ADR mag. Εναλλακτικοί τρόποι επίλυσης διαφορών. Ιωάννης Δαμηλάκης μιλά για τα οφέλη της Διαιτησίας και της Διαμεσολάβησης στις επιχειρήσεις

Transcript

1 ADR mag. Εναλλακτικοί τρόποι επίλυσης διαφορών ΤΡΙΜΗΝΙΑΙΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΤΟΥ ΕΜΠΟΡΙΚΟΥ ΚΑΙ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟΥ ΕΠΙΜΕΛΗΤΗΡΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ (ΕΒΕΑ) ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΟΥΣ ΤΡΟΠΟΥΣ ΕΠΙΛΥΣΗΣ ΔΙΑΦΟΡΩΝ (ALTERNATIVE DISPUTE RESOLUTION ADR) ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ 2014 ΤΕΥΧΟΣ 2 Ιωάννης Δαμηλάκης μιλά για τα οφέλη της Διαιτησίας και της Διαμεσολάβησης στις επιχειρήσεις Κωνσταντίνος Μίχαλος μιλά για το νέο Μνημόνιο Συνεργασίας σε θέματα ADR με το Επιμελητήριο της Βουλγαρίας Αλεξία Κουκκουλλή μιλά για τη Μόνιμη Διαιτησία του ΕΒΕΑ και τη νομική της βάση

2 ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ Αγαπητοί φίλοι, Το παρόν τεύχος έρχεται σε συνέχεια ενός εξαιρετικά επιτυχημένου «Κάθε διαφορά που τυχόν θα προκύψει από την παρούσα σύμβαση και θα αναφέρεται στην εγκυρότητα, την ερμηνεία ή σε οποιοδήποτε στάδιο αυτής, θα επιλύεται σύμφωνα με τις διατάξεις του Π.Δ. 31/ (ΦΕΚ 9Α / ) περί συστάσεως από το Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Αθηνών μονίμου διαιτησίας για την επίλυση των εμπορικών διαφορών». Ρήτρα Διαιτησίας «Κάθε διαφορά που σχετίζεται με την παρούσα σύμβαση, σε περίπτωση, δε, που τα μέρη αδυνατούν να καταλήξουν σε συμφωνία, παραπέμπεται προς επίλυση μέσω διαμεσολάβησης στο Κέντρο Διαμεσολάβησης που λειτουργεί στο Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Αθηνών, σύμφωνα με τον Κανονισμό του». διμήνου, που δικαίωσε την επιλογή του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Ελλάδος να δώσει έμφαση στην ενημέρωση των επιχειρήσεων-μελών του καθώς και του νομικού χώρου για την Εναλλακτική Επίλυση των Διαφορών με τη διοργάνωση Σεμιναρίου με τίτλο «ADR Advocacy - Ο ρόλος του πληρεξούσιου Δικηγόρου στη Διαιτησία και του παραστάτη Δικηγόρου στη Διαμεσολάβηση» και Ημερίδας με τίτλο «Εναλλακτικοί τρόποι επίλυσης διαφορών Διαιτησία και Διαμεσολάβηση στην υπηρεσία του Επιχειρηματία και του Πολίτη», εκδηλώσεις οι οποίες έτυχαν ιδιαίτερης αποδοχής. Με πολλή χαρά γίναμε μάρτυρες της διείσδυσης του περιοδικού στον επιχειρηματικό κόσμο, ο οποίος το υποδέχτηκε με θέρμη, όταν διαμοιράστηκε στο Μέγαρο Μουσικής με την ευκαιρία της απονομής των «ΒΡΑΒΕΙΩΝ ΕΒΕΑ 2014» σε επιχειρήσεις και επιχειρηματίες, ενώ πλέον βρίσκεται αναρτημένο και στην κεντρική σελίδα του ΕΒΕΑ, δίνοντας σε όλους τη δυνατότητα άμεσης ανάγνωσης. Στο αυτό το δεύτερο τεύχος, που φιλοξενεί και πάλι στις σελίδες του αξιόλογους νομικούς, συνεχίζουμε την προσπάθεια να καταστήσουμε γνωστή κάθε πλευρά του ADR, καθώς και των εξελίξεων γύρω από τον τομέα της Εναλλακτικής Επίλυσης των διαφορών και των προσπαθειών του ΕΒΕΑ να διευρύνει το δίκτυο συνεργασιών του επ αυτού προς όφελος των μελών του. Ρήτρα Διαμεσολάβησης Με εγκάρδιους χαιρετισμούς, Κωνσταντίνος Μίχαλος 2 3

3 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Σελ.: 3 Χαιρετισμός Προέδρου ΕΒΕΑ Εκδότης: Κωνσταντίνος Μίχαλος, Πρόεδρος ΕΒΕΑ Επιμέλεια Έκδοσης: Γραφείο Τύπου ΕΒΕΑ Τμήμα Διαιτησιών ΕΒΕΑ Συντονιστής - Σύμβουλος Έκδοσης: Αλεξία Κ. Κουκκουλλή, Δικηγόρος Δ.Σ.Αθηνών και Κύπρου (Δ.Σ. Λευκωσίας), LL.M. (Athens) MPhil (University of London) IALS Arb (University of London), Διαιτητής στο Ε.Β.Ε.Α., Διαμεσολαβήτρια, Εκπαιδεύτρια Διαμεσολαβητών Συντακτική Ομάδα: Βαρδαλάς Σταύρος, Νομικός Σύμβουλος ΕΒΕΑ Μοσχίδου Σταυρούλα, Δικηγόρος, Διαιτητής, Διαμεσολαβήτρια, Εκπαιδεύτρια Διαμεσολαβητών Παναγόπουλος Χρήστος, Προϊστάμενος του Τμήματος Διαιτησιών του ΕΒΕΑ, Οικονομολόγος, Πολιτικός Επιστήμων Σταυριανάκης Βασίλειος, Δικηγόρος, Διαμεσολαβητης Βλασσερού Κυριακή, Νομικός, Τμήμα Διαιτησιών ΕΒΕΑ Μέριανου Εύη, Δικηγόρος LL.B. (University of Athens), LL.M. (University of Maastricht), Συνεργάτις του Δικ. Γραφείου «Κουκκουλλής και Συνεργάτες». Σχεδιασμός Έκδοσης Ξένια Ροδοθεάτου Συντονισμός Έκδοσης Μάκης Παπαγεωργίου Εκτύπωση Λυχνία Επιμέλεια Έκδοσης Excess Σελ.: 5 Σελ.: 8 Σελ.: 14 Σελ.: 19 Σελ.: 21 Σελ.: 24 Σελ.: 25 Κωνσταντίνος Μίχαλος «Η Διαιτησία πολύτιμο και αποτελεσματικό εργαλείο» Αλεξία Κ. Κουκκουλλή «Η Μόνιμη Διαιτησία του ΕΒΕΑ και η νομική της βάση» Ιωάννης Γ. Δαμηλάκης «Οι επιχειρήσεις μόνο ωφελούνται από τη Διαιτησία» Σεμινάριο «ADR Advocacy - Ο ρόλος του πληρεξούσιου Δικηγόρου στη Διαιτησία και του παραστάτη Δικηγόρου στη Διαμεσολάβηση» Ημερίδα «Εναλλακτικοί τρόποι επίλυσης διαφορών Διαιτησία και Διαμεσολάβηση στην υπηρεσία του Επιχειρηματία και του Πολίτη» Σταυρούλα Ε. Μοσχίδου «Το ατού της διαπραγμάτευσης» Ο ρόλος της Γραμματείας Κέντρου Διαμεσολάβησης του ΕΒΕΑ στη Διαμεσολάβηση Ε: Κύριε Πρόεδρε, στο προηγούμενο τεύχος είχατε αναφερθεί στους στόχους του ΕΒΕΑ για την προώθηση καινοτόμων υπηρεσιών, όπως η Διαιτησία και η Διαμεσολάβηση, προς όφελος των μελών του. Στο πλαίσιο της ενίσχυσης του θεσμού της Διαιτησίας υπεγράφη το Μνημόνιο Συνεργασίας με το Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο της Βουλγαρίας. Πείτε μας λίγα λόγια για τη συμφωνία αυτή. Α: Όπως όλοι γνωρίζουμε, το ελληνικό επιχειρείν στη Βουλγαρία αποτελεί πλέον πραγματικότητα. Αφουγκραζόμενοι τις ανάγκες των ελληνικών επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στην περιοχή, κληθήκαμε να ενεργοποιηθούμε θέλοντας να δημιουργήσουμε ένα πλαίσιο ασφάλειας και γνώσης για την επίλυση των διαφορών που θα προσδώσει την αναγκαία σταθερότητα στις συναλλαγές, μέσω ενός μηχανισμού οικείου και αμοιβαίου, όπως είναι η Διαιτησία και γενικότερα οι εναλλακτικοί τρόποι επίλυσης των διαφορών. Κωνσταντίνος Μίχαλος Η Διαιτησία πολύτιμο και αποτελεσματικό εργαλείο Ο Πρόεδρος του ΕΒΕΑ κ. Κωνσταντίνος Μίχαλος παραχωρεί συνέντευξη στην Εύη Μέριανου, Δικηγόρο, LL.B., LL.M. Για το λόγο αυτό στο υπογραφέν Μνημόνιο συνεργασίας συμφωνήσαμε την προώθηση της ενσωμάτωσης της διαιτητικής ρήτρας στις εμπορικές συμβάσεις ώστε στη συνέχεια οι συμβαλλόμενες επιχειρήσεις να προσφεύγουν στο Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο της Βουλγαρίας ή των Αθηνών, διασφαλίζοντας στα μέρη που εισέρχονται σε διασυνοριακές συναλλαγές την επιθυμητή από την επιχειρηματική κοινότητα