Ο ΤΟΜΕΑΣ ΤΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΤΗΝ πγδμ (2006)

Transcript

1 1 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΓΡΑΦΕΙΟ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΣΚΟΠΙΑ ΓΡΑΦΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ ΕΡΕΥΝΑ ΑΓΟΡΑΣ Ο ΤΟΜΕΑΣ ΤΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΤΗΝ πγδμ (2006) ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2006

2 2 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ σελ. 1 ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ 5 3 ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΕ πγδμ (2006) ΔΙΕΘΝΗΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ 9 5 ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΔΙΑΝΟΜΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΕ πγδμ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΑ ΣΕ ΤΟΜΕΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΕ πγδμ 14 7 ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ ΑΝΘΡΑΚΑΣ 17 9 ΦΥΣΙΚΟ ΑΕΡΙΟ ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟΣ ΝΕΡΟ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΘΕΡΜΑΝΣΗ ΓΕΩΘΕΡΜΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΠΥΡΗΝΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΤΟΜΕΑΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΕ πγδμ - ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ 27-28

3 3 1. ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ Οι φυσικές πηγές ενέργειας της πγδμ χαρακτηρίζονται από χαμηλή ενεργειακή αξία και σχετικά υψηλό κόστος εκμεταλλεύσεως. Το 70% των αποθεμάτων είναι ανθρακολιγνίτης χαμηλής θερμικής αξίας και το υπόλοιπο είναι νερό, καυσόξυλα και γεωθερμική ενέργεια. Τα τελευταία είκοσι έτη το ενεργειακό σύστημα της πγδμ έχει σημειώσει εντατική ανάπτυξη, με αποτέλεσμα οι εγχώριες πηγές ενέργειας να καλύπτουν το 63% της απαιτουμένης καταναλώσεως, έναντι 19% τη δεκαετία του Παρότι οι φυσικές πηγές ενέργειας είναι περιορισμένες, είναι δυνατή η περαιτέρω εκμετάλλευση των διαθεσίμων πηγών, η αναβάθμιση πολλών υδροηλεκτρικών σταθμών και η αξιοποίηση του ποταμού Αξιού. Διάγραμμα-1 Μικτές δαπάνες ενέργειας στην πγδμ (%) Ανθρακας 42,5% Προϊόντα πετρελαίου 28,6% Ηλεκτρική ενέργεια 20,4% Ξύλο θέρμανσης 7,9% Θερμική ενέργεια 0,6% Ηλεκτρ. Θερμ. Ξύλο Ανθρακ Πετρέλ Πίνακας-1 Ισοζύγιο ενέργειας πγδμ (2002) Πετρελαιοειδή Βιομάζα Υδροενέργεια Γεωθερμική ενέργεια Σύνολο ηλεκτρικής ενέργειας Σύνολο πρωτογενούς ενέργειας Εισαγωγές Διαθέσιμα Εξαγωγές Σύνολο καταναλώσεως Διαθέσιμη ενέργεια προς τελική κατανάλωση Πηγή: Στατιστική Υπηρεσία πγδμ (2005)

4 4 Διάγραμμα-2 Σύστημα ενεργειακών υποδομών σε πγδμ (2006) ΞΥΛΕΙΑ μεγάλα αποθέματα ΓΕΩΘΕΡΜΙΚΑ συστήματα θερμάνσεως ΔΙΚΤΥΟ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ κεντρικές μονάδες λιγνίτη και υδραυλικές ΥΠΟΔΟΜΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΕ πγδμ ΔΙΫΛΙΣΤΗΡΙΟ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ ΟΚΤΑ ανήκει στα ΕΛ.ΠΕ. ΑΓΩΓΟΣ ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΕΡΙΟΥ σύνδεσης Σκοπίων με Βουλγαρία ΑΓΩΓΟΣ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ συνδέσεως Θεσ/νίκης με Σκόπια

5 5 2. ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ Εποπτεία και διαχείριση Υπουργείο Οικονομίας με αρμοδιότητες τον καθορισμό ενεργειακής στρατηγικής, την προετοιμασία και υλοποίηση του νομικού πλαισίου και τον συντονισμό των ανωτέρω δράσεων. Στις ενεργειακές δραστηριότητες εμπλέκονται και οι οργανισμοί τοπικής αυτοδιοικήσεως οι οποίοι δρουν υπό την αιγίδα του Υπουργείου Οικονομίας της πγδμ. Ορισμένες δραστηριότητες αναλαμβάνονται από το Ειδικό Συμβούλιο Ενέργειας σε συνεργασία με το Οικονομικό Επιμελητήριο (STOPANSKA KOMORA) και την Ενωση Μηχανικών Ενέργειας της πγδμ. Το Σύνταγμα της πγδμ (Νοέμβριος 1991) ορίζει ότι οι πλουτοπαραγωγικές πηγές της χώρας θεωρούνται δημόσια (κρατική) ιδιοκτησία (άρθρο 1). Συνταγματικές προβλέψεις Εντούτοις, βάσει του άρθρου 56 παρ.3, το Σύνταγμα επιτρέπει την εκχώρηση πλουτοπραγωγικών πηγών, με όρους που καθορίζει σχετικός νόμος. Ο Νόμος περί εκχωρήσεων ορίζει ότι η εκχώρηση γίνεται σε ξένο ή εγχώριο πρόσωπο, βάσει πράξεως εκχωρήσεως. Με ειδική νομοθεσία (Νόμος περί υδάτων, Νόμος περί ορυκτού πλούτου) εξασφαλίζεται η εκχώρηση για την χρήση υδάτων ή ορυκτού πλούτου, ενώ οι συγκεκριμένοι όροι πρέπει να περιγράφονται λεπτομερώς στο συμβόλαιο εκχωρήσεως που υπογράφει η κυβέρνηση με τον επενδυτή. Νέος Νόμος Ενέργεια (Μάϊος 2006) Εναρμόνιση με τη σχετική νομοθεσία της Ε.Ε., με στόχο την προσέλκυση ξένων επενδύσεων. Ειδικότερα, είναι εφικτή η διανομή φυσικού αερίου από ιδιωτικές επιχειρήσεις, βάσει συγκεκριμένων κριτηρίων που θέτει ο νέος Νόμος. Κατάργηση του υποχρεωτικού όρου διαθεσίμων πετρελαίου εντός της πγδμ. Μέχρι σήμερα, οι εταιρείες επεξεργασίας και διανομής πετρελαίου (ΟΚΤΑ και MAKPETROL) έπρεπε να κρατούν διαθέσιμα εντός της πγδμ. Με το νέο Νόμο, οι εταιρείες μπορούν να διατηρούν διαθέσιμα πετρελαίου σε οποιαδήποτε Κ-Μ της Ε.Ε. (συνεπώς και στην Ελλάδα) υπό την προϋπόθεση υπογραφής διμερούς συμφωνίας, η οποία θα προβλέπει την άμεση μεταφορά των διαθεσίμων στην πγδμ, σε περίπτωση εκτάκτου ανάγκης. Ανανεώσιμες πηγές ενέγειας: Προβέπεται η ανάπτυξη σχετικών συστημάτων.

6 6 3. ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΕ πγδμ (2006) Η νέα κυβέρνηση της πγδμ, μετά τις πρόσφατες εκλογές (Αύγουστος 2006) και βάσει του προεκλογικών της δεσμεύσεων έχει καθορίσει τους κατωτέρω στόχους: Διαφοροποίηση των ενεργειακών προϊόντων/υπηρεσιών, ιδιαίτερα με τη χρήση φυσικού αερίου στη βιομηχανία, στα νοικοκυριά και στις υπηρεσίες Δημιουργία υποδομών διασυνδέσεων με γειτονικές χώρες (μεταφορά ηλεκτρικού ρεύματος, αγωγοί φυσικού αερίου και πετρελαίου). Η ανάπτυξη του ενεργειακού τομέα σε πγδμ απαιτεί την υλοποίηση περαιτέρω επενδύσεων συνολικού ύψους 587 εκατ., εκ των οποίων τα 444 εκατ. θα διατεθούν σε κλάδο παραγωγής. Σύμφωνα με εκπροσώπους της Κρατικής Εταιρείας Ηλεκτρισμού (ESΜ) τρία έργα θεωρούνται σημαντικά: - η κατασκευή εργοστασίου παραγωγής ενέργειας ZAPAD σε Σκόπια, - η κατασκευή υδροηλεκτρικού εργοστασίου BOSKOV MOST σε περιοχή Kosovrasti - και η δημιουργία 450 υδροηλεκτρικών μονάδων. Εντατικοποίηση της εκμεταλλεύσεως των ενεργειακών αποθεμάτων της χώρας. Μεταφορά σύγχρονης τεχνολογίας στην βιομηχανία, με στόχο τον περιορισμό της τιμής καταναλώσεως. Ιδιωτικοποίηση μονάδων παραγωγής και διανομής ενέργειας, ως ακολούθως: Γραμμές ηλεκτρικής ενέργειας Εργο Σύνδεση Μοναστηρίου (Bitola) με Φλώρινα Ισχύς (KV) Συνολικό μήκος (χλμ) Συνολικό κόστος ( εκατ.) Χρηματοδότηση ( εκατ.) πγδμ Ελλάδα πγδμ Ελλάδα World Bank MEPSO ,97 4,03 4,49 1,48 Σύνδεση Μοναστηρίου (Bitola) με Zemblak (Αλβανία) πγδμ Ελλάδα πγδμ Ελλάδα 12 88

