ΙΩΒΗΛΑΙΟ ΕΤΟΣ, ΜΕΛΧΙΣΕΔΕΚ ΚΑΙ Η ΠΡΟΣ ΕΒΡΑΙΟΥΣ ΕΠΙΣΤΟΛΗ

Transcript

1 3 ΒΙΒΛΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ 36 Μόσχος Γκουτζιούδης ΙΩΒΗΛΑΙΟ ΕΤΟΣ, ΜΕΛΧΙΣΕΔΕΚ ΚΑΙ Η ΠΡΟΣ ΕΒΡΑΙΟΥΣ ΕΠΙΣΤΟΛΗ Συμβολή στη διαμόρφωση της χριστιανικής σωτηριολογίας Ὁ λόγος ὁ τοῦ σταυροῦ δύναμις Θεοῦ ἐστι ΕΚ ΟΣΕΙΣ Π. ΠΟΥΡΝΑΡΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2006

2 4 BIBLIOTHECA BIBLICA 36 JUBILEE, MELCHIΖEDEK AND THE ΕPISTLE TO THE HEBREWS A contribution to the formation of Christian soteriology Ὁ λόγος ὁ τοῦ σταυροῦ δύναμις Θεοῦ ἐστι POURNARAS PUBLICATIONS THESSALONIKI 2006

3 Περιεχόμενα ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΡΟΛΟΓΟΣ... 7 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ... 9 ΣΥΝΤΟΜΟΓΡΑΦΙΕΣ...15 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1. Η καινοδιαθηκική θεώρηση της swthriva" Η γενικότερη προβληματική της afevsew" twn amartiwvn στην Καινή ιαθήκη Στόχος και διάταξη της εργασίας...44 Μέρος Πρώτο ΙΩΒΗΛΑΙΟ ΕΤΟΣ ΚΑΙ ΜΕΛΧΙΣΕ ΕΚ ΣΤΗΝ ΠΡΟΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΕΠΟΧΗ Κεφάλαιο 1 Ο ΘΕΣΜΟΣ ΤΟΥ ΙΩΒΗΛΑΙΟΥ ΕΤΟΥΣ 1. Ιστορία της έρευνας Ο Θεσμός του ιωβηλαίου έτους...59 α) Σάββατο...59 β) Σαββατικό έτος...62 γ) Ιωβηλαίο έτος Ετυμολογία του όρου yôbël Το πρόβλημα του ημερολογίου Προέλευση και χρονολόγηση των διατάξεων του Λευ α) Αγρανάπαυση κάθε έβδομο έτος...94 (i) Έξοδος 23: β) Παραγραφή χρεών στο έβδομο έτος...95 (i) ευτερονόμιο 15: (ii) ευτερονόμιο 31: γ) Απελευθέρωση δούλων στο έβδομο έτος (i) Έξοδος 21: (ii) ευτερονόμιο 15: δ) Ο θεσμός του goæ<eμl ε) Χρονολόγηση και αξιολόγηση του θεσμού του ιωβηλαίου Παράλληλοι κοινωνικοί θεσμοί σε άλλους πολιτισμούς...116

4 10 Περιεχόμενα α) Μεσοποταμία β) Συρία γ) Αίγυπτος δ) Ελλάδα ε) Ρώμη στ) Λοιπές περιπτώσεις Κεφάλαιο 2 Η ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΙΩΒΗΛΑΙΟΥ ΕΤΟΥΣ 1. Τα κοινωνικά/οικονομικά στοιχεία του ιωβηλαίου έτους α) Κοινωνική διαστρωμάτωση της κοινωνίας που υπονοείται β) Αγροτική οικονομία και μέθοδος παραγωγής γ) Αποκατάσταση της κοινωνικής ισορροπίας Τα λατρευτικά στοιχεία του ιωβηλαίου έτους α) Η πρώτη του έτους β) Η Ημέρα του Εξιλασμού γ) Η εορτή της Σκηνοπηγίας Τα θεολογικά στοιχεία του ιωβηλαίου έτους α) Ο Γιαχβέ είναι ο μόνος κάτοχος της γης β) Ο Γιαχβέ λύτρωσε τον Ισραήλ από τη δουλεία της Αιγύπτου γ) Η σύναψη της διαθήκης Σαββατικό και ιωβηλαίο έτος πριν τη βαβυλώνια αιχμαλωσία Σαββατικό και ιωβηλαίο έτος μετά τη βαβυλώνια αιχμαλωσία α) Παλαιά ιαθήκη β) Απόκρυφη γραμματεία γ) Χειρόγραφα του Κουμράν δ) Φίλων ε) Ιώσηπος Κεφάλαιο 3 Η ΜΥΣΤΗΡΙΩ ΗΣ ΜΟΡΦΗ ΤΟΥ ΜΕΛΧΙΣΕ ΕΚ 1. Ιστορία της έρευνας Ο Μελχισεδέκ στην Παλαιά ιαθήκη α) Γεν. 14: β) Ψλ. 109: γ) Η υπόθεση του Ιησ. 5:

5 Περιεχόμενα Ο Μελχισεδέκ στην απόκρυφη γραμματεία α) H περίπτωση των Ιωβηλαίων 13: β) Ψευδο-Ευπόλεμος Ο Μελχισεδέκ στα χειρόγραφα του Κουμράν α) Απόκρυφο της Γενέσεως (1QapGen) β) Mιδράς στον Μελχισεδέκ (11QMelch) γ) ιαθήκη Αμράμ (4Q Amram b ) δ) Ύμνοι για το ολοκαύτωμα του Σαββάτου (4QShirShabb b ) Ο Μελχισεδέκ στους Φίλωνα και Ιώσηπο α) Ο Μελχισεδέκ στα έργα του Φίλωνα β) Ο Μελχισεδέκ στα έργα του Ιωσήπου Σύνοψη: Οι δύο διαφορετικές παραδόσεις για τον Μελχισεδέκ Mέρος εύτερο ΙΩΒΗΛΑΙΟ ΕΤΟΣ ΚΑΙ ΜΕΛΧΙΣΕ ΕΚ ΣΤΗΝ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΕΠΟΧΗ Κεφάλαιο 4 ΕΜΜΕΣΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ ΚΑΙ ΝΥΞΕΙΣ ΣΤΟ ΘΕΣΜΟ ΤΟΥ ΙΩΒΗΛΑΙΟΥ ΕΤΟΥΣ ΣΤΗΝ ΚΑΙΝΗ ΙΑΘΗΚΗ 1. Το ιωβηλαίο έτος κατά την εποχή της Καινής ιαθήκης Η ορολογία της afevsew" twn amartiwvn στην Καινή ιαθήκη Καινοδιαθηκικά δεδομένα και μεθοδολογική διευκρίνιση Νύξεις στο θεσμό μέσω της ιωβηλαιικής afevsew" twn amartiwvn α) Ο Ιησούς και ο Νόμος (Μτ. 5:21-26) β) Η εντολή της αγάπης προς τους εχθρούς (Μτ. 5:48 και Λκ. 6:34-38) γ) Το αίτημα της Κυριακής Προσευχής για την avfesh (Μτ. 6:12//Λκ. 11:4) δ) Η προϋπόθεση της θεϊκής συγνώμης (Μτ. 6:14-15) ε) Η παραβολή των οφειλετών (Λκ. 7:41-42) στ) Η συγνώμη για τον αδελφό (Μτ. 18:18 και 21-22// Λκ. 17:3β-4) ζ) Η παραβολή του κακού δούλου (Μτ. 18:23-35) η) Η παραβολή του άδικου διαχειριστή (Λκ. 16:1-8α) Αναφορές και νύξεις στο θεσμό σε σύνδεση με το πρόσωπο του Ιησού α) Η απόρριψη του Ιησού στη Ναζαρέτ (Λκ. 4:16-30)...325