ασφάλεια δικαίου. Προς επίρρωσιν της δημιουργίας αυτού του ασφαλούς πλαισίου, συμφωνήσαμε την ανταλλαγή επιστημονικών γνώσεων επί της νομολογίας και της νομοθεσίας Ελλάδος και Βουλγαρίας, ιδιαίτερα όσον αφορά τη διαιτησία και την εκτέλεση των διαιτητικών αποφάσεων καθώς και τις σύγχρονες μεθόδους διαιτητικής επίλυσης διαφορών, επί παραδείγματι μέσω διαδικτύου. Ε: Βλέπουμε λοιπόν ότι βάση αυτής της σύμπραξης αποτελεί η εκατέρωθεν βούληση προς αξιοποίηση του θεσμού της Διαιτησίας, γεγονός που καθιστά εμφανή την εμπιστοσύνη σε αυτή και τα αποτελέσματά της. Έπονται ανάλογες προσπάθειες για την προώθηση της διαιτητικής επίλυσης των διαφορών προς διευκόλυνση και ενίσχυση των επιχειρήσεων; Α: Η διαιτησία είναι ένας θεσμός δεκαετιών, ο οποίος δυστυχώς δεν έχει αξιοποιηθεί στο βαθμό που θα έπρεπε καθώς αποτελεί πολύτιμο εργαλείο, ιδιαίτερα για τις επιχειρήσεις, και γι αυτό το λόγο παραμένει επίκαιρος και αποτελεσματικός. Αυτό γίνεται δε- 4 5

4 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ κτό και εμπράκτως σε δικαιοδοσίες του εξωτερικού, γεγονός που καθίσταται εμφανές από το ενδιαφέρον που υπάρχει για τη σύναψη ανάλογων συμφωνιών και από άλλα Επιμελητήρια. Στόχος μας είναι η διαρκής προσπάθεια να εξασφαλίσουμε τις βέλτιστες συνθήκες για την ομαλή και απρόσκοπτη λειτουργία των επιχειρήσεών μας, δίχως να εξαντλούμε όμως τις ενέργειες μας σε αμιγώς οικονομικούς όρους, καθώς οφείλουμε να αντιμετωπίζουμε τις επιχειρήσεις-μέλη μας ως ολότητα και να στηρίζουμε τις πολύπλευρες ανάγκες τους. Τη δεδομένη στιγμή ωστόσο, δε δύναμαι να ανακοινώσω κάτι περαιτέρω καθώς βρισκόμαστε σε στάδιο διαπραγματεύσεων. Ευελπιστώ ότι σε δύο-τρεις μήνες θα μπορούμε να ανακοινώσουμε ευχάριστες ειδήσεις μέσω καινοτόμων δράσεων. Ε: Πέραν των ενεργειών στις οποίες αναφερθήκατε ανωτέρω και καταδεικνύουν τον εξωστρεφή χαρακτήρα του Επιμελητηρίου, ποιες άλλες δράσεις έχουν αναληφθεί σχετικά με τις Εναλλακτικές Μεθόδους Επίλυσης των διαφορών που προωθείτε; Α: Εμπιστευόμενοι την εναλλακτική επίλυση διαφορών στις διάφορες μορφές της και με τα πλεονεκτήματα που φέρει η κάθε μία προσπαθούμε να τις καταστήσουμε γνωστές και διαθέσιμες στις επιχειρήσεις μέλη μας. Προς το σκοπό αυτό διοργανώθηκαν τον Ιούνιο με μεγάλη επιτυχία το Σεμινάριο με θέμα: «ADR Advocacy - Ο ρόλος του πληρεξούσιου Δικηγόρου στη Διαιτησία και του παραστάτη Δικηγόρου στη Διαμεσολάβηση» και η Ημερίδα με θέμα «Εναλλακτικοί τρόποι επίλυσης διαφορών Διαιτησία και Διαμεσολάβηση στην υπηρεσία του Επιχειρηματία και του Πολίτη». Την Ημερίδα συντόνισε ο Γ.Γ. του Υπουργείου Δικαιοσύνης, κ. Κανελλόπουλος, ενώ τόσο στο Σεμινάριο, όσο και στην Ημερίδα είχαμε την ξεχωριστή χαρά να μας τιμήσει με την παρουσία του και να μοιραστεί τη γνώση του επί Διαιτησίας και Διαμεσολάβησης ο κ. Ιωάννης Δρυλλεράκης αλλά και αξιόλογοι νομικοί, όπως η κ. Κουκκουλλή και η κ. Μοσχίδου. Πολύτιμη ήταν η συμβολή του κ. Ιωάννη Δαμηλάκη, ο οποίος απάντησε σε πλήθος ερωτήσεων του ακροατηρίου που έσπευσε να αδράξει την ευκαιρία της παρουσίας του στο Workshop για τη Διαιτησία και το οποίο κέντρισε σε μεγάλο βαθμό το ενδιαφέρον των παρευρισκομένων. Την εκδήλωση χαιρέτησε η υπεύθυνη ενημερωτικών δράσεων της αντιπροσωπείας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Ελλάδα κα. Χριστίνα Καραϊτίδη, και δε σας κρύβω τον ενθουσιασμό μου, αφενός, για την αθρόα συμμετοχή και το έντονο ενδιαφέρον για το Σεμινάριο, την Ημερίδα και τα επιμέρους workshops, και αφετέρου για την απευθείας μετάδοση της Ημερίδας στην ιστοσελίδα του Επιμελητηρίου την οποία παρακολούθησαν εκατοντάδες θεατές. Φυσικά, αυτή ήταν μόνο η αρχή καθώς, όπως έχει ήδη αναγγελθεί, θα ακολουθήσουν νέα σεμινάρια, ημερίδες και ενημερωτικά προγράμματα για να καλύψουν το αυξημένο ενδιαφέρον αναφορικά με το ADR. Ε: Ως Πρόεδρος της Ένωσης Επιμελητηρίων Ελλάδος και του ΕΒΕΑ τον περασμένο Οκτώβριο πετύχατε την εκλογή σας ως Αντιπρόεδρος των Ευρωεπιμελητηρίων και τον Ιούνιο ήρθε η εκλογή σας στη θέση του Προέδρου Αναπληρωτή. Πώς διαμορφώνονται οι στόχοι ύστερα από μια τέτοια κατάκτηση που προσθέτει, φαντάζομαι, επιπλέον δυναμική στο ΕΒΕΑ αλλά αποτελεί και μια ακόμη διάκριση της χώρας μας; Α: Η προσωπική μου εξέλιξη είναι συνυφασμένη με τη θέση μου ως Πρόεδρος του ΕΒΕΑ και πρωτεύον μέλημα μου είναι κάθε επιτυχία να αντανακλά θετικά στη φήμη και τη δυναμική του Επιμελητηρίου. Θεω- ρώ ότι με την ανέλιξη μου στη βαθμίδα της Ένωσης Επιμελητηρίων Ελλάδος και την πρόσφατη εκλογή μου ως Αναπληρωτής Πρόεδρος στα Ευρωεπιμελητήρια, η διαπραγματευτική μας ικανότητα και η προβολή του Επιμελητηρίου τόσο στην εγχώρια αγορά, όσο και σε πανευρωπαϊκό επίπεδο δεν μπορεί παρά να έχει ευνοϊκό αντίκτυπο. Στόχος μου είναι να εκμεταλλευτώ στο έπακρο αυτές τις ευκαιρίες για νέες, πολύτιμες και παραγωγικές συνεργασίες επεκτείνοντας το συνεργατικό δίκτυο του Επιμελητηρίου με απώτερο σκοπό την εδραίωσή του ως ένα από τα μεγαλύτερα επιμελητήρια στην Ευρώπη που θα αναλαμβάνει καινοτόμες πρωτοβουλίες για τη στήριξη των μελών του. Αφουγκραζόμενοι τις ανάγκες των ελληνικών επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στην περιοχή, κληθήκαμε να ενεργοποιηθούμε θέλοντας να δημιουργήσουμε ένα πλαίσιο ασφάλειας και γνώσης για την επίλυση των διαφορών που θα προσδώσει την αναγκαία σταθερότητα στις συναλλαγές, μέσω ενός μηχανισμού οικείου και αμοιβαίου, όπως είναι η Διαιτησία και γενικότερα οι εναλλακτικοί τρόποι επίλυσης των διαφορών. Σε αυτή τη βάση και με εξωστρεφή διάθεση προσπαθούμε συνεχώς να δίνουμε τη δυνατότητα στις επιχειρήσεις μας να έρθουν σε επαφή με επενδυτές και επιχειρήσεις από όλο τον κόσμο προσβλέποντας στην επέκταση των ελληνικών εξαγωγών και τη διερεύνηση εμπορικών και επενδυτικών ευκαιριών σε άλλες χώρες με τη διοργάνωση επενδυτικών φόρουμ και την αποστολή επιχειρηματικών αποστολών, καθώς και τη σύναψη συμφωνιών, όπως το Μνημόνιο Συνεργασίας με το Επιμελητήριο της Βουλγαρίας. Έτσι, συνεχίζουμε να συμβάλουμε στη διεύρυνση και την εμβάθυνση των οικονομικών σχέσεων με επιχειρήσεις άλλων χωρών, μέσω διμερών συνεργασιών και να παρέχουμε ουσιαστική διευκόλυνση στην ανάληψη επιχειρηματικής δράσης στην Ελλάδα, εμπλουτίζοντας διαρκώς τις υπηρεσίες και τις παροχές μας σε θέματα market intelligence και αδειοδοτήσεων, αλλά και τη εξαγωγική δράση των ελληνικών επιχειρήσεων. Ε: Αναφερθήκατε προηγουμένως σε καινοτόμες πρωτοβουλίες, τις οποίες φαίνεται ότι το Επιμελητήριο αναζητά και επιτυγχάνει σε κάθε ευκαιρία. Μία από αυτές είναι και η προσφάτως εγκαινιασθείσα «Θερμοκοιτίδα Υποστήριξης Νεοφυών Επιχειρήσεων» (Θ.