση - 4 -

6 προβαίνουν στη δαπάνη παρέχουν στοιχεία στην αρµόδια για τον προϋπολογισµό αρχή». Οι αρχές και οι ορισµοί που παρατίθενται στο ηµοσιονοµικό Κανονισµό συγκεκριµενοποιούνται περαιτέρω µε τις διατάξεις του Κανονισµού αριθ. 2324/2002 της 23 ης εκεµβρίου 2002 για τη θέσπιση των κανόνων εφαρµογής του Κανονισµού αριθ. 1605/2002. Ειδικότερα, στο κεφάλαιο 6 του Κανονισµού αριθ. 2324/2002, όπως ισχύει, περιλαµβάνονται ειδικές διατάξεις για την αρχή της χρηστής δηµοσιονοµικής διαχείρισης (άρθρα 21 22α), οι οποίες αφορούν την αξιολόγηση προτάσεων προγραµµάτων και δραστηριοτήτων, το δηµοσιονοµικό δελτίο που αποσκοπεί στην πρόληψη κινδύνων απάτης και παρατυπιών καθώς και τον ορισµό ενός προτύπου αποτελεσµατικού και αποδοτικού εσωτερικού ελέγχου που πρέπει να ισχύει για κάθε διαχειριστική µέθοδο, σύµφωνα µε την αρχή της χρηστής δηµοσιονοµικής διαχείρισης. Από τα προαναφερόµενα, καθίσταται σαφές ότι η τήρηση της αρχής της χρηστής δηµοσιονοµικής διαχείρισης εξασφαλίζεται µέσω της παρακολούθησης δεικτών επίδοσης που καθορίζονται ανά δραστηριότητα, µετρήσιµων ώστε να εκτιµώνται τα επιτευχθέντα αποτελέσµατα. Τα δε όργανα πρέπει να προβαίνουν σε εκ των προτέρων και των υστέρων αξιολόγηση, σύµφωνα µε τους προσανατολισµούς που καθορίζει η επιτροπή. Επιπλέον δε η διαχείριση των πόρων σύµφωνα µε την αρχή της χρηστής δηµοσιονοµικής διαχείρισης προϋποθέτει αποτελεσµατικό και αποδοτικό εσωτερικό έλεγχο. Η τήρηση των αρχών της χρηστής δηµοσιονοµικής διαχείρισης και της διαφάνειας βασική αρχή που διατρέχει επίσης τον κοινοτικό προϋπολογισµό συνεπάγεται επίσης ότι οι οργανισµοί δηµοσίου δικαίου ή οι επιφορτισµένοι µε δηµόσια υπηρεσία στους οποίους ανατίθενται καθήκοντα εκτέλεσης προϋπολογισµού για λογαριασµό της Επιτροπής, πρέπει να διαθέτουν διαφανείς διαδικασίες σύναψης συµβάσεων, αποτελεσµατικούς εσωτερικούς ελέγχους, σύστηµα απόδοσης των λογαριασµών χωριστό από τις υπόλοιπες δραστηριότητές τους και σύστηµα εξωτερικού ελέγχου. Τα Εγχειρίδια Συστήµατος ιαχείρισης και Ελέγχου και ο παρών Οδηγός που προετοιµάστηκαν προς χρήση από τα στελέχη των αρµόδιων αρχών, συντάχθηκαν µε στόχο την παροχή κατευθύνσεων και οδηγιών για την πρακτική συνέπεια των πράξεων δηµοσιονοµικής διαχείρισης έχοντας ως αναφορά, µεταξύ άλλων την αρχή της αποτελεσµατικότητας του κοινοτικού δικαίου. 4 Η Έκδοση - 5 -

7 2. ΕΞΑΣΦΑΛΙΣΗ ΤΗΣ ΣΥΜΜΟΡΦΩΣΗΣ ΤΩΝ ΠΡΑΞΕΩΝ ΜΕ ΕΘΝΙΚΟΥΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΟΤΙΚΟΥΣ ΚΑΝΟΝΕΣ ΓΙΑ ΘΕΜΑΤΑ ΗΜΟΣΙΩΝ ΣΥΜΒΑΣΕΩΝ, ΚΡΑΤΙΚΩΝ ΕΝΙΣΧΥΣΕΩΝ, ΙΣΕΣ ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Για την εξασφάλιση της συµµόρφωσης των συγχρηµατοδοτούµενων πράξεων µε τους ισχύοντες κανόνες δηµοσίων συµβάσεων, κρατικών ενισχύσεων, ίσων ευκαιριών και περιβάλλοντος έχουν προβλεφθεί ειδικότερα µέτρα σε όλο το εύρος των διαδικασιών διαχείρισης των πράξεων. Ειδικότερα: Έχουν προβλεφθεί αντίστοιχα κριτήρια αξιολόγησης κατά τη διαδικασία επιλογής πράξεων (όπως παρουσιάζεται στο κεφάλαιο 3) στην κατηγορία κριτηρίων : ΤΗΡΗΣΗ ΕΘΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΟΙΝΟΤΙΚΩΝ ΚΑΝΟΝΩΝ. Έχει προβλεφθεί η υποχρεωτική εξέταση των σταδίων εξέλιξης των συγχρηµατοδοτούµενων δηµοσίων συµβάσεων από την Α ή τον ΕΦ. Κατά την εξέταση αυτή εξετάζεται και η τήρηση των εφαρµόσιµων κανόνων για το περιβάλλον. Προβλέπεται η επαλήθευση της τήρησης των κριτηρίων ίσων ευκαιριών τόσο κατά το στάδιο προέγκρισης των σταδίων εξέλιξης δηµοσίων συµβάσεων όσο και κατά τις επιτόπιες επαληθεύσεις µε ειδικές αναφορές στα ερωτηµατολόγια (όπου ενδείκνυται). Έχει προβλεφθεί η εξέταση της πρόσκλησης πράξεων κρατικών ενισχύσεων που διαχειρίζεται ενδιάµεσος φορέας διαχείρισης από την οικεία διαχειριστική αρχή, προκειµένου να διασφαλίζεται η συµβατότητά της µε τους κανόνες κρατικών ενισχύσεων. Έχουν προσδιοριστεί στο κεφάλαιο ορισµένα σηµεία κινδύνου τα οποία πρέπει να λαµβάνονται υπόψη κατά την αξιολόγηση των επί µέρους πράξεων κρατικών ενισχύσεων επιπροσθέτως των ειδικότερων κριτηρίων επιλογής. Προβλέπεται διαδικασία εξέτασης τυχόν τροποποιήσεων της πράξης ώστε να διασφαλίζεται ότι η εν λόγω πράξη δεν υφίσταται σηµαντική τροποποίηση από τη φύση και τους όρους υλοποίησης της αρχικής εγκριθείσας πράξης. Επιπλέον των διαδικασιών που περιγράφονται στα Εγχειρίδια Συστήµατος ιαχείρισης και Ελέγχου στον παρόντα οδηγό επεξηγούνται ειδικότερα 4 Η Έκδοση - 6 -

8 ζητήµατα και επισηµαίνονται θέµατα που έχουν αποτελέσει αντικείµενο οριζόντιων κατευθύνσεων από την Επιτροπή. 3. ΙΑ ΙΚΑΣΙΕΣ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΚΑΙ ΕΓΚΡΙΣΗΣ ΠΡΑΞΕΩΝ 3.1 Έκδοση πρόσκλησης (προκήρυξης) για υποβολή αιτήσεων χρηµατοδότησης Η διαδικασία αποσκοπεί στην κατά το δυνατό ευρύτερη ενηµέρωση των δυνητικών ικαιούχων σχετικά µε τις ευκαιρίες και τις προϋποθέσεις χρηµατοδότησης που παρέχει η από κοινού συνεισφορά της Κοινότητας και της χώρας µέσω του επιχειρησιακού προγράµµατος. Μέσω της πρόσκλησης και των συνοδευτικών εγγράφων, τα οποία αποτελούν αναπόσπαστο τµήµα της κάθε πρόσκλησης, οι δυνητικοί δικαιούχοι ενηµερώνονται: για τις δυνατότητες και τους όρους χρηµατοδότησης πράξεων στο πλαίσιο της συγκεκριµένης πρόσκλησης, για τα κριτήρια, τον τύπο (άµεση ή συγκριτική) και τη µεθοδολογία αξιολόγησης των προτάσεων για τις υποχρεώσεις που θα αναλάβουν εφόσον επιλεγούν για την υλοποίηση της πράξης. Στις περιπτώσεις πράξεων Τεχνικής Υποστήριξης της Εφαρµογής µε δικαιούχο τη Μονάδα της Α, ισοδύναµο πρόσκλησης θεωρείται υπηρεσιακό σηµείωµα το οποίο συντάσσεται από τη Μονάδα Β. Το υπηρεσιακό σηµείωµα θα πρέπει να περιλαµβάνει τις απαραίτητες πληροφορίες, που επιτρέπουν την καταχώρηση των στοιχείων της πρόσκλησης -υπηρεσιακού σηµειώµατος στο Ολοκληρωµένο Πληροφοριακό Σύστηµα. Υποχρεωτικά στοιχεία είναι: ο αριθµός πρωτοκόλλου / ο κωδικός πρόσκλησης / ο τύπος αξιολόγησης / οι ηµεροµηνίες έναρξης και λήξης υποβολής των προτάσεων / οι κατηγορίες πράξεων και η αντίστοιχη συγχρηµατοδοτούµενη δηµόσια δαπάνη. Τα υποχρεωτικά στοιχεία καταχωρούνται στην αντίστοιχη οθόνη στο Ολοκληρωµένο Πληροφοριακό Σύστηµα. 4 Η Έκδοση - 7 -

9 Περιβαλλοντικοί δείκτες Στο κείµενο της πρόσκλησης, και συγκεκριµένα στο κεφάλαιο που αφορά την περιγραφή των ειδικών στόχων του Μέτρου καθώς και των δεικτών παρακολούθησης, ενσωµατώνονται και οι περιβαλλοντικοί δείκτες. Η Α ή ο ΕΦ επιλέγει ένα τουλάχιστον δείκτη παρακολούθησης της Στρατηγικής Περιβαλλοντικής Εκτίµησης για κάθε κατηγορία πράξης που προκηρύσσεται (µε εξαίρεση τις πράξεις του µέτρου της τεχνικής βοήθειας). Στην περίπτωση που οι δείκτες εκροών / αποτελέσµατος, οι οποίοι έχουν χρησιµοποιηθεί στην πράξη, έχουν χαρακτηριστεί και σαν δείκτες περιβαλλοντικής παρακολούθησης προγράµµατος, αυτοί συµπεριλαµβάνονται και στον πίνακα περιβαλλοντικής παρακολούθησης. Η Α ή ο ΕΦ εξειδικεύει τα κριτήρια επιλογής πράξεων που έχουν εγκριθεί ανά Μέτρο λαµβάνοντας υπόψη τους όρους και περιορισµούς της ΚΥΑ έγκρισης της Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ). Στο Παράρτηµα ΙV έχουν συµπεριληφθεί οδηγίες παρακολούθησης της στρατηγικής περιβαλλοντικής εκτίµησης του Επιχειρησιακού Προγράµµατος Αλιείας Συγχρηµατοδοτούµενη δηµόσια δαπάνη- Συνολική δηµόσια δαπάνη Μεταξύ των στοιχείων που πρέπει να προσδιοριστούν από τη Α ιδιαίτερη σηµασία έχει το ύψος των πόρων που διατίθενται από το ΕΠ για την ένταξη των πράξεων στο πλαίσιο της πρόσκλησης, λαµβάνοντας υπόψη την σχετική απόφαση κατανοµής της δηµόσιας στα µέτρα του ΕΠ. Ειδικότερα, απαιτείται εξειδίκευση της διαθέσιµης, στο πλαίσιο της πρόσκλησης, «συγχρηµατοδοτούµενης δηµόσιας δαπάνης» ανά κατηγορία πράξης. Ο όρος «συγχρηµατοδοτούµενη δηµόσια δαπάνη» αναφέρεται στην «επιλέξιµη δηµόσια δαπάνη από το ΕΠ». Η «συνολική δηµόσια δαπάνη» των πράξεων που θα ενταχθούν δύναται να υπερβεί την ανωτέρω διαθέσιµη συγχρηµατοδοτούµενη δηµόσια δαπάνη, προκειµένου να καλυφθούν δαπάνες αναγκαίες για την εκτέλεση της πράξης αλλά µη επιλέξιµες από το ΕΠ και ειδικότερα για αγορά εδαφικών εκτάσεων πλέον του επιλέξιµου ποσού ή/και απώλειες κοινοτικής συνδροµής λόγω παραγωγής εσόδων ή/και µη επιλέξιµες δαπάνες ΦΠΑ. 4 Η Έκδοση - 8 -

10 Μεταφερόµενα έργα Στις περιπτώσεις των «µεταφερόµενων έργων» προκειµένου να τεκµηριωθεί η εφαρµογή της άµεσης αξιολόγησης, στη σχετική πρόσκληση-επιστολή προς τους ικαιούχους για την υποβολή της σχετικής αίτησης χρηµατοδότησης στο ΕΠΑΛ , είναι σκόπιµο να αναφέρεται το γεγονός ότι για τις πράξεις που έχουν εφαρµοστεί οι διαδικασίες του Συστήµατος ιαχείρισης και Ελέγχου του Επιχειρησιακού Προγράµµατος Αλιείας και έχουν εκδοθεί σχετικές αποφάσεις για τη συγχρηµατοδότησή τους, απαιτείται για λόγους διαχειριστικούς η απόσυρσή τους από το ΚΠΣ και η επανυποβολή τους στο Επιχειρησιακό Πρόγραµµα Αλιείας Για τα έργα που έχουν πραγµατοποιηθεί δαπάνες υποβάλλεται ταυτόχρονα το δελτίο δήλωσης δαπάνης και τα έγγραφα που το συνοδεύουν. Στις οδηγίες υποβολής των αιτήσεων θα πρέπει η Α µε σαφήνεια να προσδιορίζει τα λοιπά στοιχεία που θεωρείται απαραίτητο να υποβληθούν από το δικαιούχο. Ενδεικτικά αυτά µπορεί να είναι: εγκριτικές αποφάσεις µελετών, αποφάσεις προκαταρκτικής περιβαλλοντικής εκτίµησης και αξιολόγησης έγκρισης περιβαλλοντικών όρων ή σχετικά απαλλακτικά έγγραφα, οικοδοµικές και άλλες άδειες, έγγραφα κυριότητας του ακινήτου επί του οποίου θα υλοποιηθεί το έργο, δηµοσιεύσεις προκηρύξεων / τεύχη δηµοπράτησης, σχέδιο απόφασης εκτέλεσης πράξης µε ίδια µέσα, άλλα (π.χ. προγραµµατικές συµβάσεις, κλπ). 3.2 Αξιολόγηση πράξεων Οι διαδικασίες για την επιλογή και έγκριση πράξεων περιγράφονται στη Λειτουργική Περιοχή Ι των Εγχειριδίων Συστήµατος ιαχείρισης και Ελέγχου. Βασικό στάδιο των επιµέρους διαδικασιών είναι η αξιολόγηση των αιτήσεων χρηµατοδότησης που υποβάλλουν οι δυνητικοί δικαιούχοι, στάδιο για το οποίο η διαχειριστική αρχή πρέπει να διασφαλίσει την εφαρµογή των κριτηρίων επιλογής που ενέκρινε η Επιτροπή Παρακολούθησης καθώς και την εφαρµογή των κοινοτικών και εθνικών κανόνων. Η µεθοδολογία αξιολόγησης µπορεί να διαφοροποιείται ανάλογα µε τις κατηγορίες/οµάδες πράξεων για τις οποίες απευθύνεται πρόσκληση προς τους δυνητικούς δικαιούχους για την υποβολή προτάσεων. Θα πρέπει όµως να είναι 4 Η Έκδοση - 9 -

11 σαφής και να συνοδεύει την πρόσκληση υποβολής προτάσεων ώστε να είναι εκ των προτέρων γνωστοί οι όροι και οι προϋποθέσεις αξιολόγησης των αιτήσεων. Με τον παρόντα οδηγό περιγράφονται κατευθύνσεις που προτείνεται να ακολουθήσουν η Α ή οι ενδιάµεσοι φορείς διαχείρισης για την επεξεργασία της µεθοδολογίας αξιολόγησης που θα χρησιµοποιήσουν για πράξεις, εξαιρουµένων των πράξεων κρατικών ενισχύσεων Στάδια αξιολόγησης Η διαδικασία αξιολόγησης των προς χρηµατοδότηση πράξεων διενεργείται σε δύο στάδια: ΣΤΑ ΙΟ Α : Έλεγχος στοιχείων πληρότητας πρότασης ΣΤΑ ΙΟ Β : Αξιολόγηση των προτάσεων ανά οµάδα κριτηρίων ΣΤΑ ΙΟ Α : Έλεγχος στοιχείων πληρότητας πρότασης Κατά το Στάδιο Α η εξέταση των στοιχείων πληρότητας της πρότασης έχει στόχο να διασφαλίσει, ανεξάρτητα από τον τύπο της αξιολόγησης (συγκριτική ή άµεση), τις ελάχιστες προϋποθέσεις που προβλέπονται στο κανονιστικό πλαίσιο προκειµένου η πρόταση να προχωρήσει σε αξιολόγηση αλλά και τη δυνατότητα υποβολής συµπληρωµατικών στοιχείων εκ µέρους του δικαιούχου πριν από την έναρξη της διαδικασίας αξιολόγησης. Ειδικότερα η εξέταση των στοιχείων πληρότητας της πρότασης περιλαµβάνει τον έλεγχο ως προς τα επιµέρους κριτήρια που εγκρίνονται από την Επιτροπή Παρακολούθησης. Ενδεικτικά αφορά: Εάν ο ικαιούχος που υποβάλλει την πρόταση έχει την αρµοδιότητα εκτέλεσης του έργου. Εξετάζεται εάν ο δικαιούχος έχει την αρµοδιότητα εκτέλεσης του έργου. Ο έλεγχος γίνεται µε βάση στοιχεία τεκµηρίωσης (π.χ. κανονιστικές αποφάσεις, καταστατικά φορέων κλπ) που υποβάλλονται συνηµµένα κατά την υποβολή του αιτήµατος και τα οποία πρέπει να προσδιορίζονται στην πρόσκληση ειδικά ή γενικά. Την πληρότητα της υποβαλλόµενης πρότασης. Εξετάζεται αν, για την υποβολή της πρότασης, χρησιµοποιήθηκαν τα τυποποιηµένα έντυπα και έχουν επισυναφθεί όλα τα συνοδευτικά έγγραφα σύµφωνα µε τα αναφερόµενα στη σχετική πρόσκληση και ειδικότερα: - Η αίτηση Υποβολής Πρότασης Πράξης - Το Τεχνικό ελτίο Πράξης (Τ Π) 4 Η Έκδοση

12 - Η βεβαίωση της διαχειριστικής επάρκειας του δικαιούχου (Πιστοποιητικό µε βάση το Πρότυπο ΕΛΟΤ ή βεβαίωση επάρκειας από τη ιαχειριστική Αρχή κατά τη µεταβατική περίοδο) - Η βεβαίωση του δικαιούχου ή του φορέα χρηµατοδότησης περί µη χρηµατοδότησης της προβλεπόµενης δαπάνης της πράξης από άλλο ΕΠ στο πλαίσιο της τρέχουσας ή προηγούµενης προγραµµατικής περιόδου - Η χρηµατοοικονοµική ανάλυση προσδιορισµού του προς χρηµατοδότηση ποσού (για έργα που παράγουν έσοδα) ή βεβαίωση µη παραγωγής εσόδων. Κατά την εξέταση της χρηµατοοικονοµικής ανάλυσης η διαχειριστική αρχή εξετάζει εάν έχει ληφθεί υπόψη: η ενδεδειγµένη περίοδος αναφοράς για την εκάστοτε κατηγορία επένδυσης, την κατηγορία του έργου, την κερδοφορία που αναµένεται κανονικά από την εν λόγω κατηγορία επένδυσης, η αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει», και, αν είναι απαραίτητο, θέµατα ισότητας. - Το θεσµικό πλαίσιο που ορίζει τον υφιστάµενο φορέα λειτουργίας και τις αρµοδιότητές του. Σε περίπτωση που κάποια πράξη εγκριθεί για χρηµατοδότηση αλλά λόγω της φύσης της πράξης ο φορέας λειτουργίας συστήνεται αναγκαστικά σε χρόνο µεταγενέστερο της απόφασης χρηµατοδότησης εξετάζεται εάν υπάρχει έγγραφη δέσµευση του δικαιούχου, µε συγκεκριµένο χρονοδιάγραµµα για την έκδοση των απαιτούµενων κανονιστικών αποφάσεων σύστασης του φορέα λειτουργίας,. Λοιπά στοιχεία που προσδιορίζονται στην εκάστοτε πρόσκληση από τη διαχειριστική αρχή ή τον ενδιάµεσο φορέα διαχείρισης (π.χ. το επίπεδο ωρίµανσης των µελετών, την έκδοση διοικητικών πράξεων κλπ) Εάν τα τυποποιηµένα έντυπα της πρότασης και τα συνοδευτικά έγγραφα είναι συµπληρωµένα και υπογεγραµµένα κατάλληλα. Εξετάζεται αν τα έντυπα έχουν υπογραφεί από τους αρµόδιους και αν έχουν συµπληρωθεί όλα τα πεδία τους. Εάν η περίοδος υλοποίησης της προτεινόµενης προς συγχρηµατοδότηση πράξης εµπίπτει εντός της περιόδου επιλεξιµότητας του προγράµµατος. Εάν η Πράξη εµπίπτει στις θεµατικές προτεραιότητες της εκάστοτε πρόσκλησης. Εάν η Πράξη ικανοποιεί τα κριτήρια διαχωρισµού. Εξετάζεται η επιλεξιµότητα της πράξης µε βάση τα Κριτήρια ιαχωρισµού των παρεµβάσεων των Ταµείων, κατά τα προβλεπόµενα στο Επιχειρησιακό πρόγραµµα Αλιείας στο κεφάλαιο "Συµπληρωµατικότητα των παρεµβάσεων 4 Η Έκδοση

13 µε αυτές που χρηµατοδοτούνται από ΕΓΤΑΑ και ΕΤΑ- Κριτήρια ιαχωρισµού των Παρεµβάσεων των Ταµείων µε ΕΓΤΑΑ και ΕΤΑ". Το εν λόγω στοιχείο ελέγχου κατά την κρίση της Α/ΕΦ δύναται να µεταφερθεί ως κριτήριο αξιολόγησης στο Στάδιο Β και να συµπεριληφθεί στην γενική κατηγορία κριτηρίων Α:ΠΛΗΡΟΤΗΤΑ Εάν υπάρχουν οι αποφάσεις των αρµόδιων για το συντονισµό των πολιτικών οργάνων ή και συλλογικών οργάνων του δικαιούχου, όπου αυτό προβλέπεται από τη σχετική νοµοθεσία. ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΗ ΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ: Το παραδεκτό της πρότασης αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για να ξεκινήσει η διαδικασία αξιολόγησης. Για όλα τα παραπάνω κριτήρια πληρότητας, η απάντηση πρέπει να είναι θετική (ΝΑΙ), διαφορετικά η πρόταση απορρίπτεται και ενηµερώνεται σχετικά ο ικαιούχος. Για την ολοκλήρωση του ελέγχου πληρότητας, η διαχειριστική αρχή δύναται να ζητήσει συµπληρωµατικά στοιχεία από το δικαιούχο τα οποία πρέπει να υποβληθούν πριν από την έναρξη της διαδικασίας αξιολόγησης. ΣΤΑ ΙΟ Β : Αξιολόγηση των προτάσεων ανά οµάδα κριτηρίων Κατά το Στάδιο Β διενεργείται η αξιολόγηση των προτάσεων σύµφωνα µε τα εγκεκριµένα από την Επιτροπή Παρακολούθησης κριτήρια αξιολόγησης ανά µέτρο των Αξόνων προτεραιότητας του Επιχειρησιακού προγράµµατος, τα οποία κατά κανόνα διακρίνονται σε τέσσερις βασικές οµάδες όπως: Α. Πληρότητα και σαφήνεια της πρότασης Κατά την εξέταση του εν λόγω κριτηρίου αξιολογείται: η σαφήνεια του περιεχοµένου της πρότασης ως προς το εάν καθορίζονται τα διακριτά παραδοτέα των επί µέρους υποέργων και είναι ποσοτικοποιηµένα. η πληρότητα της περιγραφής του φυσικού αντικειµένου της πράξης όσον αφορά: α) τα βασικά τεχνικά και β) τα λειτουργικά χαρακτηριστικά της. Η ρεαλιστικότητα του προϋπολογισµού της πράξης σε σχέση µε το φυσικό αντικείµενο Επιµέρους στοιχεία που αξιολογούνται αποτελούν: α) η πληρότητα του προτεινόµενου προϋπολογισµού (περιλαµβάνει όλα τα αναγκαία κόστη για την υλοποίηση του φυσικού αντικειµένου) 4 Η Έκδοση

14 Σηµειώνεται ότι κατά την έκδοση της πρόσκλησης και ανάλογα µε το είδος των πράξεων που προκηρύσσονται θα εξειδικεύεται η µεθοδολογία για την εκτίµηση του προϋπολογισµού της πράξης η οποία θα αποτελεί συστατικό στοιχείο της εκάστοτε πρόσκλησης. Η µεθοδολογία θα αναφέρει όλες τις αναγκαίες εργασίες/προµήθειες/υπηρεσίες για την υλοποίηση του φυσικού αντικειµένου: Για παράδειγµα όσον αφορά στα τεχνικά έργα υποδοµών η ανάλυση του κόστους ενδεικτικά µπορεί να περιλαµβάνει: Τις βασικές οµάδες εργασιών σύµφωνα µε την εγκύκλιο 36/2005 του ΥΠΕΧΩ Ε Τις αναγκαίες απαλλοτριώσεις/επιτάξεις Τις εργασίες µεταφοράς δικτύων κοινής ωφέλειας Αρχαιολογικές εργασίες Ενδεχόµενη προµήθεια αναγκαίου εξοπλισµού για τη λειτουργία του έργου Υπηρεσίες τεχνικού συµβούλου (project manager/construction manager) Υπολειπόµενες µελέτες/έρευνες εάν απαιτούνται. β) το κατά πόσο τα προβλεπόµενα µοναδιαία κόστη είναι ρεαλιστικά Στις περιπτώσεις που ο προϋπολογισµός προκύπτει από κανονιστικές πράξεις, όπως αποφάσεις του Υπουργού ΠΕΧΩ Ε για την έγκριση, αναπροσαρµογή και τροποποίηση των ενιαίων τιµολογίων Έργων Οδοποιϊας, Υδραυλικών, Λιµενικών, Οικοδοµικών και Πρασίνου, και ο βαθµός ωριµότητας της πράξης το επιτρέπει π.χ. σύνταξη τευχών δηµοπράτησης τόσο τα µοναδιαία κόστη όσο και ο συνολικός προϋπολογισµός των υποέργων/πράξης θεωρείται ρεαλιστικός. Σε αντίθετη περίπτωση για την εκτίµηση του προϋπολογισµού µπορούν να χρησιµοποιηθούν π/υ από παρεµφερή έργα που έχουν υλοποιηθεί επιτυχώς. Ειδικότερα για όλες τις αναγκαίες εργασίες/προµήθειες/υπηρεσίες, όπως αναφέρονται ανωτέρω στο σηµείο (α) και τα κόστη τους δεν προκύπτουν από κανονιστικές πράξεις, προσδιορίζεται ενδεικτικό µοναδιαίο κόστος µε πρόβλεψη ποσοστιαίας απόκλισης (π.χ.10% ) ή πρόβλεψη εύρους (π.χ ευρώ ευρώ) ή συνδυασµός εύρους και απόκλισης. Το ενδεικτικό µοναδιαίο κόστος προκύπτει ως αποτέλεσµα στατιστικής επεξεργασίας στοιχείων, τα οποία έχουν καταχωρηθεί στο ΟΠΣΑΑ και αφορούν παρεµφερείς πράξεις που έχουν υλοποιηθεί. 4 Η Έκδοση

15 γ) η ορθή κατανοµή στις επιµέρους κατηγορίες δαπανών σε σχέση µε το προτεινόµενο φυσικό αντικείµενο, τους κανόνες επιλεξιµότητας ή και τους ειδικότερους όρους της πρόσκλησης. Η ρεαλιστικότητα του χρονοδιαγράµµατος η οποία εξετάζεται σε σχέση µε: α) το φυσικό αντικείµενο, β) την επιλεγµένη µέθοδο υλοποίησης (αυτεπιστασία, ανάθεση κλπ), γ) τους ενδεχόµενους κινδύνους που συνδέονται µε την υλοποίηση του έργου π.χ. αρχαιολογικά ευρήµατα ή πιθανές καθυστερήσεις σχετικά µε την έκδοση κανονιστικών αποφάσεων που απαιτούνται για την υλοποίηση της πράξης όπως κήρυξη απαλλοτριώσεων κλπ. δ) την ωριµότητα του έργου όπως αυτή αξιολογείται σύµφωνα µε την κατηγορία κριτηρίων ΩΡΙΜΟΤΗΤΑ ΠΡΑΞΗΣ Ως βάση µπορούν να χρησιµοποιηθούν χρονοδιαγράµµατα συναφών έργων που έχουν υλοποιηθεί επιτυχώς. Β. Τήρηση εθνικών και κοινοτικών κανόνων Τα συγκεκριµένο κριτήριο εξετάζει, ανάλογα µε το στάδιο εξέλιξης και την ωριµότητα της πράξης, εάν έχουν τηρηθεί από τον δικαιούχο οι εθνικοί και κοινοτικοί κανόνες που αφορούν: στις δηµόσιες συµβάσεις έργων, µελετών, προµηθειών και υπηρεσιών: Ο έλεγχος για την δηµοπράτηση, ανάθεση και οποιαδήποτε τροποποίηση σύµβασης διενεργείται µε βάση τις λίστες ελέγχου όπως αυτές συµπεριλαµβάνονται στα τυποποιηµένα έντυπα του συστήµατος διαχείρισης και ελέγχου του επιχειρησιακού προγράµµατος αλιείας Στο πλαίσιο εξέτασης του κριτηρίου αυτού επιβεβαιώνεται και η συµβατότητα της πράξης µε τους κανόνες του ανταγωνισµού και των κρατικών ενισχύσεων. Σύµφωνα µε το άρθρο 5(1) του νόµου 3840/2010, για όσες συµβάσεις εµπίπτουν στο πεδίο εφαρµογής των κοινοτικών οδηγιών περί δηµοσίων συµβάσεων, η ιαχειριστική Αρχή προβαίνει επιπλέον σε εξέταση της διαδικασίας ανάθεσης της σύµβασης. Σε περίπτωση δηµόσιας σύµβασης που έχει ήδη συναφθεί κατά την έναρξη της σχετικής πράξης, καθώς και στις περιπτώσεις δηµοσίων συµβάσεων που δεν εµπίπτουν στο πεδίο εφαρµογής των κοινοτικών οδηγιών περί δηµοσίων συµβάσεων, η εξέταση της διαδικασίας ανάθεσης διενεργείται πριν από την καταχώρηση δαπανών στο Ολοκληρωµένο Πληροφοριακό Σύστηµα. 4 Η Έκδοση

16 στο περιβάλλον: Κατά την αξιολόγηση των πράξεων και όσον αφορά το κριτήριο «Τήρηση κανόνων περιβάλλοντος» πρέπει να επιβεβαιώνεται ότι έχουν εκπονηθεί οι απαραίτητες περιβαλλοντικές µελέτες και έχουν εγκριθεί οι προβλεπόµενοι περιβαλλοντικοί όροι από τις αρµόδιες αρχές. στην προαγωγή της ισότητας των ευκαιριών και της µη διάκρισης: Κατά την αξιολόγηση των πράξεων και όσον αφορά την εφαρµογή του κριτηρίου «Προαγωγή της ισότητας ευκαιριών και µη διάκρισης» η αρµόδια αρχή διαχείρισης πρέπει να εξετάζει αν οι προτεινόµενες πράξεις σέβονται και προάγουν την ισότητα µεταξύ ανδρών και γυναικών και αν έχουν ληφθεί τα κατάλληλα µέτρα για την αποτροπή οποιασδήποτε διάκρισης εξαιτίας του φύλου, της φυλής ή της εθνικής καταγωγής, της θρησκείας ή των πεποιθήσεων, της αναπηρίας, της ηλικίας ή του γενετήσιου προσανατολισµού στην εξασφάλιση της προσβασιµότητας των ατόµων µε αναπηρία: Ειδικότερα εξετάζεται ο τρόπος µε τον οποίο η πράξη/δράση ικανοποιεί τις απαιτήσεις προσβασιµότητας και τους κανόνες ασφαλείας για όλες τις κατηγορίες ΑµεΑ όπως: (Α) Πρόσβαση στο φυσικό ή/και στο δοµηµένο περιβάλλον: 1. Οριζόντια προσβασιµότητα (προσβάσιµες διαδροµές ισόπεδες ή µε ράµπες, προσβάσιµη είσοδος, προσβασιµότητα εσωτερικών χώρων, ικανοποιητικό άνοιγµα θυρών, πλάτος διαδρόµων κ.λπ.) 2. Κατακόρυφη προσβασιµότητα (ανελκυστήρας, κλιµακοστάσιο κ.λπ.) 3. Προσβάσιµοι χώροι υγιεινής 4. Σήµανση σε προσβάσιµες µορφές (έντονο κοντράστ - µεγάλοι χαρακτήρες, εικονίδια, γραφή Braille, ηχητική και οπτική σήµανση κλπ) 5. Κατάλληλα µέτρα διαφυγής σε περίπτωση εκτάκτων αναγκών κ.λπ. (Β)Πρόσβαση στις υπηρεσίες: 1. υνατότητα χρήσης της υπηρεσίας αυτόνοµα από άτοµα σε αναπηρικό αµαξίδιο 2. υνατότητα χρήσης της υπηρεσίας αυτόνοµα από άτοµα τυφλά ή κωφά 3. Πρόβλεψη διερµηνείας στη νοηµατική γλώσσα 4. Πρόβλεψη ειδικής υπηρεσίας εξυπηρέτησης ΑµεΑ 5. Πρόβλεψη συνοδείας ΑµεΑ κλπ 4 Η Έκδοση

17 (Γ) Πρόσβαση στην πληροφόρηση µε τη χρήση τεχνολογίας πληροφοριών και επικοινωνιών (ΤΠΕ). 1. Υιοθέτηση διεθνών προδιαγραφών W3C/WAI κλπ 2. Συµβατότητα εξοπλισµού µε βοηθήµατα ΑµεΑ κλπ 3. Πρόβλεψη υπότιτλων, διερµηνείας στη νοηµατική κλπ Στις περιπτώσεις που η προτεινόµενη πράξη είναι σε αρχική φάση σχεδιασµού η δέσµευση τήρησης των ανωτέρω κανόνων συµπεριλαµβάνεται στο σύµφωνο αποδοχής των όρων της απόφασης ένταξης και η τήρησή τους επιβεβαιώνεται από τη διαχειριστική αρχή κατά την παρακολούθηση εκτέλεσης της πράξης σύµφωνα µε τα οριζόµενα στο σύστηµα διαχείρισης και ελέγχου. Γ. Σκοπιµότητα πράξης Προκειµένου να αξιολογηθεί η σκοπιµότητα µιας πράξης αυτή εξετάζεται ως προς: Την αποτελεσµατικότητά της, δηλαδή την συµβολή της πράξης στην επίτευξη των στόχων/δεικτών των αντίστοιχων αξόνων προτε-ραιότητας του επιχειρησιακού προγράµµατος αλιείας Ο βαθµός συµβολής εκφράζεται ως το πηλίκο Πν=( δείκτης εκροών πράξης / δείκτης εκροών προτεραιότητα)ς. Την αποδοτικότητά της, δηλαδή την σχέση των εκροών της πράξης µε τον αντίστοιχο προϋπολογισµό. Η αποδοτικότητα εκφράζεται ως το πηλίκο Π=(δείκτης εκροών πράξης / δείκτης εκροών προτεραιότητας) προς (προϋπολογισµό πράξης / προϋπολογισµό προτεραιότητας) Την κρισιµότητα του προβλήµατος που αντιµετωπίζεται µε την υλοποίηση της πράξης Την συνέργεια και συµπληρωµατικότητά της µε άλλες πράξεις και τοµεακές πολιτικές. Ωριµότητα πράξης. Η ωριµότητα της πράξης εξετάζεται ως προς : Το στάδιο εξέλιξης των απαιτούµενων ενεργειών ωρίµανσης της πράξης Εξετάζεται ο βαθµός ωριµότητας της πράξης από την άποψη της εξέλιξης των απαιτούµενων προπαρασκευστικών ενεργειών (µελέτες, έρευνες, τεύχη δηµοπράτησης, κλπ) για την έναρξη της υλοποίησής της. Η αξιολόγηση της ωριµότητας της προτεινόµενης πράξης διενεργείται ανά υποέργο και η εκτίµηση της συνολικής ωριµότητας της πράξης προκύπτει από τον µέσο όρο ή τον σταθµισµένο µέσο όρο των 4 Η Έκδοση

18 επιµέρους τιµών. Η στάθµιση επιλέγεται ανάλογα µε το είδος και τη φύση της πράξης και τις απαιτούµενες αλληλουχίες ανάµεσα στα υποέργα, ώστε να εξασφαλίζεται ότι η συνολική ωριµότητα µίας πράξης αξιολογείται µε βάση την ωριµότητα των υποέργων εκείνων που την επηρεάζουν περισσότερο. Τον βαθµό προόδου διοικητικών ή άλλων ενεργειών Εξετάζεται ο βαθµός προόδου συγκεκριµένων διοικητικών ή άλλων ενεργειών, οι οποίες είναι απαραίτητες για την υλοποίηση της προτεινόµενης πράξης. Οι ενέργειες αυτές µπορεί να αφορούν είτε σε ενέργειες του φορέα υλοποίησης του έργου ή σε ενέργειες τρίτων (έκδοση αποφάσεων.σ., Υπουργικών Αποφάσεων κ.α.) Τα παραπάνω κριτήρια εξειδικεύονται από τη Α ανάλογα µε το θεσµικό πλαίσιο υλοποίησης της πράξης Τύπος αξιολόγησης Σύµφωνα µε το άρθρο 9 (παρ. 3) του νόµου 3840/2010 στην πρόσκληση της Α ή του ΕΦ, κατά περίπτωση, για την υποβολή προτάσεων, προσδιορίζεται η µεθοδολογία επιλογής των πράξεων, η οποία κατά κανόνα είναι συγκριτική αξιολόγηση. Για την εφαρµογή άµεσης αξιολόγησης απαιτείται τεκµηρίωση από την αρχή που ασκεί καθήκοντα διαχείρισης. Επίσης ανακοινώνονται οι ηµεροµηνίες υποβολής προτάσεων αξιολόγησης, τα απαραίτητα προς υποβολή στοιχεία, ο χρόνος υποβολής τους και η προθεσµία εντός της οποίας ολοκληρώνεται ο έλεγχος πληρότητας του φακέλου και δηµοσιεύονται στην οικεία ιστοσελίδα της Α Μεθοδολογία αξιολόγησης Βήµα 1: Ανάλυση-εξειδίκευση-προσαρµογή των κριτηρίων επιλογής των πράξεων Η Α/ΕΦ καλείται, κατά περίπτωση και ανάλογα µε τα µέτρα, να αναλύσει περαιτέρω, εξειδικεύσει τον τρόπο βαθµολογίας των επιµέρους κριτηρίων επιλογής πράξεων που έχουν εγκριθεί από την Επιτροπή Παρακολούθησης του Επιχειρησιακού Προγράµµατος Αλιείας σύµφωνα µε τις ανάγκες των πράξεων που αφορά η πρόσκληση. 4 Η Έκδοση

19 Βήµα 2: Προσδιορισµός τρόπου βαθµολόγησης κριτηρίων Είναι προφανές πως υπάρχει πλήθος τρόπων βαθµολόγησης τόσο στην περίπτωση της συγκριτικής όσο και της άµεσης αξιολόγησης - που θα µπορούσαν να εφαρµοστούν προκειµένου να αξιολογηθούν οι προτάσεις πράξεων σύµφωνα µε τα κριτήρια που ενέκρινε η Επιτροπή Παρακο-λούθησης, π.χ.: µε δυαδική βαθµολόγηση (ΝΑΙ/ΟΧΙ ή 0/1) και αποκλεισµό κατά κριτήριο (όλα τα κριτήρια «ΝΑΙ»), ή µε αντιστοίχιση των τιµών ΝΑΙ/ΟΧΙ σε ποσοτικές τιµές, µε βαθµολόγηση ορισµένων κριτηρίων και θέσπιση ορίων θετικής αξιολόγησης κατά κριτήριο, ή οµάδα κριτηρίων ή στο σύνολο, µε συνολικό βαθµό µε ίσους ή µη συντελεστές στάθµισης κατά κριτήριο ή οµάδα κριτηρίων, οποιοσδήποτε συνδυασµός των ανωτέρω. Για κάθε εξειδικευµένο κριτήριο, η Α/ΕΦ πρέπει να ορίσει τον τρόπο βαθµολόγησής του, δηλαδή τις τιµές που δύναται να λάβει το εν λόγω κριτήριο και τις καταστάσεις στις οποίες αντιστοιχούν οι εν λόγω τιµές. Είναι σκόπιµο όπου είναι εφικτό η Α/ΕΦ να αναλύει / εξειδικεύει τις καταστάσεις µε ποσοτικούς όρους. Οι τιµές του κριτηρίου, ακόµη και στην περίπτωση του δυαδικού συστήµατος, µπορεί να αντιστοιχούν σε ποσοτικοποιηµένες καταστάσεις. Η τιµή του κριτηρίου µπορεί επίσης να προκύπτει από µαθηµατικό τύπο ο οποίος βασίζεται σε τιµές ποσοτικοποιηµένων µεταβλητών. Ένα κριτήριο µπορεί να λαµβάνει δυαδική τιµή (π.χ. ΝΑΙ/ΟΧΙ) ή πολλαπλή τιµή (π.χ. 1 έως 10, Α-Β-Γ-, κ.ο.κ ). Είναι προφανές πως ο βαθµός είναι αποτέλεσµα ουσιαστικής κρίσης κατά την αξιολόγηση και θα πρέπει να τεκµηριώνεται επαρκώς για κάθε κατηγορία κριτηρίων στους πίνακες αξιολόγησης. Η επιλογή δυαδικής βαθµολόγησης για όλα τα κριτήρια αρµόζει κατά κανόνα στην περίπτωση των προσκλήσεων άµεσης αξιολόγησης, γεγονός που πρέπει να ληφθεί υπόψη κατά την εξειδίκευση των κριτηρίων. Αν υιοθετηθεί βαθµολόγηση µε πολλαπλές τιµές για ένα ή περισσότερα κριτήρια, πρέπει και πάλι να καταλήγει σε δυαδική βαθµολόγηση στο τελικό αποτέλεσµα (ΝΑΙ/ΟΧΙ) µε την υιοθέτηση τρόπου σύνθεσης και ορίων επιµέρους βαθµών δεδοµένου ότι οι προτάσεις δεν συγκρίνονται µεταξύ τους, αλλά απαιτείται να έχουν µια συγκεκριµένης στάθµης επάρκεια προκειµένου να ενταχθούν. Στην περίπτωση των προσκλήσεων συγκριτικής αξιολόγησης, δύο κατά κανόνα κατηγορίες κριτηρίων πρέπει να επιδέχονται βαθµολόγηση µε πολλαπλές τιµές. 4 Η Έκδοση

20 Πρέπει να επιλεγεί ο κατάλληλος συνδυασµός τιµών και αριθµού κριτηρίων που επιδέχονται πολλαπλή τιµή ώστε µε το πέρας της αξιολόγησης να προκύπτει επαρκής βαθµολογική διαφοροποίηση των προτάσεων στην τελική κατάταξη (αποφυγή µεγάλου αριθµού ισοβαθµιών). Κριτήρια Αποκλεισµού Στην πράξη, είτε επιλεγεί µέθοδος αξιολόγησης µε δυαδικές τιµές (ΝΑΙ/ΟΧΙ) ανά κριτήριο, είτε πολλαπλών τιµών (π.χ. 0 εως 5), είναι βέβαιο πως για ορισµένα κριτήρια δεν µπορεί να υπάρξει συµψηφισµός βαθµών και υφίσταται λόγος αποκλεισµού αν δεν τηρούνται ορισµένες προϋποθέσεις. π.χ. αν ένα έργο δεν είναι συµβατό µε την περιβαλλοντική νοµοθεσία, η τιµή που θα τεθεί στο σχετικό κριτήριο πρέπει να οδηγεί σε αποκλεισµό σύµφωνα µε οποιαδήποτε µεθοδολογία υιοθετηθεί. Αποκλεισµός πρότασης σε επίπεδο κριτηρίου από ανεπαρκή βαθµό µπορεί να τεθεί και στην περίπτωση της βαθµολόγησης µε πολλαπλές τιµές. Στην περίπτωση αυτή η Α/ΕΦ οφείλει να θέσει ένα όριο τιµής κάτω του οποίου η πρόταση αποκλείεται. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι η µηδενική συµβολή της πράξης στην επίτευξη των στόχων του αντίστοιχου άξονα προτεραιότητας θα πρέπει να συνεπάγεται τον αποκλεισµό της πρότασης. Βήµα 3: Τρόπος σύνθεσης βαθµών σε επίπεδο κατηγορίας κριτηρίων και αποτέλεσµα αξιολόγησης Αποτέλεσµα αξιολόγησης σε επίπεδο κατηγορίας κριτηρίων Για κάθε κατηγορία κριτηρίων θα πρέπει να τίθενται ελάχιστες προϋποθέσεις που πρέπει να πληροί η πρόταση προκειµένου να λαµβάνει θετική αξιολόγηση για το σύνολο της κατηγορίας κριτηρίων. Πιο συγκεκριµένα: 1. Στην περίπτωση της δυαδικής βαθµολόγησης, πρέπει να καθορίζεται σε επίπεδο κατηγορίας κριτηρίων ποια ή πόσα κριτήρια πρέπει να έχουν υποχρεωτικά θετική βαθµολόγηση. 2. Στην περίπτωση χρήσης πολλαπλής βαθµολόγησης για ορισµένα κριτήρια, πέραν της ανωτέρω προϋπόθεσης για όσα κριτήρια βαθµολογούνται δυαδικά, είναι σκόπιµο η Α/ΕΦ να θέσει όριο το οποίο συγκρίνεται µε τη σύνθεση των τιµών των επιµέρους κριτηριών που επιδέχονται πολλαπλές τιµές. Π.χ. έστω ότι βαθµολογούνται µόνο δύο κριτήρια µε εύρος Η Α/ΕΦ µπορεί να θέσει όριο αποκλεισµού σε επίπεδο κατηγορίας κριτηρίων αν το (σταθµισµένο ή µη) 4 Η Έκδοση

21 άθροισµα των δύο τιµών είναι µικρότερο του 14, ή να αποκλείσει τις προτάσεις που έχουν βαθµό χαµηλότερο του 60% της καλύτερης. Κατά συνέπεια σε επίπεδο κατηγορίας κριτηρίων η αξιολόγηση πρέπει να καταλήγει σε θετικό ή αρνητικό αποτέλεσµα: ΝΑΙ/ΟΧΙ. Επιπρόσθετα αν κάποιο κριτήριο της οµάδας βαθµολογείται µε πολλαπλές τιµές καταγράφεται ο βαθµός σε επίπεδο κατηγορίας µε βάση τύπο σύνθεσης των επιµέρους τιµών των κριτηρίων (π.χ. απλό άθροισµα). Τελικό αποτέλεσµα αξιολόγησης Θετικό τελικό αποτέλεσµα αξιολόγησης καταγράφεται όταν η πρόταση έχει λάβει θετική αξιολόγηση για όλες τις κατηγορίες κριτηρίων. Επιπρόσθετα στην περίπτωση της συγκριτικής αξιολόγησης η πρόταση λαµβάνει συνολικό βαθµό ο οποίος προκύπτει µε βάση τύπο σύνθεσης (π.χ. άθροισµα) των βαθµών των επιµέρους κατηγοριών κριτηρίων στις οποίες είχαν χρησιµοποιηθεί πολλαπλές τιµές. Η διαδικασία αξιολόγησης εφαρµόζεται διαδοχικά για τις επιµέρους κατηγορίες κριτηρίων µε τη σειρά που κρίνει η Α/ΕΦ Σε περίπτωση που πρόταση αποκλείεται σύµφωνα µε το αποτέλεσµα αξιολόγησης µιας κατηγορίας κριτηρίων, η Α/ΕΦ, δύναται να διακόψει την αξιολόγηση. Μπορεί ωστόσο να προβεί στην αξιολόγηση και άλλων κατηγοριών κριτηρίων ώστε η αιτιολογηµένη απόρριψη της πρότασης να περιλαµβάνει κρίση σε µεγαλύτερο εύρος της πρότασης. Μια τέτοια επιλογή µπορεί κατά περίπτωση να είναι χρήσιµη προκειµένου να υποδειχθούν στον δυνητικό τελικό δικαιούχο και άλλες ελλείψεις και αδυναµίες της πρότασής του για το ενδεχόµενο µελλοντικής επανυποβολής της. Το αποτέλεσµα της αξιολόγησης καταγράφεται συµπληρώνοντας το Φύλλο Αξιολόγησης της Πράξης. 4 Η Έκδοση

22 ΦΥΛΛΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΠΡΑΞΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ : ΑΞΟΝΑΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ : ΜΕΤΡΟ : ΚΩ ΙΚΟΣ ΠΡΟΣΚΛΗΣΗΣ : ΦΟΡΕΑΣ ΥΠΟΒΟΛΗΣ ΤΗΣ ΠΡΑΞΗΣ : ΤΙΤΛΟΣ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΗΣ ΠΡΑΞΗΣ : Α/Α Οµάδα κριτηρίων Συντελεστής στάθµισης* Τιµή/Βαθµολογία Συνολική βαθµολογία Α ΠΛΗΡΟΤΗΤΑ ΝΑΙ/ΌΧΙ ΝΑΙ/ΌΧΙ Β ΤΗΡΗΣΗ ΕΘΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΚΟΙΝΟΤΙΚΩΝ ΚΑΝΟΝΩΝ ΝΑΙ/ΌΧΙ ΝΑΙ/ΌΧΙ Γ ΣΚΟΠΙΜΟΤΗΤΑ 50% ΩΡΙΜΟΤΗΤΑ 50% ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΗ ΓΙΑ ΘΕΤΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ: ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΒΑΘΜΟΛΟΓΊΑ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ: (συµπληρώνονται τυχόν αλλαγές που προτείνονται από τον αξιολογητή σε επιµέρους στοιχεία της υποβαλλόµενης πρότασης και τα οποία αποτελούν προϋπόθεση για την απόδοση της συγκεκριµένης βαθµολογίας ) (*) Η ποσοτικοποίηση του συντελεστή στάθµισης είναι ενδεικτική 4 Η Έκδοση

23 Αξιολόγηση πράξεων κρατικών ενισχύσεων Η µεθοδολογία αξιολόγησης για πράξεις κρατικών ενισχύσεων θα πρέπει να βασίζεται σε εξειδικευµένα και σαφή κριτήρια που αφορούν τη φύση και τις προϋποθέσεις των δικαιούχων (επιχειρήσεων), τους ειδικούς κανόνες που διέπουν το καθεστώς ενίσχυσης, τα κριτήρια επιλεξιµότητας, τις ειδικές διατάξεις όσον αφορά τη λήξη της προθεσµίας για την επιλεξιµότητα των δαπανών κλπ. Τα κριτήρια επιλογής πράξεων κρατικών ενισχύσεων των αντίστοιχων µέτρων και αξόνων του προγράµµατος αλιείας εγκρίνονται από την Επιτροπή Παρακολούθησης του Προγράµµατος. Οι βασικές αρχές που διέπουν τη διαδικασία αξιολόγησης των πράξεων κρατικών ενισχύσεων παρέχονται στο Εγχειρίδιο Συστήµατος ιαχείρισης και Ελέγχου πράξεων κρατικών ενισχύσεων. Στον παρόντα οδηγό προσδιορίζονται επιπροσθέτως ορισµένοι κρίσιµοι παράµετροι κινδύνου οι οποίοι θα πρέπει να ελέγχονται κατά την αξιολόγηση πράξεων κρατικών ενισχύσεων από την αρµόδια αρχή. Ανεξάρτητα από τα ειδικά ή γενικά κριτήρια αξιολόγησης που εφαρµόζονται για την επιλογή πράξεων, κατά την αξιολόγηση των αιτήσεων θα πρέπει να διασφαλίζεται ότι: οι επιλέξιµες δράσεις στο πλαίσιο της ενίσχυσης πληρούν τους όρους του καθεστώτος ενίσχυσης σύµφωνα µε τον κανονισµό 1198/2006 και τον κανονισµό 498/207. δεν υπάρχει επικάλυψη ενισχύσεων από διαφορετικές πηγές, γεγονός που θα ερχόταν σε αντίθεση προς τους κανόνες για τη σώρευση ενισχύσεων Αξιολόγηση πράξεων Τεχνικής Υποστήριξης της Εφαρµογής Το Πρόγραµµα Τεχνικής Υποστήριξης της Εφαρµογής (ΤΥΕ) περιλαµβάνει τις ενέργειες που αναφέρονται στο αρ.19 παρ. 1 του Ν. 3614/2007, όπως εξειδικεύονται στο άρθρο 2 του Π 4/2002. Οι συνολικοί πόροι που διατίθενται, είτε για συγχρηµατοδοτούµενες ενέργειες του Άξονα Τεχνικής Υποστήριξης Εφαρµογής των Επιχειρησιακών Προγραµµάτων, είτε για ενέργειες αµιγώς χρηµατοδοτούµενες από εθνικούς πόρους του Π..Ε., εγκρίνονται ανά Υποπρόγραµµα µε απόφαση του Υπουργού Οικονοµίας, Ανταγωνιστικότητας & Ναυτιλίας όπως προβλέπεται 4 Η Έκδοση

24 στο άρθρο 19 παρ.3 του Ν.3614/2007, όπως τροποποιήθηκε µε το άρθρο 10 παρ.9 του Ν.3840/ Απόφαση Ένταξης Πράξης Μετά την ολοκλήρωση της αξιολόγησης και εφόσον η αξιολόγηση αποβεί θετική, ακολουθούνται τα προβλεπόµενα στη διαδικασία.1_2 «Επιλογή και Έγκριση Πράξης» για την καταχώρηση στο Ολοκληρωµένο Πληροφοριακό Σύστηµα του Τεχνικού ελτίου Πράξης και την έκδοση της Απόφασης Ένταξης. Τα βασικά στοιχεία της απόφασης ένταξης είναι τα εξής: Ο τίτλος της πράξης, ο άξονας προτεραιότητας, το Επιχειρησιακό Πρόγραµµα, ο κωδικός της πράξης στο Ολοκληρωµένο Πληροφοριακό Σύστηµα και ο δικαιούχος της πράξης. Το φυσικό αντικείµενο της πράξης το οποίο περιλαµβάνει τα κύρια επί µέρους στοιχεία της πράξης από τα οποία συντίθεται η πράξη ως ενιαίο σύνολο και τα βασικά λειτουργικά της χαρακτηριστικά. Τα παραδοτέα και οι δείκτες εκροών της πράξης Η χρονική διάρκεια υλοποίησης του φυσικού αντικειµένου της πράξης και εφόσον απαιτείται οι ηµεροµηνίες έναρξης και λήξης του φυσικού αντικειµένου. Η ηµεροµηνία λήξης της προθεσµίας επιλεξιµότητας δαπανών της πράξης. Τα οικονοµικά στοιχεία της πράξης Η συλλογική απόφαση του Προγράµµατος ηµοσίων Επενδύσεων, και ο φορέας χρηµατοδότησης της πράξης. Το επιλεγµένο µήνυµα, το οποίο προβάλλει την προστιθέµενη αξία της κοινοτικής παρέµβασης, και ολογράφως το Ταµείο από το οποίο συγχρηµατοδοτείται η πράξη. Αναφορά του συµφώνου αποδοχής των όρων της απόφασης ένταξης, το οποίο προσαρτάται στην απόφαση ένταξης και αποτελεί αναπόσπαστο µέρος αυτής. 4 Η Έκδοση

25 Εγγραφή πράξης στο Πρόγραµµα ηµοσίων Επενδύσεων (Π..Ε.) Σύµφωνα µε τις διατάξεις του άρθρου 14 του Ν. 3614/07 (όπως τροποποιήθηκε µε το άρθρο 10, παρ. 4 του Ν.3840/2010), η απόφαση ένταξης πράξης σε ΕΠ αποτελεί αυτοδίκαια πρόταση εγγραφής της πράξης σε συλλογική απόφαση (Σ.Α.) του Π..Ε του φορέα χρηµατοδότησης. Η ρύθµιση αυτή αποσκοπεί στην αποτελεσµατική παρακολούθηση της δηµόσιας χρηµατοδότησης που λαµβάνει µία συγχρηµατοδοτούµενη πράξη µέσω του Προγράµµατος ηµοσίων Επενδύσεων. Για τις περιπτώσεις πράξεων κρατικών ενισχύσεων αυτοδίκαια πρόταση εγγραφής σε συλλογική απόφαση του Προγράµµατος ηµοσίων Επενδύσεων του φορέα χρηµατοδότησης, αποτελεί η πρόσκληση για την υποβολή προτάσεων από τους δικαιούχους, δεδοµένου ότι έχει προηγηθεί η έγκριση του σχετικού προϋπολογισµού µε άλλη διοικητική απόφαση. Στην περίπτωση των χρηµατοδοτικών εργαλείων, η ένταξη των έργων στο Π Ε γίνεται σύµφωνα µε τους ειδικούς όρους που ρυθµίζονται στις οικείες υπουργικές αποφάσεις. Συγκεκριµένα για το Ταµείο ΕΝΑΛΙΟ, οι σχετικές ρυθµίσεις περιέχονται στο Άρθρο 3 της ΚΥΑ 1871/ (ΦΕΚ 1741/Β/ ) Καταχώρηση στο Ολοκληρωµένο Πληροφοριακό Σύστηµα Τεχνικού ελτίου Πράξης Το Τεχνικό ελτίο Πράξης περιλαµβάνει τα εγκεκριµένα από τη Α/ΕΦ στοιχεία της πράξης και καταχωρείται στο Ολοκληρωµένο Πληροφοριακό Σύστηµα. Ακολούθως παρέχονται βασικές επεξηγήσεις συµπλήρωσης του Τµήµατος ΣΤ του Τεχνικού ελτίου Πράξης. Στα πεδία 6 συµπληρώνεται αναλυτικά η προτεινόµενη δηµόσια δαπάνη µε ανάλυση σε Άµεσες δαπάνες και Έµµεσες δαπάνες. Για τον προσδιορισµό των έµµεσων δαπανών θα πρέπει να υπάρχει αντίστοιχη πρόβλεψη ως προς την επιλεξιµότητά τους στην οικεία πρόσκληση. Στα πεδία 11 συµπληρώνονται άλλες µη επιλέξιµες δαπάνες οι οποίες είναι αναγκαίες για την υλοποίηση της πράξης και οι οποίες καλύπτονται από εθνικούς πόρους σύµφωνα µε το εγκεκριµένο Πρόγραµµα. Τέτοιου είδους 4 Η Έκδοση

26 δαπάνες µπορεί να είναι: το ποσόν του µη επιλέξιµου ΦΠΑ, το κόστος προγραµµατικών συµβάσεων που συνάπτονται για την εκτέλεση του έργου από διαχειριστικά επαρκή φορέα κά. Στα πεδία 13 συµπληρώνεται ο συντελεστής ελλείµµατος χρηµατοδότησης που προκύπτει από την ελεγχθείσα χρηµατοοικονοµική ανάλυση για τα έργα που παράγουν έσοδα. Για τη συµπλήρωση του συντελεστή αυτού η Α/ΕΦ εξετάζει τη χρηµατοοικονοµική ανάλυση που υποβάλλεται από το δικαιούχο και εκτιµά τη λογικότητα των προβλέψεων σχετικά µε το προβλεπόµενα έσοδα και τις δαπάνες της πράξης. Επίσης ελέγχει εάν οι υπολογισµοί έχουν γίνει κανονικά και στηρίζονται στα απαραίτητα συνοδευτικά έγγραφα. Μετά τον έλεγχο αυτό επιβεβαιώνει το «συντελεστή ελλείµµατος χρηµατοδότησης» και τον καταχωρεί στο Τεχνικό ελτίο Πράξης. 4 Η Έκδοση

27 4. ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΤΗΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ Με την έκδοση της απόφασης ένταξης της πράξης έχει οριστικοποιηθεί στο Ολοκληρωµένο Πληροφοριακό Σύστηµα το Τεχνικό ελτίο Πράξης το οποίο συµπεριλαµβάνει τον κατάλογο των υποέργων µε τις αντίστοιχες ηµεροµηνίες - προθεσµίες για την δηµοπράτηση και την ανάληψη των νοµικών δεσµεύσεων για κάθε υποέργο (µε εξαίρεση τα «έργα οµπρέλες» για τα οποία τα υποέργα εξειδικεύονται κατά την υλοποίησή τους). Οι εν λόγω προθεσµίες συµπεριλαµβάνονται δεσµευτικά στο Σύµφωνο Αποδοχής Όρων της απόφασης ένταξης και παρακολουθούνται συστηµατικά από την αρχή που ασκεί καθήκοντα διαχείρισης στο πλαίσιο των µέτρων για την επιτάχυνση της εκταµίευσης των πληρωµών από τα διαρθρωτικά ταµεία. Σε περίπτωση µη τήρησης των ειδικών όρων και υποχρεώσεων του δικαιούχου η πράξη επανεξετάζεται από την αρµόδια αρχή και η απόφαση ένταξης της πράξης δύναται να ανακληθεί. Ειδικότερα σε περίπτωση υπέρβασης της καταληκτικής προθεσµίας σύναψης νοµικής δέσµευσης, η αρµόδια αρχή που ασκεί καθήκοντα διαχείρισης επανεξετάζει τη συνέχιση χρηµατοδότησης της πράξης από το Πρόγραµµα και εισηγείται και ενεργεί είτε για την ανάκληση της απόφασης ένταξης είτε για τη συνέχιση της χρηµατοδότησης από το Πρόγραµµα µε ειδικούς όρους, λαµβάνοντας υπόψη την κρισιµότητα και το µέγεθος της πράξης και τη συµβολή της στους στόχους του Προγράµµατος. 4.1 Οδηγίες για την εξέταση των σταδίων εξέλιξης των δηµοσίων συµβάσεων Έννοια ηµόσιας Σύµβασης ηµόσιες συµβάσεις είναι συµβάσεις εξ επαχθούς αιτίας, οι οποίες συνάπτονται γραπτώς µεταξύ ενός ή περισσοτέρων οικονοµικών φορέων και µιας ή περισσοτέρων αναθετουσών αρχών και έχουν ως αντικείµενο την εκτέλεση έργων, την προµήθεια προϊόντων ή την παροχή υπηρεσιών. Οι µονοµερείς διοικητικές πράξεις που επιβάλλουν υποχρεώσεις σε κάποιο φορέα δεν εµπίπτουν στην έννοια της δηµόσιας σύµβασης. Οι βασικές αρχές του κοινοτικού δικαίου που διέπουν τις δηµόσιες συµβάσεις 4 Η Έκδοση

28 και θα πρέπει να εξετάζεται ότι τηρούνται είναι αυτές της: Ίσης µεταχείρισης ιαφάνειας Αναλογικότητας Αµοιβαίας αναγνώρισης Αιτιολόγησης βλαπτικών πράξεων Χρηστής διοίκησης Επιπρόσθετα ο προσδιορισµός του εφαρµοζόµενου νοµικού πλαισίου είναι συνάρτηση των ακόλουθων παραµέτρων: του προϋπολογισµού της υπό ανάθεση σύµβασης, της «φύσης» και της νοµικής µορφής της Αναθέτουσας Αρχής και του αντικειµένου της σύµβασης. Σύµφωνα µε το άρθρο 5 (παρ. 1) του Ν. 3840/2010, η Α προβαίνει σε εξέταση της διαδικασίας διακήρυξης και τροποποίησης δηµοσίων συµβάσεων. Για όσες συµβάσεις εµπίπτουν στο πεδίο εφαρµογής των Κοινοτικών Οδηγιών περί δηµοσίων συµβάσεων προβαίνει επιπλέον σε εξέταση κατά τη διαδικασία ανάθεσης της σύµβασης. Η Α εκφράζει τη γνώµη της εντός αποκλειστικής προθεσµίας είκοσι (20) ηµερών από τη λήψη των σχετικών στοιχείων. Σε περίπτωση άπρακτης παρέλευσης της ανωτέρω προθεσµίας, λογίζεται ότι η Α έχει παράσχει σύµφωνη γνώµη, φέρουσα τη σχετική ευθύνη για τη σύµφωνη αυτή γνώµη. Η σύµφωνη γνώµη της διαχειριστικής αρχής ή η άπρακτη παρέλευση της προθεσµίας για τη διατύπωση γνώµης αποτελεί όρο για τη χρηµατοδότηση της πράξης σύµφωνα µε τα οριζόµενα στο άρθρο 39 του Νόµου 3614/2007. Σε περίπτωση δηµόσιας σύµβασης που έχει ήδη συναφθεί κατά την ένταξη της σχετικής πράξης, καθώς και στις περιπτώσεις δηµοσίων συµβάσεων που δεν εµπίπτουν στο πεδίο εφαρµογής των Κοινοτικών Οδηγιών περί δηµοσιών συµβάσεων, η εξέταση της διαδικασίας ανάθεσης διενεργείται πριν από την καταχώρηση δαπανών στο Ολοκληρωµένο Πληροφοριακό Σύστηµα. Η εξέταση των σταδίων εξέλιξης των δηµοσίων συµβάσεων εφαρµόζεται για όλες τις κατηγορίες των υποέργων που υλοποιούνται µε τη σύναψη δηµοσίων συµβάσεων (υποδοµών, προµηθειών και υπηρεσιών). Η εξέταση αυτή συνιστά µέτρο πρόληψης για τον έγκαιρο εντοπισµό και αντιµετώπιση τυχόν προβληµάτων, ως προς τους κοινοτικούς και εθνικούς κανόνες, κατά τη σύναψη δηµοσίων συµβάσεων. Σύµφωνα µε τις λίστες ελέγχου που έχουν σχεδιαστεί, η εξέταση των σταδίων εξέλιξης των δηµοσίων συµβάσεων αποσκοπεί στη διασφάλιση της τήρησης των αρχών της ίσης µεταχείρισης, 4 Η Έκδοση

29 της µη διάκρισης, της διαφάνειας και του ανταγωνισµού καθ όλη τη διάρκεια της αντίστοιχης διαδικασίας. Ειδικότερα θέµατα που πρέπει να λαµβάνονται υπόψη είναι τα κριτήρια για την πρόσβαση των ατόµων µε αναπηρία (π.χ. οι προκηρύξεις διαγωνισµού, οι τεχνικές προδιαγραφές που αναφέρονται στα έγγραφα της σύµβασης, η συγγραφή υποχρεώσεων ή τα συµπληρωµατικά έγγραφα, θα πρέπει να ορίζονται έτσι ώστε να λαµβάνουν υπόψη τα κριτήρια προσβασιµότητας για τα άτοµα µε αναπηρία ή σχεδιασµό που να καλύπτει όλους τους χρήστες). Οµοίως, κατά την εξέταση των σταδίων εξέλιξης των δηµοσίων συµβάσεων οι διαχειριστικές αρχές πρέπει να εξετάζουν αν στο περιεχόµενο των τευχών διακήρυξης έχουν ληφθεί υπόψη οι απαιτήσεις για τη συµµόρφωση των πράξεων µε τους σχετικούς περιβαλλοντικούς όρους. Σηµαντική επίσης παράµετρος για την αποφυγή προβληµάτων στον τοµέα των δηµοσίων συµβάσεων είναι η σαφής επίγνωση από τους δικαιούχους των υποχρεώσεών τους και η κατάλληλη εκπαίδευση του προσωπικού τους. Στο άρθρο 10 (παρ.10) του νόµου 3840/2010 επισηµαίνεται ότι οι διακηρύξεις δηµοσίων συµβάσεων, οι συµβάσεις και οι τροποποιήσεις αυτών, εκδίδονται ή υπογράφονται, µετά τη σύµφωνη γνώµη της οικείας διαχειριστικής αρχής ή την άπρακτη παρέλευση της προθεσµίας για τη διατύπωση γνώµης σύµφωνα µε τα οριζόµενα στο άρθρο 5 (παρ.1) του ίδιου νόµου που αντικαθιστά το άρθρο 3(παρ.2), στοιχείο (ιδ) του Νόµου 3614/2007. Για την επιβεβαίωση της διαχειριστικής επάρκειας των δικαιούχων έχει ληφθεί σοβαρά υπόψη, µεταξύ άλλων στοιχείων, η ύπαρξη και εφαρµογή εγχειριδίων που αφορούν τις λειτουργίες του προγραµµατισµού, της ανάθεσης και διαχείρισης δηµοσίων συµβάσεων. Υποστηρικτικά στην προετοιµασία των διαδικασιών δηµοπράτησης και ανάθεσης των δικαιούχων, η αρµόδια διαχειριστική αρχή µπορεί να προτείνει να λαµβάνονται υπόψη οι τυποποιηµένες λίστες ελέγχου που χρησιµοποιούνται σύµφωνα µε το Εγχειρίδιο Συστήµατος ιαχείρισης και Ελέγχου για τον έλεγχο των σταδίων εξέλιξης των δηµοσίων συµβάσεων καθώς. Η Επιτροπή έχει εκδώσει πρακτικούς οδηγούς µε πληροφορίες και επεξηγήσεις αναφορικά µε τους κοινοτικούς κανόνες σύναψης δηµοσίων συµβάσεων, που µπορούν να χρησιµοποιηθούν κατά τη διάρκεια της προετοιµασίας των αντίστοιχων διαδικασιών από τους δικαιούχους καθώς και κατά την εξέταση των αντίστοιχων διαδικασιών από τις οικείες αρχές. (βλ. 4 Η Έκδοση

30 4.1.1 Σχεδιασµός έργων Οι δικαιούχοι είναι υπεύθυνοι για τη διασφάλιση της ποιότητας των αρχικών µελετών καθώς και για τον ακριβή προσδιορισµό του κόστους του έργου. Όταν η διαχειριστική αρχή / ενδιάµεσοι φορείς, εκτιµούν ότι υπάρχει κίνδυνος αστοχιών, πρέπει κατά τη διαδικασία εξέτασης του σταδίου της δηµοπράτησης να εξετάζουν τα στοιχεία των µελετών καθώς και το κατά πόσον είναι επικαιροποιηµένες οι εκτιµήσεις του κόστους. Η εξέταση αυτή αποσκοπεί στην αποφυγή µεταγενέστερων προβληµάτων µε συµπληρωµατικές συµβάσεις. Ιδιαίτερη προσοχή κατά την εξέταση της διαδικασίας δηµοπράτησης πρέπει να αποδίδεται: στην καταλληλότητα της χρησιµοποιούµενης µεθόδου δηµοπράτησης, της συνοχής των διάφορων φάσεων της σύµβασης (αγορά γης, προετοιµασία του εργοταξίου, συνδέσεις µε τα δίκτυα παροχών κλπ), στο χρονοδιάγραµµα εκτέλεσης του έργου ιαδικασίες δηµοπράτησης Σε περιπτώσεις µη έµπειρων δικαιούχων, η Α/ΕΦ κατά την εξέταση των τευχών δηµοπράτησης πρέπει να διασφαλίζει την ποιότητα των τευχών του διαγωνισµού, περιλαµβανοµένης της συγγραφής υποχρεώσεων. Με ιδιαίτερη προσοχή πρέπει επίσης να εξετάζονται οι τεχνικές προδιαγραφές και χρηµατοοικονοµικές δυνατότητες των υποψηφίων αναδόχων. Παρά το γεγονός ότι τόσο η κοινοτική νοµοθεσία όσο και οι εθνικές νοµοθεσίες περί δηµοσίων συµβάσεων προβλέπουν ειδικές διατάξεις όσον αφορά τη δηµοσίευση, η αρχή διαχείρισης ή ο ενδιάµεσος φορέας, θα πρέπει επίσης να γνωρίζουν ότι, ακόµη και στις περιπτώσεις που το κόστος των συµβάσεων δεν υπερβαίνει τα κατώτατα όρια που έχει καθορίσει η ΕΚ ή στις περιπτώσεις που οι υπηρεσίες εµπίπτουν εν µέρει µόνο στο πεδίο εφαρµογής των Οδηγιών 2004/18 και 2004/17 της ΕΚ (δηλαδή του παραρτήµατος IB), κάθε σύµβαση θα πρέπει να τυγχάνει της κατάλληλης δηµοσίευσης (ανάλογα 4 Η Έκδοση