7 7 Μονάδα Ισχύς (MW) Υδροηλεκτρικές μονάδες Επένδυση ( εκατ.) Κόστος έργου πολιτ. Μηχ ( εκατ.) Κόστος εξοπλισμού ( εκατ.) Λοιπά ( εκατ.) TEC NEGOTINO BOSHKOV ,2 18,3 14,5 CEBREN 333/ ,38 205,92 GALISHTE , ,82 39,7 40,72 GRADEC (Αξιός) 200 VELES (Αξιός) 200 TIKVES μικρά έργα ,5/MW NEGOTINO - Το υπόλοιπο ποσόν 200 εκατ. απαιτείται για την ενεργοποίηση της μονάδας. - Η ρωσική δημόσια επιχείρηση ηλεκτρισμού RAU (συνεργασία με όμιλο GAZPROM) έχει εκδηλώσει ενδιαφέρον για την εξαγορά. - Την η κυβέρνηση της πγδμ ακύρωσε τον διαγωνισμό. Αναμένεται η προκήρυξη νέου. Θα επανεξετασθεί η προσφορά της αυστριακής εταιρείας EVN ( 4 εκατ. για την αγορά του εργοστασίου και 74 εκατ. επενδύσεων). Η θερμοηλεκτρική μονάδα του NEGOTINO θεωρείται σημαντική για την Ελλάδα, λόγω γεωγραφικής γειτνιάσεως (50 χλμ από ελληνικά σύνορα) και με επέκταση του δικτύου φυσικού αερίου επιτυγχάνεται εκμετάλλευση ισχύος 500 MW. CEBREN, GRADEC, GALISHTE Η ελληνική εταιρεία μελετών EXERGIA έχει εκπονήσει σχετικές μελέτες. GALISTE, CEBREN - Μεγάλης σπουδαιότητας για την Ελλάδα. - Τριάντα ξένες εταιρείες έχουν εκδηλώσει ενδιαφέρον συμμετοχής τους σε διαγωνισμό, μεταξύ των οποίων η ελληνική εταιρεία κατασκευών ΑΚΤΩΡ και εταιρείες από ΗΠΑ, Καναδά, Γερμανία, Γαλλία και Ιταλία. Θερμοηλεκτρικές μονάδες - Η παραχώρηση εκμεταλλεύσεως των δύο μεγάλων θερμοηλεκτρικών μονάδων REC BITOLA και OSLOMEJ (μεγάλης σπουδαιότητας για την Ελλάδα) θα ενταχθεί στην διαδικασία ιδιωτικοποιήσεως της κρατικής εταιρείας παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας ELEM. - Η μονάδα REC BITOLA έχει αποθέματα μόνον για μία δεκαετία.

8 8 Φυσικό αέριο - Δυνατότητα διανομής φυσικού αερίου από ιδιώτες, βάσει του νέου Νόμου (Μάϊος 2006). - Σχέδιο κατασκευής αγωγού μεταφοράς φυσικού αερίου TRANSBALKAN GAZODUK. Μήκος (χλμ) διάμετρος αγωγού (mm) Πίεση (bars) μεταφορά (mil.m 3 /έτος) Κόστος ( εκατ.) KLECEVE-VELES- NEGOTINO-KAVADARCI NEGOTINO: SKOPJE-TETOVO- GOSTIVAR-KICEVO- STRUGA-OHRID Δίκτυο SKOPJE Δίκτυο KUMANOVO, KRATOVO, KRIVA PALANKA ,2 Δίκτυο TETOVO, GOSTIVAR, DEBAR, KICEVOM, OHRID, STRUGA Δίκτυο VELES, STIP,NEGOTINO ,2 Σύνολο NEGOTINO: ,4

9 9 4. ΔΙΕΘΝΗΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΟΝ ΤΟΜΕΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ Ε.Ε υπογραφή του Ευρωπαϊκού Ενεργειακού Χάρτη προσχώρηση της πγδμ σε Συνθήκη Ενεργειακού Χάρτη τίθεται σε ισχύ η Συνθήκη Ενεργειακού Χάρτη για την πγδμ και ξεκινά η εφαρμογή του ειδικού σχεδίου συνεργασίας της πγδμ με την Ε.Ε υπογραφή της Συνθήκης ιδρύσεως της Κοινότητας της Ενέργειας, στην Αθήνα, εκ μέρους πέντε κρατών-μελών της Ε.Ε. και εννέα κρατών της Ν.Α. Ευρώπης, με συμμετοχή του τέως αντιπροέδρου της κυβερνήσεως της πγδμ κ. Jordanov και του τέως προέδρου της Κρατικής Εταιρείας Ηλεκτρισμού (ESM). ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΤΡΑΠΕΖΑ (World Bank) Η Παγκόσμια Τράπεζα χρηματοδοτεί την αποκατάσταση των ήδη υπαρχόντων υδροηλεκτρικών έργων. ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ EBRD Το 1997 η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκροτήσεως και Αναπτύξεως (EBRD) χρηματοδότησε τη γραμμή των 400 kv Bitola-Σκόπια, ενώ από το 2004 συμμετείχε στην διαδικασία ιδιωτικοποιήσεως της Εταιρείας Ηλεκτρικής Ενέργειας ΕSM (συμμετοχή κατά US$45 εκατ. σε μετοχικό κεφάλαιο) και την διαίρεση της εταιρείας σε τομέα παραγωγής (ELM) και διακινήσεως (MEPSO). ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΤΟ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΜΑΥΡΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ (BSREC) Σε πλαίσιο εκπονήσεως ενεργειακών μελετών, το Κέντρο αναλύει τα προβλήματα που δημιουργεί η παράλληλη λειτουργία των συστημάτων παραγωγής και διανομής ενέργειας των έξι βαλκανικών χωρών και της UCTE. ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΣΥΝΑΛΛΑΓΩΝ ΣΕ ΤΟΜΕΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ Η Κυβέρνηση της Σλοβενίας ανέλαβε την πρωτοβουλία για τη δημιουργία περιφερειακού κέντρου συναλλαγών σε τομέα ενέργειας, όπως ανακοινώθηκε σε Συνέδριο που διοργανώθηκε στις , με συμμετοχή της σλοβενικής εταιρείας ELECTRIC POWER EXCHANGE MARKET-BORZEN της γερμανικής GERMAN ELECTRIC POWER EXCHANGE MARKET-EEH και των εγχωρίων εταιρειών ESM και MEPSO. Συνάντηση εμπειρογνωμόνων πραγματοποιήθηκε τον Σεπτέμβριο του 2006.

10 10 5. ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΔΙΑΝΟΜΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΕ πγδμ (2006) Ηλεκτρισμός ESM Παραγωγή Κρατική εταιρεία ELEM, εκτός της εταιρείας TEM Negotino, η ιδιωτικοποίηση της οποίας εκκρεμεί, η εταιρεία διαθέτει μονάδα θερμικής παραγωγής από λιγνίτη σε Μοναστήρι 675MW (45% του συνόλου της ισχύος της χώρας). Παρά την ορθολογική λειτουργία του εργοστασίου, η εξάντληση των αποθεμάτων λιγνίτη αποτελεί ορατό κίνδυνο στο άμεσο μέλλον. Το εργοστάσιο παραγωγής από λιγνίτη σε περιοχή Oslomej (120 MW) θα τεθεί εκτός λειτουργίας το 2013 και συνεπώς απαιτείται άμεση δράση εξευρέσεως ηλεκτρισμού (οι εισαγωγές ηλεκτρισμού αποτελούν το 15% της συνολικής κατανάλωσης). Η κυβέρνηση της πγδμ, επιχειρώντας την ενίσχυση της εγχώριας παραγωγής, προετοιμάζει την ιδιωτικοποίηση της δεύτερης σε μέγεθος μονάδας παραγωγής ηλεκτρισμού από πετρέλαιο σε Negotino (210 MW), η οποία δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί εξαιτίας του υψηλού κόστους του πετρελαίου. Συνεπώς, απαιτείται η μετατροπή του εργοστασίου ώστε να είναι δυνατή η παραγωγή ηλεκτρισμού από φυσικό αέριο. Η πώληση του εργοστασίου σε Μοναστήρι θα ακολουθήσει αργότερα. Σημειώνουμε ότι, η συνολική παραγωγή ηλεκτρισμού στην πγδμ ανέρχεται σε 1443,8 MW ετησίως υπερβαίνει τη συνολική κατανάλωση και η υπόλοιπη ποσότητα καλύπτεται από εισαγωγές (αξίας 100 εκατ., το 2006). Μεταφορά Η κρατική εταιρεία MEPSO φέρει την ευθύνη εισαγωγής ηλεκτρισμού και ενισχύσεως δικτύων. Το 2006 ξεκίνησε συνεργασία της MEPSO με την SIEMENS HELLAS (προμήθεια εξοπλισμού δικτύου υψηλής τάσεως, πγδμ-βουλγαρία, κόστους 10,3 εκατ και λοιπών δικτύων, κόστους 4 εκατ.) Διανομή Η εταιρεία ESM εξαγοράσθηκε από την αυστριακή EVN, στις , αντί ποσού 225m (US$286m). Πρόκειται για το μεγαλύτερο σχέδιο ιδιωτικοποιήσεως σε πγδμ, από το 2001 (πώληση εταιρείας τηλεπικοινωνιών MAKTEL σε ουγγρική εταιρεία MATAV) η ανακοίνωση του οποίου συνέβαλε στην βελτίωση της θέσεως της χώρας στις διεθνείς κεφαλαιαγορές (έκδοση ευρωομολόγου, Δεκέμβριος 2005) εκπληρώνοντας ταυτοχρόνως τους όρους χρηματοδοτήσεως εκ μέρους του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου. Η αυστριακή εταιρεία EVN παγιώνει τη θέση της στην ΝΑ Ευρώπη (εξαγόρασε μετοχές σε δύο εταιρείες ηλεκτρισμού της Βουλγαρίας, τον Ιανουάριο 2005, έχει την ιδιοκτησία του ομίλου υδρεύσεως WTE, ο οποίος δραστηριοποιείται σε 12 χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης). Η απόδοση της αγοράς της ESM θα εξαρτηθεί: i. από την αύξηση της τιμής διαθέσεως του ηλεκτρισμού: το 2004 ήταν 0.04/kWh, χαμηλότερη δηλαδή της αντίστοιχης τιμής σε Μαυροβούνιο, αλλά υψηλότερη της τιμής σε Σερβία) και η τιμή καταναλώσεως για μεγάλες βιομηχανίες ήταν 0.02/kWh. Το πρόβλημα αυξήσεως της τιμής του ηλεκτρισμού έχει σοβαρές πολιτικές επιπτώσεις, ii. και από τον περιορισμό των ενεργειακών απωλειών (οι μεγαλύτερες στα Βαλκάνια) και την είσπραξη ανεξοφλήτων λογαριασμών (90% χαμηλότερα των διεθνών προτύπων) σε περιοχές αλβανικής μειονότητας. Η EBRD έχει χορηγήσει δάνειο 45 εκατ. και συμμετέχει στο Δ.Σ. Τα ορυχεία που προμηθεύουν την εταιρεία με άνθρακα αποτελούν τμήμα της και ανήκουν στο κράτος.