Ε.Α.) με την υποστήριξη του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Αθηνών. Ποιος είναι ο σκοπός αυτού του εγχειρήματος; Α: Αναλογιζόμενοι την ανάγκη για οικονομική και κοινωνική ανάκαμψη και τόνωση της επιχειρηματικότητας, θεωρήσαμε απαραίτητη τη στήριξη νεοφυών επιχειρήσεων και τη στήριξη ιδεών που θα μπορούσαν να αποτελέσουν επιτυχημένα επιχειρηματικά πλάνα. Πρόκειται για μια πρωτοβουλία χρηματοδοτούμενη από το ΕΣΠΑ στο πλαίσιο του αναπτυξιακού προγράμματος «Έργο Αθήνα», που υλοποιείται από τον Δήμο Αθηναίων και την Εταιρεία Ανάπτυξης και Τουριστικής Προβολής Αθηνών. Είμαστε και για αυτή την προσπάθεια, όπως και για το Δίκτυο Επιχειρηματικών Αγγέλων που θα αναλάβει την αξιολόγηση των υποψήφιων επιχειρηματικών ιδεών, ιδιαιτέρως περήφανοι και αισιόδοξοι ότι θα δώσει πνοή σε μια νέα γενιά επιχειρηματιών που περιμένουν να τους δοθούν οι κατάλληλες ευκαιρίες. Περίπου 50 επιχειρηματικά προγράμματα θα φιλοξενηθούν για χρονικό διάστημα 18 μηνών σε ένα σύγχρονο κτίριο με τις κατάλληλες υποδομές και τον απαραίτητο εξοπλισμό, λαμβάνοντας εξειδικευμένες συμβουλευτικές υπηρεσίες σε θέματα μάρκετινγκ, νομικών και φοροτεχνικών θεμάτων. Φιλοδοξούμε κατ αυτόν τον τρόπο να δώσουμε τη δυνατότητα σε καινοτόμες ιδέες να γίνουν πράξη, ενδυναμώνοντας το οικοσύστημα των startups Αθήνα και συμβάλλοντας στη δημιουργία ενός δικτύου νέων δημιουργικών συνεργασιών. 6 7

5 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ στις επιχειρηματικές σχέσεις όσο και στις παρεχόμενες νομικές υπηρεσίες από εμάς τους δικηγόρους. Ε: Αν σας ζητούσαμε να διατρέξετε το Π.Δ., σε ποια σημεία θα εφιστούσατε την προσοχή; Αλεξία Κουκκουλλή Η Μόνιμη Διαιτησία του ΕΒΕΑ και η νομική της βάση Η κ. Αλεξία Κουκκουλλή, Δικηγόρος σε Αθήνα και Λευκωσία, LL.M. (Athens), MPhil (University of London), IALS Arb (University of London), Διαιτητής στον Κατάλογο Διαιτητών του ΕΒΕΑ και Εκπαιδεύτρια Διαμεσολαβητών παραχωρεί συνέντευξη στον Χρήστο Παναγόπουλο, Προϊστάμενο του Τμήματος Διαιτησιών του ΕΒΕΑ. Ε: Κυρία Κουκκουλλή, είστε δικηγόρος με ιδιαίτερη εμπειρία στη Διαιτησία, γεγονός που αποδεικνύεται μεταξύ άλλων από τη θέση σας στον Κατάλογο Διαιτητών του ΕΒΕΑ. Πείτε μας λίγα λόγια για τη Μόνιμη Διαιτησία του ΕΒΕΑ και τη νομική της βάση που είναι το Π.Δ. 31/1979. Α: Στο ελληνικό δίκαιο η εσωτερική Διαιτησία ρυθμίζεται στο 7ο βιβλίο του ΚΠολΔ, ενώ η διεθνής από το Ν. 2735/1999. Πέραν όμως, του γενικού πλαισίου κανόνων, στο Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Αθηνών λειτουργεί ήδη από το 1979 Μόνιμη Θεσμική Διαιτησία προσφέροντας σε όλες τις επιχειρήσεις έναν εναλλακτικό τρόπο επίλυσης των εμπορικών τους διαφορών. Σε μια προσπάθεια να αποφευχθούν οι καθυστερήσεις που προκαλούνται από τον μεγάλο όγκο εργασίας και την υπερβολική τυπικότητα των τακτικών δικαστηρίων, που μπορεί να οδηγήσουν ακόμη και σε αρνησιδικία στις μέρες μας, το Π.Δ. 31/1979, κατ εφαρμογή του Άρθρου 902 ΚΠολΔ για την Οργάνωση και τη Ρύθμιση των Μονί- 8 Α: Όπως προείπα, το Π.Δ. αποτελεί ένα πλήρες και χρηστικό εργαλείο για όποιον επιθυμεί να καταφύγει στη Διαιτησία του Επιμελητηρίου. Θεωρώ ότι τα πιο σημαντικά και χρήσιμα σημεία είναι εκείνα που αναφέρονται στις διαφορές που μπορούν να υπαχθούν στη διαιτησία του ΕΒΕΑ και στις προϋποθέσεις εγκυρότητας μιας διαιτητικής ρήτρας, ακόμη στην έναρξη της διαδικασίας, τη συγκρότηση του διαιτητικού δικαστηρίου αλλά και το εύρος της ευθύνης των μελών του. Πρωταρχικής σημασίας είναι οι διατάξεις που αναφέρονται στην εκτελεστότητα της διαιτητικής απόφασης, καθώς και στο κόστος και στο χρόνο που απαιτεί η έκδοσή της. Ε: Ξεκινώντας από τις διαφορές που δύνανται να υπαχθούν στη Διαιτησία του ΕΒΕΑ, θέλετε να μας πείτε σε ποιες αναφέρεται το Π.Δ.; Σε μια προσπάθεια να αποφευχθούν οι καθυστερήσεις που προκαλούνται από τον μεγάλο όγκο εργασίας και την υπερβολική τυπικότητα των τακτικών δικαστηρίων, που μπορεί να οδηγήσουν ακόμη και σε αρνησιδικία στις μέρες μας, το Π.Δ. ρυθμίζει κάθε πτυχή της διαιτητικής διαδικασίας. Σύμφωνα με τα οριζόμενα στα άρθρα 1 και 2, διαφορές δεκτικές της Διαιτησίας του ΕΒΕΑ μπορεί να είναι ιδιωτικές διαφορές εμπορικής φύσεως, είτε τα μέρη διατηρούν την εμπορική ιδιότητα είτε όχι και εφόσον οι συμβαλλόμενοι στη συμφωνία διαιτησίας δύνανται να διαθέσουν το αντικείμενο της διαφοράς. Συνεπώς από τη Διαιτησία εν γένει αλλά και τη Διαιτησία του ΕΒΕΑ εν προκειμένω, εξαιρούνται λ.χ. οι εργατικές διαφορές ή μισθωτικές διαφορές που αφορούν διατάξεις επαγγελματικής μίσθωσης μων Διαιτησιών ρυθμίζει κάθε πτυχή της διαιτητικής διαδικασίας. Πρόκειται για ένα ολοκληρωμένο πόνημα που παρά το γεγονός ότι νομοθετήθηκε πριν από περίπου τέσσερις δεκαετίες, ακόμη και σήμερα διαμορφώνει ένα εξαιρετικό πλαίσιο για την εύρυθμη λειτουργία της Διαιτησίας υπό την αιγίδα του Επιμελητηρίου. Μολαταύτα, αναμένεται να ανανεωθεί και να θεσμοθετηθεί νέος κανονισμός λειτουργίας της Μονίμου Διαιτησίας του ΕΒΕΑ, ο οποίος όμως δεν θα διαφοροποιεί στην ουσία του το Διάταγμα. Πρόκειται για μία σημαντική προσπάθεια, στην οποία έχω την τιμή να συμμετέχω και μαζί με αξιόλογους συναδέλφους με αξιοσημείωτη εμπειρία στον συγκεκριμένο τομέα φιλοδοξούμε να ολοκληρώσουμε προσεχώς τον νέο κανονισμό διαιτησίας ο οποίος συνδυαστικά με το Κέντρο Διαμεσολάβησης του Ε.Β.Ε.Α., του οποίου ο Κανονισμός είναι πρότυπος, ευελπιστούμε ότι θα καταστεί χρηστικό νομικό εργαλείο και επιχειρηματικό όπλο το οποίο θα προσδώσει υπεραξία τόσο 9