31 µε το µέγεθος και τη φύση της σύµβασης 1 ), ώστε να υπάρχει συµµόρφωση προς τις γενικές αρχές της συνθήκης περί ίσης µεταχείρισης και διαφάνειας. Για τη διασφάλιση της συµµόρφωσης των συγχρηµατοδοτούµενων πράξεων προς τις γενικές αυτές αρχές υπάρχει αντίστοιχη πρόβλεψη στο άρθρο 24 της Υπουργικής Απόφασης του Συστήµατος ιαχείρισης του Επιχειρησιακού Προγράµµατος Αλιείας (αριθ. 2925/ όπως τροποποιήθηκε και ισχύει) Κριτήρια επιλογής και ανάθεσης Σκόπιµο κρίνεται να αναφερθούν ορισµένα από τα προβλήµατα των διαδικασιών αξιολόγησης των προσφορών και κατακύρωσης που διαπιστώθηκαν από τους ελέγχους της Επιτροπής κατά την προηγούµενη προγραµµατική περίοδο : δεν γίνεται καµία διάκριση ανάµεσα στη φάση της επιλογής των προσφορών και στη φάση της κατακύρωσης όσον αφορά τη διαδικασία του διαγωνισµού και υπάρχει σύγχυση ανάµεσα στα κριτήρια επιλογής και στα κριτήρια κατακύρωσης (ανάθεσης), γίνεται λανθασµένη χρησιµοποίηση των κριτηρίων επιλογής κατά τη φάση της κατακύρωσης, τα κριτήρια επιλογής και κατακύρωσης δεν δηµοσιεύονται στη προκήρυξη του διαγωνισµού ή στη συγγραφή υποχρεώσεων, κατά την αξιολόγηση χρησιµοποιούνται κριτήρια επιλογής και κατακύρωσης που είναι διαφορετικά από αυτά που είχαν δηµοσιευθεί, τα χρησιµοποιούµενα κριτήρια δεν συµφωνούσαν µε τις βασικές αρχές της συνθήκης της ΕΚ, δεν γίνεται επαρκής τεκµηρίωση των αποφάσεων που λαµβάνει η επιτροπή αξιολόγησης, συνάπτονται απευθείας συµβάσεις για συµπληρωµατικές εργασίες χωρίς την προκήρυξη νέου διαγωνισµού. Γενικά Οι συµβάσεις ανατίθενται βάσει των κριτηρίων - είτε της πλέον συµφέρουσας από οικονοµική άποψη προσφοράς 1 Υπόθεση C-324/98 Telaustria [2000] ECR I Η Έκδοση

32 - είτε της χαµηλότερης τιµής, αφού οι αναθέτουσες αρχές ελέγξουν την καταλληλότητα των οικονοµικών φορέων που δεν έχουν αποκλεισθεί για λόγους που αφορούν την προσωπική κατάσταση των υποψηφίων. Η διαδικασία του διαγωνισµού διενεργείται σε δύο κύρια και διακριτά µεταξύ τους στάδια, τα οποία βασίζονται σε διαφορετικής φύσης κριτήρια: Α στάδιο: Έλεγχος κριτηρίων αποκλεισµού και κριτηρίων ποιοτικής επιλογής. Ο εν λόγω έλεγχος αφορά και εστιάζει στον ΠΡΟΣΦΕΡΟΝΤΑ. Β στάδιο: Αξιολόγηση µε βάση τα κριτήρια ανάθεσης για την ανάδειξη του αναδόχου. Αφορά και εστιάζει στην ΠΡΟΣΦΟΡΑ αυτή κάθε αυτή. Κριτήρια ποιοτικής επιλογής Ειδικότερα η διενέργεια των διαδικασιών του α σταδίου διακρίνεται στον έλεγχο: - των κριτηρίων για την προσωπική κατάσταση ενός οικονοµικού φορέα, αναφορικά µε την άδειας άσκησης της επαγγελµατικής δραστηριότητάς του, - των κριτηρίων της οικονοµικής και χρηµατοοικονοµικής επάρκειάς του και - των κριτηρίων συναφών µε τις τεχνικές ή/και επαγγελµατικές ικανότητές του. Τα κριτήρια αυτά δεν είναι βαθµολογούµενα. Κριτήρια ανάθεσης Το κριτήριο της αποκλειστικά χαµηλότερης τιµής αποτελεί απλοποιηµένη διαδικασία και κατά κανόνα εφαρµόζεται για προµήθεια αγαθών. Το κριτήριο της πλέον συµφέρουσας από οικονοµική άποψη προσφοράς αποτελεί κριτήριο σύµφωνα µε το οποίο δύναται να αξιολογηθούν η ποιότητα, η τιµή, η τεχνική αξία, τα αισθητικά και λειτουργικά χαρακτηριστικά, τα περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά, το κόστος λειτουργίας, η αποδοτικότητα, η εξυπηρέτηση µετά την πώληση και η τεχνική συνδροµή, η ηµεροµηνία παράδοσης και η προθεσµία παράδοσης ή εκτέλεσης. 4 Η Έκδοση

33 Θα πρέπει επίσης να περιγράφεται µε σαφήνεια ο τρόπος αξιολόγησης µε έµφαση στον επακριβή προσδιορισµό της στάθµισης ή της βαρύτητας κάθε κριτηρίου και υποκριτηρίου. Τα κριτήρια ανάθεσης πρέπει να είναι σαφή, µετρήσιµα και αντικειµενικά. Σύγχυση κριτηρίων ποιοτικής επιλογής & ανάθεσης Τα κριτήρια που δεν σκοπούν στον εντοπισµό της πλέον συµφέρουσας από οικονοµική άποψη προσφοράς, αλλά συνδέονται κυρίως µε την εκτίµηση της καταλληλότητας των διαγωνιζοµένων να εκτελέσουν την εν λόγω σύµβαση όπως: η εµπειρία, τα προσόντα και τα µέσα που µπορούν να διασφαλίσουν την προσήκουσα εκτέλεση της εν λόγω σύµβασης δεν αποτελούν «κριτήρια ανάθεσης» αλλά κριτήρια ποιοτικής επιλογής. Απαγόρευση κατάτµησης Απαγορεύεται η κατάτµηση του προϋπολογισµού των συµβάσεων έργων / προµηθειών / υπηρεσιών σε επιµέρους όµοια ή οµοειδή τµήµατα µε στόχο την αποφυγή εφαρµογής διαδικασίας ανάθεσης. Ενδείξεις κατάτµησης: - Οµοιότητα των συµβάσεων (όµοιο ή οµοειδές αντικείµενο σύµβασης) - Οικονοµική και τεχνική λειτουργία την οποία εκπληρώνουν οι κατά περίπτωση συµβάσεις - υνατότητα εκτέλεσης του αντικειµένου της σύµβασης από έναν και µόνο ανάδοχο - Ύπαρξη µίας και µόνο Αναθέτουσας Αρχής - Ανάθεση εντός του ιδίου οικονοµικού έτους - Ταυτόχρονη έναρξη της διαδικασίας των σχετικών συµβάσεων Παροχή υπηρεσιών µε ίδια µέσα και σχέση «οιονεί αυτεπιστασίας» Μία αναθέτουσα αρχή έχει τη δυνατότητα να καλύψει τις ανάγκες της όσον αφορά την κατασκευή έργων, την παροχή υπηρεσιών και την προµήθεια αγαθών µε τη µέθοδο της αυτεπιστασίας. Η µέθοδος αυτή συνίσταται στη χρησιµοποίηση των ανθρώπινων και υλικών πόρων που διαθέτει η ίδια η αναθέτουσα αρχή και κατανέµονται στις υπηρεσίες της που συγκροτούν τη 4 Η Έκδοση

34 διοικητική της διάρθρωση και οι οποίες δεν διαθέτουν αυτοτελή νοµική οντότητα. Η αυτεπιστασία προϋποθέτει µονοµερή ενέργεια της διοίκησης της αναθέτουσας αρχής, βάσει αποφάσεων που άπτονται της εσωτερικής της οργάνωσης, διοίκησης και λειτουργίας. Η συνδροµή των παραπάνω περιστάσεων συνιστά τη «γνήσια αυτεπιστασία». Στην περίπτωση αυτή δεν υφίσταται σύµφωνα µε το κοινοτικό δίκαιο «σύµβαση» δεδοµένου ότι ελλείπει η προϋπόθεση του τρίτου οικονοµικού φορέα αντισυµβαλλόµενου της αναθέτουσας αρχής, και συνεπώς δεν υπάρχει υποχρέωση εφαρµογής των κοινοτικών κανόνων περί αναθέσεων δηµοσίων συµβάσεων. Ιδιαίτερη παραλλαγή αυτεπιστασίας, αποτελεί η αποκαλούµενη «οιονεί αυτεπιστασία» (επικρατούσα η αγγλική διατύπωση in-house). Στην περίπτωση αυτή µία σύµβαση ανατίθεται απευθείας από µία αναθέτουσα αρχή σε έναν άλλο φορέα µε αυτοτελή νοµική οντότητα, ο οποίος λόγω της ειδικής σχέσης µε την αναθέτουσα αρχή συνεργάζεται µε αυτή υπό καθεστώς ιδιόµορφης αυτεπιστασίας. Η ανάθεση τέτοιων συµβάσεων αποτελούν εξαιρετικές περιπτώσεις, οι οποίες υπό προϋποθέσεις εκφεύγουν του πεδίου εφαρµογής των κοινοτικών οδηγιών για την ανάθεση δηµοσίων συµβάσεων. Ελλείψει σαφούς νοµοθετικής ρύθµισης 2, η έννοια, η φύση και η έκταση των σχέσεων οιονεί αυτεπιστασίας προσδιορίζονται κατά τρόπο δηµιουργικό από τη νοµολογία του ΕΚ. Συγκεκριµένα, για τη διάγνωση µιας σχέσης οιονεί αυτεπιστασίας και την απευθείας ανάθεση συµβάσεων βάσει αυτής, κατ εξαίρεση της υποχρεωτικής εφαρµογής των κοινοτικών κανόνων περί δηµοσίων συµβάσεων, το ΕΚ έκρινε ότι πρέπει να συντρέχουν σωρευτικά οι ακόλουθες προϋποθέσεις: Α) η αναθέτουσα αρχή πρέπει να ασκεί επί του αναδόχου έλεγχο ανάλογο προς εκείνο που ασκεί επί των δικών της υπηρεσιών και Β) επιπλέον ο ανάδοχος πρέπει να πραγµατοποιεί το ουσιώδες τµήµα της επιχειρηµατικής του δραστηριότητας µε τον ή τους οργανισµούς που ασκούν επ αυτού τον προαναφερθέντα έλεγχο. Συνεπώς, ο βαθµός εξάρτησης ενός αυτοτελούς φορέα από µια αναθέτουσα αρχή ως προς τη διοίκηση και την πραγµατοποίηση της δραστηριότητάς του, αποτελεί αποφασιστικό κριτήριο ελέγχου για την κατάφαση ή µη της υποχρέωσης εφαρµογής του κοινοτικού δικαίου των δηµοσίων συµβάσεων. Η νοµολογία του ΕΚ παρέχει περαιτέρω ουσιώδεις διευκρινίσεις ως προς τις προϋποθέσεις εφαρµογής των παραπάνω κριτηρίων. 2 Ρυθµίσεις µε χαρακτήρα οιονεί αυτεπιστασίας, για την απευθείας ανάθεση συµβάσεων από µια αναθέτουσα αρχή σε άλλη αναθέτουσα αρχή περιλαµβάνονται στο άρθρο 18 της οδηγίας 2004/18/ΕΚ και στο άρθρο 18 της οδηγίας 2004/17/ΕΚ 4 Η Έκδοση

35 Ειδικότερα επί του Α) κριτηρίου του παρόµοιου ελέγχου, το ΕΚ έκρινε ότι η συµµετοχή έστω και κατά µειοψηφία µιας ιδιωτικής επιχείρησης στο κεφάλαιο εταιρείας στην οποία συµµετέχει και η οικεία αναθέτουσα αρχή αποκλείει σε κάθε περίπτωση τη δυνατότητα της αναθέτουσας αρχής να ασκεί επί της εταιρείας αυτής έλεγχο ανάλογο προς αυτόν που ασκεί στις δικές της υπηρεσίες. Ως εκ τούτου, η ανάθεση δηµοσίων συµβάσεων σε επιχειρήσεις µικτής οικονοµίας δεν µπορεί να υπαχθεί στην εξαίρεση της οιονεί αυτεπιστασίας και υπόκειται σε κάθε περίπτωση στην εφαρµογή των κοινοτικών κανόνων δηµοσίων συµβάσεων. Στο πλαίσιο αυτό, το ΕΚ έκρινε ότι η απευθείας ανάθεση σύµβασης υπηρεσιών από ήµο σε εταιρεία της οποίας το κεφάλαιο ανήκει από κοινού κατά 75,1% στο ήµο και κατά 24,9% σε ιδιωτική επιχείρηση δεν συνιστά µορφή οιονεί αυτεπιστασίας 3. Οµοίως, το ΕΚ έκρινε ότι ακόµη και η ανάθεση µιας σύµβασης σε φορέα που ανήκει πλήρως (100%) στην αναθέτουσα αρχή ενδέχεται να µην συνιστά ανάθεση οιονεί αυτεπιστασίας αν δεν πληρούνται απολύτως τα παραπάνω κριτήρια 4. Κατά τη νοµολογία του ΕΚ, το κριτήριο του ελέγχου θα πρέπει να πληρούται σε µόνιµη βάση, κατά την εκτέλεση της σύµβασης και όχι στιγµιαία κατά το χρόνο ανάθεσης της σύµβασης 5. Επιπλέον, η έµµεση άσκηση ελέγχου από την αναθέτουσα αρχή επί του αναδόχου φορέα, µε την παρεµβολή µιας εταιρείας Ηοlding ως ενδιάµεσου οργανισµού, δύναται να εξασθενίσει τον έλεγχο της αναθέτουσας αρχής σε βαθµό που να µην είναι παρόµοιος µε αυτόν που ασκεί στις υπηρεσίες της 6. Αντιθέτως, το ΕΚ δέχθηκε ότι οι προϋποθέσεις του πρώτου κριτηρίου του ελέγχου πληρούνται και επιτρέπεται η επίκληση της σχέσης οιονεί αυτεπιστασίας, εφόσον α) το σύνολο του µετοχικού κεφαλαίου ανήκει κατά ποσοστό 100 % στις αναθέτουσες αρχές µετόχους της εταιρείας, β) η εταιρεία υποχρεούται να αναλαµβάνει συµβάσεις και να εκτελεί αυτές σύµφωνα µε τις οδηγίες των µετόχων της και γ) το τίµηµα των συµβάσεων είναι απολύτως ελεγχόµενο και επιβάλλεται στην εταιρεία από τις αναθέτουσες αρχές µετόχους αυτής 7. 3 ΕΚ C-26/03 της , Stadt Halle, RPL Recyclingpark Lochau GmbH / Arbeitsgemeinschaft Thermische Restabfall- und Energieverwertungsanlage TREA Leuna. 4 ΕΚ C-458/03 της , Parking Brixen GmbH / Gemeinde Brixen, Stadtwerke Brixen AG. Το ΕΚ έκρινε ότι δεν πληρούται το κριτήριο του ελέγχου στην περίπτωση της απευθείας ανάθεσης σύµβασης για την παραχώρηση της διαχείρισης ενός σταθµού αυτοκινήτων από το ήµο σε µια δηµοτική επιχείρηση ανήκουσα κατά ποσοστό 100% στο ήµο, δεδοµένου ότι υπήρχε νοµοθετική πρόβλεψη για τη µετατροπή της δηµοτικής επιχείρησης σε κεφαλαιουχική µε τη δυνατότητα εισόδου νέων µετόχων-επενδυτών. Το ΕΚ απεφάνθη ότι µε την είσοδο ιδιωτών επενδυτών στο κεφάλαιο του αναδόχου και τις διευρυµένες εξουσίες του ιοικητικού Συµβουλίου του αναδόχου φορέα, η αναθέτουσα αρχή δεν θα ήταν σε θέση να ασκεί τον έλεγχο που ασκεί στις δικές της υπηρεσίες. 5 ΕΚ C-29/04 της Επιτροπή κατά ηµοκρατίας της Αυστρίας (Mödling) και ΕΚ C-410/04 της , Associazione Nazionale Autotrasporto Viaggiatori (ANAV) / Commune di Bari, AMTAB Servizio SpA. 6 ΕΚ C-340/04 της , Carbotermo SpA, Consorzio Alisei / Comune di Busto Arsizio, AGESP SpA. 7 ΕΚ C-295/05 της , Acociacion Nacional de Empresas Forestales (Asemfo) / Transformacion Agraria SA, Administracion del Estado (Tragsa). 4 Η Έκδοση

36 Επί του Β) κριτηρίου του ουσιώδους τµήµατος της δραστηριότητας, το ΕΚ έκρινε ότι το κριτήριο αυτό πληρούται όταν η δραστηριότητα του αναδόχου φορέα απευθύνεται κυρίως στην αναθέτουσα αρχή και όλες οι άλλες δραστηριότητές του προς τρίτους είναι ασήµαντης έκτασης, επικουρικού ή επουσιώδους χαρακτήρα. Για την αξιολόγηση του κριτηρίου αυτού λαµβάνονται υπ όψη τόσο ποσοτικά όσο και ποιοτικά στοιχεία. Επιπλέον, από τη νοµολογία προκύπτει ότι στην περίπτωση κατά την οποία ένας ανάδοχος φορέας ελέγχεται από περισσότερες αναθέτουσες αρχές, το εν λόγω κριτήριο πληρούται αν ο φορέας αυτός ασκεί το ουσιώδες τµήµα της δραστηριότητάς του όχι κατ ανάγκην µεµονωµένα µε κάποια από τις αναθέτουσες αρχές, αλλά µε τις εν λόγω αρχές στο σύνολό τους 8. Τέλος, µε πρόσφατη απόφασή του 9 το ΕΚ έκρινε ότι η πραγµατοποίηση του 90% της δραστηριότητας ενός φορέα µε τον ή τους οργανισµούς που τον ελέγχουν επαρκεί για την κατάφαση του δεύτερου κριτηρίου Περιεχόµενο φακέλων προέγκρισης Κατά την εξέταση των σταδίων εξέλιξης των δηµοσίων συµβάσεων θα πρέπει να χρησιµοποιούνται έµπειρα και καταρτισµένα στελέχη και να χρησιµοποιούνται οι λίστες ελέγχου του Εγχειριδίου του Συστήµατος ιαχείρισης και Ελέγχου. Ακολούθως παρουσιάζεται το περιεχόµενο των επί µέρους φακέλων που υποβάλλονται στην αρµόδια αρχή διαχείρισης κατά στάδιο εξέλιξης της διαδικασίας: 1. ηµοπράτησης 2. Ανάθεσης της Σύµβασης/ Έκδοσης Απόφασης Αυτεπιστασίας 3. Τροποποίησης Σύµβασης Φάκελος προέγκρισης Τευχών ηµοπράτησης Για τη λήψη έγκρισης τευχών δηµοπράτησης, ο δικαιούχος υποβάλει στη Α ή στον ΕΦ την περίληψη της διακήρυξης που θα αποσταλεί στην ΕΕ και στον Ελληνικό τύπο, το σχέδιο της διακήρυξης και των λοιπών τευχών διαγωνισµού, όπως προβλέπονται από το ισχύον θεσµικό πλαίσιο παραγωγής έργων, προµηθειών και παροχής υπηρεσιών. 8 ΕΚ C-340/04, Carbotermo 9 ΕΚ C-295/05, Tragsa 4 Η Έκδοση

37 Ειδικότερα όσον αφορά τα έντυπα δηµοσιότητας υποβάλλονται: Έντυπο «Προκαταρκτικής Προκήρυξης» (δηµοσιεύεται από την ΕΕ ή από την ΑΑ στο «προφίλ αγοραστή») Αφορά στις περιπτώσεις των σηµείων α), β) και γ) της παρ.1 του άρθρου 29, Π 60/07. Η δηµοσίευση προκαταρκτικής προκήρυξης είναι υποχρεωτική µόνον όταν οι αναθέτουσες αρχές ασκούν το δικαίωµά τους να µειώσουν τις προθεσµίες για την παραλαβή των προσφορών κατά γενικό κανόνα σε 36 ηµέρες αλλά σε καµία περίπτωση λιγότερο των 22 ηµερών (σύντµηση προθεσµιών). Έντυπο «Προκήρυξης Σύµβασης» (γνωστοποίηση της πρόθεσης για σύναψη σύµβασης). Αφορά στην πρόθεση σύναψης δηµόσιας σύµβασης ή συµφωνίας πλαίσιο προσφεύγοντας σε διαδικασία ανοικτή, κλειστή, διαπραγµάτευση µε δηµοσίευση προκήρυξης, ανταγωνιστικό διάλογο. Έντυπο «Προκήρυξης διαγωνισµού». Αφορά στην πρόθεση δηµιουργίας και εφαρµογής δυναµικού συστήµατος αγορών. Έντυπο «Προκήρυξης διαγωνισµού µελετών». Αφορά στην πρόθεση διοργάνωσης διαγωνισµού µελετών. Όσον αφορά τα λοιπά τεύχη διαγωνισµού υποβάλλονται: α. Για κατασκευές: Έντυπο οικονοµικής προσφοράς Τιµολόγιο µελέτης Ειδική Συγγραφή Υποχρεώσεων Τεχνική Συγγραφή Υποχρεώσεων (Τεχνικές Προδιαγραφές και τα παραρτήµατά τους) Τεχνική Περιγραφή Προϋπολογισµός Μελέτης Εγκεκριµένες µελέτες από την υπηρεσία β. Για το σύστηµα µελέτη κατασκευή απαιτούνται επί πλέον: Κανονισµός Μελετών Έργου (ΚΜΕ) 4 Η Έκδοση

38 Πρότυπα Κατασκευής Έργου (ΠΚΕ) Τα ΚΜΕ και ΠΚΕ (εγκύκλιος 27/97ΥΠΕΧΩ Ε) συντάσσονται ειδικώς για το προς δηµοπράτηση έργο (Μ/Κ) ή παραπέµπουν σε πρότυπα και κανονισµούς παρόµοιων έργων. Η τήρησή τους είναι υποχρεωτική για τους διαγωνιζοµένους επί ποινή αποκλεισµού. γ. Για µελέτες και συναφείς υπηρεσίες: Έντυπο οικονοµικής προσφοράς Συγγραφή υποχρεώσεων Τεύχος τεχνικών δεδοµένων Τεύχος προεκτιµώµενης αµοιβής δ. Για υπηρεσίες (πλην Ν.3316/05): Έντυπο οικονοµικής προσφοράς Συγγραφή Υποχρεώσεων Τεχνική Προδιαγραφή (µπορεί να µην υπάρχει σαν ανεξάρτητο τεύχος αλλά να ενσωµατώνεται στη ΣΥ ή σε έγγραφο που προσδιορίζει τα απαιτούµενα χαρακτηριστικά της υπηρεσίας) ε. Για προµήθειες: Έντυπο οικονοµικής προσφοράς Συγγραφή Υποχρεώσεων Τεχνική Προδιαγραφή (µπορεί να µην υπάρχει σαν ανεξάρτητο τεύχος αλλά να ενσωµατώνεται στη ΣΥ ή σε έγγραφο που προσδιορίζει τα απαιτούµενα Ειδικότερα, στην περίπτωση των κατασκευών, όσον αφορά στις «εγκεκριµένες µελέτες από την υπηρεσία», υποβάλλονται: (i) Εγκριτικές αποφάσεις µελετών (ii) Πίνακας περιεχοµένων εκάστης µελέτης (iii) Εκθέσεις των βασικών τεχνικών µελετών του έργου (iv) Αντιπροσωπευτικά εγκεκριµένα σχέδια του έργου Φάκελος προέγκρισης διαδικασίας Ανάθεσης Σύµβασης Για τη λήψη έγκρισης τευχών δηµοπράτησης, ο ικαιούχος υποβάλει στη Α ή στον ΕΦ το σχέδιο συµφωνητικού και τα λοιπά συµβατικά τεύχη, όπως 4 Η Έκδοση

39 προβλέπονται από το ισχύον θεσµικό πλαίσιο παραγωγής έργων, προµηθειών και παροχής υπηρεσιών και από την προκήρυξη. Ειδικότερα υποβάλλονται: α. Για κατασκευές: Περίληψη της διακήρυξης και διακήρυξη Οικονοµική ή και τεχνική προσφορά προσωρινού αναδόχου(για τα συστήµατα προσφορών των άρθρων 10,12 και 13, Π 609/85) Τιµολόγιο µελέτης Εφόσον κατά το στάδιο δηµοπράτησης έχουν γίνει παρατηρήσεις σε λοιπά τεύχη του διαγωνισµού επανυποβάλλονται τα αντίστοιχα τεύχη προς επιβεβαίωση της ενσωµάτωσης των παρατηρήσεων. β. Για µελέτες και συναφείς υπηρεσίες: Προκήρυξη Οικονοµική προσφορά προσωρινού αναδόχου Τεχνική προσφορά προσωρινού αναδόχου Εφόσον κατά το στάδιο δηµοπράτησης έχουν γίνει παρατηρήσεις σε λοιπά τεύχη του διαγωνισµού επανυποβάλλονται τα αντίστοιχα τεύχη προς επιβεβαίωση της ενσωµάτωσης των παρατηρήσεων. γ. Για υπηρεσίες (πλην Ν.3316/05): Προκήρυξη Οικονοµική προσφορά προσωρινού αναδόχου Τεχνική προσφορά προσωρινού αναδόχου (κατά περίπτωση) Εφόσον κατά το στάδιο δηµοπράτησης έχουν γίνει παρατηρήσεις σε λοιπά τεύχη του διαγωνισµού επανυποβάλλονται τα αντίστοιχα τεύχη προς επιβεβαίωση της ενσωµάτωσης των παρατηρήσεων. δ. Για προµήθειες: Προκήρυξη Οικονοµική προσφορά προσωρινού αναδόχου Τεχνική προσφορά προσωρινού αναδόχου Εφόσον κατά το στάδιο δηµοπράτησης έχουν γίνει παρατηρήσεις σε λοιπά τεύχη του διαγωνισµού επανυποβάλλονται τα αντίστοιχα τεύχη προς επιβεβαίωση της ενσωµάτωσης των παρατηρήσεων. Η διακήρυξη και τα «λοιπά τεύχη διαγωνισµού» υποβάλλονται και σε ηλεκτρονική µορφή. 4 Η Έκδοση

40 Ως έντυπα δηµοσιοποίησης που υποβάλλονται νοούνται τα εγκεκριµένα και δηµοσιευµένα κατά περίπτωση έντυπα, όπως περιγράφονται στα περιεχόµενα Φακέλου τευχών δηµοπράτησης. Επίσης υποβάλλονται: ιαβιβαστικό ή ισοδύναµο αποδεικτικό αποστολής, από το οποίο να προκύπτει η ηµεροµηνία αποστολής ή/και ενηµέρωσης της προκήρυξης στην ΕΕ. Έγγραφα (από τα οποία να προκύπτει και η σχετική ηµεροµηνία) παραλαβής αιτήσεων συµµετοχής, προσφορών ή πρόσκλησης προεπιλεγέντων στις περιπτώσεις της «κλειστής διαδικασίας». Τα απαιτούµενα από τη διαδικασία ανάδειξης αναδόχου στοιχεία όπως: Κατάλογος των διαγωνιζοµένων που υπέβαλαν προσφορά. Αλληλογραφία µε τους διαγωνιζοµένους για παροχή διευκρινήσεων. Συγκρότηση Επιτροπών ιαγωνισµού (Επιτροπή ιαγωνισµού, Επιτροπή Εισήγησης για Ανάθεση). Πρακτικά των Επιτροπών για κάθε στάδιο του διαγωνισµού. Εισηγήσεις στην Αρµόδια Αρχή για έγκριση του αποτελέσµατος και αποφάσεις της Αρµόδιας Αρχής. Ενστάσεις και προσφυγές των διαγωνιζοµένων και οι αποφάσεις επ αυτών των αρµόδιων Αρχών. Πρακτικό απόφασης προσυµβατικού ελέγχου του Ελεγκτικού Συνεδρίου (όπου απαιτείται) Έγγραφο ενηµέρωσης των διαγωνιζοµένων για το αποτέλεσµα του διαγωνισµού Πιστοποιητικά από ανεξάρτητους οργανισµούς, οργανισµούς εγκατεστηµένους σε άλλα Κ-Μ ή ισοδύναµα αποδεικτικά στοιχεία στην περίπτωση απαίτησης τήρησης προτύπων εξασφάλισης της ποιότητας ή εφαρµογής µέτρων περιβαλλοντικής διαχείρισης Φάκελος προέγκρισης διαδικασίας ανάθεσης µε ίδια µέσα Στην περίπτωση εκτέλεσης του έργου µε ίδια µέσα ο ικαιούχος υποχρεούται να υποβάλει Σχέδιο απόφασης για την εκτέλεση του έργου µε ίδια µέσα το οποίο θα πρέπει να περιλαµβάνει: Σαφή περιγραφή των ποσοτήτων, εργασιών, υπηρεσιών, υλικών που θα χρησιµοποιηθούν µε το αντίστοιχο κόστος τους καθώς και το 4 Η Έκδοση

41 ακριβές χρονοδιάγραµµα των επί µέρους στοιχείων του φυσικού και οικονοµικού αντικειµένου Σαφή περιγραφή των διαδικασιών και ορισµό των οργάνων για την πιστοποίηση, έλεγχο και παραλαβή των προβλεπόµενων παραδοτέων. Φάκελος προέγκρισης διαδικασίας τροποποίησης σύµβασης Πριν την έγκριση Ανακεφαλαιωτικού Πίνακα Εργασιών Σχέδιο Ανακεφαλαιωτικού Πίνακα Εργασιών συνοδευόµενο από αιτιολογική έκθεση ΑΠΕ. Σε περίπτωση συµπληρωµατικών εργασιών που δεν περιλαµβάνονται στο αρχικό συµβατικό αντικείµενο, αλλά κατέστησαν αναγκαίες κατά την εκτέλεση του έργου λόγω απρόβλεπτων περιστάσεων, ο ικαιούχος υποχρεούται να υποβάλει: Σχέδιο Ανακεφαλαιωτικού Πίνακα Εργασιών συνοδευόµενο από αιτιολογική έκθεση ΑΠΕ, αιτιολογική έκθεση ΠΚΤΜΝΕ και σκαρίφηµα του όλου έργου στο οποίο ανήκει η εργολαβία µε τα αναγκαία κατατοπιστικά στοιχεία, κυρίως δε µε την επισήµανση τυχόν ιδιαιτεροτήτων της εργολαβίας και θέσεων που σχετίζονται µε σηµαντικές µεταβολές που προτείνονται µε τον ΑΠΕ υπέρβασης της συµβατικής δαπάνης. Πριν την σύναψη Συµπληρωµατικής Σύµβασης Μετά την έγκριση του ΑΠΕ υπέρβασης της συµβατικής δαπάνης ο ικαιούχος υποχρεούται να κοινοποιήσει στην Α ή τον ΕΦ : Εισηγητική αιτιολογική έκθεση της ιευθύνουσας Υπηρεσίας όπου θα πρέπει να αιτιολογείται ειδικώς και επαρκώς µε αναλυτικά και πραγµατικά στοιχεία ο χαρακτηρισµός των συµπληρωµατικών εργασιών ως εργασιών οι οποίες κατέστησαν αναγκαίες λόγω απρόβλεπτων περιστάσεων. Η έκθεση θα πρέπει να συνοδεύεται από έγγραφα, αποφάσεις κλπ αρµόδιων υπηρεσιών µε τα οποία τεκµηριώνονται οι απρόβλεπτες περιστάσεις Σχέδιο σύµβασης Γνωµοδότηση του Ελεγκτικού Συνεδρίου (εάν απαιτείται) Γνωµοδότηση του αρµόδιου Τεχνικού Συµβουλίου 4 Η Έκδοση

42 Πριν την τροποποίηση δηµόσιας σύµβασης προµηθειών και υπηρεσιών Εισηγητική αιτιολογική έκθεση της αναθέτουσας αρχής όπου θα πρέπει να αιτιολογείται ειδικώς και επαρκώς η αναγκαιότητα τροποποίησης της σύµβασης. Σε περίπτωση συµπληρωµατικών εργασιών που δεν περιλαµβάνονται στο αρχικό συµβατικό αντικείµενο, αλλά κατέστησαν αναγκαίες κατά την εκτέλεση του έργου λόγω απρόβλεπτων περιστάσεων θα πρέπει να παρέχονται τα αναλυτικά και πραγµατικά στοιχεία µε βάσει τα οποία οι συµπληρωµατικές εργασίες ο χαρακτηρίζονται ως αναγκαίες λόγω απρόβλεπτων περιστάσεων. Η έκθεση θα πρέπει να συνοδεύεται από έγγραφα, αποφάσεις κλπ αρµόδιων υπηρεσιών µε τα οποία τεκµηριώνονται οι απρόβλεπτες περιστάσεις Σχέδιο σύµβασης Γνωµοδότηση του αρµόδιου οργάνου παρακολούθησης της εκτέλεσης της σύµβασης. Γνωµοδότηση του Ελεγκτικού Συνεδρίου (εάν απαιτείται) Πριν την τροποποίηση της συνολικής προθεσµίας χρονοδιαγράµµατος σύµβασης (παράταση προθεσµιών) Εισηγητική αιτιολογική έκθεση της αναθέτουσας αρχής όπου θα πρέπει να αιτιολογείται ειδικώς και επαρκώς η αναγκαιότητα τροποποίησης του χρονοδιαγράµµατος της σύµβασης. Σχέδιο χρονοδιαγράµµατος σύµβασης Γνωµοδότηση του αρµόδιου οργάνου παρακολούθησης της εκτέλεσης της σύµβασης. 4.2 Παρακολούθηση της υλοποίησης Η παρακολούθηση της πορείας υλοποίησης των πράξεων αποτελεί µια συνεχή διαδικασία, η οποία ενεργοποιείται από την ένταξη µιας πράξης και αποσκοπεί στη συλλογή των απαραίτητων στοιχείων για την παρακολούθηση της υλοποίησης του Επιχειρησιακού Προγράµµατος Αλιείας καθώς και στην επιβεβαίωση ότι η πράξη υλοποιείται σύµφωνα µε τους όρους της απόφασης ένταξης και τις αναληφθείσες νοµικές δεσµεύσεις. Η συστηµατική παρακολούθηση των πράξεων αποτελεί υποχρέωση της διαχειριστικής αρχής ή του ενδιάµεσου φορέα διαχείρισης και η τεκµηρίωσή της γίνεται µε τη σύνταξη στο Ολοκληρωµένο Πληροφοριακό Σύστηµα του ελτίου Αξιολόγησης Προόδου Πράξης. Ακόµα και στην περίπτωση που ο δικαιούχος δεν υποβάλλει -όπως οφείλει- το ελτίο Παρακολούθησης 4 Η Έκδοση

43 Προόδου Πράξης, η διαχειριστική αρχή ή ο ενδιάµεσος φορέας διαχείρισης πρέπει να µεριµνήσει για την σύνταξη στο Ολοκληρωµένο Πληροφοριακό Σύστηµα των στοιχείων προόδου της πράξης. Σηµαντική παράµετρος κατά την παρακολούθηση της υλοποίησης µιας πράξης είναι η διασφάλιση της µη σηµαντικής τροποποίησής της. Σύµφωνα µε το άρθρο 56 του Κανονισµού (ΕΚ) αριθ. 1198/2006 η διαχειριστική αρχή ή ο ενδιάµεσος φορέας διαχείρισης, θα πρέπει να διασφαλίζει ότι µία πράξη διατηρεί τη συνεισφορά του ΕΤΑ µόνο εάν, εντός πέντε ετών από την ηµεροµηνία της απόφασης χρηµατοδότησης (ολοκλήρωση της πράξης) των αρµοδίων οργάνων Εθνικών Αρχών ή της Α, η εν λόγω πράξη δεν έχει υποστεί σηµαντική τροποποίηση: (α) η οποία επηρεάζει τη φύση της ή τους όρους υλοποίησής της ή παρέχει αδικαιολόγητο πλεονέκτηµα σε επιχείρηση ή δηµόσιο φορέα, ή (β) η οποία απορρέει είτε από αλλαγή στη φύση της κυριότητας στοιχείου υποδοµής είτε από την παύση ή την µετεγκατάσταση µιας παραγωγικής δραστηριότητας. Ενδεικτικές περιπτώσεις σηµαντικής τροποποίησης είναι: Ουσιώδεις αλλαγές του φυσικού αντικειµένου της πράξης (των βασικών συνιστώντων στοιχείων της πράξης ή σηµαντικών λειτουργικών χαρακτηριστικών της) Στις τροποποιήσεις αυτές περιλαµβάνεται η αλλαγή του φυσικού αντικειµένου της πράξης, όταν αυτή αλλοιώνει ή έχει αρνητική επίδραση στους στόχους του άξονα προτεραιότητας και τη σκοπιµότητα της πράξης, ακυρώνει ή διαφοροποιεί το λειτουργικό αποτέλεσµα και τον ολοκληρωµένο χαρακτήρα της πράξης. Αλλαγή των όρων εκτέλεσης µιας πράξης, όπως έναρξη εκτέλεσης µε σύµβαση ανάθεσης και συνέχισή της µε σύµβαση παραχώρησης. Παροχή αδικαιολόγητου πλεονεκτήµατος σε µία επιχείρηση ή δηµόσιο οργανισµό κατά τρόπο που αλλοιώνονται άµεσα ή έµµεσα οι κανόνες του ανταγωνισµού. Μεταβολή της φύσης του ιδιοκτησιακού καθεστώτος µιας υποδοµής η οποία επιφέρει αλλαγή της χρήσης της πράξης ή αποφέρει οικονοµικό όφελος στον αρχικά κύριο της πράξης, ακυρώνοντας τα προσδοκώµενα αποτελέσµατα στο κοινωνικό σύνολο. ιακοπή µιας παραγωγικής δραστηριότητας πριν την παρέλευση του χρονικού ορίου των πέντε ετών από την ολοκλήρωσή της. 4 Η Έκδοση

44 Επιπρόσθετα, η διαχειριστική αρχή ή ο ενδιάµεσος φορέας διαχείρισης πρέπει να διασφαλίζει ότι στην περίπτωση πράξεων όπου δεν είναι αντικειµενικά δυνατή η εκ των προτέρων εκτίµηση των εσόδων, τα παραγόµενα εντός πέντε ετών από την ολοκλήρωση της πράξης έσοδα αφαιρούνται από τη δαπάνη που δηλώνεται στην Επιτροπή. Εφόσον διαπιστωθεί, το αργότερο τρία έτη από το κλείσιµο του επιχειρησιακού προγράµµατος, ότι κάποια πράξη έχει παραγάγει έσοδα τα οποία δεν ελήφθησαν υπόψη (δηλαδή όπου τα τρέχοντα έσοδα είναι υψηλότερα από τα εκτιµηθέντα και αυτά τα επιπλέον έσοδα δεν έχουν αφαιρεθεί από τη δηλωθείσα δαπάνη), τα έσοδα αυτά επιστρέφονται στο γενικό προϋπολογισµό της Ευρωπαϊκής Ένωσης ανάλογα µε τη συνεισφορά του ΕΤΑ. Επισηµαίνεται ότι στην περίπτωση έργων που τρία έτη µετά το κλείσιµο του Επιχειρησιακού Προγράµµατος Αλιείας έχουν παραχθεί έσοδα διαφορετικά από αυτά που είχαν εκτιµηθεί στην αντίστοιχη χρηµατοοικονοµική µελέτη ή έχουν παραχθεί έσοδα τα οποία δεν είχαν εκ των προτέρων ή κατά την ολοκλήρωση της πράξης εκτιµηθεί, ο δικαιούχος υποβάλλει οικονοµικές καταστάσεις από την εκµετάλλευσή του προκειµένου τα έσοδα αυτά να επιστραφούν στο γενικό προϋπολογισµό της Ευρωπαϊκής Ένωσης. 4 Η Έκδοση

45 5. ΕΠΑΛΗΘΕΥΣΗ ΠΡΑΞΕΩΝ Η ιαχειριστική Αρχή και οι Ενδιάµεσοι Φορείς ιαχείρισης εφαρµόζουν τις διαδικασίες επαλήθευσης όπως αυτές περιγράφονται στη Λειτουργική Περιοχή ΙΙΙ: Επαλήθευση των Πράξεων των Εγχειριδίων του Συστήµατος ιαχείρισης και Ελέγχου. Με τον παρόντα Οδηγό εξειδικεύονται επί µέρους θέµατα των διαδικασιών επαλήθευσης. 5.1 Επαληθεύσεις οι γενικές αρχές και οι στόχοι Οι επαληθεύσεις αποτελούν µέρος του συστήµατος των εσωτερικών ελέγχων 10 κάθε καλώς διοικούµενου οργανισµού. Πρόκειται για τους κανονικούς καθηµερινούς ελέγχους που πραγµατοποιεί η διοίκηση ενός οργανισµού για να διασφαλίσει ότι εκτελούνται κατά τον δέοντα τρόπο οι διαδικασίες για τις οποίες είναι αρµόδιος. Ένα απλό παράδειγµα ενός τέτοιου ελέγχου σε ένα τυπικό οργανισµό θα ήταν η σύγκριση του παραδοθέντος εµπορεύµατος σύµφωνα µε την παραγγελία όσον αφορά την ποσότητα, την τιµή και την κατάσταση κατά την παράδοση. Ο έλεγχος διασφαλίζει ότι έχουν πράγµατι παραληφθεί τα παραγγελθέντα εµπορεύµατα στη συµφωνηµένη τιµή και στην επιθυµητή ποιότητα. Επίσης ο έλεγχος αυτός περιλαµβάνει τον έλεγχο νοµιµότητας και κανονικότητας της δαπάνης. Στο πλαίσιο αυτό εντάσσονται και οι προβλεπόµενες από το άρθρο 39 παρ. 2 του Καν.498/2007 επαληθεύσεις για τις οποίες είναι αρµόδια η αρχή που ασκεί καθήκοντα διαχείρισης και πραγµατοποιούνται προκειµένου να επαληθευτεί η παράδοση των συγχρηµατοδοτούµενων προϊόντων και υπηρεσιών, η πραγµατοποίηση των δηλούµενων δαπανών και η συµµόρφωσή τους προς τους όρους που προβλέπει η αντίστοιχη απόφαση 10 Ως εσωτερικός έλεγχος γενικά θεωρείται η διαδικασία πού πραγµατοποιείται από το διοικητικό συµβούλιο, τη διεύθυνση και το λοιπό προσωπικό µε στόχο τη διασφάλιση της υλοποίησης των στόχων που εµπίπτουν στις ακόλουθες κατηγορίες: Αποτελεσµατικότητα και απόδοση των ενεργειών. Αξιοπιστία των χρηµατοοικονοµικών εκθέσεων. Συµµόρφωση προς τους ισχύοντες νόµους και κανονισµούς. Πηγή: COSO ορισµός του εσωτερικού ελέγχου. 4 Η Έκδοση

46 ένταξης και νοµικής δέσµευσης καθώς και προς τους ισχύοντες εθνικούς και κοινοτικούς κανόνες. Οι ευθύνες των αρχών που ασκούν καθήκοντα διαχείρισης Η διαχειριστική αρχή είναι υπεύθυνη για τη διαχείριση και υλοποίηση του Επιχειρησιακού Προγράµµατος Αλιείας σύµφωνα µε την αρχή της χρηστής δηµοσιονοµικής διαχείρισης και ειδικότερα είναι υπεύθυνη: για τη διασφάλιση της επιλογής των πράξεων σύµφωνα µε τα κριτήρια που εφαρµόζονται στο Επιχειρησιακό Πρόγραµµα Αλιείας και της συµµόρφωσής τους µε τους εθνικούς και κοινοτικούς κανόνες καθ όλη την περίοδο υλοποίησής τους για την επαλήθευση της παράδοσης των συγχρηµατοδοτούµενων προϊόντων και υπηρεσιών και της πραγµατοποίησης των δαπανών που δηλώνονται από τους δικαιούχους σε συµβατότητα µε τους εθνικούς και κοινοτικούς κανόνες για τη διασφάλιση ότι η Αρχή Πιστοποίησης-ΟΠΕΚΕΠΕ λαµβάνει όλες τις αναγκαίες πληροφορίες για τις διαδικασίες και επαληθεύσεις που διενεργούνται σε σχέση µε τις δαπάνες, για σκοπούς πιστοποίησης για τη διασφάλιση της συµµόρφωσης προς τις υποχρεώσεις που αφορούν την ενηµέρωση και τη δηµοσιότητα. Η διαχειριστική αρχή έχει τη γενική ευθύνη για όλα τα ανωτέρω καθήκοντα. Μπορεί να αποφασίσει να αναθέσει ορισµένα ή όλα τα ανωτέρω καθήκοντα σε ενδιάµεσους φορείς. Εντούτοις, δεν µπορεί να αναθέσει τη γενική ευθύνη διασφάλισης της καλής τους εκτέλεσης. Για τον λόγο αυτό στις περιπτώσεις ανάθεσης ορισµένων καθηκόντων σε άλλους φορείς, η διαχειριστική αρχή, ως εποπτεύουσα αρχή, πρέπει να διασφαλίζει τη σωστή εκτέλεση των καθηκόντων αυτών. Η διασφάλιση αυτή γίνεται µε µια σειρά µέτρων, τα οποία προβλέπονται κατά περίπτωση: στη ιαδικασία VII_1: ιαχείριση Αποφάσεων εκχώρησης σε ΕΦ, του Εγχειριδίου Συστήµατος ιαχείρισης και Ελέγχου, στην απόφαση ορισµού Ενδιάµεσου Φορέα ιαχείρισης στη σύµβαση που υπογράφεται µεταξύ ιαχειριστικής Αρχής και Ενδιάµεσου Φορέα ιαχείρισης (σε περίπτωση διαγωνιστικής διαδικασίας). 4 Η Έκδοση

47 Στο Παράρτηµα VII περιλαµβάνονται οδηγίες παρακολούθησης των ενδιάµεσων φορέων διαχείρισης του Επιχειρησιακού Προγράµµατος Αλιείας Επισηµαίνεται, ότι στην περίπτωση που οι αρχές που ασκούν καθήκοντα διαχείρισης ενεργούν ως δικαιούχοι για ορισµένες πράξεις, θα πρέπει να διασφαλίζεται σαφής διάκριση καθηκόντων µεταξύ των επαληθεύσεων που διενεργούν ως αρµόδιες αρχές διαχείρισης και των ελέγχων που πραγµατοποιούν ως δικαιούχοι προκειµένου να διασφαλίζουν ότι οι δαπάνες που δηλώνουν για συγχρηµατοδότηση είναι νόµιµες και κανονικές και σύµφωνες προς όλους τους ισχύοντες κοινοτικούς και εθνικούς κανόνες. Για το λόγο αυτό ως δικαιούχοι οφείλουν να έχουν συγκεκριµένες εσωτερικές διαδικασίες ελέγχου, ώστε να παρέχεται η απαιτούµενη βεβαιότητα για τα παραπάνω ιοικητικές επαληθεύσεις Οι διοικητικές επαληθεύσεις σύµφωνα και µε τα προβλεπόµενα στην αντίστοιχη διαδικασία, διενεργούνται πριν την οριστικοποίηση της δήλωσης της δαπάνης του δικαιούχου από την αρµόδια αρχή διαχείρισης. Μετά την ολοκλήρωση της διοικητικής επαλήθευσης οι αντίστοιχες δηλώσεις δαπανών τίθενται σε κατάσταση «ΑΠΟ ΕΚΤΗ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ». Είναι σαφές ότι η διαδικασία της διοικητικής επαλήθευσης ολοκληρώνεται πριν από την υποβολή των πιστοποιηµένων δαπανών στην Επιτροπή Αντικείµενο των διοικητικών επαληθεύσεων Όπως προβλέπεται στο Εγχειρίδιο του Συστήµατος ιαχείρισης και Ελέγχου και σύµφωνα µε τις απαιτήσεις του Κανονισµού οι διοικητικές επαληθεύσεις δηλαδή οι επαληθεύσεις βάσει δικαιολογητικών εγγράφων διενεργούνται σε κάθε δήλωση δαπάνης που υποβάλλει ο δικαιούχος. Το ελτίο ήλωσης απανών συνοδεύεται από τα υποστηρικτικά έγγραφα που προσδιορίζονται στο υποκεφάλαιο Για όλες τις επαληθεύσεις τηρούνται αρχεία τεκµηρίωσης. Για τις διοικητικές επαληθεύσεις τηρούνται στο Ολοκληρωµένο Πληροφοριακό Σύστηµα τα αναλυτικά στοιχεία της εξέτασης σύµφωνα µε την αντίστοιχη Λίστα ιοικητικής Επαλήθευσης ήλωσης απανών, τα αποτελέσµατα αυτής καθώς και τυχόν διορθώσεις που αποφασίζει η αρχή διαχείρισης ή ο ενδιάµεσος φορέας διαχείρισης. 4 Η Έκδοση

48 Με βάση τα προβλεπόµενα στο Σύστηµα ιαχείρισης και Ελέγχου στις διοικητικές επαληθεύσεις που διενεργούνται σε κάθε δήλωση δαπάνης επαληθεύεται: o o o o o o o η ορθότητα της δαπάνης (εάν είναι σύµφωνη µε τα συνοδευτικά παραστατικά του αναδόχου ή δικαιούχου) η επιλεξιµότητα της δαπάνης (εάν πράγµατι διενεργήθηκε εντός της επιλέξιµης περιόδου και αν είναι σύµφωνη µε τους γενικούς κανόνες επιλεξιµότητας της Υπουργικής Απόφασης για το Σύστηµα ιαχείρισης Επιχειρησιακού Προγράµµατος Αλιείας και τους ειδικότερους κανόνες εάν υφίστανται) ότι η δαπάνη αφορά την εγκεκριµένη πράξη (εάν η δήλωση της δαπάνης αφορά την συγκεκριµένη νοµική δέσµευση ή ισοδύναµη απόφαση στο πλαίσιο εγκεκριµένης πράξης- την οποία έχει προεγκρίνει ή εγκρίνει η αρµόδια αρχή) ότι η δαπάνη είναι συµβατή µε τους όρους του Επιχειρησιακού Προγράµµατος και το αντίστοιχο ποσοστό συγχρηµατοδότησης (η δαπάνη αφορά νοµική δέσµευση ή ισοδύναµη απόφαση στο πλαίσιο εγκεκριµένης πράξης. Κατά την αξιολόγηση της πράξης έχει επαληθευτεί η αντίστοιχη χρηµατοοικονοµική ανάλυση και στο Ολοκληρωµένο Πληροφοριακό Σύστηµα και στο εγκεκριµένο Τεχνικό ελτίο Πράξης έχουν καταχωρηθεί ο συντελεστής ελλείµµατος χρηµατοδότησης) και το προς συγχρηµατοδότηση ποσό) ότι η δαπάνη είναι συµβατή µε τους εθνικούς και κοινοτικούς κανόνες δηµοσίων συµβάσεων (η δαπάνη αφορά νοµική δέσµευση για την οποία έχουν προεγκριθεί όλα τα στάδια εξέλιξής της) ότι η δαπάνη είναι συµβατή µε κανόνες κρατικών ενισχύσεων, περιβάλλοντος, ίσων ευκαιριών και µη διακρίσεων ( η δαπάνη αφορά πράξη η οποία εγκρίθηκε λαµβάνοντας υπόψη κριτήρια τήρησης των κανόνων περιβάλλοντος, ίσων ευκαιριών και µη διακρίσεων- η δαπάνη αφορά νοµική δέσµευση ή ισοδύναµη απόφαση για την οποία έχει προεγκριθεί από την διαχειριστική αρχή η πρόσκληση και η συµβατότητά της µε τους κανόνες κρατικών ενισχύσεων) ότι η δαπάνη συνοδεύεται από τα αντίστοιχα υποστηρικτικά έγγραφα και υπάρχει επαρκής διαδροµή ελέγχου (τα αντίστοιχα υποστηρικτικά έγγραφα παρουσιάζονται ακολούθως στο υποκεφάλαιο προσδιορίζονται τα στοιχεία που τηρούνται στο επίπεδο του δικαιούχου) 4 Η Έκδοση

49 o ότι η δαπάνη είναι συµβατή µε τους κανόνες δηµοσιότητας (οι κανόνες δηµοσιότητας επαληθεύονται διοικητικά µέσω των προεγκρίσεων, µέσω της αποστολής στη διαχειριστική αρχή ή στον ενδιάµεσο φορέα διαχείρισης φωτογραφιών ή άλλων τεκµηρίων τήρησης των κανόνων, καθώς και επιτοπίως). Όταν κατά τη διενέργεια διοικητικών ή επιτόπιων επαληθεύσεων λόγω µεγάλου πλήθους παρόµοιων παραστατικών (όπως τιµολόγια ή αποδείξεις πληρωµής, µισθολογικές καταστάσεις κλπ) δεν είναι δυνατόν να επαληθευτεί διοικητικά το 100% των δαπανών ενός έργου, η συνήθης ελεγκτική πρακτική επιτρέπει την επιλογή και την υποβολή σε επαλήθευση ενός αντιπροσωπευτικού δείγµατος κατάλληλου µεγέθους, µέθοδος η οποία διευκολύνει την εξαγωγή συµπεράσµατος σχετικά µε την επιλεξιµότητα του συνόλου. Το δείγµα των δαπανών δεν µπορεί να αντιστοιχεί σε ποσοστό µικρότερο του 10% του συνόλου των δαπανών του έργου που αποτέλεσε αντικείµενο ελέγχου. Όταν διαπιστωθούν προβλήµατα κατά τη διάρκεια των επαληθεύσεων που πραγµατοποιούνται σε ένα δείγµα δαπανών του ιδίου έργου, πρέπει να αυξηθεί το µέγεθος του δείγµατος των δαπανών του έργου αυτού, για να προσδιοριστεί κατά πόσον υπάρχουν παρόµοια προβλήµατα και σε άλλες δαπάνες ή άλλα έργα που δεν έχουν επαληθευτεί. Η επιλογή του δείγµατος των δαπανών που θα υποβληθούν σε επαλήθευση θα πρέπει να λάβει υπόψη της τα εξής: Την κατηγορία της δαπάνης: πρέπει να ληφθούν υπόψη οι κατηγορίες των επιλέξιµων δαπανών, δηλαδή το δείγµα να συµπεριλαµβάνει δαπάνες από διάφορες κατηγορίες δαπανών ανεξάρτητα της αξίας των παραστατικών τους, Το ύψος της επιλέξιµης δαπάνης: κάθε σηµαντικό από χρηµατική άποψη τιµολόγιο θα πρέπει να ελεγχθεί οπωσδήποτε από τον ελεγκτή, Τους κύριους προµηθευτές: θα πρέπει στη δειγµατοληψία να συµπεριληφθούν οι κύριοι προµηθευτές, δηλ. οι προµηθευτές οι οποίοι έχουν προβεί σε συστηµατικές προµήθειες σε σχέση µε το έργο, 4 Η Έκδοση

50 Λοιπά κριτήρια: Άλλα κριτήρια δειγµατοληψίας που επιλέγει ο ελεγκτής σχετικά µε τις εξεταζόµενες συναλλαγές (χρόνος υλοποίησης της δαπάνης, κλπ). Στο φάκελο της πράξης πρέπει να καταγράφεται αναλυτικά η µεθοδολογία βάσει της οποίας επιλέχθηκε το δείγµα των δαπανών που αποτέλεσε αντικείµενο επαλήθευσης. Στην περίπτωση επιτόπιας επαλήθευσης τα ανωτέρω καταγράφονται στην έκθεση επιτόπιας επαλήθευσης. Στην έκθεση καταγράφεται επίσης το σύνολο της δαπάνης που ελήφθη ως δείγµα καθώς και η δαπάνη που έχει πραγµατικά επαληθευτεί. Όταν είναι εφικτό τα υποστηρικτικά έγγραφα του δελτίου δήλωσης δαπανών υποβάλλονται σε ηλεκτρονική µορφή Υποστηρικτικά έγγραφα που συνοδεύουν τα ελτία ήλωσης απανών Για τις συµβάσεις δηµοσίων έργων, το ελτίο ήλωσης απάνης συνοδεύεται από αντίγραφα: - του εγκεκριµένου λογαριασµού σε έντυπη ή ηλεκτρονική µορφή / εάν για λόγους πρακτικούς δεν κρίνεται εφικτή η αποστολή του λογαριασµού το ελτίο ήλωσης απανών συνοδεύεται από τους δύο πρώτους πίνακες του κυρίου σώµατος του εγκεκριµένου λογαριασµού, χωρίς τα συνοδευτικά τεύχη (π.χ. ΠΠΕ, επιµετρήσεις, κλπ. Οι τίτλοι των πινάκων είναι: «Συνοπτικός πίνακας πιστώσεων και πληρωµών» και «Αναλυτικός πίνακας δαπανών που εγκρίθηκαν και πληρωµών που έγιναν για την εκτέλεση του υπόψη έργου» και κατά κανόνα καταλαµβάνουν µικρό αριθµό σελίδων) - της επιταγής του δικαιούχου ή της εντολής πληρωµής του φορέα πληρωµών, - του τιµολογίου του αναδόχου, και - της κίνησης του τραπεζικού λογαριασµού του δικαιούχου (extrait) στο οποίο πρέπει να εµφανίζεται η πραγµατοποιηθείσα εκταµίευση. Κατά την υποβολή του πρώτου ελτίου ήλωσης απάνης (πριν τη διενέργεια επιτόπιων επαληθεύσεων) και αναλόγως της εξέλιξης του έργου, αποστέλλεται και φωτογραφία της αναρτηµένης πινακίδας ενηµέρωσης του κοινού για τη συγχρηµατοδότηση του έργου από το Ευρωπαϊκό Ταµείο Αλιείας (ΕΤΑ). 4 Η Έκδοση

51 Για τις δηµόσιες συµβάσεις προµηθειών και υπηρεσιών, το ελτίο ήλωσης απανών συνοδεύεται από αντίγραφα: - του πρακτικού της Επιτροπής Παραλαβής, - του τιµολογίου του αναδόχου, - της επιταγής του δικαιούχου, και - της κίνησης του τραπεζικού λογαριασµού του δικαιούχου (extrait) στο οποίο πρέπει να εµφανίζεται η πραγµατοποιηθείσα εκταµίευση. Κατά την υποβολή του πρώτου ελτίου ήλωσης απάνης (πριν τη διενέργεια επιτόπιων επαληθεύσεων) και αναλόγως της φύσης του έργου, αποστέλλονται στοιχεία τεκµηρίωσης της τήρησης κανόνων δηµοσιότητας της συγχρηµατοδοτούµενης πράξης. Σε περιπτώσεις µεγάλου πλήθους παραστατικών, το ελτίο ήλωσης απανών δύναται να συνοδεύεται µόνο από λογιστική κατάσταση, στην οποία αναγράφονται ο αριθµός παραστατικού, η ηµεροµηνία έκδοσής του, το ποσό και η αιτιολογία της πληρωµής. Στις περιπτώσεις δικαιούχων που τηρούν λογιστικό σύστηµα (βιβλία Γ Κατηγορίας) η αρχή που ασκεί καθήκοντα διαχείρισης επιβεβαιώνει την καταχώρηση της δαπάνης στη λογιστική µερίδα του έργου. Στις περιπτώσεις κρατικών ενισχύσεων το ελτίο ήλωσης απανών συµπληρώνεται βάσει των αναλυτικών στοιχείων της εγκεκριµένης έκθεσης πιστοποίησης (επιτόπιας επαλήθευσης) και των παραστατικών πληρωµής της δηµόσιας δαπάνης που έχει διενεργήσει ο αρµόδιος φορέας για κάθε συγκεκριµένη πράξη σύµφωνα µε το κανονιστικό πλαίσιο που διέπει τη χορήγηση της ενίσχυσης. Στο ελτίο ήλωσης απανών συµπληρώνονται επίσης τα στοιχεία των παραστατικών της δηµόσιας δαπάνης. Όλα τα υποστηρικτικά έγγραφα σε πρωτότυπη µορφή ή σε αντίγραφα τηρούνται στο φάκελο της ιαχειριστικής Αρχής ή του Ενδιάµεσου Φορέα ιαχείρισης. Όλα τα υποστηρικτικά έγγραφα σε πρωτότυπη µορφή ή σε αντίγραφα τηρούνται στο φάκελο του Ενδιάµεσου Φορέα ιαχείρισης. Κατά την πρώτη δήλωση δαπανών δηµοσίων συµβάσεων το ελτίο ήλωσης απάνης συνοδεύεται υποχρεωτικά από αντίγραφο της υπογεγραµµένης νοµικής δέσµευσης ή ισοδύναµό της (εφόσον αυτή δεν έχει ήδη αποσταλεί). 4 Η Έκδοση

52 5.3 Επιτόπιες επαληθεύσεις Οι διοικητικές επαληθεύσεις δεν επαρκούν, για να διασφαλιστεί ότι τηρήθηκαν όλοι οι όροι όσον αφορά τη νοµιµότητα και την κανονικότητα των δαπανών. Για το λόγο αυτό είναι απαραίτητο να γίνονται επιτόπιες επαληθεύσεις προκειµένου να διαπιστώνεται ότι όντως εκτελείται το έργο και υπάρχει πλήρης συµµόρφωση των παραδιδόµενων προϊόντων ή/και των παρεχόµενων υπηρεσιών σύµφωνα µε τους όρους της απόφασης ένταξης και της αντίστοιχης νοµικής δέσµευσης ή ισοδύναµή της απόφαση, προκειµένου να επαληθεύεται η φυσική πρόοδος του έργου, η τήρηση των κοινοτικών κανόνων όσον αφορά τη δηµοσιότητα. Με τις επιτόπιες επαληθεύσεις επαληθεύεται επίσης η ακρίβεια των πληροφοριών που παρέχει ο δικαιούχος µέσω των ελτίων ήλωσης απανών και των ελτίων Παρακολούθησης της Προόδου της Πράξης/ Υποέργου. Η αρµόδια αρχή που φέρει την ευθύνη για τις επαληθεύσεις θα πρέπει να διασφαλίζει την πλήρη αλληλοενηµέρωση των εµπλεκόµενων στελεχών της σχετικά µε τα αποτελέσµατα των επαληθεύσεων που διενεργούν. Τα στελέχη που διενεργούν τις επιτόπιες επαληθεύσεις πρέπει να έχουν δυνατότητα ανάγνωσης όλων των στοιχείων των διοικητικών επαληθεύσεων µιας πράξης που είναι καταχωρηµένα στο Ολοκληρωµένο Πληροφοριακό Σύστηµα, του εγκεκριµένου τεχνικού δελτίου πράξης, των νοµικών δεσµεύσεων και των αντίστοιχων υποέργων, των δελτίων αξιολόγησης της προόδου της πράξης. Επίσης τα στελέχη που διενεργούν τις διοικητικές επαληθεύσεις πρέπει να ενηµερώνονται για όλες τις εκθέσεις των επιτόπιων επαληθεύσεων που συντάσσονται για τις πράξεις που διαχειρίζονται και τη συνέχεια σε τυχόν συστάσεις. Επισηµαίνεται ότι η απόφαση ορισµού του οργάνου που διενεργεί την επιτόπια επαλήθευση µπορεί να ταυτίζεται µε την απόφαση ή την εντολή µετακίνησης υπαλλήλου/ων της Α ή του ΕΦ. Για ειδικές περιπτώσεις (εξειδικευµένα έργα ή πολύπλοκα) µπορούν να χρησιµοποιηθούν εµπειρογνώµονες, νοµικά ή φυσικά πρόσωπα ή ελεγκτικές εταιρείες, που υποβάλλουν γνωµοδότηση η οποία επισυνάπτεται στην έκθεση επιθεώρησης ή επιτόπιας επαλήθευσης Οργάνωση των επιτόπιων επαληθεύσεων Οι επιτόπιες επαληθεύσεις συνήθως διενεργούνται, όταν έχει ήδη προχωρήσει αρκετά το έργο, τόσο όσον αφορά την εκτέλεση του φυσικού αντικειµένου όσο και την πρόοδο του οικονοµικού αντικειµένου. Η διενέργεια 4 Η Έκδοση

53 επιτόπιας επαλήθευσης µόνο κατά την ολοκλήρωση µιας πράξης θα πρέπει να αποφεύγεται, διότι ενδέχεται να είναι ήδη πολύ αργά, για να ληφθούν τα απαραίτητα διορθωτικά µέτρα στις περιπτώσεις που εντοπιστούν προβλήµατα ενώ είναι ενδεχόµενο στο ενδιάµεσο διάστηµα να έχουν ήδη πιστοποιηθεί δαπάνες στην Επιτροπή. Η ιδιαίτερη φύση και τα χαρακτηριστικά των πράξεων είναι παράµετροι που επηρεάζουν καθοριστικά το χρόνο διενέργειας των επιτόπιων επαληθεύσεων. Για τα σηµαντικής κλίµακας έργα υποδοµής που εκτελούνται σε διάρκεια ορισµένων ετών, πρέπει να διενεργούνται περιοδικά επιτόπιες επαληθεύσεις (π.χ. σε ετήσια βάση) και κατά τη φάση ολοκλήρωσης της πράξης. Στις περιπτώσεις κρατικών ενισχύσεων οι επιτόπιες επαληθεύσεις (πιστοποίηση) διενεργούνται για κάθε δήλωση δαπάνης των δικαιούχων και ανάλογα µε την πρόοδο της πράξης. Όταν σύµφωνα µε το καθεστώς ενίσχυσης, τον κανονισµό 1198/2006 και την οικεία απόφαση επιχορήγησης προβλέπονται όροι που πρέπει να πληρούνται και µετά την ολοκλήρωση της πράξης, η Α ή ο ΕΦ πρέπει να διασφαλίζει τη διενέργεια σχετικών επαληθεύσεων (σύµφωνα µε τα προβλεπόµενα στη ιαδικασία ΙΙ_5: Παρακολούθηση µετά την ολοκλήρωση της πράξης, του Εγχειριδίου του Συστήµατος κρατικών ενισχύσεων). Στην περίπτωση πράξεων όπου οι επί µέρους δράσεις είναι συχνά άυλες και µετά την ολοκλήρωσή τους υπάρχουν ελάχιστες αποδείξεις περί αυτών, είναι απαραίτητο, για να διαπιστώνεται εάν όντως οι δράσεις αυτές πραγµατοποιούνται, να διενεργούνται επιτόπιες επαληθεύσεις κατά τη διάρκεια της εκτέλεσής τους, δηλαδή πριν την ολοκλήρωσή τους. Στις περιπτώσεις που τα παραδοτέα µπορούν να επαληθευτούν και µετά την ολοκλήρωση της πράξης (π.χ. εξοπλισµοί) η Α ή ο ΕΦ µπορεί να προγραµµατίσει την επιτόπια επαλήθευση είτε µετά την δήλωση δαπάνης από το δικαιούχο είτε κατά τη φάση ολοκλήρωσης της πράξης. Επίσης σε περιπτώσεις που τα παραδοτέα µπορούν να επαληθευτούν διοικητικά (π.χ. παραδοτέα µελετών) η Α/ΕΦ µπορεί να περιοριστεί στη διοικητική επαλήθευση εξετάζοντας όλα τα αναγκαία στοιχεία στο γραφείο της. Σχετικά µε τις πράξεις Τεχνικής Υποστήριξης της Εφαρµογής που υλοποιούνται από τη Α αυτά αποτελούν αντικείµενο επιτόπιας επαλήθευσης υπό τους ίδιους όρους και προϋποθέσεις που εφαρµόζονται για οποιοδήποτε άλλο έργο διαχειρίζεται η Α. 4 Η Έκδοση

54 Οι επιτόπιες επαληθεύσεις θα πρέπει να προγραµµατίζονται εγκαίρως, ώστε να είναι αποτελεσµατικές. Το ετήσιο πρόγραµµα των επιτόπιων επαληθεύσεων αποτελεί µέρος του ετήσιου προγράµµατος ενεργειών που σχεδιάζει κάθε αρχή που ασκεί καθήκοντα διαχείρισης. Ο προγραµµατισµός των επιτόπιων επαληθεύσεων περιγράφεται στη ιαδικασία ΙΙΙ_2: Προγραµµατισµός Επιτόπιων Επαληθεύσεων, του Εγχειριδίου Συστήµατος ιαχείρισης και Ελέγχου. Κατά το σχεδιασµό του ετήσιου προγράµµατος θα πρέπει να γίνεται καταµερισµός του αριθµού των επιτόπιων ελέγχων στη διάρκεια του έτους χωρίς να επιφορτίζεται συγκεκριµένη χρονική περίοδος. Η διενέργεια έκτακτων επιτόπιων επαληθεύσεων θα πρέπει να προκύπτει είτε από τα ευρήµατα των επαληθεύσεων είτε από την παρακολούθηση της υλοποίησης των πράξεων ή κατόπιν σοβαρών ενδείξεων παραβάσεων κλπ. Η κατάρτιση του ετήσιου προγράµµατος επιτόπιων επαληθεύσεων γίνεται από τη Μονάδα Γ, στις αρµοδιότητες της οποίας εµπίπτει η διενέργεια των επιτόπιων επαληθεύσεων προκειµένου να επιβεβαιωθεί η παράδοση των συγχρηµατοδοτούµενων προϊόντων και υπηρεσιών και η πραγµατική πραγµατοποίηση των δαπανών που δηλώνουν οι δικαιούχοι κλπ. Επίσης δεδοµένου ότι η Μονάδα Β στο πλαίσιο παρακολούθησης του χρονοδιαγράµµατος και της πορείας υλοποίησης των συγχρηµατοδοτούµενων πράξεων δύναται να διενεργεί επιτόπιες επαληθεύσεις, είναι προφανές ότι κατά την κατάρτιση του ετήσιου προγράµµατος θα πρέπει να εξασφαλίζεται η προηγούµενη συνεργασία µεταξύ των δύο Μονάδων. Κατά συνέπεια το ετήσιο πρόγραµµα επιτόπιων επαληθεύσεων είναι ενιαίο για την Ειδική Υπηρεσία που ασκεί καθήκοντα διαχείρισης και θα πρέπει να εξασφαλίζεται η συµπληρωµατικότατα και µη αλληλοεπικάλυψη των προγραµµατιζόµενων επαληθεύσεων. Γενικά, ο δικαιούχος θα πρέπει να ενηµερώνεται σχετικά µε την διενέργεια επιτόπιας επαλήθευσης µε προειδοποιητική επιστολή ώστε να διασφαλίζεται ότι θα διαθέσει το αρµόδιο προσωπικό (π.χ. υπεύθυνο του έργου, αρµόδιο µηχανικό, λογιστές) και όλα τα στοιχεία και έγγραφα (π.χ. χρηµατοοικονοµικό φάκελο ο οποίος περιλαµβάνει τα αποσπάσµατα των τραπεζικών λογαριασµών και των τιµολογίων) στη διάθεση του οργάνου που διενεργεί την επιτόπια επαλήθευση. Εντούτοις, σε ορισµένες περιπτώσεις που είναι αδύνατον να αποδειχθεί η πραγµατοποίηση του έργου µετά την ολοκλήρωσή του οι επιτόπιες επαληθεύσεις πρέπει να διενεργούνται χωρίς προειδοποίηση. 4 Η Έκδοση