6 12 Περιεχόμενα β) Οι μακαρισμοί (Μτ. 5:3-12//Λκ. 6:20-23) γ) Το ερώτημα του Ιωάννη (Μτ. 11:2-6//Λκ. 7:18-23) δ) H συζήτηση για την αιώνια ζωή (Μτ. 19:16-22//Μκ. 10:17-22//Λκ. 18:18-23) ε) Ο Ιησούς και ο Ζακχαίος (Λκ. 19:1-10) στ) Η avfesh twn amartiwvn στα Εφ. 4:32 και Κολ. 3: Σύνοψη Κεφάλαιο 5 ΟΙ ΑΜΕΣΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ ΣΤΟΝ ΜΕΛΧΙΣΕ ΕΚ ΣΤΗΝ ΚΑΙΝΗ ΙΑΘΗΚΗ. Η ΠΡΟΣ ΕΒΡΑΙΟΥΣ ΕΠΙΣΤΟΛΗ 1. Προλεγόμενα στην έρευνα της προς Εβραίους α) Τα εισαγωγικά προβλήματα της προς Εβραίους β) Η θεολογική σπουδαιότητα της προς Εβραίους γ) Κριτική αποτίμηση της σύγχρονης έρευνας Ο Μελχισεδέκ υπό το πρίσμα των νέων ερμηνευτικών προσεγγίσεων Ανάλυση της ευρύτερης ενότητας Εβρ. 5:1-7: α) ομική ανάλυση της ενότητας Εβρ. 5:1-7: β) Το υμνικό υλικό της ενότητας Εβρ. 5:1-7: γ) Η ερμηνευτική τεχνική του συγγραφέα Ερμηνευτική ανάλυση των αναφορών στον Μελχισεδέκ α) Ο συνηθισμένος αρχιερέας και ο αρχιερέας Χριστός (5:1-10) β) Επίκριση της νωθρότητας και ενθάρρυνση της πίστης (5:11-6:20) γ) Ο Μελχισεδέκ ανώτερος των λευιτών ιερέων (7:1-10) δ) Ο Ιησούς αιώνιος ιερέας κατὰ τὴν τάξιν Μελχισεδέκ (7:11-28) 415 Κεφάλαιο 6 ΙΩΒΗΛΑΙΟ ΕΤΟΣ, ΜΕΛΧΙΣΕ ΕΚ ΚΑΙ ΣΩΤΗΡΙΑ 1. Αξιολόγηση των δεδομένων της προς Εβραίους α) Η προσωπικότητα και ο ρόλος του Μελχισεδέκ β) Ο λόγος της επιλογής του Μελχισεδέκ γ) Σαββατική και ιωβηλαιική ορολογία δ) Η κοινωνική κατάσταση της παραλήπτριας κοινότητας...452

7 Περιεχόμενα Λυτρωτικές προσωπικότητες με ρόλο παρόμοιο με εκείνον του ουράνιου Μελχισεδέκ α) Η περίπτωση της ιαθήκης Λευί β) Aραμαϊκή Αποκάλυψη (4Q246) και 4QCatena a (4Q177) γ) Η περίπτωση της Μεσσιανικής Αποκάλυψης (4Q521) Ο ουράνιος Μελχισεδέκ και η άφεση των αμαρτιών σε μεταγενέστερα κείμενα α) ΝΗC IX, β) Β βιβλίο του Ιεού γ) βιβλίο του Πίστις Σοφία δ) Β Ενώχ Η σύνδεση του ιωβηλαίου έτους με τον αναμενόμενο λυτρωτή Ο σωτηριολογικός ρόλος του Χριστού στην προς Εβραίους και του Μελχισεδέκ στο 11QMelch α) Η αρχιεροσύνη ως προϋπόθεση της αφέσεως των αμαρτιών β) Η κρίση ως διαδικασία απονομής της δικαιοσύνης γ) Η σωτηρία ως αποτέλεσμα του λυτρωτικού έργου Η συμβολή της προς Εβραίους στη διαμόρφωση της χριστιανικής σωτηριολογίας ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΠΗΓΩΝ ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΣΥΓΓΡΑΦΕΩΝ ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΘΕΜΑΤΩΝ ΕΥΡΕΤΗΡΙΟ ΞΕΝΟΓΛΩΣΣΩΝ ΟΡΩΝ TABLE OF CONTENTS (in Eglish) SUMMARY (in English)...627