6 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ που είναι αναγκαστικού δικαίου, καθώς και οι γαμικές διαφορές αλλά και οι σχέσεις μεταξύ γονέων και τέκνων. Ε: Μιλήσατε προηγουμένως και για τη διαιτητική ρήτρα. Τι προβλέπει το Π.Δ. για την κατάρτισή της; Α: Στο 2ο άρθρο το Π.Δ. αναφέρεται στα τυπικά στοιχεία της ρήτρας (συμφωνίας) υπαγωγής σε διαιτησία. Αρχικώς, η ρήτρα διαιτησίας τόσο κατά τον ΚΠολΔ, όσο και κατά το Π.Δ. πρέπει να καταρτίζεται εγγράφως, ώστε να είναι έγκυρη. Η τεχνολογική εξέλιξη μάλιστα έχει οδηγήσει στο να γίνει δεκτό ότι ο έγγραφος τύπος πληρείται ακόμη και όταν η συμφωνία καταρτίζεται με ενυπόγραφες επιστολές, τηλεγραφήματα και φαξ, ενώ τείνει να γίνει δεκτό ότι και η ανταλλαγή μηνυμάτων ηλεκτρονικού ταχυδρομείου ( ) αρκεί για την συνομολόγηση διαιτητικής ρήτρας. Ωστόσο, προς το σκοπό της αποφυγής αβεβαιότητας και περαιτέρω συγκρούσεων και τριβών μεταξύ των μερών, καθίσταται κομβική η ενσωμάτωση της ρήτρας στην κύρια σύμβαση κατά την κατάρτισή της. Συνεπώς, ενδείκνυται κατά τη συνομολόγηση μιας σύμβασης να περιλαμβάνεται η Ρήτρα Διαιτησίας του Επιμελητηρίου στη θέση της οικείας παραγράφου που καθορίζεται η δικαιοδοσία των αρμόδιων τακτικών δικαστηρίων. Οφείλει να τονιστεί ότι η διαιτητική συμφωνία αποτελεί ιδιαίτερη συμφωνία, που διακρίνεται από την ουσιαστική κύρια σύμβαση και είναι ανεξάρτητη και αυτοτελής, είτε συνομολογείται χωριστά είτε ενσωματώνεται στο έγγραφο κατάρτισης της κύριας σύμβασης, ώστε δεν επηρεάζεται από τυχόν λήξη, κατάργηση ή ακυρότητα αυτής της βασικής σύμβασης. Η δεύτερη προϋπόθεσή έγκυρης κατάρτισης μιας διαιτητικής συμφωνίας σχετίζεται με την αναφορά στη συγκεκριμένη έννομη σχέση από την οποία θα προκύψουν διαφορές. Γίνεται λοιπόν σαφές ότι η διατύπωση της ρήτρας μας είναι κρίσιμη, καθώς η ρήτρα πρέπει να είναι άρτια και συμπαγής αλλά ταυτόχρονα δύνανται να είναι και όσο εύπλαστη επιθυμούν τα μέρη. Ειδική μνεία στο σημείο αυτό θα μπορούσε να γίνει στη μονομερή διαιτητική ρήτρα, η οποία έχει απασχολήσει την ελληνική δικαιοσύνη στο επίπεδο του ΑΠ. Με τον όρο μονομερής νοείται η διαιτητική ρήτρα που παρέχει μόνο σε ένα από τα δύο μέρη το δικαίωμα προσφυγής στη διαιτησία και όχι η ρήτρα που επιβάλλεται μονομερώς από το ένα στο άλλο μέρος. Συνεπώς, δε συντρέχει λόγος ανησυχίας σε περίπτωση διαφωνίας σχετικά με την υπαγωγή της διαφοράς στη Διαιτησία, καθώς είναι δυνατόν να συμφωνηθεί ότι το ένα από τα δύο μέρη δικαιούται να προσφύγει στη Διαιτησία, ενώ το άλλο μέρος δε στερείται του δικαιώματος να ακολουθήσει την Τακτική Διαδικασία. Ε: Έχετε διατελέσει ως Διαιτητής σε πολλές διαιτησίες και έχετε εμπειρία της συνεισφοράς και του ρόλου της Γραμματείας. Πείτε μας ποιες είναι οι πρόνοιες του Π.Δ. και ποια η προσωπική σας άποψη για τη σημασία της; Η Γραμματεία είναι παρούσα και διαθέσιμη κάθε στιγμή να παράσχει πληροφορίες, να ενημερώσει τα μέρη, να φροντίσει για την τήρηση των προθεσμιών και γενικά να εξασφαλίσει την ορθή και ομαλή πορεία μιας υπόθεσης. Η προσωπική μου εμπειρία και η συνεργασία μου με τη Γραμματεία μου επιτρέπει να σας βεβαιώσω τον κρίσιμο και εποικοδομητικό ρόλο της σε κάθε στάδιο της διαιτητικής επίλυσης μιας διαφοράς. Η Γραμματεία είναι παρούσα και διαθέσιμη κάθε στιγμή να παράσχει πληροφορίες, να ενημερώσει τα μέρη, να φροντίσει για την τήρηση των προθεσμιών και γενικά να εξασφαλίσει την ορθή και ομαλή πορεία μιας υπόθεσης. Το Π.Δ. αναφέρεται στην οργάνωση της μονίμου διαιτησίας του ΕΒΕΑ και στις αρμοδιότητες της Γραμματείας, η οποία συμβάλλει καθοριστικά στο κύρος της διεξαγωγής μιας διαιτησίας υπό την αιγίδα ενός οργανισμού, όπως είναι το Επιμελητήριο. Ο ρόλος του ΕΒΕΑ καθίσταται κομβικός, καθώς πέραν της Γραμματειακής υποστήριξης που παρέχει, το Επιμελητήριο αποτελεί το ενδιάμεσο φόρουμ μεταξύ των μερών ώστε να έρθουν σε επαφή και να βρουν εποικοδομητικές λύσεις, προσφέροντας τους χώρους και την τεχνική υποστήριξη για τη διεξαγωγή μιας διαδικασίας υπό τις καλύτερες συνθήκες τόσο για τα διάδικα μέρη όσο και για τους πληρεξουσίους δικηγόρους. Ακόμη, διατηρεί έναν κατάλογο αξιολογότατων διαιτητών από τον οποίο δύνανται να επιλεγούν τα καταλληλότερα πρόσωπα που θα εκδικάσουν τη διαφορά τους, ενώ η διαδικασία κατάρτισής του περιγράφεται λεπτομερώς στο Διάταγμα. Ο κατάλογος αυτός εμπεριέχει πρόσωπα διακριθέντα για το ήθος, τη μόρφωση και την επαγγελματική τους δραστηριότητα και καταρτίζεται με στόχο την ποικιλομορφία ώστε να παρέχεται δυνατότητα επιλογής εξειδικευμένων προσώπων αναλόγως της φύσης της διαφοράς που μπορεί να προκύψει. Για το λόγο αυτό, πέραν των νομικών όπως ίσως είναι αναμενόμενο, περιλαμβάνονται επίσης ανώτατα διοικητικά στελέχη, οικονομολόγοι και εκπρόσωποι διαφόρων επιχειρηματικών κλάδων, καθώς και δικαστές. Ε: Ένα εξαιρετικά ζωτικό ζήτημα, για τους συναδέλφους που δεν έχουν πρακτική εμπειρία στη διαιτητική επίλυση, είναι η έναρξη και η πορεία της διαιτητικής διαδικασίας. Πείτε μας πώς ρυθμίζεται αυτό το τμήμα της Διαιτησίας στο Π.Δ.. Α: Η πληρότητα του νομοθετήματος αυτού γίνεται πρόδηλη καθ όσον ρυθμίζει αναλυτικά τη διαδικασία, ορίζει τα καθήκοντα των μελών του Διαιτητικού Δικαστηρίου και μεριμνά για τις περιπτώσεις ανικανότητας ή θανάτου διαιτητή ή επιδιαιτητή. Προβλέπει επίσης και τη δυνατότητα ανάκλησης και εξαίρεσης τους, ενώ και οι ίδιοι δύνανται να μην αποδεχθούν το διορισμό τους για σοβαρό λόγο, όπως ενδεικτικά η ύπαρξη σύγκρουσης συμφερόντων που δε γνωρίζουν τα μέρη, ένα πρόβλημα υγείας κ.α. Στο 4ο κεφάλαιο του διατάγματος, αναπτύσσεται αναλυτικά η διαδικασία της Διαιτησίας, η οποία άρχεται με την αίτηση ενός ή όλων των μερών της διαφοράς προς τον Πρόεδρο του Επιμελητηρίου. Εντός προθεσμιών που δεν ξεπερνούν τις 8 μέρες ορίζονται οι Διαιτητές, οι οποίοι θα ορίσουν και τον Επιδιαιτητή, συγκροτώντας έτσι το Διαιτητικό Δικαστήριο. Γίνεται σαφές λοιπόν, ότι οι προθεσμίες είναι πολύ σύντομες ενώ σε περίπτωση που δεν τηρηθούν, οποιοδήποτε από τα ενδιαφερόμενα μέρη, μπορεί να αιτηθεί τον ορισμό Διαιτητή ή Επιδιαιτητή από τον Πρόεδρο του Επιμελητηρίου. Πολύ άμεσα ορίζεται και η πρώτη δικάσιμος, η οποία δε δύναται να απέχει οκτώ (8) ημέρες από τη συγκρότηση του Διαιτητικού Δικαστηρίου και σε κάθε περίπτωση περισσότερες από 20. Το Δικαστήριο οφείλει να εκδώσει τη διαιτητική απόφαση εντός 3 μηνών ενώ υπάρχει και η δυνατότητα παράτασης κατόπιν κοινής συμφωνίας των μερών ή εάν το Διαιτητικό Δικαστήριο κρίνει με ειδική απόφασή του. Ύστερα από την έκδοση της διαιτητικής απόφασης, αυτή κατατίθεται μερίμνη των Διαιτητών ή του Επιδιαιτητή τόσο στη Γραμματεία του Επιμελητηρίου αλλά και στη Γραμματεία του 10 11