55 5.3.2 Η ένταση των επαληθεύσεων Καµία πράξη δεν πρέπει να αποκλείεται από το ενδεχόµενο να αποτελέσει αντικείµενο επιτόπιας επαλήθευσης. Για ορισµένες κατηγορίες πράξεων οι διοικητικές επαληθεύσεις που διενεργούνται βάσει δικαιολογητικών εγγράφων ενδέχεται να παρέχουν υψηλό βαθµό βεβαιότητας (π.χ. όταν ο δικαιούχος αποστέλλει το σύνολο των σχετικών εγγράφων στην αρχή διαχείρισης ή στον ενδιάµεσο φορέα ή όταν παρέχονται αξιόπιστα αποδεικτικά στοιχεία σχετικά µε την εκτέλεση του έργου). Οι διοικητικές επαληθεύσεις µπορούν τότε να συµπληρωθούν από επιτόπιες επαληθεύσεις σε δείγµα αυτών των πράξεων. Η ένταση των επιτόπιων επαληθεύσεων εξαρτάται από τη φύση της πράξης και από το είδος των εγγράφων και στοιχείων που παρέχονται από το δικαιούχο, προκειµένου η αρχή που ασκεί καθήκοντα διαχείρισης να αποκτήσει εύλογη βεβαιότητα για την κανονικότητα των δαπανών. Σύµφωνα µε το Σύστηµα ιαχείρισης και Ελέγχου η αρχή που ασκεί καθήκοντα διαχείρισης εκπονεί ετήσιο πρόγραµµα επιτόπιων επιθεωρήσεων χρησιµοποιώντας το τυποποιηµένο έντυπο Ε.ΙΙΙ.2_1 Πρόγραµµα Επιτόπιων Επαληθεύσεων, προκειµένου να διασφαλίζονται οι προϋποθέσεις που απαιτούνται για την επίτευξη του στόχου των επιτόπιων επαληθεύσεων, η κατά το δυνατό οµαλή κατανοµή των επαληθεύσεων στη διάρκεια της προγραµµατικής περιόδου και η βέλτιστη αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναµικού της. Στην περίπτωση που η ιαχειριστική Αρχή ή ο ΕΦ πραγµατοποιεί επιτόπιες επαληθεύσεις δειγµατοληπτικά, η µέθοδος δειγµατοληψίας που ακολουθείται θα πρέπει να τεκµηριώνεται και να αναθεωρείται σε ετήσια βάση, όπως περιγράφεται αναλυτικά στο υποκεφάλαιο 5.7 του παρόντος Οδηγού. Η επιλογή των προς επαλήθευση πράξεων και υποέργων από κάθε οµάδα µπορεί να γίνεται σταδιακά κατά την πρόοδο υλοποίησης του προγράµµατος επιτόπιων επαληθεύσεων. Το σύνολο των επαληθεύσεων θα πρέπει να είναι επαρκές για τη διασφάλιση της νοµιµότητας και της κανονικότητας των δαπανών που συγχρηµατοδοτούνται από το Επιχειρησιακό Πρόγραµµα Αλιείας. 4 Η Έκδοση

56 5.3.3 Προετοιµασία και αντικείµενο Επιτόπιων Επαληθεύσεων Προετοιµασία επιτόπιας επαλήθευσης Κατά την προετοιµασία της επιτόπιας επαλήθευσης προσδιορίζονται τα στοιχεία που πρέπει να επαληθευτούν επιτοπίως και τα αντίστοιχα σηµεία ελέγχου αποτυπώνονται στη Λίστα Επιτόπιας Επαλήθευσης. Στο Εγχειρίδιο του Συστήµατος ιαχείρισης και Ελέγχου, παρέχονται βασικές Λίστες Επιτόπιων Επαληθεύσεων για έργα υποδοµής και ορισµένες άλλες κατηγορίες πράξεων. Οι λίστες επιτόπιων επαληθεύσεων διαµορφώνονται κατάλληλα, ανάλογα µε το είδος του έργου, ώστε να είναι αρκετά λεπτοµερείς και να περιλαµβάνουν εκείνα τα στοιχεία υλοποίησης της πράξης που κατά την κρίση του οργάνου επαλήθευσης πρέπει να επαληθευτούν επιτοπίως. Μεταξύ των στοιχείων αυτών περιλαµβάνονται οπωσδήποτε τα αντιπροσωπευτικά στοιχεία που προσδιορίζουν το βασικό σχέδιο του έργου και τα οποία θα επαληθευτούν επιτοπίως. Επίσης περιλαµβάνονται και τα στοιχεία συµµόρφωσης του δικαιούχου µε τυχόν συστάσεις που έχουν γίνει από τη Α τον ΕΦ ή άλλα ελεγκτικά όργανα. Κατά τη διαµόρφωση των ερωτηµάτων οι λίστες επιτόπιων επαληθεύσεων θα πρέπει επίσης να περιλαµβάνουν, όπου ενδείκνυται, ερωτήσεις σχετικές µε τις αρχές της ισότητας και της µη διάκρισης προκειµένου να επαληθεύεται κατά την επιτόπια επαλήθευση ότι τηρούνται οι σχετικοί όροι όπως προβλέπονται στην απόφαση ένταξης ή στην οικεία νοµική δέσµευση (π.χ. ερωτήµατα που αφορούν την επιβεβαίωση ότι το ποσοστό συµµετοχής ανδρών και γυναικών αντιστοιχεί στο προβλεπόµενο της πρότασης του έργου, την επιβεβαίωση προσβασιµότητας κλπ). Ειδικά επίσης ερωτήµατα που δύναται να τεθούν κατά την επιτόπια επαλήθευση (εφόσον ενδείκνυνται) είναι η ακρίβεια των εσόδων που οι δικαιούχοι έχουν δηλώσει. Κατά την προετοιµασία της επιτόπιας επαλήθευσης τα στελέχη µελετούν το φάκελο της πράξης και όλα τα διαθέσιµα στοιχεία στο Ολοκληρωµένο Πληροφοριακό Σύστηµα και ειδικότερα: το Τ Π/Υ καθώς και τυχόν ειδικές υποχρεώσεις που ενδεχοµένως περιλαµβάνονται στην απόφαση ένταξης του έργου 4 Η Έκδοση

57 το ειδικό θεσµικό πλαίσιο που εφαρµόζει ο δικαιούχος, το θεσµικό πλαίσιο υλοποίησης του έργου, τη φύση του έργου, ώστε να προσδιοριστούν τα βασικά αντιπροσωπευτικά στοιχεία που συνθέτουν το έργο και πρέπει να επαληθεύονται επιτοπίως τις εκθέσεις επαληθεύσεων και εκθέσεις ελέγχου άλλων ελεγκτικών οργάνων, τους κινδύνους που έχουν εντοπιστεί κατά την παρακολούθηση του έργου και τις ενέργειες οι οποίες έχουν υποδειχθεί προς τον ικαιούχο για την αντιµετώπιση εµφανών ή αναµενόµενων προβληµάτων κλπ ιενέργεια Επιτόπιας Επαλήθευσης Πράξης Η επιτόπια επαλήθευση πραγµατοποιείται στον τόπο υλοποίησης της πράξης ή του έργου. Κατά την επιτόπια επαλήθευση συµπληρώνεται η κατάλληλη λίστα Επιτόπιας Επαλήθευσης, στην οποία αποτυπώνονται τα προς επαλήθευση στοιχεία, τα αποδεικτικά στοιχεία βάσει των οποίων πραγµατοποιήθηκε η επαλήθευση καθώς και η τεκµηρίωση των όποιων αποκλίσεων. Η συµπλήρωση των ερωτηµάτων γίνεται µέσω συνεντεύξεων, επιτόπιας παρατήρησης και εξέτασης των τηρούµενων αρχείων. Τα στοιχεία αξιολογούνται προκειµένου να εξαχθεί συµπέρασµα ως προς την πληρότητα τους, ενώ εάν θεωρηθεί σκόπιµο, συλλέγονται συµπληρωµατικά στοιχεία καθώς και τα απαραίτητα στοιχεία τεκµηρίωσης των συµπερασµάτων της επαλήθευσης. Οι λίστες επιτόπιας επαλήθευσης συµπληρώνονται κατά την επιτόπια επαλήθευση από κάθε συµµετέχοντα σε αυτή και τηρούνται σε πρωτότυπη µορφή στο φάκελο της πράξης. Σε αυτές καταγράφονται πάντοτε τα ονόµατα των προσώπων που διενεργούν την επιτόπια επαλήθευση και η ηµεροµηνία πραγµατοποίησής της. Στο φάκελο της πράξης τηρούνται επίσης τα στοιχεία τεκµηρίωσης της συµµόρφωσης προς τους κανόνες δηµοσιότητας (π.χ. φωτογραφίες των πινακίδων, τα αντίγραφα των ενηµερωτικών φυλλαδίων, κλπ). Για τις πράξεις κρατικών ενισχύσεων τα απαραίτητα παραστατικά του αναδόχου/προµηθευτή τα οποία λαµβάνονται υπόψη κατά την επιτόπια επαλήθευση είναι τα εξοφληµένα τιµολόγια πώλησης ή παροχής υπηρεσιών 4 Η Έκδοση

58 του προµηθευτή προς την επιχείρηση ή έγγραφα ισοδύναµης αποδεικτικής ισχύος όπως αποδείξεις παροχής υπηρεσιών, κλπ. Ειδικότερα: Στα παραστατικά θα πρέπει να αναφέρεται η επωνυµία και το ΑΦΜ του προµηθευτή, να περιγράφονται αναλυτικά όλα τα επιµέρους στοιχεία και οι ποσότητες (ή η διάρκεια των υπηρεσιών). Ειδικά για τις περιπτώσεις εξοπλισµού, θα πρέπει επίσης να αναγράφονται οι αντίστοιχοι κωδικοί αριθµοί σειράς όλων των τµηµάτων του και το αντικείµενο των εργασιών που εκτελέστηκαν για την εγκατάστασή του. Ειδικά για τις περιπτώσεις λογισµικού-εφαρµογών, θα πρέπει επίσης να αναγράφονται κατά περίπτωση οι κωδικοί αριθµοί σειράς ή αδειών χρήσης ή κωδικοί πελάτη από την αντίστοιχη βάση πελατών του κατασκευαστή. Στα παραστατικά θα πρέπει να είναι εµφανή και διαχωρίσιµα τα τµήµατα των δαπανών που εµπίπτουν στο οικονοµικό αντικείµενο του έργου. Επίσης, θα πρέπει να είναι εµφανείς ή να µπορούν να εξαχθούν σαφώς οι καθαρές αξίες χωρίς Φ.Π.Α. Στα παραστατικά θα πρέπει να αναφέρεται (µε σφραγίδα ή χειρόγραφα) η φράση: «Χρηµατοδότηση από το ΕΠ ΑΛΙΕΙΑΣ ». Με βάση τη συµπληρωµένη Λίστα Επιτόπιας Επαλήθευσης και τα λοιπά αποδεικτικά στοιχεία που συγκεντρώθηκαν κατά τη διάρκεια της επαλήθευσης συντάσσεται η Έκθεση Επιτόπιας Επαλήθευσης σύµφωνα µε το εγκεκριµένο υπόδειγµα του εγχειριδίου εντός 15 ηµερολογιακών ηµερών από τη διενέργειά της επαλήθευσης και τηρείται στο Ολοκληρωµένο Πληροφοριακό Σύστηµα ενώ προβλέπεται ενηµέρωση του πληροφοριακού συστήµατος για τα αποτελέσµατα και τις περαιτέρω ενέργειες της κάθε επαλήθευσης. Οι σχετικές διαδικασίες που έπονται της σύνταξης της έκθεσης περιγράφονται στο Εγχειρίδιο του Συστήµατος ιαχείρισης και Ελέγχου. Στην καταγραφή των Γενικών Αποτελεσµάτων Ελέγχου και των κύριων ευρηµάτων (πεδίο της έκθεσης επιτόπιας επαλήθευσης) παρατίθεται ο κωδικός για κάθε εύρηµα σύµφωνα µε την κατηγοριοποίηση του συνηµµένου Παραρτήµατος IV- Κατηγοριοποίηση Παρατυπιών Ανάθεση σε εξωτερικούς συνεργάτες των διαδικασιών επαλήθευσης Κατά γενικό κανόνα, οι επαληθεύσεις διενεργούνται από στελέχη των αρχών που ασκούν καθήκοντα διαχείρισης. Όταν είναι µεγάλος ο αριθµός των 4 Η Έκδοση

59 έργων ή όταν αυτά παρουσιάζουν µεγάλες τεχνικές δυσκολίες, οι αρχές διαχείρισης / οι ενδιάµεσοι φορείς που διαπιστώνουν ότι δεν έχουν επαρκείς ανθρώπινους πόρους ή εµπειρογνώµονες για να πραγµατοποιήσουν τις επιτόπιες επαληθεύσεις µπορούν να αναθέτουν µέρος των εργασιών αυτών σε εξωτερικές εταιρείες. Στις περιπτώσεις που επιλέγεται αυτή η λύση θα πρέπει οπωσδήποτε να προσδιορίζεται µε ακρίβεια στη σχετική σύµβαση το εύρος και το αντικείµενο των επαληθεύσεων που πρόκειται να πραγµατοποιηθούν, τα παραδοτέα που υποβάλλονται κλπ. Επισηµαίνεται ότι η αναθέτουσα αρχή είναι υπεύθυνη για την αξιολόγηση της ποιότητας των εργασιών που ανατίθενται σε τρίτους. Κατά κανόνα αυτό συνεπάγεται τη διάθεση πρόσθετου προσωπικού για την εκτέλεση αυτού του καθήκοντος. Για τον λόγο αυτό, πριν ληφθεί απόφαση ανάθεσης σε εξωτερικές εταιρείες των επαληθεύσεων πρέπει να λαµβάνονται υπόψη όλοι αυτοί οι παράγοντες Βεβαιώσεις ορκωτών λογιστών Στους όρους χορήγησης της ενίσχυσης ενδέχεται να περιλαµβάνεται και η υποχρέωση για τους δικαιούχους να επισυνάπτουν µία βεβαίωση ορκωτού λογιστή στις δηλώσεις δαπανών που υποβάλλουν προς πληρωµή. Οι βεβαιώσεις αυτές διαφέρουν όσον αφορά το εύρος της εργασίας που πραγµατοποίησε ο λογιστής αλλά και γενικά καλύπτουν βασικές απαιτήσεις, όπως είναι η επιβεβαίωση ότι οι δαπάνες πραγµατοποιήθηκαν εντός της επιλέξιµης περιόδου, ότι αφορούν έργα τα οποία εγκρίθηκαν µε τη συµφωνία χορήγησης της ενίσχυσης, ότι υπήρξε συµµόρφωση προς τους όρους της συµφωνίας χορήγησης της ενίσχυσης και ότι υπάρχουν επαρκή δικαιολογητικά, στα οποία περιλαµβάνονται και οι λογιστικές καταστάσεις. Παρά το γεγονός ότι οι επαληθεύσεις δεν µπορούν να πραγµατοποιηθούν ούτε από τους ίδιους τους δικαιούχους ούτε από τρίτους (λογιστές) για λογαριασµό των αρχών που ασκούν καθήκοντα διαχείρισης, η ύπαρξη τέτοιων βεβαιώσεων ορκωτών λογιστών µπορεί, εάν είναι ικανοποιητική η ποιότητα της πραγµατοποιούµενης εργασίας, να δικαιολογήσει την απόφαση της αρχής διαχείρισης/ενδιάµεσου φορέα να περιορίσει τις επαληθεύσεις σε ένα επαρκές δείγµα λαµβάνοντας υπόψη του κινδύνους, στους οποίους περιλαµβάνεται και ο κίνδυνος της µη ανεξαρτησίας του φορέα που χορηγεί τη βεβαίωση. Εντούτοις, για να διασφαλιστεί η αξιοπιστία των εν λόγω βεβαιώσεων, η αρχή διαχείρισης ή ο ενδιάµεσος φορέας διαχείρισης θα πρέπει να δώσει συγκεκριµένες οδηγίες στους λογιστές σχετικά µε το εύρος του ελέγχου ή τη βεβαίωση που πρέπει να χορηγηθεί. εν αρκεί µια βεβαίωση µιας γραµµής που θα πιστοποιεί την κανονικότητα της τελικής 4 Η Έκδοση

60 αίτησης πληρωµής του δικαιούχου, αλλά θα πρέπει να περιγράφει την πραγµατοποιηθείσα εργασία και τα αποτελέσµατά της. Ο ετήσιος ισολογισµός της εταιρείας του δικαιούχου που υποβάλλεται προς έλεγχο δεν µπορεί να αντικαταστήσει µία ειδική βεβαίωση ορκωτού λογιστή για κάθε αίτηση που υποβάλλει αυτός ο δικαιούχος. 5.4 ιάκριση µεταξύ των επαληθεύσεων και των ελέγχων Το προσωπικό που πραγµατοποιεί τις επαληθεύσεις δεν πρέπει να συµµετέχει στους ελέγχους που διενεργούνται από την Αρχή Ελέγχου-Ε ΕΛ. Ο στόχος των επαληθεύσεων διαφέρει από το στόχο των ελέγχων που διενεργούνται υπό την ευθύνη της Αρχής Ελέγχου και οι οποίοι πραγµατοποιούνται εκ των υστέρων (δηλαδή µετά τη διαβίβαση της δήλωσης δαπανών στην Επιτροπή). Ο στόχος των ελέγχων είναι να διαπιστωθεί η αποτελεσµατικότητα του συστήµατος εσωτερικών ελέγχων, ενώ οι επαληθεύσεις αποτελούν µέρος των εσωτερικών ελέγχων. Για το λόγο αυτό θα πρέπει να γίνεται σαφής διάκριση αυτών των δύο ειδών εργασίας όσον αφορά τον προγραµµατισµό, την οργάνωση, την εκτέλεση, το περιεχόµενο και την τεκµηρίωσή τους. Παρά το γεγονός ότι πρέπει να γίνεται διαχωρισµός µεταξύ των επαληθεύσεων και των ελέγχων είναι σαφές ότι τα πρόσωπα που συµµετέχουν στις επαληθεύσεις θα πρέπει να λαµβάνουν γνώση σχετικά µε τα αποτελέσµατα των ελέγχων στις αντίστοιχες πράξεις ενώ η Αρχή Ελέγχου πρέπει να λαµβάνει επίσης υπόψη τα αποτελέσµατα των επαληθεύσεων κατά την ανάλυση των κινδύνων κατά την εκπόνηση της δικής της στρατηγικής ελέγχων. 5.5 Επαληθεύσεις στις περιπτώσεις πράξεων κρατικών ενισχύσεων Οι κρατικές ενισχύσεις ενδέχεται να δηµιουργούν προβλήµατα όσον αφορά τις επαληθεύσεις που προβλέπει το άρθρο 39 παρ. 2 του Καν.498/2007 για τους εξής λόγους: αυξηµένος κίνδυνος ελέγχου (δηλαδή πολυπλοκότητα των κανόνων που διέπουν τις ενισχύσεις, φύση των δικαιούχων -ΜΜΕ µε συνέπεια να είναι ασθενέστερο ενδεχοµένως το περιβάλλον του ελέγχου, κλπ.) ειδικά κριτήρια επιλεξιµότητας ειδικές διατάξεις όσον αφορά τη λήξη της προθεσµίας για την επιλεξιµότητα των δαπανών. 4 Η Έκδοση

61 Για την αποτελεσµατικότητα των διαχειριστικών επαληθεύσεων θα πρέπει να γίνεται διάκριση µεταξύ δύο περιπτώσεων: 1. Όταν στο πλαίσιο του καθεστώτος ενίσχυσης ο φορέας που χορηγεί την ενίσχυση ασκεί κυρίως διοικητικό/διαχειριστικό ρόλο (δηλαδή επιλέγει τους δικαιούχους, διανέµει και διαχειρίζεται τις διάφορες ενισχύσεις, κλπ.) και το ίδιο το καθεστώς των ενισχύσεων δεν παρουσιάζει κανένα άµεσο οικονοµικό ενδιαφέρον γι αυτόν. Αυτό συµβαίνει στην περίπτωση που ο φορέας που χορηγεί την ενίσχυση είναι δηµόσια διοικητική υπηρεσία ή άλλο δηµόσιο νοµικό πρόσωπο. Στις περιπτώσεις αυτές ο φορέας που χορηγεί την ενίσχυση και ασκεί τον διαχειριστικό έλεγχο δύναται να οριστεί ως Ενδιάµεσος Φορέας ιαχείρισης για τη συγκεκριµένη κατηγορία πράξεων. Στην περίπτωση αυτή η ιαχειριστική Αρχή δύναται να πραγµατοποιήσει περιορισµένες επαληθεύσεις, για να βεβαιωθεί σχετικά µε την κανονικότητα των δαπανών µε βάση τις επαληθεύσεις που πραγµατοποιήθηκαν στο επίπεδο του Ενδιάµεσου Φορέα ιαχείρισης. εδοµένου ότι σύµφωνα µε το εφαρµοζόµενο Σύστηµα ιαχείρισης και Ελέγχου και τα προβλεπόµενα στην απόφαση ορισµού του Ενδιάµεσου Φορέα ιαχείρισης, η ιαχειριστική Αρχή, εγκρίνει τα εξειδικευµένα έντυπα και τυχόν οδηγούς που εφαρµόζει ο Ενδιάµεσος Φορέας ιαχείρισης κατά συνέπεια η ιαχειριστική Αρχή µπορεί να περιορίσει σηµαντικά το επίπεδο των κινδύνων στο επίπεδο του Ενδιάµεσου Φορέα ιαχείρισης. Με βάση τα ανωτέρω η διαβεβαίωση της ιαχειριστικής Αρχής για τις επαληθεύσεις που πραγµατοποιεί ο Ενδιάµεσος Φορέας ιαχείρισης ικανοποιείται µε τη λήψη και εξέταση των εκθέσεων που αποστέλλει ο Ενδιάµεσος Φορέας ιαχείρισης καθώς και µε την εκτίµηση των συνολικών στοιχείων παρακολούθησής του. Οι εκθέσεις αυτές εφόσον βασίζονται σε στοιχεία που τηρούνται σε διαφορετικό πληροφοριακό σύστηµα από το Ολοκληρωµένο Πληροφοριακό Σύστηµα - θα πρέπει να περιλαµβάνουν στατιστικές σχετικά µε τα αποτελέσµατα των επαληθεύσεων, πληροφορίες σχετικά µε τα πρόσωπα που τις πραγµατοποίησαν, τη µέθοδο που χρησιµοποιήθηκε και το εύρος τους. 2. Όταν το καθεστώς ενίσχυσης ή η πράξη, παρουσιάζει οικονοµικό ενδιαφέρον για τον Ενδιάµεσο Φορέα ιαχείρισης (για παράδειγµα µπορεί να διαθέτει ένα µέρος του κεφαλαίου ή να χορηγεί κάποιο δάνειο στον δικαιούχο για τη χρηµατοδότηση του έργου). Αυτό συµβαίνει συνήθως στην περίπτωση που φορέας είναι κάποιο νοµικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου (π.χ. χρηµατοπιστωτικό ίδρυµα κλπ). 4 Η Έκδοση

62 Στην περίπτωση αυτή όπου ο Ενδιάµεσος Φορέας ιαχείρισης έχει άµεση συµµετοχή στο ταµείο ή στην πράξη, δεν µπορεί να θεωρηθεί ότι λειτουργεί µε απόλυτη ανεξαρτησία. Στις περιπτώσεις αυτές οι τρόποι επιβεβαίωσης που θα χρησιµοποιήσει η οικεία ιαχειριστική Αρχή θα πρέπει να περιλαµβάνουν: ένα µηχανισµό περιοδικών εκθέσεων (που θα περιλαµβάνουν τις ίδιες πληροφορίες που αναφέρονται και στην περίπτωση (1)) σε συνδυασµό µε επιτόπιες επαληθεύσεις/ επιθεωρήσεις Επαληθεύσεις στις περιπτώσεις Χρηµατοοικονοµικών µηχανισµών Οι χρηµατοοικονοµικοί µηχανισµοί που µνηµονεύονται στο άρθρο 34 του Κανονισµού αριθµ. 498/2007 περιλαµβάνουν ταµεία επιχειρηµατικών κεφαλαίων, ταµεία εγγυήσεων, ταµεία δανειοδοτήσεων. Οι χρηµατοοικονοµικοί µηχανισµοί µπορούν να χρηµατοδοτηθούν απευθείας από το Επιχειρησιακό Πρόγραµµα Αλιείας ή µέσω ενός ταµείου χαρτοφυλακίου. Συνίστανται στην παροχή υποστήριξης σε επιχειρήσεις µέσω συµµετοχής στο µετοχικό κεφάλαιο, δανείων και εγγυοδοσίας. Η παροχή υποστήριξης πραγµατοποιείται σε δύο στάδια, ήτοι µε τη συνεισφορά από το Επιχειρησιακό Πρόγραµµα προς το χρηµατοοικονοµικό µηχανισµό και κατόπιν από το χρηµατοοικονοµικό µηχανισµό προς τις επιχειρήσεις. Το επιχειρηµατικό σχέδιο των υποψήφιων χρηµατοοικονοµικών µηχανισµών πρέπει να υποβάλλεται και να αξιολογείται είτε από τη ιαχειριστική Αρχή ή από το ταµείο Χαρτοφυλακίου, το οποίο στη συνέχεια θα πρέπει να επιλέξει τους χρηµατοοικονοµικούς µηχανισµούς και να υπογράψει συµβάσεις χρηµατοδότησης µε αυτούς. Είναι αναγκαίο να εφαρµοστεί µία διαφανής διαδικασία για την επιλογή των χρηµατοοικονοµικών µηχανισµών και τη λήψη αποφάσεων συνεισφοράς σε αυτούς από το Επιχειρησιακό Πρόγραµµα Αλιείας. Η διαδικασία επιλογής θα πρέπει να βασίζεται σε συγκεκριµένα κατάλληλα κριτήρια επιλογής που συνδέονται µε τους στόχους του Επιχειρησιακού Προγράµµατος. Μια παράµετρος των διοικητικών επαληθεύσεων πρέπει κατά συνέπεια να περιλαµβάνει την εξέταση της τήρησης κανόνων διαφάνειας κατά τη διαδικασία επιλογής των χρηµατοοικονοµικών µηχανισµών. Η επιθεώρηση της τήρησης της διαδροµής ελέγχου αποτελεί αντικείµενο των επαληθεύσεων που ασκεί η ιαχειριστική Αρχή. 4 Η Έκδοση

63 Ο δικαιούχος είναι είτε το ταµείο χαρτοφυλακίου ή, εάν δεν υφίσταται τέτοιο, είναι ο ίδιος ο χρηµατοοικονοµικός µηχανισµός. Ωστόσο, κατ εξαίρεση από τον γενικό κανόνα ότι οι δηλώσεις δαπανών θα πρέπει να περιλαµβάνουν δαπάνες που έχουν πραγµατοποιηθεί ήδη από τους δικαιούχους, οι δηλώσεις δαπανών για τους χρηµατοοικονοµικούς µηχανισµούς µπορούν να περιλαµβάνουν το σύνολο των δαπανών που κατεβλήθησαν από το Επιχειρησιακό Πρόγραµµα κατά την ίδρυση ή τη συνεισφορά σε αυτά τα ταµεία κεφαλαίου. Εξάλλου, επιλέξιµες δαπάνες κατά το κλείσιµο θα είναι το τελικό ποσό που κατεβλήθη από το ταµείο κεφαλαίου ή τον χρηµατοοικονοµικό µηχανισµό, το οποίο έχει επενδυθεί, παρασχεθεί ή δεσµευθεί ως εγγύηση ή έχει καταβληθεί ως διαχειριστική δαπάνη, και όχι η δαπάνη που κατεβλήθη από το Επιχειρησιακό Πρόγραµµα. Οι διοικητικές επαληθεύσεις στους χρηµατοοικονοµικούς µηχανισµούς πρέπει ωστόσο να διεξάγονται καθ όλη τη διάρκεια της προγραµµατικής περιόδου προκειµένου να παρακολουθούνται οι πραγµατοποιηθείσες επενδύσεις και να διασφαλίζεται ότι τα ποσά επενδύονται σύµφωνα µε τους στόχους των Αξόνων προτεραιότητας του Επιχειρησιακού Προγράµµατος Αλιείας. Η Α ή ο ΕΦ, πρέπει επίσης να ελέγχει ότι δεν υπερβαίνονται τα κατώφλια των διαχειριστικών εξόδων. Συσσωρευµένες πληρωµές στην αρχή της περιόδου για διαχειριστικά κόστη µπορούν να δικαιολογούνται σε ορισµένες περιπτώσεις όπου οι διαχειριστές των κεφαλαίων καταβάλλουν σηµαντικά κόστη πριν την πραγµατοποίηση των επενδύσεων. Στις περιπτώσεις όπου συνεισφορές του Επιχειρησιακού Προγράµµατος γίνονται προϊόν επένδυσης, δανείου ή εγγύησης σε επιχειρήσεις, µπορεί να τίθεται ζήτηµα κρατικών ενισχύσεων. Οι διοικητικές επαληθεύσεις πρέπει εποµένως να επαληθεύουν ότι υπάρχει συµµόρφωση προς τους κανόνες περί κρατικών ενισχύσεων. Το άρθρο 35 του Κανονισµού (ΕΚ) αριθµ. 498/2007 απαιτεί οι επενδύσεις από χρηµατοοικονοµικούς µηχανισµούς προς µικροµεσαίες επιχειρήσεις να πραγµατοποιούνται κατά το στάδιο της ίδρυσης, τα πρώτα στάδια λειτουργίας ή την επέκταση της επιχείρησης, και µόνον σε δραστηριότητες που οι διαχειριστές του χρηµατοοικονοµικού µηχανισµού κρίνουν ως οικονοµικά βιώσιµες. εν θα επενδύουν σε επιχειρήσεις που βρίσκονται σε δυσχέρεια. Στην πλειοψηφία των περιπτώσεων, δεν τίθεται ως όρος η πραγµατοποίηση δαπανών σε συγκεκριµένα αγαθά ή υπηρεσίες από τις µικροµεσαίες επιχειρήσεις. Κεφάλαιο, δάνεια ή εγγυήσεις δίδονται συχνά για την ανάπτυξη ή την επέκταση των γενικών επιχειρηµατικών δραστηριοτήτων της µικροµεσαίας επιχείρησης, συµπεριλαµβανοµένου του κεφαλαίου κίνησης. Σε 4 Η Έκδοση

64 αυτές τις περιπτώσεις, οι διοικητικές επαληθεύσεις πρέπει να εστιάζουν στον έλεγχο των υποστηρικτικών εγγράφων που πιστοποιούν τη συµµόρφωση προς τους όρους χρηµατοδότησης. Τα έγγραφα αυτά µπορεί να περιλαµβάνουν αιτήσεις, επιχειρηµατικά σχέδια, ετήσιους λογαριασµούς, λίστες ελέγχου και αναφορές του ταµείου επιχειρηµατικού κεφαλαίου που αξιολογεί την αίτηση, την υπογραφείσα συµφωνία για επένδυση, δάνειο ή εγγυοδοσία, αναφορές της εταιρίας, αναφορές επισκέψεων και πρακτικά ιοικητικού Συµβουλίου, αναφορές από τον ενδιάµεσο πιστωτικό οργανισµό προς το ταµείο εγγυοδοσίας για την υποστήριξη αξιώσεων, περιβαλλοντικές εγκρίσεις, αναφορές ίσων ευκαιριών. Απόδειξη των δαπανών υπό τη µορφή τιµολογίων και αποδείξεων πληρωµής για αγαθά και υπηρεσίες από την πλευρά των µικροµεσαίων επιχειρήσεων απαιτείται ως µέρος της διαδροµής ελέγχου στις περιπτώσεις όπου το κεφάλαιο, δάνειο ή εγγύηση προς τη µικροµεσαία επιχείρηση έλαβε χώρα υπό την προϋπόθεση ότι αυτή θα πραγµατοποιήσει δαπάνες σε συγκεκριµένα αγαθά ή υπηρεσίες. Ωστόσο, σε όλες τις περιπτώσεις πρέπει να υπάρχει απόδειξη της µεταφοράς του κεφαλαίου ή του δανείου από το ταµείο επιχειρηµατικού κεφαλαίου ή τον ενδιάµεσο πιστωτικό οργανισµό προς την επιχείρηση. 5.7 ειγµατοληψία Εισαγωγή Για την ικανοποίηση του άρθρου 59 παρ. β του κανονισµού (ΕΚ) αριθ. 1198/2006 η ιαχειριστική Αρχή διενεργεί διοικητικές και επιτόπιες επαληθεύσεις προκειµένου να διασφαλίσει τη νοµιµότητα και κανονικότητα των δαπανών που υποβάλλονται στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Όπως αναφέρθηκε και στο κεφάλαιο 3.3 οι επιτόπιες επαληθεύσεις λειτουργούν συµπληρωµατικά στις διοικητικές και ο Κανονισµός 498/2007 άρθρο 39 παρ. 3 παρέχει τη δυνατότητα διενέργειας δειγµατοληπτικών επιτόπιων επαληθεύσεων στην κατεύθυνση εξασφάλισης µιας καλής σχέσης κόστους / οφέλους στην εφαρµογή της κανονιστικής απαίτησης για τις επαληθεύσεις. Σύµφωνα µε το εφαρµοζόµενο σύστηµα διαχείρισης και ελέγχου το σύνολο των δηλώσεων δαπανών των δικαιούχων στην περίοδο , επαληθεύεται διοικητικά ως προς το οικονοµικό και το αντίστοιχο σε αυτό φυσικό αντικείµενο ενώ ενσωµατώνονται στο σύστηµα, προληπτικοί έλεγχοι για την τήρηση των κανόνων δηµοσίων συµβάσεων καθ όλη τη διάρκεια υλοποίησης µιας πράξης. Επίσης οι πράξεις κρατικών ενισχύσεων 4 Η Έκδοση

65 επαληθεύονται επιτοπίως στο σύνολό τους βάσει του θεσµικού πλαισίου υλοποίησής τους, από την ιαχειριστική Αρχή ή τους αρµόδιους Ενδιάµεσους Φορείς ιαχείρισης. Σύµφωνα µε το άρθρο 39 παρ 3 του Καν. 498/2007 προϋπόθεση για την διενέργεια επιτόπιων επαληθεύσεων σε δείγµα πράξεων είναι η επαρκής τεκµηρίωση της µεθόδου δειγµατοληψίας που χρησιµοποιείται καθώς και αρχεία στα οποία αποτυπώνεται το αποτέλεσµα εφαρµογής της χρησιµοποιούµενης µεθόδου στις υποψήφιες για επιτόπια επαλήθευση πράξεις (δηλαδή αρχεία στα οποία αποτυπώνονται ο αριθµός του δείγµατος που προσδιορίζεται κάθε φορά καθώς και οι συγκεκριµένες πράξεις ή συναλλαγές που επιλέχθηκαν µε βάση την εφαρµοζόµενη µέθοδο επιλογής του δείγµατος από τον πληθυσµό). Με βάση το ίδιο άρθρο ο υπολογισµός του δείγµατος θα πρέπει να είναι τέτοιος που να εξασφαλίζει στη ιαχειριστική Αρχή ή τον ΕΦ εύλογη βεβαιότητα σχετικά µε την νοµιµότητα και κανονικότητα λαµβάνοντας υπόψη τον κίνδυνο δικαιούχων και πράξεων. Για να µπορεί µια δειγµατοληπτική µέθοδος να παρέχει µετρήσιµη βεβαιότητα σχετικά µε τη νοµιµότητα και κανονικότητα των σχετικών µε τις πράξεις συναλλαγών θα πρέπει να έχει τουλάχιστον στατιστικό υπόβαθρο που να επιτρέπει τον καθορισµό του απαραίτητου µεγέθους του δείγµατος σε συνάρτηση µε ένα αποδεκτό επίπεδο λάθους στον εξεταζόµενο πληθυσµό και να παρέχει ένα πλαίσιο για την εξαγωγή συµπερασµάτων (αναγωγή συµπερασµάτων από την εξέταση του δείγµατος ως προς το αντικείµενο της επαλήθευσης στον πληθυσµό). Οι µέθοδοι δειγµατοληψίας διακρίνονται σε στατιστικές και µη στατιστικές. Βασική παράµετρος για την επιλογή στατιστικής ή µη µεθόδου αποτελεί το µέγεθος του πληθυσµού, δεδοµένου ότι όταν ο αριθµός των πράξεων είναι περιορισµένος (µικρότερος από +/- 800) η επιλογή µιας στατιστικής δειγµατοληψίας δεν ενδείκνυται. Ως µέθοδος δειγµατοληψίας για την επιλογή των πράξεων προς επιτόπια επαλήθευση από τη Α ή τον ΕΦ επιλέγεται η δοµηµένη µη στατιστική δειγµατοληψία. Ως µέθοδος δειγµατοληψίας για την επιλογή των πράξεων προς επιτόπια επαλήθευση από τη Α ή τον ΕΦ επιλέγεται η δοµηµένη µη στατιστική δειγµατοληψία. Η µεθοδολογία αυτή προτείνεται στις Κατευθυντήριες Γραµµές της Επιτροπής για τους ελέγχους και την µέθοδο δειγµατοληψίας, του άρθρου 61 του κανονισµού (ΕΚ) αριθ. 1198/2006 και των άρθρων 42 και 43 του εφαρµοστικού κανονισµού 498/ Η Έκδοση

66 Η προτεινόµενη αυτή µέθοδος αυτή διασφαλίζει, σε σχέση µε τα προαναφερόµενα, τα ακόλουθα χαρακτηριστικά: Στηρίζεται στο µαθηµατικό υπόβαθρο ενός στατιστικού πλάνου (Monetary Unit Sampling-MUS) σε ότι αφορά στον προσδιορισµό του µεγέθους του δείγµατος και την αξιολόγηση των αποτελεσµάτων των επιτόπιων επαληθεύσεων. Η µέθοδος MUS είναι µία στατιστική µέθοδος που εφαρµόζεται πολύ καλά στον έλεγχο πράξεων συγχρηµατοδοτούµενων από το ΕΤΑ, υπό την προϋπόθεση ότι η συχνότητα σφαλµάτων που αναµένεται στον πληθυσµό είναι µικρή (κοντά στο 0). Αυτή είναι µία υπόθεση, που αν και εκ πρώτης όψεως κρίνεται εξαιρετικά αισιόδοξη, µπορεί να χρησιµοποιηθεί ως αρχική παραδοχή για την επιλογή µεθόδου δειγµατοληψίας δεδοµένης της διοικητικής επαλήθευσης του συνόλου των πράξεων καθώς και των προληπτικών ελέγχων που προβλέπονται στις διαδικασίες σύναψης δηµοσίων συµβάσεων. Ο προσδιορισµός του µεγέθους του δείγµατος γίνεται σε συσχέτιση µε ένα προκαθορισµένο διάστηµα εµπιστοσύνης, ενώ η αξιολόγηση των αποτελεσµάτων των επαληθεύσεων µπορεί γίνει µε δοµηµένο τρόπο, µειώνοντας τον κίνδυνο της δειγµατοληψίας. Σε αντίθεση µε τις καθαρά στατιστικές µεθόδους είναι δυνατή η χρήση της σε προγράµµατα µε περιορισµένο αριθµό πράξεων (µικρότερο από 800). Σηµειώνεται ότι µε βάση υφιστάµενα στατιστικά στοιχεία ο αριθµός των υποέργων του Επιχειρησιακού Προγράµµατος Αλιείας , για το 2007, για τις οποίες δηλώθηκαν δαπάνες, (το οποίο µπορεί να θεωρηθεί έτος πλήρους ανάπτυξης του ΕΠ) ήταν περίπου 68(εξαιρουµένων των πράξεων κρατικών ενισχύσεων) ενώ µαζί µε τις κρατικές ενισχύσεις 660, και ο αριθµός των Μ τους δεν ξεπέρασε το 750 στα οποία συµπεριλαµβάνονται και πράξεις ενισχύσεων οι οποίες ούτως ή άλλως δεν αποτελούν πληθυσµό για δειγµατοληψία. Συµπερασµατικά ο αριθµός των πράξεων στο επιχειρησιακό πρόγραµµα που θα δηλώνουν δαπάνες σε ένα έτος αναµένεται να είναι µικρότερος από το όριο των 800 πράξεων Κατά την αξιολόγηση των αποτελεσµάτων λαµβάνεται υπόψη το ύψος των ετήσιων πιστοποιηµένων δαπανών του προγράµµατος. Πριν την εφαρµογή της µεθόδου δειγµατοληψίας γίνεται στρωµατοποίηση του πληθυσµού ώστε να µειωθεί η διακύµανση ή να αποµονωθούν τα υποσύνολα του πληθυσµού που αναµένεται να έχουν υψηλή συχνότητα σφαλµάτων. H στρωµατοποίηση του πληθυσµού θα έχει ως αποτέλεσµα να ελέγχονται όλα τα έργα από ένα ύψος δαπανών στο έτος και πάνω, καθώς 4 Η Έκδοση

67 και όλες οι πράξεις που κατά την κρίση της Α/ΕΦ παρουσιάζουν αυξηµένο κίνδυνο εµφάνισης σφαλµάτων (υψηλού κινδύνου) Περιγραφή Μεθοδολογίας ειγµατοληψίας Προϋπόθεση για την επιλογή µιας πράξης για επιτόπια επαλήθευση είναι η πράξη αυτή να έχει πραγµατοποιήσει και δηλώσει δαπάνες στη Α ή τον ΕΦ και οι οποίες έχουν επαληθευτεί διοικητικά στο προηγούµενο έτος από αυτό για το οποίο καταρτίζεται πρόγραµµα επιτόπιων επαληθεύσεων. Ως πληθυσµός προς επιτόπια επαλήθευση το έτος ν θεωρείται ο αριθµός των πράξεων που πραγµατοποίησαν δαπάνες στο έτος (ν-1). Αυτό συνεπάγεται πως όλες οι πράξεις για τις οποίες έχουν επαληθευτεί διοικητικά δαπάνες κατά το έτος διενέργειας της δειγµατοληψίας, εµπεριέχονται στον πληθυσµό και πως όλες οι πιστοποιηµένες δαπάνες για τις επιλεχθείσες πράξεις υπόκεινται σε πιθανή επαλήθευση. Ως µονάδα δειγµατοληψίας στο πλαίσιο της συγκεκριµένης µεθόδου θεωρείται η δαπάνη σε Euro, αλλά αντικείµενο ελέγχου είναι η πράξη στην οποία αντιστοιχεί η δαπάνη αυτή. Τα βήµατα της µεθοδολογίας δειγµατοληψίας πράξεων προς επιτόπια επαλήθευση, τα οποία αναλύονται διεξοδικά στις επόµενες παραγράφους, περιλαµβάνουν: Επιλογή πράξεων, βάσει προκαθορισµένων κριτηρίων οι οποίες θα επαληθευτούν επιτοπίως στο σύνολό τους (100%) Υπολογισµός µεγέθους δείγµατος για τις εναποµείνασες πράξεις Επιλογή δείγµατος πράξεων Αξιολόγηση αποτελεσµάτων Επιλογή πράξεων οι οποίες θα επαληθευτούν επιτοπίως στο σύνολο τους Σύµφωνα µε την προτεινόµενη µεθοδολογία εκτός από τις πράξεις που θα επαληθευτούν δειγµατοληπτικά, η ιαχειριστική Αρχή ή ο Ενδιάµεσος Φορέας ιαχείρισης θα πρέπει να διενεργήσει επαληθεύσεις σε όλες πράξεις σηµαντικού προϋπολογισµού προκειµένου να αποφευχθεί ο µη εντοπισµός σφαλµάτων στις πράξεις αυτές. 4 Η Έκδοση

68 Για το λόγο αυτό, είναι σηµαντικός ο προκαθορισµός του τρόπου επιλογής πράξεων που θα επαληθευτούν οπωσδήποτε, καθώς και ο συνυπολογισµός των αποτελεσµάτων των επαληθεύσεων αυτών στη συνολική αξιολόγηση της νοµιµότητας και της κανονικότητας των δαπανών του προγράµµατος που πιστοποιήθηκαν στην Επιτροπή το προηγούµενο έτος. Προκειµένου να προσδιοριστούν οι πράξεις που θα επαληθευτούν οπωσδήποτε, θα πρέπει αρχικά να καθοριστεί το επίπεδο σηµαντικότητας, το οποίο εφαρµόζεται για τις πιστοποιηµένες δαπάνες στο έτος αναφοράς. Το επίπεδο σηµαντικότητας αντιπροσωπεύει πρακτικά το µέγιστο ποσοστό αποδεκτού σφάλµατος (παράτυπων δαπανών) στις συνολικές πιστοποιηµένες δαπάνες του επιχειρησιακού προγράµµατος στο έτος αναφοράς. Ως µέγιστο επίπεδο σηµαντικότητας επιλέγεται το 2%, το οποίο ορίζεται στο Παράρτηµα IV του κανονισµού (ΕΚ) αριθ. 498/2007 για τους ελέγχους του άρθρου 61 του κανονισµού (ΕΚ) αριθ. 1198/2006 που διενεργεί η Αρχή Ελέγχου-Ε ΕΛ. Η Α/ΕΦ µπορεί να επιλέξει αποδεκτό επίπεδο σηµαντικότητας το παραπάνω ποσοστό ή και µικρότερο του 2% π.χ. 1,7%. Μία τέτοια επιλογή σηµαίνει ουσιαστικά αυστηρότερο έλεγχο αφού µειώνεται το µέγιστο αποδεκτό επίπεδο εσφαλµένων δαπανών στον πληθυσµό, το οποίο µε τη σειρά του οδηγεί όµως σε αυξηµένο µέγεθος δείγµατος και άρα σε µεγαλύτερο ελεγκτικό έργο αλλά και σε µεγαλύτερη βεβαιότητα για την αναγωγή των συµπερασµάτων από το δείγµα των πράξεων στο σύνολο των πράξεων του επιχειρησιακού προγράµµατος που. Ο προσδιορισµός των πράξεων που θα επαληθεύονται στο σύνολό τους γίνεται µε τις ετήσιες δαπάνες κάθε πράξης. Το ύψος των ετήσιων δαπανών πάνω από το οποίο θα επαληθεύονται όλες οι πράξεις ορίζεται από τη σχέση: Ελάχιστη δαπάνη = απάνες προγράµµατος Χ 3 Επίπεδο σηµαντικότητας ηλαδή κάθε πράξη για την οποία πιστοποιήθηκαν στο προηγούµενο έτος δαπάνες µεγαλύτερες από την ελάχιστη δαπάνη που προκύπτει από τον παραπάνω τύπο επιλέγεται για επιτόπια επαλήθευση. Πρέπει να σηµειωθεί ότι το όριο αυτό δύναται να διαφοροποιείται κατά την κρίση της Α/ΕΦ και ανάλογα µε τις ετήσιες δαπάνες των πράξεων που περιλαµβάνονται στο πρόγραµµα. Έτσι για παράδειγµα αν η Α/ΕΦ εκτιµά 4 Η Έκδοση

69 ότι περισσότερα έργα πρέπει να ελεγχθούν επιτοπίως, µπορεί να µειώσει την ελάχιστη δαπάνη, την ετήσια δαπάνη πάνω από την οποία θα ελέγχονται όλες οι πράξεις, αυξάνοντας τον παρανοµαστή σε 4, 5, 6 κλπ. Αντίθετα αν ο πληθυσµός περιλαµβάνει πολύ λίγες ή και καθόλου πράξεις µεγάλου προϋπολογισµού, σε σχέση µε το µέσο προϋπολογισµό των πράξεων του πληθυσµού, η Α/ΕΦ µπορεί να επιλέξει δειγµατοληπτική επαλήθευση του συνόλου του πληθυσµού, χωρίς δηλαδή την αρχική επιλογή πράξεων που θα επαληθευτούν οπωσδήποτε επιτοπίως. Αυτό είναι δυνατό επιλέγοντας παρανοµαστή στην παραπάνω σχέση µικρότερο ή ίσο της µονάδας ώστε η ελάχιστη δαπάνη που προσδιορίζεται να υπερβαίνει τους προϋπολογισµούς όλων των πράξεων του πληθυσµού. Επιπλέον η Α/ΕΦ δύναται να εντάξει στο στρώµα των πράξεων που θα επαληθευτούν οπωσδήποτε επιτοπίως και οποιαδήποτε άλλη πράξη που κατά την κρίση της θα έπρεπε να επαληθευτεί επιτοπίως και δεν επιλέγεται µε βάση την εφαρµογή του προηγούµενου τύπου. Τέτοιες πράξεις µπορούν να είναι µεταξύ άλλων, πράξεις στις οποίες εντοπίστηκαν σηµαντικά ή ασυνήθιστα προβλήµατα κατά τη διάρκεια των διοικητικών επαληθεύσεων ή έργα τα οποία έχουν πολυετές χρονοδιάγραµµα υλοποίησης και για τα οποία απαιτείται περιοδική επιτόπια επαλήθευση Υπολογισµός µεγέθους δείγµατος για τις εναποµείνασες πράξεις Για τον εναποµείναντα πληθυσµό, το µέγεθος του δείγµατος για την επιλογή των πράξεων προς επιτόπια επαλήθευση υπολογίζεται µε βάση τον εξής τύπο: Ύψος δαπανών εναποµείναντα πληθυσµού Χ Συντελεστής εµπιστοσύνης Σηµαντικότητα δαπανών συνολικού πληθυσµού Ο συντελεστής εµπιστοσύνης, είναι µια σταθερά και βασίζεται στην κατανοµή Poisson. Ο συντελεστής εµπιστοσύνης για µηδενική προσδοκώµενη εσφαλµένη δήλωση δαπανών αντιπροσωπεύει το προσδοκώµενο σφάλµα και η τιµή του προσδιορίζεται στους αντίστοιχους πίνακες της κατανοµής Poisson. Η τιµή του για διαφορετικά διαστήµατα εµπιστοσύνης ισούται µε: 4 Η Έκδοση

70 3 για διάστηµα εµπιστοσύνης 95% 2.31 για διάστηµα εµπιστοσύνης 90% 1.90 για διάστηµα εµπιστοσύνης 85% 1.61 για διάστηµα εµπιστοσύνης 80% 1.39 για διάστηµα εµπιστοσύνης 75% 1.21 για διάστηµα εµπιστοσύνης 70% 0.92 για διάστηµα εµπιστοσύνης 60% Όπως φαίνεται από το παραπάνω τύπο, το µέγεθος του δείγµατος είναι ανεξάρτητο από το µέγεθος του πληθυσµού. Κατά κανόνα το δείγµα θα πρέπει να επιλέγεται µε συστηµατικό τρόπο. Σε περίπτωση όµως που το τελικό δείγµα επιλεγεί µε άλλο τρόπο, σύµφωνα µε τα αναφερόµενα στην επόµενη παράγραφο, το µέγεθος του δείγµατος θα πρέπει να αυξηθεί τουλάχιστον κατά 20% Επιλογή δείγµατος πράξεων Για την επιλογή του δείγµατος των πράξεων τοποθετούµε τον πληθυσµό (έργα µε τις αντίστοιχες δαπάνες) µε τυχαίο τρόπο. Η επιλογή του δείγµατος είναι δυνατό να γίνει µε έναν από τους ακόλουθους τρόπους: Με τυχαίο τρόπο, χρησιµοποιώντας λογισµικό παραγωγής τυχαίων αριθµών. Τυχαίοι αριθµοί µπορούν να παραχθούν µε τη συνάρτηση =RAND() του MS Excel. Με συστηµατικό τρόπο, ξεκινώντας από µια τυχαία πράξη και εφαρµόζοντας ένα συστηµατικό τρόπο για την επιλογή των υπόλοιπων πράξεων. Έτσι ξεκινώντας από την πρώτη πράξη η οποία επιλέγεται τυχαία για επιτόπια επαλήθευση διατρέχουµε τις επόµενες πράξεις έως ότου το άθροισµα των δαπανών τους να είναι x, όπου x το πηλίκο των ετήσιων πιστοποιηµένων δαπανών του προγράµµατος προς το µέγεθος του δείγµατος (βήµα). Π.χ. µε πιστοποιηµένες δαπάνες και µέγεθος δείγµατος 20, επιλέγεται µετά την πρώτη, κάθε πράξη η οποία συµπληρώνει άθροισµα δαπανών ευρώ. 4 Η Έκδοση

71 5.7.6 Αξιολόγηση αποτελεσµάτων Τα αποτελέσµατα των επιτόπιων επαληθεύσεων του επιλεγµένου δείγµατος αξιολογούνται ποιοτικά και ποσοτικά. Η ποιοτική αξιολόγηση αφορά στη διερεύνηση των αιτιών των εσφαλµένων δηλώσεων δαπανών. Σε ότι αφορά στην ποιοτική αξιολόγηση η Α ή ο ΕΦ θα εξετάσει το είδος και τη φύση των εντοπιζόµενων προβληµάτων σε σχέση µε το είδος των πράξεων και των δικαιούχων στις οποίες εντοπίζονται, προκειµένου να προσδιορίσει τις πιθανές αιτίες για την εµφάνισή τους. Η Α ή ο ΕΦ θα πρέπει να εντοπίσει κατά πόσο τα εντοπιζόµενα ευρήµατα έχουν κοινά χαρακτηριστικά όπως το είδος των δαπανών που αφορούν, το είδος των έργων στα οποία εντοπίζονται, το είδος των δικαιούχων, ή ακόµη και τη χρονική περίοδο εµφάνισής τους. Εφόσον εντοπιστούν ευρήµατα και κοινά χαρακτηριστικά, ακολουθεί προσδιορισµός των πράξεων που εµφανίζουν τα χαρακτηριστικά αυτά και αύξηση των επαληθεύσεων στη συγκεκριµένη οµάδα πράξεων. Επιπλέον, µε βάση τα συγκεκριµένα ευρήµατα θα σχεδιαστούν οι κατάλληλες διορθωτικές ενέργειες προληπτικού χαρακτήρα. Η ανάλυση των ευρηµάτων ενδέχεται να οδηγήσει σε προσδιορισµό ευρηµάτων τα οποία προέκυψαν από µεµονωµένα περιστατικά και τα οποία δεν είναι αντιπροσωπευτικά του συνόλου των εξεταζόµενων πράξεων. Τα περιστατικά αυτά εφόσον θεωρούνται µεµονωµένα δεν µπορεί να τεκµηριωθεί περαιτέρω εµφάνισή τους στις προς εξέταση πράξεις. Το αποτέλεσµα της ποιοτικής αξιολόγησης δύναται να οδηγήσει στην εντατικοποίηση των επιτόπιων επαληθεύσεων, στην εφαρµογή επιπρόσθετων διαδικασιών επαληθεύσεων ή ακόµη και στην αναθεώρηση των παραδοχών σχετικά µε την αποτελεσµατικότητα των διαδικασιών του συστήµατος διαχείρισης και ελέγχου και εποµένως των παραµέτρων στις οποίες στηρίχθηκε η εφαρµοζόµενη µέθοδος δειγµατοληψίας. Η ποσοτική αξιολόγηση αφορά στην εξαγωγή συµπερασµάτων σχετικά µε το ύψος των εσφαλµένων δηλώσεων στις ετήσιες πιστοποιηµένες δαπάνες του επιχειρησιακού προγράµµατος αλιείας. Η ποσοτική αξιολόγηση των αποτελεσµάτων βασίζεται στη µέθοδο MUS και δίνει µεγαλύτερη βαρύτητα στις πράξεις που έχουν δηλώσει µεγαλύτερες δαπάνες. Ο τύπος που χρησιµοποιείται για την εκτίµηση του ύψους των εσφαλµένων δηλούµενων δαπανών σε επίπεδο επιχειρησιακού προγράµµατος δίνεται από την παρακάτω σχέση: 4 Η Έκδοση

72 Άθροισµα των ποσοστών σφάλµατος των πράξεων του δείγµατος/100 Χ Ύψος δαπανών εναποµείναντος πληθυσµού Μέγεθος του δείγµατος Αν το ποσό που προκύπτει από τον παραπάνω τύπο είναι µεγαλύτερο από το µέγιστο αποδεκτό επίπεδο εσφαλµένων δαπανών στο σύνολο των πιστοποιηµένων δαπανών (το οποίο προσδιορίζεται από το γινόµενο των δαπανών του πληθυσµού µε το µέγιστο αποδεκτό επίπεδο σηµαντικότητας) τότε η Α/ΕΦ µπορεί να καταλήξει στο συµπέρασµα ότι οι δαπάνες που επληθεύτηκαν/πιστοποιήθηκαν το προηγούµενο έτος εµπεριέχουν σηµαντικό σφάλµα. Στην περίπτωση αυτή θα πρέπει να αυξήσει το µέγεθος του δείγµατος προκειµένου να διαπιστώσει αν παρόµοια προβλήµατα εµφανίζονται στις εναποµείνασες δαπάνες. Το επιπλέον δείγµα θα περιλαµβάνει πράξεις οι οποίες δεν έχουν συµπεριληφθεί στο αρχικό δείγµα και η επιλογή τους από τον πληθυσµό θα γίνεται µε τυχαίο τρόπο. ΠΑΡΑ ΕΙΓΜΑ Ας υποθέσουµε ότι το πρόγραµµα εµπεριέχει 393 πράξεις, οι οποίες έχουν δηλώσει δαπάνες συνόλου ευρώ. Επίσης από τους ελέγχους συστηµάτων έχει προκύψει ότι τα συστήµατα διαχείρισης και ελέγχου λειτουργούν, χρειάζονται όµως βελτίωση. Από τη διαπίστωση αυτή η αξιοπιστία του συστήµατος χαρακτηρίζεται ως µέση, γεγονός που επιβάλει τη χρήση επιπέδου εµπιστοσύνης ίσου µε 70%. Από τη διενέργεια των επιτόπιων επαληθεύσεων και για τους σκοπούς του παρόντος παραδείγµατος, η ιαχειριστική Αρχή θέλει να επιβεβαιώσει µε πιθανότητα 70% τη νοµιµότητα και κανονικότητα των δηλούµενων δαπανών του προγράµµατος. Ως µέγιστο επίπεδο σηµαντικότητας επιλέγεται το 2%, που σηµαίνει ότι η σηµαντικότητα των δαπανών ισούται µε 2%* ευρώ = ευρώ. 1. Καθορισµός του τρόπου επιλογής πράξεων για καθολική επιτόπια επαλήθευση Για τους σκοπούς του παρόντος παραδείγµατος, το όριο πάνω από το οποίο επαληθεύονται όλες οι πράξεις, ορίζεται ίσο µε τη σηµαντικότητα των 4 Η Έκδοση

73 δαπανών του προγράµµατος, δηλαδή ίσο µε 2%* ευρώ = ευρώ. Η επιλογή αυτή οδηγεί στον καθορισµό των πράξεων που θα εξαιρεθούν από τη δειγµατοληψία και θα επαληθευτούν στο σύνολο τους: Α/Α Πράξης ηλωθείσες απάνες Το σύνολο των δηλωθέντων δαπανών για τις παραπάνω πράξεις ισούται µε ευρώ. 2. Υπολογισµός µεγέθους δείγµατος για τις εναποµείνασες πράξεις Από το σύνολο των εναποµενουσών πράξεων (389), θα πρέπει να επιλεγεί ένα δείγµα µε 70% επίπεδο εµπιστοσύνης. Ο συντελεστής εµπιστοσύνης για το συγκεκριµένο επίπεδο εµπιστοσύνης ισούται µε 1,21. Σύµφωνα µε τις παραπάνω παραδοχές το µέγεθος του δείγµατος ισούται µε ( * 1,21) / ( * 0,02) = 60 επιλογές. 3. Επιλογή δείγµατος πράξεων Το δείγµα επιλέγεται µε βάση τη συστηµατική δειγµατοληψία. ιαιρώντας τις εναποµείνασες δαπάνες µε τον αριθµό των επιλογών ( /60= ) προσδιορίζεται το βήµα για την εφαρµογή του συστηµατικού τρόπου στην επιλογή του δείγµατος των πράξεων. Τα αποτελέσµατα των επαληθεύσεων αποτυπώνονται στον παρακάτω πίνακα: Α/Α Πράξης % Σφάλµατος Σφάλµα ηλωθείσες απάνες 11 0,00% ,00% ,00% ,14% ,35% ,00% ,00% Η Έκδοση

74 71 1,42% ,00% ,00% ,00% ,38% ,33% ,00% ,00% ,00% ,87% ,59% ,00% ,00% ,60% ,48% ,00% ,00% ,00% ,00% ,84% ,00% ,54% ,76% ,86% ,26% ,00% Η Έκδοση

75 218 1,90% ,00% ,00% ,00% ,00% ,61% ,87% ,00% ,46% ,00% ,98% ,56% ,00% ,14% ,00% ,00% ,03% ,87% ,02% ,00% ,56% ,00% ,47% ,00% ,00% ,28% Η Έκδοση

76 393 0,00% Σύνολο 242,15% Όπως φαίνεται από τον πίνακα, οι δηλωθείσες δαπάνες του δείγµατος ισούνται µε ευρώ, το συνολικό ποσό των σφαλµάτων του δείγµατος ισούται µε ευρώ και το άθροισµα ποσοστών των εσφαλµένων δαπανών ισούται µε 242,15%. 4. Αξιολόγηση αποτελεσµάτων Ποσοτική αξιολόγηση: Σύµφωνα µε τα όσα αναπτυχθήκαν στη µεθοδολογία, η προβολή των σφαλµάτων στον εναποµείναντα πληθυσµό οδηγεί στο ακόλουθο συµπέρασµα: (2,42*126,283,424)/60 = ευρώ, ή ποσοστό 4,03% του εναποµείναντος πληθυσµού. Στο σφάλµα θα πρέπει να συνυπολογιστούν τα ευρήµατα των καθολικών επαληθεύσεων. Για τους σκοπούς του παρόντος παραδείγµατος υποθέτουµε ότι δεν υπήρξαν ευρήµατα για τις πράξεις αυτές. Από την παραπάνω ανάλυση η ιαχειριστική Αρχή µπορεί να εξάγει ως συµπέρασµα ότι στο σύνολο του πληθυσµού εντοπίζονται σηµαντικές παράτυπες δαπάνες, πέραν του αποδεκτού ορίου και για το λόγο αυτό η ιαχειριστική Αρχή πρέπει να επιλέξει την διεξαγωγή επιπρόσθετων επαληθεύσεων. 5. ειγµατοληψία στην περίπτωση πολύ µικρού αριθµού πράξεων / υποέργων Η µέθοδος που περιγράψαµε στις προηγούµενες παραγράφους, προτείνεται να χρησιµοποιηθεί όταν ο πληθυσµός τον οποίο θέλουµε να επαληθεύσουµε δειγµατοληπτικά είναι σχετικά µικρός (π.χ αριθµός πράξεων/υποέργων µικρότερος από 800) δεδοµένου ότι παρέχει τη δυνατότητα προσδιορισµού του δείγµατος µε βάση ένα συγκεκριµένο επίπεδο εµπιστοσύνης καθώς και ένα τεκµηριωµένο τρόπο για την εξαγωγή συµπερασµάτων αναφορικά µε τη βεβαιότητα ή µη για τη νοµιµότητα και κανονικότητα των δαπανών του πληθυσµού, από την εξέταση µόνο ενός δείγµατος. Κατά συνέπεια η χρησιµοποίηση της µεθόδου αυτής µειώνει τον κίνδυνο δειγµατοληψίας, δηλαδή την πιθανότητα εξαγωγής εσφαλµένων συµπερασµάτων εξαιτίας της εξέτασης 4 Η Έκδοση

77 δείγµατος µόνο των δαπανών που περιλαµβάνονται στον πληθυσµό, και εποµένως και τον κίνδυνο µελλοντικών δηµοσιονοµικών διορθώσεων. Υπενθυµίζεται ότι η επιλογή από το φορέα διαχείρισης διαφορετικών παραµέτρων δειγµατοληψίας για τον ίδιο πληθυσµό µπορεί να οδηγήσει σε χαλαρότερη ή αυστηρότερη δειγµατοληψία αντικατοπτρίζοντας µε αυτόν τον τρόπο την τεκµηριωµένη (π.χ. από προηγούµενη εµπειρία) άποψη του φορέα διαχείρισης για τον κίνδυνο των πράξεων που διαχειρίζεται. Παραταύτα είναι γεγονός ότι σε ιδιαίτερα µικρούς πληθυσµούς που είναι πολύ πιθανό να εµφανίζονται κατά την έναρξη υλοποίησης ενός προγράµµατος, η µέθοδος αυτή µπορεί να οδηγήσει σε δυσανάλογο µέγεθος δείγµατος σε σχέση µε το µέγεθος του προς έλεγχο πληθυσµού, ή ακόµα σε µη δυνατότητα εφαρµογής της µεθόδου (π.χ. προσδιορίζεται µέγεθος δείγµατος µεγαλύτερο από το µέγεθος του πληθυσµού). Σε τέτοιες περιπτώσεις µπορεί να χρησιµοποιηθεί εναλλακτικά άλλη µέθοδος δειγµατοληψίας, όπως π.χ. ο προσδιορισµός δείγµατος ως ποσοστό του εξεταζόµενου πληθυσµού, το οποίο επιλέγεται µε τυχαίο τρόπο. Στην περίπτωση αυτή ακολουθούµε τα επόµενα βήµατα: Ορίζουµε τον πληθυσµό : ο προς έλεγχο πληθυσµός µπορεί να αποτελείται είτε από πράξεις είτε από τα υποέργα µίας ή περισσότερων πράξεων µε παρόµοια χαρακτηριστικά στην περίπτωση που έχουµε πολύ λίγες πράξεις µε µεγάλο όµως αριθµό οµοειδών υποέργων (π.χ. δοµές κοινωνικής φροντίδας όπου η κάθε δοµή αποτελεί ξεχωριστό υποέργο). Εξετάζουµε την αναγκαιότητα στρωµατοποίησης του πληθυσµού: Η αναγκαιότητα στρωµατοποίησης του πληθυσµού εξετάζεται µε στόχο να ληφθούν υπόψη οι πράξεις ή τα υποέργα µε µεγάλο ύψος δαπανών. Συνήθως εφαρµόζεται όταν υπάρχουν κάποια υποέργα που υπερβαίνουν σηµαντικά το µέσο όρο των δαπανών ανά υποέργο. Βασική παράµετρος στρωµατοποίησης αποτελεί το ποσό των δαπανών της πράξης ή του υποέργου για την περίοδο αναφοράς το οποίο αντικατοπτρίζει και το µέγεθος του κινδύνου που συνδέεται µε την κάθε πράξη/υποέργο. Σε µια τέτοια περίπτωση οι πράξεις ή τα υποέργα που περιλαµβάνονται στο 4 Η Έκδοση

78 στρώµα πράξεων/υποέργων µε υψηλό ποσό δαπανών θα επαληθευτούν επιτοπίως στο σύνολό τους (ποσοστό 100%). Το ύψος των δαπανών που οριοθετεί το στρώµα αυτό καθορίζεται από τη διαχειριστική αρχή. Ένας πιθανός τρόπος προσδιορισµού είναι να ορίζεται ως το ποσό των δαπανών του µικρότερου σε δαπάνες υποέργου που υπερβαίνει σηµαντικά το µέσο όρο των δαπανών ανά υποέργο. Επιλέγουµε δείγµα από τις πράξεις/υποέργα του δεύτερου στρώµατος το οποίο περιλαµβάνει αυτές που δεν χαρακτηρίζονται ως µεγάλου ύψους δαπανών. Το µέγεθος του δείγµατος που θα επαληθευτεί επιτοπίως ορίζεται ως ποσοστό επί του αριθµού των πράξεων/υποέργων που περιλαµβάνονται στο στρώµα. Το ποσοστό που θα χρησιµοποιηθεί ή αλλιώς το µέγεθος του δείγµατος προσδιορίζεται κατά την κρίση του φορέα διαχείρισης ώστε να είναι επαρκές για την εξαγωγή ασφαλών συµπερασµάτων σχετικά µε την κανονικότητα και νοµιµότητα ή µη των δαπανών του συνολικού πληθυσµού των πράξεων/υποέργων. Σε κάθε περίπτωση το δείγµα δεν µπορεί να είναι µικρότερο του 10% των υποέργων, ενώ το κατώτερο αυτό όριο (10%) επιλέγεται όταν ο φορέας διαχείρισης µπορεί τεκµηριωµένα να υποθέσει ότι το επίπεδο κινδύνου για τις σχετικές πράξεις είναι χαµηλό. Εκτιµάµε το ποσοστό των µη επιλέξιµων δαπανών στον πληθυσµό. Η εκτίµηση για το ποσό των µη επιλέξιµων δαπανών στο δείγµα θα προκύψει ως το άθροισµα των µη επιλέξιµων δαπανών από την εξέταση των πράξεων/υποέργων του πρώτου στρώµατος και αυτών που θα προκύψουν από το δείγµα του δεύτερου στρώµατος. Το ποσοστό που προσδιορίζεται από το συνολικό σφάλµα που εντοπίστηκε προς τις συνολικές δαπάνες των πράξεων/υποέργων που ελέγχθηκαν αποτελεί την εκτίµηση για το ποσοστό σφάλµατος στον πληθυσµό. Στην περίπτωση που το σφάλµα είναι µεγαλύτερο από το ανεκτό επίπεδο (µεγαλύτερο από 2%), η αρχή διαχείρισης θα πρέπει να αυξήσει το ποσοστό της µεθόδου δειγµατοληψίας (π.χ. από 10% σε 15%) και να προβεί σε περαιτέρω επαληθεύσεις µέχρι να βεβαιωθεί για τη νοµιµότητα και κανονικότητα των δαπανών για τις οποίες έχει την ευθύνη επαλήθευσής τους. 4 Η Έκδοση

79 εδοµένου ότι η επάρκεια του δείγµατος στην περίπτωση αυτή δεν προσδιορίζεται αντικειµενικά στη βάση µιας κοινά αποδεκτής µεθόδου, είναι προφανές ότι η µέθοδος αυτή είναι καλό να χρησιµοποιείται µε ιδιαίτερη προσοχή και σε περιπτώσεις µόνο που το µέγεθος του πληθυσµού είναι τέτοιο που είναι εµπειρικά αποδεκτό πως η ποσοστιαία δειγµατοληψία µπορεί να οδηγήσει σε ασφαλή συµπεράσµατα. Για περιπτώσεις µεγεθών πληθυσµών για τους οποίους η επάρκεια του δείγµατος ή µε άλλα λόγια το µέγεθος του δείγµατος που προκύπτει ως ποσοστό του πληθυσµού δεν µπορεί να θεωρηθεί εύλογο, η επιλογή ποσοστιαίας µεθόδου δειγµατοληψίας θα πρέπει να γίνεται αφού συνεκτιµηθούν. αφενός το µικρό µέγεθος και η ευκολία στην επιλογή των υποέργων του δείγµατος, αφετέρου τα µειονεκτήµατα της προσέγγισης αυτής, που είναι η αδυναµία άµεσης σύνδεσης του µεγέθους του δείγµατος µε ένα ορισθέν επίπεδο εµπιστοσύνης, ο µεγαλύτερος δειγµατοληπτικός κίνδυνος και, τέλος, η αδυναµία υπολογισµού της ακρίβειας της εκτίµησης και κατά συνέπεια ορίων εµπιστοσύνης. Τέλος σε κάθε περίπτωση η όποια µέθοδος δειγµατοληψίας επιλεγεί θα πρέπει να είναι τεκµηριωµένη και γραπτώς δεδοµένου ότι αποτελεί µέρος της διαδροµής ελέγχου. 4 Η Έκδοση