11 11 Φυσικό αέριο JP GA-MA Μεταφορά και διανομή φυσικού αερίου από Ρωσία. Κρατική εταιρεία: 1965-Οκτώβριος Χρηματοδότηση εκ μέρους της EBRD ( ) έργου κατασκευής δικτύου φυσικού αερίου σε Σκόπια (κόστος κατασκευής: εκατ., χρηματοδότηση EBRD: 29 εκατ. δάνειο 15 ετών και 3,5 εκατ. αγορά μετοχών). Μικτή εταιρεία: Οκτώβριος 1996-σήμερα (συμμετοχή δημοσίου και εταιρείας MAKPETROL). Το 2004 οι δύο εταιρείες προσέφυγαν στην δικαιοσύνη, εξαιτίας αντιδικίας σχετικά με ανάθεση του τομέα φυσικού αερίου στην MAKPETROL ή σε ειδικό οργανισμό του δημοσίου. Η διανομή σε επιχειρήσεις και σε νοικοκυριά μπορεί να γίνει και από ιδιωτική εταιρεία, σύμφωνα με το νέο Νόμο περί ενεργείας σε πγδμ (Μάϊος 2006). Φυσικό αέριο ALSTOM (γαλλο-ελβετική) και GAMA POWER SYSTEMS (τουρκική) Εργο κατασκευής εργοστασίου διανομής φυσικού αερίου σε Σκόπια (συνολική ενέργεια 200 MW και θερμική ενέργεια 160 MW) συνολικού κόστους 120 εκατ., κατόπιν συμμετοχής τους σε διαγωνισμό ( ). Η τιμή διαθέσεως της ηλεκτρικής ενέργειας θα διαμορφωθεί σε 48-50/MW στις ξένες αγορές ενέργειας και ήδη ξένες εταιρείες διανομής και εμπορίας έχουν εκφράσει ενδιαφέρον αγοράς. Την χρηματοδότηση έχουν αναλάβει οι εταιρείες TOPLIFIKACIJA (πγδμ) και ITERA (ρωσική), μέσω τραπεζικών δανείων γερμανικών και σλοβενικών Τραπεζών. Η ελβετική εταιρεία συμβούλων COLENCO (ελβετική) έχει αναλάβει την επίβλεψη του έργου, μετά την υπογραφή σχετικού συμβολαίου ύψους 3,3 εκατ.

12 12 Πετρέλαιο ΟΚΤΑ Λειτουργία από το 1982 με παραγωγική ικανότητα 2,5 εκατ. ΜΤΑ. Τον Μάϊο του 1999 η κυβέρνηση της πγδμ υπέγραψε συμφωνία εξαγοράς του 54% του κεφαλαίου του διϋίστηρίου της ΟΚΤΑ από την ελληνική εταιρεία EL.P.ET-BALKANINE (ΕΛ.ΠΕ, ΜΕΤΟΝ, ΕΤΕΡ). Το 2003 τα Ελ.ΠΕ. πραγματοποίησαν συμπληρωματική επένδυση σε μονάδα υδροαποθείωσης κόστους 22,5 εκατ. Το 2004, το 81% των μετοχών περιήλθε στα ΕΛ.ΠΕ. Αγωγός Θεσ/νίκης-Σκοπίων Μέχρι το 2002, η μεταφορά του πετρελαίου γινόταν σιδηροδρομικώς, μέσω Θεσσαλονίκης. Το 1999 ξεκίνησε η κατασκευή αγωγού πετρελαίου Θεσσαλονίκης-Σκοπίων και από τον Ιούλιο 2002, η μεταφορά γίνεται πλέον μέσω του αγωγού (κόστος κατασκευής US$120). Οικονομικά στοιχεία Παραγωγή (2004): 800 χιλ. τόννους, (2005): 916 χιλ. τόννους. Το 1/3 της παραγωγής εξάγεται στο Κόσσοβο ( τόννοι, το 2005). Εως σήμερα τα ΕΛ.ΠΕ. έχουν επενδύσει άνω των 200 εκατ. και απασχολούν άτομα. Κέρδη (2004): 11 εκατ., (2005): 18 εκατ. Πετρέλαιο MAKPETROL Ιδρύθηκε την , με απόφαση της κυβερνήσεως της Γιουγκοσλαβίας. Ξεκίνησε τη λειτουργία της με 85 υπαλλήλους και πετρελαϊκούς σταθμούς σε Σκόπια, Stip, Veles, Gevgelija, Μοναστήρι και Αχρίδα. Ιδιωτική εταιρεία από 1998, με υπαλλήλους (242 πτυχιούχους ΑΕΙ). Είναι η μεγαλύτερη εταιρεία διανομής πετρελαϊκών προϊόντων στην πγδμ (60% του συνολικού τζίρου προϊόντων πετρελαίου). Το 2002 διέθεσε στην αγορά τόννους προϊόντων πετρελαίου. Διαθέτει 127 πρατήρια βενζίνης (70% της διανομής πετρελαιοειδών στην χώρα), 12 σύγχρονες αποθήκες πετρελαϊκών προϊόντων, δύο ξενοδοχεία, ένα motel, πώληση ανταλλακτικών αυτοκινήτων εταιρείας HONDA, ελαστικών GOODYEAR, computers DELL, συστημάτων ήχου PIONEER, κράνων NOLAN, λαδιών αυτοκινήτων VALVOLINE, χονδρικό εμπόριο μετάλλων, supermarkets με το όνομα MAGIC. Θυγατρικές εταιρείες σε Βρετανία, Κύπρο, Ρωσία και Ελλάδα. Εχει λάβει διακρίσεις: Euromarket Award, Management Award, Arco Europa, 21st International Award for the Best Trade Name and the 22nd International Award for the Best Trade Name. Πετρέλαιο LUKOIL Παραχώρηση αδείας επενδυτικής δραστηριότητας στην LUKOIL από την κυβέρνηση της πγδμ ( ) Εγκαίνια εγκαταστάσεων εταιρείας σε πόλη Stip ( ) Σχέδιο ιδρύσεως σαράντα πρατηρίων πετρελαιοειδών σε πγδμ, για την διάθεση των προϊόντων του διϋλιστηρίου Bergas (Βουλγαρία). Πιθανή συνεργασία με βουλγαρική εταιρεία πετρελαιοειδών IZOTSERVIS, για τον εκσυχρονισμό των πρατηρίων βενζίνης σε πγδμ.

13 13 Ανθρακωρυχεία RIK BEROVO & PISKUPRTIVA Ιδιωτικά ανθρακωρυχεία με ικανότητα παραγωγής 100 χιλ. τόνους ετησίως. Κατανάλωση μόνον από τη βιομηχανία και νοικοκυριά. Θέρμανση TOPLIFIKACIJA Ιδρύθηκε το 1965 ως κρατική εταιρεία. Σήμερα είναι μετοχική εταιρεία. Παραγωγική ικανότητα θέρμανσης 550MW με πετρέλαιο και φυσικό αέριο. Δραστηριοποιείται μόνον σε Σκόπια και Μοναστήρι. Η μονάδα παραγωγής ανήκει στην εταιρεία, αλλά το δίκτυο διανομής σε Σκόπια ανήκει στον Δήμο Σκοπίων, στον οποίο η εταιρεία καταβάλλει ποσόν για την χρήση και συντήρηση του δικτύου. Εκατό (100) ιδιωτικοί σταθμοί φυσικού αερίου, ιδιωτικές μονάδες παραγωγής βουτανίου προπανίου και μικροί υδροηλεκτρικοί σταθμοί. Πηγή: Υπουργείο Οικονομίας πγδμ (2006) ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΔΙΑΝΟΜΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΕ πγδμ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΦΥΣΙΚΟ ΑΕΡΙΟ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ ΟΡΥΧΕΙΑ ΑΝΘΡΑΚΑ ΘΕΡΜΑΝΣΗ ESM ΠΑΡΑΓΩΓΗ ELEM (κρατική) ΜΕΤΑΦΟΡΑ MEPSO (κρατική) ΔΙΑΝΟΜΗ EVN (αυστριακή) JP GAMA (δημόσιο + MAKPETROL) ALSTOM (γαλλοελβετική) GAMA POWER SYSTEMS (τουρκική) ΟΚΤΑ (ελληνική) MAKPETROL (πγδμ) LUKOIL (ρωσική) RIK BEROVO PISKUPRTIVA TOPLIFIKACIJA