7 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ η Διαιτητική διαδικασία που προσφέρεται από το Επιμελητήριο είναι προσιτή και θα παραμείνει έτσι καθώς στόχος είναι η παροχή ενός νομικού εργαλείου που θα είναι ανταγωνιστικό ποιοτικά αλλά και ουσιαστικά διαθέσιμο λόγω κόστους αλλά και χρόνου αποπεράτωσης. Μονομελούς Πρωτοδικείου Αθηνών ώστε να περιαφεί τον εκτελεστήριο τύπο και να είναι δυνατή η εκτέλεση της απόφασης, επί της οποίας δε χωρούν ένδικα μέσα. Ε: Πλην της αδυναμίας προσβολής της απόφασης σε δεύτερο βαθμό, με ποιους τρόπους θεωρείτε ότι καθίσταται σαφές μέσα από το Π.Δ. ότι η Διαιτησία διαφοροποιείται από την τακτική δίκη και πώς ορίζεται εν προκειμένω το δεδικασμένο; Α: Η σπουδαιότητα της Διαιτητικής Διαδικασίας και των δυνατοτήτων που αυτή προσφέρει, πλην των συντόμων προθεσμιών που προσδίδουν ταχύτητα, ιδιαίτερα σε σχέση με την τακτική δίκη, αναδεικνύεται από πληθώρα άρθρων που περιλαμβάνονται στο Διάταγμα, με εξαιρετικά σημαντικό το Άρθρο 15 που αναφέρεται στην εμπιστευτικότητα των συνεδριάσεων, στοιχείο καθοριστικό πολλές φορές ιδιαίτερα όταν τα μέρη δεν επιθυμούν να αποκαλύψουν εταιρικά δεδομένα ή οικονομικά στοιχεία, όπως επί παραδείγματι ο ισολογισμός ή οι σχέσεις μεταξύ των εταίρων. Ακόμη μια διαφορά από την τακτική δίκη περιγράφεται στο άρθρο 16 όπου ορίζεται ότι η απουσία του καλούμενου δεν αποτελεί σιωπηρή ομολογία των ισχυρισμών του αιτούντος, αλλά το Διαιτητικό Δικαστήριο αποφαίνεται κατά την κρίση του και φυσικά η διαδικασία συνεχίζεται ακόμα και αν ο αντίδικος δεν εμφανιστεί. Επιπλέον, το Άρθρο 17 καταδεικνύει ένα σημαντικό σημείο της Διαιτητικής διαδικασίας, το οποίο είναι η προσπάθεια συμβιβαστικής επίλυσης της διαφοράς τόσο με την έναρξη της συζήτησης, όσο και σε κάθε στάδιο της δίκης. Τα άρθρα αυτά είναι ενδεικτικά της ευελιξίας από την οποία χαρακτηρίζεται η διαιτησία, η συμβολή όμως του Άρθρου 20 περί των αποδεικτικών μέσων είναι καθοριστική, καθ ότι το Διαιτητικό Δικαστήριο δε δεσμεύεται και μπορεί ελεύθερα να ορίσει τόσο τα μέσα όσο και τα θέματα της απόδειξης, ενώ η εξέταση μαρτύρων αλλά και ο ορισμός πραγματογνωμόνων είναι δυνατός. Όσον αφορά το δεδικασμένο, με την έκδοση της διαιτητικής αποφάσεως περατώνεται η διαιτητική διαδικασία και παράγεται δεδικασμένο κατά τους ορισμούς του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας. Όπως προαναφέρθηκε η απόφαση αυτή κατατίθεται στο Μονομελές Πρωτοδικείο και αποκτά εκτελεστότητα, ενώ δεν υπόκειται σε ένδικα μέσα. Ωστόσο, η απόφαση δύναται να ελεγχθεί ακυρωτικά για συγκεκριμένους λόγους που αναφέρονται περιοριστικά στο άρθρο 897 του ΚΠολΔ. Επιπροσθέτως, τα μέρη μπορούν να προβλέψουν στη συμφωνία τους περί διαιτησίας ότι ακόμη και ο ακυρωτικός έλεγχος της διαιτητικής απόφασης δύναται να υπαχθεί στην κρίση άλλου διαιτητικού δικαστηρίου με μέλος έναν Εφέτη Δικαστή σύμφωνα με τις διατάξεις του Π.Δ. Ε: Τι ρυθμίζεται στο Π.Δ. σχετικά με τα ασφαλιστικά μέτρα που αποτελούν συνήθη καταφυγή στην τακτική πολιτική δικαιοσύνη; Α: Αξίζει να σημειωθεί ότι, το Διαιτητικό Δικαστήριο σύμφωνα με το Π.Δ. δε δύναται να διατάσσει, να μεταρρυθμίζει ή να ανακαλεί ασφαλιστικά μέτρα, τα οποία το ενδιαφερόμενο μέρος μπορεί να αναζητήσει αποκλειστικά από τα πολιτειακά (τακτικά) δικαστήρια, εκτός εάν εκδικάζεται διεθνής διαιτησία όπου ο περιορισμός αυτός έχει πλέον αρθεί σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν. 2735/99. Ε: Το εφαρμοστέο δίκαιο μπορεί να αποτελέσει κρίσιμο παράγοντα στην κατάρτιση αλλά και σε κάθε μεταγενέστερο στάδιο μιας εμπορικής συμφωνίας. Τα μέρη δύνανται να επιλέξουν ποιο θα είναι αυτό; Α: Στο Π.Δ. ως εφαρμοστέο δίκαιο ορίζεται το ελληνικό ουσιαστικό δίκαιο. Ωστόσο, είναι δυνατό να οριστεί και διαφορετικά στη διαιτητική συμφωνία, ιδιαίτερα αν τα εμπλεκόμενα μέρη ή το ιστορικό της διαφοράς ανάγονται σε διαφορετικές δικαιοδοσίες, οπότε και αναφερόμαστε σε Διεθνή Διαιτησία. Ε: Έχοντας ανωτέρω αναφερθεί στις προθεσμίες που καθορίζουν το πλαίσιο Διαιτησίας του Επιμελητηρίου, θα θέλατε να εστιάσουμε στα χρονικά πλαίσια αλλά και το κόστος της Διαιτητικής διαδικασίας; Α: Αυτό μπορεί να γίνει εναργές μέσω μιας αντιπαραβολής μεταξύ των εξόδων μιας διαφοράς υποθετικής αξίας στην τακτική διαδικασία και μιας αντίστοιχης διαφοράς που υπάχθηκε σε Διαιτησία. Αντίθετα από ότι θα ανέμενε, ίσως, κανείς το κόστος της δεύτερης βρέθηκε αισθητά χαμηλότερο. Συγκεκριμένα, ενώ για την τακτική διαδικασία το κόστος θα ξεπεράσει τις , αν συνυπολογιστούν και τα έξοδα του β βαθμού, η Διαιτησία θα κοστίσει κατ ανώτατο ποσό περίπου Κρίσιμος παράγοντας, όμως εν προκειμένω, είναι και ο χρόνος, με τα ισχύοντα σήμερα στο Π.Δ., που απαιτείται για την περάτωση των δύο διαδικασιών, με την προσφυγή στα Τακτικά Δικαστήρια να περατώνεται σε βάθος ίσως και 10 ετών, ενώ η διαιτησία σε 3 μήνες. Ακόμη και στην περίπτωση που ζητηθεί ή αποφασισθεί παράταση για την έκδοση της διαιτητικής απόφασης, αυτή δε θα καθυστερήσει περαιτέρω των 6 μηνών, ενώ μέχρι τώρα η περάτωση της διαιτητικής διαδικασίας δεν έχει ξεπεράσει το ένα έτος, ακόμη και υπό αντίξοες συνθήκες (λ.χ. καθ ου αγνώστου διαμονής ή με διαμονή στο εξωτερικό, εξάντληση όλων των προθεσμιών, κ.α.). Το Δικαστήριο οφείλει να εκδώσει τη διαιτητική απόφαση εντός 3 μηνών ενώ υπάρχει και η δυνατότητα παράτασης κατόπιν κοινής συμφωνίας των μερών. Καθίσταται πρόδηλο ότι η Διαιτητική διαδικασία που προσφέρεται από το Επιμελητήριο είναι προσιτή και θα παραμείνει έτσι καθώς στόχος είναι η παροχή ενός νομικού εργαλείου που θα είναι ανταγωνιστικό ποιοτικά αλλά και ουσιαστικά διαθέσιμο λόγω κόστους αλλά και χρόνου αποπεράτωσης. Είναι επιλογή του ΕΒΕΑ, αφουγκραζόμενο την αγορά και τις ανάγκες των μελών του να διατηρεί έναν χαμηλού κόστους διαιτητικό θεσμό και μαζί με το Κέντρο Διαμεσολάβησης να δίνει διέξοδο στον επιχειρηματικό κόσμο από το καθεστώς αρνησιδικίας. Φωτογραφίες: Ολυμπία Κραγασάκη 12 13