80 6. ΙΑ ΡΟΜΗ ΕΛΕΓΧΟΥ 6.1 Περιγραφή του τρόπου εκπλήρωσης των απαιτήσεων για επαρκή διαδροµή ελέγχου Σύµφωνα µε τα προβλεπόµενα στο άρθρο 41 του Καν.498/2007, η διαδροµή ελέγχου θεωρείται επαρκής εφόσον για το επιχειρησιακό πρόγραµµα, πληροί τα ακόλουθα κριτήρια: (α) επιτρέπει τη συµφωνία µεταξύ των συνολικών ποσών που πιστοποιούνται στην Επιτροπή και των αναλυτικών λογιστικών εγγράφων και δικαιολογητικών που τηρούνται από την αρχή πιστοποίησης, τη διαχειριστική αρχή, τους ενδιάµεσους φορείς και τους δικαιούχους όσον αφορά πράξεις που συγχρηµατοδοτούνται στο πλαίσιο του επιχειρησιακού προγράµµατος αλιείας (β) επιτρέπει την επαλήθευση της καταβολής της δηµόσιας συνεισφοράς στο δικαιούχο (γ) επιτρέπει την επαλήθευση της εφαρµογής των κριτηρίων επιλογής που καθορίζονται από την επιτροπή παρακολούθησης για το επιχειρησιακό πρόγραµµα αλιείας (δ) περιέχει, για κάθε πράξη, κατά περίπτωση, τις τεχνικές προδιαγραφές και το σχέδιο χρηµατοδότησης, έγγραφα σχετικά µε την έγκριση επιχορήγησης, έγγραφα για τις διαδικασίες δηµοσίων συµβάσεων, εκθέσεις προόδου και εκθέσεις σχετικά µε τις επαληθεύσεις και τους ελέγχους που πραγµατοποιήθηκαν. Για την ικανοποίηση των ανωτέρω απαιτήσεων σύµφωνα µε τα προβλεπόµενα στο Ν.3614/07, στην Κοινή Υπουργική Απόφαση εξειδίκευσης και κατανοµής αρµοδιοτήτων στην ιαχειριστική Αρχή και στην Ειδική Υπηρεσία Εφαρµογής ράσεων Αλιείας, στην Υπουργική Απόφαση του Συστήµατος ιαχείρισης του Επιχειρησιακού Προγράµµατος Αλιείας και στα εγκεκριµένα Εγχειρίδια Συστήµατος ιαχείρισης και Ελέγχου προβλέπονται τα ακόλουθα: Τα αιτήµατα ενδιάµεσων πληρωµών που υποβάλλονται στην Επιτροπή περιλαµβάνουν τις επί µέρους ελεγχθείσες λογιστικές εγγραφές κατά υποέργο/νοµική δέσµευση ή ισοδύναµό της, που έχουν καταχωρηθεί στο Ολοκληρωµένο Πληροφοριακό Σύστηµα και έχουν επαληθευτεί διοικητικά από την αρµόδια Α ή ΕΦ (κατάσταση «ΑΠΟ ΕΚΤΗ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗ»). Τυχόν δηµοσιονοµικές διορθώσεις που αντιστοιχούν σε πιστοποιηµένες δαπάνες επισηµαίνονται για κάθε υποέργο από το σύστηµα ως «ΑΠΟΣΥΡΣΕΙΣ». 4 Η Έκδοση

81 Συνολικά στο σύστηµα για κάθε υποέργο παρέχεται αυτόµατα κάθε χρονική στιγµή ανακεφαλαιωτική εικόνα της κατάστασης όλων των επαληθευµένων λογιστικών εγγραφών που αφορούν το κάθε υποέργο της κάθε πράξης (νοµική δέσµευση ή ισοδύναµό της). Κατά συνέπεια τα αιτήµατα ενδιάµεσων πληρωµών αντιστοιχούν στις µεµονωµένες εκείνες λογιστικές εγγραφές υποέργου που έχουν ελεγχθεί από την Αρχή Πιστοποίησης-ΟΠΕΚΕΠΕ µετά τη διοικητική επαλήθευση της αρµόδιας Α ή ΕΦ και τις επιτόπιες επαληθεύσεις για πράξεις κρατικών ενισχύσεων, Κάθε λογιστική εγγραφή αντιστοιχεί σε υποέργο πράξης (νοµική δέσµευση ή ισοδύναµό της) για την οποία τηρούνται αναλυτικά στοιχεία σε επίπεδο Α/ΕΦ και τα πλήρη στοιχεία στο επίπεδο του δικαιούχου. Τα στοιχεία που τηρούνται στο επίπεδο της Α/ΕΦ περιγράφονται στο Παράρτηµα V «Ε ΟΜΕΝΑ ΠΟΥ ΚΑΤΑΧΩΡΟΥΝΤΑΙ ΣΤΟ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΟ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ». Στο επίπεδο του δικαιούχου µε την έκδοση της απόφασης ένταξης της πράξης στο Επιχειρησιακό Πρόγραµµα Αλιείας και την εγγραφή σε ενάριθµο στο Π Ε, η οικονοµική υπηρεσία του ανοίγει ειδική οικονοµική µερίδα λογαριασµό στον προϋπολογισµό (για την είσπραξη της δηµόσιας συνεισφοράς στους κωδικούς των εσόδων και για τις πληρωµές στους κωδικούς των εξόδων). Έτσι για κάθε συγχρηµατοδοτούµενη πράξη τηρείται στο λογιστικό σύστηµα του δικαιούχου διακριτή λογιστική µερίδα. Με την έκδοση κάθε παραστατικού από το δικαιούχο (έκθεση ανάληψης δαπάνης, εντολή πληρωµής, επιταγή) γίνεται ενηµέρωση των λογαριασµών του έργου και των αντίστοιχων βιβλίων. Στο λογαριασµό αυτό της πράξης καταχωρείται κάθε παραστατικό που εκδίδεται (ενηµερώνονται οι κωδικοί του λογαριασµού του έργου ή της λογιστικής κωδικοποίησης και τα αντίστοιχα βιβλία). Η δηµόσια συνεισφορά σε κάθε συγχρηµατοδοτούµενη πράξη καταβάλλεται από το Πρόγραµµα ηµοσίων Επενδύσεων. Για την εγγραφή σε ενάριθµο του Π Ε προηγείται η αξιολόγηση της αίτησης χρηµατοδότησης από την Α ή ΕΦ και η έκδοση απόφασης ένταξής της στο Επιχειρησιακό Πρόγραµµα Αλιείας. Με βάση την απόφαση αυτή η συνολική δηµόσια δαπάνη της πράξης εγγράφεται σε ενάριθµο στο Π Ε από το οποίο και διατίθενται πιστώσεις στο λογαριασµό ΕΛΕΓΕΠ του ΟΠΕΚΕΠΕ (Οργανισµός Πληρωµών) σύµφωνα µε την ΚΥΑ για την µεταφορά της ηµόσιας απάνης στον Οργανισµό Πληρωµών και Ελέγχου Κοινοτικών Ενισχύσεων Προσανατολισµού και Εγγυήσεων (ΟΠΕΚΕΠΕ), η οποία έχει εκδοθεί σύµφωνα µε το άρθρο 46 παρ.1β του Ν.3614/ Η Έκδοση

82 Με εντολή του Φορέα Χρηµατοδότησης προς την Τράπεζα της Ελλάδας οι πιστώσεις αυτές κατανέµονται σε επί µέρους πράξεις και οι υπόλογοι διαχειριστές προχωρούν σε χρεώσεις του λογαριασµού της Πράξης εκδίδοντας επιταγές προς τους αναδόχους(έκτός των κρατικών ενισχύσεων). Οι πληρωµές προς τους αναδόχους βαρύνουν το λογαριασµό της Συλλογικής Απόφασης της Πράξης. Οι κινήσεις αυτές της χρηµατοδότησης καταχωρίζονται στο Ολοκληρωµένο Πληροφοριακό Σύστηµα και είναι άµεσα διαθέσιµες στην Αρχή Πιστοποίησης- ΟΠΕΚΕΠΕ, η οποία και παρακολουθεί την οµαλή διακίνηση των χρηµατοδοτήσεων προς τους δικαιούχους. Στο επίπεδο της ιαχειριστικής Αρχής/Ενδιάµεσου Φορέα ιαχείρισης τηρούνται: α) Οι αποφάσεις της Επιτροπής Παρακολούθησης που αφορούν την έγκριση των κριτηρίων αξιολόγησης των πράξεων, οι αιτήσεις χρηµατοδότησης που υποβάλλονται από τους δυνητικούς δικαιούχους, η τεκµηρίωση της αξιολόγησης της αίτησης από τη ιαχειριστική Αρχή ή Ενδιάµεσο Φορέα ιαχείρισης σύµφωνα µε τα εγκεκριµένα κριτήρια, και η απόφαση ένταξης της πράξης στο Επιχειρησιακό πρόγραµµα Αλιείας. β) Για κάθε νοµική δέσµευση ή ισοδύναµο συγχρηµατοδοτούµενης πράξης τα τεύχη διακήρυξης και τα στοιχεία δηµοσιοποίησής τους, η εισήγηση της επιτροπής αξιολόγησης για την κατακύρωση του διαγωνισµού, η απόφαση ανάθεσης και η σχετική συναφθείσα νοµική δέσµευση (σύµβαση και παραρτήµατά της συµπεριλαµβανοµένων τεχνικών προδιαγραφών), το χρηµατοδοτικό σχέδιο της σύµβασης, οι δηλώσεις δαπανών της κάθε νοµικής δέσµευσης και τα σχετικά έγγραφα τεκµηρίωσής τους καθώς και οι εκθέσεις προόδου (δελτία παρακολούθησης προόδου πράξεων) και ειδικές αναφορές παρακολούθησης που υποβάλλονται από τους δικαιούχους. Τα στοιχεία που τηρούνται στο επίπεδο του δικαιούχου, της ιαχειριστικής Αρχής ή Ενδιάµεσου Φορέα ιαχείρισης στο Ολοκληρωµένο Πληροφοριακό Σύστηµα ή σε έντυπη µορφή, περιγράφονται στο Παράρτηµα Ι «ΦΑΚΕΛΟΣ ΠΡΑΞΗΣ ΠΛΗΝ ΚΡΑΤΙΚΩΝ ΕΝΙΣΧΥΣΕΩΝ». Πιο συγκεκριµένα, στο επίπεδο του δικαιούχου τηρείται πλήρης φάκελος όλων των στοιχείων που αφορούν την υπόψη νοµική δέσµευση ή ισοδύναµό της. Για κάθε νοµική δέσµευση τηρούνται αναλυτικά στοιχεία πιστοποίησης 4 Η Έκδοση

83 των παραδοτέων προϊόντων ή υπηρεσιών καθώς και αναλυτικά στοιχεία τεκµηρίωσης για κάθε πραγµατοποιούµενη δαπάνη. ιακρίνονται οι: ΙΙ. ΦΑΚΕΛΟΣ ΠΡΑΞΗΣ/ΥΠΟΕΡΓΟΥ ΗΜΟΣΙΑΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ ΙΙΙ. ΦΑΚΕΛΟΣ ΠΡΑΞΗΣ/ΥΠΟΕΡΓΟΥ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΜΕ Ι ΙΑ ΜΕΣΑ Στην περίπτωση που ο δικαιούχος είναι δηµόσια ή ιδιωτική επιχείρηση που λαµβάνει κρατική ενίσχυση, τα ειδικότερα στοιχεία που πρέπει να τηρεί προσδιορίζονται στην απόφαση έγκρισης χορήγησης χρηµατοδότησης ή σύµβαση. Γενικά τα στοιχεία που πρέπει ο δικαιούχος να τηρεί είναι: τα πρωτότυπα παραστατικά δαπανών που αφορούν στο έργο τις υποχρεώσεις που προκύπτουν από τις διατάξεις του Κ.Β.Σ. σχετικά µε την λογιστική παρακολούθηση των πράξεων. τις µελέτες, τεχνικές προδιαγραφές και το χρηµατοδοτικό σχέδιο της πράξης, τις εκθέσεις προόδου (όπου απαιτείται), τα έγγραφα που αφορούν την έγκριση επιχορήγησης, τις διαδικασίες αγοράς υπηρεσιών / αγαθών και σύναψης των αντίστοιχων συµβάσεων και τις εκθέσεις σχετικά µε επιθεωρήσεις, πιστοποιήσεις και παραλαβή των προϊόντων και υπηρεσιών στα πλαίσια της πράξης (όπου απαιτείται). Τα στοιχεία του Τεχνικού ελτίου Πράξης Ενίσχυσης και του ελτίου Παρακολούθησης απανών και Φυσικού Αντικειµένου Ενίσχυσης, καταχωρίζονται από την Α/ΕΦ στο Ολοκληρωµένο Πληροφοριακό Σύστηµα µετά την υποβολή, αξιολόγηση και έναρξη υλοποίησης της πράξης. εδοµένου ότι το Ολοκληρωµένο Πληροφοριακό Σύστηµα αποτελεί ένα ολοκληρωµένο σύστηµα διαχείρισης των συγχρηµατοδοτουµένων πράξεων του ΕΠΑΛ, δεν προκύπτει υποχρέωση υπογραφής τους από το δικαιούχο της πράξης ενίσχυσης καθώς και η διατήρησή τους σε έντυπη µορφή. Για λόγους διασφάλισης, όµως, της πρόσβασης σε στοιχεία των πράξεων, σε περιπτώσεις προσωρινής αδυναµίας σύνδεσης µε τα ηλεκτρονικά συστήµατα αρχειοθέτησης, προτείνεται η διατήρηση του συνόλου ή µέρος των τυποποιηµένων εντύπων, σε έντυπη µορφή. 4 Η Έκδοση

84 Το περιεχόµενο του φακέλου πράξης κρατικής ενίσχυσης περιγράφεται στο Παράρτηµα II. ΦΑΚΕΛΟΣ ΠΡΑΞΗΣ ΚΡΑΤΙΚΩΝ ΕΝΙΣΧΥΣΕΩΝ. 6.2 Οδηγίες σχετικά µε την υποχρεωτική τήρηση των δικαιολογητικών από τους δικαιούχους Στο τυποποιηµένο υπόδειγµα του Συµφώνου αποδοχής όρων απόφασης ένταξης πράξης (έντυπο Ε.Ι.2_5) του Εγχειριδίου, προβλέπονται : (α) Η υποχρέωση τήρησης των στοιχείων της πράξης (µη κρατικές ενισχύσεις) και όλων των δικαιολογητικών εγγράφων σχετικά µε τις δαπάνες και τους ελέγχους των πράξεων για διάστηµα τριών ετών µετά το κλείσιµο του Επιχειρησιακού Προγράµµατος και τουλάχιστον µέχρι το (β) Η µορφή τήρησης των ανωτέρω στοιχείων και δικαιολογητικών εγγράφων. Τα ανωτέρω στοιχεία και δικαιολογητικά έγγραφα τηρούνται είτε σε πρωτότυπη µορφή, είτε σε ακριβή αντίγραφα των πρωτότυπων εγγράφων είτε σε επικυρωµένα φωτοαντίγραφα από το πρωτότυπο ή από το ακριβές αντίγραφο των εγγράφων είτε σε απλά φωτοαντίγραφα των πρωτοτύπων, είτε σε ηλεκτρονική µορφή. 6.3 Τήρηση κατάστασης µε τα στοιχεία ταυτότητας και τον τόπο των φορέων Στο τυποποιηµένο υπόδειγµα του Συµφώνου αποδοχής όρων απόφασης ένταξης πράξης (έντυπο Ε.Ι.2_5) του Εγχειριδίου, προβλέπεται ότι µε την υποβολή του πρώτου ελτίου ήλωσης απανών ο δικαιούχος κοινοποιεί στην Ειδική Υπηρεσία ιαχείρισης του Ε.Π ή Ενδιάµεσο Φορέα ιαχείρισης τυποποιηµένη κατάσταση στην οποία καταγράφονται τα στοιχεία ταυτότητας και η διεύθυνση των φορέων στους οποίους τηρούνται τα ανωτέρω στοιχεία και έγγραφα καθώς και η µορφή υπό την οποία θα τηρούνται. Η κατάσταση αυτή επικαιροποιείται όποτε απαιτηθεί. Η τυποποιηµένη κατάσταση που συµπληρώνεται από το δικαιούχο είναι τα έντυπα του Παραρτήµατος Ι: - ΦΑΚΕΛΟΣ ΠΡΑΞΗΣ/ ΥΠΟΕΡΓΟΥ ΗΜΟΣΙΑΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ, - ΦΑΚΕΛΟΣ ΠΡΑΞΗΣ/ ΥΠΟΕΡΓΟΥ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΜΕ Ι ΙΑ ΜΕΣΑ Για την ικανοποίηση των ανωτέρω απαιτήσεων τα αναγκαία στοιχεία τα οποία επιτρέπουν την συµφωνία µεταξύ των συνολικών ποσών που πιστοποιούνται στην Επιτροπή και των αναλυτικών λογιστικών εγγράφων καταχωρούνται 4 Η Έκδοση

85 στο Ολοκληρωµένο Πληροφοριακό Σύστηµα. Με τον τρόπο αυτό για κάθε υποέργο και κάθε χρονική στιγµή παρέχεται στο σύστηµα αυτόµατα ανακεφαλαιωτική εικόνα της κατάστασης όλων των επαληθευµένων λογιστικών εγγραφών που αφορούν το κάθε υποέργο της κάθε πράξης. Η δηµόσια συνεισφορά καταβάλλεται από το Πρόγραµµα ηµοσίων Επενδύσεων, πιστώνεται στο λογαριασµό του Φορέα Χρηµατοδότησης της πράξης στην Τράπεζα της Ελλάδας και εν συνεχεία κατανέµεται σε επί µέρους πράξεις. 4 Η Έκδοση

86 7. ΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΕΣ ΙΟΡΘΩΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΝΑΚΤΗΣΕΙΣ Στο κεφάλαιο αυτό παρέχονται οδηγίες για τις δηµοσιονοµικές διορθώσεις που επιβάλλονται σε πράξεις χρηµατοδοτούµενες από το Επιχειρησιακό Πρόγραµµα Αλιείας , ως συνέπεια παρατυπιών που εντοπίζονται είτε από τη ιαχειριστικές Αρχής ή τους Ενδιάµεσους Φορείς ιαχείρισης κατά τη διάρκεια των διοικητικών ή/και επιτόπιων επαληθεύσεων είτε από την Αρχή Πιστοποίησης κατά τη διάρκεια επιθεωρήσεων σε δικαιούχους και πράξεις αυτών, όπως προβλέπεται στη Κοινή Υπουργική Απόφαση, αριθµ. 2058/2008(ΦΕΚ/Β/1563/ ): Σύστηµα ηµοσιονοµικών ιορθώσεων και διαδικασίες ανάκτησης αχρεωστήτως ή παρανόµως καταβληθέντων ποσών από πόρους του κρατικού προϋπολογισµού για την υλοποίηση του επιχειρησιακού προγράµµατος Αλιείας Με την επιβολή των απαραίτητων δηµοσιονοµικών διορθώσεων η Α/ΕΦ διασφαλίζει την επιλεξιµότητα των δαπανών που υποβάλλονται στην Επιτροπή καθώς και τη δυνατότητα χρησιµοποίησης των πόρων του επιχειρησιακού προγράµµατος που αποδεσµεύονται από την πράξη σε άλλη πράξη του επιχειρησιακού προγράµµατος. 7.1 ΠΑΡΑΤΥΠΙΑ Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΠΑΡΑΤΥΠΙΑΣ Ο αρχικός ορισµός της έννοιας "παρατυπία" παρατίθεται στο άρθρο 1 παράγραφος 2 του κανονισµού (ΕΚ, Ευρατόµ) αριθ. 2988/ Αναδιατύπωση του ορισµού, χωρίς αλλαγή στο ουσιαστικό περιεχόµενο της έννοιας ενσωµατώθηκε στο κανονιστικό πλαίσιο της Προγραµµατικής Περιόδου για τη χρηµατοδότηση από το ΕΤΑ. Ειδικότερα το άρθρο 3 του κανονισµού (ΕΚ) αριθ. 1198/ προβλέπει ότι: "παρατυπία: παράβαση διάταξης του κοινοτικού δικαίου η οποία προκύπτει από πράξη ή παράλειψη οικονοµικού φορέα και η οποία ζηµιώνει ή ενδέχεται να ζηµιώσει το γενικό προϋπολογισµό της Ευρωπαϊκής 11 Κανονισµός (ΕΚ, Ευρατόµ) αριθ. 2988/95 του Συµβουλίου της 18ης εκεµβρίου 1995 σχετικά µε την προστασία των οικονοµικών συµφερόντων των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων (ΕΕ L της σ.1) 12 Κανονισµός (ΕΚ) αριθ. 1198/2006 για το Ευρωπαϊκό Ταµείο Αλιείας 4 Η Έκδοση

87 Ένωσης, µε τον καταλογισµό στον κοινοτικό προϋπολογισµό αδικαιολόγητης δαπάνης". Ο ορισµός αυτός καλύπτει όλες τις αντικειµενικές συµπεριφορές (πράξη ή παράλειψη) οικονοµικού φορέα, συµπεριλαµβανοµένων των µη εκ προθέσεως συµπεριφορών που θα µπορούσαν να ζηµιώσουν τον κοινοτικό προϋπολογισµό. Πρόκειται για αντικειµενικές περιπτώσεις παράβασης κάποιας διάταξης του κοινοτικού δικαίου. Σηµειώνεται ότι σύµφωνα µε τον Καν. 1198/2006 και τον Καν. 498/2007 απαιτείται η θέσπιση εθνικών διατάξεων για την οργάνωση του Συστήµατος ιαχείρισης και Ελέγχου και για την εξασφάλιση της χρηστής δηµοσιονοµικής διαχείρισης, το οποίο να επιτρέπει να εξακριβώνεται η ύπαρξη επαρκούς διαδροµής ελέγχου ακόµη και στο επίπεδο του δικαιούχου. Η παράλειψη θέσπισης εθνικών διατάξεων, κατ εφαρµογή των απαιτήσεων του κοινοτικού δικαίου ή η παράβαση των εθνικών διατάξεων που έχουν θεσπισθεί για το σκοπό αυτό αποτελεί παρατυπία. Η έννοια του οικονοµικού φορέα ορίζεται στο άρθρο 54 του Κανονισµού 498/2007 ως «κάθε φυσικό ή νοµικό πρόσωπο ή άλλη οντότητα που συµµετέχει στην υλοποίηση της συνδροµής του ΕΤΑ, µε εξαίρεση τα κράτη µέλη κατά την άσκηση δηµόσιας εξουσίας». Η άσκηση των αρµοδιοτήτων όλων των εµπλεκοµένων στην εκτέλεση, παρακολούθηση, παραλαβή, πληρωµή, διαχείριση, επιθεώρηση, πιστοποίηση και έλεγχο των πράξεων αξόνων του επιχειρησιακού προγράµµατος αλιείας δεν εµπίπτουν στην άσκηση δηµόσιας εξουσίας κατά την παραπάνω έννοια και οποιαδήποτε πράξη ή παράληψή τους η οποία επιβαρύνει αδικαιολόγητα τον κοινοτικό προϋπολογισµό είναι παρατυπία κατά την έννοια του κανονισµού. Οι παρατυπίες (παραβάσεις) που διαπράττονται κατά τη διαχείριση των κοινοτικών κεφαλαίων πρέπει να διορθώνονται και να κοινοποιούνται βάσει της ισχύουσας κοινοτικής νοµοθεσίας, δεδοµένου ότι το κράτος µέλος ενεργεί ως εκτελεστική αρχή και όχι ως ασκούν προνόµια δηµόσιας εξουσίας Τα είδη των παρατυπιών Οι παρατυπίες είναι δυνατόν να αφορούν σε µεµονωµένες περιπτώσεις ή να εκτείνονται σε περισσότερες της µίας πράξεων µε κοινά χαρακτηριστικά (συστηµικές). 4 Η Έκδοση

88 Η συστηµική παρατυπία αποτελεί παράπτωµα επαναλαµβανόµενο λόγω ελλείψεων στα συστήµατα διαχείρισης και ελέγχου που έχουν σχεδιασθεί και εφαρµόζονται µε αποτέλεσµα αυτά να µην επιτυγχάνουν το σκοπό τους, τη διασφάλιση δηλαδή της ορθής λογιστικής παρακολούθησης και της συµµόρφωσης των συγχρηµατοδοτούµενων πράξεων προς τους εθνικούς και κοινοτικούς κανόνες και κανονισµούς, συµπεριλαµβανοµένης της χρηστής δηµοσιονοµικής διαχείρισης των δηµοσίων πόρων. Ως περιπτώσεις συστηµικών παρατυπιών λόγω µη συµµόρφωσης στους κανόνες περί δηµοσίων συµβάσεων µπορούν να αναφερθούν: η µη τήρηση διαδικασιών όσον αφορά τη δηµοσιότητα, συµβάσεις οι οποίες συνάφθηκαν χωρίς να τηρηθούν οι διατάξεις των οδηγιών, σύγχυση ανάµεσα στα κριτήρια επιλογής και στα κριτήρια ανάθεσης, ή δεν περιγράφονται επαρκώς κ.λ.π Εντοπισµός παρατυπιών Σύµφωνα µε το κανονιστικό πλαίσιο το κράτος µέλος έχει καταρχήν την ευθύνη της πρόληψης και στην περίπτωση που αυτό δεν είναι εφικτό του εντοπισµού και της λήψης µέτρων για τη διόρθωση παρατυπιών που εµφανίζονται στο πλαίσιο της διαχείρισης των πόρων τoυ Ευρωπαϊκού Ταµείου Αλιείας, ώστε να διασφαλίζεται η επιλεξιµότητα των αιτηµάτων πληρωµής από τον κοινοτικό προϋπολογισµό. Πέραν των προληπτικών µέτρων, τα οποία στοχεύουν στην αποφυγή ενδεχόµενων παρατυπιών, στο σύστηµα διαχείρισης και ελέγχου του επιχειρησιακού προγράµµατος αλιείας περιλαµβάνονται και διαδικασίες / σηµεία ελέγχου τα οποία στοχεύουν στον εντοπισµό ενδεχόµενων παρατυπιών καθώς και µέτρα για την αποκατάσταση της κανονικότητας της νοµιµότητας και της επιλεξιµότητας των συγχρηµατοδοτούµενων δαπανών. Τα κύρια τυποποιηµένα σηµεία ελέγχου τα οποία προβλέπονται για τον εντοπισµό τυχόν παρατυπιών αφορούν: τη διοικητική εξέταση από τη ιαχειριστική Αρχή ή τον ΕΦ των σταδίων εξέλιξης των πράξεων για τη διασφάλιση της υλοποίησή τους σύµφωνα µε τους όρους της απόφασης ένταξης και τους ισχύοντες εθνικούς και κοινοτικούς κανόνες. τη διοικητική επαλήθευση από την ιαχειριστική Αρχή ή τον ΕΦ κάθε αίτησης επιστροφής δαπανών των δικαιούχων 4 Η Έκδοση

89 την επιτόπια επαλήθευση από την ιαχειριστική Αρχή ή τον ΕΦ επιµέρους πράξεων την επιτόπια επιθεώρηση από την Αρχή Πιστοποίησης διαχειριστικών αρχών, ενδιάµεσων φορέων διαχείρισης, δικαιούχων και πράξεων τους ελέγχους εθνικών οργάνων Για κάθε παρατυπία που εντοπίζεται αναλαµβάνονται διορθωτικά µέτρα, την υλοποίηση των οποίων παρακολουθεί η Α ή ο ΕΦ στον οποίο έχει εκχωρηθεί η διαχείριση της πράξης στην οποία εντοπίζονται οι παρατυπίες. Τα µέτρα που λαµβάνονται, περιλαµβάνουν: Συστάσεις ηµοσιονοµικές διορθώσεις (ακύρωση µέρους της κοινοτικής ή και εθνικής συνδροµής στην πράξη και ανάκτηση τυχόν αχρεωστήτως καταβληθέντων ποσών) Ανάκληση απόφασης ένταξης (ακύρωση του συνόλου της συνδροµής στην πράξη) Προκειµένου η Α ή ο ΕΦ να διασφαλίσει την υλοποίηση της πράξης σύµφωνα µε την απόφαση ένταξης παρακολουθεί την εφαρµογή των συστάσεων από τους δικαιούχους και στην περίπτωση µη συµµόρφωσής του, προχωρά ανάλογα µε το είδος, την έκταση και τη σοβαρότητα της παρατυπίας σε ακύρωση µέρους ή του συνόλου της κοινοτικής ή και εθνικής συνδροµής στην πράξη (δηµοσιονοµική διόρθωση) Εντοπισµός υπονοιών απάτης Η ιδιάζουσα φύση της υπόνοιας απάτης επιφορτίζει τις διαδικασίες επαλήθευσης (διοικητικής ή επιτόπιας) των αρµοδίων αρχών διαχείρισης των πράξεων µε αυξηµένη επιµέλεια. Εντός τους ισχύοντος Συστήµατος ιαχείρισης και Ελέγχου, οι επαληθεύσεις αποτελούν εργαλείο αποτροπής και εντοπισµού της απάτης. Τα σηµεία ελέγχου καλύπτουν µέρος της µέχρι σήµερα γνωστής περιπτωσιολογίας υπονοιών απάτης, όπως αυτές έχουν κατηγοριοποιηθεί και περιγραφεί στο «Ενηµερωτικό σηµείωµα σχετικά µε τους δείκτες απάτης για το ΕΤΠΑ, το ΕΚΤ και το ΤΣ (COCOF 09/003/00-EL). 4 Η Έκδοση

90 Σε σχέση µε αυτές τις µορφές απάτης και τις ισχύουσες διαδικασίες, ενδεικτικά αναφέρονται µορφές απάτης τις οποίες µπορεί να αντιµετωπίσουν οι αρχές διαχείρισης κατά την άσκηση των καθηκόντων τους: Νοθευµένες προδιαγραφές Οι προσκλήσεις για υποβολή προσφορών ή οι διακηρύξεις ενδέχεται να περιέχουν προδιαγραφές που να έχουν καταρτιστεί κατά τέτοιο τρόπο ώστε να ανταποκρίνονται στα προσόντα ενός συγκεκριµένου προσφέροντος ή τις οποίες µπορεί να ικανοποιήσει µόνο ένας προσφέρων, ειδικά στον τοµέα της τεχνολογίας των πληροφοριών (ΤΠ) και σε άλλες τεχνικές συµβάσεις. Ο έλεγχος της σαφήνειας και νοµιµότητας των τεχνικών προδιαγραφών αποτελεί µέσο διασφάλισης των κοινοτικών αρχών της διαφάνειας και της ίσης συµµετοχής των οικονοµικών φορέων στις αναθέσεις δηµοσίων συµβάσεων. Η αρχή διαχείρισης εξετάζει κατά την προέγκριση των διακηρύξεων για την ύπαρξη τεχνικών προδιαγραφών σύµφωνα µε το κοινοτικό δίκαιο και για την ύπαρξη όρων που συνιστούν διάκριση υπέρ κάποιων συγκεκριµένων υποψηφίων [ενδεικτικά από Λίστες ελέγχου πεδίο σχετικά µε εξασφάλιση προς συµµετοχή στο διαγωνισµό χωρίς διακρίσεις (βάσει ιθαγενείας ή οιασδήποτε άλλης συγκαλυµµένης µορφής διάκρισης) ενδιαφερόµενους που διαθέτουν τα απαιτούµενα προσόντα), πεδίο προσδιορισµός τεχνικών προδιαγραφών κατά γενικές αρχές κοινοτικού δικαίου, ρήτρα «ή ισοδύναµο»]. Η περιγραφή του τεχνικού αντικειµένου της διακήρυξης οφείλει να ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις που έχει θέσει η ισχύουσα νοµοθεσία και νοµολογία για την ουδετερότητα των τεχνικών προδιαγραφών, την συµφωνία τους µε διεθνή ή ευρωπαϊκά ή κοινώς παραδεδεγµένα πρότυπα, την παραποµπή τους σε λειτουργικές απαιτήσεις ή επιδόσεις και την χρήση ισοδύναµων λύσεων. Σε περίπτωση ύπαρξης περισσότερων τευχών στην ίδια διακήρυξη, είναι απαραίτητο να εξαλείφονται ασάφειες, δυσνόητες αναφορές, µη νόµιµες παραποµπές σε συγκεκριµένες κατασκευές ή προέλευση ή ιδιαίτερων µεθόδων κατασκευής, σηµάτων, ή διπλωµάτων ευρεσιτεχνίας ή τύπων, και οποιαδήποτε άλλη ένδειξη που στερεί από τις περιγραφές του τεχνικού αντικειµένου τεχνολογική ουδετερότητα. Σε µεταγενέστερο στάδιο, κατά την προέγκριση της σύµβασης, η αρχή διαχείρισης επισηµαίνει τυχόν προβλήµατα νόθευσης προδιαγραφών, ειδικά στις συµβάσεις ειδικού τεχνικού ενδιαφέροντος, στηριζόµενη στα πρακτικά των επιτροπών αξιολόγησης και στις προσφυγές που ασκήθηκαν επιτυχώς. 4 Η Έκδοση

91 Αδικαιολόγητες αναθέσεις σε µία µόνο πηγή Αφορούν αδικαιολόγητες αναθέσεις που γίνονται στον ίδιο ανάδοχο, µε κατάρτιση πολύ περιοριστικών προδιαγραφών, καθώς και µε την παράταση προηγούµενων συµβάσεων αντί για την προκήρυξη νέας πρόσκλησης υποβολής προσφορών. Οι αρχές διαχείρισης εξετάζουν σε αναθέσεις κατόπιν διαπραγµάτευσης ή παράτασης της σύµβασης ή ενεργοποίησης των δικαιωµάτων προαίρεσης την τεκµηρίωση της επιλογής της διαδικασίας και τρόπου εκτέλεσης αυτής, µέσα από αντίστοιχα πεδία των Λιστών Ελέγχου. Ειδικά για περιπτώσεις ανάθεσης κατόπιν διαπραγµάτευσης και δικαιωµάτων προαίρεσης απαιτείται να προσκοµίζεται συµπληρωµένο το εκάστοτε ισχύον ειδικό έντυπο ανακοίνωσης στην ΕΕΕΚ για διαγωνισµούς άνω των κοινοτικών ορίων. ιαχωρισµός (κατάτµηση) αγορών Αφορούν αναθέσεις που γίνονται µε διαχωρισµό ή αλλιώς κατάτµηση των αγορών (έργων, προµηθειών, υπηρεσιών) για να αποφεύγονται τα κατώτατα όρια ανταγωνιστικών διαδικασιών. Οι αρχές διαχείρισης ελέγχουν την ύπαρξη τεχνητής κατάτµησης για την ανάθεση των συµβάσεων σύµφωνα µε τα ισχύοντα νοµοθετικά και νοµολογιακά δεδοµένα (βλ. και παράγραφο του παρόντος). Σχετικά, η έννοια του ενιαίου λειτουργικού συνόλου έχει υιοθετηθεί από την ισχύουσα µέχρι σήµερα εθνική και κοινοτική νοµολογία, η οποία εκτιµά την ύπαρξη ενός έργου βάσει της οικονοµικής και τεχνικής λειτουργίας του αποτελέσµατος των οικείων εργασιών του. Η νοµολογία αυτή συµπληρωµατικά έχει περιγράψει στοιχεία ικανά προς διαπίστωσης ύπαρξης κατάτµησης, όπως η ταυτόχρονη έναρξη διαδικασίας, η οµοιότητα φυσικού αντικειµένου, η ενότητα γεωγραφικού πλαισίου, η ανάθεση από την ίδια αναθέτουσα αρχή ή από τον ίδιο φορέα που συντονίζει τις διαδικασίες ανάθεσης. Η σώρευση των στοιχείων αυτών δηµιουργεί ισχυρές ενδείξεις κατατµήσεως. Επίσης, κατά την κείµενη νοµοθεσία δηµοσίων συµβάσεων προβλέπονται διατάξεις για τη δυνατότητα ανάθεσης συµβάσεων σε τµήµατα (lots). Στην περίπτωση αυτή για τη επιλογή της διαδικασίας ανάθεσης λαµβάνεται υπόψη ο συνολικός προϋπολογισµός του έργου, αυτός δηλαδή που προκύπτει από το άθροισµα της αξίας όλων των επιµέρους τµηµάτων. Σηµειώνεται επίσης ότι και οι διατάξεις αυτές κάνουν αναφορά σε στοιχεία όπως η ταυτόχρονη σύναψη χωριστών συµβάσεων, ή η οµοιογένεια των 4 Η Έκδοση

92 προµηθειών (βλ. σχετικά 9 παρ. 5 α) Οδηγίας 2004/18/ΕΚ για έργα/ υπηρεσίες: ταυτόχρονη σύναψη χωριστών συµβάσεων, και στην παρ. 5 β) για προµήθειες αγαθών: οµοιογενείς προµήθειες και ταυτόχρονη σύναψη και τα αντίστοιχα άρθρα 8 παρ. 5 α) και β) του π.δ. 60/2007. Το ισχύον κοινοτικό και εθνικό δίκαιο έχει θεσπίσει επίσης τη δυνατότητα νόµιµης κατάτµησης µε διατάξεις όπως το άρθρο 9 παρ. 5 α) για υπηρεσίες και 9 παρ. 5 β) για αγαθά της Οδηγίας 2004/18/ΕΚ (αντίστοιχα άρθρο 8 π.δ. 60/2007) για τµήµατα έως σε συµβάσεις αναθέσεις άνω των κοινοτικών ορίων (σχετικά και Εγκύκλιος 26655/ΕΥΣ 4252/ , σελ 12). απάνες προσωπικού/ παρακολούθηση συµβάσεων παροχής υπηρεσιών Στον τοµέα της παροχής υπηρεσιών και ιδίως της παροχής υπηρεσιών συµβουλών, διαπιστώνονται διαφοροποιήσεις σε σχέση µε την σύµβαση ή σε άλλες περιπτώσεις ενώ αποτυπώνονται οι σχετικές διαδικασίες αυτές δεν ανταποκρίνονται στην πραγµατικότητα. Οι περιπτώσεις αυτές είναι αντικειµενικά δύσκολες να εντοπιστούν. Χωρίς οιανδήποτε εξωτερική ανεξάρτητη ή φυσική επαλήθευση, ή ύπαρξη εγγράφων τρίτων µερών που να παρέχουν επαρκή τεκµηρίωση, η εργασία είναι πολύ ευάλωτη σε παραποίηση. Η απουσία συγκεκριµένων αναφορών για επιµέρους στοιχεία των συµβάσεων όπως πχ. το είδος της παρασχεθείσας υπηρεσίας ή τα προσόντα των εµπλεκόµενων µερών, η έκδοση ασαφών τιµολογίων που παραπέµπουν γενικά στην αρχική συµφωνία χωρίς ειδικότερο προσδιορισµό της δαπάνης σε ώρες, ωριαίες αµοιβές, έξοδα ή άλλη αναφορά για το είδος των υπηρεσιών που αναλογούν, η απουσία αναφορών ή εκθέσεων σχετικά µε την υλοποίηση των υπηρεσιών, η ύπαρξη µόνο προφορικών διαβεβαιώσεων ότι οι εργασίες είχαν παρασχεθεί, ή αδυναµία εύρεσης των εταιρειών ως εγγεγραµµένες στον τηλεφωνικό κατάλογο, η πληρωµή µεγάλων ποσών για «παρασχεθείσες υπηρεσίες» βάσει τιµολογίων µε λίγες διευκρινίσεις και χωρίς να υπάρχουν επίσηµες υπογεγραµµένες συµφωνίες ή συµβάσεις, στοιχειοθετούν ενδείξεις υπόνοιας απάτης. Οι περιπτώσεις αυτές δύναται να εντοπιστούν µέσα από τις διαδικασίες παρακολούθησης της εκτέλεσης της σύµβασης και ιδίως από την διενέργεια επιτόπιων επαληθεύσεων, µε την χρήση της περιπτωσιολογίας που περιγράφεται στο έγγραφο COCOF 09/003/00-EL και σύµφωνα µε την εµπειρία των οργάνων επαλήθευσης των αρχών διαχείρισης. Η αρχή 4 Η Έκδοση

93 διαχείρισης δύναται να διασταυρώνει τις πληροφορίες που αντλεί από τις δικές της επαληθεύσεις µε αυτές των ελέγχων που διενεργούν άλλα ελεγκτικά όργανα. Κατά τα λοιπά, η αρχή διαχείρισης µε γνώµονα το έγγραφο COCOF 09/003/00-EL και την εµπειρία της εκτιµά εάν συντρέχουν λοιπές µορφές απάτης, όπως ακριβώς αναλύονται ανά περίπτωση στο εν λόγω έγγραφο και χρησιµοποιεί τις διατάξεις του εθνικού πλαισίου για την αντιµετώπισή της. Η εκτίµηση των αρχών γίνεται µέσα από µια σειρά από ενέργειες οι οποίες έχουν καθαρά προληπτικό χαρακτήρα για την αντιµετώπιση ενδεχόµενης απάτης κατά την υλοποίηση των έργων. Οι ενέργειες αυτές έχουν προβλεφθεί και περιγράφονται στο εγκεκριµένο Σ Ε. Ειδικότερα αφορούν: τον προληπτικό έλεγχο των διακηρύξεων δηµοσίων συµβάσεων τον προληπτικό έλεγχο των δηµοσίων συµβάσεων που εµπίπτουν στα κατώφλια των Κοινοτικών Οδηγιών και τη συµπλήρωση της λίστας ελέγχου των λοιπών συµβάσεων πριν την καταχώρηση δαπανών στο ΟΠΣ τη διοικητική επαλήθευση κάθε δήλωσης δαπάνης του κάθε δικαιούχου µε τα κατάλληλα υποστηρικτικά έγγραφα ώστε να βεβαιωθεί ότι η δαπάνη έχει πράγµατι πραγµατοποιηθεί και είναι σύµφωνη µε τους εθνικούς και κοινοτικούς κανόνες. Για παράδειγµα µία αρχή διαχείρισης κατά την προέλεγχο της διακήρυξης ελέγχει την αιτιολόγηση της επιλογής για ανάθεση κατόπιν διαπραγµατεύσεως προκειµένου να εντοπίσει ζητήµατα αδικαιολόγητης εύνοιας συγκεκριµένου αναδόχου, ελέγχει την πληρότητα και ακρίβεια περιγραφής του φυσικού αντικειµένου της προκήρυξης, της ύπαρξης σαφώς προσδιορισµένων παραδοτέων και προαιρέσεων, της δέσµευσης ότι το φυσικό αντικείµενο θα παραµείνει αναλλοίωτο κατά την σύµβαση, της εξασφάλισης ότι τυχόν πρόσθετο αντικείµενο θα παραµένει διακριτό, ελέγχει την τήρηση των προβλεπόµενων προθεσµιών για παραλαβή των αιτήσεων συµµετοχής και προσφορών. Κατά τον προέλεγχο της σύµβασης ελέγχει το βαθµό συµφωνίας του φυσικού αντικειµένου της σύµβασης µε αυτό της προκήρυξης ή των προτεινόµενων τροποποιήσεων και αλλαγών 4 Η Έκδοση

94 κατά την εκτέλεση της σύµβασης, καθώς και το βαθµό σαφήνειας στις περιγραφές των παραδοτέων της σύµβασης, ελέγχει τα πρακτικά των επιτροπών αξιολόγησης για την ύπαρξη καταγεγραµµένων προβληµάτων (ενδεικτικά: ασυνήθης οµοιότητα προσφορών, υπερβολικά υψηλές προσφορές που καθιστούν διαγωνισµούς άγονους κατ επανάληψη, αποκλίσεις από όλους τους συµµετέχοντες από τους επίσηµους δηµοσιευθέντες καταλόγους τιµών, ή τις µέσες τιµές του κλάδου ή ένα εύλογο τίµηµα, προσφορές που διαφέρουν κατά ακριβή ποσοστά, επιλεγείσα προσφορά που είναι µόλις µικρότερη από το κατώτατο όριο των αποδεκτών τιµών, ή ακριβώς ίση µε την τιµή του προϋπολογισµού, προσφορές που συγκλίνουν ή αποκλίνουν υπερβολικά, προσφορές που είναι στρογγυλοί αριθµοί, ελλιπείς κ.λπ., προσφορές µε εµφανείς διασυνδέσεις µεταξύ των προσφερόντων (κοινές διευθύνσεις, προσωπικό, αριθµοί τηλεφώνου), διαπίστωση ύπαρξης αλληλογραφίας ή άλλων εγγράφων περί του ότι οι υποψήφιοι ανταλλάσσουν πληροφορίες σχετικά µε τις τιµές, κατανέµουν περιοχές ή µε οιονδήποτε άλλο τρόπο συνάπτουν ανεπίσηµες συµφωνίες, αλλαγές προσφορών, «απώλεια» προσφορών, κ.α.), ελέγχει την ύπαρξη, το περιεχόµενο και την έκβαση των προσφυγών και ενστάσεων που ασκήθηκαν. Κατά την επιτόπια επαλήθευση Η αρχή διαχείρισης θέτει επισηµειωµατικές σφραγίδες ή φράσεις στα πρωτότυπα τιµολόγια προκειµένου να αποκλείσει περιπτώσεις αλληλοεπικάλυψης συµβάσεων (χρέωση του ίδιου κόστος, αµοιβών ή δαπανών προσωπικού σε πολλές εντολές και συνέπεια την υπερτιµολόγηση). Οι εξειδικευµένοι δείκτες απάτης για το ΕΤΑ παρουσιάζονται στο Παράρτηµα V (ανεπίσηµη µετάφραση του κειµένου EFFC/71/2010). 7.2 ΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΗ ΙΟΡΘΩΣΗ Η έννοια της ηµοσιονοµικής ιόρθωσης Ως δηµοσιονοµική διόρθωση, µε βάση το Ν. 3614/2007, ορίζεται η ακύρωση του συνόλου ή µέρους της κοινοτικής ή και εθνικής συµµετοχής σε ένα έργο ή πράξη, στο πλαίσιο της συγχρηµατοδότησής του από το Επιχειρησιακό Πρόγραµµα Αλιείας της περιόδου η οποία είναι ανάλογη της παράβασης που διαπιστώνεται. 4 Η Έκδοση

95 Σκοπός των δηµοσιονοµικών διορθώσεων, όπως αναφέρεται στις κατευθυντήριες γραµµές της Ευρωπαϊκής Επιτροπής 13 είναι η επάνοδος σε κατάσταση όπου για το 100% των δηλουµένων για συγχρηµατοδότηση από τα Ταµεία δαπανών ακολουθούνται οι ισχύοντες κανόνες και κανονισµοί στα κράτη µέλη και στην ΕΕ. Οι δηµοσιονοµικές διορθώσεις που εφαρµόζονται µε πρωτοβουλία του κράτους µέλους, σε αντίθεση µε αυτές που επιβάλλονται από την Επιτροπή, δεν αποτελούν καθαρή µείωση της κοινοτικής συνδροµής στη χώρα, κατά συνέπεια µπορούν να επαναχρησιµοποιηθούν στο πλαίσιο του επιχειρησιακού προγράµµατος. Θα πρέπει να επισηµανθεί ότι η δηµοσιονοµική διόρθωση είναι µία πράξη κατασταλτικού χαρακτήρα που εφαρµόζεται σε δαπάνες οι οποίες έχουν πραγµατοποιηθεί, υπό την προϋπόθεση ότι η πράξη έχει ενταχθεί στο επιχειρησιακό πρόγραµµα σύµφωνα µε τα εφαρµοζόµενα στο πρόγραµµα κριτήρια επιλογής πράξεων. Σηµειώνεται ότι η εφαρµογή δηµοσιονοµικής διόρθωσης σε παράτυπη σύµβαση συνεπάγεται αφενός την αφαίρεση από το επιχειρησιακό πρόγραµµα (δηµοσιονοµική διόρθωση) των ήδη πραγµατοποιηθεισών στο πλαίσιο της σύµβασης δαπανών και αφετέρου την απαγόρευση καταβολής ποσών από το επιχειρησιακό πρόγραµµα για το τµήµα αυτής που δεν έχει, κατά το χρόνο επιβολής της δηµοσιονοµικής διόρθωσης, εκτελεσθεί (δηλαδή δεν έχει «µετουσιωθεί» σε πραγµατοποιηµένες δαπάνες). Θα πρέπει να σηµειωθεί ότι η διόρθωση, που διενεργείται από τους φορείς διαχείρισης ( ιαχειριστική Αρχή, Ενδιάµεσοι Φορείς ιαχείρισης) επί του ελτίου ήλωσης απανών που υποβάλλει ο δικαιούχος ως αποτέλεσµα των διενεργούµενων διοικητικών επαληθεύσεων, αποτελεί δηµοσιονοµική διόρθωση (κατά την έννοια του άρθρου 26 του Ν. 3614/2007), δεδοµένου ότι οι δαπάνες που υποβάλλονται προς χρηµατοδότηση από το επιχειρησιακό πρόγραµµα αποτελούν πραγµατικές πληρωµές σε βάρος του προγράµµατος δηµοσίων επενδύσεων και ως εκ τούτου η δηµόσια συνεισφορά στην πράξη έχει ήδη καταβληθεί. Επιπλέον, για τις περιπτώσεις πράξεων κρατικών ενισχύσεων, δηµοσιονοµικές διορθώσεις εφαρµόζονται µόνο στην περίπτωση που ο δικαιούχος έχει ήδη λάβει δηµόσια χρηµατοδότηση η οποία δεν ανταποκρίνεται στο ολοκληρωµένο φυσικό αντικείµενο για το οποίο έλαβε 13 Κατευθυντήριες γραµµές σχετικά µε τις αρχές, τα κριτήρια και τις ενδεικτικές κλίµακες προς εφαρµογή από τις υπηρεσίες της Επιτροπής για τον καθορισµό δηµοσιονοµικών διορθώσεων κατά τις διατάξεις του άρθρου 39 παρ. 3 του κανονισµού (ΕΚ) αρ. 1260/1999, 4 Η Έκδοση

96 την ενίσχυση ή η ενίσχυση δεν ήταν σύµφωνη µε τους όρους του καθεστώτος ιαδικασίες επιβολής ηµοσιονοµικών ιορθώσεων στο Σ Ε του ΕΠ ΑΛΙΕΙΑΣ Οι δηµοσιονοµικές διορθώσεις επιβάλλονται σε πόρους του κρατικού προϋπολογισµού που έχουν διατεθεί ή δεσµευθεί για την υλοποίηση συγχρηµατοδοτούµενων έργων στο πλαίσιο του επιχειρησιακού προγράµµατος αλιείας. Επιβάλλονται ως αποτέλεσµα παρατυπιών οι οποίες εντοπίζονται: µέσω των προβλεπόµενων διοικητικών ή/και επιτόπιων επαληθεύσεων που διενεργεί ο φορέας διαχείρισης της πράξης σύµφωνα µε τα προβλεπόµενα στο σύστηµα διαχείρισης και ελέγχου του επιχειρησιακού προγράµµατος στο οποίο έχει ενταχθεί η πράξη. µέσω των επιθεωρήσεων που διενεργούνται από την Αρχή Πιστοποίησης-ΟΠΕΚΕΠΕ στους δικαιούχους συγχρηµατοδοτούµενων πράξεων και στις πράξεις τους Ο χειρισµός των παρατυπιών που εντοπίζονται εξαρτάται τόσο από το είδος της επαλήθευσης / επιθεώρησης κατά την οποία εντοπίστηκαν, όσο και από το ποσό της δαπάνης που επηρεάζεται από την παρατυπία. Τα αρµόδια όργανα και οι διαδικασίες για τη διενέργεια των επιτόπιων επαληθεύσεων / επιθεωρήσεων και δηµοσιονοµικών διορθώσεων προσδιορίζονται στην Κοινή Υπουργική Απόφαση αριθµ 2058/ «Σύστηµα ηµοσιονοµικών ιορθώσεων και διαδικασίες ανάκτησης αχρεωστήτως ή παρανόµως καταβληθέντων ποσών από πόρους του κρατικού προϋπολογισµού για την υλοποίηση του Επιχειρησιακού Προγράµµατος Αλιείας » ιαδικασία επιβολής δηµοσιονοµικής διόρθωσης µετά από διοικητική επαλήθευση Η Α ή ο ΕΦ εξετάζει το περιεχόµενο του ελτίου ήλωσης απανών που υποβάλλουν οι δικαιούχοι προκειµένου να επαληθευτεί η συµφωνία των στοιχείων που δηλώνονται στο ελτίο µε τα αντίγραφα παραστατικών που το συνοδεύουν, καθώς και η αντιστοιχία µε το φυσικό αντικείµενο και τους ειδικότερους όρους της Απόφασης Ένταξης και των αντίστοιχων νοµικών 4 Η Έκδοση

97 δεσµεύσεων (επιλέξιµη περίοδος, κανόνες επιλεξιµότητας κλπ.). Η διοικητική επαλήθευση διενεργείται µε βάση τη Λίστα Επαλήθευσης ήλωσης απανών. Τα ελτία ήλωσης απανών τα οποία είναι πλήρη ή υποβάλλονται ηλεκτρονικά, καταχωρίζονται στο Ολοκληρωµένο Πληροφοριακό Σύστηµα σε κατάσταση «ΗΛΩΣΗ ΙΚΑΙΟΥΧΟΥ» όπως ακριβώς υποβάλλονται από το ικαιούχο. Στην περίπτωση που υπάρχει διαφοροποίηση µεταξύ των ποσών «ΗΛΩΣΗΣ ΙΚΑΙΟΥΧΟΥ» και «ΑΠΟ ΕΚΤΗΣ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ» (αποδοχή από τη Α/ΕΦ µε τυχόν τροποποιήσεις σε σχέση µε την υποβολή ικαιούχου), η σχετική δαπάνη αφαιρείται από τη ήλωση απανών, δεν βαρύνει το Επιχειρησιακό Πρόγραµµα Αλιείας και ενηµερώνεται εγγράφως ο δικαιούχος για το ύψος και την αιτιολογία της περικοπής της δαπάνης και την υποβολή τυχόν αντιρρήσεων ιαδικασία επιβολής δηµοσιονοµικών διορθώσεων µετά από επιτόπια επαλήθευση/επιθεώρηση Η Α ή ο ΕΦ µε βάση το εγκεκριµένο ετήσιο πρόγραµµα επιτόπιων επαληθεύσεων ή λόγω ενδείξεων για την ύπαρξη παραβάσεων εθνικού ή κοινοτικού δικαίου διενεργεί επιτόπια επαλήθευση κατά την οποία επιβεβαιώνεται: i. ότι η δηλωθείσα δαπάνη είναι πραγµατική και τεκµηριώνεται η ύπαρξη επαρκούς διαδροµής ελέγχου, ii. ότι οι πράξεις όντως εκτελούνται και τα παραδιδόµενα προϊόντα ή/και παρεχόµενες υπηρεσίες συµµορφώνονται προς τους όρους της αντίστοιχης νοµικής δέσµευσης ή απόφασης χορήγησης ενίσχυσης iii. για την ακρίβεια των πληροφοριών που παρέχει ο δικαιούχος όσον αφορά τη φυσική και οικονοµική πρόοδο της πράξης, iv. για την τήρηση των εθνικών και κοινοτικών κανόνων συµπεριλαµβανοµένων των κανόνων δηµοσιότητας. Οι δαπάνες συγχρηµατοδοτούµενων πράξεων που προσδιορίζονται ως παράτυπες µετά από επιτόπια επαλήθευση της Α/ ή του ΕΦ ή επιτόπια επιθεώρηση της Αρχής Πιστοποίησης-ΟΠΕΚΕΠΕ, αναφέρονται στη σχετική έκθεση που συντάσσεται και στην οποία περιγράφονται τα αποτελέσµατα της επιτόπιας εξέτασης της πράξης και τα µέτρα που πρέπει να ληφθούν, ώστε 4 Η Έκδοση

98 να διασφαλιστεί η επιλεξιµότητα των δαπανών της πράξης από το επιχειρησιακό πρόγραµµα. Στα µέτρα αυτά περιλαµβάνονται, εκτός από συστάσεις, η επιβολή δηµοσιονοµικής διόρθωσης και η κατά περίπτωση ανάκτηση των ποσών που έχουν καταβληθεί αχρεωστήτως ή παρανόµως σε φυσικά ή νοµικά πρόσωπα. Τα συµπεράσµατα και οι συστάσεις που περιλαµβάνονται στην έκθεση κοινοποιούνται εγγράφως σε κάθε ελεγχόµενο φορέα κατά τις διατάξεις του κώδικα διοικητικής δικονοµίας. Για όλες τις διενεργούµενες επαληθεύσεις (διοικητικές και επιτόπιες) τηρούνται αρχεία. Στα τηρούµενα αρχεία καταγράφεται: το αντικείµενο της επαλήθευσης οι εκτελεσθείσες ενέργειες επαλήθευσης η ηµεροµηνία διενέργειας της επαλήθευσης το αποτέλεσµα της επαλήθευσης τα µέτρα που λαµβάνονται σε περίπτωση παρατυπιών (συστάσεις). Στα άρθρα 5 έως 8 της Κοινής Υπουργικής Απόφασης αριθµ 2058/ «Σύστηµα ηµοσιονοµικών ιορθώσεων και διαδικασίες ανάκτησης αχρεωστήτως ή παρανόµως καταβληθέντων ποσών από πόρους του κρατικού προϋπολογισµού για την υλοποίηση του Επιχειρησιακού Προγράµµατος Αλιείας », περιγράφεται η διαδικασία αντιρρήσεων και η οριστικοποίηση του πορίσµατος επαλήθευσης, τα όργανα έκδοσης και το περιεχόµενο της απόφασης δηµοσιονοµικής διόρθωσης και ο τρόπος καθορισµού του ύψους της δηµοσιονοµικής διόρθωσης. Τυχόν δηµοσιονοµικές διορθώσεις που αντιστοιχούν σε πιστοποιηµένες δαπάνες επισηµαίνονται για κάθε υποέργο από το σύστηµα ως «ΑΠΟΣΥΡΣΕΙΣ». Όλες οι καταχωρήσεις δηµοσιονοµικών διορθώσεων, πλην των οριζόντιων, γίνονται µε το ελτίο Καταχώρησης ιορθώσεων ( Κ ) το οποίο συµπληρώνεται από την αρµόδια Α/ΕΦ µε βάση τα εγκεκριµένα πορίσµατα επιτόπιων επαληθεύσεων / επιθεωρήσεων / ελέγχων. Υποχρέωση για αναφορά των αποσύρσεων, των ανακτήσεων ή των εκκρεµών ανακτήσεων ισχύει µόνο για τις δαπάνες που έχουν δηλωθεί στην Επιτροπή. Εν τούτοις στο Ολοκληρωµένο Πληροφοριακό Σύστηµα καταγράφεται η επεξεργασία των παρατυπιών, η οποία ανιχνεύεται κατά τη διοικητική επαλήθευση, πριν από την πιστοποίηση των δαπανών στην Επιτροπή. 4 Η Έκδοση

99 7.2.5 ηµοσιονοµικές διορθώσεις µετά από ελέγχους ελεγκτικών οργάνων της Ε.Ε. ή της Αρχής Ελέγχου-Ε ΕΛ Στην περίπτωση επιτόπιων επαληθεύσεων από την Α, τους ΕΦ ή την Αρχή Πιστοποίησης, οι εκθέσεις των αποτελεσµάτων ελέγχων και τυχόν δηµοσιονοµικές διορθώσεις καταχωρίζονται στο Ολοκληρωµένο Πληροφοριακό Σύστηµα από τον εκάστοτε φορέα που διενήργησε τον έλεγχο. Στην περίπτωση των ελέγχων των οργάνων της ΕΕ η δηµοσιονοµική διόρθωση καταχωρίζεται στο Ολοκληρωµένο Πληροφοριακό Σύστηµα µε ευθύνη της αρµόδιας αρχής που ασκεί καθήκοντα διαχείρισης για την αντίστοιχη πράξη στην οποία έχει διενεργηθεί έλεγχος. Οι δηµοσιονοµικές διορθώσεις που επιβάλλονται συνεπεία επιθεωρήσεων της Αρχής Πιστοποίησης-ΟΠΕΚΕΠΕ, ελέγχων της αρχής ελέγχου ή άλλων ελεγκτικών οργάνων της Ευρωπαϊκής Ένωσης καταχωρίζεται στο Ολοκληρωµένο Πληροφοριακό Σύστηµα ΟΠΣΑΑ µε το «ΕΛΤΙΟ ΚΑΤΑΧΩΡΗΣΗΣ ΙΟΡΘΩΣΗΣ» και µε ευθύνη της αρµόδιας αρχής που ασκεί καθήκοντα διαχείρισης για την αντίστοιχη πράξη και οι παράτυπες δαπάνες αποσύρονται µε την επόµενη αίτηση πληρωµής. Οι κατ αποκοπή διορθώσεις που αφορούν περισσότερες από µία πράξεις εφαρµόζονται µε ευθύνη της Αρχής Πιστοποίησης -ΟΠΕΚΕΠΕ και ενηµερώνει τις αρχές που ασκούν καθήκοντα διαχείρισης Επιπτώσεις ηµοσιονοµικών ιορθώσεων Σχετικά µε τις επιπτώσεις των δηµοσιονοµικών διορθώσεων διακρίνουµε τις παρακάτω περιπτώσεις: 1. Το ποσό των δηµοσιονοµικών διορθώσεων που επιβάλλουν τα αρµόδια όργανα, σε δικαιούχους (Υπουργείου ή Περιφέρειας ή Νοµαρχίας) λαµβάνεται υπόψη κατά την κατάρτιση και χρηµατοδότηση του Π Ε του επόµενου έτους ή ζητείται η ανάκτησή του. 2. Το ποσό των δηµοσιονοµικών διορθώσεων, που επιβάλλουν οι αρµόδιοι διατάκτες σε δικαιούχους οι οποίοι υλοποιούν έργα κρατικών ενισχύσεων, αναζητείται ως αχρεωστήτως καταβληθέν από τους αποδέκτες της ενίσχυσης. Με την έκδοση της απόφασης δηµοσιονοµικής διόρθωσης ή µε την έγγραφη ενηµέρωση του δικαιούχου για την τροποποίηση του επιλέξιµου ποσού, σε σχέση µε αυτό που έχει υποβάλει, κατά τον διοικητικό έλεγχο, τροποποιείται η απόφαση ένταξης της πράξης και ο συγχρηµατοδοτούµενος προϋπολογισµός µειώνεται κατά το υπόλοιπο ποσό. Το ποσό της 4 Η Έκδοση

100 δηµοσιονοµικής διόρθωσης ή το µη επιλέξιµο ποσό που προκύπτει από την τροποποίηση της δήλωσης µεταφέρεται στο µη συγχρηµατοδοτούµενο προϋπολογισµό «ΑΛΛΕΣ ΑΠΑΝΕΣ» της απόφασης ένταξης. 7.3 ΑΝΑΚΤΗΣΗ Η έννοια της ανάκτησης Κάθε δαπάνη η οποία έχει πληρωθεί αδικαιολόγητα από τον κοινοτικό προϋπολογισµό πρέπει να επιστραφεί στον κοινοτικό προϋπολογισµό. Για το σκοπό αυτό η Αρχή Πιστοποίησης ΟΠΕΚΕΠΕ ενηµερώνεται άµεσα για την επιβολή των δηµοσιονοµικών διορθώσεων και αφαιρεί τα ποσά αυτά από το επόµενο αίτηµα πληρωµής προς την ΕΕ (αποσύρσεις πληρωµών) αποδεσµεύοντας µε τον τρόπο αυτό τη συγχρηµατοδότηση της πράξης. Με τη διαδικασία αυτή η απαίτηση για επιστροφή των αδικαιολογήτως καταβληθέντων ποσών στον κοινοτικό προϋπολογισµό ικανοποιείται άµεσα και ανεξάρτητα από την ανάκτηση των ποσών αυτών από το λήπτη (δικαιούχο) και διασφαλίζεται ότι δεν υπάρχουν προς ανάκτηση ποσά όσον αφορά την ΕΕ. Ωστόσο η διαδικασία που εφαρµόζει η χώρα στο πλαίσιο του εγκεκριµένου συστήµατος διαχείρισης και ελέγχου για την επιστροφή των αδικαιολόγητων πληρωµών στον π/υ της ΕΕ δεν παρακάµπτει την υποχρέωση της χώρας να ανακτήσει από τον τελικό λήπτη της ενίσχυσης ( δικαιούχο του Επιχειρησιακού προγράµµατος Αλιείας) το ποσό της ενίσχυσης και µάλιστα εντόκως Ανάκτηση κρατικών ενισχύσεων Ειδικά για κρατικές ενισχύσεις, ο σκοπός της ανάκτησης είναι η επαναφορά της κατάστασης που υπήρχε στην αγορά πριν από τη χορήγηση της ενίσχυσης, µε την επιστροφή από το δικαιούχο των ενισχύσεων που καταβλήθηκαν αχρεωστήτως ή παρανόµως. Αυτό είναι απαραίτητο για να εξασφαλιστεί ότι διατηρούνται ισότιµοι όροι ανταγωνισµού στην εσωτερική αγορά. Στο πλαίσιο αυτό θα πρέπει να ληφθούν όλα τα µέτρα που οδηγούν στην πραγµατική και άµεση εκτέλεση της απόφασης δηµοσιονοµικής διόρθωσης ή/και ανάκτησης αχρεωστήτως ή παρανόµως καταβληθέντων ποσών δεδοµένου ότι η χωρίς καθυστέρηση επιστροφή της ενίσχυσης από το δικαιούχο κρατικής ενίσχυσης αποτελεί ουσιώδη όρο για την επίτευξη του στόχου της ανάκτησης. 4 Η Έκδοση

101 Μια ενίσχυση η οποία έχει χορηγηθεί παράνοµα έχει ως αποτέλεσµα την παροχή χρηµατοδότησης στο δικαιούχο υπό όρους παρόµοιους µε εκείνους ενός µεσοπρόθεσµου άτοκου δανείου. Κατά συνέπεια, θα πρέπει να λαµβάνονται υπόψη οι τόκοι από ανατοκισµό, έτσι ώστε να διασφαλίζεται ότι εξουδετερώνονται πλήρως τα οικονοµικά οφέλη που προκύπτουν από την κατάσταση αυτή. Η µέθοδος εφαρµογής του επιτοκίου περιγράφεται στο άρθρο 11 του Καν. 794/2004 της Επιτροπής, σύµφωνα µε το οποίο: 1. Το εφαρµοστέο επιτόκιο είναι το επιτόκιο που ίσχυε την ηµεροµηνία κατά την οποία η εκάστοτε παράνοµη ενίσχυση ετέθη για πρώτη φορά στη διάθεση του δικαιούχου. 2. Το επιτόκιο εφαρµόζεται µε τη µέθοδο του ανατοκισµού µέχρι την ηµεροµηνία ανάκτησης της ενίσχυσης. Ο τόκος που έχει γεννηθεί κατά το προηγούµενο έτος υπόκειται σε τοκισµό σε κάθε µεταγενέστερο έτος. 3. Το επιτόκιο για το οποίο γίνεται λόγος στην παράγραφο 1 εφαρµόζεται καθ όλη τη διάρκεια του χρονικού διαστήµατος µέχρι την ηµεροµηνία ανάκτησης. Εντούτοις, εάν έχουν παρέλθει περισσότερα από πέντε έτη µεταξύ της ηµεροµηνίας κατά την οποία η παράνοµη ενίσχυση ετέθη για πρώτη φορά στη διάθεση του αποδέκτη και της ηµεροµηνίας ανάκτησης της ενίσχυσης, το επιτόκιο υπολογίζεται εκ νέου ανά πενταετία µε βάση το επιτόκιο που ισχύει κατά τον χρόνο του νέου υπολογισµού του επιτοκίου. Για τον υπολογισµό του τόκου βάσει ετήσιου ανατοκισµού χρησιµοποιείται ο εξής τύπος: Τόκος = [Κεφάλαιο (1 + επιτόκιο) Χ αριθµός ετών ] Κεφάλαιο. Για τον προσδιορισµό του τελικού ποσού χρησιµοποιείται ο εξής τύπος: Kν = Κ ν-1 (1+α x/12) όπου ν-1 τα πλήρη έτη και x οι µήνες που υπολείπονται. Με την απόφαση δηµοσιονοµικής διόρθωσης ή την απόφαση ανάκτησης των αχρεωστήτως καταβληθέντων ποσών την οποία εκδίδει ο διατάκτης κατά τα προβλεπόµενα στο άρθρο 7 της Κοινής Υπουργικής Απόφασης αριθµ 2058/ «Σύστηµα ηµοσιονοµικών ιορθώσεων και διαδικασίες ανάκτησης αχρεωστήτως ή παρανόµως καταβληθέντων ποσών από πόρους του κρατικού προϋπολογισµού για την υλοποίηση του Επιχειρησιακού Προγράµµατος Αλιείας » και αποτελεί νόµιµο τίτλο βεβαίωσης του χρέους προσδιορίζεται το προς ανάκτηση ποσό. Η διαδικασία για την ανάκτηση αχρεωστήτως ή παρανόµως καταβληθέντων ποσών περιγράφονται στο άρθρο 9 της ανωτέρω Απόφασης. 4 Η Έκδοση

102 Ως ιατάκτης ορίζεται ο Υπουργός, ή άλλο εξουσιοδοτηµένο αρµόδιο όργανο, το οποίο αναλαµβάνει υποχρεώσεις σε βάρος πιστώσεων του προϋπολογισµού του φορέα του και προσδιορίζει τις απαιτήσεις για την ανάκτηση ποσών υπέρ του ηµοσίου. Για την περίπτωση κρατικών ενισχύσεων ο διατάκτης της δαπάνης ταυτίζεται συνήθως µε το φορέα που χορηγεί την ενίσχυση. Κατά της απόφασης δηµοσιονοµικής διόρθωσης ή και ανάκτησης, µπορούν να ασκηθούν ένδικα µέσα. Ειδικότερα οι αποφάσεις δηµοσιονοµικής διόρθωσης ή/και ανάκτησης είναι δυνατόν να προσβληθούν ενώπιον του Ελεγκτικού Συνεδρίου µε βάση τις διατάξεις που διέπουν την οργάνωση και λειτουργία του, ορίζοντας και τα ένδικα µέσα. Οι διατάξεις των άρθρων 33 παρ.2 εδ. β και 56 παρ.12 του Ν.2362/1995, εφαρµόζονται αναλόγως. Επισηµαίνεται ότι θα πρέπει να δίδεται ιδιαίτερη σηµασία στη διαπίστωση καθώς και στο νοµικό χαρακτηρισµό της παρατυπίας και να γίνεται ρητή αναφορά στη διάταξη που την ορίζει π.χ. κατόπιν διενέργειας επιτόπιας επαλήθευσης διαπιστώνεται ότι διακόπηκε η παραγωγική δραστηριότητα της επένδυσης µετά από δύο χρόνια από την έναρξη της λειτουργίας (άρθρο 10 παρ. 1 Α περ. και 2Β του Ν. 3299/2004) και να υπάρχει προσδιορισµός και επαρκής αιτιολόγηση των αχρεωστήτως ή παρανόµως καταβληθέντων ποσών. 4 Η Έκδοση