14 14 6. ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΑ ΣΕ ΤΟΜΕΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΕ πγδμ Ενέργεια Θεσμικό πλαίσιο Νέος Νόμος (Μάϊος 2006) Απελευθέρωση τομέα, σε πλαίσιο εναρμονίσεως με Οδηγίες Ε.Ε. Κατάργηση δεσμεύσεων διαθεσίμων σε πγδμ (βλ. κατωτέρω Πετρέλαιο) Πετρέλαιο ΟΚΤΑ Η μεγαλύτερη ελληνική επένδυση στην πγδμ. Δυνατότητα διατηρήσεως διαθεσίμων σε Θεσσαλονίκη, βάσει του νέου Νόμου (Μάϊος 2006), υπό τον όρο υπογραφής διμερούς συμφωνίας, η οποία θα προβλέπει την άμεση μεταφορά των διαθεσίμων στην πγδμ, σε περίπτωση ανάγκης. Η δραστηριοποίηση της LUKOIL θα ενισχύσει τον ανταγωνισμό. Φυσικό αέριο Η μεταφορά στα Σκόπια, γίνεται μέσω Βουλγαρίας. Βάσει νέου Νόμου (Μάϊος 2006) επιτρέπεται η διανομή φυσικού αερίου από ιδιωτικές επιχειρήσεις, βάσει συγκεκριμένων κριτηρίων που θέτει ο νέος Νόμος. Η δημόσια εταιρεία GA-MA σε συνεργασία με την ιδιωτική εταιρεία διακινήσεως πετρελαιοειδών MAKPETROL, έχουν αναλάβει την διανομή φυσικού αερίου. Ανάθεση του έργου κατασκευής εργοστασίου διανομής φυσικού αερίου σε Σκόπια, συνολικού κόστους 120 εκατ., σε κοινοπραξία εταιρειών ALSTOM (γαλλο-ελβετική) και GAMA POWER SYSTEMS (τουρκική). Η χρηματοδότηση του έργου έχει εξασφαλισθεί εκ μέρους της εγχώριας εταιρείας TOPLIFIKACIJA και της ρωσικής ITERA (βλ ανωτέρω 5. ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΔΙΑΝΟΜΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΕ πγδμ). Ηλεκτρική ενέργεια Η ΔΕΗ δεν έχει εκφράσει ενδιαφέρον για την αγορά της πγδμ. Ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι διαγωνισμοί ιδιωτικοποιήσεως: - εταιρείας REK BITOLA (όμως τα αποθέματα επαρκούν μόνον για δέκα έτη) - εταιρείας NEGOTINO (ακύρωση προσφάτου διαγωνισμού, βλ. ανωτέρω 3. ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ) και οι διαγωνισμοί εκμεταλλεύσεως υδροηλεκτρικών σταθμών σε GALISHTE, CEBREN και λοιπών τριάντα πέντε (35) μικρών υδροηλεκτρικών σταθμών. Ανανεώσιμες πηγές ενέργειας Βάσει νέου Νόμου (Μάϊος 2006) ευνοείται η ανάπτυξη ανανεωσίμων πηγών ενεργείας

15 15 7. ΠΕΤΡΕΛΑΙO Δεν υπάρχουν κοιτάσματα πετρελαίου στην πγδμ και η χώρα εξαρτάται ενεργειακά από εισαγωγές (Ελλάδα και Ρωσία). Το 1999 ξεκίνησε η κατασκευή πετρελαιαγωγού Σκόπια-Θεσσαλονίκη και από το 2002 η μεταφορά πετρελαίου γίνεται μέσω αγωγού. Η παραγωγή πετρελαίου πραγματοποιείται βάσει εθνικών προτύπων Το 2005, η κατανάλωση πετρελαίου στην πγδμ ανήλθε σε τόννους και καλύπτεται κατά 89% από την ελληνικών συμφερόντων εταιρεία ΟΚΤΑ ( τόννοι), από την εγχώρια εταιρεία BRILIJANT και προσφάτως από την ρωσική LUKOIL. Η συμμετοχή της χώρας μας στον τομέα της ενέργειας είναι στρατηγικής σημασίας ενόψει και της κατασκευής αγωγών πετρελαίου και φυσικού αερίου από τις χώρες παραγωγής (πρώην χώρες της Σοβιετικής Ενωσης) προς τις χώρες κατανάλωσης (χώρες Δυτικής Ευρώπης). Η αύξηση της τιμής του πετρελαίου το 2005/2006 θεωρείται υπεύθυνη για την αύξηση του πληθωρισμού στην πγδμ. Διάγραμμα-3 Διάθεσιμα πετρελαίου, παραγωγή και κατανάλωση σε Βαλκάνια ( ) Διαθέσιμα πετρελαίου σε Βαλκάνια (2006) Παραγωγή και κατανάλωση σε Βαλκάνια (2005) 250, ,000 ΣΕΡΒΙΑ , ,000 ΚΡΟΑ, 69 ΑΛΒ, ,000 50, ,000 ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ σε εκατ. βαρέλια Πηγή: EIA (2006) σε βαρέλια/ημέρα Πηγή: EIA (2006)

16 16 Πίνακας-2 Κατανάλωση πετρελαίου στην πγδμ σε χιλ. τόνους ( ) 1. Βενζίνη μηχανής RON 86 RON 98 Αμόλυβδη Diesel D-1 D-2 3. EL (πετρέλαιο θερμάνσεως 4. Καύσιμα αεροπλάνων LPG Μαζούτ Πηγή: Στατιστική Υπηρεσία πγδμ (2005) Για στοιχεία ελληνικής εταιρείας OKTA βλ. ανωτέρω 5. Εταιρείες παραγωγής και διανομής σε πγδμ (2006), σελ. 12. Σχέδιο κατασκευής αγωγού μεταφοράς πετρελαίου ΑΜΒΟ (ΗΠΑ, Αλβανία, πγδμ, Βουλγαρία). Υπογραφή σχεδίου Στόχοι Υποστήριξη Κόστος Κατασκευή Μεταφορά Οικονομική αξιολόγηση Υπογραφή σχεδίου συνεργασίας κυβερνήσεων πγδμ-αλβανίας, σε πλαίσια σχεδίου κατασκευής αγωγού πετρελαίου από εταιρεία AMBO ( ) Η κυβέρνηση της Βουλγαρίας δεν έχει υπογράψει ακόμα. Τεχνική μελέτη: BROWN & ROOT Ltd Αξιολόγηση σχεδίου: EXXONMOBIL και CHEVRON TEXACO - Αποδέσμευση της πγδμ από πετρελαϊκή εξάρτηση από την Ελλάδα. - Αναδιάρθρωση των δλιστηρίων Σκοπίων (2,5ΜΤΑ). - Αναδιάρθρωση του συγκροτήματος χημικών προϊόντων OHIS Το σχέδιο τυγχάνει υποστηρίξεως των κυβερνήσεων ΗΠΑ, κρατών-μελών της Ε.Ε. και πολυεθνικών πετρελαϊκών εταιρειών. US$1,20 δισ. US$450 εκατ. μέσω διαθέσεως μετοχών και US$550 εκατ. με τραπεζικό δανεισμό. Η ΑΜΒΟ έχει προχωρήσει σε συνομιλίες με τις EBRD, MIGA, IFC, OPIC και EXIM. Στρατηγικός διαχειριστής: CS FIRST BOSTON. Ομιλος εταιρειών, με τρείς χωριστές εταιρείες σε πγδμ, Αλβανία και Βουλγαρία. Η ποσότητα των βαρελιών ημερησίως, αντιστοιχεί στο 40% του αργού πετρελαίου από τις πρόσφατα αναπτυγμένες πετρελαϊκές περιοχές. 1. Τα μεγάλα δεξαμενόπλοια μεταφοράς τόνων αργού πετρελαίου μπορούν να προσεγγίσουν στο λιμένα Vlore της Αλβανίας, καθιστώντας οικονομικότερη τη μεταφορά τους στις Η.Π.Α., διότι τα δεξαμενόπλοια που διέρχονται από τα στενά του Βοσπόρου μπορούν να μεταφέρουν μόνον έως τόννους. 2. Το οικονομικό κέρδος για την πγδμ, από την εκμετάλλευση του αγωγού, εκτιμάται σε US$ εκατ. ετησίως, εκτός των λοιπών θετικών επιπτώσεων στο σύνολο της οικονομίας (αύξηση απασχολήσεως, ενίσχυση συναφών κλάδων, αναδιάρθρωση των Διϋλιστηρίων Σκοπίων και χημικής βιομηχανίας OHIS).