8 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ Ιωάννης Δαμηλάκης Ο μιλά στην Αλεξία Κουκκουλλή Οι εναλλακτικοί τρόποι επίλυσης των διαφορών στην υπηρεσία των επιχειρήσεων Ο κ. Ιωάννης Δαμηλάκης είναι Δικηγόρος Αθηνών παρ Αρείω Πάγω, με σημαντική εμπειρία στη συμβουλευτική δικηγορία σε όλους τους τομείς του Εμπορικού Δικαίου, του Δικαίου των Επιχειρήσεων, συμπεριλαμβανομένου του Δικαίου της Κεφαλαιαγοράς και του Εργατικού Δικαίου. Η συμμετοχή του στις διοικήσεις πολλών ανώνυμων εταιρειών ως μέλος του Διοικητικού τους Συμβουλίου, του έχει δώσει σημαντική εμπειρία στη διοίκηση επιχειρήσεων. Έχει χειριστεί Διαιτησίες, εγχώριες και διεθνείς, τόσο ως Διαιτητής και Επιδιαιτητής, όσο και ως πληρεξούσιος δικηγόρος, καθώς και μεγάλο αριθμό σημαντικών υποθέσεων, που αφορούν εκτός των άλλων, σε επιχειρηματικούς σχεδιασμούς, ιδιωτικοποιήσεις, μετασχηματισμούς και εξαγορές εταιρειών αλλά και μεγάλες οικονομικές και επιχειρηματικές συμφωνίες και έχει αναλάβει τη νομική κάλυψη μεγάλων ελληνικών Ομίλων, εταιρειών και ξένων επιχειρήσεων δραστηριοποιούμενων στην Ελλάδα. Είναι Senior Partner στην Δικηγορική Εταιρεία «Δρυλλεράκης και Συνεργάτες». Ε: Κύριε Δαμηλάκη, είστε δικηγόρος με αξιολογότατη δικαστηριακή εμπειρία, από τους βασικούς εταίρους μιάς εκ των μεγαλύτερων δικηγορικών εταιρειών στην Ελλάδα και έχετε χειρισθεί Διαιτησίες, εγχώριες και διεθνείς, τόσο ως Διαιτητής και Επιδιαιτητής, όσο και ως πληρεξούσιος δικηγόρος. Στο εξωτερικό, οι Εναλλακτικές Μέθοδοι Επίλυσης των διαφορών (ADR) είναι ευρέως διαδεδομένες. Παρά το γεγονός ότι υφίσταται το αντίστοιχο νομικό πλαίσιο στην Ελλάδα, ποιοι κατά την άποψή σας είναι οι λόγοι που δεν έχουν τύχει ακόμη ανάλογης απήχησης στη χώρα μας και πως θα μπορούσε να υποστραφεί αυτό; Α: Πράγματι, οι εναλλακτικές μέθοδοι επίλυσης των διαφορών αποτελούν μια εξαιρετικά δημοφιλή επι- 14 τη διαδικασία της Διαιτησίας και όταν συναλλάσσονται με Ελληνικές επιχειρήσεις. Γνωρίζουν τη δυναμική αυτών των μεθόδων, έχουν πεισθεί από την ταχύτητα, την ευελιξία και την ασφάλεια που αυτές προσφέρουν και, καθώς κατανοούν ότι αυτά τα στοιχεία αποτελούν εκ των ων ουκ άνευ για την ομαλή επιχειρηματική δραστηριότητα, επιλέγουν και τους θεσμούς αυτούς, έναντι του παραδοσιακού δικαιοδοτικού συστήματος. Στην Ελλάδα, αντιθέτως, η γενικευμένη δυσπιστία προς θεσμούς με τους οποίους δεν έχουμε εξοικειωθεί, δεν έχουν επιτρέψει μέχρι στιγμής τη διάδοση των εναλλακτικών μεθόδων επίλυσης των διαφορών, και δη της Διαιτησίας, που προβλέπεται στην Πολιτική Δικονομία εδώ και δεκαετίες αλλά και των θεσμοθετημένων ειδικών Διαιτησιών (π.χ. του τεχνικού επιμελητηρίου του ΕΒΕΑ κλπ). Πέραν τούτου, νομίζω ότι δεν υπήρχε μέχρι πρότινος μια συλλογική προσπάθεια ουσιαστικής και μεθοδικής ενημέρωσης, αφενός του νομικού κόσμου για τα οφέλη αυτών των θεσμών, και αφετέρου του επιχειρηματικού κοινού για τις επιλογές που διαθέτει, πλην της κλασσικής δικαστηριακής οδού. Στο σημείο αυτό πρέπει να σημειωθεί η καταλυτική συμβολή του ΕΒΕΑ, και η προσπάθειά του για την υιοθέτηση από τα μέλη του της χρησιμοποίηση της Διαιτησίας ως διαδικασίας επιλύσεως των διαφορών τους. Θεωρώ ότι με τη σωστή ενημέρωση, με την αυξανόμενη επαφή των ελληνικών επιχειρήσεων με το εξωτερικό και την είσοδο ξένων εταιρειών με διαμορφωμένη θετική στάση προς το ADR, πολύ σύντομα θα αντιληφθούν και οι Έλληνες επιχειρηματίες τα οφέλη, που μπορούν να έχουν από τη Διαιτησία, αλλά και από τη Διαμεσολάβηση. Ε: Όπως γνωρίζετε, ήδη, το Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Αθηνών βρίσκεται σε μια διαρκή προσπάθεια ενημέρωσης των επιχειρήσεων-μελών του για τα οφέλη των ΕΜΕΔ. Οι επιχειρηματίες μέχρι πρότινος γνώριζαν κατά κύριο λόγο τη δικαστική οδό για την επίλυση των διαφορών τους. Ποια θεωρείτε ότι είναι τα κίνητρα για την προσφυγή του επιχειρηματικού κόσμου στις εν λόγω διαδικασίες για την επίλυση των διαφορών τους. Α: Δεν είναι εύκολη η μεταστροφή και ο χειρισμός λογή επίλυσης αστικών και εμπορικών διαφορών, αλλά και σταδιακά διαφορών του ποινικού και του δημοσίου δικαίου που σχετίζονται παραδοσιακά με την κρατική απονομή της δικαιοσύνης, τόσο στην ηπειρωτική Ευρώπη, όσο και στις χώρες του commonlaw, ενώ σε μια πιο πρωτογενή τους μορφή συναντούμε αυτές τις μεθόδους και στην Ασία. Η θεσμοθέτηση αυτών των μεθόδων και η αποδοχή τους σε τόσο ετεροειδή νομικά συστήματα αποδεικνύουν ότι αποτελούν μια πραγματική και εξαιρετικά χρήσιμη και αποτελεσματική λύση. Διεθνώς, οι όμιλοι επιχειρήσεων και οι θυγατρικές τους εταιρείες έχουν πλήρη εξοικείωση με τη Διαιτησία, και τις λοιπές μεθόδους εναλλακτικής επίλυσης των διαφορών και για το λόγο αυτό επιλέγουν 15

9 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ θεσμών που δεν αποτελούσαν μέχρι τώρα συνήθη πρακτική, ακόμα και αν τα πλεονεκτήματα είναι σημαντικά και προφανή. Για το λόγο αυτό είναι πολύ σημαντική η στάση του δικηγόρου, ο οποίος έχει καθήκον προς ορθή και πλήρη ενημέρωση. Όσο δύσπιστος και να παραμένει ο πελάτης, εάν έχει πλήρη εικόνα των επιλογών που του παρέχονται και αν ενημερωθεί και πεισθεί ότι δύναται να επιλυθεί η διαφορά του σε σύντομο χρονικό διάστημα, εμφανώς πολύ μικρότερο από το χρόνο που θα χρειαστεί στις δικαστικές αίθουσες, ότι η διαιτητική απόφαση που θα προκύψει δεν υπολείπεται σε τίποτα μιας δικαστικής, αλλά αποτελεί εκτελεστό τίτλο, και φυσικά, ότι τα ανωτέρω μπορούν να επιτευχθούν με πιο οικονομικούς όρους, θεωρώ ότι η Διαιτησία είναι άκρως ελκυστική επιλογή. Αν συνυπολογίσουμε και το προστατευτικό πλαίσιο που παρέχει η Μόνιμη Διαιτησία του ΕΒΕΑ, τότε δεν καταλαβαίνω γιατί να μην εμπιστευθούν τα μέλη του ΕΒΕΑ, αλλά και γενικότερα οι επιχειρηματίες, τη διαιτητική επίλυση. Ε: Η δικηγορική εταιρεία, την οποία με επιτυχία εκπροσωπείτε, έχει δώσει σπουδαία διαπιστευτή- ρια στο χώρο της Διαιτησίας εκπροσωπώντας ελληνικές και ξένες εταιρείες που δραστηριοποιούνται στην ελληνική επικράτεια, ενώ τα τελευταία χρόνια αποτελεί έναν από τους πρωτεργάτες της προώθησης του θεσμού της Διαιτησίας και της διαμεσολάβησης. Θα θέλατε να μας μιλήσετε για το ρόλο του πληρεξουσίου δικηγόρου στη Διαιτησία; Α: Πριν προχωρήσουμε, οφείλουμε να διακρίνουμε αυτές τις δύο μεθόδους τονίζοντας ότι η ειδοποιός διαφορά τους έγκειται στο ότι στην πρώτη, ο Διαιτητής, ως το αμερόληπτο τρίτο μέρος, αποφασίζει για το τελικό και δεσμευτικό αποτέλεσμα, ενώ στη δεύτερη η εξουσία του περιορίζεται στη διευκόλυνση των μερών να καταλήξουν σε μια αμοιβαία αποδεκτή λύση. Η διαιτησία, λοιπόν, ενέχει το στοιχείο της αντιδικίας αλλά το σημαντικότερο χαρακτηριστικό που πολλές φορές ξεχνούν οι πληρεξούσιοι δικηγόροι και τονίζεται και στα πρώτα άρθρα του Π.