103 8. ΘΕΜΑΤΑ ΕΠΙΛΕΞΙΜΟΤΗΤΑΣ 8.1 Χειρισµός έµµεσων(γενικών) δαπανών που δηλώνονται κατ αποκοπή στο Σ Ε Σύµφωνα µε το άρθρο 17 της Απόφασης του Συστήµατος ιαχείρισης του Επιχειρησιακού Προγράµµατος Αλιείας: Α)τα γενικά (έµµεσα) έξοδα είναι επιλέξιµες δαπάνες εάν είναι στοιχείο του πραγµατικού κόστους για την εκτέλεση της πράξης που συγχρηµατοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Ταµείο Αλιείας και εάν καταλογίζονται στην πράξη αυτή κατ' αναλογία, σύµφωνα µε δίκαιη και δεόντως αιτιολογηµένη µέθοδο κατανοµής. Β) Στην πρόσκληση υποβολής προτάσεων ορίζεται το µέγιστο ύψος των έµµεσων δαπανών καθώς και η µεθοδολογία προσδιορισµού απολογιστικά των έµµεσων δαπανών που βαρύνουν την πράξη. H δυνατότητα αυτή µπορεί να χρησιµοποιηθεί µόνο για πράξεις οι οποίες υλοποιούνται µε επιχορήγηση και όχι για πράξεις που εκτελούνται µε ανάθεση σε τρίτους. Επιπλέον εφαρµόζεται στην περίπτωση δικαιούχων οι οποίοι µπορούν να τεκµηριώσουν έµµεσες δαπάνες βάσει επίσηµων λογιστικών στοιχείων και οι οποίες δεν καλύπτονται από τον κρατικό προϋπολογισµό. Ως πράξη επιχορήγησης στο πλαίσιο του παρόντος κειµένου εννοείται κάθε πράξη που αναλαµβάνει να υλοποιήσει ο δικαιούχος µε τη µέθοδο της αυτεπιστασίας χρησιµοποιώντας δηλαδή πόρους και υλικά µέσα τα οποία διαθέτει ο δικαιούχος ή µπορεί να προµηθευτεί σύµφωνα µε τους εφαρµοζόµενους κανόνες, συµµετέχοντας όµως ο ίδιος στην εκτέλεση των βασικών δραστηριοτήτων υλοποίησης της πράξης. Η Α ή ο ΕΦ προσδιορίζει στην πρόσκληση για την ένταξη των πράξεων τις κατηγορίες και τη φύση τόσο των άµεσων όσο και των έµµεσων δαπανών που θεωρούνται επιλέξιµες για χρηµατοδότηση. Επίσης στην πρόσκληση καθορίζεται το µέγιστο ποσοστό των έµµεσων δαπανών το οποίο δεν µπορεί να ξεπερνά το 10% των άµεσων επιλέξιµων δαπανών. Η.Α ή ο ΕΦ κατά την αξιολόγηση της αίτησης χρηµατοδότησης για την επιλογή πράξεων προς χρηµατοδότηση από το επιχειρησιακό πρόγραµµα 4 Η Έκδοση

104 αλιείας αξιολογεί τις κατηγορίες έµµεσων δαπανών οι οποίες προτείνονται, καθώς και τη µέθοδο επιµερισµού των δαπανών αυτών. Ο εγκεκριµένος συνολικός προϋπολογισµός της πράξης προκύπτει ως άθροισµα των εγκεκριµένων άµεσων και έµµεσων δαπανών (άµεσες δαπάνες (1+ 10%). Η δήλωση των έµµεσων δαπανών θα γίνεται απολογιστικά βάσει των πραγµατικών δαπανών (µε πλήρη αιτιολόγηση της δαπάνης βάση νόµιµων παραστατικών στοιχείων) και µέχρι ποσοστού 10% επί των άµεσων δαπανών υλοποίησης της πράξης. Όσον αφορά τον επιµερισµό των έµµεσων δαπανών αυτός θα πρέπει να γίνεται κατ αναλογία σε όλες τις πράξεις/δραστηριότητες που επωφελούνται από αυτές και να υπάρχει η µεθοδολογία που εφαρµόζεται για τον επιµερισµό καθώς και τα στοιχεία που λαµβάνονται υπόψη για τον επιµερισµό αυτό. Η µεθοδολογία επιµερισµού των έµµεσων δαπανών που βαρύνουν τον προϋπολογισµό υλοποίησης της πράξης θα πρέπει να τηρείται αµετάβλητη καθόλη τη διάρκεια υλοποίησης της συγχρηµατοδοτούµενης πράξης Βασικές αρχές διάκρισης άµεσων και έµµεσων δαπανών Άµεσες δαπάνες µιας πράξης είναι οι δαπάνες, οι οποίες είναι αναγνωρίσιµες στο πλαίσιο των κανόνων επιλεξιµότητας, ως δαπάνες άµεσα συνδεόµενες µε την εκτέλεση της πράξης και οι οποίες, ως εκ τούτου, µπορούν να χρεωθούν άµεσα στην πράξη. Έµµεσες δαπάνες µιας πράξης είναι οι δαπάνες, οι οποίες δεν είναι αναγνωρίσιµες, ως δαπάνες άµεσα συνδεόµενες µε την εκτέλεση της πράξης, οι οποίες ωστόσο έχουν πραγµατοποιηθεί σε άµεση σχέση µε τις δραστηριότητες υλοποίησης της πράξης. Μία δαπάνη αποτελεί έµµεση δαπάνη για µία πράξη και εποµένως πρέπει να συνυπολογιστεί για την εκτίµηση του κόστους υλοποίησής της όταν αντιστοιχεί σε δραστηριότητα του φορέα η οποία συνεισφέρει στην υλοποίηση της συγχρηµατοδοτούµενης πράξης ή αλλιώς αυξάνει την προστιθέµενη αξία της ώστε να αιτιολογείται το προσαυξηµένο µε έµµεσες δαπάνες κόστος της. 4 Η Έκδοση

105 Πρακτικά αυτό σηµαίνει ότι µία δαπάνη του φορέα δικαιούχου η οποία αποτελεί έµµεσο κόστος για αυτόν, αντιστοιχεί όµως σε δραστηριότητα του φορέα που δεν υποστηρίζει µε κανένα τρόπο την υλοποίηση της συγχρηµατοδοτούµενης πράξης, δεν αποτελεί έµµεσο κόστος της πράξης αυτής και κατά συνέπεια δεν θα πρέπει να την επιβαρύνει. Συνήθως µία έµµεση δαπάνη αντιστοιχεί σε δραστηριότητα του φορέα δικαιούχου η οποία υποστηρίζει περισσότερες από µία πράξεις του φορέα συγχρηµατοδοτούµενες και µε διαφορετικό ποσοστό την κάθε µία από αυτές. Κατά συνέπεια η δαπάνη αυτή θα πρέπει να επιµερίζεται στις επωφελούµενες από αυτήν πράξεις/δραστηριότητες του φορέα στη βάση του πραγµατικού κόστους και µε µία δίκαιη κατανοµή. Η δίκαιη κατανοµή διασφαλίζεται µε τη χρησιµοποίηση κατάλληλων κριτηρίων επιµερισµού, τα οποία διασφαλίζουν ότι ένα έργο επιβαρύνεται από µία δαπάνη ανάλογα µε το βαθµό ωφέλειάς του από τη δραστηριότητα προς χάριν της οποίας πραγµατοποιείται η δαπάνη. Για τη διασφάλιση επαρκούς διαδροµής ελέγχου η µεθοδολογία (κριτήριο) που εφαρµόζεται για τον επιµερισµό κάθε κατηγορίας έµµεσης δαπάνης και τα παραστατικά στοιχεία που λαµβάνονται υπόψη για τον επιµερισµό αυτό. Ενδεικτικές κατηγορίες έµµεσων δαπανών µπορούν να είναι : απάνες µισθοδοσίας ή δαπάνες για την προµήθεια υποστηρικτικών λειτουργιών όπως: ανώτερης διοίκησης, διοίκησης προσωπικού, προµηθειών λογιστηρίου, νοµικής και φορολογικής υποστήριξης απάνες ασφάλισης εξοπλισµού και εγκαταστάσεων απάνες καθαριότητας, τηλεπικοινωνιών, ύδρευσης, θέρµανσης, φωτισµού, κλπ. Ενοίκια ή έξοδα χρηµατοδοτικής µίσθωσης χώρων για τη στέγαση των διοικητικών λειτουργιών του δικαιούχου (η ενοικίαση χώρων για την εκτέλεση των δραστηριοτήτων της πράξης συγκαταλέγεται στις άµεσες δαπάνες της πράξης) απάνες ταξιδίων διοικητικού ή άµεσα απασχολούµενου στην πράξη προσωπικού όταν αυτά πραγµατοποιούνται για την υποστήριξη της υλοποίησης της πράξης απάνες προµήθειας αναλωσίµων και υλικών όταν αυτά δεν αφορούν άµεσα την υλοποίηση της πράξης κλπ 4 Η Έκδοση

106 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι ΦΑΚΕΛΟΣ ΠΡΑΞΗΣ ΠΛΗΝ ΚΡΑΤΙΚΩΝ ΕΝΙΣΧΥΣΕΩΝ 4 Η Έκδοση

107 Ι.1. Φ Α Κ Ε ΛΟΣ Π Ρ Α Ξ Η Σ Π ΛΗΝ Κ Ρ Α Τ Ι Κ Ω Ν Ε Ν Ι Σ Χ Υ Σ Ε Ω Ν ( Ε Π Ι Π Ε Ο Ι Α Χ Ε Ι Ρ Ι Σ Τ Ι Κ Η Σ Α Ρ Χ Η Σ ή Ε Ν Ι Α Μ Ε Σ Ο Υ Φ Ο Ρ Ε Α Ι Α Χ Ε Ι Ρ Ι Σ Η Σ ) 1. Σ Τ Ο Ι Χ Ε Ι Α Ε Ν Τ Α Ξ Η Σ Π Ρ Α Ξ Η Σ 1.1 Αίτηση χρηµατοδότησης 1.2 Τεχνικό ελτίο προτεινόµενης πράξης 1.3 Συνηµµένα έγγραφα Τεχνικού ελτίου Προτεινόµενης Πράξης Χρηµατοοικονοµική ανάλυση προσδιορισµού του προς χρηµατοδότηση ποσού (για έργα που παράγουν έσοδα) ή Βεβαίωση µη παραγωγής εσόδων. Βεβαίωση του δικαιούχου ή του φορέα χρηµατοδότησης περί µη χρηµατοδότησης της προβλεπόµενης δαπάνης της πράξης από άλλο ΕΠ στο πλαίσιο της τρέχουσας ή προηγούµενης προγραµµατικής περιόδου. Αποφάσεις αρµόδιων φορέων για τον συντονισµό των πολιτικών, σύµφωνα µε τους όρους της πρόσκλησης και συλλογικών οργάνων, (εφόσον απαιτείται). Βεβαίωση έναρξης ή µεταβολής εργασιών µη φυσικού προσώπου (µη φυσικό πρόσωπο: νοµικά πρόσωπα ή ενώσεις προσώπων) εφόσον ο δικαιούχος διαθέτει. Κανονιστικό πλαίσιο ορισµού του φορέα λειτουργίας και συντήρησης της πράξης και των αντίστοιχων αρµοδιοτήτων του(εφόσον απαιτείται). Συνοδευτικά έγγραφα που έχουν ζητηθεί από την πρόσκληση, όπως: Εγκριτικές Αποφάσεις Μελετών Αποφάσεις Προκαταρκτικής περιβαλλοντικής εκτίµησης και αξιολόγησης Έγκρισης Περιβαλλοντικών Όρων ή Σχετικά Απαλλακτικά Έγγραφα Οικοδοµικές και άλλες Άδειες Έγγραφα Κυριότητας του Ακινήτου επί του οποίου θα υλοποιηθεί το Έργο ηµοσιεύσεις Προκηρύξεων / Τεύχη ηµοπράτησης Άλλα (π.χ. προγραµµατικές συµβάσεις, κλπ) 2. Α Π Ο Φ Α Σ Η Ε Ν Τ Α Ξ Η Σ Π Ρ Α Ξ Η Σ 2.1 Στοιχεία αξιολόγησης πρότασης Στοιχεία Ελέγχου πληρότητας αίτησης χρηµατοδότησης 4 Η Έκδοση

108 Επιστολή συµπληρωµατικών στοιχείων Λίστα ελέγχου πληρότητας αίτησης χρηµατοδότησης Φύλλο Αξιολόγησης Πράξης Πίνακας Κατάταξης 2.2 Γνωµοδοτήσεις Απαραίτητες γνωµοδοτήσεις ανάλογα µε το είδος της πράξης 2.3 Απόφαση Ένταξης / Απόρριψης πρότασης Σύµφωνο Αποδοχής Όρων όργανο Απόφαση Ένταξης από Γενικό ή Ειδικό Γραµµατέα ή άλλο αρµόδιο Κοινοποίηση απόφασης ένταξης στο δικαιούχο Τεχνικό ελτίο εγκεκριµένης Πράξης Επιστολή απόρριψης πρότασης 3. Σ Τ Ο Ι Χ Ε Ι Α Π Α Ρ Α Κ Ο Λ Ο Υ Θ Η Σ Η Σ Υ Λ Ο Π Ο Ι Η Σ Η Σ Π Ρ Α Ξ Η Σ / Υ Π Ο Ε Ρ Γ Ω Ν 3.1 Περίληψη ιακήρυξης / Αναλυτικά τεύχη διακήρυξης 3.2 Λίστα Ελέγχου Σταδίου ηµοπράτησης 3.3 Προέγκριση ηµοπράτησης 3.4 Όλα τα στοιχεία του Φακέλου δηµοπράτησης 3.5 Λίστα Ελέγχου Σχεδίου Σύµβασης 3.6 Προέγκριση Σχεδίου Σύµβασης 3.7 Όλα τα στοιχεία του Φακέλου ανάθεσης σύµβασης 3.8 Τεχνικό ελτίο Υποέργου 3.9 Λίστα Ελέγχου Τροποποίησης Σύµβασης 3.10 Προέγκριση τροποποίησης Σύµβασης 3.11 Όλα τα στοιχεία του Φακέλου τροποποίησης της σύµβασης 3.12 ελτίο Παρακολούθησης Προόδου Πράξης /Υποέργων 3.13 ελτίο Αξιολόγησης Προόδου Πράξης /Υποέργων 3.14 Στοιχεία και τεκµηρίωση εισήγησης για τροποποίηση της απόφασης ένταξης πράξης 4 Η Έκδοση

109 3.15 Τροποποίηση της απόφασης ένταξης της πράξης 3.16 Ανάκληση απόφασης ένταξης πράξης 3.17 Έκθεση Ολοκλήρωσης Πράξης και συνηµµένα έγγραφα 3.18 Λίστα διοικητικού ελέγχου ολοκλήρωσης πράξης 3.19 Απόφαση Ολοκλήρωσης Πράξης 3.20 Άλλα ενηµερωτικά στοιχεία προόδου Έργου 3.21 Αλληλογραφία 3.22 ιάφορα 4. Ε Π Α Λ Η Θ Ε Υ Σ Ε Ι Σ 4.1 ελτία ήλωσης απάνης και συνοδευτικά έγγραφα 4.2 Έκθεση ιοικητικής Επαλήθευσης 4.3 Λίστα ιοικητικής Επαλήθευσης ήλωσης απανών 4.4 Πρόγραµµα Επιτόπιων Επαληθεύσεων 4.5 Μεθοδολογία δειγµατοληψίας και επιλογή δείγµατος 4.6 Απόφαση Συγκρότησης Οργάνου Επαλήθευσης 4.7 Επιστολή ενηµέρωσης ικαιούχου (ανάλογα µε τη φύση της πράξης) 4.8 Λίστα Επιτόπιας Επαλήθευσης 4.9 Έκθεση Επιτόπιας Επαλήθευσης 4.10 Πορίσµατα ελέγχων / επιθεωρήσεων άλλων οργάνων 4.11 Αλληλογραφία παρακολούθησης τυχόν συστάσεων 4.12 Τεκµηρίωση της συµµόρφωσης σε τυχόν συστάσεις 4.13 Γενική Αλληλογραφία 4.14 ιάφορα 5. Η Μ Ο Σ Ι Ο Ν Ο Μ Ι Κ Ε Σ Ι Ο Ρ Θ Ω Σ Ε Ι Σ Π Α Ρ Α Τ Υ Π Ι Ε Σ Κ Α Ι Α Ν Α Κ Τ Η Σ Ε Ι Σ 5.1 Απόφαση Εξέτασης Αντιρρήσεων 5.2 Απόφαση ηµοσιονοµικής ιόρθωσης 5.3 ιαπιστωτική Πράξη 5.4 Σηµείωµα Κατάθεσης 5.5 Χρηµατικός Κατάλογος 5.6 Ανακοίνωση παρατυπίας 5.7 Ανακοίνωση στοιχείων παρακολούθησης παρατυπίας 4 Η Έκδοση

110 5.8 Αλληλογραφία 5.9 ιάφορα 6. Χ Ρ Η Μ Α Τ Ο Ο Τ Η Σ Ε Ι Σ 6.1 Απόφαση εγγραφής σε Συλλογική Απόφαση 6.2 Αιτήµατα διάθεσης χρηµατοδότησης 6.3 Πρόταση ιαχειριστικής Αρχής 6.4 Αποφάσεις διάθεσης Χρηµατοδότησης 6.5 ιάφορα 4 Η Έκδοση

111 Ι.2. Φ Α Κ Ε Λ Ο Σ Π Ρ Α Ξ Η Σ / Υ Π Ο Ε Ρ Γ Ο Υ Η Μ Ο Σ Ι Α Σ Σ Υ Μ Β Α Σ Η Σ ( Ε Π Ι Π Ε Ο Ι Κ Α Ι Ο Υ Χ Ο Υ ) 1. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΚΑΙ ΕΓΚΡΙΣΗΣ ΠΡΑΞΗΣ A/A ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΙΚΑΙΟΥΧΟΥ /ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ /ΝΣΗ, ΤΗΛ./FAX 1 Αίτηση χρηµατοδότησης 2 Τεχνικό ελτίο Προτεινόµενης Πράξης 3 Συνηµµένα έγγραφα Τεχνικού ελτίου Πράξης 4 Συνοδευτικά έγγραφα που έχουν ζητηθεί από την πρόσκληση 5 Απόφαση Ένταξης Πράξης 6 Σύµφωνο αποδοχής όρων 7 Επιστολή απόρριψης πρότασης 8 Έγγραφα αλληλογραφίας µε ιαχειριστική Αρχή 9 2. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ 2.1 Στοιχεία έγκρισης και διάθεσης πιστώσεων A/A 1 2 ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗΣ Εισηγήσεις σχετικές µε έγκριση πιστώσεων και τρόπο εκτέλεσης Απόφαση αρµόδιας αρχής για έγκριση εκτέλεσης του υποέργου 3 Απόφαση εγγραφής σε Συλλογική Απόφαση 4 Αιτήµατα διάθεσης πιστώσεων 5 Αποφάσεις διάθεσης και µεταβίβασης πιστώσεων 6 Εντολές κατανοµής 7 ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΙΚΑΙΟΥΧΟΥ /ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ /ΝΣΗ, ΤΗΛ., FAX 4 Η Έκδοση

112 2.2 Στοιχεία διαδικασίας δηµοπράτησης A/A ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΙΚΑΙΟΥΧΟΥ /ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ /ΝΣΗ, ΤΗΛ.,FAX 1 Εγκεκριµένες περιλήψεις προκηρύξεων στην Εφηµερίδα ΕΚ, στο Τεύχος ιακηρύξεων ηµοσίων Συµβάσεων στην Εφηµερίδα της Κυβέρνησης, σε ελληνικές εφηµερίδες και σε άλλα έντυπα. Τεκµηρίωση ηλεκτρονικής δηµοσίευσης στην ιστοσελίδα αρµόδιας αρχής. 2 Αναλυτική διακήρυξη και το σύνολο εγκεκριµένων τευχών 3 Αιτήσεις υποψηφίων για συµµετοχή στη δηµοπράτηση και παραλαβή των σχετικών τευχών 4 Αντίγραφα συνοδευτικών ή αποδεικτικά αποστολής / παράδοσης στους υποψηφίους των Τευχών ηµοπράτησης 5 Αιτήσεις υποψηφίων για συµµετοχή στη δηµοπράτηση και παραλαβή των σχετικών τευχών 6 Αντίγραφα συνοδευτικών ή αποδεικτικά αποστολής / παράδοσης στους υποψηφίους των Τευχών ηµοπράτησης 7 Άλλα έγγραφα αλληλογραφίας µε υποψηφίους Στοιχεία διαδικασίας επιλογής και ανάθεσης σύµβασης A/A ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΙΚΑΙΟΥΧΟΥ /ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ /ΝΣΗ, ΤΗΛ.,FAX 1 Στοιχεία διευκρινήσεων θεµάτων δηµοπράτησης (ενδεικτικά): Ερωτήσεις διαγωνιζόµενων Απαντήσεις αναθέτουσας αρχής επί ερωτήσεων διαγωνιζόµενων Κοινοποιήσεις απαντήσεων αναθέτουσας αρχής σε όλους τους διαγωνιζόµενους Αλληλογραφία µε διαγωνιζόµενους για παροχή διευκρινήσεων 2 Στοιχεία υποβολής προσφορών (ενδεικτικά): 4 Η Έκδοση

113 Απόφαση συγκρότησης Επιτροπών (Επιτροπής ιαγωνισµού, Επιτροπής Εισήγησης για ανάθεση) Απόφαση ενδεχοµένου αποκλεισµού υποψηφίων που δεν πληρούν τους όρους (βασικά δικαιολογητικά) συµµετοχής στον διαγωνισµό Πρακτικά Επιτροπής παραλαβής προσφορών Κατάλογος διαγωνιζοµένων που υπέβαλαν προσφορά.. 3 Φάκελοι προσφορών µε τα επιµέρους στοιχεία τους (ενδεικτικά): Αίτηση Εγγυητικές επιστολές συµµετοχής στο διαγωνισµό Φάκελος βασικών δικαιολογητικών εγγράφων Φάκελος Τεχνικής Προσφοράς Φάκελος Οικονοµικής Προσφοράς. 4 Στοιχεία επιλογής (ενδεικτικά): Πρακτικά Επιτροπής για το αντίστοιχο στάδιο Ενστάσεις και προσφυγές διαγωνιζοµένων Αποφάσεις αναθέτουσας αρχής επί ενστάσεων και προσφυγών Αλληλογραφία αναθέτουσας αρχής µε διαγωνιζόµενους. 5 Στοιχεία ανάθεσης (ενδεικτικά): Πρακτικά Επιτροπής για το αντίστοιχο στάδιο Ενστάσεις και προσφυγές διαγωνιζοµένων Αποφάσεις αναθέτουσας αρχής επί ενστάσεων και προσφυγών Αλληλογραφία αναθέτουσας αρχής µε διαγωνιζόµενους Προσυµβατικός έλεγχος Ελεγκτικού Συνεδρίου 4 Η Έκδοση

114 Απόφαση κατακύρωσης ανάθεσης... 6 Στοιχεία δηµοσιοποίησης αποτελέσµατος διαγωνισµού (ενδεικτικά): Έγγραφα ενηµέρωσης των διαγωνιζοµένων για το αποτέλεσµα του διαγωνισµού Ενστάσεις και προσφυγές διαγωνιζοµένων Αποφάσεις αναθέτουσας αρχής επί ενστάσεων και προσφυγών Αλληλογραφία αναθέτουσας αρχής µε διαγωνιζόµενους Πρόσκληση για υπογραφή σύµβασης Ανακοίνωση αποτελέσµατος διαγωνισµού στην υπηρεσία Επίσηµων Εκδόσεων των Ε.Κ.. 7 Εγκεκριµένα συµβατικά τεύχη: Υπογεγραµµένη σύµβαση Συµβατικά τεύχη όπως ορίζονται στη σύµβαση. 8 Στοιχεία αναδόχου και δικαιολογητικά εκπροσώπησης (ενδεικτικά) : Εγγυήσεις (αρχικές και ενδεχόµενες συµπληρωµατικές) καλής εκτέλεσης Ασφαλιστήρια συµβόλαια.. 9 Στοιχεία ενδεχόµενων τροποποιήσεων σύµβασης (ενδεικτικά): Ενδεχόµενα αιτήµατα αναδόχου Τεκµηρίωση και έγκριση από αναθέτουσα αρχή 4 Η Έκδοση

115 2. 4 Αλληλογραφία µε ιαχειριστική Αρχή / Ενδιάµεσο Φορέα ιαχείρισης A/A ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗΣ Προέγκριση από ιαχειριστική Αρχή/ Ενδιάµεσο Φορέα ιαχείρισης, της διαδικασίας δηµοπράτησης Προέγκριση από ιαχειριστική Αρχή/ Ενδιάµεσο Φορέα ιαχείρισης, της διαδικασίας ανάθεσης Προέγκριση από ιαχειριστική Αρχή/ Ενδιάµεσο Φορέα ιαχείρισης, της τροποποίησης της σύµβασης 4 Άλλα έγγραφα αλληλογραφίας ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΙΚΑΙΟΥΧΟΥ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ /ΝΣΗ, ΤΗΛ.,FAX 3. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ 3.1 Στοιχεία Φυσικού Αντικειµένου A/A ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΙΚΑΙΟΥΧΟΥ /ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ /ΝΣΗ, ΤΗΛ.,FAX 1 Ορισµοί αρµόδιων οργάνων - επιτροπών - προσώπων 2 Αποφάσεις εγκρίσεις άδειες από αρµόδιες αρχές 3 4 Στοιχεία εργοταξίου και ηµερολογίου έργου (όπου απαιτείται) Εκθέσεις πιστοποίησης εκτέλεσης φυσικού αντικειµένου (αποτελέσµατα και εκθέσεις ποσότητας και ποιότητας εκτελεσθέντος φυσικού αντικειµένου) 5 Στοιχεία ελέγχων χρονοδιαγράµµατος εκθέσεις Στοιχεία παρακολούθησης τήρησης κανόνων δηµοσιότητας από ανάδοχο Αποφάσεις εγκρίσεις βεβαιώσεις από αναθέτουσα αρχή Αλληλογραφία υπηρεσίας αναδόχου τρίτων επί θεµάτων εκτέλεσης φυσικού αντικειµένου Στοιχεία επίλυσης διαφορών µεταξύ αναθέτουσας αρχής και αναδόχου Αλληλογραφία υπηρεσίας αναδόχου - τρίτων επί θεµάτων επίλυσης διαφορών Η Έκδοση

116 3.2 Στοιχεία οικονοµικού αντικειµένου A/A 1 ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗΣ Στοιχεία τήρησης χωριστής λογιστικής µερίδας για την πράξη 2 Στοιχεία τήρησης τραπεζικού λογαριασµού για την πράξη 3 Έγγραφο ορισµού υπολόγου 4 Στοιχεία πληρωµής προκαταβολών 5 Στοιχεία τµηµατικών πληρωµών : Εγκεκριµένες πιστοποιήσεις τµηµατικών πληρωµών / Εγκεκριµένα παραδοτέα εργασιών Εντολές πληρωµής ικαιολογητικά Αναδόχου απαιτούµενα για είσπραξη αµοιβών ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΙΚΑΙΟΥΧΟΥ /ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ /ΝΣΗ, ΤΗΛ.,FAX Αντίγραφα επιταγών τµηµατικών πληρωµών ή άλλα παραστατικά καταβολής αµοιβής αναδόχου Στοιχεία για τους δηµιουργούµενους τόκους από τη χρηµατοοικονοµική διαχείριση των δηµόσιων πόρων που διατίθενται Στοιχεία παραγωγής εσόδων κατά τη διάρκεια υλοποίησης της πράξης 9 Αποφάσεις εγκρίσεις επί άλλων θεµάτων αποζηµιώσεων Έγγραφα Αναφορές Εκθέσεις οικονοµικού περιεχοµένου Αλληλογραφία υπηρεσίας αναδόχου - τρίτων επί θεµάτων οικονοµικού περιεχοµένου Στοιχεία Ολοκλήρωσης Παραλαβής A/A ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΙΚΑΙΟΥΧΟΥ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ /ΝΣΗ, ΤΗΛ.,FAX 1 Ενδεχόµενη απόφαση ορισµού Επιτροπής παραλαβής 2 Στοιχεία οικονοµικών διακανονισµών 3 Στοιχεία Φυσικού Αντικειµένου 4 Αποτελέσµατα ελέγχων κατά την παραλαβή και σχετικές εκθέσεις 5 Πρωτόκολλα παραλαβών 4 Η Έκδοση

117 6 Αποφάσεις εγκρίσεις βεβαιώσεις 7 Αλληλογραφία αναθέτουσας αρχής αναδόχου τρίτων επί θεµάτων ολοκλήρωσης και παραλαβής των εργασιών 8 Στοιχεία επίλυσης διαφορών - αλληλογραφία Στοιχεία παρακολούθησης µετά την ολοκλήρωση της πράξης A/A ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΙΚΑΙΟΥΧΟΥ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ /ΝΣΗ, ΤΗΛ.,FAX 1 Έγγραφα παρακολούθησης αλλαγών της κυριότητας του έργου 2 Έγγραφα παρακολούθησης εσόδων από τη λειτουργία του έργου 3 Έγγραφα παρακολούθησης άλλων υποχρεώσεων 4 Αλληλογραφία αρµόδιας αρχής τρίτων για θέµατα παρακολούθησης µετά την ολοκλήρωση της πράξης Αλληλογραφία µε ιαχειριστική Αρχή / Ενδιάµεσο Φορέα ιαχείρισης A/A ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΙΚΑΙΟΥΧΟΥ /ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ /ΝΣΗ, ΤΗΛ.,FAX 1 ελτία Παρακολούθησης προόδου πράξης 2 ελτία ήλωσης απανών 3 Χρηµατοοικονοµική ανάλυση ή βεβαίωση µη παραγωγής εσόδων 4 Έκθεση ολοκλήρωσης πράξης 5 Εκθέσεις επιτόπιων επαληθεύσεων / ελέγχου (στοιχεία πάσης φύσεως ελέγχων που αφορούν το έργο (π.χ Α,, Ε ΕΛ, ΕΕ, ορκωτών λογιστών, κλπ.) 6 Έγγραφα απάντησης στις ανωτέρω εκθέσεις Έγγραφα και αλληλογραφία για ενδεχόµενες ενέργειες ανάκτησης αχρεωστήτως καταβληθέντων ποσών Αποφάσεις αρµόδιας αρχής ανάκτησης αχρεωστήτως καταβληθέντων ποσών Έγγραφα συµµόρφωσης σε τυχόν συστάσεις (επαληθεύσεων /ελέγχων) Λοιπά έγγραφα αλληλογραφίας µε ιαχειριστική Αρχή /Ενδιάµεσο Φορέα ιαχείρισης Η Έκδοση

118 Ι.3. Φ Α Κ Ε Λ Ο Σ Π Ρ Α Ξ Η Σ / Υ Π Ο Ε Ρ Γ Ο Υ Υ Λ Ο Π Ο Ι Η Σ Η Σ Μ Ε Ι Ι Α Μ Ε Σ Α ( Ε Π Ι Π Ε Ο Ι Κ Α Ι Ο Υ Χ Ο Υ ) 1. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΚΑΙ ΕΓΚΡΙΣΗΣ ΠΡΑΞΗΣ A/A ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΙΚΑΙΟΥΧΟΥ /ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ /ΝΣΗ, ΤΗΛ./FAX 1 Αίτηση χρηµατοδότησης 2 Τεχνικό ελτίο Προτεινόµενης Πράξης 3 Συνηµµένα έγγραφα Τεχνικού ελτίου Πράξης 4 Συνοδευτικά έγγραφα που έχουν ζητηθεί από την πρόσκληση 5 Απόφαση Ένταξης Πράξης 6 Σύµφωνο αποδοχής όρων 7 Επιστολή απόρριψης πρότασης 8 Έγγραφα αλληλογραφίας µε ιαχειριστική Αρχή /Ενδιάµεσο Φορέα ιαχείρισης 9 2. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ 2.1 Στοιχεία έγκρισης και διάθεσης πιστώσεων A/A 1 2 ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗΣ Εισηγήσεις σχετικές µε έγκριση πιστώσεων και τρόπο εκτέλεσης Απόφαση αρµόδιας αρχής για έγκριση εκτέλεσης του υποέργου µε ίδια µέσα 3 Απόφαση εγγραφής σε Συλλογική Απόφαση 4 Αιτήµατα διάθεσης πιστώσεων 5 Αποφάσεις διάθεσης και µεταβίβασης πιστώσεων 6 Εντολές κατανοµής 7 ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΙΚΑΙΟΥΧΟΥ /ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ /ΝΣΗ, ΤΗΛ., FAX 4 Η Έκδοση

119 2.2 Στοιχεία προετοιµασίας υλοποίησης A/A ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΙΚΑΙΟΥΧΟΥ /ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ /ΝΣΗ, ΤΗΛ.,FAX 1 Αποφάσεις ανάθεσης αρµοδιοτήτων σε υπηρεσίες, όργανα ή στελέχη για τη διαχείριση της πράξης 2 Έγγραφα και αποφάσεις αρµοδίων οργάνων διάθεσης προσωπικού 3 Αποφάσεις εγκρίσεις- άλλες διοικητικές πράξεις σε ειδικά θέµατα και διαδικασίες υλοποίησης της πράξης 4 Λοιπές αποφάσεις / κανονισµοί που αφορούν την εκτέλεση της πράξης (σύστηµα πιστοποίησης παρεχόµενων υπηρεσιών, στοιχεία προδιαγραφών φυσικού και οικονοµικού αντικειµένου, χρηµατοδοτικό σχέδιο, εξειδικευµένοι κανόνες επιλεξιµότητας κά) 5 Έγγραφα αλληλογραφίας µε αρµόδιους φορείς κατά τη διαδικασία προετοιµασίας υλοποίησης της πράξης Στοιχεία δηµοσιότητας A/A ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΙΚΑΙΟΥΧΟΥ /ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ /ΝΣΗ, ΤΗΛ.,FAX 1 Στοιχεία δηµοσιότητας διαδικασιών πρόσληψης προσωπικού (προκηρύξεις και δηµοσιεύσεις τους) 2 Έγγραφα και διαδικασίες επιλογής 3 Έγγραφα και αποφάσεις αρµοδίων οργάνων επιλογής προσωπικού 4 Αλληλογραφία αρµόδιων αρχών µε τρίτους 5 Κατάλογος δράσεων δηµοσιότητας της πράξης 6 Έγγραφα τεκµηρίωσης δηµοσιότητας της πράξης 7 Έγγραφα τεκµηρίωσης ενηµέρωσης ωφελούµενων και του ευρύτερου κοινού 8 Σχετική αλληλογραφία 9 4 Η Έκδοση

120 3. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ 3.1 Στοιχεία Φυσικού Αντικειµένου A/A ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΙΚΑΙΟΥΧΟΥ /ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ /ΝΣΗ, ΤΗΛ.,FAX 1 Ορισµοί αρµόδιων οργάνων - επιτροπών - προσώπων 2 Αποφάσεις εγκρίσεις άδειες από αρµόδιες αρχές 3 4 Εκθέσεις παρακολούθησης εκτέλεσης φυσικού αντικειµένου Εκθέσεις πιστοποίησης εκτέλεσης φυσικού αντικειµένου (αποτελέσµατα και εκθέσεις ποσότητας και ποιότητας εκτελεσθέντος φυσικού αντικειµένου) 5 Εκθέσεις έλεγχοι χρονοδιαγράµµατος εκτέλεσης 6 Στοιχεία παρακολούθησης τήρησης κανόνων δηµοσιότητας 7 Άλλες αποφάσεις από αρµόδιες αρχές 8 Αλληλογραφία αρµόδιας αρχής τρίτων επί θεµάτων εκτέλεσης φυσικού αντικειµένου Στοιχεία οικονοµικού αντικειµένου A/A 1 ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗΣ Στοιχεία τήρησης χωριστής λογιστικής µερίδας για την πράξη 2 Στοιχεία τήρησης τραπεζικού λογαριασµού για την πράξη 3 Έγγραφο ορισµού υπολόγου 4 Στοιχεία και παραστατικά πληρωµής προκαταβολών 5 Στοιχεία και παραστατικά τµηµατικών πληρωµών : Εγκεκριµένες πιστοποιήσεις παραδοτέων εργασιών Μηνιαίες καταστάσεις µισθοδοσίας Αποδείξεις πληρωµών - επιταγές Άλλα παραστατικά πληρωµών... 6 Αντίγραφα επιταγών τµηµατικών πληρωµών ή άλλα ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΙΚΑΙΟΥΧΟΥ /ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ /ΝΣΗ, ΤΗΛ.,FAX 4 Η Έκδοση

121 παραστατικά καταβολής πληρωµών 7 8 Στοιχεία για τους δηµιουργούµενους τόκους από τη χρηµατοοικονοµική διαχείριση των δηµόσιων πόρων που διατίθενται Στοιχεία παραγωγής εσόδων κατά τη διάρκεια υλοποίησης της πράξης 9 Αποφάσεις εγκρίσεις επί άλλων θεµάτων αποζηµιώσεων Έγγραφα Αναφορές Εκθέσεις οικονοµικού περιεχοµένου Αλληλογραφία αρµόδιων αρχών - τρίτων επί θεµάτων οικονοµικού περιεχοµένου Στοιχεία Ολοκλήρωσης Παραλαβής A/A ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΙΚΑΙΟΥΧΟΥ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ /ΝΣΗ, ΤΗΛ.,FAX 1 Ενδεχόµενη απόφαση ορισµού οργάνου παραλαβής 2 Απολογιστικά στοιχεία οικονοµικής εκτέλεσης 3 Απολογιστικά στοιχεία εκτέλεσης Φυσικού Αντικειµένου 4 Αποτελέσµατα ελέγχων κατά την παραλαβή και σχετικές εκθέσεις 5 Αποφάσεις εγκρίσεις βεβαιώσεις 6 7 Αλληλογραφία αρµόδιας αρχής τρίτων επί θεµάτων ολοκλήρωσης και παραλαβής των εργασιών Στοιχεία επίλυσης ενδεχόµενων διαφορών αλληλογραφία Στοιχεία παρακολούθησης µετά την ολοκλήρωση της πράξης A/A ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΙΚΑΙΟΥΧΟΥ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ /ΝΣΗ, ΤΗΛ.,FAX 1 Έγγραφα παρακολούθησης αλλαγών της κυριότητας του έργου 2 Έγγραφα παρακολούθησης εσόδων από τη λειτουργία του έργου 3 Έγγραφα παρακολούθησης άλλων υποχρεώσεων 4 Η Έκδοση

122 4 Αλληλογραφία αρµόδιας αρχής τρίτων για θέµατα παρακολούθησης µετά την ολοκλήρωση της πράξης Αλληλογραφία µε ιαχειριστική Αρχή / Ενδιάµεσο Φορέα ιαχείρισης A/A ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΙΚΑΙΟΥΧΟΥ /ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ /ΝΣΗ, ΤΗΛ.,FAX 1 Προέγκριση από ιαχειριστική Αρχή/ Ενδιάµεσο Φορέα ιαχείρισης της απόφασης εκτέλεσης µε ίδια µέσα 2 Προέγκριση από ιαχειριστική Αρχή/ Ενδιάµεσο Φορέα ιαχείρισης ενδεχόµενης τροποποίησης της απόφασης εκτέλεσης µε ίδια µέσα 3 ελτία Παρακολούθησης προόδου πράξης 4 ελτία ήλωσης απανών 5 Χρηµατοοικονοµική ανάλυση ή βεβαίωση µη παραγωγής εσόδων 6 Έκθεση ολοκλήρωσης πράξης 7 Εκθέσεις επιτόπιων επαληθεύσεων / ελέγχου (στοιχεία πάσης φύσεως ελέγχων που αφορούν το έργο (π.χ Α,, Ε ΕΛ, ΕΕ, ορκωτών λογιστών, κλπ.) 8 Έγγραφα απάντησης στις ανωτέρω εκθέσεις Έγγραφα και αλληλογραφία για ενδεχόµενες ενέργειες ανάκτησης αχρεωστήτως καταβληθέντων ποσών Αποφάσεις αρµόδιας αρχής ανάκτησης αχρεωστήτως καταβληθέντων ποσών Έγγραφα συµµόρφωσης σε τυχόν συστάσεις (επαληθεύσεων /ελέγχων) Λοιπά έγγραφα αλληλογραφίας µε ιαχειριστική Αρχή /Ενδιάµεσο Φορέα ιαχείρισης 13 4 Η Έκδοση

123 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙ ΦΑΚΕΛΟΣ ΠΡΑΞΗΣ ΚΡΑΤΙΚΩΝ ΕΝΙΣΧΥΣΕΩΝ 4 Η Έκδοση

124 ΙΙ.1. Ο ΗΓΟΣ ΤΗΡΗΣΗΣ ΦΑΚΕΛΟΥ ΠΡΑΞΕΩΝ ΚΡΑΤΙΚΩΝ ΕΝΙΣΧΥΣΕΩΝ Ο παρών Οδηγός αφορά τις Πράξεις κρατικών ενισχύσεων που υλοποιούνται στο πλαίσιο του ΕΠΑΛ Απευθύνεται στους Ενδιάµεσους Φορείς ιαχείρισης (ΕΦ ) και δευτερευόντως στις ιαχειριστικές Αρχές. Εξετάζει το θέµα της τήρησης αρχείου σε: επίπεδο Προκήρυξης, όπου τα τηρούµενα στοιχεία αφορούν θέµατα σχετικά µε την προετοιµασία υλοποίησης, νοµοθετικό και κανονιστικό πλαίσιο, έκδοση πρόσκλησης και δηµοσιότητα αυτής, αξιολόγηση αιτήσεων ενίσχυσης, έγκριση και διάθεση πιστώσεων σε επίπεδο Προκήρυξης. επίπεδο Πράξης, όπου τα τηρούµενα στοιχεία αφορούν θέµατα σχετικά µε την έγκριση, παρακολούθηση, επαλήθευση, έλεγχο, χρηµατοδότηση και δηµοσιότητα των Πράξεων. Κάθε Ενδιάµεσος Φορέας ιαχείρισης (ΕΦ ) τηρεί στο αρχείο του έντυπο ή και ηλεκτρονικό υλικό που αφορά την Πράξη σε όλα της τα στάδια, από τη φάση της προετοιµασίας της Προκήρυξης και τις αιτήσεις υπαγωγής/ επιχορήγησης που υποβάλλονται ως και την παρακολούθηση µετά την ολοκλήρωση της υλοποίησης κάθε Πράξης. Είναι προφανές ότι η κατάλληλη παραγωγή, τήρηση και ταξινόµηση του απαραίτητου έντυπου υλικού συµβάλλει σηµαντικά στην ορθολογική διαχείριση µιας Πράξης. Επίσης, ο ΕΦ συλλέγει και καταχωρίζει στο Ολοκληρωµένο Πληροφοριακό Σύστηµα τα απαραίτητα στοιχεία που αφορούν την Πράξη, όπως αυτά περιγράφονται στην απόφαση εκχώρησης αρµοδιοτήτων διαχείρισης ή την σύµβαση και σύµφωνα µε τους κανόνες του Συστήµατος ιαχείρισης και Ελέγχου. Επιπλέον, ο Φάκελος Πράξης είναι απαραίτητο εργαλείο και για τη ιαχειριστική Αρχή. Η ιαχειριστική Αρχή, σύµφωνα µε τις απαιτήσεις του Συστήµατος ιαχείρισης και Ελέγχου και την αρχή της χρηστής δηµοσιονοµικής διαχείρισης, συντονίζει και εποπτεύει την άσκηση των αρµοδιοτήτων των ΕΦ και έχει την τελική ευθύνη έναντι της Επιτροπής για τη διαχείριση του συνόλου του Προγράµµατος. Προκειµένου να ανταποκριθεί στο ρόλο της, οφείλει για πολλά θέµατα να εξετάζει τα στοιχεία κάθε Πράξης χωριστά, ενώ σε άλλες περιπτώσεις (π.χ. συνολικές περιγραφές και εκτιµήσεις σε επίπεδο Προκήρυξης, Άξονα Προτεραιότητας, Προγράµµατος) οφείλει να συνθέτει πληροφορίες. Τονίζεται ότι το παρόν τεύχος αποτελεί βοήθηµα για την αρχειοθέτηση των στοιχείων των Πράξεων και δεν υποδεικνύει σε καµία περίπτωση µεθοδολογίες για 4 Η Έκδοση

125 την υλοποίηση ή την παρακολούθηση των Πράξεων. Ο κατάλογος µε τα στοιχεία που τηρούνται δεν είναι ούτε περιοριστικός ούτε υποχρεωτικός µε την έννοια ότι πολλά από τα στοιχεία που αναφέρονται στους πίνακες που ακολουθούν µπορεί είτε να µην υπάρχουν σε µία συγκεκριµένη Πράξη ή να υπάρχουν επιπλέον στοιχεία που δεν συµπεριλαµβάνονται στους πίνακες. Ευνόητο είναι ότι, ενίοτε, οι αρµοδιότητες και ευθύνες τήρησης του Φακέλου Πράξης είναι δυνατόν να επιµερίζονται σε περισσότερους από έναν χειριστή, που ανήκουν σε διαφορετικές Υπηρεσίες/ Μονάδες. Σε αυτές τις περιπτώσεις, ο Φάκελος Πράξης µπορεί να κατακερµατιστεί (π.χ. τα στοιχεία που αφορούν τη «Χρηµατοδότηση Πράξεων» να τηρούνται στην Υπηρεσία Οικονοµικών, τα στοιχεία που αφορούν την «Επαλήθευση των Πράξεων» στη ιεύθυνση/ Μονάδα Πιστοποιήσεων/ Ελέγχων κ.λπ.). Το γεγονός αυτό δεν επηρεάζει την προτεινόµενη λογική του συστήµατος αρχειοθέτησης, αρκεί να είναι διακριτός και σαφής ο επιµερισµός της ευθύνης τήρησης του Φακέλου της Πράξης. 4 Η Έκδοση

126 IΙ.2. Φ Α Κ Ε Λ Ο Σ Π Ρ Α Ξ Η Σ Κ Ρ Α Τ Ι Κ Η Σ Ε Ν Ι Σ Χ Υ Σ Η Σ ( Ε Π Ι Π Ε Ο Ι Α Χ Ε Ι Ρ Ι Σ Τ Ι Κ Η Σ Α Ρ Χ Η Σ ή Ε Ν Ι Α Μ Ε Σ Ο Υ Φ Ο Ρ Ε Α Ι Α Χ Ε Ι Ρ Ι Σ Η Σ ) Α. ΦΑΚΕΛΟΣ ΠΡΟΚΗΡΥΞΗΣ Α.1. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ Α. 1.1 Στοιχεία προετοιµασίας υλοποίησης A/A ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗΣ Αποφάσεις εγκρίσεις- άλλες διοικητικές πράξεις σε ειδικά θέµατα και διαδικασίες υλοποίησης του καθεστώτος ενίσχυσης σύµφωνα µε τον καν.1198/2006 Λοιπές κανονιστικές αποφάσεις /οδηγοί που αφορούν την έκδοση πρόσκλησης, τους εξειδικευµένους κανόνες επιλεξιµότητας, τις διαδικασίες αξιολόγησης, το σύστηµα πιστοποίησης εκτέλεσης φυσικού και οικονοµικού αντικειµένου, κά) Έγγραφο κοινοποίησης στην Α του σχεδίου πρόσκλησης προς τους δυνητικούς δικαιούχους / προκήρυξης και οδηγού. Στοιχεία από δηµόσια διαβούλευση της προκήρυξης Πρόσκληση υποβολής αιτήσεων υπαγωγή επενδυτικών σχεδίων / ενίσχυσης αναλυτική προκήρυξη ΥΠΗΡΕΣΙΑ.Α-ΕΦ /ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ /ΝΣΗ, ΤΗΛ.,FAX Α. 1.2 Στοιχεία έγκρισης και διάθεσης πιστώσεων A/A ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗΣ 1 Εισηγήσεις σχετικές µε έγκριση πιστώσεων 2 Απόφαση εγγραφής σε Συλλογική Απόφαση 3 Αιτήµατα διάθεσης πιστώσεων 4 Αποφάσεις διάθεσης και µεταβίβασης πιστώσεων 5 Εντολές κατανοµής ΥΠΗΡΕΣΙΑ.Α-ΕΦ /ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ /ΝΣΗ, ΤΗΛ., FAX Α.2. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΗΜΟΣΙΟΤΗΤΑΣ ΠΡΟΣΚΛΗΣΗΣ A/A 1 ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗΣ Εγκεκριµένες περιλήψεις προκηρύξεων στις εφηµερίδες και σε άλλα έντυπα. Τεκµηρίωση ηλεκτρονικής ΥΠΗΡΕΣΙΑ.Α-ΕΦ /ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ /ΝΣΗ, ΤΗΛ.,FAX 4 Η Έκδοση

127 δηµοσίευσης στην ιστοσελίδα αρµόδιας αρχής 2 3 Αναλυτική προκήρυξη και το σύνολο εγκεκριµένων οδηγών ή άλλων αποφάσεων που µνηµονεύονται στην προκήρυξη Στοιχεία διευκρινήσεων επί θεµάτων προκήρυξης (ερωτήσεις δυνητικών δικαιούχων και απαντήσεις ΕΦ, δηµοσιεύσεις απαντήσεων και εγγράφων παροχής διευκρινήσεων) Α.3. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΚΑΙ ΕΓΚΡΙΣΗΣ ΑΙΤΗΣΕΩΝ Α.3.1 Στοιχεία διαδικασίας επιλογής και έγκρισης αιτήσεων A/A ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗΣ 1 Στοιχεία υποβολής αιτήσεων χρηµατοδότησης : Αιτήσεις χρηµατοδότησης 2 Στοιχεία ελέγχου πληρότητας και αξιολόγησης : Συγκρότηση επιτροπών (αξιολόγησης, γνωµοδοτική, κλπ.), µητρώα αξιολογητών Αξιολόγηση αιτήσεων χρηµατοδότησης Εισηγήσεις προς αρµόδια επιτροπή Ενστάσεις και προσφυγές δυνητικών δικαιούχων Αποφάσεις αρµόδιας αρχής επί ενστάσεων και προσφυγών Φάκελοι απορριφθεισών αιτήσεων 3 Στοιχεία έγκρισης : Εγκριτικές αποφάσεις χρηµατοδότησης (Υπουργού, Γενικού ή Ειδικού Γραµµατέα ή άλλου αρµόδιου εξουσιοδοτηµένου οργάνου) 4 Στοιχεία δηµοσιοποίησης εγκριτικών αποφάσεων: ΦΕΚ αποφάσεων έγκρισης (αν απαιτείται) ΥΠΗΡΕΣΙΑ.Α-ΕΦ /ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ /ΝΣΗ, ΤΗΛ.,FAX 5 Στοιχεία ενδεχόµενων τροποποιήσεων εγκριτικών αποφάσεων : Αποφάσεις αρµόδιας αρχής 4 Η Έκδοση

128 Β. ΦΑΚΕΛΟΣ ΠΡΑΞΗΣ Β.1 ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΚΑΙ ΕΓΚΡΙΣΗΣ ΠΡΑΞΗΣ A/A ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗΣ 1 Στοιχεία υποβολής αίτησης χρηµατοδότησης : ΥΠΗΡΕΣΙΑ.Α- ΕΦ /ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ /ΝΣΗ, ΤΗΛ.,FAX Αίτηση χρηµατοδότησης Φάκελος υποψηφιότητας (όλα τα προβλεπόµενα από την προκήρυξη στοιχεία) 2 Στοιχεία ελέγχου πληρότητας και αξιολόγησης : Στοιχεία ελέγχου πληρότητας φακέλου υποψηφιότητας Αξιολόγηση αίτησης χρηµατοδότησης Εισήγηση προς αρµόδια επιτροπή (π.χ. γνωµοδοτική) Επιστολή απόρριψης αίτησης χρηµατοδότησης Τυχόν ενστάσεις / προσφυγές δυνητικού δικαιούχου Αποφάσεις αρµόδιας αρχής επί ενστάσεων και προσφυγών του δυνητικού δικαιούχου Αλληλογραφία αρµόδιας αρχής µε δυνητικό δικαιούχο 3 Στοιχεία έγκρισης : Εισήγηση αρµόδιας επιτροπής Εγκριτική απόφαση χρηµατοδότησης (Υπουργού, Γενικού ή Ειδικού Γραµµατέα ή άλλου αρµόδιου εξουσιοδοτηµένου οργάνου) Απόφαση Ένταξης Πράξης στο Επιχειρησιακό Πρόγραµµα Αλιείας Τεχνικό δελτίο πράξης 4 Στοιχεία δηµοσιοποίησης εγκριτικής απόφασης: Έγγραφα ενηµέρωσης των δικαιούχων ηµοσίευση απόφασης έγκρισης (ΦΕΚ, ιστοσελίδα κλπ) 4 Η Έκδοση

129 5 Εγκεκριµένα συµβατικά τεύχη: Εγκριτική απόφαση και συνηµµένα έγγραφα Σύµβαση αρµόδιας αρχής και δικαιούχου 6 Στοιχεία ενδεχόµενων τροποποιήσεων εγκριτικής απόφασης και σύµβασης : Ενδεχόµενα αιτήµατα δικαιούχου Εισηγήσεις - πρακτικά αρµόδιων οργάνων / επιτροπών σε αιτήµατα του δικαιούχου. Τεκµηρίωση και αποφάσεις Απόφαση αρµόδιας αρχής Στοιχεία ενδεχόµενης ανάκλησης απόφασης Εισηγήσεις - πρακτικά αρµόδιων οργάνων / επιτροπών σε ενδεχόµενη ανάκληξση απόφασης Τεκµηρίωση και αποφάσεις Απόφαση αρµόδιας αρχής Τροποποιηµένο τεχνικό δελτίο πράξης 7 Ανάκληση εγκριτικής απόφασης : Αίτηµα παραίτησης δικαιούχου Προειδοποιητική επιστολή από Α/ΕΦ σε δικαιούχο Εισηγήσεις πρακτικά αρµόδιων οργάνων Απόφαση ανάκλησης / λύση της σύµβασης Επιστολή ενηµέρωσης δικαιούχου Αλληλογραφία µε Α Β.2. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ Β.2.1 Στοιχεία Πιστοποίησης Φυσικού Αντικειµένου A/A 1 ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗΣ Εκθέσεις παρακολούθησης εκτέλεσης φυσικού αντικειµένου 2 Αιτήµατα δικαιούχου για επιστροφή καταβληθείσας ΥΠΗΡΕΣΙΑ.Α- ΕΦ /ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ /ΝΣΗ, ΤΗΛ.,FAX 4 Η Έκδοση

130 δαπάνης 3 Απόφαση συγκρότησης οργάνου - επιτροπής 4 Επιστολή ενηµέρωσης δικαιούχου 5 Λίστα Επιτόπιας Επαλήθευσης (πιστοποίησης) Έκθεση Επιτόπιας Επαλήθευσης (πιστοποίησης εκτέλεσης φυσικού και οικονοµικού αντικειµένου (αποτελέσµατα και εκθέσεις ποσότητας και ποιότητας εκτελεσθέντος φυσικού αντικειµένου) Στοιχεία παρακολούθησης τήρησης κανόνων δηµοσιότητας Αλληλογραφία αρµόδιας αρχής - δικαιούχου επί θεµάτων εκτέλεσης φυσικού αντικειµένου Β.2.2 Στοιχεία οικονοµικού αντικειµένου A/A 1 ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗΣ Στοιχεία τήρησης χωριστής λογιστικής µερίδας για την πράξη 2 Στοιχεία τήρησης τραπεζικού λογαριασµού για την πράξη 3 Έγγραφο ορισµού υπολόγου 4 Στοιχεία και παραστατικά πληρωµής προκαταβολών 5 Στοιχεία και παραστατικά τµηµατικών πληρωµών: Εγκεκριµένες εκθέσεις πιστοποιήσεις από αρµόδιο όργανο επιτροπή ΥΠΗΡΕΣΙΑ.Α-ΕΦ /ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ /ΝΣΗ, ΤΗΛ.,FAX ικαιολογητικά δικαιούχου Αντίγραφα επιταγών τµηµατικών πληρωµών ή άλλων παραστατικών καταβολής πληρωµών Στοιχεία για τους δηµιουργούµενους τόκους από τη χρηµατοοικονοµική διαχείριση των δηµόσιων πόρων που διατίθενται Έγγραφα Αναφορές Εκθέσεις οικονοµικού περιεχοµένου Αλληλογραφία αρµόδιας αρχής δικαιούχου επί θεµάτων οικονοµικού περιεχοµένου Β.2.3 Στοιχεία Ολοκλήρωσης Πράξης A/A ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗΣ 1 Απόφαση ορισµού οργάνου ΥΠΗΡΕΣΙΑ.Α-ΕΦ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ /ΝΣΗ, ΤΗΛ.,FAX 2 Απολογιστικά στοιχεία οικονοµικής εκτέλεσης 4 Η Έκδοση

131 3 Απολογιστικά στοιχεία εκτέλεσης Φυσικού Αντικειµένου Αποτελέσµατα ελέγχων κατά την πιστοποίηση και σχετικές εκθέσεις Αποφάσεις βεβαιώσεις - εγκρίσεις αρµόδιων οργάνων και επιτροπών Αλληλογραφία αρµόδιας αρχής δικαιούχου θεµάτων ολοκλήρωσης πράξης επί Στοιχεία επίλυσης ενδεχόµενων διαφορών - αλληλογραφία Στοιχεία συµµόρφωσης του δικαιούχου µε τους όρους της απόφασης έγκρισης / σύµβασης και µε τυχόν συστάσεις προγενέστερων επαληθεύσεων που έχουν διενεργηθεί στην πράξη 9 Άδειες για έναρξη της παραγωγικής λειτουργίας 10 Τελικό τεχνικό δελτίο πράξης Β.2.4 Στοιχεία παρακολούθησης µετά την ολοκλήρωση της πράξης A/A ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗΣ Έγγραφα παρακολούθησης αλλαγών της κυριότητας του έργου Έγγραφα παρακολούθησης τήρησης υποχρεώσεων δικαιούχου σύµφωνα µε εγκριτική απόφαση ή/και σύµβαση Αλληλογραφία αρµόδιας αρχής τρίτων για θέµατα παρακολούθησης µετά την ολοκλήρωση της πράξης ΥΠΗΡΕΣΙΑ.Α-ΕΦ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ /ΝΣΗ, ΤΗΛ.,FAX Β.2.5 Αλληλογραφία µε ιαχειριστική Αρχή A/A ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗΣ Προέγκριση από ιαχειριστική Αρχή του σχεδίου σύµβασης ή εγκριτικής απόφασης ελτία Παρακολούθησης απανών και Φυσικού Αντικειµένου πράξης ενίσχυσης Έγγραφα και αλληλογραφία για ενδεχόµενες ενέργειες ανάκτησης αχρεωστήτως καταβληθέντων ποσών 4 Αποδεικτικό ανάρτησης πινακίδας ΥΠΗΡΕΣΙΑ.Α-ΕΦ /ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ /ΝΣΗ, ΤΗΛ.,FAX Β.2.6 Εξωτερικοί έλεγχοι ηµοσιονοµικές διορθώσεις A/A 1 ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗΣ Εκθέσεις επιτόπιων επαληθεύσεων / ελέγχου (στοιχεία πάσης φύσεως ελέγχων που αφορούν την πράξη (π.χ Α, ΟΠΕΚΕΠΕ, Ε ΕΛ, ΕΕ, κλπ.) 4 Η Έκδοση ΥΠΗΡΕΣΙΑ.Α-ΕΦ /ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ /ΝΣΗ, ΤΗΛ.,FAX

132 2 Έγγραφα απάντησης στις ανωτέρω εκθέσεις Έγγραφα συµµόρφωσης σε τυχόν συστάσεις (επαληθεύσεων /ελέγχων) Αποφάσεις αρµόδιας αρχής ανάκτησης αχρεωστήτως καταβληθέντων ποσών ελτίο Καταχώρησης ιόρθωσης (στην περίπτωση διαπίστωσης παρατυπίας) 4 Η Έκδοση

133 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙΙ Ε ΟΜΕΝΑ ΠΟΥ ΚΑΤΑΧΩΡΟΥΝΤΑΙ ΣΤΟ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΟ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ 4 Η Έκδοση

134 ΙΙΙ. Ε ΟΜΕΝΑ ΠΟΥ ΚΑΤΑΧΩΡΟΥΝΤΑΙ ΣΤΟ ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΟ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Σύµφωνα µε την Απόφαση του Συστήµατος ιαχείρισης του Επιχειρησιακού προγράµµατος Αλιείας , στο Ολοκληρωµένο Πληροφοριακό Σύστηµα τηρούνται : 1. εδοµένα προγραµµατισµού και υλοποίησης του Επιχειρησιακού Προγράµµατος Αλιείας και ιδίως: 1.1 τα δεδοµένα προγραµµατισµού του Επιχειρησιακού Προγράµµατος Αλιείας σύµφωνα µε το υπόδειγµα του Παραρτήµατος Ι του Καν.498/2007, 1.2 τα δεδοµένα του Επιχειρησιακού Προγράµµατος Αλιείας που κοινοποιούνται στην Επιτροπή κατόπιν αιτήσεως δυνάµει του άρθρου 40 του καν.(εκ) του 498/2007, σύµφωνα µε το υπόδειγµα του Παραρτήµατος IIΙ του Καν.498/2007, 1.3 τα στοιχεία προβλέψεων πιθανών αιτήσεων πληρωµών σύµφωνα µε το υπόδειγµα του Παραρτήµατος XIII του Καν.498/2007, 1.4 τα στοιχεία πιστοποιήσεων, δήλωσης δαπανών και αιτήσεων πληρωµών σύµφωνα µε το υπόδειγµα του Παραρτήµατος IX και ΧΙ του Καν.498/2007, τα στοιχεία των ετήσιων δηλώσεων σύµφωνα µε το υπόδειγµα του Παραρτήµατος X του Καν.498/2007 καθώς και τα στοιχεία των εισπράξεων από τον Κοινοτικό προϋπολογισµό 1.5 οι ετήσιες και τελικές εκθέσεις εκτέλεσης του Επιχειρησιακού Προγράµµατος Αλιείας σύµφωνα µε το υπόδειγµα του Παραρτήµατος XΙV του Καν.498/2007, 1.6 τα δεδοµένα προγραµµατισµού και υλοποίησης των δράσεων, µέτρων ή Αξόνων του Επιχειρησιακού Προγράµµατος που αποτελούν αντικείµενο αποφάσεων εκχώρησης αρµοδιοτήτων διαχείρισης. 2. εδοµένα προγραµµατισµού και υλοποίησης των πράξεων (εξαιρουµένων των πράξεων κρατικών ενισχύσεων) που συγχρηµατοδοτούνται από το Επιχειρησιακό Πρόγραµµα Αλιείας και ιδίως: 2.1 τα στοιχεία που αφορούν τις προσκλήσεις για την υποβολή προτάσεων προς ένταξη στο Επιχειρησιακό Πρόγραµµα, 2.2 τα στοιχεία που αφορούν τις προτάσεις πράξεων που υποβάλλονται από τους δυνητικούς δικαιούχους, 4 Η Έκδοση

135 2.3 τα στοιχεία που αφορούν την εξέταση των στοιχείων πληρότητας της πρότασης και των στοιχείων αξιολόγησης αυτής, 2.4 τα στοιχεία που αφορούν την εγκεκριµένη πράξη στο Επιχειρησιακό Πρόγραµµα και των ενδεχόµενων τροποποιήσεων αυτής, 2.5 τα στοιχεία των εγκεκριµένων νοµικών δεσµεύσεων της πράξης και των ενδεχόµενων τροποποιήσεων αυτών, 2.6 τα στοιχεία που αφορούν την εξέταση των διαδικασιών δηµοπράτησης, συµβασιοποίησης και τροποποίησης της σύµβασης, 2.7 τα στοιχεία των δηλώσεων δαπανών για την πράξη που υποβάλλονται από τους δικαιούχους, 2.8 τα στοιχεία που αφορούν την εξέταση των δηλώσεων δαπανών των δικαιούχων και τις ενδεχόµενες διορθωτικές λογιστικές εγγραφές, καθώς και των πληρωµών, 2.9 τα στοιχεία αξιολόγησης της προόδου εκτέλεσης της πράξης, 2.10 τα στοιχεία των επαληθεύσεων των επιθεωρήσεων και των ελέγχων καθώς και τα ευρήµατα και τα συµπεράσµατα τους, 2.11 τα στοιχεία των δηµοσιονοµικών διορθώσεων ανακτήσεων, συνεπεία ελέγχων, επαληθεύσεων ή επιθεωρήσεων, 2.12 τα στοιχεία που αφορούν την ολοκλήρωση της πράξης. 3. εδοµένα προγραµµατισµού και υλοποίησης των πράξεων κρατικών ενισχύσεων που συγχρηµατοδοτούνται από το Επιχειρησιακό Πρόγραµµα Αλιείας και ιδίως: 3.1 Τα στοιχεία που αφορούν τις προσκλήσεις για την υποβολή προτάσεων, 3.2 τα στοιχεία που αφορούν τις προτάσεις πράξεων που υποβάλλονται από τους δυνητικούς δικαιούχους, 3.3 τα στοιχεία που αφορούν την εξέταση των στοιχείων πληρότητας της πρότασης και των στοιχείων αξιολόγησης αυτής, 3.4 στοιχεία που αφορούν την εγκεκριµένη πράξη στο Επιχειρησιακό Πρόγραµµα και των ενδεχόµενων τροποποιήσεών της, 3.5 τα στοιχεία που αφορούν την παρακολούθηση της προόδου εκτέλεσης των έργων και τα στοιχεία αξιολόγησης της προόδου αυτής, 3.6 τα στοιχεία των δηλώσεων δαπανών για την πράξη που υποβάλλονται από τους δικαιούχους, 4 Η Έκδοση

136 3.7 τα στοιχεία που αφορούν την εξέταση των δηλώσεων δαπανών και τις ενδεχόµενες διορθωτικές λογιστικές εγγραφές, καθώς και των πληρωµών, 3.8 τα στοιχεία των δαπανών που έχουν καταβληθεί στους δικαιούχους και στοιχεία πιστοποίησης των δαπανών που έχουν καταβάλει οι δικαιούχοι, 3.9 τα στοιχεία των επαληθεύσεων των επιθεωρήσεων και των ελέγχων καθώς και τα ευρήµατα και τα συµπεράσµατα τους, 3.10 Τα στοιχεία των δηµοσιονοµικών διορθώσεων- ανακτήσεων συνεπεία ελέγχων, επαληθεύσεων ή επιθεωρήσεων, 3.11 τα στοιχεία που αφορούν την ολοκλήρωση της πράξης. Τα στοιχεία καταχωρίζονται βάσει των τυποποιηµένων υποδειγµάτων που εµπεριέχονται στο εγκεκριµένο Εγχειρίδιο ιαδικασιών ιαχείρισης και Ελέγχου, όπως αυτό ισχύει. Καταµερισµός ευθύνης τήρησης στοιχείων Η ιαχειριστική Αρχή του Ε.Π. «ΑΛΙΕΙΑΣ» έχει την ευθύνη όλων των στοιχείων που περιγράφονται ποιο πάνω στις παραγράφους 1 έως 3 εκτός : 1. Των στοιχείων των παραγράφων 1.3. και 1.4., των οικείων στοιχείων της παραγράφου 2.10, 2.11, 3.9 και 3,10, την ευθύνη των οποίων έχει η Αρχή Πιστοποίησης (ΟΠΕΚΕΠΕ) για τις επιθεωρήσεις που διενεργεί η ίδια, καθώς και των στοιχείων για τις κατ αποκοπή διορθώσεις 2. Των στοιχείων των παραγράφων 2.10, 2.11, 3.9 και 3.10, την ευθύνη των οποίων έχει η Αρχή Ελέγχου για τους ελέγχους που διενεργεί η ίδια. 3. Των στοιχείων των παραγράφων 2.2 και 2.7, 3.2 και 3.6, την ευθύνη των οποίων έχει ο δικαιούχος. 4 Η Έκδοση

137 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ IV ΚΑΤΗΓΟΡΙΟΠΟΙΗΣΗ ΠΑΡΑΤΥΠΙΩΝ 4 Η Έκδοση

138 IV. ΚΑΤΗΓΟΡΙΟΠΟΙΗΣΗ ΠΑΡΑΤΥΠΙΩΝ ΚΩ ΤΥΠΟΣ ΠΑΡΑΤΥΠΙΑΣ 101 Μη τήρηση λογιστικών στοιχείων 102 Εσφαλµένα λογιστικά στοιχεία 103 Πλαστά λογιστικά στοιχεία 104 Με επικαιροποιηµένα λογιστικά στοιχεία 199 Άλλες περιπτώσεις παράτυπων λογιστικών στοιχείων 207 Αίτηση εσφαλµένη ή ελλιπής 208 Αίτηση πλαστή 209 Αίτηση ψευδής 210 Μη υποβληθέντα ή ελλιπή δικαιολογητικά 211 Συνοδευτικά έγγραφα εσφαλµένα 212 Ψευδή δικαιολογητικά 213 Πλαστά δικαιολογητικά 299 Άλλες περιπτώσεις παράτυπων συνοδευτικών εγγράφων 324 Πράξη µη επιλέξιµη για την συγχρηµατοδότηση 325 Μη επιλέξιµες δαπάνες 401 Παράτυπη ταυτότητα 402 Ανύπαρκτη πράξη 403 Λανθασµένη περιγραφή χρήσης 404 Ανύπαρκτη ή ψευδής περιγραφή της εκµετάλλευσης 405 Παράτυπη διακοπή, πώληση ή µείωση της εκµετάλλευσης 406 Μη παύση, µη εκρίζωση, µη σφαγή των ζώων απουσία προσδιορισµού, σήµανσης των ζώων µη µετατροπή της εκµετάλλευσης 407 Αδυναµία τήρησης ρητρών, ορίων κλπ. 408 ιαχειριστής/δικαιούχος µη έχοντες την απαιτούµενη ποιότητα 409 Φορέας ή δικαιούχος που δεν διαθέτει την απαιτούµενη ιδιότητα 410 Μη επανα-µετατροπή 491 Άλλες παρατυπίες του ικαιούχου 499 Άλλες παρατυπίες του ιαχειριστή 601 Μη τήρηση προθεσµιών 602 Πράξη µή επιτρεπόµενη στο µέτρο 605 ήλωση απούσα ή καθυστερηµένη 4 Η Έκδοση

139 ΚΩ ΤΥΠΟΣ ΠΑΡΑΤΥΠΙΑΣ 606 Σώρευση ασυµβίβαστων ενισχύσεων 607 Απουσία απαιτούµενων αποδείξεων 608 Άρνηση ελέγχου 609 Άρνηση πληρωµής 611 ιάφορες αιτήσεις για το ίδιο αντικείµενο 612 Αδυναµία τήρησης άλλων κανονισµών/όρων συµβάσεων 614 Παραβίαση των κανόνων σχετικά µε τις δηµόσιες συµβάσεις 699 Άλλες παρατυπίες σχετικές µε τη δυνατότητα ενίσχυσης 810 Μη πραγµατοποίηση της πράξης 811 Ελλιπής πραγµατοποίηση της πράξης 812 Ασυµβίβαστη πραγµατοποίηση της πράξης 822 απάνες που δεν ανταποκρίνονται στην περίοδο υλοποίησης 823 απάνες µη δικαιολογηµένες 831 Υπερχρηµατοδότηση 832 Μη τήρηση του συστήµατος της από κοινού χρηµατοδότησης 840 Μη δηλωµένα έσοδα 998 εν προσδιορίζεται 999 Άλλες Παρατυπίες 4 Η Έκδοση

140 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ V ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟΥΣ ΕΙΚΤΕΣ ΑΠΑΤΗΣ ΓΙΑ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΤΑΜΕΙΟ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ, ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΤΑΜΕΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΤΑΜΕΙΟ ΣΥΝΟΧΗΣ COCOF 09/0003/00-EL - ΕΞΕΙ ΙΚΕΥΜΕΝΟΙ ΕΙΚΤΕΣ ΑΠΑΤΗΣ ΓΙΑ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΤΑΜΕΙΟ ΑΛΙΕΙΑΣ EFFC/71/ Η Έκδοση