17 17 8. ΑΝΘΡΑΚΑΣ Αποτελεί εγχώρια πηγή παραγωγής ενέργειας. Πρόκειται για λιγνίτη χαμηλής ποιότητας με ικανότητα παραγωγής μέσης θερμαντικής αξίας kj/kg. Η πγδμ διαθέτει τα ανθρακωρυχεία: 1. SUDOVOL Το ανθρακωρυχείο λειτουργεί από το 1982 και προμηθεύει άνθρακα τον θερμικό σταθμό Μοναστηρίου. Η μέση παραγωγή άνθρακα για την περίοδο ήταν εκατ. τόννοι, ετησίως. Τα αποθέματα λιγνίτη υπολογίζονται σε 91 εκατ. τόννους, ενώ η μέση αναλογία εξαγωγής είναι 1 κυβ.μετρ. λιγνίτη για κάθε 4 κυβ.μετρ. εκσκαφής (ore). 2. OSLOMEJ Το ανθρακωρυχείο λειτουργεί από το 1980 και προμηθεύει άνθρακα τον θερμικό σταθμό Oslomej. Η μέση παραγωγή για την περίοδο ήταν εκατ. τόννοι, ετησίως. Τα αποθέματα λιγνίτη υπολογίζονται σε 14 εκατ. τόννοι και η μέση αναλογία εξαγωγής η ίδια όπως και στο SUDOVOL. 3. BRIK BEROVO 4. SKUPSTINA Τα δύο ορυχεία χρησιμοποιούνται για την κάλυψη των αναγκών του βιομηχανικού τομέα και των νοικοκυριών. Τα συνολικά αποθέματα εκτιμώνται σε 5.8 εκατ. τόννους και η ετήσια εξαγωγή φτάνει τα 0,2 εκατ. τόννους. 9. ΦΥΣΙΚΟ ΑΕΡΙΟ ΑΓΩΓΟΣ Ο αγωγός συνδέει τη Ρωσία, Ουκρανία, Μολδαβία, Ρουμανία, Βουλγαρία και συνεχίζει προς Ελλάδα και Τουρκία. Στην πγδμ συνδέει Kriva-Palanka, Kumanovo και Σκόπια. Ο αγωγός (διαμέτρου 500mm, μήκους 100 χλμ, συνολικής ικανότητας 800 εκατ. m 3 /έτος με δυνατότητα αύξησης σε εκατ. m 3 /έτος) κατασκευάσθηκε το 1997 και επεκτείνεται στα Σκόπια με 5 γραμμές-κλάδους σε μικρότερες πόλεις. Σήμερα υπάρχει σύστημα διανομής μήκους 30 χλμ. το οποίο όμως χρησιμοποιείται ελάχιστα και αυτό από βιομηχανίες (13 εταιρείες στα Σκόπια και 4 σε άλλες πόλεις). Η χρήση από νοικοκυριά και εμπορικές εταιρείες βρίσκεται σε προκαταρκτικό στάδιο. ΦΟΡΕΑΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΕΩΣ Το Νοέμβριο του 2005, η Ρυθμιστική Επιτροπή Ενέργειας της πγδμ παραχώρησε άδεια διανομής φυσικού αερίου στην κρατική εταιρεία GAMA. Δύο εβδομάδες νωρίτερα, είχε παραχωρήσει άδεια εμπορίας φυσικού αερίου στην ιδιωτική εταιρεία MAKPETROL, οι εκπρόσωποι της οποίας υποστηρίζουν ότι η εταιρεία GAMA δεν διαθέτει την απαραίτητη τεχνική υποδομή για την υλοποίηση έργου διανομής.

18 18 ΤΙΜΟΛΟΓΗΣΗ ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΕΡΙΟΥ Σύμφωνα με ανακοίνωση της Ρυθμιστικής Επιτροπής Ενέργειας της πγδμ, η τιμή διάθεσης φυσικού αερίου το τέταρτο τρίμηνο του 2005 ήταν 0,27 (αύξηση κατά 13,6% σε σύγκριση με τρίτο τρίμηνο του 2005). Εως τον Δεκέμβριο του 2005, η τιμή διάθεσης του φυσικού αερίου καθοριζόταν από την εταιρεία MAKPETROL, βάσει επιχειρηματικών υπολογισμών, με αποτέλεσμα τη διαμαρτυρία πολλών εταιρειών για τη διαμόρφωση της τιμής σε υψηλά επίπεδα. ΣΧΕΔΙΑ ΝΕΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ (2005) Τον Αύγουστο του 2005, η Διεύθυνση Ενέργειας του Υπουργείου Οικονομίας της πγδμ ανακοίνωσε πρόγραμμα ανάπτυξης τομέα του τομέα ενέργειας πγδμ (2015): κατασκευή αγωγού Petric (Βουλγαρία) - Strumica (προς Γευγελή και ελληνικά σύνορα), Kavadarci Prilep Bitola (κλάδος προς ελληνικά σύνορα), Struga Αχρίδα - σύνορα πγδμ-αλβανίας, κόστους US$115,3 εκατ., μήκους 275 χλμ σε έδαφος πγδμ, διαμέτρου 700 mm, μεταφορικής ικανότητας 2 Bcm ετησίως. Με την κατασκευή του εξασφαλίζεται η σύνδεση πγδμ-ελλάδος-αλβανίας, αλλά και η οικολογική προστασία των τουριστικών περιοχών σε Struga και Αχρίδα, 1. κατασκευή αγωγός Tetovo, Gostivar, Oslomej, Kicevo, Debar - Αλβανίας, κόστους US$21 εκατ., μήκους 115 χλμ. σε έδαφος πγδμ, διαμέτρου 300 mm και μεταφορικής ικανότητας m3 ετησίως. Στόχος είναι ο εφοδιασμός των πόλεων της δυτικής πγδμ, η υποκατάσταση του άνθρακα και η προστασία των δασών του όρους Sara από την εντατική υλοτόμηση, 2. κατασκευή κέντρο διανομής και ελέγχου φυσικού αερίου αερίου, κόστους US$2,5 εκατ., με έδρα τα Σκόπια, 3. αποκατάσταση αγωγού πγδμ-κοσσόβου, κόστους US$5,5 εκατ., μήκους 20 χλμ. σε έδαφος πγδμ, διαμέτρου 500 ΜΜ, μέγιστης πιέσεως δράσεως 12 bars, ικανότητας μεταφορά m 3 ετησίως. Ο αγωγός κατασκευάστηκε το 1972, ξεκινά από τη βιομηχανία σιδήρου ZELEZARA (Σκόπια) προς σύνορα πγδμ-σερβίας και καταλήγει σε σταθμό Obilic (Κόσοβο). Η αποκατάσταση του αγωγού παρέχει τη δυνατότητα μελλοντικής συνδέσεως με Μαυροβούνιο, Βοσνία-Ερζεγοβίνη και Κροατία, 4. επέκταση δικτύου Σκοπίων (μήκους 18 χλμ, κόστους US$6 εκατ., εντός 18 μηνών) για τον εφοδιασμό 13 νέων βιομηχανικών καταναλωτών (υποκατάσταση τόννων βαρειών λαδιών), 5. κατασκευή δύο εργοστασίων παραγωγής ενέργειας με χρήση φυσικού αερίου (2010) 6. κατασκευή κεντρικής μονάδας 190/150 MW (cogeneration thermal power) για ηλεκτρικό ρεύμα και θέρμανση (TE-TO) σε Σκόπια με συγχρηματοδότηση της Παγκοσμίας Τραπέζης και ενδεχομένως υλοποίηση σχεδίου χρηματοδότησης ΙPP.

19 ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟΣ ΚΥΒΕΡΝΗΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ Στόχος της κυβερνητικής πολιτικής είναι ο περιορισμός της ενεργειακής εξαρτήσεως της χώρας από το εξωτερικό, μέσω αυξήσεως παραγωγής ηλεκτρισμού εγχωρίως (σχέδιο κατασκευής υδροηλεκτρικού σταθμού 80 MW σε Kozjak, η κατασκευή κεντρικής μονάδας φυσικού αερίου σε Σκόπια και αξιοποίηση ενέργειας ποταμού Αξιού) ΜΟΝΑΔΕΣ 1. εταιρεία παραγωγής ELEM, 1443,8 MW (1010 MW θερμική, 433,8 ΜW υδραυλική): i. κεντρική μονάδα παραγωγής από άνθρακα σε Μοναστήρι (70% των αναγκών με ικανότητα παραγωγής 675 MW) η οποία το 2002, διαχειρίσθηκε 4500 GWH (συνολική κατανάλωση GWHh), ii. κεντρική μονάδα παραγωγής σε περιοχή Oslomej, παραγωγής 463 GWh iii. και κεντρική μονάδα παραγωγής σε πόλη Negotino, παραγωγής 210 MW. 2. εταιρεία μεταφοράς MEPSO, 3. εταιρεία διανομής ESM εξαγορασθείσα από αυστριακή εταιρεία EVN, σταθμοί συνολικής ικανότητας MW, 5. τρείς θερμικοί σταθμοί, παραγωγικής ικανότητας ΜW (210 ΜW με πετρέλαιο και 795 ΜW με άνθρακα), υδροηλεκτρικοί σταθμοί (ESM) μικρότεροι θερμικοί (με πετρέλαιο) και υδροηλεκτρικοί σταθμοί με συνολική ισχύ 78ΜW, οι οποίες ανήκουν σε βιομηχανικές επιχειρήσεις και εταιρείες υδρεύσεως. 11 ΜΙΚΡΟΙ ΣΤΑΘΜΟΙ (πετρέλαιο και υδροηλ.) 3 ΘΕΡΜΙΚΟΙ ΣΤΑΘΜΟΙ MW 21 ΥΔΡΟΗΛ. ΣΤΑΘΜΟΙ (ESM) 35 ΣΤΑΘΜΟΙ MW ΜΟΝΑΔΕΣ ΗΛΕΚΤΡ. σε πγδμ ΔΙΑΝΟΜΗ ESM (ΑΥΣΤΡΙΑΚΗ) ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΚΡΑΤΙΚΗ MEPSO ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΚΡΑΤΙΚΗ ELM

20 20 Πίνακας-3 Θερμικοί Σταθμοί Ηλεκτρικής Ενέργειας (1998) Σταθμός ισχύς (ΜW) παραγωγή 1998 (GWh) έτος ιδρύσεως ώρες λειτουργίας καύσιμο ενεργειακή αξία (kj/kg) Bitola , λιγνίτης Bitola , λιγνίτης Bitola , λιγνίτης Oslomej , λιγνίτης Negotino πετρέλαιο Σύνολο ,3 Πίνακας-4 Υδροηλεκτρικοί Σταθμοί Σταθμός μονάδες /ισχύς (MW) παραγωγή 1998 (GWh) ίδρυση τύπος Όγκος δεξαμενής (10 6 m 3 ) Vrutok ,9 1957/1973 δεξαμενή 277 Raven 3-19,2 31,1 1959/1973 ροή ποταμού - Vrben 2-12,8 40, ροή ποταμού - Globocica , δεξαμενή 15 Tikvesh ,3 1968/1981 δεξαμενή 272 Shpilje , δεξαμενή 212 μικροί σταθμοί 22-35,8 121, ποταμ./δεξαμ. 115 Kozjak υπό κατασκευή δεξαμενή 260 Σύνολο , ,5 Πίνακας-5 Οικονομικά μεγέθη ESM (2006) ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ ESM Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης Ανάπτυξης (EBRD) Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (EIE) Παγκόσμια Τράπεζα κυβέρνηση Ελβετίας ΛΟΓ. ΑΞΙΑ: US$1,2 ΠΑΘΗΤΙΚΟ: 175 ΧΡΕΗ: 157 ΕΚΑΤ. ΔΙΣ. ΕΚΑΤ. 13 εκατ. (2004) για κατασκευή ηλεκτρικής γραμμής Μοναστήρι-Σκόπια 40,7 εκατ. (2004) για κατασκευή ηλεκτρικής γραμμής ΒουλγαρίαςπΓΔΜ (αποπληρωμή έτος 2007). 13 εκατ. (2004) κατασκευή υποσταθμών 400 KV (αποπληρωμή 2009). 36 εκατ. (2004) εκσυγχρονισμός σταθμών υδροηλεκτρικής ενέργειας. 3 εκατ. (2004) εκσυγχρονισμός σταθμών υδροηλεκτρικής ενέργειας. ΜΕΤΑΦΟΡΑ - γραμμές 400 ΚV, σύνδεση με συστήματα Σερβίας (EPS και EPCG) και Ελλάδος (PPC) - δύο 2 γραμμές 220 KV προς EPS και μία 150 kv προς PPC, - δύο γραμμές 110 kv με σύστημα Βουλγαρίας NEK.

21 21 Πίνακας-6 Μεταφορά ηλεκτρικής ενέργειας σε πγδμ Γραμμές 400 kv 220 kv 150 kv 110 kv Σύνολο Μήκος (χλμ) 371,2 166,5 22, , ,8 Διασυνδέσεις (KV) 400/ / / /x - Αριθμός διασυνδέσεων αριθμός μετασχηματιστών Ισχύς (MVA) , ,5 ΑΓΟΡΑ - κατανάλωση (2002): GWh από καταναλωτές, - 20% της εγχώριας καταναλώσεως καλύπτεται από εισαγωγές, - 19% κατανάλωση από βιομηχανίες, - ανεξόφλητοι λογαριασμοί σε δυτική πγδμ, - δυνατότητες επενδύσεων εκσυγχρονισμού σε 40% των υδροηλεκτρικών μονάδων, - μόνον το 20% της εγχωρίας παραγωγής επιτρέπεται να εξαχθεί ΠΡΟΒΛΕΨΕΙΣ ΖΗΤΗΣΕΩΣ Η παραγωγή (1.250 MW) υπολείπεται της καταναλώσεως και συνεπώς η χώρα εξαρτάται ενεργειακά από το εξωτερικό. Προβλέπεται ετήσια αύξηση της ζητήσεως άνω του 3,15%, υπό την προϋπόθεση ότι τουλάχιστον νοικοκυριά έως το 2010 και νοικοκυριά έως το 2020 αποκτήσουν πρόσβαση σε δίκτυο διανομής φυσικού αερίου. Πίνακας-7 Τάσεις καταναλώσεως ηλεκτρισμού σε πγδμ ( ) Ακαθάριστη ζήτηση (GWh) Ρυθμός αύξησης (%) (έτος βάσεως 1995) - 1,81 2,11 2,44 3,10 3,15 Μέγιστη ισχύς συστήματος (ΜW) Ρυθμός αύξησης (%) (έτος βάσεως 1995) - 1,92 2,43 2,56 3,08 3,04 Πίνακας-8 Ηλεκτρική ενέργεια και προβλέψεις οικονομικών μεγεθών σε πγδμ ( ) έτος πληθυσμός (εκατ.) ΑΕΠ (US$ εκατ.) ηλεκτρική ενέργεια (kwh) ηλεκ./κεφαλή (kwh/pc) ένταση ηλεκτρ. ενέργειας (kwh/usd) , ,950 1, , ,184 1, , ,551 1, , ,113 1, , ,265 1, , ,222 0,93 Συνεπώς, απαιτείται η υϊοθέτηση μέτρων βελτιώσεως της ενεργειακής αποτελεσματικότητας, ώστε να αντιμετωπισθεί η ενίσχυση της ενεργειακής εντάσεως (απαιτουμένη ενέργεια ανά νομισματική μονάδα) σε 0.80 το 2010 και 0.60 το 2020.

22 22 ΥΔΡΟΗΛΕΚΤΡΙΚΟΙ ΣΤΑΘΜΟΙ Πίνακας-9 Σχέδια κατασκευής υδροηλεκτρικών σταθμών σε πγδμ Κατασκευή υδροηλεκτρικού σταθμού BOSKOV MOST Χρονοδιάγραμμα Εκπόνηση αρχικού σχεδίου. Αναμένεται η πρόσκληση για συμμετοχή. Το έργο θα ολοκληρωθεί εντός τεσσάρων ετών. Τοποθεσία - ποταμός Mala Reka, πλησίον πόλεως Debar - εθνική οδός Σκοπίων-Debar-Αχρίδας Τεχνικά χαρακτηριστικά - φράγμα ύψους 44,40 μέτρων, - ωφέλιμος χώρος 858x103 m 3, - τούνελ μήκους 8.987,30 μέτρων, - μέση παραγωγή 155,45 GWh, - εγκατεστημένη ισχύς 45 MW - εκτίμηση κόστους: US$53,93 εκατ. Κατασκευή υδροηλεκτρικού σταθμού CEBREN Χρονοδιάγραμμα Το έργο θα ολοκληρωθεί εντός 6-7 ετών. Τοποθεσία ποταμός Treska, πλησίον πόλεως Mariovo Τεχνικά χαρακτηριστικά - φράγμα ύψους 192,5 μέτρων, - ωφέλιμος χώρος 555 εκατ.m 3, - εγκατεστημένη ισχύς 253,80 MW - εκτίμηση κόστους: US$

23 23 Αποκατάσταση λειτουργίας υδροηλεκτρικών σταθμών Τον Δεκέμβριο 1997, ολοκληρώθηκαν οι συζητήσεις με την Παγκόσμια Τράπεζα για την χορήγηση δανείου US$35 εκατ. (US$25 εκατ. αποκατάσταση υδροηλεκτρικών μονάδων HPP Raven, HPP Vrben, HPP Globocica, HPP Tikves, HPP Spilje) στις αρχές του Η αποκατάσταση αφορούσε κυρίως σε δαπάνες εκσυγχρονισμού μηχανολογικού εξοπλισμού. Το 1998 επελέγη ο τεχνικός σύμβουλος και το έργο ολοκληρώθηκε το Πίνακας-10 Σχέδια αποκταστάσεως υδροηλεκτρικών σταθμών σε πγδμ ισχύς MW ετήσια παραγωγή τουρμπίνες μονάδες σύστημα Mavrovo (Vrutok, Vrben, Raven) Globocica Tikves Μικρές Υδροηλεκτρικές Μονάδες Για 70 μικρές μονάδες έχει ολοκληρωθεί μελέτη υλοποίησης και αξιολόγησης ως προς την επενδυτική τους αξία, με στοιχεία ως ακολούθως: Πίνακας-11 Στοιχεία μικρών υδροηλεκτρικών μονάδων σε πγδμ αριθμός μικρών ισχύς MW ετήσια επενδυτικό κόστος μονάδων παραγωγή GWh US$ εκατ Ενώ σήμερα χρησιμοποιείται μόνον το 12,6% των δυνατοτήτων με ετήσια παραγωγή 170 GWh, με την πλήρη λειτουργία τους, προβλέπεται αύξηση της παραγωγής σε GWh (1.350 GWh συμπεριλαμβανομένων και των υφισταμένων). Εργο αξιοποιήσεως ποταμού Αξιού - Εκπόνηση το 1993 του προγράμματος αναπτύξεως της πεδιάδας του ποταμού Αξιού, το οποίο αφορούσε μεγάλο φάσμα οικονομικών δραστηριοτήτων (γεωργία, ύδρευση, βιομηχανία, μεταφορές, προστασία περιβάλλοντος). - Για την υλοποίηση του ανωτέρω σχεδίου, η κυβέρνηση της χώρας συνέστησε την κοινοπραξία VARDAR VALLEY Ltd, η οποία σε συνεργασία με την γαλλική εταιρεία CNR συνέταξαν μελέτη σκοπιμότητας για την χρήση των υδατίνων πόρων της πεδιάδας του Αξιού. - Το σχέδιο περιλαμβάνει την κατασκευή 12 υδροηλεκτρικών σταθμών κατά μήκος του ποταμού από τα Σκόπια έως τα ελληνικά σύνορα (200 χλμ.) και δύο υδροηλεκτρικών σταθμών σε ποταμούς Treska και Crna, με στόχο συνολική ισχύ 900 MW και ετήσια παραγωγή 3,0x10 9 kwh ( ).