141 Eνηµερωτικό σηµείωµα σχετικά µε τους δείκτες απάτης για το ETΠA, το ΕΚΤ και το ΤΣ Το παρόν είναι έγγραφο εργασίας που καταρτίστηκε από τις υπηρεσίες της Επιτροπής. Με βάση το εφαρµοζόµενο κοινοτικό δίκαιο, παρέχει τεχνική πληροφόρηση στις δηµόσιες αρχές, τους οργανισµούς, τους δικαιούχους ή τους δυνητικούς δικαιούχους, καθώς και τους υπόλοιπους φορείς που συµµετέχουν στην παρακολούθηση, τον έλεγχο και την εφαρµογή της πολιτικής για τη συνοχή, σχετικά µε τον τρόπο ερµηνείας και εφαρµογής των κοινοτικών κανόνων στον εν λόγω τοµέα. Στόχος του εγγράφου εργασίας είναι να παρουσιάσει επεξηγήσεις και ερµηνείες των εν λόγω κανόνων από τις υπηρεσίες της Επιτροπής, προκειµένου να διευκολυνθεί η εφαρµογή των επιχειρησιακών προγραµµάτων και να ενθαρρυνθούν οι ορθές πρακτικές. Εντούτοις, το παρόν ενηµερωτικό σηµείωµα δηµοσιεύεται µε την επιφύλαξη της ερµηνείας των εθνικών νοµοθεσιών, της νοµολογίας του ικαστηρίου και του Πρωτοδικείου ή της εξέλιξης της πρακτικής λήψης αποφάσεων της Επιτροπής. 4 Η Έκδοση

142 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΙΣΤΟΡΙΚΟ Σύµφωνα µε το άρθρο 274 της Συνθήκης, η Επιτροπή εκτελεί τον προϋπολογισµό µε δική της ευθύνη, λαµβάνοντας υπόψη την αρχή της χρηστής δηµοσιονοµικής διαχείρισης. Επιπλέον, τα κράτη µέλη συνεργάζονται µε την Επιτροπή προκειµένου να διασφαλίσουν ότι οι πιστώσεις χρησιµοποιούνται σύµφωνα µε τις αρχές της χρηστής δηµοσιονοµικής διαχείρισης. Το άρθρο 280 της Συνθήκης ορίζει ότι η Κοινότητα και τα κράτη µέλη καταπολεµούν την απάτη ή οιαδήποτε άλλη παράνοµη δραστηριότητα εις βάρος των οικονοµικών συµφερόντων της Κοινότητας. Επιπλέον, σύµφωνα µε το άρθρο 53β παράγραφος 2 του κανονισµού (ΕΚ, Ευρατόµ) αριθ. 1605/2002 του Συµβουλίου για τη θέσπιση του δηµοσιονοµικού κανονισµού που εφαρµόζεται στο γενικό προϋπολογισµό των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων 14, τα κράτη µέλη είναι υπεύθυνα για να προλαµβάνουν και να αντιµετωπίζουν τις παρατυπίες και τις απάτες στον τοµέα της επιµερισµένης διαχείρισης. Σύµφωνα µε τις νοµικές ρυθµίσεις για την επιµερισµένη διαχείριση, για να προστατευθούν τα οικονοµικά συµφέροντα της Κοινότητας, τα κράτη µέλη είναι κατά κύριο λόγο υπεύθυνα για τη θέσπιση συστηµάτων διαχείρισης και ελέγχου, τα οποία είναι σύµφωνα µε τις απαιτήσεις του κοινοτικού δικαίου, για την επαλήθευση του ότι τα συστήµατα λειτουργούν αποτελεσµατικά, µέσω ελέγχων από καθορισµένους οργανισµούς, προκειµένου να προληφθούν, να εντοπιστούν και να διορθωθούν οι παρατυπίες και η απάτη 15. Σε περίπτωση παρατυπίας ή υπόνοιας απάτης, πρέπει να ενηµερώνεται η Επιτροπή, σύµφωνα µε τις διαδικασίες αναφοράς που προβλέπονται στους κανονισµούς (ΕΚ) αριθ. 1681/94 και (ΕΚ) αριθ. 1831/94 της Επιτροπής για τις παρατυπίες για 14 ΕΕ L 248 της Άρθρο 70 του κανονισµού (ΕΚ) αριθ. 1083/2006 του Συµβουλίου της 11ης Ιουλίου 2006 περί καθορισµού γενικών διατάξεων για το Ευρωπαϊκό Ταµείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταµείο και το Ταµείο Συνοχής και την κατάργηση του κανονισµού (ΕΚ) αριθ. 1260/1999 (ΕΕ L 210 της ) και τµήµα 4 (άρθρα 27-36) του κανονισµού (ΕΚ) αριθ. 1828/2006 της Επιτροπής για τη θέσπιση κανόνων σχετικά µε την εφαρµογή του κανονισµού (ΕΚ) αριθ. 1083/2006 (ΕΕ L 371 της ). 4 Η Έκδοση

143 περιπτώσεις που σχετίζονται µε την περίοδο προγραµµατισµού και σύµφωνα µε τον κανονισµό (ΕΚ) αριθ. 1828/2006 της Επιτροπής (άρθρα 27-36) για περιπτώσεις που σχετίζονται µε την περίοδο προγραµµατισµού Ανεξάρτητα του αν η παρατυπία δεν είναι ή είναι εκ προθέσεως (απάτη), η σχετική δαπάνη πρέπει να αποκλείεται από τη συγχρηµατοδότηση από τον κοινοτικό προϋπολογισµό. Το παρόν ενηµερωτικό σηµείωµα παρέχει κατάλογο των µορφών απάτης και των σχετικών δεικτών απάτης που µπορεί να αφορούν τον τοµέα των διαρθρωτικών δράσεων, για µεγαλύτερη ενηµέρωση και ευαισθητοποίηση σχετικά µε την απάτη στα κράτη µέλη, έτσι ώστε να µπορέσουν να ενισχυθούν τα συστήµατα διαχείρισης και ελέγχου, µε σκοπό την αποτελεσµατικότερη πρόληψη και τον αποτελεσµατικότερο εντοπισµό της απάτης 16. ΚΟΙΝΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΑΠΑΤΗΣ Το παρόν ενηµερωτικό σηµείωµα είναι µία από τις δράσεις που ανακύπτουν από µια ευρύτερη πρωτοβουλία, η οποία ξεκίνησε το 2008: Η Γ Περιφερειακής Πολιτικής και η Γ Απασχόλησης, Κοινωνικών Υποθέσεων και Ισότητας των Ευκαιριών, επικουρούµενες από την OLAF, έχουν αναπτύξει µια κοινή στρατηγική για την πρόληψη της απάτης (ΚΣΠΑ), η οποία περιλαµβάνει µια σειρά δράσεων για την καταπολέµηση της απάτης, µε σκοπό να αυξηθεί το 16 Κάθε έτος η Επιτροπή δηµοσιεύει ετήσια έκθεση σχετικά µε την καταπολέµηση της απάτης στην Κοινότητα [π.χ. το 2007: Έκθεση της Επιτροπής στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στο Συµβούλιο, Προστασία των οικονοµικών συµφερόντων των Κοινοτήτων Καταπολέµηση της απάτης Ετήσια έκθεση 2007 SEC(2008)2300 και SEC(2008)2301], η οποία περιλαµβάνει στατιστικό παράρτηµα για τις παρατυπίες, τις περιπτώσεις υπόνοιας απάτης και τις περιπτώσεις απάτης. Στον τοµέα των διαρθρωτικών δράσεων της περιόδου προγραµµατισµού , τα κράτη µέλη, κατά την υποβολή έκθεσης στην Επιτροπή σχετικά µε τις παρατυπίες, στο πλαίσιο των ισχυόντων κανονισµών περί υποβολής εκθέσεων, επισήµαναν ότι το 12-15% των παρατυπιών είναι περιπτώσεις «υπόνοιας απάτης». Με βάση αυτή την εκτίµηση, το 2007, οι αναφερθείσες περιπτώσεις «υπόνοιας απάτης» επηρεάζουν περίπου το 0,31% των αναληφθεισών υποχρεώσεων. Αυτά τα αριθµητικά µεγέθη, δεδοµένου ότι είναι προκαταρκτικά, πρέπει να αντιµετωπίζονται µε αρκετή προσοχή, αφού µόνο µια αρµόδια δικαστική αρχή µπορεί να αποφασίσει ότι µια περίπτωση υπόνοιας απάτης είναι πραγµατική περίπτωση απάτης. 4 Η Έκδοση

144 επίπεδο ενηµέρωσης και ευαισθητοποίησης σχετικά µε την απάτη στο πλαίσιο της επιµερισµένης διαχείρισης και να εξασφαλιστεί καθοδήγηση και δραστικότερα µέσα για την καταπολέµηση της απάτης. Όσον αφορά την καθοδήγηση γενικά, αρχής γενοµένης από το 2009, στόχος είναι να διατεθεί ένα «πακέτο» στις αρχές που διαχειρίζονται τα διαρθρωτικά ταµεία στα κράτη µέλη, στους αρµόδιους υπαλλήλους της Επιτροπής και στους ελεγκτές της Επιτροπής και των κρατών µελών για διάφορα ζητήµατα που σχετίζονται µε την απάτη. Ειδικότερα, οι στρατηγικοί στόχοι της ΚΣΠΑ είναι οι ακόλουθοι: - ενίσχυση της εκτίµησης κινδύνου απάτης - θέσπιση πιο ενεργού καθοδήγησης για τα κράτη µέλη για τον εντοπισµό της απάτης - παροχή µεγαλύτερης υποστήριξης στις αρχές των κρατών µελών για εργασίες πρόληψης και εντοπισµού της απάτης - αύξηση του επιπέδου ενηµέρωσης και ευαισθητοποίησης σχετικά µε την απάτη στη Γ Περιφερειακής Πολιτικής και στη Γ Απασχόλησης, Κοινωνικών Υποθέσεων και Ισότητας των Ευκαιριών - αύξηση του επιπέδου ενηµέρωσης και ευαισθητοποίησης σχετικά µε την απάτη στα κράτη µέλη. εδοµένου ότι ένας από τους στρατηγικούς στόχους της ΚΣΠΑ είναι η παροχή πιο ενεργού καθοδήγησης για τον εντοπισµό της απάτης, που µπορεί, επίσης, να συµβάλει στην πρόληψη της απάτης, η Επιτροπή κατάρτισε το παρόν ενηµερωτικό σηµείωµα σχετικά µε τους δείκτες της απάτης, έτσι ώστε τα κράτη µέλη να µπορούν να ενισχύσουν την ενηµέρωση και ευαισθητοποίησή τους σχετικά µε τα συστήµατα και τους δείκτες για την απάτη. Τα παραρτήµατα 1 και 2 του παρόντος ενηµερωτικού σηµειώµατος περιλαµβάνουν κατάλογο των γενικώς αναγνωρισµένων κοινών και επανειληµµένως εµφανιζόµενων µορφών απάτης στους τοµείς των συµβάσεων 4 Η Έκδοση

145 και των κρατικών προµηθειών, καθώς και των εργατικών δαπανών και των υπηρεσιών παροχής συµβουλών, και των σχετικών δεικτών απάτης 17. Στο παράρτηµα 3 του παρόντος ενηµερωτικού σηµειώµατος συνοψίζονται οι διαδικασίες για την αναφορά των περιπτώσεων απάτης στην Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Καταπολέµησης της Απάτης (OLAF). ΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΠΑΡΑΤΥΠΙΑΣ ΟΡΙΣΜΟΙ Για τους σκοπούς του κανονισµού (ΕΚ, Ευρατόµ) αριθ. 2988/95 του Συµβουλίου, της 18ης εκεµβρίου 1995, σχετικά µε την προστασία των οικονοµικών συµφερόντων των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, ο όρος «παρατυπία» αποτελεί ευρεία έννοια και καλύπτει τις παρατυπίες στις οποίες υποπίπτουν οι οικονοµικοί φορείς τόσο εκ προθέσεως όσο και όχι εκ προθέσεως. Στο άρθρο 1 παράγραφος 2 του κανονισµού (ΕΚ) αριθ. 2988/95 18 ορίζεται ως «παρατυπία»: «κάθε παράβαση διάταξης του κοινοτικού δικαίου που προκύπτει από πράξη ή παράλειψη ενός οικονοµικού φορέα, µε πραγµατικό ή ενδεχόµενο αποτέλεσµα να ζηµιωθεί ο γενικός προϋπολογισµός των Κοινοτήτων ή προϋπολογισµός διαχειριζόµενος από τις Κοινότητες, είτε µε τη µείωση ή µαταίωση εσόδων που προέρχονται από ίδιους πόρους που εισπράττονται απευθείας για λογαριασµό της Κοινότητας, είτε µε αδικαιολόγητη δαπάνη» Σηµαντικό µέρος των πληροφοριών αντλούνται από τον οδηγό της Ένωσης Ορκωτών Ελεγκτών σε θέµατα Απάτης (ACFE) για την απάτη στις συµβάσεις και τις προµήθειες από το Ο εν λόγω οδηγός βασίζεται σε έρευνες περιπτώσεων απάτης σε παγκόσµιο επίπεδο και σε γνωστά συστήµατα για την απάτη. Βλ ΕΕ L 312 της , σ Για το σκοπό των διαρθρωτικών ταµείων, παρατίθεται αναπροσαρµοσµένος ορισµός στο άρθρο 1α του κανονισµού (ΕΚ) αριθ. 1681/94: «παρατυπία»: κάθε παράβαση διάταξης του κοινοτικού δικαίου η οποία προκύπτει από πράξη ή παράλειψη οικονοµικού φορέα και η οποία ζηµιώνει ή ενδέχεται να ζηµιώσει τον γενικό προϋπολογισµό των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, µε τον καταλογισµό στον κοινοτικό προϋπολογισµό αδικαιολόγητης δαπάνης. Ο ίδιος ορισµός 4 Η Έκδοση

146 ΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΑΠΑΤΗΣ ΣΤΗ ΣΥΝΘΗΚΗ Στη σύµβαση η οποία καταρτίστηκε βάσει του άρθρου Κ.3 της συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση, σχετικά µε την προστασία των οικονοµικών συµφερόντων των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων 20, ορίζεται ως «απάτη», όσον αφορά τις δαπάνες, κάθε εκ προθέσεως πράξη ή παράλειψη, σχετικά µε: - τη χρήση ή την υποβολή πλαστών, ανακριβών ή ελλιπών δηλώσεων ή εγγράφων, µε αποτέλεσµα την αχρεώστητη είσπραξη ή παρακράτηση πόρων που προέρχονται από το γενικό προϋπολογισµό των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων ή από τους προϋπολογισµούς των οποίων η διαχείριση ασκείται από τις Ευρωπαϊκές Κοινότητες ή για λογαριασµό τους, - την αποσιώπηση πληροφοριών κατά παράβαση ειδικής υποχρέωσης, µε τα αυτά αποτελέσµατα, - την µη κατά προορισµό χρήση αυτών των πόρων, για σκοπούς άλλους από αυτούς για τους οποίους χορηγήθηκαν αρχικώς. Συνεπώς, η απάτη διακρίνεται από το γενικότερο όρο «παρατυπία» από τη συνιστώσα του εκ προθέσεως δόλου. Σύµφωνα µε το άρθρο 3 στοιχείο ε) του κανονισµού (ΕΚ) αριθ. 1681/94, από το 2006 τα κράτη µέλη, όταν κοινοποιούν παρατυπίες στην Επιτροπή, υποχρεούνται να προσδιορίζουν κατά πόσον οι παρατυπίες εγείρουν «υπόνοια απάτης» 21. παρατίθεται στο άρθρο 2 παράγραφος 7 του κανονισµού (EK) αριθ. 1083/2006 του Συµβουλίου περί καθορισµού γενικών διατάξεων για το Ευρωπαϊκό Ταµείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταµείο και το Ταµείο Συνοχής για την περίοδο ΕΕ C 316 της , σ Στο άρθρο 1α παράγραφος 4 του κανονισµού (ΕΚ) αριθ. 1681/94 ορίζεται ως «υπόνοια απάτης»: «η παρατυπία που οδηγεί στην κίνηση διοικητικής ή/και δικαστικής διαδικασίας σε εθνικό επίπεδο, ώστε να καθοριστεί η ύπαρξη εκ προθέσεως πράξης και ιδίως απάτης». Ο ορισµός αυτός αναπαράγεται στο άρθρο 27 στοιχείο γ) του κανονισµού (ΕΚ) αριθ. 1828/ Η Έκδοση

147 ΕΙ Η ΑΠΑΤΗΣ Συνιστάται κάθε ταξινόµηση των ειδών απάτης να προσαρµόζεται στις συγκεκριµένες συνθήκες και το περιβάλλον στο οποίο λειτουργεί ένας οργανισµός. Η Ένωση ορκωτών ελεγκτών σε θέµατα απάτης (ACFE) 22 χρησιµοποιεί µια ειδική ταξινόµηση, στο πλαίσιο της οποίας καταρτίζεται κατάλογος του είδους της απάτης που µπορεί να αντιµετωπίσει ένας οργανισµός. Η ACFE διαιρεί την απάτη σε τρία είδη απάτης ως σηµείο εκκίνησης για να προσδιορίσει ένας οργανισµός τους τοµείς οι οποίοι είναι ευάλωτοι στην απάτη: 1. Εσκεµµένη κατάρτιση αναληθών οικονοµικών καταστάσεων (π.χ. µη ορθώς δηλωθέντα έσοδα) 2. Οιοδήποτε είδος παράνοµης ιδιοποίησης ενσώµατων ή άυλων περιουσιακών στοιχείων (π.χ. δόλιες επιστροφές εξόδων). 3. ιαφθορά (π.χ. δωροδοκία, νόθευση διαγωνισµών, µη αποκαλυφθείσα σύγκρουση συµφερόντων, υπεξαίρεση). ΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΑΠΑΤΗΣ Η απάτη χαρακτηρίζεται από τρία στοιχεία, τα οποία µπορούν να συνοψιστούν ως το «τρίγωνο της απάτης» 23 : 22 Βλ. Managing the Business Risk of Fraud A Practical Guide, the Institute of Internal Auditors, the American Institute of Certified Public Accountants and the Association of Certified Fraud Examiners, Η έννοια του τριγώνου της απάτης επινοήθηκε από τον ερευνητή της απάτης Dr. Donald R. Cressey. Βλ. The Handbook of Fraud Deterrence, των Harry Cendrowski, James P. Martin και Louis W. Petro, 2007, σ Η Έκδοση

148 OPPORTUNITY=ΕΥΚΑΙΡΙΑ RATIONALIZATION=ΑΙΤΙΟΛΟΓΗΣΗ FINANCIAL PRESSURE=ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΠΙΕΣΗ Ευκαιρία: Ακόµη και αν ένα άτοµο έχει κίνητρο, πρέπει να δοθεί µια ευκαιρία. Τα χαλαρά συστήµατα εσωτερικού ελέγχου µπορεί να δηµιουργούν µια ευκαιρία (ο µη εντοπισµός του υποτιθέµενου ενδεχόµενου της απάτης αποτελεί πολύ σηµαντικό κριτήριο για τον διαπράττοντα την απάτη). Παραδείγµατα αδυναµιών στα συστήµατα εσωτερικού ελέγχου αποτελούν οι ανεπάρκειες που σχετίζονται µε τα ακόλουθα: εποπτεία και εξέταση διαχωρισµός καθηκόντων έγκριση της διαχείρισης έλεγχοι του συστήµατος. Απάτη µπορεί επίσης να συµβεί αν δεν εφαρµόζονται έλεγχοι ή αν άτοµα σε θέσεις εξουσίας δηµιουργούν ευκαιρίες παράκαµψης των υφιστάµενων ελέγχων. Αιτιολόγηση: Ένα άτοµο µπορεί να επινοήσει µια δικαιολογία για τον εαυτό του αιτιολογώντας τις πράξεις του, π.χ. «Είναι δίκαιο να το κάνω Μου αξίζουν αυτά τα χρήµατα» ή «Μου οφείλουν». «Απλώς δανείζοµαι αυτά τα χρήµατα Θα τα επιστρέψω». Οικονοµική πίεση, κίνητρο ή ελατήριο: Ο παράγοντας «ανάγκη ή απληστία». Η καθαρή απληστία µπορεί συχνά να αποτελέσει ισχυρό κίνητρο. Άλλη πίεση 4 Η Έκδοση

149 µπορεί να ανακύψει λόγω προσωπικών οικονοµικών προβληµάτων ή προσωπικών αδυναµιών όπως ο τζόγος, τα ναρκωτικά κ.λπ. Το «σπάσιµο του τριγώνου της απάτης» 24 είναι το κλειδί για την πρόληψη της απάτης. Από τα τρία αυτά στοιχεία, η ευκαιρία επηρεάζεται πιο άµεσα από τα ισχυρά συστήµατα εσωτερικού ελέγχου και, ως εκ τούτου, είναι το στοιχείο που µπορεί ευκολότερα να αντιµετωπιστεί. ΕΥΘΥΝΕΣ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΚΑΙ ΕΝΤΟΠΙΣΜΟΥ ΤΗΣ ΑΠΑΤΗΣ ΙΑΧΕΙΡΙΣΤΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΚΑΙ ΑΡΧΕΣ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗΣ («ΙΑΧΕΙΡΙΣΗ») Στο πλαίσιο του συστήµατος επιµερισµένης διαχείρισης των διαρθρωτικών ταµείων, τα κράτη µέλη είναι κυρίως υπεύθυνα για τη δηµιουργία συστηµάτων διαχείρισης και ελέγχου που είναι σύµφωνα µε τις κοινοτικές απαιτήσεις, για την επαλήθευση του ότι τα συστήµατα λειτουργούν αποτελεσµατικά, µέσω ελέγχων από οργανισµούς που έχουν οριστεί αρµοδίως, για την πρόληψη, τον εντοπισµό και τη διόρθωση των παρατυπιών και της απάτης. Μολονότι την πρωταρχική ευθύνη για την πρόληψη της απάτης έχει η διοίκηση, η επιτυχής αποτροπή της απάτης µπορεί να εξαρτάται από συνδυασµό των προσπαθειών της διοίκησης και των ελεγκτών 25. Ο στόχος πρέπει να είναι η µείωση του στοιχείου της ευκαιρίας στο τρίγωνο της απάτης. Ο κύριος µηχανισµός για τη µείωση της ευκαιρίας είναι ο ισχυρός εσωτερικός έλεγχος, ο οποίος καλύπτει ιδίως την επαρκή εποπτεία και εξέταση και το διαχωρισµό των καθηκόντων. Η διοίκηση πρέπει επίσης να έχει επαρκείς γνώσεις για τον προσδιορισµό των δεικτών απάτης και να γνωρίζει τις υποχρεώσεις αναφοράς των παρατυπιών 24 Βλ. The Handbook of Fraud Deterrence, των Harry Cendrowski, James P. Martin και Louis W. Petro, 2007, σ Βλ. The Handbook of Fraud Deterrence, των Harry Cendrowski, James P. Martin και Louis W. Petro, 2007, σ Η Έκδοση

150 και των περιπτώσεων υπόνοιας απάτης βάσει των ισχυουσών νοµοθετικών ρυθµίσεων. Τα κράτη µέλη πρέπει να προσέξουν την ορθή εφαρµογή και διάδοση της καθοδήγησης στο εσωτερικό τους για τις υποχρεώσεις αναφοράς όσον αφορά τις παρατυπίες και τις περιπτώσεις υπόνοιας απάτης, όπως προβλέπεται στις εφαρµοζόµενες νοµοθετικές ρυθµίσεις 26. ΕΛΕΓΚΤΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ (ΚΑΙ ΑΛΛΟΙ ΕΛΕΓΚΤΙΚΟΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ ΠΟΥ ΕΚΤΕΛΟΥΝ ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΕΛΕΓΧΟΥ) Σύµφωνα µε το πρότυπο 1210.A2 του IIA 27 (Ινστιτούτο Εσωτερικών Ελεγκτών), ο εσωτερικός ελεγκτής (και ο εξωτερικός ελεγκτής) πρέπει να έχει επαρκή γνώση ώστε να προσδιορίζει τους δείκτες απάτης, αλλά δεν υποχρεούται να έχει την εµπειρογνωµοσύνη ενός ατόµου του οποίου πρωταρχική ευθύνη είναι ο εντοπισµός και η έρευνα της απάτης. Επιδεικνύοντας τον ενδεδειγµένο επαγγελµατικό σκεπτικισµό 28, οι ελεγκτές πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί στις ευκαιρίες για απάτη, όπως οι ελεγκτικές αδυναµίες στα συστήµατα ελέγχου και διαχείρισης. Όταν συντρέχουν λόγοι, ιδίως αν το περιβάλλον διαχείρισης και ελέγχου µπορεί να θεωρηθεί υψηλού κινδύνου, συνιστάται στους ελεγκτές να ζητούν από τις διαχειριστικές 26 Άρθρο 70 του κανονισµού (ΕΚ) αριθ. 1083/2006 του Συµβουλίου της 11ης Ιουλίου 2006 περί καθορισµού γενικών διατάξεων για το Ευρωπαϊκό Ταµείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταµείο και το Ταµείο Συνοχής και την κατάργηση του κανονισµού (ΕΚ) αριθ. 1260/1999 (ΕΕ L 210 της ) και τµήµα 4 (άρθρα 27-36) του κανονισµού (ΕΚ) αριθ. 1828/2006 της Επιτροπής για τη θέσπιση κανόνων σχετικά µε την εφαρµογή του κανονισµού (ΕΚ) αριθ. 1083/2006 (ΕΕ L 371 της ). 27 Institute of Internal Auditors, International Standards for the Professional Practice of Internal Auditing. 28 ιεθνές πρότυπο ελέγχου 240: «Ευθύνη του ελεγκτή για την εξέταση της απάτης σε έλεγχο των δηµοσιονοµικών καταστάσεων». Το ίδιο πρότυπο αναγνωρίζει επίσης ότι «ο κίνδυνος µη εντοπισµού µιας υλικής ανακρίβειας που προκύπτει από απάτη είναι µεγαλύτερος από τον κίνδυνο µη εντοπισµού µιας υλικής ανακρίβειας που προκύπτει από σφάλµα, επειδή η απάτη µπορεί να συνοδεύεται από επιτηδευµένα και προσεκτικά οργανωµένα συστήµατα που έχουν σχεδιαστεί για να την συγκαλύπτουν, όπως η πλαστογραφία, η εσκεµµένη µη καταγραφή συναλλαγών ή η εκ προθέσεως εµφάνιση εσφαλµένων πληροφοριών» 4 Η Έκδοση

151 αρχές να τους εκθέσουν τις απόψεις τους όσον αφορά τον κίνδυνο απάτης, προκειµένου να ελέγξουν τα υπάρχοντα µέτρα καταπολέµησης της απάτης. Οι ελεγκτικές αρχές επαληθεύουν, στο πλαίσιο τόσο των ελέγχων συστηµάτων διαχείρισης και ελέγχου όσο και των ελέγχων σχετικά µε συναλλαγές, ότι οι υπάρχοντες µηχανισµοί για την καταπολέµηση της απάτης είναι επαρκείς και αποτελεσµατικοί. Οι ελεγκτικές αρχές µπορεί να απαιτείται να είναι ιδιαιτέρως προσεκτικές όσον αφορά την απάτη ιδίως όσον αφορά τις διαδικασίες παροχής επιχορηγήσεων και την απάτη σε περιπτώσεις συµβάσεων και κρατικών προµηθειών (όταν συζητείται, σχεδιάζεται και διενεργείται ο έλεγχος, ο ελεγκτής µπορεί να θεωρήσει ότι ο τοµέας των προµηθειών εκτίθεται σε µεγάλο βαθµό στους κινδύνους απάτης) 29. ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ ΟΣΟΝ ΑΦΟΡΑ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΤΟΥ ΠΑΡΟΝΤΟΣ ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟΥ ΣΗΜΕΙΩΜΑΤΟΣ Συνιστάται στα κράτη µέλη: 1. Να λάβουν υπόψη το παρόν ενηµερωτικό σηµείωµα για σκοπούς αύξησης της ενηµέρωσης και ευαισθητοποίησης και να εξασφαλίσουν την ευρεία διάδοσή του σε όλους τους οργανισµούς που διαχειρίζονται διαρθρωτικά ταµεία. 2. Να χρησιµοποιήσουν τις πληροφορίες που παρέχονται σχετικά µε τα συστήµατα για την απάτη στο παράρτηµα 1 και στο παράρτηµα 2, σε βάση βέλτιστων πρακτικών, για να επικαιροποιήσουν τις διαδικασίες σε σχέση µε τους ελέγχους των αιτήσεων πληρωµής και την έγκριση των εν λόγω αιτήσεων από τους τελικούς δικαιούχους. Αυτό θα µπορούσε να γίνει π.χ. µε τη συµπερίληψη, στα ερωτηµατολόγια ελέγχου, παραποµπής στο παρόν ενηµερωτικό σηµείωµα ή/και οιοδήποτε από τα απαριθµούµενα συστήµατα για 29 Βλ. σχέδιο πρακτικού ενηµερωτικού σηµειώµατος για τους κινδύνους σχετικά µε το διεθνές λογιστικό πρότυπο 240, το οποίο παρέχει πρόσθετη καθοδήγηση για θέµατα του δηµόσιου τοµέα, σηµείο 3. 4 Η Έκδοση

152 την απάτη, ιδίως σε καταστάσεις στις οποίες η εκτίµηση κινδύνου µπορεί να καταδεικνύει υψηλό κίνδυνο απάτης. 3. Να εξασφαλίσουν την ενηµέρωση και ευαισθητοποίηση 30 σχετικά µε τις διαδικασίες αναφοράς της απάτης π.χ. στους δικτυακούς τόπους των διαχειριστικών και των ενδιάµεσων οργανισµών θα µπορούσαν να περιλαµβάνονται τέτοιες πληροφορίες (βλ. διαδικασίες αναφοράς της απάτης στο παράρτηµα 3). 4. Να διασφαλίσουν ότι οι διαχειριστικές επαληθεύσεις πραγµατοποιούνται µε επαρκή τρόπο, δεδοµένου ότι οι εν λόγω επαληθεύσεις αποτελούν σηµαντικό εργαλείο αποτροπής και εντοπισµού της απάτης. Γίνεται παραποµπή στο καθοδηγητικό σηµείωµα «Έγγραφο καθοδήγησης σχετικά µε τις διαχειριστικές επαληθεύσεις, που πρέπει να πραγµατοποιούνται από τα κράτη µέλη, όσον αφορά τις πράξεις που συγχρηµατοδοτούνται από τα διαρθρωτικά ταµεία και το Ταµείο Συνοχής για την περίοδο προγραµµατισµού » Να προβαίνουν σε διασταύρωση των πληροφοριών, συµπεριλαµβανοµένης της επαλήθευσης των πληροφοριών µε τρίτο µέρος, αν υπάρχουν υπόνοιες απάτης. Για παράδειγµα, η αµφισβήτηση της ακρίβειας ενός αµφίβολου τιµολογίου που υποβάλλεται από έναν τελικό δικαιούχο µπορεί να επαληθευθεί µέσω του ίδιου του παρόχου των υπηρεσιών, εάν χρειαστεί µε την επιτόπια εξέταση των λογιστικών βιβλίων και των αρχείων του παρόχου των υπηρεσιών. 30 Οι περισσότερες έρευνες περιπτώσεων απάτης ξεκινούν από πληροφορίες και αναφορές. Οι τηλεφωνικές γραµµές δωρεάν κλήσης είναι εν προκειµένω πρωταρχικής σηµασίας. 31 Τελική έκδοση της 05/06/2008, έγγραφο COCOF 08/0020/04. 4 Η Έκδοση

153 Παράρτηµα 1 ΑΠΑΤΗ ΣΤΙΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΤΙΣ ΚΡΑΤΙΚΕΣ ΠΡΟΜΗΘΕΙΕΣ Κοινές και επανειληµµένως εµφανιζόµενες µορφές απάτης και οι σχετικοί δείκτες απάτης («κόκκινες σηµαίες») Στο παρόν παράρτηµα παρουσιάζονται δεκαέξι κοινές και επανειληµµένως εµφανιζόµενες µορφές απάτης µε περιγραφή του συστήµατος και των σχετικών δεικτών απάτης στον τοµέα των συµβάσεων και των κρατικών προµηθειών. Πρόκειται για µη εξαντλητικό κατάλογο των γενικά αναγνωρισµένων µορφών. Στο παρόν παράρτηµα χρησιµοποιείται σε µεγάλο βαθµό η δοµή και τα περιεχόµενα που εφαρµόζει η ACFE 32 στις οδηγίες της για τους επαγγελµατίες του τοµέα της πρόληψης και του εντοπισµού της απάτης. 1. ιαφθορά δωροδοκίες και µίζες Περιγραφή της µορφής απάτης: Οι δωροδοκίες και οι µίζες αναφέρονται στη χορήγηση ή τη λήψη ενός «πράγµατος αξίας» προκειµένου να επηρεαστεί µια επίσηµη πράξη ή µια επιχειρηµατική απόφαση. Πληρωµές διαφθοράς Το «πράγµα αξίας» δεν είναι απαραίτητο να είναι χρήµατα, και συχνά δεν είναι (η αµφιβολία παραµένει και ο δράστης µπορεί να εφεύρει ευκολότερα δικαιολογίες, εάν χρειαστεί). Οιοδήποτε απτό όφελος το οποίο χορηγείται ή λαµβάνεται µε πρόθεση να επηρεάσει τον λήπτη µπορεί να αποτελεί δωροδοκία. Συγκεκριµένα «πράγµατα αξίας» που έχουν χορηγηθεί και ληφθεί ως δωροδοκίες περιλαµβάνουν π.χ.: δώρα των οποίων η αξία υπερβαίνει τα όρια που καθορίζονται από τους οργανισµούς/εταιρείες, αγορές µε υπερτίµηση (π.χ. πληρωµή ευρώ για διαµέρισµα αξίας ευρώ), δωρεάν χρήση διαµερίσµατος ή µίσθωση µε µειωµένο µίσθωµα, δωρεάν χρήση µισθωµένου αυτοκινήτου, πληρωµές µετρητών, πληρωµή ψευδών «τελών ή προµηθειών» µε επιταγή ή τραπεζική µεταφορά, συχνά η χορήγηση ενός συµφωνηµένου ποσοστού της συναπτόµενης σύµβασης το οποίο πληρώνεται µέσω 32 Ένωση ορκωτών ελεγκτών σε θέµατα απάτης, Ειδικότερα, η δοµή και τα περιεχόµενα βασίζονται στην κατάρτιση «Απάτη στις συµβάσεις και τις προµήθειες» για τους ελεγκτές σε θέµατα απάτης. 4 Η Έκδοση

154 ενός µεσάζοντος ή µιας εικονικής εταιρείας 33 η οποία ιδρύεται από τον λήπτη, και η ύπαρξη κρυφών ιδιοκτησιακών συµφερόντων στον αντισυµβαλλόµενο ή τον πωλητή). Τα πράγµατα αξίας χορηγούνται συχνά µε τη σειρά αυτής της απαρίθµησης. Αυτό συµβαίνει επειδή το κάθε µέρος ενδέχεται να µην είναι βέβαιο από την αρχή για τις προθέσεις του άλλου µέρους και ο δωροδοκών ενδέχεται να µην είναι σε θέση να προβεί σε σηµαντικότερες πληρωµές έως ότου συναφθεί η σύµβαση. Μετά τη σύναψη της σύµβασης οι περισσότερες δωροδοκίες πραγµατοποιούνται µε τη µορφή µιζών, δηλαδή ο αντισυµβαλλόµενος καταβάλλει ή παρέχει ως µίζα ένα συµφωνηµένο ποσοστό για κάθε πληρωµή τιµολογίου που λαµβάνει. Ανεξαρτήτως του τρόπου µε τον οποίο πραγµατοποιούνται οι δωροδοκίες, οι τιµές συνήθως διογκώνονται ή η ποιότητα των αγαθών και των υπηρεσιών µειώνεται, προκειµένου να καλυφθεί το κόστος των πληρωµών. Οι πληρωµές διαφθοράς διευκολύνουν πολλά άλλα είδη απάτης, όπως η έκδοση ψευδών τιµολογίων, η εµφάνιση ανύπαρκτων δαπανών ή η µη τήρηση των προδιαγραφών της σύµβασης. Επιρροή διαφθοράς Η επιρροή διαφθοράς στον τοµέα των συµβάσεων και των προµηθειών συχνά εκφράζεται ως: ακατάλληλη επιλογή, όπως αδικαιολόγητη αγορά από µία µοναδική πηγή (µπορεί να υπάρχουν πολλαπλές αναθέσεις κάτω από το κατώτατο όριο για τις κρατικές προµήθειες), αδικαιολόγητα υψηλές τιµές, υπερβολική ποσότητα αγορών, αποδοχή χαµηλής ποιότητας και καθυστερηµένη παράδοση ή καθόλου παράδοση 34. είκτες απάτης: Ο πιο κοινός δείκτης για τις δωροδοκίες και µίζες είναι η ανεξήγητα ευνοϊκή αντιµετώπιση ενός αντισυµβαλλοµένου από έναν αρµόδιο για τις συµβάσεις υπάλληλο κατά τη διάρκεια ενός χρονικού διαστήµατος. Άλλες «κόκκινες σηµαίες»: - στενές κοινωνικές σχέσεις µεταξύ ενός αρµόδιου για τις συµβάσεις υπαλλήλου και ενός παρόχου υπηρεσιών ή προµηθευτή προϊόντων - ανεξήγητη ή ξαφνική βελτίωση της οικονοµικής κατάστασης του αρµόδιου για τις συµβάσεις υπαλλήλου 33 Εικονική εταιρεία είναι µια εταιρεία η οποία υφίσταται, αλλά στην πραγµατικότητα δεν ασκεί καµία επιχειρηµατική δραστηριότητα ή δεν έχει στοιχεία ενεργητικού. 34 Η περίπτωση αυτή συνοψίζεται συχνά ως παράγοντες «ΕΤΠΠΠ»: ακατάλληλη Επιλογή, υψηλή Τιµή, υπερβολική Ποσότητα, χαµηλή Ποιότητα, καθυστερηµένη ή καθόλου Παράδοση. 4 Η Έκδοση

155 - ο αρµόδιος για τις συµβάσεις υπάλληλος έχει µια κρυφή εξωτερική επιχείρηση - ο αντισυµβαλλόµενος έχει στον κλάδο τη φήµη ότι πληρώνει µίζες - ατεκµηρίωτες ή συχνές αλλαγές στις συµβάσεις, βάσει των οποίων αυξάνεται το χρηµατικό ποσό της σύµβασης - ο αρµόδιος για τις συµβάσεις υπάλληλος αρνείται την προαγωγή του σε θέση άσχετη µε τις προµήθειες - ο αρµόδιος για τις συµβάσεις υπάλληλος δεν υποβάλλει ή δεν συµπληρώνει δήλωση σύγκρουσης συµφερόντων. 2. Κρυφή σύγκρουση συµφερόντων Περιγραφή της µορφής απάτης: Κατάσταση σύγκρουσης συµφερόντων µπορεί να προκύψει αν ένας υπάλληλος της αναθέτουσας αρχής έχει κρυφό οικονοµικό συµφέρον σε σχέση µε µια σύµβαση ή έναν αντισυµβαλλόµενο. Η δυνητική σύγκρουση συµφερόντων µπορεί να µην επιδέχεται νοµική επέµβαση αν αποκαλυφθεί πλήρως και εγκριθεί από τον εργοδότη έγκαιρα. Ένας υπάλληλος µπορεί π.χ. να ελέγχει κρυφά έναν προµηθευτή ή έναν αντισυµβαλλόµενο, να έχει θεσπίσει µια εικονική εταιρεία µέσω της οποίας αγοράζει προµήθειες µε διογκωµένη τιµή ή να έχει κρυφό συµφέρον σε πωλήσεις ή µισθώσεις περιουσιακών στοιχείων. είκτες απάτης: - ανεξήγητη η ασυνήθης εύνοια για έναν συγκεκριµένο αντισυµβαλλόµενο ή πωλητή - συνεχής αποδοχή εργασιών µε υψηλή τιµή, χαµηλή ποιότητα κ.λπ. - ο αρµόδιος για τις συµβάσεις υπάλληλος δεν υποβάλλει ή δεν συµπληρώνει δήλωση σύγκρουσης συµφερόντων - ο αρµόδιος για τις συµβάσεις υπάλληλος αρνείται την προαγωγή του σε θέση άσχετη µε τις προµήθειες - ο αρµόδιος για τις συµβάσεις υπάλληλος φαίνεται να έχει παράλληλη επιχειρηµατική δραστηριότητα. 3. Συµπαιγνία στην υποβολή προσφορών Περιγραφή της µορφής απάτης: Οι εργολήπτες σε µια συγκεκριµένη γεωγραφική περιοχή ή περιφέρεια ή τοµέα µπορούν να συνωµοτήσουν ώστε να εξουδετερώσουν τον ανταγωνισµό και να 4 Η Έκδοση

156 αυξήσουν τις τιµές µέσω διαφόρων συστηµάτων συµπαιγνίας στην υποβολή προσφορών. Συµπληρωµατικές προσφορές Οι συµπληρωµατικές προσφορές, που είναι επίσης γνωστές ως «σκιώδεις» προσφορές, έχουν ως στόχο µόνο να δώσουν την εικόνα της κανονικής υποβολής προσφορών και όχι να εξασφαλίσουν την αποδοχή του αγοραστή. Συνεργαζόµενοι εργολήπτες συµφωνούν να υποβάλουν προσφορές µε υψηλότερη τιµή ή εκούσια µη ανταποκρινόµενες στις προδιαγραφές προσφορές, έτσι ώστε να επιτραπεί η επιλογή ενός ευνοούµενου αντισυµβαλλοµένου µε διογκωµένη τιµή. Ο επιλεγείς υποψήφιος µοιράζεται ποσοστό των κερδών του µε τους µη επιλεγέντες υποψηφίους, τους χρησιµοποιεί ως υπεργολήπτες ή τους επιτρέπει να επιλεγούν σε άλλες αναθέσεις µε υψηλή τιµή. Συµπληρωµατικές προσφορές µπορούν επίσης να υποβάλλονται από εικονικές εταιρείες ή από συνδεδεµένες επιχειρήσεις. Καταστολή προσφορών Για την επιτυχία των συστηµάτων νόθευσης των προσφορών απαιτείται να είναι περιορισµένος ο αριθµός των προσφερόντων, και όλοι οι προσφέροντες πρέπει να συµφωνήσουν να συµµετάσχουν στη συνωµοσία. Αν εισέλθει στον ανταγωνισµό ένας νέος (αποκαλούµενος «παρεκκλίνων») ή µη συνεργάσιµος προσφέρων, η διόγκωση της τιµής θα γίνει αισθητή. Για να εµποδίσουν αυτή την περίπτωση, οι συνωµότες µπορούν να πληρώσουν εξωτερικές εταιρείες να µην υποβάλουν προσφορά ή να χρησιµοποιήσουν πιο δυναµικά µέσα για να αποθαρρύνουν τη συµµετοχή τους. Οι συνωµότες µπορούν επίσης να εξαναγκάσουν τους προµηθευτές και τους υπεργολήπτες να µη συνάψουν συµφωνία µε µη συνεργαζόµενες εταιρείες, προκειµένου να προστατεύσουν το µονοπώλιό τους. Εναλλαγή των προσφορών Οι «συνωµότες» υποβάλλουν συµπληρωµατικές προσφορές ή δεν υποβάλλουν προσφορά, έτσι ώστε να επιτρέψουν σε κάθε προσφέροντα να υποβάλει τη χαµηλότερη προσφορά σε εναλλασσόµενη βάση. Η εναλλαγή µπορεί να βασίζεται στη γεωγραφική περιοχή ένας εργολήπτης οδικών έργων αναλαµβάνει όλες τις εργασίες σε µια περιφέρεια, άλλος στην επόµενη ή κατά είδος εργασιών ή κατά χρόνο κ.λπ. Κατανοµή της αγοράς Οι συνεργαζόµενες εταιρείες µπορεί να κατανείµουν τις αγορές ή τις γραµµές προϊόντων και να συµφωνήσουν να µην ανταγωνίζονται ο ένας στον τοµέα του άλλου, ή να το πράξουν µε µέτρα συµπαιγνίας, όπως µε την υποβολή µόνο συµπληρωµατικών προσφορών. Μερικές φορές µπορεί υπάλληλοι να εµπλέκονται σε 4 Η Έκδοση

157 συστήµατα συµπαιγνίας στην υποβολή προσφορών κάποιες φορές µε οικονοµικό συµφέρον στις «ανταγωνιζόµενες» επιχειρήσεις και λαµβάνουν µερίδιο των διογκωµένων τιµών. είκτες απάτης: - η επιλεγείσα προσφορά είναι υπερβολικά υψηλή σε σύγκριση µε τις εκτιµήσεις κόστους, τους δηµοσιευθέντες καταλόγους τιµών, παρόµοιες εργασίες ή υπηρεσίες, ή τις µέσες τιµές του κλάδου και τις εύλογες τιµές της αγοράς - συνεχείς υψηλές τιµές από όλους τους προσφέροντες - οι τιµές προσφοράς µειώνονται όταν ένας νέος προσφέρων εισέρχεται στον ανταγωνισµό - εναλλαγή των επιλεγέντων υποψηφίων κατά περιφέρεια, έργο, είδος εργασιών - οι µη επιλεγέντες υποψήφιοι συνάπτουν συµφωνία ως υπεργολήπτες - ασυνήθη πρότυπα προσφορών (π.χ. οι προσφορές διαφέρουν κατά ακριβή ποσοστά, η επιλεγείσα προσφορά είναι µόλις µικρότερη από το κατώτατο όριο των αποδεκτών τιµών, είναι ακριβώς ίσες µε την τιµή του προϋπολογισµού, υπερβολικά υψηλές, συγκλίνουν υπερβολικά, αποκλίνουν υπερβολικά, είναι στρογγυλοί αριθµοί, ελλιπείς κ.λπ.) - εµφανείς διασυνδέσεις µεταξύ των προσφερόντων, π.χ. κοινές διευθύνσεις, προσωπικό, αριθµοί τηλεφώνου κ.λπ. - ο αντισυµβαλλόµενος περιλαµβάνει στην προσφορά του υπεργολήπτες οι οποίοι ανταγωνίζονται για την κύρια σύµβαση - εργολήπτες που διαθέτουν τα κατάλληλα προσόντα δεν υποβάλλουν προσφορά και γίνονται υπεργολήπτες ή ο υποβάλλων χαµηλή προσφορά αποσύρεται και γίνεται υπεργολήπτης - ορισµένες εταιρείες πάντα υποβάλλουν ανταγωνιστικές µεταξύ τους προσφορές, ενώ άλλες δεν το κάνουν ποτέ - οι αποτυχόντες υποψήφιοι δεν µπορούν να εντοπιστούν στο ιαδίκτυο, στα επιχειρηµατικά µητρώα, δεν διαθέτουν διεύθυνση κ.λπ. (µε άλλα λόγια, είναι εικονικοί) - αλληλογραφία ή άλλες ενδείξεις περί του ότι οι υποψήφιοι ανταλλάσσουν πληροφορίες σχετικά µε τις τιµές, κατανέµουν περιοχές ή µε οιονδήποτε άλλο τρόπο συνάπτουν ανεπίσηµες συµφωνίες - συµπαιγνία στην υποβολή προσφορών διαπιστώθηκε στους ακόλουθους τοµείς και επίσης σχετίζεται µε τα διαρθρωτικά ταµεία: ασφαλτόστρωση, δοµικές κατασκευές, βυθοκόρηση, ηλεκτρολογικός εξοπλισµός, κατασκευή στεγών, διάθεση αποβλήτων. 4 Η Έκδοση

158 4. Μη ισόρροπη προσφορά Περιγραφή της µορφής απάτης: Σ αυτή τη µορφή απάτης, το αρµόδιο για τις συµβάσεις προσωπικό παρέχει σε έναν ευνοούµενο υποψήφιο χρήσιµες εκ των έσω πληροφορίες οι οποίες δεν είναι διαθέσιµες στους άλλους υποψηφίους, για παράδειγµα: ότι ένα ή περισσότερα είδη που περιλαµβάνονται σε µια αίτηση υποβολής προσφορών δεν θα χρησιµοποιηθούν στη σύµβαση (ορισµένα είδη µπορεί επίσης εσκεµµένα να είναι ασαφή ή διφορούµενα, και ο ευνοούµενος υποψήφιος λαµβάνει οδηγίες για το πώς να απαντήσει). Οι πληροφορίες αυτές επιτρέπουν στην ευνοούµενη επιχείρηση να υποβάλει προσφορά µε τιµή χαµηλότερη από εκείνη των άλλων προσφερόντων, προσφέροντας πολύ χαµηλή τιµή για το είδος που δεν θα συµπεριληφθεί στην τελική σύµβαση. Η µη ισόρροπη προφορά είναι ένα από τα αποτελεσµατικότερα συστήµατα νόθευσης των προσφορών, δεδοµένου ότι η χειραγώγηση δεν είναι τόσο εµφανής όσο στα άλλα δηµοφιλή συστήµατα, όπως οι αδικαιολόγητες αγορές από µία µόνο πηγή. είκτες απάτης: - οι προσφορές για συγκεκριµένα στοιχεία φαίνεται να είναι αδικαιολόγητα χαµηλές - γίνονται αλλαγές αµέσως µετά τις αναθέσεις των συµβάσεων, προκειµένου να διαγραφούν ή να τροποποιηθούν οι απαιτήσεις για συγκεκριµένα στοιχεία - τα στοιχεία των προσφορών είναι διαφορετικά από εκείνα της πραγµατικής σύµβασης - ο προσφέρων έχει στενή επαφή µε το αρµόδιο για τις συµβάσεις προσωπικό ή έλαβε µέρος στην κατάρτιση των προδιαγραφών. 5. Νοθευµένες προδιαγραφές Περιγραφή της µορφής απάτης: Οι αιτήσεις για προσφορές ή προτάσεις ενδέχεται να περιέχουν προδιαγραφές που να έχουν καταρτιστεί κατά τέτοιο τρόπο ώστε να ανταποκρίνονται στα προσόντα ενός συγκεκριµένου προσφέροντος ή τις οποίες µπορεί να ικανοποιήσει µόνο ένας προσφέρων. Αυτό είναι ιδιαίτερα συνηθισµένο στον τοµέα της τεχνολογίας των πληροφοριών (ΤΠ) και σε άλλες τεχνικές συµβάσεις. Υπερβολικά περιοριστικές προδιαγραφές µπορούν να χρησιµοποιηθούν για να αποκλειστούν άλλοι προσφέροντες που διαθέτουν τα κατάλληλα προσόντα ή για να 4 Η Έκδοση

159 δικαιολογηθούν αγορές από µία µόνο πηγή και να αποφευχθεί συνολικά ο ανταγωνισµός. Ένα πρότυπο νοθευµένων προδιαγραφών που ευνοεί έναν συγκεκριµένο εργολήπτη υποδηλώνει διαφθορά. είκτες απάτης: - λίγοι µόνο εργολήπτες ανταποκρίνονται στην πρόσκληση υποβολής προσφορών - οµοιότητα µεταξύ των προδιαγραφών και του προϊόντος ή των υπηρεσιών του επιλεγέντος υποψηφίου - καταγγελίες από άλλους προσφέροντες - οι προδιαγραφές είναι πολύ πιο περιοριστικές ή ελαστικές απ ό,τι σε παρόµοιες προηγούµενες προσκλήσεις υποβολής προσφορών - ασυνήθεις ή παράλογες προδιαγραφές - υψηλός αριθµός ανταγωνιστικών αναθέσεων σε έναν προµηθευτή - κοινωνικές ή προσωπικές επαφές µεταξύ του αρµόδιου για τις συµβάσεις προσωπικού και των προσφερόντων κατά τη διάρκεια της διαδικασίας υποβολής προσφορών - ο αγοραστής καθορίζει ένα είδος χρησιµοποιώντας συγκεκριµένη εµπορική ονοµασία και όχι τη γενική του περιγραφή. 6. ιαρροή στοιχείων των προσφορών Περιγραφή της µορφής απάτης: Το προσωπικό που είναι αρµόδιο για τις συµβάσεις, το σχεδιασµό των έργων ή την αξιολόγηση των προσφορών, για να βοηθήσει έναν ευνοούµενο υποψήφιο να καταρτίσει µια τεχνική ή οικονοµική πρόταση, µπορεί να αφήσει να διαρρεύσουν εµπιστευτικές πληροφορίες, όπως οι εκτιµώµενοι προϋπολογισµοί, οι προτιµώµενες λύσεις ή οι λεπτοµέρειες των ανταγωνιστικών προσφορών. είκτες απάτης: - πληµµελείς έλεγχοι των διαδικασιών υποβολής προσφορών, π.χ. µη τήρηση των προθεσµιών - η επιλεγείσα προσφορά είναι µόλις χαµηλότερη από την αµέσως επόµενη χαµηλότερη προσφορά - ορισµένες προσφορές αποσφραγίστηκαν νωρίς - αποδοχή εκπρόθεσµων προσφορών - η εκπρόθεσµη προσφορά είναι η επιλεγείσα χαµηλότερη προσφορά 4 Η Έκδοση

160 - όλες οι προσφορές απορρίφθηκαν και ο διαγωνισµός για την ανάθεση της σύµβασης επαναλήφθηκε - ο επιλεγείς υποψήφιος επικοινωνεί σε ιδιωτικό επίπεδο µε το αρµόδιο για τις συµβάσεις προσωπικό µέσω ή µε άλλο τρόπο κατά τη διάρκεια της περιόδου υποβολής προσφορών. 7. Παραποίηση («µαγείρεµα») των προσφορών Περιγραφή της µορφής απάτης: Σε µια πληµµελώς ελεγχόµενη διαδικασία υποβολής προσφορών το προσωπικό που είναι αρµόδιο για τις συµβάσεις µπορεί να παραποιήσει τις προσφορές µετά τη λήψη τους, έτσι ώστε να εξασφαλίσει την επιλογή ενός ευνοούµενου υποψηφίου (αλλαγές προσφορών, «απώλεια» προσφορών, ακύρωση προσφορών για δήθεν λάθη στις προδιαγραφές κ.λπ.). είκτες απάτης: - καταγγελίες από προσφέροντες - πληµµελείς έλεγχοι και ανεπαρκείς διαδικασίες υποβολής προσφορών - ενδείξεις αλλαγών στις προσφορές µετά τη λήψη τους - ακύρωση προσφορών για λάθη - ένας υποψήφιος που διαθέτει τα κατάλληλα προσόντα απορρίπτεται για αµφισβητήσιµους λόγους - ο διαγωνισµός για την ανάθεση της σύµβασης δεν επαναλήφθηκε, µολονότι οι προσφορές που ελήφθησαν ήταν λιγότερες από τον ελάχιστο αριθµό προσφορών. 8. Αδικαιολόγητες αναθέσεις σε µία µόνο πηγή Περιγραφή της µορφής απάτης: Αυτή η µορφή απάτης είναι συχνά αποτέλεσµα διαφθοράς, ιδίως αν το πρότυπο είναι επαναλαµβανόµενο και αµφισβητήσιµο. Τέτοιες αναθέσεις µπορούν να γίνονται µε διαχωρισµό των αγορών (προµηθειών) για να αποφεύγονται τα κατώτατα όρια ανταγωνιστικών προσφορών, µε πλαστογράφηση δικαιολογητικών αγοράς από µία µόνο πηγή, µε κατάρτιση πολύ περιοριστικών προδιαγραφών, καθώς και µε την παράταση προηγούµενων συµβάσεων αντί για την προκήρυξη νέας πρόσκλησης υποβολής προσφορών. είκτες απάτης: 4 Η Έκδοση

161 - αναθέσεις σε µία µόνο πηγή επάνω ή µόλις κάτω από τα κατώτατα όρια ανταγωνιστικών προσφορών - πρώην ανταγωνιστικές προµήθειες καθίστανται µη ανταγωνιστικές - διαχωρισµός αγορών για να αποφεύγονται τα κατώτατα όρια ανταγωνιστικών προσφορών - η πρόσκληση υποβολής προσφορών ταχυδροµήθηκε µόνο σε έναν πάροχο υπηρεσιών. 9. ιαχωρισµός αγορών Περιγραφή της µορφής απάτης: Το προσωπικό που είναι αρµόδιο για τις συµβάσεις µπορεί να διαχωρίσει µια αγορά (προµήθεια) σε δύο ή περισσότερες εντολές ή συµβάσεις αγοράς για να αποφευχθεί ο ανταγωνισµός ή ο έλεγχος από ανώτερα διευθυντικά στελέχη. Για παράδειγµα, αν το κατώτατο όριο είναι ευρώ, µια ενιαία σύµβαση προµηθειών και υπηρεσιών ύψους ευρώ µπορεί να διαχωριστεί σε δύο συµβάσεις µία για τις προµήθειες ύψους ευρώ και η άλλη ύψους ευρώ για να αποφευχθεί η υποβολή προσφορών. Ο διαχωρισµός αγορών (ο οποίος συχνά ονοµάζεται «σαλαµοποίηση») µπορεί να υποδηλώνει αέρα διαφθοράς ή άλλα συστήµατα απάτης από πλευράς ενός υπαλλήλου αρµόδιου για τις αγορές. είκτες απάτης: - δύο οι περισσότερες διαδοχικές, σχετιζόµενες προµήθειες από τον ίδιο αντισυµβαλλόµενο µόλις κάτω από τα κατώτατα όρια ανταγωνιστικών προσφορών ή από τα όρια του ανώτερου επιπέδου αναθεώρησης - αδικαιολόγητος διαχωρισµός αγορών, π.χ. ξεχωριστές συµβάσεις για την εργασία και τα υλικά, καθεµία από τις οποίες είναι κάτω από τα κατώτατα όρια υποβολής προσφορών - διαδοχικές αγορές µόλις κάτω από τα κατώτατα όρια. 10. Αλληλεπικάλυψη συµβάσεων Περιγραφή της µορφής απάτης: Ένας αντισυµβαλλόµενος µε πολλαπλές παρόµοιες εντολές εργασιών µπορεί να χρεώνει το ίδιο κόστος, αµοιβές ή δαπάνες προσωπικού σε πολλές από τις εντολές, µε συνέπεια την υπερτιµολόγηση. είκτες απάτης: 4 Η Έκδοση

162 - παρόµοια τιµολόγια υποβάλλονται για διαφορετικά έργα ή συµβάσεις - ο αντισυµβαλλόµενος εκδίδει τιµολόγια για περισσότερα από ένα έργα για την ίδια χρονική περίοδο. 11. Κακός καταλoγισµός δαπανών Περιγραφή της µορφής απάτης: Ένας αντισυµβαλλόµενος µπορεί να διαπράξει απάτη χρεώνοντας εκ προθέσεως δαπάνες που δεν είναι επιτρεπτές ή λογικές ή που δεν µπορούν να καταλογιστούν, άµεσα ή έµµεσα, σε µια σύµβαση. Το κόστος εργασίας µπορεί ευκολότερα να αποτελέσει αντικείµενο κακού καταλογισµού απ ό,τι οι υλικές δαπάνες, επειδή η εργασία των απασχολουµένων µπορεί θεωρητικά να χρεωθεί σε οιανδήποτε σύµβαση. Το κόστος εργασίας µπορεί να παραποιηθεί («µαγειρευτεί») µε τη δηµιουργία εικονικών φύλλων χρόνου εργασίας, µε την αλλοίωση των φύλλων χρόνου εργασίας ή των συνοδευτικών εγγράφων τεκµηρίωσης ή απλά µε την έκδοση τιµολογίων για διογκωµένο κόστος εργασίας χωρίς συνοδευτικά έγγραφα τεκµηρίωσης. είκτες απάτης: - υπερβολικές ή ασυνήθεις δαπάνες εργασίας - οι δαπάνες εργασίας δεν ανταποκρίνονται στην πρόοδο της σύµβασης - εµφανείς αλλαγές στα φύλλα χρόνου εργασίας - δεν µπορούν να βρεθούν τα φύλλα χρόνου εργασίας - οι ίδιες υλικές δαπάνες χρεώνονται σε περισσότερες από µία συµβάσεις - χρέωση έµµεσων δαπανών ως άµεσων δαπανών. 12. Εσφαλµένη τιµολόγηση Περιγραφή της µορφής απάτης: Εσφαλµένη τιµολόγηση συµβαίνει σε συµβάσεις αν οι αντισυµβαλλόµενοι δεν υποβάλλουν επίκαιρα, πλήρη και ακριβή στοιχεία σχετικά µε το κόστος ή την τιµολόγηση στις οικονοµικές προσφορές τους, µε συνέπεια αυξηµένη τιµή σύµβασης. είκτες απάτης: - ο αντισυµβαλλόµενος αρνείται, καθυστερεί ή δεν είναι σε θέση να προσκοµίσει έγγραφα τεκµηρίωσης για τις δαπάνες - ο αντισυµβαλλόµενος παρέχει ανεπαρκή ή ελλιπή τεκµηρίωση - παρωχηµένες πληροφορίες τιµολόγησης 4 Η Έκδοση

163 - εµφανώς υψηλές τιµές σε σύγκριση µε παρόµοιες συµβάσεις, καταλόγους τιµών ή µέσους όρους του κλάδου. 13. Μη τήρηση των προδιαγραφών της σύµβασης Περιγραφή της µορφής απάτης: Οι αντισυµβαλλόµενοι που δεν τηρούν τις προδιαγραφές της σύµβασης και εν γνώσει τους υποστηρίζουν ότι τις έχουν τηρήσει διαπράττουν απάτη. Παραδείγµατα τέτοιων συστηµάτων περιλαµβάνουν τη χρήση οικοδοµικών υλικών κατώτερων των προβλεπόµενων προτύπων, εξοπλισµού χαµηλότερης ποιότητας, πληµµελή εκτέλεση έργων οδοποιίας κ.λπ. Το κίνητρο, φυσικά, είναι η αύξηση των κερδών µέσω της περικοπής του κόστους ή η αποφυγή της καταβολής ποινικών ρητρών για τη µη τήρηση των προθεσµιών κ.λπ. Πολλές τέτοιες µορφές απάτης είναι δύσκολο να εντοπιστούν χωρίς αυστηρές επιθεωρήσεις ή ελέγχους από ανεξάρτητους ειδικούς εµπειρογνώµονες. Εντούτοις, οι αντισυµβαλλόµενοι που διέπραξαν την απάτη ενδέχεται να επιδιώξουν να δωροδοκήσουν τους επιθεωρητές. είκτες απάτης: - ασυµφωνία µεταξύ των αποτελεσµάτων των ελέγχων και των επιθεωρήσεων, αφενός, και των συµβατικών απαιτήσεων και προδιαγραφών, αφετέρου - απουσία εγγράφων ή πιστοποιητικών ελέγχων ή επιθεωρήσεων - χαµηλή ποιότητα, χαµηλή απόδοση και υψηλός αριθµός καταγγελιών - ενδείξεις από τα αρχεία δαπανών του αντισυµβαλλοµένου ότι ο αντισυµβαλλόµενος π.χ. δεν αγόρασε τα απαιτούµενα για τις εργασίες υλικά, δεν έχει στην κατοχή του ή δεν µίσθωσε τον απαιτούµενο για τις εργασίες εξοπλισµό ή δεν διέθεσε το απαιτούµενο επιτόπιο προσωπικό (σηµ.: αυτό το είδος διασταυρούµενου ελέγχου µπορεί να είναι πολύτιµο). 14. Ψευδή, διογκωµένα ή διπλά τιµολόγια Περιγραφή της µορφής απάτης: Ένας αντισυµβαλλόµενος µπορεί εκ προθέσεως να υποβάλει ψευδή, διογκωµένα ή διπλά τιµολόγια, ενεργώντας είτε µόνος είτε σε συµπαιγνία µε το αρµόδιο για τις συµβάσεις προσωπικό, λόγω διαφθοράς. είκτες απάτης: - τα τιµολογηθέντα αγαθά ή υπηρεσίες δεν µπορούν να εντοπιστούν στο λεπτοµερή κατάλογο υλικών ή να καταλογιστούν - δεν υπάρχει απόδειξη παραλαβής για τιµολογηθέντα αγαθά ή υπηρεσίες 4 Η Έκδοση

164 - αµφισβητήσιµη ή ανύπαρκτη εντολή αγοράς για τιµολογηθέντα αγαθά ή υπηρεσίες - από τα αρχεία του αντισυµβαλλοµένου δεν προκύπτει ότι εκτελέστηκαν οι εργασίες ή ότι πραγµατοποιήθηκαν οι απαιτούµενες δαπάνες - οι τιµολογηθείσες τιµές, τα ποσά, οι περιγραφές ή τα στοιχεία των ειδών υπερβαίνουν τα είδη, τις εντολές αγοράς, τα αρχεία παραλαβής, το λεπτοµερή κατάλογο ή τα αρχεία χρήσης της σύµβασης, ή δεν συµφωνούν µε αυτά - πολλαπλά τιµολόγια µε το ίδιο ποσό, αριθµό τιµολογίου, ηµεροµηνία κ.λπ. - διαδοχικές υπεργολαβίες - πληρωµές µετρητών - πληρωµές σε υπεράκτιες εταιρείες. 15. Εικονικοί πάροχοι υπηρεσιών Περιγραφή της µορφής απάτης: α) Ένας υπάλληλος µπορεί να εγκρίνει πληρωµές σε έναν εικονικό πωλητή προκειµένου να υπεξαιρέσει κεφάλαια. Το σύστηµα είναι συνηθέστατο σε περιπτώσεις απουσίας διαχωρισµού καθηκόντων µεταξύ εντολής αγοράς, παραλαβής και πληρωµής. β) Οι αντισυµβαλλόµενοι µπορεί να δηµιουργήσουν εικονικές εταιρείες προκειµένου να υποβάλουν συµπληρωµατικές προσφορές σε συστήµατα συµπαιγνίας όσον αφορά την υποβολή προσφορών, να διογκώσουν το κόστος ή απλά να εκδώσουν εικονικά τιµολόγια. Η εµπειρία έχει δείξει ότι αυτοί που διαπράττουν απάτη έχουν την τάση να χρησιµοποιούν ονόµατα εταιρειών που είναι παρόµοια µε τα ονόµατα πραγµατικών εταιρειών. είκτες απάτης: - ο πάροχος υπηρεσιών δεν µπορεί να βρεθεί σε κανέναν τηλεφωνικό κατάλογο, στο ιαδίκτυο, στο Google ούτε στις υπόλοιπες µηχανές αναζήτησης κ.λπ. - η διεύθυνση του παρόχου υπηρεσιών δεν µπορεί να βρεθεί - ο πάροχος υπηρεσιών παρουσιάζει εσφαλµένη διεύθυνση ή αριθµό τηλεφώνου - χρησιµοποιείται υπεράκτια εταιρεία. 4 Η Έκδοση

165 16. Υποκατάσταση προϊόντων Περιγραφή της µορφής απάτης: Η υποκατάσταση προϊόντων αναφέρεται στην υποκατάσταση, χωρίς να το γνωρίζει ο αγοραστής, των ειδών που καθορίζονται στη σύµβαση µε είδη χαµηλότερης ποιότητας. Στη χειρότερη περίπτωση, η υποκατάσταση προϊόντων µπορεί να απειλήσει τη ζωή, π.χ. ατέλειες σε υποδοµές ή κτίρια. Η υποκατάσταση είναι ιδιαίτερα ελκυστική σε συµβάσεις που προβλέπουν ακριβά υλικά υψηλού επιπέδου τα οποία µπορούν να αντικατασταθούν από πολύ λιγότερο ακριβά προϊόντα µε παρόµοια εµφάνιση. Η υποκατάσταση συχνά πραγµατοποιείται σε συστατικά µέρη που δεν µπορούν να εντοπιστούν εύκολα. Ειδικά διαµορφωµένα δείγµατα µπορεί επίσης να υποβληθούν για έλεγχο µε σκοπό την εξαπάτηση. είκτες απάτης: - ασυνήθης ή γενική συσκευασία: συσκευασία, χρώµατα ή σχεδιασµός διαφορετικά από τα προβλεπόµενα - ασυµφωνία µεταξύ της αναµενόµενης εµφάνισης και της πραγµατικής εµφάνισης - οι αριθµοί αναγνώρισης του προϊόντος διαφέρουν από τους δηµοσιευµένους αριθµούς ή τους αριθµούς καταλόγων ή το σύστηµα αρίθµησης - άνω του µέσου όρου αριθµός σφαλµάτων δοκιµών ή λειτουργίας, πρόωρες αντικαταστάσεις ή υψηλό κόστος συντήρησης ή επισκευής - τα πιστοποιητικά συµµόρφωσης έχουν υπογραφεί από άτοµο που δεν έχει επαρκή προσόντα ή τη σχετική αρµοδιότητα - σηµαντική διαφορά µεταξύ του εκτιµηθέντος και του πραγµατικού κόστους για τα υλικά - ο αντισυµβαλλόµενος έχει καθυστερήσει στην εκτέλεση του έργου, αλλά καλύπτει γρήγορα την εν λόγω καθυστέρηση - ασυνήθεις ή σβησµένοι αύξοντες αριθµοί οι αύξοντες αριθµοί δεν είναι συνεπείς προς το σύστηµα αρίθµησης του νόµιµου κατασκευαστή - οι αριθµοί ή οι περιγραφές των ειδών των τιµολογίων ή των λεπτοµερών καταλόγων δεν συµφωνούν µε τα στοιχεία των εντολών αγοράς. 4 Η Έκδοση

166 Παράρτηµα 2 ΑΠΑΤΗ ΣΤΙΣ ΑΠΑΝΕΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΤΙΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΠΑΡΟΧΗΣ ΣΥΜΒΟΥΛΩΝ Κοινές και επανειληµµένως εµφανιζόµενες µορφές απάτης και οι σχετικοί δείκτες απάτης («κόκκινες σηµαίες») Στο παρόν παράρτηµα απαριθµούνται οι κοινες και επανειληµµένως εµφανιζόµενες µορφές απάτης, µε περιγραφή της µορφής, και οι σχετικοί δείκτες απάτης στον τοµέα των υπηρεσιών παροχής συµβουλών. Το σηµαντικότερο στοιχείο ελέγχου στο σύστηµα λογιστικής της εργασίας είναι ο εργαζόµενος και η αποδοχή από πλευράς του εργαζοµένου της ευθύνης για την ακριβή καταγραφή του χρόνου που εργάστηκε. Ακολουθεί ένας µη εξαντλητικός κατάλογος των γενικά αναγνωρισµένων µορφών: 1. Πραγµατικό εργατικό κόστος Περιγραφή της µορφής απάτης: Χωρίς οιανδήποτε εξωτερική ανεξάρτητη ή φυσική επαλήθευση, η εργασία είναι πολύ ευάλωτη σε παραποίηση («µαγείρεµα»). Ένας εργολήπτης θα µπορούσε εσκεµµένα να ισχυριστεί ψευδώς ότι εκτέλεσε κάποιες εργασίες, άµεσα και έµµεσα. Το κρίσιµο ζήτηµα είναι αν και κατά πόσον ο χρόνος εργασίας του εργαζοµένου καταλογίστηκε σωστά στο έργο στο οποίο πράγµατι εργάστηκε. (Μπορεί να µην υπάρχουν έγγραφα τρίτων µερών, όπως τιµολόγια, εντολές αγοράς κ.λπ., που να τεκµηριώνουν το κόστος εργασίας). είκτες απάτης: - ιδιόµορφoς τρόπος καταλογισµού δαπανών - αιφνίδιες, σηµαντικές µεταβολές στον καταλογισµό δαπανών - µείωση των δαπανών σε έργα/συµβάσεις καθ υπέρβαση ή κοντά στα ανώτατα όρια - καταλογισµός δυσανάλογου ποσοστού εργαζοµένων στις έµµεσες δαπάνες - ανακατάταξη µεγάλου αριθµού εργαζοµένων από τις άµεσες στις έµµεσες δαπάνες ή αντίστροφα - συνεχής ανακατάταξη των ίδιων εργαζοµένων από τις άµεσες στις έµµεσες δαπάνες ή αντίστροφα 4 Η Έκδοση

167 - πληµµελείς εσωτερικοί έλεγχοι των εργατικών δαπανών, όπως: τα φύλλα χρόνου εργασίας των εργαζοµένων υπογράφονται εκ των προτέρων, τα φύλλα χρόνου εργασίας των εργαζοµένων συµπληρώνονται από τον εποπτεύοντα, τα φύλλα χρόνου εργασίας συµπληρώνονται µε µολύβι ή τα φύλλα χρόνου εργασίας συµπληρώνονται στο τέλος της περιόδου πληρωµής - οι πραγµατικές ώρες και ευρώ είναι συνεχώς ίσα µε τα προϋπολογισθέντα ποσά ή τα προσεγγίζουν - χρήση διορθωτικών καταχωρίσεων στα αναλυτικά ηµερολόγια, προκειµένου να µεταβληθεί το κόστος µεταξύ συµβάσεων, Ε&Α, εµπορικών εργασιών - σηµαντικές αυξήσεις ή µειώσεις στις καταχωρίσεις δαπανών ευαίσθητων λογαριασµών - ο χρόνος του εργαζοµένου καταχωρίζεται διαφορετικά από ό,τι τα σχετικά έξοδα ταξιδίου. 2. Μη αµειφθείσες υπερωρίες Περιγραφή της µορφής απάτης: Ένας εργολήπτης θα µπορούσε εσκεµµένα να δηλώσει ψευδείς υπερωρίες όταν συνήθως δεν χορηγείται ανεπίσηµη αντιστάθµιση για επιπλέον ώρες, όπως πρόσθετος χρόνος ανάπαυσης. Το κρίσιµο ζήτηµα είναι αν και κατά πόσον ο χρόνος εργασίας του εργαζοµένου καταλογίστηκε σωστά στο έργο στο οποίο πράγµατι εργάστηκε. εν υπάρχουν τεκµηριωτικά έγγραφα τρίτων µερών. είκτες απάτης: - το αµειβόµενο προσωπικό υποχρεούται να καλύπτει µεγάλο αριθµό µη αµειβόµενων υπερωριών στο πλαίσιο ποικίλων έργων, τόσο άµεσα όσο και έµµεσα - οι µισθωτοί εργαζόµενοι καταλογίζουν µόνο τις κανονικές ώρες που εργάστηκαν κατά τη διάρκεια οιασδήποτε ηµέρας για µεγάλο χρονικό διάστηµα - ύπαρξη ενός µοντέλου µη αµειβόµενων υπερωριών κατευθυνόµενου από τη διοίκηση, µε πριµ για τον υπάλληλο µε βάση τις επιπλέον ώρες που εργάστηκε - συµβάσεις/έργα καθ υπέρβαση, µε εργασία µόνο κατά τη διάρκεια µη αµειβόµενων ωρών. 3. Υπηρεσίες παροχής συµβουλών/επαγγελµατικές υπηρεσίες Περιγραφή της µορφής απάτης (µε βάση µια πραγµατική περίπτωση): 4 Η Έκδοση

168 Οι υπηρεσίες υποστηρίχθηκαν δεόντως µε λεπτοµερείς συµφωνίες παροχής συµβουλών, τιµολόγια και εκθέσεις. Τα θέµατα που καλύφθηκαν ήταν σχετικά µε τις δραστηριότητες του αντισυµβαλλοµένου και παρείχαν κατάλληλες συστάσεις για τη βελτίωση της αποδοτικότητας ορισµένων δραστηριοτήτων. Ο αντισυµβαλλόµενος εφάρµοσε τις περισσότερες από τις συστάσεις. Οι εφαρµοστέες συµφωνίες περιελάµβαναν το αναγκαίο επίπεδο λεπτοµέρειας και οι αµοιβές θεωρήθηκαν λογικές. Εντούτοις, για ορισµένες συµβαλλόµενες εταιρείες, οι υπηρεσίες τους δεν είχαν χρησιµοποιηθεί προηγουµένως. Οι συµφωνίες δεν διευκρίνιζαν µε σαφήνεια ποιες υπηρεσίες έπρεπε να παράσχουν οι εταιρείες. Ωστόσο, ανέφεραν λεπτοµερώς ποιος θα παρείχε τις υπηρεσίες και προσδιόριζαν τη σχετική ωριαία αµοιβή. εν υπήρχαν διαθέσιµες πληροφορίες σχετικά µε τα προσόντα των εµπλεκόµενων ατόµων. Οι αµοιβές ήταν υψηλότερες για τις εν λόγω νέες εταιρείες. Η εκπρόσωπος εταιρεία δεν µπορούσε να δικαιολογήσει τις υψηλότερες αµοιβές ούτε να εξηγήσει µε περισσότερες λεπτοµέρειες τις υπηρεσίες που έπρεπε να παρασχεθούν. Επιπλέον, τα τιµολόγια των εν λόγω εταιρειών για τις υπηρεσίες που είχαν παράσχει ήταν ασαφή και απλώς παρέπεµπαν στη συµφωνία. Η δαπάνη παρουσιαζόταν ως ένα γενικό σύνολο, χωρίς περαιτέρω διευκρινίσεις όσον αφορά τις ώρες που δαπανήθηκαν, την ωριαία αµοιβή, τα έξοδα ταξιδίου ή άλλα έξοδα. εν υπήρχαν διαθέσιµες εκθέσεις σχετικά µε τα ταξίδια ή άλλες συνοπτικές εκθέσεις. εν υπήρχαν διαθέσιµες πρόσθετες πληροφορίες σχετικά µε τις εν λόγω εταιρείες. Ο εργολήπτης δεν ήταν σε θέση να παράσχει οποιαδήποτε άλλη πληροφορία πέραν των προφορικών διαβεβαιώσεων περί των υπηρεσιών που είχαν παρασχεθεί. Τέλος, στα τιµολόγια αναφερόταν µια ταχυδροµική θυρίδα ως διεύθυνση αλληλογραφίας και οι εν λόγω εταιρείες δεν ήταν εγγεγραµµένες στον τηλεφωνικό κατάλογο. είκτες απάτης: - δεν υπάρχουν επίσηµες υπογεγραµµένες συµφωνίες ή συµβάσεις εντούτοις, πληρώνονται µεγάλα ποσά για «παρασχεθείσες υπηρεσίες» βάσει τιµολογίων µε λίγες διευκρινίσεις 4 Η Έκδοση

169 - υπάρχουν επίσηµες συµφωνίες ή συµβάσεις, αλλά είναι ασαφείς ως προς τις υπηρεσίες που πρέπει να παρασχεθούν, και δεν υπάρχει κανένα άλλο συνοδευτικό έγγραφο, όπως λεπτοµερή τιµολόγια, εκθέσεις ταξιδιών ή µελέτες, που να αιτιολογεί της δαπάνες - οι υπηρεσίες για τις οποίες πληρώθηκε αµοιβή χρησιµοποιήθηκαν για την καταχρηστική λήψη, διάδοση ή χρήση πληροφοριών ή στοιχείων που προστατεύονται από νοµοθετικές ή κανονιστικές διατάξεις - οι υπηρεσίες για τις οποίες πληρώθηκε αµοιβή είχαν ως σκοπό να επηρεάσουν καταχρηστικά το περιεχόµενο ενός αιτήµατος, την αξιολόγηση µιας πρότασης ή προσφοράς, την επιλογή των πηγών για την ανάθεση ή τη διαπραγµάτευση µιας σύµβασης, τροποποίησης ή αξίωσης. εν έχει σηµασία αν η ανάθεση είναι από τον κύριο αντισυµβαλλόµενο ή οιονδήποτε τρίτο υπεργολήπτη - οι υπηρεσίες για τις οποίες πληρώθηκε αµοιβή ελήφθησαν ή παρασχέθηκαν κατά τέτοιον τρόπο ώστε παραβιάστηκε νοµοθετική ή κανονιστική ρύθµιση που απαγορεύει τις αθέµιτες επιχειρηµατικές πρακτικές ή τη σύγκρουση συµφερόντων. 4. Κατηγορίες εργασιών Περιγραφή της µορφής απάτης (µε βάση µια πραγµατική περίπτωση): Η πρόταση ενός αντισυµβαλλοµένου για ανανέωση µιας σύµβασης Χ&Υ (σύµβαση βάσει χρόνου και υλικών), η οποία είχε ανατεθεί σε ετήσια βάση για τα τελευταία δύο έτη, κατέδειξε ότι οι καταβληθείσες ωριαίες αµοιβές ήταν κατά πολύ χαµηλότερες από ό,τι οι προταθείσες, εκτός από τη διοικητική κατηγορία. Η αρχική πρόταση προέβλεπε τη χρησιµοποίηση πλήρους εργατικού δυναµικού όταν υποβλήθηκαν οι προσφορές για την ανάληψη της σύµβασης. Μετά την ανάθεση της σύµβασης, ο αντισυµβαλλόµενος προσέλαβε/χρησιµοποίησε εργαζοµένους µε αµοιβές χαµηλότερες από τις προτεινόµενες. Τα προσόντα ορισµένων από τους νεοπροσληφθέντες εργαζοµένους ήταν χαµηλότερα από τα απαιτούµενα στην πρόσκληση υποβολής προτάσεων. Ο αντισυµβαλλόµενος είχε τοποθετήσει πολλούς από τους νεοπροσληφθέντες εργαζοµένους σε κατηγορίες εργασιών για τις οποίες δεν διέθεταν τα κατάλληλα προσόντα. είκτες απάτης: - σηµαντικές διαφορές µεταξύ προτεινόµενου και πραγµατικού µοναδιαίου κόστους ή ποσοτήτων χωρίς αντίστοιχες αλλαγές στην έκταση των εργασιών ή στα απαιτούµενα προσόντα - η τιµολόγηση ανά εργασία είναι συνεχώς στο ανώτατο όριο που προβλέπεται στη σύµβαση. Θα δικαιολογούνταν εξαίρεση αν η σύµβαση/εντολή εργασίας καθορίζει πόσες ώρες πρέπει να χρεωθούν 4 Η Έκδοση

170 - συγκεκριµένα άτοµα που προτάθηκαν ως «βασικοί υπάλληλοι» δεν εργάζονται στο πλαίσιο της σύµβασης - οι προταθείσες εργασίες δεν βασίζονται στο υπάρχον εργατικό δυναµικό. Απαιτούνται µαζικές νέες προσλήψεις. Τα ποσοστά νέων προσλήψεων είναι σηµαντικά χαµηλότερα από τα προταθέντα - οι δεξιότητες των εργαζοµένων δεν είναι σύµφωνες µε τις απαιτούµενες δεξιότητες που προβλέπονται για την κατηγορία εργασιών στην οποία χρησιµοποιούνται ή µε τις απαιτήσεις της σύµβασης - οι εργαζόµενοι που συνήθως αµείβονται έµµεσα από την εταιρεία αµείβονται άµεσα στο πλαίσιο της σύµβασης - ο χρόνος εργασίας των εταίρων, των υπευθύνων, των εποπτευόντων και άλλων εργαζοµένων δεν χρεώνεται σύµφωνα µε τους όρους της σύµβασης ή µε τις καθιερωµένες λογιστικές πολιτικές και διαδικασίες της εταιρείας. 4 Η Έκδοση

171 Παράρτηµα 3 ΙΑ ΙΚΑΣΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΦΟΡΑ ΤΩΝ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΩΝ ΑΠΑΤΗΣ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗΣ ΤΗΣ ΑΠΑΤΗΣ (OLAF) ιαχειριστικές αρχές ή άλλες αρχές αρµόδιες για την υποβολή εκθέσεων σχετικά µε τις παρατυπίες και την απάτη στην OLAF: Τριµηνιαία υποβολή εκθέσεων σύµφωνα µε τους κανονισµούς (ΕΚ) αριθ. 1681/94 και (ΕΚ) αριθ. 1831/94 της Επιτροπής για τις περιπτώσεις που σχετίζονται µε την περίοδο προγραµµατισµού και σύµφωνα µε τον κανονισµό (ΕΚ) αριθ. 1828/2006 της Επιτροπής (άρθρα 27-36) για τις περιπτώσεις που σχετίζονται µε την περίοδο προγραµµατισµού Ειδικές οδηγίες προς τις ελεγκτικές αρχές 35 : Ένας ελεγκτής πραγµατοποιεί έλεγχο για να αποκτήσει εύλογη διασφάλιση ότι τα συστήµατα διαχείρισης και ελέγχου λειτουργούν αποτελεσµατικά, έτσι ώστε οι πιστοποιηµένες δαπάνες να είναι νόµιµες και κανονικές. Οι ελεγκτές δεν αναµένεται να έχουν την εµπειρογνωµοσύνη ενός ατόµου του οποίου η κύρια αρµοδιότητα είναι ο εντοπισµός και η διερεύνηση της απάτης. Εντούτοις, στην προσπάθειά του να αποκτήσει εύλογη διασφάλιση, ο ελεγκτής τηρεί στάση επαγγελµατικού σκεπτικισµού 36 καθ όλη τη διάρκεια του ελέγχου. Εάν κατά τη διάρκεια της εκτίµησης κινδύνου, του σχεδιασµού του ελέγχου ή του ελέγχου του συστήµατος ή του δειγµατοληπτικού ελέγχου επαλήθευσης ο ελεγκτής συµπεράνει ότι τα στοιχεία οδηγούν σε υπόνοια απάτης, πρέπει να γνωρίζει πώς να αντιµετωπίσει την ενδεχόµενη απάτη και πώς να την αναφέρει. Η υπόνοια απάτης δεν ανακοινώνεται στην ελεγχόµενη επιχείρηση (έτσι ώστε να διασφαλιστεί η διατήρηση των αποδεικτικών για την απάτη στοιχείων). 35 Η Γ Περιφερειακής Πολιτικής και η Γ Απασχόλησης, Κοινωνικών Υποθέσεων και Ισότητας των Ευκαιριών έχουν θεσπίσει δικές τους εσωτερικές διαδικασίες αναφοράς των περιπτώσεων απάτης για τους ελεγκτές και το προσωπικό τους. 36 ISA 240- Η ευθύνη του ελεγκτή να διαπιστώσει την ύπαρξη απάτης σε έναν έλεγχο οικονοµικών καταστάσεων ορίζει τον επαγγελµατικό σκεπτικισµό ως «µια στάση που περιλαµβάνει ένα ερευνητικό πνεύµα και µια κριτική αξιολόγηση των στοιχείων του ελέγχου». (IFAC, Handbook of International Auditing, Assurance, and Ethics Pronouncements ) 4 Η Έκδοση

172 Οι ελεγκτές πρέπει να ενηµερώσουν τη διαχειριστική αρχή ή άλλη αρχή που είναι αρµόδια για την υποβολή εκθέσεων σχετικά µε τις παρατυπίες στην OLAF όσον αφορά την υπόνοια απάτης (εκτός αν η εν λόγω υπόνοια απάτης αφορά την ίδια τη διαχειριστική αρχή ή άλλο επίσηµο αρµόδιο φορέα), προκειµένου να µπορέσει να προβεί στις απαιτούµενες ενέργειες και να λάβει τα αναγκαία προστατευτικά µέτρα ώστε να διασφαλιστούν τα οικονοµικά συµφέροντα της Κοινότητας, συµπεριλαµβανοµένου του συντονισµού µε τους εθνικούς φορείς που είναι αρµόδιοι για την απάτη/τις παρατυπίες. Γενικές οδηγίες προς τους πολίτες της ΕΕ Οποιοσδήποτε µπορεί να πληροφορήσει την OLAF σχετικά µε υπόνοιες απάτης ή διαφθοράς που θίγει τα οικονοµικά συµφέροντα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ο γενικός κανόνας είναι: όσο πιο έγκαιρη και συγκεκριµένη είναι η πληροφόρηση, τόσο καλύτερα. Πρέπει να υποβάλλονται επίσης όλα τα διαθέσιµα έγγραφα που τεκµηριώνουν τις παρεχόµενες πληροφορίες. Σ αυτό το πλαίσιο, βασικό ρόλο µπορεί να διαδραµατίσει το δίκτυο υπεύθυνων επικοινωνίας για την καταπολέµηση της απάτης της OLAF (OAFCN) (*), το οποίο περιλαµβάνει τον εκπρόσωπο Τύπου της OLAF, τους εκπροσώπους που είναι αρµόδιοι για τις δηµόσιες σχέσεις και τους υπαλλήλους που είναι αρµόδιοι για την πληροφόρηση στις εθνικές υπηρεσίες ερευνών, µε τις οποίες η OLAF συνεργάζεται στα κράτη µέλη. (*) Μπορεί κανείς να επικοινωνήσει µε την OLAF σε όλες τις επίσηµες γλώσσες µε τους ακόλουθους τρόπους: Με επιστολή προς: European Commission, European Anti-Fraud Office (OLAF), Investigations+Operations, B-1049 Brussels, Belgium Με προς: Μέσω των τηλεφωνικών γραµµών freephone ( Όλες οι λεπτοµέρειες επικοινωνίας παρέχονται στην ακόλουθη διεύθυνση: 4 Η Έκδοση

173 ΕΞΕΙ ΙΚΕΥΜΕΝΟΙ ΕΙΚΤΕΣ ΑΠΑΤΗΣ ΓΙΑ ΤΟ ΕΤΑ EFFC/71/2010 Κοινές και επαναλαµβανόµενες περιπτώσεις απάτης σχετικοί δείκτες απάτης Στο παρόν παράρτηµα παρουσιάζονται οι συνήθεις και επαναλαµβανόµενες περιπτώσεις απάτης καθώς και η περιγραφή του είδους της απάτης και των σχετικών δεικτών που έχουν εντοπιστεί από την εφαρµογή των δράσεων που συγχρηµατοδοτούνται από το Ευρωπαϊκό Ταµείο Αλιείας. Τρεις κατηγορίες δράσεων αξίζουν ιδιαίτερης προσοχής: τα µέτρα του αλιευτικού στόλου, της υδατοκαλλιέργειας και του άξονα 4. Θα πρέπει να σηµειωθεί ότι ειδικότερα για τα µέτρα του αλιευτικού στόλου η απάτη µπορεί πολύ συχνά να συνδέεται µε τη δωροδοκία και τη διαφθορά των εµπλεκόµενων τοπικών διοικήσεων. Τα υπόλοιπα µέτρα καλύπτονται από κοινούς δείκτες. Ο κατάλογος που ακολουθεί είναι ενδεικτικός και όχι εξαντλητικός των γενικά αναγνωρισµένων περιπτώσεων απάτης: 1.: Η µη τήρηση των συµβατικών/νοµικών υποχρεώσεων Σχηµατική περιγραφή Χωρίς κάποια εξωτερική ανεξάρτητη ή φυσική πιστοποίηση( δηλαδή χωρίς έλεγχο µε συνδροµή εξωτερικού ανεξάρτητου εµπειρογνώµονα ή από φυσική Αρχή επαλήθευσης ) τα µέτρα του στόλου είναι πολύ ευάλωτα στην χειραγώγηση/µεθόδευση τους (ακριβής µεταφορά στην καθοµιλουµένη «µαγείρεµα») Το κρίσιµο ζήτηµα είναι ο ιδιοκτήτης σκάφους που λαµβάνει κρατική ενίσχυση, να µην εκπληρώνει την υποχρέωση που συνδέεται µε την αποδοχή της εν λόγω ενίσχυσης. Αυτό το είδος της απάτης θα µπορούσε να πραγµατοποιηθεί ιδίως κατά την εφαρµογή των µέτρων που αφορούν την προσαρµογή του αλιευτικού στόλου, δηλαδή την προσωρινή διακοπή των αλιευτικών δραστηριοτήτων, την τροποποίηση του αλιευτικού σκάφους και την διάλυση στο πλαίσιο της µόνιµης παύσης των αλιευτικών δραστηριοτήτων. είκτες απάτης: α. έλλειψη αξιόπιστων δικαιολογητικών 4 Η Έκδοση

174 (i) Για την περίπτωση της µόνιµης παύσης των αλιευτικών δραστηριοτήτων: απουσία εγγυήσεων για την µόνιµη απόσυρση της άδειας αλιείας (άρθρο 11, παράγραφος 3 του Καν.(ΕΚ) 2371/2002), απουσία πιστοποιητικού /ή φωτογραφιών που ελήφθησαν κατά την µέρα διάλυσης του σκάφους και πιστοποίηση πραγµατοποιηθείσα από ένα µόνο άτοµο του οποίου η αντικειµενικότητα/αµεροληψία του να µην εγγυάται. (ii) στην περίπτωση της προσωρινής παύσης των αλιευτικών δραστηριοτήτων: ανυπαρξία αρχείων καταγραφής από το δορυφορικό σύστηµα παρακολούθησης των σκαφών (VMS) ή ασυναφή στοιχεία αναφορικά µε το εξεταζόµενο µέτρο, αδυναµία απόδειξης ότι το σκάφος παρέµεινε στο λιµάνι καθ όλη την διάρκεια της προσωρινής παύσης των δραστηριοτήτων του και ότι η αποζηµίωση χορηγήθηκε µόνο για τα µέλη εκείνα του πληρώµατος που δεν είχαν προσληφθεί σε άλλο αλιευτικό σκάφος στο συγκεκριµένο χρονικό διάστηµα (iii) Τροποποίηση του σκάφους για χρήση σε µη αλιευτικές δραστηριότητες: ασυνάφεια απαιτούµενων δικαιολογητικών αναφορικά µε τις νέες δραστηριότητες εκτός αλιείας, ασυνάφεια αρχείων από το δορυφορικό σύστηµα παρακολούθησης των σκαφών (VMS) µε τις νέες δραστηριότητες που δηλώνονται,, φύλλα χρονοχρέωσης και τιµολόγια για τις νέες δραστηριότητες χωρίς συνάφεια και ελλιπή. β. Καταγγελία από τρίτους (ακόµη κι αν είναι ανώνυµη) 2. Κακή χρήση του εξοπλισµού Σχηµατική περιγραφή: Στα πλαίσια του µέτρου της υδατοκαλλιέργειας µια επιχείρηση θα µπορούσε να λάβει συγχρηµατοδότηση για την απόκτηση ενός οχήµατος απαραίτητο για τις δραστηριότητες υδατοκαλλιέργειας (π.χ. µεταφορά των ιχθυδίων). Το όχηµα όµως µπορεί να χρησιµοποιείται για άλλους σκοπούς είκτες απάτης: α. ο δείκτης των χιλιοµέτρων έχει καταγράψει αδικαιολόγητα πολλά χιλιόµετρα β. αδικαιολόγητα τιµολόγια γ. φύλλα χρονοχρέωσης του οδηγού (ασύνδετα µε τις δραστηριότητες της επιχείρησης) 4 Η Έκδοση

175 δ. ταυτότητα των πελατών η οποία δεν συνδέεται µε τις δραστηριότητες της υδατοκαλλιέργειας ε. Καταγγελία από τρίτους 3. Υποκατάσταση υπηρεσίας Σχηµατική περιγραφή: Μία µονάδα υδατοκαλλιέργειας ή µία επιχείρηση επεξεργασίας αλιευτικών προϊόντων, ένα αλιευτικό λιµάνι ή µία υπαίθρια αγορά έχει λάβει οικονοµική ενίσχυση για µία αποθήκη αλιευτικών προϊόντων η οποία όµως χρησιµοποιείται για την αποθήκευση άλλων προϊόντων (π.χ. αγροτικών) είκτες απάτης: α. Τεκµηρίωση: τιµολόγια και συµβάσεις που αφορούν σε επιχειρήσεις ή ιδιώτες πελάτες που δεν έχουν καµία σχέση µε τις εµπορικές δραστηριότητες αλιείας και υδατοκαλλιέργειας β. το µερίδιο του αλιευτικού προϊόντος στη συνολική δραστηριότητα της επιχείρησης γ. φύλλα χρονοχρέωσης ασυναφή µε τις αλιευτικές δραστηριότητες δ. τιµολόγια στα οποία αναφέρεται η αποθήκευση µη αλιευτικών προϊόντων ε. Καταγγελία από τρίτους 4. Ειδικοί δείκτες απάτης για τον Άξονα 4: Τα µέτρα του άξονα 4 υλοποιούνται µε µία «εκ των κάτω προς τα άνω» προσέγγιση µε την ενεργό συµµετοχή των Οµάδων Τοπικής ράσης Αλιείας οι οποίες δραστηριοποιούνται σε συγκεκριµένες αλιευτικές περιοχές. Η εκ των κάτω προς τα άνω προσέγγιση έχει υψηλές δυνατότητες προστιθέµενης αξίας όµως λόγω της διαφορετικής προσέγγισης σε θέµατα διαδικασιών, υπόκειται σε διαφορετικούς κινδύνους απάτης και ως εκ τούτου, έχουν προσδιορισθεί ορισµένοι δείκτες ειδικά για τον Άξονα 4. Σχηµατική περιγραφή: Η οµάδα τοπικής δράσης µπορεί να µην έχει νοµική υπόσταση ή µπορεί να χρησιµοποιεί δηµόσιους πόρους µε δόλιο τρόπο. Η οµάδα τοπικής δράσης αφενός µπορεί να ευνοήσει τα µέλη της ή ορισµένους υποψηφίους σε σχέση µε άλλους στα πλαίσια της σύγκρουσης συµφερόντων (προσωπικό, πολιτικό, επαγγελµατικό ή τα επιχειρηµατικά συµφέροντα σε ένα υποβαλλόµενο σχέδιο). Αφετέρου τα συµφέροντα 4 Η Έκδοση

176 µέσω συνεταιρικών σχέσεων µπορεί να επικρατούν µέσω των τοπικών αρχών οι οποίες είναι πιθανό κατά τη διαδικασία επιλογής (αξιολόγησης ) να ευνοήσουν κάποια έργα (σχέδια επενδύσεων/πράξεις) σε σχέση µε κάποια άλλα. είκτες απάτης Η απουσία αξιόπιστων δικαιολογητικών: έλλειψη ή ασυνάφεια δικαιολογητικών που να πιστοποιούν το νοµικό καθεστώς της οµάδας, ή την τεκµηρίωση των ετήσιων λογιστικών της Προκειµένου να αντιµετωπιστεί ενδεχόµενη σύγκρουση συµφερόντων που οδηγεί σε δόλια επιλογή σχεδίων, τα σχετικά δικαιολογητικά( υποστηρικτικά δικαιολογητικά) που πρέπει να ελεγχθούν είναι: η γραπτή δήλωση ενδιαφέροντος (δηλαδή η γραπτή αίτηση του ενδιαφερόµενου όταν υποβάλει το σχέδιο του) λίστες παρουσίας (υπογεγραµµένα παρουσιολόγια) των συµµετεχόντων στις συνεδριάσεις για την επιλογή των σχεδίων. Θα µπορούσε επίσης να επαληθεύεται ότι υπάρχουν οι απαραίτητες κανονιστικές ρυθµίσεις για τον αποκλεισµό έργων που έχουν ξεκινήσει πριν από την έκδοση της απόφασης επιχορήγησης, έγγραφα που να αποδεικνύουν την ορθή αξιολόγηση των προτεινόµενων έργων, κανόνες συµµετοχής οι οποίοι να διασφαλίζουν ότι οι εταιρικές σχέσεις δεν κυριαρχούνται από τις τοπικές αρχές στις συνεδριάσεις επιλογής των έργων. 4 Η Έκδοση

177 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ VI Ο ΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΤΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΤΟΥ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΑΛΙΕΙΑΣ Η Έκδοση

178 VI. Ο ΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΤΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΤΟΥ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΑΛΙΕΙΑΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η παρακολούθηση των σηµαντικών περιβαλλοντικών επιπτώσεων από την εφαρµογή του Επιχειρησιακού Προγράµµατος, προκειµένου να εντοπιστούν εγκαίρως απρόβλεπτες δυσµενείς επιπτώσεις και να αναληφθούν τα κατάλληλα επανορθωτικά µέτρα, αποτελεί υποχρέωση των κρατών-µελών όπως προκύπτει από τα παρακάτω κείµενα : - Κανονισµός 1198/2006, άρθρο 47, σηµείο 1: Οι αξιολογήσεις έχουν ως στόχο τη βελτίωση της ποιότητας και της αποτελεσµατικότητας της συνδροµής του ΕΤΑ και της υλοποίησης του επιχειρησιακού προγράµµατος, λαµβάνοντας ταυτόχρονα υπόψη τις ανάγκες της βιώσιµης ανάπτυξης του αλιευτικού κλάδου καθώς και τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις. - Κοινοτική Οδηγία 2001/42, και Κ.Υ.Α / : Θεσπίζεται η υποχρέωση της παρακολούθησης των σηµαντικών περιβαλλοντικών επιπτώσεων από την εφαρµογή των Επιχειρησιακών Προγραµµάτων. - Κ.Υ.Α / έγκρισης ΣΜΠΕ του Ε.Π Αλιείας: Περιγράφεται συνοπτικά το προτεινόµενο σύστηµα παρακολούθησης των σηµαντικών περιβαλλοντικών επιπτώσεων από την εφαρµογή του Προγράµµατος. Τον Ιούνιο 2008 εκδόθηκε Εγκύκλιος από το ΥΠΟΙΟ/ΕΥΣΣΑΑΠ (υπ.αρ.26673/ευσσααπ 1485/ ) µε την οποία τέθηκαν οι βασικές αρχές σχετικά µε το πεδίο και το χαρακτήρα της παρακολούθησης των σηµαντικών περιβαλλοντικών επιπτώσεων από την εφαρµογή των Επιχειρησιακών Προγραµµάτων της προγραµµατικής περιόδου Με την πρόβλεψη της Εγκυκλίου αυτής, συγκροτήθηκε ίκτυο µε στελέχη των ιαχειριστικών Αρχών, των Ενδιάµεσων ιαχειριστικών Αρχών και Ενδιάµεσων Φορέων ιαχείρισης του ΕΣΠΑ, το οποίο συντονίζεται από την Ειδική Υπηρεσία Συντονισµού Περιβαλλοντικών ράσεων. Στο πλαίσιο του ικτύου συζητούνται τα θέµατα που αφορούν στην υλοποίηση της περιβαλλοντικής παρακολούθησης όπως π.χ. δείκτες, προδιαγραφές εκθέσεων κλπ. Το παρόν τεύχος αποτελεί κείµενο οδηγιών µε σκοπό την παροχή αναλυτικότερων κατευθύνσεων στις εµπλεκόµενες αρχές (Ειδική Υπηρεσία ιαχείρισης ΕΠ ΑΛΙΕΙΑΣ, 4 Η Έκδοση

179 Ειδική Υπηρεσία Εφαρµογής ράσεων ΕΠ ΑΛΙΕΙΑΣ και Οµάδες Τοπικής ράσης Αλιείας) για την υποστήριξη του έργου τους κατά τη διαδικασία περιβαλλοντικής παρακολούθησης από την εφαρµογή του Προγράµµατος. 2. ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΤΗΣ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΤΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ i. Ετήσια έκθεση Στόχος της ετήσιας έκθεσης όπως ορίζεται στην ΚΥΑ έγκρισης της ΣΜΠΕ του Επιχειρησιακού Προγράµµατος, είναι η καταγραφή των δεικτών που συνδέονται µε τις δράσεις του προγράµµατος και αντιπροσωπεύουν ενδεχόµενες περιβαλλοντικές µεταβολές. Η Α µεριµνά για την συγκέντρωση των σχετικών πληροφοριών από τους δικαιούχους των δράσεων του προγράµµατος (στην περίπτωση των δράσεων ευθύνης της) ή/και τους ΕΦ στην περίπτωση των δράσεων που έχουν εκχωρηθεί. iii. είκτες περιβαλλοντικής παρακολούθησης Για την περιβαλλοντική παρακολούθηση διαµορφώθηκε ένας κατάλογος περιβαλλοντικών δεικτών, το περιεχόµενο του οποίου είναι δυναµικό και µπορεί να διευρυνθεί ή και να τροποποιηθεί κατά την πορεία υλοποίησης του προγράµµατος. Οι περιβαλλοντικοί αυτοί δείκτες έχουν επιλεγεί µε βάση τα προγραµµατικά κείµενα και τη ΣΜΠΕ. Το ακριβές περιεχόµενο του κάθε δείκτη και η µεθοδολογία συµπλήρωσής του αποτυπώνονται στο δελτίο του δείκτη (στο τέλος του παρόντος οδηγού). 3. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΙΑ ΙΚΑΣΙΑΣ Βασικός στόχος της περιβαλλοντικής παρακολούθησης είναι πρωτίστως ο έγκαιρος εντοπισµός των απρόβλεπτων δυσµενών επιπτώσεων στο περιβάλλον από την υλοποίηση του Επιχειρησιακού Προγράµµατος, καθώς και η λήψη κατάλληλων επανορθωτικών µέτρων. ευτερευόντως, η περιβαλλοντική παρακολούθηση αποτελεί ένα µέσο επαλήθευσης των πληροφοριών της περιβαλλοντικής µελέτης και ενδεχοµένως ένα στοιχείο τροφοδότησης της αναθεώρησης του Επιχειρησιακού Προγράµµατος. Η διαδικασία της περιβαλλοντικής παρακολούθησης εφαρµόζεται για κάθε πράξη που είναι ενταγµένη στο Ε.Π. και εµπίπτει στο πεδίο της περιβαλλοντικής παρακολούθησης. Ειδικότερα, τα στάδια της διαδικασίας είναι : 4 Η Έκδοση

180 i. Προετοιµασία και έκδοση πρόσκλησης Η Α και οι ΕΦ, στο πλαίσιο της προετοιµασίας των προσκλήσεων για υποβολή προτάσεων από τους δικαιούχους συµπεριλαµβάνουν την πρόβλεψη σχετικά µε την ενσωµάτωση των οριζόµενων στην ΚΥΑ "Έγκρισης Στρατηγικής Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ)", εξειδικεύοντας τα κριτήρια αξιολόγησης των αιτήσεων χρηµατοδότησης που υποβάλλουν οι δικαιούχοι και προσαρµόζοντας κατάλληλα τα τεχνικά δελτία προτεινόµενης πράξης. Βήµα 1ο : Επιλογή περιβαλλοντικών δεικτών Στο κείµενο της πρόσκλησης, και συγκεκριµένα στο κεφάλαιο που αφορά την περιγραφή των ειδικών στόχων του Μέτρου καθώς και των δεικτών παρακολούθησης, ενσωµατώνονται και οι περιβαλλοντικοί δείκτες. Η Α ή ο ΕΦ επιλέγει ένα τουλάχιστον δείκτη παρακολούθησης της Στρατηγικής Περιβαλλοντικής Εκτίµησης για κάθε κατηγορία πράξης που προκηρύσσεται. Αναλυτικά οι δείκτες περιγράφονται στο κείµενο «ελτία ταυτότητας δεικτών». Βήµα 2ο : Εξειδίκευση κριτηρίων αξιολόγησης (επιλογής πράξεων) Η Α ή ο ΕΦ εξειδικεύει τα κριτήρια επιλογής πράξεων που έχουν εγκριθεί ανά Μέτρο από την Επιτροπή Παρακολούθησης του Επιχειρησιακού Προγράµµατος. Πιο συγκεκριµένα, εξειδικεύονται τα κριτήρια που ακολουθούν: - τήρηση της εθνικής και κοινοτικής νοµοθεσίας και των κοινοτικών κανόνων για το περιβάλλον (κριτήριο Γ1 Μέτρου 3.2 και Μέτρου 3.5, κριτήριο Γ2 Μέτρου 2.2, Μέτρου 3.3 και δράσης 2 Μέτρου 4.1) - πρόβληµα που αντιµετωπίζεται µε την υλοποίηση της πράξης και βαθµός κάλυψης των σχετικών αναγκών (κριτήριο Γ1 Μέτρου 3.4) - συµβολή της πράξης στην επίτευξη των στόχων του άξονα προτεραιότητας και συνέργεια / συµπληρωµατικότητα µε άλλες πράξεις (κριτήριο Β1 Μέτρου 3.6) - συµβολή στην προστασία του περιβάλλοντος (κριτήριο Γ4 Μέτρων 2.1, 2.3 και 4.1). Για την εξειδίκευση των κριτηρίων λαµβάνονται υπόψη οι όροι και περιορισµοί της ΚΥΑ έγκρισης της ΣΜΠΕ. Βήµα 3ο : Προσαρµογή Τεχνικού ελτίου προτεινόµενης πράξης Η Α ή ο ΕΦ προσθέτει στο Τµήµα Γ του Τεχνικού ελτίου προτεινόµενης Πράξης τους ποσοτικοποιηµένους και ποιοτικούς περιβαλλοντικούς δείκτες. 4 Η Έκδοση

181 Στην περίπτωση των προσκλήσεων που έχουν ήδη εκδοθεί, η Α ή ο ΕΦ ενηµερώνει τους ικαιούχους σχετικά µε τις ανάγκες παρακολούθησης των σηµαντικών περιβαλλοντικών επιπτώσεων από την υλοποίηση του Ε.Π. και προσδιορίζει τους δείκτες παρακολούθησης που πρέπει να ενσωµατωθούν στα Τεχνικά ελτία που έχουν ήδη εγκριθεί. ii. Υποβολή Τεχνικού ελτίου προτεινόµενης πράξης Οι περιβαλλοντικοί δείκτες ανά κατηγορία δείκτη (εκροών, αποτελέσµατος) συµπεριλαµβάνονται στο Τµήµα Γ του Τεχνικού ελτίου προτεινόµενης Πράξης. Ο ικαιούχος συµπληρώνει τα στοιχεία που αφορούν τους δείκτες περιβαλλοντικής παρακολούθησης (κωδικός, περιγραφή, τιµή) στο αντίστοιχο πεδίο µε βάση τους στόχους που έχουν προσδιοριστεί στη σχετική πρόσκληση. iii. Επιλογή πράξης Η τιµή στόχος των δεικτών περιβαλλοντικής παρακολούθησης οριστικοποιείται από την Α ή τον ΕΦ στο Τεχνικό ελτίο Πράξης. Ο δικαιούχος ενηµερώνεται σχετικά κατά την υπογραφή του συµφώνου αποδοχής των όρων της απόφασης ένταξης δεδοµένου ότι συνηµµένα του σχεδίου της απόφασης ένταξης του αποστέλλεται και το τεχνικό ελτίο Πράξης. Η τιµή στόχος των δεικτών περιβαλλοντικής παρακολούθησης επικαιροποιείται στο Τ Π κατά την τροποποίηση της πράξης (εφόσον υπάρξει) και απολογίζεται κατά την ολοκλήρωση της πράξης. iv. Κατάρτιση εκθέσεων παρακολούθησης της Στρατηγικής Περιβαλλοντικής Εκτίµησης Η Α µε τη συνδροµή των ΕΦ, αξιολογεί την επίτευξη των στόχων των περιβαλλοντικών δεικτών για όλο το Ε.Π. µε βάση τα Τεχνικά ελτία των Πράξεων, που έχουν εισαχθεί στο ΟΠΣΑΑ και συντάσσει τις σχετικές ετήσιες εκθέσεις. Παράλληλα εντοπίζει τυχόν απρόβλεπτες δυσµενείς επιπτώσεις στο περιβάλλον από την υλοποίηση του Επιχειρησιακού Προγράµµατος και προτείνει κατάλληλα επανορθωτικά µέτρα. Με τον όρο απρόβλεπτες δυσµενείς επιπτώσεις νοούνται αυτές που έχουν σχέση µε ελλείψεις στις εκτιµήσεις της περιβαλλοντικής µελέτης (π.χ. σχετικά µε την προβλεπόµενη ένταση µιας περιβαλλοντικής επίπτωσης) ή απρόβλεπτες επιπτώσεις 4 Η Έκδοση

182 που προκύπτουν από αλλαγές καταστάσεων, οι οποίες οδήγησαν σε ορισµένες υποθέσεις στην περιβαλλοντική µελέτη, µη έγκυρες εν µέρει ή εξ ολοκλήρου. v. Πρόταση τροποποίησης Επιχειρησιακού Προγράµµατος Η παραπάνω διαδικασία παρακολούθησης της Στρατηγικής Περιβαλλοντικής Εκτίµησης µπορεί να οδηγήσει σε τροποποίηση του Ε.Π. Στην περίπτωση αυτή, εξετάζεται η ανάγκη εκ νέου εκτίµησης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων από την εφαρµογή του Προγράµµατος (Οδηγία 2001/42, άρθρο 3, παράγραφος 3). vi. Εισροή στην Ετήσια Έκθεση υλοποίησης του Προγράµµατος Για την επίτευξη διοικητικής αποτελεσµατικότητας, τα συµπεράσµατα της Ετήσιας Έκθεσης παρακολούθησης της Στρατηγικής Περιβαλλοντικής Εκτίµησης ενσωµατώνονται στο κεφάλαιο «Παρακολούθηση και Αξιολόγηση» της Ετήσιας Έκθεσης υλοποίησης του Προγράµµατος, µε έµφαση στα µέτρα παρακολούθησης και την επίτευξη των στόχων των επιλεγµένων δεικτών παρακολούθησης της ΣΠΕ. Ακολουθεί πίνακας µε τους περιβαλλοντικούς δείκτες, καθώς και τα ελτία Ταυτότητας εικτών. 4 Η Έκδοση

183 ΕΙΚΤΕΣ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΤΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ Α/Α είκτης παρακολούθησης Μονάδα Μέτρησης Συµπλήρωση είκτη Τύπος δείκτη Προέλευση δείκτη Μέτρο Ε.Π.ΑΛ. που αφορά κωδικός ΟΠΣΑΑ ΒΙΟΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ : ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑ ΧΛΩΡΙ Α ΠΑΝΙ Α ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ 1. Μείωση της χωρητικότητας του αλιευτικού στόλου Χωρητικότητ α σε GT ΙΚΑΙΟΥΧΟΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ (σύνθετος) είκτης ΕΠΑΛ και είκτης Ε.Ε. 1.1 «µόνιµη παύση αλιευτικών δραστηριοτήτων» 2.2 «αλιεία εσωτερικών υδάτων» , , , Σχέδια διαχείρισης αλιευτικών αποθεµάτων Αριθµός ΕΥ / ΕΦ ΕΚΡΟΩΝ Νέος δείκτης 1.2 «προσωρινή παύση αλιευτικών δραστηριοτήτων» νέος 3. Αριθµός µονάδων υδατοκαλλιέργειας που ιδρύθηκαν ή µετεγκαταστάθηκαν εντός θεσµοθετηµένων ΠΟΑΥ Αριθµός ΕΥ / ΕΦ ΕΚΡΟΩΝ Νέος δείκτης 2.1 «υδατοκαλλιέργεια» νέος 4. Συλλογικές δράσεις για την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος Αριθµός ΙΚΑΙΟΥΧΟΣ ΕΚΡΟΩΝ Νέος δείκτης 3.1 «Συλλογικές δράσεις» Νέος 5. Θαλάσσια επιφάνεια που προστατεύεται µε την τοποθέτηση στατικών ή κινητών εγκαταστάσεων km2 ΙΚΑΙΟΥΧΟΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ είκτης ΕΠΑΛ 3.2 «Προστασία και ανάπτυξη της υδρόβιας πανίδας και χλωρίδας» Περιοχές που έχουν επωφεληθεί από δράσεις προστασίας της υδρόβιας χλωρίδας και πανίδας Αριθµός ΙΚΑΙΟΥΧΟΣ ΕΚΡΟΩΝ είκτης ΕΠΑΛ 3.2 «Προστασία και ανάπτυξη της υδρόβιας πανίδας και χλωρίδας» Η Έκδοση

184 ΕΙΚΤΕΣ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΤΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ Α/Α είκτης παρακολούθησης Μονάδα Μέτρησης Συµπλήρωση είκτη Τύπος δείκτη Προέλευση δείκτη Μέτρο Ε.Π.ΑΛ. που αφορά κωδικός ΟΠΣΑΑ 2.1 «Υδατοκαλλιέργεια» 2.2 «Αλιεία εσωτερικών υδάτων» 7. Περιοχές δικτύου NATURA που καταλαµβάνονται από έργα υποδοµών Τετραγωνικά χιλιόµετρα ΙΚΑΙΟΥΧΟΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ Νέος δείκτης 2.3 «Μεταποίηση και εµπορία αλιευτικών προϊόντων» 3.3 «Αλιευτικοί λιµένες, τόποι εκφόρτωσης και νέος καταφύγια» 4.1 «Ανάπτυξη αλιευτικών περιοχών» ΑΝΘΡΩΠΟΓΕΝΕΙΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ : ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΥΓΕΙΑ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΚΑΙ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ - ΤΟΠΙΟ 8. Αριθµός αλιευτικών σκαφών που εκσυγχρονίζονται Αριθµός ΙΚΑΙΟΥΧΟΣ ΕΚΡΟΩΝ (σύνθετος) είκτης ΕΠΑΛ 1.3 «επενδύσεις επί αλιευτικών σκαφών και επιλεκτικότητα των αλιευτικών εργαλείων» 2.2 «αλιεία εσωτερικών υδάτων , Αριθµός αλιέων/ιδιοκτητών αλιευτικών σκαφών που εφάρµοσαν µέτρα αντιµετώπισης ειδικών αναγκών της παράκτιας αλιείας µικρής κλίµακας Αριθµός ΙΚΑΙΟΥΧΟΣ ΕΚΡΟΩΝ (σύνθετος) είκτης Ε.Ε. 1.4 «παράκτια αλιεία µικρής κλίµακας» , , Αριθµός αλιέων που επωφελήθηκαν από τα κοινωνικοοικονοµικά µέτρα διαχείρισης του στόλου Αριθµός ΙΚΑΙΟΥΧΟΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ Νέος δείκτης 1.5 «Κοινωνικοοικονοµικές αποζηµιώσεις για τη διαχείριση του στόλου» Νέος 4 Η Έκδοση

185 ΕΙΚΤΕΣ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΤΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ Α/Α είκτης παρακολούθησης Μονάδα Μέτρησης Συµπλήρωση είκτη Τύπος δείκτη Προέλευση δείκτη Μέτρο Ε.Π.ΑΛ. που αφορά κωδικός ΟΠΣΑΑ 11. Αριθµός µονάδων υδατοκαλλιέργειας, µεταποίησης και εµπορίας αλιευτικών προϊόντων και εγκαταστάσεων αλιείας εσωτερικών υδάτων που εφάρµοσαν τεχνικές και µεθόδους παραγωγής φιλικές προς το περιβάλλον ή/και χρησιµοποίησαν συστήµατα περιβαλλοντικής διαχείρισης και παρακολούθησης Αριθµός ΙΚΑΙΟΥΧΟΣ ΕΚΡΟΩΝ (σύνθετος) είκτης Ε.Ε. 2.1 «Υδατοκαλλιέργεια» 2.2 «Αλιεία εσωτερικών υδάτων» 2.3 «Μεταποίηση και εµπορία αλιευτικών προϊόντων» , , , , , , , , , , Αριθµός δράσεων προώθησης προϊόντων που λαµβάνονται µε τη χρήση µεθόδων που 12. προκαλούν µικρές επιπτώσεις στο περιβάλλον, εφαρµογής πολιτικής ποιότητας για τα προϊόντα αλιείας και Αριθµός ΙΚΑΙΟΥΧΟΣ ΕΚΡΟΩΝ (σύνθετος) είκτης Ε.Ε. 3.4 «Ανάπτυξη νέων αγορών & εκστρατείες προώθησης» , , υδατοκαλλιέργειας και προαγωγής πιστοποίησης της ποιότητας 13. Πλήθος ερευνητικών έργων, πιλοτικών σχεδίων και συναφών δραστηριοτήτων στον τοµέα της αλιείας Αριθµός ΕΥ / ΕΦ ΕΚΡΟΩΝ (σύνθετος) είκτης Ε.Ε. 3.5 «Πιλοτικά σχέδια» 3.6 «Τροποποίηση αλιευτικών σκαφών για άλλες δραστηριότητες» , , , , Η Έκδοση

186 ΕΙΚΤΕΣ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΤΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ Α/Α είκτης παρακολούθησης Μονάδα Μέτρησης Συµπλήρωση είκτη Τύπος δείκτη Προέλευση δείκτη Μέτρο Ε.Π.ΑΛ. που αφορά κωδικός ΟΠΣΑΑ 14. Ωφελούµενος πληθυσµός από παρεµβάσεις ανάπτυξης αλιευτικών περιοχών Αριθµός ΙΚΑΙΟΥΧΟΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ είκτης ΕΠΑΛ 4.1 «Ανάπτυξη αλιευτικών περιοχών» 2.1 «Υδατοκαλλιέργεια» 15. Επίπτωση του έργου στα στοιχεία της πολιτιστικής κληρονοµιάς ή/και στην αισθητική του τοπίου στην παράκτια ζώνη Θετική/ αρνητική /ουδέτερη επίδραση ΙΚΑΙΟΥΧΟΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ Νέος δείκτης 2.3 «Μεταποίηση και εµπορία αλιευτικών προϊόντων» 3.3 «Αλιευτικοί λιµένες, τόποι εκφόρτωσης και καταφύγια» Νέος 4.1 «Ανάπτυξη αλιευτικών περιοχών» 16. Πράξεις για την προστασία του περιβάλλοντος στις αλιευτικές περιοχές Αριθµός ΙΚΑΙΟΥΧΟΣ ΕΚΡΟΩΝ είκτης Ε.Ε. 4.1 «Ανάπτυξη αλιευτικών περιοχών» ΑΒΙΟΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ : Υ ΑΤΑ ΑΕΡΑΣ Ε ΑΦΟΣ ΚΛΙΜΑΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ 17. Μεταβολή της ποιότητας των θαλάσσιων υδάτων Θετική/ αρνητική /ουδέτερη επίδραση ΕΥ / ΕΦ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ Νέος δείκτης 1.1 «Μόνιµη παύση αλιευτικών δραστηριοτήτων» 3.3 «Αλιευτικοί λιµένες, τόποι εκφόρτωσης και καταφύγια» Νέος 18. Βελτίωση της ποιότητας της ατµόσφαιρας Θετική/ ΕΥ / ΕΦ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ Νέος δείκτης 1.1 «Μόνιµη παύση αλιευτικών Νέος 4 Η Έκδοση

187 ΕΙΚΤΕΣ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ΤΗΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ Α/Α είκτης παρακολούθησης Μονάδα Μέτρησης Συµπλήρωση είκτη Τύπος δείκτη Προέλευση δείκτη Μέτρο Ε.Π.ΑΛ. που αφορά κωδικός ΟΠΣΑΑ αρνητική δραστηριοτήτων» /ουδέτερη επίδραση 1.3 «Επενδύσεις επί αλιευτικών σκαφών και επιλεκτικότητα των αλιευτικών εργαλείων» 19. Έργα διαχείρισης υγρών και στερεών αποβλήτων Αριθµός ΕΥ / ΕΦ ΕΚΡΟΩΝ Νέος δείκτης 2.1 «Υδατοκαλλιέργεια» 2.3 «Μεταποίηση και εµπορία αλιευτικών Νέος προϊόντων» 3.3 «Αλιευτικοί λιµένες, τόποι εκφόρτωσης και καταφύγια» 4 Η Έκδοση

188 ΕΛΤΙΑ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ ΕΙΚΤΩΝ 187

189 ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑ - ΠΑΝΙ Α ΧΛΩΡΙ Α ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ Έκδοση: Απρίλιος

190 ΕΛΤΙΑ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΙΚΤΩΝ Α/Α 1 ΕΛΤΙΟ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΥ ΕΙΚΤΗ Περιβαλλοντική Συνιστώσα: Περιβαλλοντικός είκτης: ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑ ΠΑΝΙ Α ΧΛΩΡΙ Α ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΜΕΙΩΣΗ ΤΗΣ ΧΩΡΗΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΑΛΙΕΥΤΙΚΟΥ ΣΤΟΛΟΥ Ορισµός και σκοπιµότητα δείκτη Τύπος δείκτη Πηγή άντλησης στοιχείων Μονάδα Μέτρησης είκτη Συµπλήρωση του δείκτη Τρόπος υπολογισµού δείκτη στο Ε.Π Μέτρο που χρησιµοποιείται ο δείκτης Αποτύπωση του δείκτη Τιµή βάσης και στόχου Ο δείκτης καταγράφει την µείωση της χωρητικότητας του αλιευτικού στόλου που προκύπτει από τις δράσεις προσαρµογής της αλιευτικής προσπάθειας. Στόχος είναι η επίτευξη βιώσιµης ισορροπίας µεταξύ της κατάστασης των αλιευτικών πόρων και των αλιευτικών δραστηριοτήτων. Η µείωση της χωρητικότητας προκύπτει από τις εξής δράσεις: 1) διάλυση του αλιευτικού σκάφους, 2) αλλαγή χρήσης του αλιευτικού σκάφους για µη αλιευτικές δραστηριότητες, 3) πόντιση του αλιευτικού σκάφους για τη δηµιουργία τεχνητών υφάλων. Αποτέλεσµα της µείωσης της αλιευτικής προσπάθειας είναι η µείωση των επιπτώσεων της πιθανής υπεραλίευσης επί των αλιευτικών πεδίων. Οι συνέπειες αυτής της «οικολογικής ελάφρυνσης» των αλιευτικών πεδίων αναµένεται να έχουν µεσοπρόθεσµα κυρίως δε µακροπρόθεσµα θετική συνεισφορά στην δυνατότητα ανάκαµψης των πληθυσµών των ειδών που αποτελούν στόχο της αλιείας και των ειδών µε οικολογική εξάρτηση από αυτά. Αποτελέσµατος Η χωρητικότητα του σκάφους καταγράφεται στην άδειά του και η τιµή της θα πρέπει να συµφωνεί µε την αντίστοιχη που εµφανίζεται στο Εθνικό και το Κοινοτικό Αλιευτικό Μητρώο. Σε αντίθετη περίπτωση διενεργείται επανέλεγχος των ναυπηγικών χαρακτηριστικών του σκάφους από την αρµόδια Λιµενική Αρχή. Χωρητικότητα σε GT Ο ικαιούχος θέτει την τιµή στόχο για το δείκτη στο Τεχνικό ελτίο προτεινόµενης πράξης η οποία οριστικοποιείται στο Τεχνικό ελτίο εγκεκριµένης πράξης από την.α.. Η µείωση της χωρητικότητας του αλιευτικού σκάφους γίνεται αυτοµάτως και οριστικά µε την ολοκλήρωση του φυσικού αντικειµένου της πράξης και είναι ίση µε την τιµή της χωρητικότητας του αποσυρόµενου από την αλιευτική δραστηριότητα σκάφους. Η ιαχειριστική Αρχή αθροίζει τις τιµές του δείκτη από κάθε Τεχνικό ελτίο Εγκεκριµένης Πράξης που χρησιµοποιείται ο δείκτης, προκειµένου να εκτιµήσει την επίτευξη του στόχου στο επίπεδο του Επιχειρησιακού Προγράµµατος. 1.1 «Μόνιµη παύση αλιευτικών δραστηριοτήτων» 2.2 «Αλιεία εσωτερικών υδάτων» Ο δείκτης αυτός αφορά ποσοτικοποιηµένο στόχο του ΕΠΑΛ και αποτυπώνεται στο ΟΠΣΑΑ µε τους κωδικούς «Μείωση χωρητικότητας λόγω διάλυσης αλιευτικού σκάφους», «Μείωση χωρητικότητας λόγω αλλαγής χρήσης για µη αλιευτικές δραστηριότητες», «Μείωση χωρητικότητας λόγω αλλαγής χρήσης για τη δηµιουργία τεχνητών υφάλων», και «Χωρητικότητα σκάφους που άλλαξε χρήση». Βάση: GT Στόχος: η µείωση κατά GT (ο στόχος αφορά µόνο το µέτρο 1.1) Έκδοση: Απρίλιος

191 ΕΛΤΙΑ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΙΚΤΩΝ Α/Α 2 ΕΛΤΙΟ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΥ ΕΙΚΤΗ Περιβαλλοντική Συνιστώσα: Περιβαλλοντικός είκτης: Ορισµός και σκοπιµότητα δείκτη Τύπος δείκτη Πηγή άντλησης στοιχείων Μονάδα Μέτρησης είκτη Συµπλήρωση του δείκτη Τρόπος υπολογισµού δείκτη στο ΕΠ Μέτρο που χρησιµοποιείται ο δείκτης Αποτύπωση του δείκτη ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑ ΠΑΝΙ Α ΧΛΩΡΙ Α ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΣΧΕ ΙΑ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΑΛΙΕΥΤΙΚΩΝ ΑΠΟΘΕΜΑΤΩΝ Ο δείκτης καταγράφει το συνολικό αριθµό των σχεδίων διαχείρισης που µπορεί να θεσπιστούν για τη διατήρηση των αποθεµάτων εντός ασφαλών βιολογικών ορίων (άρθρο 6 του Καν. (ΕΚ) 2371/2002) αλλά και των σχεδίων διαχείρισης που εγκρίνονται σε εθνικό επίπεδο στο πλαίσιο των κοινοτικών µέτρων διατήρησης και στις περιπτώσεις που τα εν λόγω σχέδια προνοούν για βαθµιαίες µειώσεις της αλιευτικής προσπάθειας (άρθρο 21 στοιχείο α) σηµείο iv), του Καν. (Ε.Κ.) 1198/2006). Στα πλαίσια εφαρµογής των σχεδίων αυτών προβλέπεται η προσωρινή παύση των αλιευτικών δραστηριοτήτων. Εκροών.Α. / Ε.Φ.. Αριθµός Η.Α. ή ο ΕΦ θέτει την τιµή «1» για το δείκτη στο Τεχνικό ελτίο εγκεκριµένης πράξης, εφόσον η πράξη αφορά προσωρινή παύση αλιευτικών δραστηριοτήτων στα πλαίσια σχεδίου διαχείρισης των αλιευτικών αποθεµάτων. Σε αντίθετη περίπτωση παίρνει την τιµή «0». Η.Α. ή ο ΕΦ αθροίζει τις τιµές του δείκτη από κάθε Τεχνικό ελτίο Εγκεκριµένης Πράξης που χρησιµοποιείται ο δείκτης - εφόσον πρόκειται για διαφορετικό σχέδιο διαχείρισης - προκειµένου να υπολογίσει τον συνολικό αριθµό αυτών των σχεδίων. 1.2 «Προσωρινή παύση αλιευτικών δραστηριοτήτων» Νέος δείκτης Τιµή βάσης και στόχου Η τιµή βάσης είναι µηδέν καθόσον δεν έχουν υλοποιηθεί στο παρελθόν αντίστοιχα σχέδια. Τιµή στόχου δεν υπάρχει, διότι δεν µπορούν να προσδιοριστούν εκ των προτέρων οι ανάγκες που θα προκύψουν για την διαχείριση αλιευτικών αποθεµάτων. Έκδοση: Απρίλιος

192 ΕΛΤΙΑ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΙΚΤΩΝ Α/Α 3 ΕΛΤΙΟ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΥ ΕΙΚΤΗ Περιβαλλοντική Συνιστώσα: Περιβαλλοντικός είκτης: Ορισµός και σκοπιµότητα δείκτη Τύπος δείκτη Πηγή άντλησης στοιχείων Μονάδα Μέτρησης είκτη Συµπλήρωση του δείκτη Τρόπος υπολογισµού δείκτη στο ΕΠ Μέτρο που χρησιµοποιείται ο δείκτης Αποτύπωση του δείκτη ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑ ΠΑΝΙ Α ΧΛΩΡΙ Α ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΜΟΝΑ ΩΝ Υ ΑΤΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΠΟΥ Ι ΡΥΘΗΚΑΝ Η ΜΕΤΕΓΚΑΤΑΣΤΑΘΗΚΑΝ ΕΝΤΟΣ ΘΕΣΜΟΘΕΤΗΜΕΝΩΝ ΠΟΑΥ Ο δείκτης καταγράφει τον αριθµό των µονάδων υδατοκαλλιέργειας που ιδρύονται ή µετεγκαθίστανται εντός περιοχών οργανωµένης ανάπτυξης της υδατοκαλλιέργειας (Π.Ο.Α.Υ.). Η ίδρυση νέων και κυρίως η µετεγκατάσταση υφιστάµενων µονάδων εντός των ζωνών υδατοκαλλιέργειας θα συµβάλλει στην προστασία του περιβάλλοντος, αλλά και στην αποφυγή συγκρούσεων µε άλλες δραστηριότητες όπως ο τουρισµός κ.λ.π. Εκροών.Α. / Ε.Φ.. Αριθµός Η.Α. ή ο ΕΦ θέτει την τιµή «1» για το δείκτη στο Τεχνικό ελτίο εγκεκριµένης πράξης εφόσον η πράξη αφορά ίδρυση ή µετεγκατάσταση µονάδας υδατοκαλλιέργειας εντός ΠΟΑΥ. Σε αντίθετη περίπτωση θέτει την τιµή «0». Η επίτευξη του στόχου πραγµατοποιείται µε την ολοκλήρωση του έργου της ίδρυσης ή της µετεγκατάστασης της µονάδας υδατοκαλλιέργειας. Η.Α. ή ο ΕΦ αθροίζει τις τιµές του δείκτη από κάθε Τεχνικό ελτίο Εγκεκριµένης Πράξης που χρησιµοποιείται ο δείκτης προκειµένου να υπολογίσει το συνολικό αριθµό µονάδων. 2.1 «Υδατοκαλλιέργεια» Νέος δείκτης Τιµή βάσης και στόχου Προτείνεται ως τιµή βάσης ο αριθµός των µονάδων που βρίσκονται ήδη εντός ΠΟΑΥ. Έκδοση: Απρίλιος

193 ΕΛΤΙΑ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΙΚΤΩΝ Α/Α 4 ΕΛΤΙΟ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΥ ΕΙΚΤΗ Περιβαλλοντική Συνιστώσα: Περιβαλλοντικός είκτης: Ορισµός και σκοπιµότητα δείκτη Τύπος δείκτη Πηγή άντλησης στοιχείων Μονάδα Μέτρησης είκτη Συµπλήρωση δείκτη Τρόπος υπολογισµού δείκτη στο ΕΠ Μέτρο που χρησιµοποιείται ο δείκτης Αποτύπωση του δείκτη ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑ ΠΑΝΙ Α ΧΛΩΡΙ Α ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΣΥΛΛΟΓΙΚΕΣ ΡΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΘΑΛΑΣΣΙΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ Με τον δείκτη αποτυπώνεται ο αριθµός των πράξεων κοινού ενδιαφέροντος που υλοποιούνται µε την ενεργό συµµετοχή των ιδίων των επιχειρήσεων ή οργανώσεων και φορέων, που ενεργούν εξ ονόµατος των παραγωγών ή άλλων οργανώσεων ή φορέων αναγνωρισµένων από το κράτος και συµβάλλουν στην επίτευξη των στόχων της Κοινής Αλιευτικής Πολιτικής & των µέτρων διαχείρισης στην Μεσόγειο θάλασσα (Καν. 1967/2006). Στο πλαίσιο της εφαρµογής του κανονισµού 1967/2006 υλοποιούνται δράσεις µε αντικείµενο: (i) την συλλογή επιστηµονικών πληροφοριών προκειµένου να χαρτογραφηθούν οι βιότοποι που θα προστατευθούν σύµφωνα µε το άρθρο 4 του κανονισµού, (ii) την συλλογή επιστηµονικών πληροφοριών για την επιστηµονική ταυτοποίηση και χαρτογράφηση των περιοχών (Εθνικές προστατευόµενες περιοχές) οι οποίες θα προστατευθούν στα πλαίσια του άρθρου 7 του κανονισµού και (iii) την επιστηµονική παρακολούθηση των σχεδίων διαχείρισης σύµφωνα µε τα άρθρα 18 και 19 του κανονισµού. Οι συλλογικές δράσεις αφορούν επίσης την εκπόνηση σχετικών µε τον τοµέα της αλιείας περιβαλλοντικών ή άλλων µελετών που θα διευκολύνουν την επίτευξη των περιβαλλοντικών στόχων του ΕΠΑΛ, όπως διαχειριστικές µελέτες µε σκοπό την εκτίµηση της φέρουσας ικανότητας των οικοσυστηµάτων των διαφόρων περιοχών για την εκτροφή ιχθύων, ιδιαίτερα όσον αφορά σε περιοχές του εθνικού σκέλους του Ευρωπαϊκού ικτύου Natura 2000, ούτως ώστε να ενισχυθεί η αποτελεσµατικότητα των µέτρων διαχείρισης του αλιευτικού στόλου και η ορθολογική ανάπτυξη των ιχθυοκαλλιεργειών µε παράλληλη διασφάλιση της προστασίας του περιβάλλοντος από τις ενδεχόµενες δυσµενείς συνεργιστικές, συσωρευτικές και άλλες επιπτώσεις των δραστηριοτήτων αυτών. Εκροών ικαιούχος Αριθµός Ο δικαιούχος θέτει την τιµή «1» για το δείκτη στο Τεχνικό ελτίο προτεινόµενης πράξης εφόσον η πράξη περιλαµβάνει δράσεις προστασίας του θαλάσσιου περιβάλλοντος. Σε αντίθετη περίπτωση θέτει την τιµή «0». Η επίτευξη του στόχου πραγµατοποιείται µε την ολοκλήρωση της πράξης. Η.Α. αθροίζει τις τιµές του δείκτη από κάθε Τεχνικό ελτίο Εγκεκριµένης Πράξης που χρησιµοποιείται ο δείκτης προκειµένου να υπολογίσει το συνολικό αριθµό των συλλογικών δράσεων. 3.1 «Συλλογικές δράσεις» Νέος δείκτης Τιµή βάσης και στόχου Η τιµή βάσης είναι µηδέν καθόσον δεν έχουν υλοποιηθεί στο παρελθόν αντίστοιχες δράσεις. Τιµή στόχου δεν υπάρχει, διότι δεν µπορεί να εκτιµηθεί εκ των προτέρων το ενδιαφέρον των δικαιούχων για υποβολή και ένταξη σχετικών προτάσεων. Έκδοση: Απρίλιος

194 ΕΛΤΙΑ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΙΚΤΩΝ Α/Α 5 ΕΛΤΙΟ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΥ ΕΙΚΤΗ Περιβαλλοντική Συνιστώσα: Περιβαλλοντικός είκτης: ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑ ΠΑΝΙ Α ΧΛΩΡΙ Α ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑ ΠΟΥ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΕΤΑΙ ΜΕ ΤΗΝ ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΗ ΣΤΑΤΙΚΩΝ Η ΚΙΝΗΤΩΝ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ Ορισµός και σκοπιµότητα δείκτη Τύπος δείκτη Πηγή άντλησης στοιχείων Ο δείκτης καταγράφει την επιφάνεια όπου τοποθετήθηκαν ανθεκτικά και σταθερά αντικείµενα κατάλληλα για την δηµιουργία τεχνητών υφάλων ή άλλων εγκαταστάσεων µε στόχο την ενίσχυση της θαλάσσιας βιοποικιλότητας. Οι προτάσεις πόντισης τεχνητών υφάλων θα πρέπει να διασφαλίζουν την καταλληλότητα του τρόπου και του τόπου εγκατάστασής τους καθώς και την επαρκή επιστηµονική παρακολούθηση της αποτελεσµατικότητάς τους. Αποτελέσµατος ικαιούχος Μονάδα Μέτρησης είκτη Km 2 Συµπλήρωση δείκτη Τρόπος υπολογισµού δείκτη στο ΕΠ Μέτρο που χρησιµοποιείται ο δείκτης Αποτύπωση του δείκτη Ο ικαιούχος θέτει την τιµή στόχο για το δείκτη στο Τεχνικό ελτίο προτεινόµενης πράξης η οποία οριστικοποιείται στο Τεχνικό ελτίο εγκεκριµένης πράξης από την.α.. Ο ικαιούχος δεσµεύεται για την επίτευξή του µε την ολοκλήρωση της πράξης. Η.Α. αθροίζει τις τιµές του δείκτη από κάθε Τεχνικό ελτίο Εγκεκριµένης Πράξης που χρησιµοποιείται ο δείκτης προκειµένου να υπολογίσει τη συνολική θαλάσσια επιφάνεια. 3.2 «Προστασία και ανάπτυξη της υδρόβιας πανίδας και χλωρίδας» Ο δείκτης αυτός αφορά ποσοτικοποιηµένο στόχο του άξονα 3 του ΕΠΑΛ και αποτυπώνεται στο ΟΠΣΑΑ µε κωδικό Τιµή βάσης και στόχου Βάση: 23 Km 2 Στόχος: 39 Km 2 Έκδοση: Απρίλιος

195 ΕΛΤΙΑ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΙΚΤΩΝ Α/Α 6 ΕΛΤΙΟ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΥ ΕΙΚΤΗ Περιβαλλοντική Συνιστώσα: Περιβαλλοντικός είκτης: Ορισµός και σκοπιµότητα δείκτη Τύπος δείκτη Πηγή άντλησης στοιχείων Μονάδα Μέτρησης είκτη Συµπλήρωση δείκτη Τρόπος υπολογισµού δείκτη στο ΕΠ Μέτρο που χρησιµοποιείται ο δείκτης Αποτύπωση του δείκτη ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑ ΠΑΝΙ Α ΧΛΩΡΙ Α ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ ΕΠΩΦΕΛΗΘΕΙ ΑΠΟ ΡΑΣΕΙΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΗΣ Υ ΡΟΒΙΑΣ ΧΛΩΡΙ ΑΣ ΚΑΙ ΠΑΝΙ ΑΣ Ο δείκτης καταγράφει τις περιοχές στις οποίες έχουν υλοποιηθεί οι ακόλουθες δράσεις: - κατασκευή και τοποθέτηση στατικών ή κινητών εγκαταστάσεων για την προστασία και την ανάπτυξη της υδρόβιας πανίδας και χλωρίδας, - αποκατάσταση εσωτερικών υδάτων, περιλαµβανοµένων των τόπων ωοτοκίας και των οδών µετανάστευσης για τα µεταναστευτικά είδη, - προστασία και βελτίωση του περιβάλλοντος στο πλαίσιο του Natura Άµεση συνέπεια των ανωτέρω δράσεων είναι η θετική συµβολή στην αναβάθµιση και προστασία του συνόλου των βιοτικών και αβιοτικών περιβαλλοντικών στοιχείων σε ευρύτερες περιοχές. Ο δείκτης αποτυπώνει την συµβολή των προαναφερθέντων δράσεων στην επίτευξη των στόχων προστασίας και αναβάθµισης της υδρόβιας πανίδας και χλωρίδας. Εκροών ικαιούχος Αριθµός Ο δικαιούχος θέτει την τιµή «1» για το δείκτη στο Τεχνικό ελτίο προτεινόµενης πράξης. Η επίτευξη του στόχου πραγµατοποιείται µε την ολοκλήρωση της πράξης. Η ιαχειριστική Αρχή αθροίζει τις τιµές του δείκτη από κάθε Τεχνικό ελτίο Εγκεκριµένης Πράξης που χρησιµοποιείται ο δείκτης προκειµένου να εκτιµήσει την επίτευξη του στόχου στο επίπεδο του Επιχειρησιακού Προγράµµατος. 3.2 «Προστασία και ανάπτυξη της υδρόβιας πανίδας και χλωρίδας» Ο δείκτης αποτυπώνεται στο ΟΠΣΑΑ µε την ονοµασία «Σχετική περιοχή που έχει επωφεληθεί» και κωδικό Τιµή βάσης και στόχου Βάση: 4 περιοχές Στόχος: 3 περιοχές Έκδοση: Απρίλιος