24 24 Σχέδια μεταφοράς ηλεκτρισμού Πρόκειται για σχέδια υλοποιήσιμα μόνον κατόπιν εγκρίσεως σχετικής χρηματοδοτήσεως εκ μέρους Ευρωπαϊκής Τραπέζης Επενδύσεων (ΕIB), Ευρωπαϊκής Τραπέζης Ανασυγκροτήσεως και Αναπτύξεως (EBRD) και Παγκοσμίας Τραπέζης (World Bank). Πίνακας-12 Σχέδια μεταφοράς ηλεκτρισμού σε πγδμ Σύνδεση πγδμ Dubrovo-Stip ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ Crvena Mogila πγδμ Vrutok ΑΛΒΑΝΙΑ Burelli πγδμ Μοναστήρι ΑΛΒΑΝΙΑ Elbasan πγδμ Μοναστήρι ΕΛΛΑΣ Φλώρινα πγδμ Σκόπια ΣΕΡΒΙΑ Nis τάση 400 kv 220 kv 400 kv Αναβάθμιση από 150 kv σε 400 Kv 400 kv κόστος US$55 εκατ. US$ 12,68 εκατ. US$16 εκατ. US$9 εκατ. US$31,2 εκατ. 190 χλμ. 104 χλμ. 80 χλμ. 30 χλμ. 156 χλμ. μήκος πγδμ-110 χλμ. Dubrovo-Stip, 40 χλμ Stip-Deve Bair- Gjusevo, 70 χλμ πγδμ-48 χλμ. Vrutok-σύνορα ΑΛΒΑΝΙΑΣ ΑΛΒΑΝΙΑ-56 χλμ. Burelli, πγδμ-80 χλμ. πγδμ-18 χλμ. ΕΛΛΑΣ-22 χλμ. πγδμ-36 χλμ. ΣΕΡΒΙΑ-120 χλμ. ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ-80 χλμ. σύνορα πγδμ Crvena Mogila- Gjusevo-Deve Bair. τύπος γραμμές μεταφοράς 2 πολυκλωνικές γραμμές μεταφ. σε κάθε φάση. Πλέγμα γαλβανισμένων πυλώνων (lattice type galvanized steel towers) μία πολυκλωνική 2 πολυκλωνικές 2 πολυκλωνικές γραμμή μεταφ. γραμμές μεταφ. γραμμές μεταφ. (AlFe σε κάθε φάση σε κάθε φάση 360/57 mm 2 ). (AlFe (AlFe 490/65 mm 2 ) 490/65 mm 2 ) 2 πολυκλωνικές γραμμές μεταφ. σε κάθε φάση (AlFe 490/65 mm 2 ) Μονάδες συνδυασμένης παραγωγής ηλεκτρισμού και θερμάνσεως Η σύνδεση της πγδμ με φυσικό αέριο παρέχει την δυνατότητα μερικής καλύψεως της καταναλώσεως σε ηλεκτρική ενέργεια, μέσω μονάδων με τουρμπίνες αερίου (συνδυασμένη παραγωγή ενέργειας και θερμάνσεως). Πίνακας-13 Σχέδια συνδυασμένης παραγωγής ηλεκτρισμού και θερμάνσεως σε πγδμ Σχέδιο GOGEN SKOPJE GOGEN ENERGETIKA SKOPJE Νομικό Συμφωνία μεταξύ γαλλικής εταιρείας EDF πλαίσιο και κυβερνήσεως της πγδμ για την κατασκευή του TE-TO. τοποθεσία Πλησίον μονάδας θερμάνσεως ILSTOK (βιομηχανική ζώνη) κόστος US$113 εκατ. US$137,5 εκατ. τύπος Τουρμπίνα αερίου για την παραγωγή 180 MW και θερμοσίφωνα παραγωγικής ικανότητας MW. Σε θέση σταθμού ENERGETIKA, ο οποίος λειτουργεί με πετρέλαιο. Class gas τουρμπίνα 130 MW με heat recovery γεννήτρια ατμού (HRSG) και μία class gas τουρμπίνα 60 MW με μία γεννήτρια.

25 ΝΕΡΟ Σκόπια Τον Οκτώβιο του 2005 υπεγράφη Πρωτόκολλο συνεργασίας μεταξύ της EBRD, του Δήμου Σκοπίων και της Δημόσιας εταιρείας υδρεύσεως της πγδμ, με στόχο την αναβάθμιση συστημάτων αποχετεύσεως και υδρεύσεως σε περιοχή Σκοπίων. Σύμφωνα με δηλώσεις Δημάρχου Σκοπίων κ. Trifun Kostovski, το έργο θα συμβάλει στη βελτίωση των αστικών υποδομών και θα καταστήσει ευχερέστερη την εγκατάσταση και λειτουργία των επιχειρήσεων του ιδιωτικού τομέα. Για πρώτη φορά η EBRD συνεργάζεται άμεσα με Οργανισμό Τοπικής Αυτοδιοίκησης σε πγδμ, όπως δήλωσε ο κ. Claudio Viezzoli, επικεφαλής Διευθύνσεως Δυτικών Βαλκανίων της Τραπέζης. Μοναστήρι Τον Αύγουστο του 2005, ξεκίνησε η λειτουργία του νέου υδραγωγού Strezevo-Bitola (μήκος 15,5 χλμ. και ικανότητας μεταφοράς 630 λίτρων/δευτερόλεπτο) με στόχο την ενίσχυση της παραγωγής από το θερμοηλεκτρικό εργοστάσιο στο Μοναστήρι (Bitola). 12. ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΗ ΘΕΡΜΑΝΣΗ Υπάρχουν μόνο δύο συστήματα δημοτικής θερμάνσεως τα οποία εφοδιάζουν τα νοικοκυριά: σε Σκόπια Πρόκειται για σύγχρονο σύστημα θερμάνσεως, με υψηλό βαθμό αυτοματοποιήσεως και πλήρες σύστημα εποπτείας της παραγωγής θερμάνσεως. Υπάρχουν 5 μονάδες με συνολική δυνατότητα ζεστού νερού 483 MW οι οποίες χρησιμοποιούν βαρύ πετρέλαιο, ορισμένες εκ των οποίων έχουν μετατραπεί σε χρήστες αερίου. Η παραγωγή κατά την περίοδο αιχμής ανέρχεται σε 725 χιλ.gwh. και σε πόλη Kamenica Πρόκειται για σύστημα συνολικής ικανότητας 12 MW, το οποίο χρησιμοποιεί λιγνίτη. 13. ΓΕΩΘΕΡΜΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ Σε τέσσερεις περιοχές της πγδμ αξιοποιείται η γεωθερμική ενέργεια (Kocani, Vinica, Gevgelija και Bansko-Strumica) η οποία χρησιμοποιείται κυρίως στη θέρμανση θερμοκηπίων (εκτός από Kocani όπου χρησιμοποιείται επιπλέον και στη θέρμανση βιομηχανικών και λοιπών κτιρίων). Σχεδιάχεται η βελτίωση και επέκταση των μονάδων. 14. ΠΥΡΗΝΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ Τον Αύγουστο του 2005, σε πρόσκληση του Προέδρου της Βουλγαρίας Georgi Prvanov προς την κυβέρνηση της πγδμ για τη συμμετοχή σε έργο κατασκευής μονάδας παραγωγής πυρηνικής ενέργειας στην περιοχή Belene της Βουλγαρίας, αξιωματούχοι του Υπουργείου Οικονομίας της πγδμ απάντησαν θετικά.