196 ΕΛΤΙΑ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΙΚΤΩΝ Α/Α 7 ΕΛΤΙΟ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΥ ΕΙΚΤΗ Περιβαλλοντική Συνιστώσα: Περιβαλλοντικός είκτης: Ορισµός και σκοπιµότητα δείκτη ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑ ΠΑΝΙ Α ΧΛΩΡΙ Α ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΙΚΤΥΟΥ NATURA ΠΟΥ ΚΑΤΑΛΑΜΒΑΝΟΝΤΑΙ ΑΠΟ ΕΡΓΑ ΥΠΟ ΟΜΩΝ Ο δείκτης προσδιορίζει τις περιοχές δικτύου NATURA που καταλαµβάνονται µε την υλοποίηση έργων. Σηµειώνεται ότι οι δύο κατηγορίες περιοχών δικτύου Natura (Τόποι Κοινοτικής Σηµασίας και Ζώνες Ειδικής Προστασίας) παρουσιάζουν µεταξύ τους επικαλύψεις όσον αφορά στις εκτάσεις τους. Έτσι, ως προς τον πιο πάνω ορισµό διευκρινίζεται ότι Στο αριθµό περιοχών προσµετρώνται όλες οι περιοχές στις οποίες εµπίπτει η περιοχή κατάληψης των έργων. Τύπος δείκτη Πηγή άντλησης στοιχείων Μονάδα Μέτρησης είκτη Συµπλήρωση δείκτη Τρόπος υπολογισµού δείκτη στο ΕΠ Μέτρο που χρησιµοποιείται ο δείκτης Αποτύπωση του δείκτη Τιµή βάσης και στόχου Η έκταση που καταλαµβάνεται υπολογίζεται άπαξ, εξαιρουµένων των αλληλεπικαλύψεων. Με τη χρήση του δείκτη παρακολουθείται η συνεισφορά του Προγράµµατος στη µείωση της έκτασης των περιοχών δικτύου NATURA. Ο δείκτης αφορά και περιβαλλοντικό δείκτη του ΕΣΠΑ. Επιπτώσεων Στοιχεία θέσης και γεωµετρίας της επιφάνειας κατάληψης του έργου διαθέτει ο Τελικός ικαιούχος που υλοποιεί την Πράξη. Στοιχεία σχετικά µε περιοχές δικτύου Natura διαθέτει το Υπουργείο Περιβάλλοντος Ενέργειας & Κλιµατικής Αλλαγής, Τµήµα ιαχείρισης Φυσικού Περιβάλλοντος και οι Περιφερειακές ιευθύνσεις Περιβάλλοντος. Εµβαδόν (τ.χλµ.) Ο ικαιούχος θέτει την τιµή στόχο για το δείκτη στο Τεχνικό ελτίο προτεινόµενης πράξης η οποία οριστικοποιείται στο Τεχνικό ελτίο εγκεκριµένης πράξης. Ο ικαιούχος συµπληρώνει την τιµή πραγµατοποίησης του δείκτη µε την ολοκλήρωση της πράξης. Η ιαχειριστική Αρχή αθροίζει τις τιµές του δείκτη από κάθε Τεχνικό ελτίο Εγκεκριµένης Πράξης που χρησιµοποιείται ο δείκτης και για όλα τα σχετικά Μέτρα, προκειµένου να εκτιµήσει την επίτευξη του στόχου στο επίπεδο του Επιχειρησιακού Προγράµµατος. 2.1 «Υδατοκαλλιέργεια» 2.2 «Αλιεία εσωτερικών υδάτων» 2.3 «Μεταποίηση και εµπορία αλιευτικών προϊόντων» 3.3 «Αλιευτικοί λιµένες, τόποι εκφόρτωσης και καταφύγια» 4.1 «Ανάπτυξη αλιευτικών περιοχών» Νέος δείκτης Προτείνεται η εκτίµηση της επιφάνειας που καταλαµβάνεται από έργα υποδοµών που υλοποιήθηκαν στα πλαίσια του Γ ΚΠΣ. Θα πρέπει να προηγηθεί σχετική συνεννόηση µε την Υπηρεσία συντονισµού περιβαλλοντικών δράσεων του ΥΠΕΚΑ. Έκδοση: Απρίλιος

197 ΕΛΤΙΑ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΙΚΤΩΝ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ-ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ-ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΥΓΕΙΑ- ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΚΑΙ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ-ΤΟΠΙΟ Έκδοση: Απρίλιος

198 ΕΛΤΙΑ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΙΚΤΩΝ Α/Α 8 ΕΛΤΙΟ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΥ ΕΙΚΤΗ Περιβαλλοντική Συνιστώσα: Περιβαλλοντικός είκτης: Ορισµός και σκοπιµότητα δείκτη Τύπος δείκτη Πηγή άντλησης στοιχείων Μονάδα Μέτρησης είκτη Συµπλήρωση δείκτη Τρόπος υπολογισµού δείκτη στο Ε.Π Μέτρο που χρησιµοποιείται ο δείκτης ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ-ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ -ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΥΓΕΙΑ-ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΚΑΙ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ-ΤΟΠΙΟ ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΛΙΕΥΤΙΚΩΝ ΣΚΑΦΩΝ ΠΟΥ ΕΚΣΥΓΧΡΟΝΙΖΟΝΤΑΙ Ο δείκτης καταγράφει τα αλιευτικά σκάφη που εφάρµοσαν µέτρα εκσυγχρονισµού τους. Ο εκσυγχρονισµός περιλαµβάνει τον εξοπλισµό των αλιευτικών σκαφών µε συστήµατα που βελτιώνουν την ασφάλεια της ναυσιπλοΐας, τις συνθήκες εργασίας επί του σκάφους, την υγιεινή και ποιότητα των προϊόντων αλιείας, την ενεργειακή αποδοτικότητα και την επιλεκτικότητα των αλιευτικών εργαλείων. Στόχοι των ανωτέρω δράσεων εκσυγχρονισµού είναι η βελτίωση των συνθηκών εργασίας των αλιέων, η ενίσχυση της ποιότητας των παραγόµενων προϊόντων, η ανάκαµψη των πληθυσµών των ειδών που αποτελούν στόχο της αλιείας, η µείωση των επιπτώσεων της αλιείας επί των οικοσυστηµάτων και του θαλάσσιου βυθού και η µείωση των εκποµπών αερίων ρύπων. Ειδικότερα η βελτίωση της ενεργειακής αποδοτικότητας των αλιευτικών σκαφών σχετίζεται µε το µέτρο αντικατάστασης των παλαιάς τεχνολογίας κινητήρων των αλιευτικών σκαφών. Το µέτρο αυτό αναµένεται να µειώσει την κατανάλωση καυσίµου αλλά και την εκποµπή αερίων του θερµοκηπίου και άλλων ατµοσφαιρικών ρύπων από τα αλιευτικά σκάφη. Επιπλέον, η βελτίωση της επιλεκτικότητας των αλιευτικών εργαλείων ως προς την ικανότητα σύλληψης συγκριµένων ειδών και µεγεθών αναµένεται να συµβάλλει επίσης στην κατεύθυνση άµβλυνσης των τυχών επιπτώσεων της αλιείας και διατήρησης των ιχθυοαποθεµάτων. Σε αυτή την περίπτωση ο αριθµός των αλιευτικών εργαλείων που θα αντικατασταθούν αντικατοπτρίζει την συµβολή του προγράµµατος στην κατεύθυνση προστασίας τόσο του ρυθµού ανανέωσης και εισόδου νεοεισερχόµενων ατόµων στους πληθυσµούςστόχους αλιείας όσο και την προσπάθεια µείωσης των παρεµπιπτόντων αλιευµάτων και των απορρίψεων. Εκροών ικαιούχος Αριθµός Ο ικαιούχος θέτει την τιµή στόχο για το δείκτη στο Τεχνικό ελτίο προτεινόµενης πράξης η οποία οριστικοποιείται στο Τεχνικό ελτίο εγκεκριµένης πράξης από την.α. ή τον ΕΦ. Η επίτευξη του στόχου πραγµατοποιείται µε την ολοκλήρωση της πράξης. Η ιαχειριστική Αρχή αθροίζει τις τιµές του δείκτη από κάθε Τεχνικό ελτίο Εγκεκριµένης Πράξης που χρησιµοποιείται ο δείκτης προκειµένου να εκτιµήσει την επίτευξη του στόχου στο επίπεδο του Επιχειρησιακού Προγράµµατος. 1.3 «Επενδύσεις επί αλιευτικών σκαφών και επιλεκτικότητα» 2.2 «Αλιεία εσωτερικών υδάτων» Αποτύπωση του δείκτη Ο δείκτης αυτός όσον αφορά το µέτρο 1.3 αποτελεί ποσοτικοποιηµένο στόχο του άξονα προτεραιότητας 1 και αντιστοιχεί στον δείκτη µε κωδικό ΟΠΣΑΑ Όσον αφορά το µέτρο 2.2, ο δείκτης αντιστοιχεί στον δείκτη του ΟΠΣΑΑ µε κωδικό (σχετικό σκάφος). Τιµή βάσης και στόχου Βάση: σκάφη, Στόχος: σκάφη (από το Μέτρο 1.3) Έκδοση: Απρίλιος

199 ΕΛΤΙΑ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΙΚΤΩΝ Α/Α 9 ΕΛΤΙΟ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΥ ΕΙΚΤΗ Περιβαλλοντική Συνιστώσα: ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ-ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ -ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΥΓΕΙΑ-ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΚΑΙ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ-ΤΟΠΙΟ ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΛΙΕΩΝ/Ι ΙΟΚΤΗΤΩΝ ΑΛΙΕΥΤΙΚΩΝ ΣΚΑΦΩΝ ΠΟΥ Περιβαλλοντικός είκτης: ΕΦΑΡΜΟΣΑΝ ΜΕΤΡΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΕΙ ΙΚΩΝ ΑΝΑΓΚΩΝ ΤΗΣ ΠΑΡΑΚΤΙΑΣ ΑΛΙΕΙΑΣ ΜΙΚΡΗΣ ΚΛΙΜΑΚΑΣ Ορισµός και σκοπιµότητα δείκτη Τύπος δείκτη Πηγή άντλησης στοιχείων Μονάδα Μέτρησης είκτη Συµπλήρωση δείκτη Τρόπος υπολογισµού δείκτη στο Ε.Π Μέτρο που χρησιµοποιείται ο δείκτης Αποτύπωση του δείκτη Τιµή βάσης και στόχου Ο δείκτης καταγράφει τους αλιείς οι οποίοι εφάρµοσαν µέτρα στήριξης της παράκτιας αλιείας µικρής κλίµακας µε στόχο την βελτίωση των όρων άσκησης των αλιευτικών δραστηριοτήτων της, λαµβάνοντας υπόψη τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της. Η στήριξη της παράκτιας αλιείας µικρής κλίµακας περιλαµβάνει: - τη χρηµατοδότηση των επενδύσεων επί των αλιευτικών σκαφών - τη βελτίωση της διαχείρισης και έλεγχο των όρων πρόσβασης σε καθορισµένες ζώνες αλιείας, - την οργάνωση της παραγωγής της µεταποίησης και της αλυσίδας εµπορίας των προϊόντων της αλιείας, - την προώθηση σε εθελοντική βάση της µείωσης της αλιευτικής προσπάθειας για τη διατήρηση των αλιευτικών πόρων, - τη χρησιµοποίηση τεχνολογικών καινοτοµιών οι οποίες δεν αυξάνουν την αλιευτική προσπάθεια. - τη ανάπτυξη χώρων άµεσης εµπορίας (direct marketing) για την πώληση και ενηµέρωση του καταναλωτή καθώς και για την ενθάρρυνση της κατανάλωσης συναφών προϊόντων. Εκροών ικαιούχος Αριθµός Ο ικαιούχος θέτει την τιµή στόχο για το δείκτη στο Τεχνικό ελτίο προτεινόµενης πράξης η οποία οριστικοποιείται στο Τεχνικό ελτίο εγκεκριµένης πράξης από την.α. ή τον ΕΦ. Η επίτευξη του στόχου πραγµατοποιείται µε την ολοκλήρωση της πράξης. Η ιαχειριστική Αρχή αθροίζει τις τιµές του δείκτη από κάθε Τεχνικό ελτίο Εγκεκριµένης Πράξης που χρησιµοποιείται ο δείκτης προκειµένου να εκτιµήσει την επίτευξη του στόχου στο επίπεδο του Επιχειρησιακού Προγράµµατος. 1.4 «Παράκτια αλιεία µικρής κλίµακας» Η τιµή του δείκτη προκύπτει από το άθροισµα των δεικτών µε κωδικούς ΟΠΣΑΑ (Αριθµός αλιέων/ιδιοκτητών αλιευτικών σκαφών που έχουν λάβει πριµοδοτήσεις για να βελτιώσουν τη διαχείριση και τον έλεγχο των όρων πρόσβασης σε ορισµένες περιοχές αλιείας), (Αριθµός αλιέων/ιδιοκτητών αλιευτικών σκαφών που έχουν λάβει πριµοδοτήσεις για να ενθαρρύνουν τη λήψη εθελοντικών µέτρων για τη µείωση της αλιευτικής προσπάθειας για τη διατήρηση των αλιευτικών πόρων) και (Αριθµός αλιέων/ιδιοκτητών αλιευτικών σκαφών που έχουν λάβει πριµοδοτήσεις για να ενθαρρύνουν τη χρήση τεχνολογικών καινοτοµιών, οι οποίες δεν αυξάνουν την αλιευτική προσπάθεια). εν υπάρχουν τιµές βάσης και στόχου Έκδοση: Απρίλιος

200 ΕΛΤΙΑ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΙΚΤΩΝ Α/Α 10 ΕΛΤΙΟ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΥ ΕΙΚΤΗ Περιβαλλοντική Συνιστώσα: Περιβαλλοντικός είκτης: Ορισµός και σκοπιµότητα δείκτη Τύπος δείκτη Πηγή άντλησης στοιχείων Μονάδα Μέτρησης είκτη Συµπλήρωση δείκτη Τρόπος υπολογισµού δείκτη στο Ε.Π. Μέτρο που χρησιµοποιείται ο δείκτης Αποτύπωση του δείκτη ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ-ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ -ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΥΓΕΙΑ-ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΚΑΙ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ-ΤΟΠΙΟ ΑΡΙΘΜΟΣ ΑΛΙΕΩΝ ΠΟΥ ΕΠΩΦΕΛΗΘΗΚΑΝ ΑΠΟ ΤΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΜΕΤΡΑ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΟΥ ΣΤΟΛΟΥ Ο δείκτης καταγράφει τον αριθµό των αλιέων που επωφελήθηκαν από την υλοποίηση των ακόλουθων δράσεων: 1) διαφοροποίηση των δραστηριοτήτων, µε στόχο την προώθηση της πολλαπλής απασχόλησης των αλιέων 2) πρόωρη αποχώρηση από τις αλιευτικές δραστηριότητες, συµπεριλαµβανοµένης της πρόωρης συνταξιοδότησης 3) µη ανανεώσιµη αποζηµίωση προς τους αλιείς που εργάζονται για 12 τουλάχιστον µήνες σε σκάφος που παύει µονίµως τις αλιευτικές του δραστηριότητες 4) απόκτηση αλιευτικού σκάφους για πρώτη φορά (πλήρης ή µερική κυριότητα) από αλιείς ηλικίας κάτω των 40 ετών. Στόχος της εφαρµογής των ανωτέρω δράσεων είναι η εξισορρόπηση των αρνητικών συνεπειών που αντιµετωπίζουν οι αλιείς λόγω των εξελίξεων στον κλάδο και των µέτρων που προβλέπονται από την αναθεωρηµένη Κοινή Αλιευτική Πολιτική. Παράλληλα, η ενίσχυση του ρόλου των νέων αλιέων θα οδηγήσει στην ηλικιακή ανανέωση του κλάδου (βελτίωση ηλικιακής διάρθρωσης αλιευτικού πληθυσµού), καθώς οι νεώτεροι πλοιοκτήτες θα µπορούν να συνεισφέρουν θετικά, επικεντρώνοντας στις νέες προδιαγραφές ασφάλειας και υγιεινής, τεχνολογικής ανάπτυξης και νέων επιλεκτικών τεχνικών. Αποτελέσµατος ικαιούχος Αριθµός Ο δικαιούχος θέτει την τιµή στόχο για το δείκτη στο Τεχνικό ελτίο προτεινόµενης πράξης η οποία οριστικοποιείται στο Τεχνικό ελτίο εγκεκριµένης πράξης από την.α. ή τον ΕΦ. Ο ικαιούχος δεσµεύεται για την επίτευξή του µε την ολοκλήρωση της πράξης. Η.Α. ή ο ΕΦ αθροίζει τις τιµές του δείκτη από κάθε Τεχνικό ελτίο Εγκεκριµένης Πράξης που χρησιµοποιείται ο δείκτης προκειµένου να εκτιµήσει την επίτευξη του στόχου στο επίπεδο του Επιχειρησιακού Προγράµµατος. 1.5 «Κοινωνικοοικονοµική αποζηµίωση για την διαχείριση του στόλου» Νέος δείκτης Τιµή βάσης και στόχου Στόχος υπάρχει µόνο για τους νέους αλιείς (10 νέοι αλιείς χωρίς τιµή βάσης). Προτείνεται να µπει ως τιµή βάσης το άθροισµα των τιµών πραγµατοποίησης από την εφαρµογή των αντίστοιχων δράσεων του Γ ΚΠΣ δηλαδή 727 αλιείς. Έκδοση: Απρίλιος

201 ΕΛΤΙΑ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΙΚΤΩΝ Α/Α 11 ΕΛΤΙΟ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΥ ΕΙΚΤΗ Περιβαλλοντική Συνιστώσα: ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ-ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ -ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΥΓΕΙΑ-ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΚΑΙ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ-ΤΟΠΙΟ ΑΡΙΘΜΟΣ ΜΟΝΑ ΩΝ Υ ΑΤΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ, ΜΕΤΑΠΟΙΗΣΗΣ ΕΜΠΟΡΙΑΣ ΑΛΙΕΥΤΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΚΑΙ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ ΑΛΙΕΙΑΣ ΚΑΙ Περιβαλλοντικός είκτης: ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ Υ ΑΤΩΝ ΠΟΥ ΕΦΑΡΜΟΣΑΝ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΚΑΙ ΜΕΘΟ ΟΥΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΦΙΛΙΚΕΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Η/ΚΑΙ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΣΑΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ Ορισµός και σκοπιµότητα δείκτη Τύπος δείκτη Πηγή άντλησης στοιχείων Μονάδα Μέτρησης είκτη Συµπλήρωση δείκτη Τρόπος υπολογισµού δείκτη στο ΕΠ Μέτρο που χρησιµοποιείται ο δείκτης Αποτύπωση του δείκτη Ο δείκτης καταγράφει τον αριθµό των εγκαταστάσεων που επιδοτήθηκαν για δράσεις εκσυγχρονισµού τους µε στόχο την αύξηση της παραγωγής προϊόντων υψηλής ποιότητας, τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας, των συνθηκών δηµόσιας υγείας και υγιεινής και τη µείωση των αρνητικών επιπτώσεων στο περιβάλλον. Το πρόγραµµα περιλαµβάνει µέτρα εκσυγχρονισµού των επιχειρήσεων υδατοκαλλιέργειας για την ουσιαστική µείωση των αρνητικών επιπτώσεων της διαδικασίας εκτροφής στο περιβάλλον ή την αύξηση των θετικών επιπτώσεων στο περιβάλλον σε σχέση µε τις συνήθεις υδατοκαλλιεργητικές πρακτικές. Επίσης συµπεριλαµβάνεται η στήριξη µορφών υδατοκαλλιέργειας που ακολουθούν βιολογικές µεθόδους παραγωγής καθώς και η στήριξη παραδοσιακών και ήπιων µορφών υδατοκαλλιέργειας. Μέσω του Προγράµµατος επιδοτείται η περαιτέρω των προβλεπόµενων στην Εθνική και Κοινοτική νοµοθεσία, ανάληψη µέτρων για την υγιεινή και ασφάλεια των τροφίµων που προέρχονται από διαδικασία µεταποίησης, καθώς και µέτρων που βελτιώνουν την παραγωγική διαδικασία στην κατεύθυνση µείωσης των επιπτώσεων στο περιβάλλον. Επίσης προβλέπεται η ενίσχυση της βελτίωσης των εγκαταστάσεων στους τόπους εκφόρτωσης αλιευτικών προϊόντων σε συµφωνία µε τον Καν. 1967/2006 και η οικονοµική ενίσχυση σε οστρακοκαλλιεργητές για την προσωρινή αναστολή διάθεσης των εκτρεφόµενων µαλακίων σε περίπτωση µόλυνσής τους (π.χ. λόγω ανάπτυξης τοξικού φυτοπλαγκτού). Εκροών ικαιούχος Αριθµός Ο ικαιούχος θέτει την τιµή στόχο για το δείκτη στο Τεχνικό ελτίο προτεινόµενης πράξης η οποία οριστικοποιείται στο Τεχνικό ελτίο εγκεκριµένης πράξης µε ευθύνη της αρµόδιας για τη διαχείριση Αρχής. Ο ικαιούχος δεσµεύεται για την επίτευξή του µε την ολοκλήρωση της πράξης. Η ιαχειριστική Αρχή αθροίζει τις τιµές του δείκτη από κάθε Τεχνικό ελτίο Εγκεκριµένης Πράξης που χρησιµοποιείται ο δείκτης προκειµένου να εκτιµήσει την επίτευξη του στόχου στο επίπεδο του Επιχειρησιακού Προγράµµατος. 2.1 «Υδατοκαλλιέργεια» 2.2 «Αλιεία εσωτερικών υδάτων» 2.3 «Μεταποίηση και εµπορία αλιευτικών προϊόντων» Η τιµή του δείκτη προκύπτει από το άθροισµα των δεικτών ΟΠΣΑΑ µε κωδικούς: «Μονάδα που έχει εφαρµόσει υδατοπεριβαλλοντικά µέτρα», «Μονάδα που έχει προσχωρήσει στο κοινοτικό σύστηµα οικολογικής διαχείρισης και ελέγχου (ΕMAS) και «Μονάδα που έθεσε σε εφαρµογή µεθόδους βιολογικής παραγωγής» του Μέτρου 2.1, «Μονάδα που έχει επωφεληθεί» του Μέτρου 2.2, , «Μονάδα στην οποία βελτιώθηκαν οι συνθήκες υγιεινής/εργασίας», , «Μονάδα στην οποία βελτιώθηκαν οι περιβαλλοντικές συνθήκες», , «Μονάδα που έθεσε σε εφαρµογή βελτιωµένα συστήµατα παραγωγής (ποιότητα, τεχνολογικές καινοτοµίες)» και «Μονάδα που έθεσε σε εφαρµογή την επεξεργασία, µεταποίηση και εµπορία απορριµµάτων των προϊόντων αλιείας και υδατοκαλλιέργειας» του Μέτρου 2.3 Έκδοση: Απρίλιος

202 ΕΛΤΙΑ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΙΚΤΩΝ Α/Α 11 ΕΛΤΙΟ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΥ ΕΙΚΤΗ Περιβαλλοντική Συνιστώσα: ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ-ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ -ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΥΓΕΙΑ-ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΚΑΙ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ-ΤΟΠΙΟ ΑΡΙΘΜΟΣ ΜΟΝΑ ΩΝ Υ ΑΤΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ, ΜΕΤΑΠΟΙΗΣΗΣ ΚΑΙ ΕΜΠΟΡΙΑΣ ΑΛΙΕΥΤΙΚΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΚΑΙ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ ΑΛΙΕΙΑΣ Περιβαλλοντικός είκτης: ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ Υ ΑΤΩΝ ΠΟΥ ΕΦΑΡΜΟΣΑΝ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΚΑΙ ΜΕΘΟ ΟΥΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΦΙΛΙΚΕΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Η/ΚΑΙ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΣΑΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ Τιµή βάσης και στόχου Η τιµή βάσης και η τιµή στόχος αφορούν το σύνολο των µονάδων που θα κατασκευαστούν ή θα εκσυγχρονιστούν και είναι: Βάση: Μονάδες, Στόχος: 256 επιπλέον Μονάδες Α/Α 12 ΕΛΤΙΟ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΥ ΕΙΚΤΗ Περιβαλλοντική Συνιστώσα: ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ-ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ -ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΥΓΕΙΑ-ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΚΑΙ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ-ΤΟΠΙΟ ΑΡΙΘΜΟΣ ΡΑΣΕΩΝ ΠΡΟΩΘΗΣΗΣ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΠΟΥ ΛΑΜΒΑΝΟΝΤΑΙ ΜΕ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΜΕΘΟ ΩΝ ΠΟΥ ΠΡΟΚΑΛΟΥΝ ΜΙΚΡΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΟ Περιβαλλοντικός είκτης: ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ, ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΓΙΑ ΤΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΑΛΙΕΙΑΣ ΚΑΙ Υ ΑΤΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΑΓΩΓΗΣ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ Ορισµός και σκοπιµότητα δείκτη Τύπος δείκτη Πηγή άντλησης στοιχείων Μονάδα Μέτρησης είκτη Συµπλήρωση δείκτη Τρόπος υπολογισµού δείκτη στο ΕΠ Μέτρο που χρησιµοποιείται ο δείκτης Αποτύπωση του δείκτη Τιµή βάσης και στόχου Ο δείκτης καταγράφει την ενίσχυση της περιβαλλοντικής εικόνας του κλάδου µεταποίησης και εµπορίας αλιευτικών προϊόντων από την εφαρµογή δράσεων προώθησης των προϊόντων αυτών. Οι δράσεις περιλαµβάνουν µεταξύ άλλων την ενθάρρυνση και προβολή ενεργειών που ικανοποιούν ή και υπερκαλύπτουν τις απαιτήσεις ορθής περιβαλλοντικής πρακτικής και των παραγόµενων µε περιβαλλοντική µέριµνα προϊόντων αυτής στις υφιστάµενες και σε νέες αγορές. Εκροών ικαιούχος Αριθµός Ο δικαιούχος θέτει την τιµή «1» για το δείκτη στο Τεχνικό ελτίο προτεινόµενης πράξης στην περίπτωση που η πράξη αφορά σχετική µε την ανωτέρω περιγραφή δράση. Η επίτευξη του στόχου πραγµατοποιείται µε την ολοκλήρωση της πράξης. Η ιαχειριστική Αρχή αθροίζει τις τιµές του δείκτη από κάθε Τεχνικό ελτίο Εγκεκριµένης Πράξης που χρησιµοποιείται ο δείκτης προκειµένου να εκτιµήσει την επίτευξη του στόχου στο επίπεδο του Επιχειρησιακού Προγράµµατος. 3.4 «Ανάπτυξη νέων αγορών και εκστρατείες προώθησης» Η τιµή του δείκτη προκύπτει από το άθροισµα των δεικτών ΟΠΣΑΑ µε κωδικούς: «πράξη για την προώθηση προϊόντων που λαµβάνονται µε τη χρήση µεθόδων που προκαλούν µικρές επιπτώσεις στο περιβάλλον» «πράξη για την εφαρµογή πολιτικής ποιότητας για τα προϊόντα αλιείας και υδατοκαλλιέργειας» «πράξη για την προαγωγή πιστοποίησης ποιότητας» εν υπάρχουν τιµές βάσης και στόχου Έκδοση: Απρίλιος

203 ΕΛΤΙΑ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΙΚΤΩΝ Α/Α 13 ΕΛΤΙΟ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΥ ΕΙΚΤΗ Περιβαλλοντική Συνιστώσα: Περιβαλλοντικός είκτης: Ορισµός και σκοπιµότητα δείκτη Τύπος δείκτη Πηγή άντλησης στοιχείων Μονάδα Μέτρησης είκτη Συµπλήρωση δείκτη Τρόπος υπολογισµού δείκτη στο Ε.Π. Μέτρο που χρησιµοποιείται ο δείκτης Αποτύπωση του δείκτη Τιµή βάσης και στόχου ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ-ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ -ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΥΓΕΙΑ-ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΚΑΙ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ-ΤΟΠΙΟ ΠΛΗΘΟΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΩΝ ΕΡΓΩΝ, ΠΙΛΟΤΙΚΩΝ ΣΧΕ ΙΩΝ ΚΑΙ ΣΥΝΑΦΩΝ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΤΗΣ ΑΛΙΕΙΑΣ Με το δείκτη µετράται ο αριθµός των σχεδίων για τη διαχείριση και την κατανοµή της αλιευτικής προσπάθειας, ο αριθµός των σχεδίων που αφορούν την επιλεκτικότητα των αλιευτικών εργαλείων και την µείωση των παρεµπιπτόντων αλιευµάτων και απορρίψεων και ο αριθµός των αλιευτικών σκαφών που τροποποιήθηκαν για την µετατροπή τους σε ερευνητικά-εκπαιδευτικά σκάφη. Με τη χρήση του δείκτη παρακολουθείται η συµµετοχή του προγράµµατος στην προσπάθεια προώθησης της υλοποίησης καινοτόµων και πειραµατικών σχεδίων που έχουν ως στόχο την διατήρηση και αναβάθµιση των στοιχείων του φυσικού περιβάλλοντος και την προώθηση βασικών περιβαλλοντικών στόχων σχετικά µε τις δραστηριότητες του αλιευτικού στόλου όπως η προστασία των αλιευτικών αποθεµάτων. Εκροών.Α. / ΕΦ Αριθµός Η.Α. θέτει την τιµή «1» για το δείκτη στο Τεχνικό ελτίο προτεινόµενης πράξης στην περίπτωση που η πράξη αφορά σχετική µε την ανωτέρω περιγραφή δράση µε βάση τα αναλυτικά στοιχεία του φυσικού αντικειµένου της πράξης που παρέχονται από το ικαιούχο. Η επίτευξη του στόχου πραγµατοποιείται µε την ολοκλήρωση της πράξης. Η ιαχειριστική Αρχή αθροίζει τις τιµές του δείκτη από κάθε Τεχνικό ελτίο Εγκεκριµένης Πράξης που χρησιµοποιείται ο δείκτης προκειµένου να εκτιµήσει την επίτευξη του στόχου στο επίπεδο του Επιχειρησιακού Προγράµµατος. 3.5 «Πιλοτικά σχέδια» 3.6 «Τροποποίηση αλιευτικών σκαφών για άλλες δραστηριότητες» Ο δείκτης αποτυπώνεται στο ΟΠΣΑΑ µε τους κωδικούς: «δοκιµές σχεδίων διαχείρισης και σχεδίων κατανοµής της αλιευτικής προσπάθειας» «πράξη για την ανάπτυξη και δοκιµή µεθόδων για τη βελτίωση της επιλεκτικότητας των εργαλείων, τη µείωση των παρεµπιπτόντων αλιευµάτων και των απορρίψεων» «πράξη για τη δοκιµή εναλλακτικών τύπων τεχνικών διαχείρισης της αλιείας» «σκάφος που τροποποιήθηκε για τη διαφύλαξη της ιστορικής κληρονοµιάς» «σκάφος που τροποποιήθηκε για την αλιευτική έρευνα» Βάση: 45 σχέδια Έκδοση: Απρίλιος

204 ΕΛΤΙΑ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΙΚΤΩΝ Α/Α 14 ΕΛΤΙΟ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΥ ΕΙΚΤΗ Περιβαλλοντική Συνιστώσα: Περιβαλλοντικός είκτης: ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ-ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ -ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΥΓΕΙΑ-ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΚΑΙ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ-ΤΟΠΙΟ ΩΦΕΛΟΥΜΕΝΟΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ ΑΠΟ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΑΛΙΕΥΤΙΚΩΝ ΠΕΡΙΟΧΩΝ Ορισµός και σκοπιµότητα δείκτη Τύπος δείκτη Πηγή άντλησης στοιχείων Μονάδα Μέτρησης είκτη Συµπλήρωση δείκτη Τρόπος υπολογισµού δείκτη στο Ε.Π. Μέτρο που χρησιµοποιείται ο δείκτης Αποτύπωση του δείκτη Τιµή βάσης και στόχου Ο δείκτης καταγράφει τον πληθυσµό των αλιευτικών περιοχών που θα ενταχθούν σε προγράµµατα τοπικής δράσης στα πλαίσια υλοποίησης του Μέτρου 4.1 του Επιχειρησιακού Προγράµµατος Αλιείας. Τα προγράµµατα στοχεύουν στην εφαρµογή µίας ολοκληρωµένης πολιτικής για: - την ενίσχυση της κοινωνικής και οικονοµικής ευηµερίας των περιοχών παρέµβασης, - την αξιοποίηση των προϊόντων αλιείας και υδατοκαλλιέργειας, - τη διατήρηση και ανάπτυξη των θέσεων απασχόλησης, µέσω της στήριξης για τη διαφοροποίηση ή την οικονοµική και κοινωνική αναδιάρθρωση των περιοχών που αντιµετωπίζουν κοινωνικοοικονοµικές δυσκολίες, λόγω αλλαγών στον κλάδο της αλιείας και - την προαγωγή της ποιότητας του παράκτιου περιβάλλοντος. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΟΣ ικαιούχος Αριθµός Ο ικαιούχος θέτει την τιµή στόχο για το δείκτη στο Τεχνικό ελτίο προτεινόµενης πράξης. Η τιµή στόχος οριστικοποιείται στο Τεχνικό ελτίο εγκεκριµένης πράξης µε ευθύνη της αρµόδιας για τη διαχείριση Αρχής και ο ικαιούχος δεσµεύεται για την επίτευξή του µε την ολοκλήρωση της πράξης. Η ιαχειριστική Αρχή αθροίζει τις τιµές του δείκτη από κάθε Τεχνικό ελτίο Εγκεκριµένης Πράξης που χρησιµοποιείται ο δείκτης προκειµένου να εκτιµήσει την επίτευξη του στόχου στο επίπεδο του Επιχειρησιακού Προγράµµατος. 4.1 «Ανάπτυξη αλιευτικών περιοχών» Ο δείκτης αφορά ποσοτικοποιηµένο στόχο του Προγράµµατος αλλά δεν αποτυπώνεται στο ΟΠΣΑΑ. Στόχος: 220,000 κάτοικοι Έκδοση: Απρίλιος

205 ΕΛΤΙΑ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΙΚΤΩΝ Α/Α 15 ΕΛΤΙΟ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΥ ΕΙΚΤΗ Περιβαλλοντική Συνιστώσα: Περιβαλλοντικός είκτης: ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ-ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ -ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΥΓΕΙΑ-ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΚΑΙ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ-ΤΟΠΙΟ ΕΠΙΠΤΩΣΗ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ ΣΤΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ Η/ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ ΤΟΥ ΤΟΠΙΟΥ ΣΤΗΝ ΠΑΡΑΚΤΙΑ ΖΩΝΗ Ορισµός και σκοπιµότητα δείκτη Τύπος δείκτη Πηγή άντλησης στοιχείων Μονάδα Μέτρησης είκτη Συµπλήρωση δείκτη Τρόπος υπολογισµού δείκτη στο Ε.Π. Μέτρο που χρησιµοποιείται ο δείκτης Αποτύπωση του δείκτη Η παρακολούθηση της αποκατάστασης του τοπίου αποτελεί προϋπόθεση άµβλυνσης των αρνητικών επιπτώσεων που επιφέρει η κατασκευή ενός έργου υποδοµών και αποσκοπεί στην οικολογική και αισθητική εναρµόνιση του έργου στο περιβάλλον της περιοχής από την οποία διέρχεται. Η εκτίµηση των επιπτώσεων στο τοπίο άλλωστε περιλαµβάνεται στην Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων που επιβάλλεται να εκπονείται σε κάθε περίπτωση χωροθέτησης νέου έργου ή δραστηριότητας σύµφωνα µε την ισχύουσα νοµοθεσία. Μία δυνητικά αρνητική συνέπεια της χωροθέτησης νέων παραγωγικών µονάδων (υδατοκαλλιέργειας ή µεταποίησης) είναι η κατάληψη χώρου σε µία περιοχή. Η αλλοίωση της φυσικής όψης µίας περιοχής που προκαλείται µε αυτόν τον τρόπο επηρεάζει την φυσική φυσιογνωµία του τοπίου. Για την διαφύλαξη της φυσικής όψης του τοπίου εξωραϊστικά επανορθωτικά µέτρα (π.χ. χρήση ουδέτερων γήινων χρωµάτων στις εγκαταστάσεις υδατοκαλλιέργειας ή δενδροφύτευση περιβάλλοντος χώρου µονάδων µεταποίησης και εµπορίας) ενδεχόµενα µπορούν να προβλεφθούν. Τα λιµενικά έργα επίσης µπορεί να επηρεάσουν σηµαντικά την µορφολογία της ακτής καθώς παρεµβάλλονται στην πορεία των θαλάσσιων ρευµάτων. Τόσο η φυσική κατάσταση του χώρου εγκατάστασης όσο και η ίδια η λειτουργικότητα του λιµενικού έργου µπορεί να επηρεαστούν ανάλογα µε το σχεδιασµό του έργου. Η πρόβλεψη εκπόνησης ειδικής ακτοµηχανικής µελέτης πριν το σχεδιασµό του λιµενικού έργου µπορεί να συµβάλλει µε καθοριστικό και αποτελεσµατικό τρόπο στην πρόληψη ή/και αντιµετώπιση επιπτώσεων στον τοµέα αυτό. Η επίπτωση στην αισθητική του παράκτιου τοπίου πρέπει να εξεταστεί, ώστε να διασφαλίζεται η βέλτιστη δυνατή ένταξή του στο παράκτιο ή/και ανθρωπογενές περιβάλλον. Ιδιαίτερη σηµασία κατά την υλοποίηση των ανωτέρω έργων έχει η σχέση τέτοιου τύπου έργων µε σηµαντικά ιστορικά ή/και πολιτιστικά στοιχεία και να αποφεύγεται οιουδήποτε τύπου αρνητική επίδραση στο ιστορικό και πολιτιστικό περιβάλλον. Η µόνη κατεύθυνση που µπορεί να δοθεί είναι η στενή συνεργασία των φορέων των έργων µε τους υπεύθυνους φορείς του Υπ. Πολιτισµού από τα πολύ πρώιµα στάδια χωροθέτησης και σχεδιασµού, και επίσης η στενή συνεργασία κατά τη φάση κατασκευής, όπως άλλωστε συνηθίζεται σε τέτοιου είδους τεχνικά έργα. ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ικαιούχος Θετική/ αρνητική/ ουδέτερη επίδραση Ο ικαιούχος θέτει την τιµή στόχο για το δείκτη στο Τεχνικό ελτίο προτεινόµενης πράξης η οποία οριστικοποιείται στο Τεχνικό ελτίο εγκεκριµένης πράξης µε ευθύνη της αρµόδιας για τη διαχείριση Αρχής. Ο ικαιούχος δεσµεύεται για την παρακολούθηση του δείκτη και την αποτύπωσή του στο τεχνικό δελτίο ολοκλήρωσης της πράξης. Η ιαχειριστική Αρχή αξιολογεί την επίτευξη των αποτελεσµάτων που συνδέονται µε το δείκτη και εξάγει σχετικά συµπεράσµατα (στην ετήσια και τη συγκριτική έκθεση). Μέτρο 2.1 «Υδατοκαλλιέργεια» Μέτρο 2.3 «Μεταποίηση και εµπορία αλιευτικών προϊόντων» Μέτρο 3.3 «Αλιευτικοί λιµένες, τόποι εκφόρτωσης και καταφύγια» Μέτρο 4.1 «Ανάπτυξη αλιευτικών περιοχών» Νέος δείκτης Έκδοση: Απρίλιος

206 ΕΛΤΙΑ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΙΚΤΩΝ Α/Α 16 ΕΛΤΙΟ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΥ ΕΙΚΤΗ Περιβαλλοντική Συνιστώσα: Περιβαλλοντικός είκτης: Ορισµός και σκοπιµότητα δείκτη Τύπος δείκτη Πηγή άντλησης στοιχείων Μονάδα Μέτρησης είκτη Συµπλήρωση δείκτη Τρόπος υπολογισµού δείκτη στο Ε.Π. Μέτρο που χρησιµοποιείται ο δείκτης ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ-ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ -ΑΝΘΡΩΠΙΝΗ ΥΓΕΙΑ-ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΚΑΙ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΗ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ-ΤΟΠΙΟ ΠΡΑΞΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΣΤΙΣ ΑΛΙΕΥΤΙΚΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ Ο δείκτης καταγράφει τις πράξεις οι οποίες συµβάλλουν στη βελτίωση της ελκυστικότητας των αλιευτικών περιοχών µέσω της ενίσχυσης βασικών υποδοµών και της προστασίας του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος. Ειδικότερα, περιλαµβάνονται οι πράξεις που αποσκοπούν: - στην προώθηση του οικοτουρισµού µε στόχο την αναδιάρθρωση και τον αναπροσανατολισµό των οικονοµικών δραστηριοτήτων σε αλιευτικές περιοχές, - στην προαγωγή της ποιότητας του παρακτίου περιβάλλοντος των αλιευτικών περιοχών και - στην προστασία και αναβάθµιση της φυσικής και αρχιτεκτονικής κληρονοµιάς στις αλιευτικές περιοχές. ΕΚΡΟΩΝ ικαιούχος Αριθµός Η.Α. θέτει την τιµή «1» για το δείκτη στο Τεχνικό ελτίο προτεινόµενης πράξης στην περίπτωση που η πράξη αφορά την προστασία του περιβάλλοντος. Η επίτευξη του στόχου πραγµατοποιείται µε την ολοκλήρωση της πράξης. Η ιαχειριστική Αρχή αθροίζει τις τιµές του δείκτη από κάθε Τεχνικό ελτίο Εγκεκριµένης Πράξης που χρησιµοποιείται ο δείκτης προκειµένου να εκτιµήσει την επίτευξη του στόχου στο επίπεδο του Επιχειρησιακού Προγράµµατος. 4.1 «Ανάπτυξη αλιευτικών περιοχών» Αποτύπωση του δείκτη Ο δείκτης αποτυπώνεται στο ΟΠΣΑΑ µε κωδικό Έκδοση: Απρίλιος

207 Υ ΑΤΑ ΑΕΡΑΣ Ε ΑΦΟΣ ΚΛΙΜΑΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ Έκδοση: Απρίλιος

208 A/A 17 ΕΛΤΙΟ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΥ ΕΙΚΤΗ Περιβαλλοντική Συνιστώσα: Περιβαλλοντικός είκτης: Ορισµός και σκοπιµότητα δείκτη Υ ΑΤΑ ΑΕΡΑΣ Ε ΑΦΟΣ ΚΛΙΜΑΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΗ ΤΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΘΑΛΑΣΣΙΩΝ Υ ΑΤΩΝ Η ποιοτική µεταβολή της ποιότητας των θαλασσίων υδάτων ως αποτέλεσµα του συνόλου των παρεµβάσεων που θα υλοποιηθούν στα πλαίσια της τρέχουσας προγραµµατικής περιόδου, ως προς την επίδρασή τους (θετική/ αρνητική/ ουδέτερη επίδραση) στην ποιότητα των θαλάσσιων υδάτων Ενδεικτικές κατηγορίες παρεµβάσεων αποτελούν Η λήψη προληπτικών ή και επανορθωτικών µέτρων για την προστασία του φυσικού και ανθωπογενούς περιβάλλοντος στα πλαίσια της δηµιουργίας, βελτίωσης και εκσυγχρονισµού αλιευτικών λιµένων, τόπων εκφόρτωσης και αλιευτικών ακταφυγίων η δηµιουργία υποδοµών για την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος στις αλιευτικές περιοχές Τύπος δείκτη Πηγή άντλησης στοιχείων Μονάδα Μέτρησης είκτη Συµπλήρωση δείκτη Τρόπος υπολογισµού δείκτη στο Ε.Π. Μέτρο που χρησιµοποιείται ο δείκτης Αποτύπωση του δείκτη η ελαχιστοποίηση των ενδεχόµενων δυσµενών επιπτώσεων στο περιβάλλον από τα προκαλούµενα απόβλητα της διάλυσης των αλιευτικών σκαφών στα πλαίσια της µόνιµης απόσυρσής τους ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ.Α. / ΕΦ Θετική / αρνητική / ουδέτερη επίδραση Ο ικαιούχος θέτει την τιµή στόχο για το δείκτη στο Τεχνικό ελτίο προτεινόµενης πράξης η οποία οριστικοποιείται στο Τεχνικό ελτίο εγκεκριµένης πράξης µε ευθύνη της αρµόδιας για τη διαχείριση Αρχής. Ο ικαιούχος δεσµεύεται για την παρακολούθηση του δείκτη και την αποτύπωσή του στο τεχνικό δελτίο ολοκλήρωσης της πράξης. Η ιαχειριστική Αρχή αξιολογεί την επίτευξη των αποτελεσµάτων που συνδέονται µε το δείκτη και εξάγει σχετικά συµπεράσµατα (στην ετήσια και τη συγκριτική έκθεση). 1.1 «Μόνιµη παύση αλιευτικών δραστηριοτήτων» 3.3 «Αλιευτικοί λιµένες, τόποι εκφόρτωσης και καταφύγια» Νέος δείκτης Έκδοση: Απρίλιος

209 Α/Α 18 ΕΛΤΙΟ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΥ ΕΙΚΤΗ Περιβαλλοντική Συνιστώσα: Περιβαλλοντικός είκτης: Ορισµός και σκοπιµότητα δείκτη Τύπος δείκτη Πηγή άντλησης στοιχείων Μονάδα Μέτρησης είκτη Συµπλήρωση δείκτη Τρόπος υπολογισµού δείκτη στο Ε.Π. Μέτρο που χρησιµοποιείται ο δείκτης Αποτύπωση του δείκτη Υ ΑΤΑ ΑΕΡΑΣ Ε ΑΦΟΣ ΚΛΙΜΑΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑΣ Με το δείκτη αυτό παρακολουθείται ποιοτικά η επίδραση του συνόλου των παρεµβάσεων, που θα υλοποιηθούν από το ΕΠ κατά την προγραµµατική περίοδο , ως προς τη βελτίωση της ποιότητας της ατµόσφαιρας. Βασικές πηγές ρύπανσης από τις δραστηριότητες του αλιευτικού τοµέα θεωρούνται τα πλοία του αλιευτικού στόλου καθώς και ο κλάδος της µεταποίησης και εµπορίας, ο οποίος µπορεί να χαρακτηριστεί βιοµηχανικού τύπου δραστηριότητα. Οι κύριοι ρύποι που προέρχονται από τον αλιευτικό στόλο θεωρούνται τα ΝΟx και τα αιωρούµενα σωµατίδια. Το ποσοστό συνεισφοράς των παραπάνω πηγών στην υποβάθµιση του ατµοσφαιρικού περιβάλλοντος µπορεί να θεωρηθεί αµελητέα, σε σχέση µε τη συνεισφορά των υπολοίπων κλάδων (µεταφορές, βιοµηχανική ρύπανση κτλ). Σηµειώνεται ότι µε τα έργα και τις δράσεις του ΕΠ, η βελτίωση του ατµοσφαιρικού περιβάλλοντος στοχεύεται κυρίως έµµεσα αφενός µεν µε το µέτρο της απόσυρσης των παλαιότερων σε ηλικία αλιευτικών σκαφών και αφετέρου µε το µέτρο της αντικατάστασης των παλαιάς τεχνολογίας κινητήρων των αλιευτικών σκαφών. Ειδικότερα η αντικατάσταση των κινητήρων αναµένεται να µειώσει την κατανάλωση καυσίµου αλλά και την εκποµπή αερίων του θερµοκηπίου και άλλων ατµοσφαιρικών ρύπων. ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ ικαιούχος Θετική/ αρνητική/ ουδέτερη επίδραση Ο ικαιούχος θέτει την τιµή στόχο για το δείκτη στο Τεχνικό ελτίο προτεινόµενης πράξης η οποία οριστικοποιείται στο Τεχνικό ελτίο εγκεκριµένης πράξης µε ευθύνη της αρµόδιας για τη διαχείριση Αρχής. Ο ικαιούχος δεσµεύεται για την παρακολούθηση του δείκτη και την αποτύπωσή του στο τεχνικό δελτίο ολοκλήρωσης της πράξης. Η ιαχειριστική Αρχή αξιολογεί την επίτευξη των αποτελεσµάτων που συνδέονται µε το δείκτη και εξάγει σχετικά συµπεράσµατα (στην ετήσια και τη συγκριτική έκθεση). 1.1 «Μόνιµη παύση των αλιευτικών δραστηριοτήτων» 1.3 «Επενδύσεις επί αλιευτικών σκαφών και επιλεκτικότητα των αλιευτικών εργαλείων» Νέος δείκτης Έκδοση: Απρίλιος

210 Α/Α 19 ΕΛΤΙΟ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΥ ΕΙΚΤΗ Περιβαλλοντική Συνιστώσα: Περιβαλλοντικός είκτης: Ορισµός και σκοπιµότητα δείκτη Τύπος δείκτη Πηγή άντλησης στοιχείων Μονάδα Μέτρησης είκτη Συµπλήρωση δείκτη Τρόπος υπολογισµού δείκτη στο Ε.Π. Μέτρο που χρησιµοποιείται ο δείκτης Υ ΑΤΑ ΑΕΡΑΣ Ε ΑΦΟΣ ΚΛΙΜΑΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΈΡΓΑ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΥΓΡΩΝ ΚΑΙ ΣΤΕΡΕΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ Ο δείκτης προσδιορίζει τον αριθµό των έργων διαχείρισης υγρών και στερεών αποβλήτων των υποδοµών, οι οποίες κατασκευάζονται ή αναβαθµίζονται κατά την προγραµµατική περίοδο Εκροών ικαιούχος Αριθµός Ο ικαιούχος θέτει την τιµή στόχο για το δείκτη στο Τεχνικό ελτίο προτεινόµενης πράξης. Η τιµή στόχος οριστικοποιείται στο Τεχνικό ελτίο εγκεκριµένης πράξης µε ευθύνη της αρµόδιας για τη διαχείριση Αρχής και ο ικαιούχος δεσµεύεται για την επίτευξή του µε την ολοκλήρωση της πράξης. Η ιαχειριστική Αρχή αθροίζει τις τιµές του δείκτη από κάθε Τεχνικό ελτίο Εγκεκριµένης Πράξης που χρησιµοποιείται ο δείκτης προκειµένου να εκτιµήσει την επίτευξη του στόχου στο επίπεδο του Επιχειρησιακού Προγράµµατος. 2.1 «Υδατοκαλλιέργεια» 2.3 «Μεταποίηση και εµπορία αλιευτικών προϊόντων» 3.3 «Αλιευτικοί λιµένες, τόποι εκφόρτωσης και καταφύγια» Αποτύπωση του δείκτη Νέος δείκτης Έκδοση: Απρίλιος

211 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ VII Ο ΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΤΩΝ ΕΝ ΙΑΜΕΣΩΝ ΦΟΡΕΩΝ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΟΥ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΑΛΙΕΙΑΣ

212 V.II. Ο ΗΓΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΤΩΝ ΕΝ ΙΑΜΕΣΩΝ ΦΟΡΕΩΝ ΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΟΥ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΑΛΙΕΙΑΣ Προκειµένου να διασφαλιστεί η χρηστή δηµοσιονοµική διαχείριση των Επιχειρησιακών Προγραµµάτων σύµφωνα µε τους κανόνες του Σ Ε αλλά και η αποτελεσµατική εφαρµογή τους περιορίζοντας πολυπλοκότητες και επικαλύψεις εξειδικεύεται το ακόλουθο σύστηµα παρακολούθησης των Ενδιάµεσων Φορέων ιαχείρισης: Α. Ενέργειες πληροφόρησης και αποστολής αναφορών του Ενδιάµεσου Φορέα ιαχείρισης προς την αρχή που του εκχωρεί αρµοδιότητες Οι υποχρεώσεις για την παροχή πληροφόρησης και αποστολής αναφορών του Ενδιάµεσου Φορέα ιαχείρισης προς τη ιαχειριστική Αρχή, περιγράφονται στην απόφαση ορισµού του ή στην σύµβαση, και είναι κατ ελάχιστο οι αναγραφόµενες παρακάτω: 1. Υποβολή ετήσιου προγράµµατος ενεργειών / δραστηριοτήτων µε βάση τους στόχους του Επιχειρησιακού Προγράµµατος. Ο προγραµµατισµός αφορά στις προγραµµατιζόµενες προσκλήσεις, εντάξεις, επαληθεύσεις/πιστοποιήσεις, πληρωµές και παραλαβές και σε ενέργειες πληροφόρησης και δηµοσιότητας. Στον ετήσιο προγραµµατισµό αποτυπώνονται οι ειδικότεροι στόχοι της επερχόµενης περιόδου. 2. Συστηµατική ενηµέρωση του ΟΠΣΑΑ µε τα δεδοµένα υλοποίησης που απαιτούνται για τη χρηµατοοικονοµική διαχείριση, την παρακολούθηση, τις επαληθεύσεις, τους ελέγχους, την αξιολόγηση. Η ενηµέρωση του ΟΠΣΑΑ γίνεται είτε µε άµεση πρόσβαση σε αυτό είτε µε ασφαλή µεταφορά των δεδοµένων που τηρούνται στο πληροφοριακό σύστηµα του ΕΦ. 3. Κοινοποίηση στη ιαχειριστική Αρχή του Πρωτοκόλλου Περιοδικής Πιστοποίησης (ΠΠ ) δαπανών που υποβάλλεται στην Αρχή Πιστοποίησης. 4. Υποβολή συνοπτικής εξαµηνιαίας έκθεσης προόδου µε τα ακόλουθα στοιχεία: - πρόοδος σε σχέση µε τον ετήσιο προγραµµατισµό (παραλαβές αιτήσεων, αξιολογήσεις, εντάξεις, επαληθεύσεις/πιστοποιήσεις, πληρωµές, δαπάνες καταχωρηµένες στο ΟΠΣΑΑ) - Καταγραφή προβληµάτων στην υλοποίηση των πράξεων και ενέργειες που έγιναν ή που προβλέπεται να γίνουν για την επίλυσή τους. 211

213 - Αποτύπωση δυσλειτουργιών των οδηγών εφαρµογής µε συγκεκριµένες προτάσεις βελτιώσεων. - Ενέργειες δηµοσιότητας που πραγµατοποιήθηκαν. 5. Παροχή προς τη Α πρόσθετων στοιχείων για την πρόοδο υλοποίησης, όπου απαιτείται για την σύνταξη των ετήσιων και τελικών εκθέσεων εκτέλεσης του Επιχειρησιακού Προγράµµατος. 6. Προγραµµατισµός και υλοποίηση διορθωτικών ενεργειών όταν κριθούν αναγκαίες, κατόπιν συστάσεων της ιαχειριστικής Αρχής, ή άλλων αρµοδίων οργάνων. Οι διορθωτικές αυτές ενέργειες υλοποιούνται µέσα στην τεθείσα προς τούτο προθεσµία. Μετά την υλοποίησή τους, ο Ενδιάµεσος Φορέας ενηµερώνει σχετικά την ιαχειριστική Αρχή και το όργανο που εξέδωσε τη σύσταση. 7. Όσον αφορά την έκδοση προσκλήσεων υποβολής αιτήσεων χρηµατοδότησης: - σύνταξη των οδηγών αξιολόγησης και υλοποίησης, του εντύπου υποβολής και κάθε άλλου αναγκαίου για την εφαρµογή της πρόσκλησης. Σε περίπτωση διαβούλευσης, ο ΕΦ έχει την ευθύνη της οργάνωσης, παρακολούθησης και αξιοποίησης των αποτελεσµάτων, τα οποία και κοινοποιεί στην.α. - κοινοποίηση της πρόσκλησης, των οδηγών εφαρµογής, αξιολόγησης και υλοποίησης (διαδικασίες αξιολόγησης, επαληθεύσεων κλπ), των εντύπων υποβολής πρότασης κ.τ.λ., πριν τη δηµοσίευσή τους, στην Α, για τη σύµφωνη γνώµη της. - δηµοσιότητα πρόσκλησης. - κοινοποίηση της πρόσκλησης και της σχετικής εκχώρησης στον φορέα χρηµατοδότησης προκειµένου αυτός να προβεί σε ένταξη της κατηγορίας πράξεων στο Π Ε (Αίτηµα αυτοδίκαιης ένταξης των πόρων). - καταχώρηση της πρόσκλησης και τυχόν τροποποιήσεων αυτής στο ΟΠΣΑΑ - εφαρµογή τροποποιήσεων της πρόσκλησης και του Οδηγού Εφαρµογής, σε συµφωνία µε τη.α. Β. Ενέργειες εποπτείας της ιαχειριστικής Αρχής Οι ενέργειες που ασκεί η ιαχειριστική Αρχή προκειµένου να αποκτήσει εύλογη βεβαιότητα ότι τα καθήκοντα του Ενδιάµεσου Φορέα ιαχείρισης ασκούνται σε όλη την έκταση του αντικειµένου διαχείρισης σύµφωνα µε το Σ Ε, έχουν ως εξής: Η ιαχειριστική Αρχή παρακολουθεί την εκτέλεση από τον Ενδιάµεσο Φορέα ιαχείρισης των καθηκόντων που του έχουν ανατεθεί ως προς τα κάτωθι: 212

214 - Την ενεργοποίηση και χρηµατοοικονοµική εξέλιξη του µέρους του ΕΠ που έχει εκχωρηθεί (προσκλήσεις, εντάξεις, νοµικές δεσµεύσεις, δαπάνες) µέσω του ΟΠΣΑΑ - Την εφαρµογή του Συστήµατος ιαχείρισης και Ελέγχου: τύπος και ύψος παρατυπιών που εντοπίζονται (ύψος µη επιλέξιµων δαπανών από διοικητικές επαληθεύσεις και επιτόπιες επαληθεύσεις ανά τύπο ευρήµατος και σε σύνολο δηλωµένων / ελεγµένων δαπανών), πρόγραµµα επιτόπιων επαληθεύσεων και υλοποίησή του (αριθµός υλοποιηµένων επιτόπιων επαληθεύσεων µε βάση τον προγραµµατισµό, µεθοδολογία δειγµατοληψίας), ευρήµατα προληπτικών ελέγχων, κλπ. Για τον σκοπό αυτό: 1. Συλλέγει το ετήσιο πρόγραµµα ενεργειών και τις εξαµηνιαίες εκθέσεις προόδου που αποστέλλει ο Ενδιάµεσος Φορέας ιαχείρισης. 2. Παρακολουθεί τα στοιχεία που καταχωρίζονται στο ΟΠΣΑΑ από τον Ενδιάµεσο Φορέα ιαχείρισης. 3. Συλλέγει τις εκθέσεις ελέγχου των αρµόδιων ευρωπαϊκών και εθνικών ελεγκτικών αρχών που αφορούν στο µέρος του ΕΠ που έχει αναλάβει να διαχειριστεί ο Ενδιάµεσος Φορέας και την ετήσια έκθεση ελέγχου του άρθρου 62 που αφορά στο Επιχειρησιακό Πρόγραµµα. 4. Αξιολογεί τα παραπάνω στοιχεία ως προς τους στόχους και το χρονοδιάγραµµα που προδιαγράφονται στο ετήσιο εγκεκριµένο πρόγραµµα ενεργειών, το είδος τη συχνότητα και τη σπουδαιότητα των εντοπιζόµενων αποκλίσεων σύµφωνα µε τις απαιτήσεις του εφαρµοζόµενου Σ Ε (π.χ. βαθµός ενεργοποίησης της εκχώρησης, ύψος και δηµοσιονοµικές επιπτώσεις εντοπιζόµενων παρατυπιών κλπ). 5. Επιπροσθέτως η ιαχειριστική Αρχή προκειµένου να επιβεβαιώσει την ορθή εφαρµογή των προβλεπόµενων διαδικασιών του Σ Ε από τον ΕΦ µπορεί να διενεργεί διοικητικές επαληθεύσεις, στη βάση περιορισµένου αριθµού εκθέσεων επαληθεύσεων που έχει διενεργήσει ο ΕΦ ή/και και επιτόπιες επιθεωρήσεις στο επίπεδο του Ενδιάµεσου Φορέα ιαχείρισης ή/και επιτόπιες επαληθεύσεις σε περιορισµένο αριθµό πράξεων και δικαιούχων. Ο περιορισµένος αριθµός εκθέσεων ή πράξεων προσδιορίζεται από τη Α µε βάση µεθοδολογία δειγµατοληψίας. 7. Στην περίπτωση που απαιτείται, και έπειτα από συνεργασία µε τον ΕΦ, προγραµµατίζονται διορθωτικές ενέργειες. Οι διορθωτικές ενέργειες θα ανταποκρίνονται στη σπουδαιότητα των εντοπιζόµενων προβληµάτων και µπορούν να περιλαµβάνουν ανάληψη πρωτοβουλίας για την οργάνωση συναντήσεων προς επίλυση ειδικών θεµάτων, αποστολή διευκρινιστικών οδηγιών κλπ. 213

215 8. Για την καλύτερη εκτέλεση του έργου, η ιαχειριστική Αρχή δύναται να κοινοποιεί στον ΕΦ πρότυπα συµβατά µε το εγκεκριµένο Σ Ε και διαδικασίες σχετικά µε την σύνταξη οδηγών, αξιολόγηση προτάσεων, επαλήθευση των δαπανών κ.τ.λ. 9. Υποβάλλει Πρωτόκολλο Περιοδικής Πιστοποίησης δαπανών στην Αρχή Πιστοποίησης λαµβάνοντας υπόψη: (i) τα στοιχεία που προκύπτουν από τη διαδικασία παρακολούθησης του ΕΦ όπως περιγράφεται ανωτέρω και την εφαρµογή τυχόν διορθωτικών µέτρων που έχουν αποφασιστεί (ii) τα πορίσµατα ελέγχων που διενεργούνται από αρµόδια όργανα, στον ΕΦ ή στις πράξεις που διαχειρίζεται και τη λήψη κατάλληλων διορθωτικών µέτρων σε περιπτώσεις συστάσεων (iii) τα αποτελέσµατα διοικητικής (ή και επιτόπιας) επιβεβαίωσης για περιορισµένο αριθµό πράξεων µε βάση µεθοδολογία δειγµατοληψίας. Οι τυποποιηµένες φόρµες αναφορικά µε τις εξαµηνιαίες εκθέσεις προόδου περιλαµβάνονται στο εγχειρίδιο διαχείρισης συγχρηµατοδοτούµενων πράξεων του Σ Ε. 214

216 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ VΙΙΙ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΗΜΟΣΙΟΤΗΤΑΣ Ο ΗΓΙΕΣ ΚΑΙ ΥΠΟ ΕΙΓΜΑΤΑ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΙΣ ΕΠΕΞΗΓΗΜΑΤΙΚΕΣ ΠΙΝΑΚΙ ΕΣ ΚΑΙ ΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΑ ΠΛΑΙΣΙΑ ΤΩΝ ΕΡΓΩΝ ΠΟΥ ΥΛΟΠΟΙΟΥΝΤΑΙ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΟΥ Ε.Π. ΑΛΙΕΙΑΣ

217 ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΗΜΟΣΙΟΤΗΤΑΣ Ο ΗΓΙΕΣ ΚΑΙ ΥΠΟ ΕΙΓΜΑΤΑ Α. ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΗΜΟΣΙΟΤΗΤΑΣ ΙΚΑΙΟΥΧΩΝ Σύµφωνα µε το άρθρο 32 του Κανονισµού 498/2007 της Επιτροπής, ο δικαιούχος είναι υπεύθυνος για την ενηµέρωση του κοινού σχετικά µε τη συνδροµή που ελήφθη από το ΕΤΑ. Τα µέτρα πληροφόρησης και δηµοσιότητας για το κοινό, είναι τα ακόλουθα: Α.1. Μέτρα πληροφόρησης και δηµοσιότητας για το κοινό, κατά την διάρκεια υλοποίησης µιας πράξης: Κατά την υλοποίηση της πράξης ο δικαιούχος είναι υποχρεωµένος να αναρτά διαφηµιστικό πλαίσιο στο εργοτάξιο κάθε πράξης, σε περίπτωση που η συνολική δηµόσια συνεισφορά υπερβαίνει τις ευρώ, και η πράξη συνίσταται στη χρηµατοδότηση έργων υποδοµής ή κατασκευής. Μετά την ολοκλήρωση της πράξης, η πινακίδα αντικαθίσταται από τη µόνιµη επεξηγηµατική πινακίδα που αναφέρεται στην παράγραφο Α.2. Κάθε έγγραφο που αφορά στην πράξη (ανεξαρτήτως προϋπολογισµού και φύσης των έργων), συµπεριλαµβανοµένης της βεβαίωσης παρακολούθησης ή άλλου πιστοποιητικού, περιλαµβάνει δήλωση στην οποία αναφέρεται ότι το επιχειρησιακό πρόγραµµα συγχρηµατοδοτήθηκε από το ΕΤΑ. Σχετικές οδηγίες δίνονται στην παράγραφο Γ. Επιπλέον, σε κάθε ενέργεια πληροφόρησης και δηµοσιότητας για το κοινό που πραγµατοποιείται στο πλαίσιο υλοποίησης µίας πράξης, ο δικαιούχος οφείλει να ενηµερώνει σαφώς ότι η πράξη επιλέχθηκε στο πλαίσιο του επιχειρησιακού προγράµµατος αλιείας , το οποίο συγχρηµατοδοτείται από το ΕΤΑ. Α.2. Μέτρα πληροφόρησης και δηµοσιότητας για το κοινό, µετά την ολοκλήρωση µιας πράξης: Ο δικαιούχος είναι υποχρεωµένος να αναρτά µόνιµη επεξηγηµατική πινακίδα το αργότερο έξι µήνες µετά την ολοκλήρωση της πράξης. Επεξηγηµατική πινακίδα τοποθετείται επίσης στις εγκαταστάσεις των Οµάδων Τοπικής ράσης (ΟΤ ) που χρηµατοδοτούνται βάσει του άξονα 4 για το λειτουργικό τους κόστος. 216

218 Β. ΕΠΕΞΗΓΗΜΑΤΙΚΕΣ ΠΙΝΑΚΙ ΕΣ ΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΑ ΠΛΑΙΣΙΑ Β.1. Στις πινακίδες και τα διαφηµιστικά πλαίσια που προβλέπονται στις προηγούµενες παραγράφους θα πρέπει να περιλαµβάνονται τα ακόλουθα στοιχεία: - τα βασικά στοιχεία περιγραφής του έργου (δικαιούχος, τίτλος έργου), - ο προϋπολογισµός του έργου και η δηµόσια δαπάνη, - η σηµαία της Ευρωπαϊκής Ένωσης και η επωνυµία του ΕΤΑ συνοδευόµενη από το σύνθηµα «επένδυση στην αειφόρο αλιεία», - η σηµαία της Ελλάδας και η επωνυµία του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίµων, - το λογότυπο του ΕΠΑΛ το οποίο βρίσκεται στην ιστοσελίδα - η επωνυµία και το λογότυπο της ΟΤ (στην περίπτωση πράξης που αφορά στο λειτουργικό κόστος µιας Οµάδας Τοπικής ράσης Αλιείας ως ενδιάµεσου φορέα διαχείρισης). Τα ανωτέρω θα πρέπει να καταλαµβάνουν το 25% τουλάχιστον της επιφάνειάς τους. Β.2. Η τοποθέτηση των διαφηµιστικών πλαισίων και επεξηγηµατικών πινακίδων θα πρέπει να γίνεται στο ευκρινέστερο δυνατό σηµείο. Β.3. Υπόδειγµα διαφηµιστικών πλαισίων και επεξηγηµατικών πινακίδων καθώς και οδηγίες κατασκευής και τοποθέτησής τους παρουσιάζονται ακολούθως. Β.4. Στην περίπτωση άυλων ενεργειών όπως εκδόσεις, µελέτες, ιστοσελίδες, φυλλάδια κ.λπ. είναι απαραίτητη η αναγραφή των τεσσάρων τελευταίων στοιχείων της παραγράφου Β.1 ανωτέρω, σύµφωνα µε το σχετικό υπόδειγµα. Β.5. Σε ότι αφορά στην επεξηγηµατική πινακίδα που αναρτάται στα γραφεία της ΟΤ, αυτή θα πρέπει να περιλαµβάνει τα συνολικά χρηµατοδοτικά στοιχεία του τοπικού της προγράµµατος και να παρέχει τη δυνατότητα τροποποίησης των στοιχείων αυτών. 217

219 Γ. ΥΠΟ ΕΙΓΜΑΤΑ Γ.1. ιαφηµιστικό πλαίσιο έργων ΕΡΓΟ ΣΥΓΧΡΗΜΑΤΟ ΟΤΟΥΜΕΝΟ Από το ΕΥΡΩΠΑΙΚΟ ΤΑΜΕΙΟ ΑΛΙΕΙΑΣ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ ΕΝΩΣΗ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ & ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΛΙΕΙΑΣ ΑΞΟΝΑΣ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ. «.» ΙΚΑΙΟΥΧΟΣ: :. ΤΙΤΛΟΣ ΕΡΓΟΥ: «....» ΣΥΝΟΛΙΚΟ ΚΟΣΤΟΣ: ΗΜΟΣΙΑ ΑΠΑΝΗ:.. Σηµειώσεις - Η σηµαία της Ελλάδας και η σηµαία της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα πρέπει να βρίσκονται στο ίδιο ύψος και να είναι ισότιµες µεταξύ τους. - Οι διαφηµιστικές πινακίδες είναι προσωρινές και τοποθετούνται στα εργοτάξια κατά την διάρκεια υλοποίησης των έργων 218

220 Γ.2. Επεξηγηµατική πινακίδα έργων ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΛΙΕΙΑΣ ΑΞΟΝΑΣ / ΜΕΤΡΟ. (ΟΤ ΑΛΙΕΙΑΣ: :.) ΕΡΓΟ: «....» ΙΚΑΙΟΥΧΟΣ:. ΣΥΝΟΛΙΚΟ ΚΟΣΤΟΣ:.. ΗΜΟΣΙΑ ΕΡΓΟ ΣΥΓΧΡΗΜΑΤΟ ΟΤΟΥΜΕΝΟ ΑΠΑΝΗ: Από το ΕΥΡΩΠΑΙΚΟ ΤΑΜΕΙΟ ΑΛΙΕΙΑΣ Σηµειώσεις - Η σηµαία της Ελλάδας και η σηµαία της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα πρέπει να βρίσκονται στο ίδιο ύψος και να είναι ισότιµες µεταξύ τους. - Οι διαφηµιστικές πινακίδες είναι µόνιµες. Το υλικό κατασκευής και ο τρόπος τοποθέτησης θα πρέπει να εξασφαλίζουν τη µόνιµη εγκατάστασή τους. 219

221 Γ.3. Επεξηγηµατική πινακίδα ΟΤ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ & ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΛΙΕΙΑΣ ΑΞΟΝΑΣ 4: ΑΕΙΦΟΡΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΑΛΙΕΥΤΙΚΩΝ ΠΕΡΙΟΧΩΝ Οµάδα Τοπικής ράσης Αλιείας Τοπικό ΕΥΡΩΠΑΙΚΗ Πρόγραµµα ΕΝΩΣΗ Προϋπολογισµός ΕΥΡΩΠΑΙΚΟ ΤΑΜΕΙΟ ΑΛΙΕΙΑΣ Σηµειώσεις - Η σηµαία της Ελλάδας και η σηµαία της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα πρέπει να βρίσκονται στο ίδιο ύψος και να είναι ισότιµα µεταξύ τους. - Η διακεκοµµένη γραµµή ορίζει το σηµείο εκκίνησης του κειµένου (περασιά) στις πινακίδες - Το λογότυπο της ΟΤ µπορεί εναλλακτικά να τοποθετηθεί κάτω ακριβώς από το λογότυπο του Επιχειρησιακού Προγράµµατος Γ.4. Υπόδειγµα για άυλες ενέργειες έντυπη επικοινωνία 220