26 ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ - Εκ των 22 ημερών ηλιοφάνειας ετησίως στην πγδμ, μόνον το 0.02% των νοικοκυριών χρησιμοποιεί ηλιακή ενέργεια και κατά αυτόν τον τρόπο εξοικονομεί 80% της καταναλώσεως ηλεκτρικής ενέργειας. - Σε τέσσερεις περιοχές υπάρχουν σταθμοί εκμετάλλευσης γεωθερμικής ενέργειας (Kocani, Vinica, Γευγελή και Bansko-Strumitsa) με κύριο αποδέκτη τα θερμοκήπια (εκτός από το σταθμό σε περιοχή Kocani ο οποίος παρέχει ενέργεια θέρμανσης βιομηχανικών κτιρίων). - Σύμφωνα με δηλώσεις του Διευθυντή Ινστιτούτου Ηλεκτρολογικών Μετρήσεων και Υλικών του Πανεπιστημίου Σκοπίων, καθηγητή κ. Vladimir Dimcev, δεν υπάρχει επιστημονική μελέτη δυνατοτήτων ανανεωσίμων πηγών ενέργειας σε πγδμ, παρά την ύπαρξη ευνοϊκών περιοχών εκμεταλλεύσεως αιολικής ενέργειας (Ovce Pole, Demir Kapija, Γευγελή). Το Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο σε συνεργασία με την Κρατική Εταιρεία Ηλεκτρικής Ενέργειας (ESM) έχουν υποβάλει πρόταση έργου καταγραφής και εκμεταλλεύσεως πηγών ανανεώσιμης ενέργειας, σε φορέα ιδιωτικού τομέα. - Σε επιχειρηματικό επίπεδο, τον Απρίλιο του 2005, η εταιρεία METALEC (Prilep) ανακοίνωσε την εξαγωγή εξαρτημάτων ανεμομύλων αιολικής ενέργειας στην ελληνική αγορά. Πίνακας-14 Εταιρείες παραγωγής και εισαγωγής συστημάτων ανανεωσίμων πηγών ενέργειας σε πγδμ εταιρεία στοιχεία εταιρείας δραστηριότητα ECOSOLAR Vanco Prce bb, Stip, 2000, τηλ , fax: , ηλιακοί θερμοσίφωνες solar.mk20.com TIMELPROJECT Misko Mihajlovski, 52, Skopje, 1000, τηλ , εταιρεία συμβούλων fax: , EKONSALTING DOOEL Cveta Jovanova 14, Stip, 2000, τηλ , ηλιακοί θερμοσίφωνες fax: ENKO KOMERC-συστήματα θερμάνσεως Karpos, Tetovo, 1200, τηλ , fax: IKEG Blvd. Partizanski Odredi, 59-4/1, Skopje, 1000, μηχανικοί ηλιακής ενέργειας τηλ , fax: METALEC CS Aleksandar Makedonski 2/11, Prilep, 7500 συστήματα ηλιακής θερμάνσεως τηλ , fax: SIETO Ltd Koce Metalec" 2-b; loc.5, Skopje, 1000 φωτοβολταϊκά συστήματα τηλ , fax: SOFKIN Ltd-συστήματα ηλ. θερμάνσεως il. Madzari - 10 br. 33, Skopje, 1000, τηλ UNI-συστήματα θερμάνσεως Vanco prce bb, Stip, 2000, τηλ ZAMAK Ivo Lola Ribar 72, Skopje, συστήματα ηλιακής θερμάνσεως τηλ , fax:

27 ΤΟΜΕΑΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΣΕ πγδμ - ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ Ενεργειακή κρίση Η πγδμ αντιμετωπίζει ενεργειακή κρίση, λόγω μακροχρόνιας απουσίας επενδύσεων σε τομέα, ανεπαρκούς διασυνδέσεως με δίκτυα περιοχής και υπερβολικής εξαρτήσεως από το εξωτερικό (Ρωσία, Ελλάδα και Βουλγαρία) λόγω ανεπαρκούς εγχωρίας παραγωγής. Συστάσεις Ε. Επιτροπής - Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει τονίσει ότι επείγει η αναθεώρηση της ενεργειακής πολιτικής των βαλκανικών χωρών και η προώηθηση της συνεργασίας τους. - Η ανάπτυξη εναλλακτικών πηγών ενέργειας θεωρείται λύση στο πρόβλημα της ενεργειακής εξαρτήσεως της πγδμ από το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο. Κοινότητα Ενέργειας Ν.Α. Ευρώπης - Η Κοινότητας Ενέργειας Ν.Α. Ευρώπης αποτελεί βήμα προς αυτήν την κατεύθυνση, με στόχο την σταθερότητα προμήθειας ενέργειας σε χαμηλές τιμές. - Δεδομένης της διστακτικότητας των 25 κρατών-μελών της Ε.Ε. να απελευθερώσουν την αγορά ενέργειας, κανένα κράτος-μέλος της Ε.Ε. δεν έχει επικυρώσει την Συνθήκη της Αθήνας. - Ενδεχομένως, η υπογραφή κοινωνικού μνημονίου σε πλαίσιο λειτουργίας της εν λόγω Κοινότητας θα συμβάλει σε ενίσχυση εισοδηματικού επιπέδου και θα εξασφαλίσει την ορθολογική λειτουργία της ενεργειακής αγοράς. - Η άντληση ωφελειών για την πγδμ από την δημιουργία περιφερειακής αγοράς ενέργειας εξαρτάται από την αναβάθμιση του δικτύου μεταφοράς της χώρας, ώστε να καταστεί εφικτή η διενέργεια συναλλαγών με τη Βουλγαρία και λοιπές χώρες των Βαλκανίων. Ελληνικά συμφέροντα (βλ. ανωτέρω) Δεδομένης της σπουδαιότητας του ενεργειακού τομέα στην πγδμ, πρέπει να να εξετασθεί σοβαρά η σκοπιμότητα επέκτασης της δραστηριοποίησης ελληνικών εταιρειών ή ισχυρών κοινοπραξιών ελληνικών συμφερόντων στην αγορά της πγδμ: Πετρέλαιο Ηλεκτρική ενέργεια Φυσικό αέριο Εναλλακτικές πηγές ενέργειας Η χώρα μας έχει επενδύσει μεγάλο μέγεθος κεφαλαίων σε τομέα, μέσω των ΕΛ.ΠΕ (κατασκευή αγωγού, παραγωγή και διακίνηση πετρελαιοειδών). Η είσδος της ρωσικής LUKOIL θα εντείνει τον ανταγωνισμό. Ενόψει ιδιωτικοποιήσεων σε τομέα, ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν: - ο διαγωνισμός για τον υδροηλεκτρικό σταθμό TIC NEGOTINO. Πρόκειται για μονάδα πλησίον της Ελλάδος και με την αναδιάρθρωση της παραγωγής (δεν συμφέρει με μαζούτ) θα επιτευχθεί παραγωγή ισχύος 500 MW, - η παραχώρηση δύο υδροηλεκτρικών μονάδων CEBREN και GALISTE, παραγωγής ισχύος 200 MW/εκάστη - και η παραχώρηση των δύο θερμοηλεκτρικών μονάδων REC BITOLA και OSLOMEJ. Για την εισαγωγή του οποίου έχει ήδη κατασκευασθεί αγωγός διελεύσεως μέσω Βουλγαρίας, χωρίς να έχει ολοκληρωθεί, ωστόσο, το δίκτυο διανομής για τις πόλεις και τις επιχειρήσεις. Δεδομένου του υψηλού βαθμού ενεργειακής εξαρτήσεως της πγδμ από το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο, η ανάπτυξη εναλλακτικών πηγών ενέργειας πρέπει να αποτελέσει στόχο της ελληνικής ενεργειακής πολιτικής στην πγδμ.

28 28 Πίνακας-15 Σχέδια προς επεξεργασία και υλοποίηση σε τομέα ενέργειας (2006) ΕΡΓΟ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΚΟΣΤΟΥΣ/ΧΡΟΝΟΥ ΥΔΡΟΗΛΕΚΤΡΙΚΑ ΕΡΓΑ 1 Υδροηλεκτρικός σταθμός BOSKOV MOST US$53,930,000-4 έτη 2 Υδροηλεκτρικός σταθμός CEBREN US$326,337-6,5 έτη 3 Αποκατάσταση υφισταμένων υδροηλ. Σταθμών US$25,000,000-5 έτη 4 Εβδομήντα (70) μικρές υδροηλεκτρικές μονάδες US$300, έτη 5 Πρόγραμμα ανάπτυξης κοιλάδας του Αξιού (Consortium VARDAR VALLEY Ltd, με συμμετοχή γαλλικής κυβέρνησης) 10 έτη ΓΡΑΜΜΕΣ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ ΗΛΕΚΤΡΙΚΟΥ ΡΕΥΜΑΤΟΣ 1 Γραμμή Dubrovo-Stip (πγδμ) Crvena Mogila (ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ) - 400kV US$55,000,000 2 Γραμμή Vrutok (πγδμ) - Burelli (ΑΛΒΑΝΙΑ) kv US$12,680,000 3 Γραμμή Bitola (πγδμ) - Elbasan (ΑΛΒΑΝΙΑ) - 400kV US$16,000,000 4 Γραμμή Bitola (πγδμ) - Φλώρινα (ΕΛΛΑΔΑ) - 400kV US$9,000,000 5 Γραμμή Σκόπια (πγδμ) - Nis (Γιουγκοσλαβία) - 400kV US$31,200,000 ΣΥΝΔΥΑΣΜΕΝΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟΥ - ΘΕΡΜΑΝΣΗΣ 1 GOGEN Skopje US$113,000,000 2 GOGEN Energetika Skopje US$137,500,000 ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΔΙΚΤΥΟΥ ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΕΡΙΟΥ Α Φάση : 1. Σύνορα πγδμ-βουλγαριασ (Kriva Palanka)-Σκόπια 2.Σκόπια-Kriva Palanka, Kratovo, Kumanovo. 3. Σταθμός σύνορα πγδμ-βουλγαριασ 1 Δίκτυο διανομής - Σκόπια US$6,000,000 2 Νότιος αγωγός (προς σύνορα με ΕΛΛΑΔΑ, ΑΛΒΑΝΙΑ) US$115,300,000 (Petric, ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ-Strumica, Kavadarci, Prilep, Bitola, πγδμ) 3 Αγωγός προς ΑΛΒΑΝΙΑ (Tetovo, Gostivar, Kicevo, Debar) US$21,000,000 4 Κέντρο διανομής και ελέγχου, με έδρα σε Σκόπια US$2,500,000 5 Αγωγός σύνδεσης με ΚΟΣΣΟΒΟ US$5,500,000 ΑΓΩΓΟΙ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ 1 Θεσσαλονίκη-Σκόπια. Κατασκευάζεται από ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΑ 2 Αγωγός AMBO (ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ-πΓΔΜ-ΑΛΒΑΝΙΑ-ΙΤΑΛΙΑ) US$1 δισ. Πηγή: Υπουργείο Οικονομίας της πγδμ (2006)