Δ. 31/1979, είναι ότι πρωταρχικός σκοπός είναι ο συμβιβασμός των μερών. Αυτό έχει ως συνέπεια την άμβλυνση της έντασης που συχνά υπάρχει στις δικα- στικές αίθουσες. Σε κάθε περίπτωση η δουλειά του πληρεξουσίου δικηγόρου βοηθείται πολύ από το γεγονός ότι η Διαιτησία είναι διαδικασία ουσίας, δεν έχει τις δικονομικές αγκυλώσεις (προθεσμίες, τυπικές ακυρότητες, κλπ), που αντιμετωπίζουμε στα Πολιτικά Δικαστήρια, υπάρχει η άνεση προσδιορισμού από τα μέρη σε συνεννόηση με το Διαιτητικό δικαστήριο προθεσμιών, που εξυπηρετούν όλους τους παράγοντες της διαιτητικής δίκης κλπ. Ε: Η διαμεσολάβηση, και γενικότερα η εναλλακτική επίλυση διαφορών, είναι αρκετά διαδεδομένη στο εξωτερικό. Στην Ελλάδα, τα τελευταία χρόνια κάνει τα πρώτα της βήματα. Ποιο νομίζετε ότι είναι το πρωταρχικό κίνητρο για να γίνει ευρέως γνωστή και ελκυστική σε επιχειρήσεις και ιδιώτες; Α: Η διαμεσολάβηση είναι ένας θεσμός που αν και καθυστερημένα έχει κάνει δυναμική είσοδο στο νομικό κόσμο της Ελλάδας. Τα τελευταία 25 χρόνια χρησιμοποιείται όλο και περισσότερο σε διεθνές επίπεδο και προτιμάται από κορυφαίους επιχειρηματικούς ομίλους τόσο για τη σύναψη συμφωνιών όσο και για την επίλυση διαφορών με ομαλότητα και ταχύτητα. Αυτό από μόνο του, θεωρώ, αποτελεί πειστικό κίνητρο για την επιλογή του θεσμού της διαμεσολάβησης από εγχώριες επιχειρήσεις, οργανισμούς αλλά και από το ίδιο το κράτος. Η διαμεσολάβηση λειτουργεί αποδεδειγμένα και λειτουργεί προς όφελος όλων των μερών που συμμετέχουν, τα οποία ενεργώντας συνεργατικά μπορούν να εξασφαλίσουν τα συμφέροντά τους και να προστατεύσουν τη μεταξύ τους σχέση από μια πιθανότατα παρατεταμένη δικαστική διαμάχη. Ε: Πολλοί θα σκέφτονταν ότι η διαμεσολάβηση δεν παρέχει εχέγγυα επίλυσης μίας υπόθεσης εφάμιλλα μιας δικαστικής ή διαιτητικής απόφασης. Ένας δικηγόρος με εμπειρία στη διαμεσολάβηση και εκπρόσωπος μιας μεγάλης δικηγορικής εταιρείας, όπως εσείς, για ποιους λόγους θα διαφωνούσε με αυτή τη θέση; Α: Όπως είπα, η διαμεσολάβηση παρέχει ταχύτητα και επιπλέον η διαδικασία βρίσκεται στον απόλυτο έλεγχο των μερών, τα οποία οποιαδήποτε στιγμή μπορούν να διακόψουν και να επιδιώξουν τη δι- 16 η Διαιτησία είναι διαδικασία ουσίας, δεν έχει τις δικονομικές αγκυλώσεις (προθεσμίες, τυπικές ακυρότητες, κλπ), που αντιμετωπίζουμε στα Πολιτικά Δικαστήρια, υπάρχει η άνεση προσδιορισμού από τα μέρη σε συνεννόηση με το Διαιτητικό δικαστήριο προθεσμιών. καστική επίλυση της διαφοράς τους. Εάν τα μέρη καταλήξουν σε συμφωνία, το συμφωνητικό που θα υπογράψουν είναι φυσικά απολύτως δεσμευτικό και μην ξεχνάμε ότι είναι διαμορφωμένο βάσει της βούλησης των μερών, γεγονός που καθιστά την υλοποίηση του επιθυμητή και άμεσα εφαρμόσιμη. Η δικαστική απόφαση από την άλλη πλευρά ενέχει το ρίσκο να δυσαρεστήσει ένα, αλλά ενδεχομένως και τα δύο μέρη, και φυσικά να καθυστερήσει πολύ η έκδοση της, φαινόμενο ταυτισμένο με την απονομή της δικαιοσύνης στην Ελλάδα. Όσο για τη Διαιτησία, που, σε κάθε περίπτωση επαναλαμβάνω, είναι η κατά την άποψή μου προτιμητέα, διαδικασία επίλυσης ιδιωτικών διαφορών που δεν χαρακτηρίζεται για την καθυστέρηση έκδοσης απόφασης, όμως το αποτέλεσμά της εξαρτάται πρωτίστως από το Διαιτητή και όχι από τα μέρη. Στο σημείο αυτό πλεονεκτεί η διαμεσολάβηση, η οποία, εφ όσον επιτύχει, φέρει άμεσα αποτελέσματα, τα οποία επιτεύχθηκαν από τα ίδια τα διάδικα μέρη. Ε: Η άκρως επιτυχημένη πορεία σας στο νομικό κλάδο και η εκπροσώπηση μεγάλων πολυεθνικών εταιρειών και των θυγατρικών τους που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα υποθέτομε ότι σας επιτρέπει να μας πείτε ποια στοιχεία καθιστούν ένα δικηγόρο-παραστάτη αποτελεσματικό στη διαδικασία της Διαμεσολάβησης. Ποιες ικανότητες οφείλει να διαθέτει ένας δικηγόρος ως παραστάτης διαμεσολάβησης; Α: Στη διαμεσολάβηση η θέση του δικηγόρουπαραστάτη αλλάζει αφού διαφορετικός είναι και ο στόχος της διαδικασίας από εκείνη ενώπιον του δικαστηρίου. Επομένως, είναι πολύ σημαντικό ο δι- 17

10 ΡΕΠΟΡΤΑΖ κηγόρος να έχει διάθεση συνεργασίας με την άλλη πλευρά και να έχει την ικανότητα να διαπραγματευτεί αποτελεσματικά, ώστε να προστατεύσει το συμφέρον του πελάτη του και να επιτευχθεί η λύση της διαφοράς. Σε κάθε περίπτωση, βέβαια, ο καλός νομικός, που γνωρίζει, που «πονάει» η υπόθεση θα φροντίσει να αξιοποιήσει διαπραγματευτικά τα ισχυρά του σημεία για να επιτύχει το στόχο της συμβιβαστικής επίλυσης της διαφοράς. Ε: Θεωρείτε ότι όλες οι υποθέσεις μπορούν να υποβληθούν σε Διαμεσολάβηση και τι συμβαίνει όταν η διαδικασία αυτή αποτύχει; Α: Αρχικά είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι υποκείμενες σε διαμεσολάβηση είναι όλες οι ιδιωτικού δικαίου αστικές και εμπορικές διαφορές, εφόσον τα μέρη έχουν την εξουσία να διαθέτουν το αντικείμενο της διαφοράς τους. Προφανώς και έχουν όλες οι περιπτώσεις τις προϋποθέσεις να επιλυθούν με διαμεσολάβηση και απαιτείται τα μέρη να προσέρχονται ενώπιον του διαμεσολαβητή με διάθεση και γνώση σχετικά με τους στόχους μιας τέτοιας διαδικασίας, που διαφοροποιείται σημαντικά από έναν δικαστικό αγώνα. Από εκεί και ύστερα, ακόμα και αν μία υπόθεση έχει ακολουθήσει τη δικαστηριακή οδό, είναι δυνατόν να διενεργείται παραλλήλως διαμεσολάβηση και προσπάθειες συμβιβασμού των μερών. Συνεπώς, ακόμα και αν αποτύχει η Διαμεσολάβηση, είναι δυνατόν να ξεκινήσει ή να συνεχιστεί χωρίς κανένα πρόσκομμα η δικαστική διαμάχη, ώστε να επέλθει η λύση της διαφοράς. 18 Με τη σωστή ενημέρωση, με την αυξανόμενη επαφή των ελληνικών επιχειρήσεων με το εξωτερικό και την είσοδο ξένων εταιρειών με διαμορφωμένη θετική στάση προς το ADR, πολύ σύντομα θα αντιληφθούν και οι Έλληνες επιχειρηματίες τα οφέλη, που μπορούν να έχουν από τη Διαιτησία, αλλά και από τη Διαμεσολάβηση. Ε: Ποιο πιστεύετε είναι το μέλλον του θεσμού στη χώρα μας και ποια η πιθανή συμβολή του στο νομικό μας σύστημα; Α: Θεωρώ ότι ο θεσμός της διαμεσολάβησης μόνο να προσφέρει μπορεί στην εγχώρια νομική κοινότητα αλλά και στον επιχειρηματικό κόσμο παρέχοντας τα οφέλη μετά από διαπραγμάτευση επίλυσης των διαφορών. Παράλληλα, η χρήση της διαμεσολάβησης αποτελεί έναν δημιουργικό τρόπο ώστε να αποσυμφορηθούν τα δικαστήρια και να περιορισθούν περιπτώσεις έκδοσης αποφάσεων και επίλυσης διαφορών ύστερα από αρκετά χρόνια- που ως γνωστον, είναι το σύνηθες-, οπότε και ίσως οι σχέσεις και τα συμφέροντα των μερών έχουν πληγεί ανεπανόρθωτα. Η προώθηση αυτού του θεσμού, θεωρώ ότι πρέπει να επιδιωχθεί από το νομικό κόσμο της χώρας και να βοηθηθεί από την πολιτεία. ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ «ADR Advocacy Ο ρόλος του πληρεξούσιου Δικηγόρου στη Διαιτησία και του παραστάτη Δικηγόρου στη Διαμεσολάβηση» Την Παρασκευή 20 Ιουνίου 2014 διοργανώθηκε με αξιοσημείωτη επιτυχία στο Μέγαρο του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Αθηνών Σεμινάριο με τίτλο «ADR Advocacy - Ο ρόλος του πληρεξούσιου Δικηγόρου στη Διαιτησία και του παραστάτη Δικηγόρου στη Διαμεσολάβηση». Απώτερο στόχος του Σεμιναρίου ήταν η ορθή και εις βάθος ενημέρωση των συμμετεχόντων για το επίκαιρο ζήτημα των Εναλλακτικών Τρόπων Επίλυσης των διαφορών από άρτια καταρτισμένους νομικούς με συνεχή ενασχόληση με τη Διαιτησία και τη Διαμεσολάβηση. Την έναρξη των εισηγήσεων σηματοδότησε με την παρουσία του ο κ. Ιωάννης Δρυλλεράκης, διευθύνων εταίρος της δικηγορικής εταιρείας «Δρυλλεράκης και Συνεργάτες» και Πρόεδρος του Συνδέσμου Δικηγορικών Εταιρειών Ελλάδος, ο οποίος για όση ώρα είχε το λόγο κράτησε αμείωτο το ενδιαφέρον καθηλώνοντας δικηγόρους αλλά και επαγγελματίες από άλλους κλάδους, όπως οικονομολόγους, ασφαλιστές, συμβούλους επιχειρήσεων, αποδεικνύοντας έτι μία φορά τη σπουδαία συμβολή του στον τομέα της Διαιτησίας. Με λόγο εύληπτο και ουσιαστικό διευκρινίστηκαν κατά τρόπο σαφή και αδιαμφησβήτητο τα χαρακτηριστικά της Διαιτησίας, σκιαγραφήθηκε η θεμελιώδης συνεισφορά της διαιτητικής επίλυσης και τα οφέλη της επιλογής του ιδιωτικού δικαστή, της ταχύτητας, της εμπιστευτικότητας, της εξέτασης εις βάθος που προσφέρει η άνεση χρόνου και υπογραμμίστηκαν όλα τα σημαντικά στοιχεία του θέματος αυτού. Στη συνέχεια παρέδωσε τη σκυτάλη στην επόμενη εισηγήτρια, κ. Αλεξία Κουκκουλλή, Ε: Θα θέλατε να προσθέσετε κάτι άλλο; Α Πριν κλείσουμε επιτρέψτε μου την ακόλουθη επισήμανση-προτροπή: Εάν, για οποιοδήποτε λόγο τα μέρη δεν συμφωνούν να «πάνε» τη διαφορά στη διαμεσολάβηση ή αν απέτυχαν να λύσουν τη διαφορά κάνοντας χρήση της διαμεσολάβησης ας συμφωνήσουν (γιατί χρειάζεται έγγραφη και ρητή συμφωνία προς τούτο) να επιλέξουν τη Διαιτησία, για την οποία μιλήσαμε προηγουμένως, ως διαδικασία επιλύσεως της διαφοράς τους. Μόνο να ωφεληθούν έχουν. Φωτογραφίες: Μάνος Σπανός 19

11 ΡΕΠΟΡΤΑΖ Δικηγόρο, Διαιτήτρια και Εκπαιδεύτρια Διαμεσολαβητών, η οποία έθιξε το κόστος της διαιτητικής διαδικασίας, ένα ζήτημα καίριο που απασχόλησε ιδιαιτέρως τους παρευρισκόμενους. Συγκρίνοντας τα έξοδα της τακτικής διαδικασίας με αυτά της Διαιτησίας και ειδικότερα της Διαιτησίας του ΕΒΕΑ, η κ. Κουκκουλλή κατέστησε πρόδηλη την αβάσιμη, αλλά εν μέρει δικαιολογημένη, ανησυχία για το κόστος της Διαιτησίας που παραμένει αισθητά χαμηλότερο, τονίζοντας ότι στηρίζεται είτε στην ελλιπή είτε στην εσφαλμένη πληροφόρηση. Η ημέρα συνεχίστηκε με την βασική εισήγηση της κ. Κουκκουλλή, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στο Προεδρικό Διάταγμα 31/1979 που ρυθμίζει τη Διαιτητική επίλυση των διαφορών ενώπιον του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Αθηνών, ενώ ζητήθηκαν οι απόψεις των συμμετεχόντων, διατυπώθηκαν εύστοχες παρατηρήσεις επί των ζητημάτων που θίχτηκαν προηγουμένως και δόθηκαν απαντήσεις σε ερωτήσεις. Αφού η εισηγήτρια διέτρεξε διεξοδικά τις διατάξεις του Διατάγματος, οι συμμετέχοντες χωρίστηκαν σε ομάδες με σκοπό την επί μέρους ανάγνωση και ανάλυση των άρθρων του ΠΔ, τη διατύπωση αποριών και την διεξαγωγή μιας επωφελούς συζήτησης, στο πλαίσιο της διαδικασίας ανανέωσης του Κανονισμού του Επιμελητηρίου, οποία έγινε δεκτή με ιδιαιτέρως θετικά σχόλια. Πολύτιμη ήταν η παρουσία και του Νομικού Συμβούλου του ΕΒΕΑ, κ. Σταύρου Βαρδαλά, έμπειρου Διαιτητή και Επιδιαιτητή, ο οποίος με τις γνώσεις του συνέδραμε σημαντικά στην επιτυχία του Σεμιναρίου Κατόπιν των αναλυτικών εισηγήσεων που έλυσαν πλήθος αποριών και κατέρριψαν εσφαλμένες αντιλήψεις επί της Διαιτησίας, ακολούθησε η εξαιρετικά διαφωτιστική εισήγηση της κ. Σταυρούλας Μοσχίδου, Δικηγόρου, Διαιτήτριας και Εκπαιδεύτριας Διαμεσολαβητών, για τη διεξαγωγή των Διαπραγματεύσεων, 20 ενός ζητήματος που κέντρισε το ενδιαφέρον, καθώς αποτελεί την πεμπτουσία των εναλλακτικών τρόπων επίλυσης των διαφορών και ιδίως της Διαμεσολάβησης. Η εισηγήτρια υπεισήλθε στα είδη της Διαπραγμάτευσης και περιέγραψε αναλυτικά τα στάδια που χρειάζεται να ακολουθούνται για την αναγνώριση και την υπερπήδηση των εμποδίων που μπορεί να ανακύψουν κάθε φορά, ώστε να εξασφαλίζεται η τελική επιτυχία του εγχειρήματος. Ακόμη, αναφέρθηκε στους παράγοντες που οφείλουμε να αξιολογούμε προτού προχωρήσουμε σε διαπραγματεύσεις, με απώτερο στόχο ένα αμοιβαία συμφέρον αποτέλεσμα για τα μέρη. ΗΜΕΡΙΔΑ «Εναλλακτικοί τρόποι επίλυσης διαφορών Διαιτησία και Διαμεσολάβηση στην υπηρεσία του Επιχειρηματία και του Πολίτη» Η μέρα ολοκληρώθηκε με την άμεση και ζωντανή εισήγηση του κ. Βασίλη Σταυριανάκη, Δικηγόρου και Διαμεσολαβητή, ο οποίος αναφέρθηκε στη Διαμεσολάβηση και το ρόλο του παραστάτη δικηγόρου σε αυτή. Με τρόπο παραστατικό, με παραδείγματα και ασκήσεις που στόχο είχαν να εντείνουν τη διαδραστικότητα και να προωθήσουν την ενεργή συμμετοχή των παρευρισκομένων, δόθηκε η δυνατότητα να κατανοηθεί η λειτουργία της διαμεσολάβησης αλλά και το έναυσμα σε όσους δεν την γνώριζαν προηγουμένως να ασχοληθούν περαιτέρω στο μέλλον. Την άκρως επιτυχημένη διεξαγωγή του Σεμιναρίου που απευθυνόταν κυρίως σε επαγγελματίες του νομικού χώρου, ακολούθησε στις 26 Ιουνίου η εξίσου επιτυχημένη ημερίδα με θέμα «Εναλλακτικοί τρόποι επίλυσης διαφορών Διαιτησία και Διαμεσολάβηση στην υπηρεσία του Επιχειρηματία και του Πολίτη», η οποία απευθυνόταν σε ένα πιο διευρυμένο ακροατήριο, με στόχο να καταστήσει γνωστά σε εταιρείες, επιχειρηματίες και πολίτες τα οφέλη της Διαιτησίας και της Διαμεσολάβησης. Την εκδήλωση χαιρέτησαν ο πρόεδρος της ΚΕΕΕ (Κεντρική Ένωση Επιμελητηρίων Ελλάδος) και του ΕΒΕΑ κ. Κωνσταντίνος Μίχαλος και η υπεύθυνη ενημερωτικών δράσεων της αντιπροσωπείας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Ελλάδα κα. Χριστίνα Καραϊτίδη. Η προσπάθεια του Επιμελητηρίου στέφθηκε με απόλυτη επιτυχία, γεγονός που κατέστη εμφανές από τις αλλεπάλληλες ερωτήσεις, το συνεχές ενδιαφέρον και την παράκληση των συμμετεχόντων να ακολουθήσουν ανάλογες επιμορφωτικές εκδηλώσεις. Οι παρευρισκόμενοι, σε μεγάλο ποσοστό ήδη Διαμεσολαβητές, έδειξαν ιδιαίτερη ικανοποίηση για την αξιοποίηση της Διαμεσολάβησης σε ευρύτερη κλίμακα, αλλά ιδίως για τις γνώσεις που έλαβαν όσον αφορά τη Διαιτησία του ΕΒΕΑ χαρακτηρίζοντας τη ως μια ασφαλή και επωφελή πρόταση προς τους πελάτες τους. Από νωρίς το πρωί η προσέλευση ήταν αθρόα, ενώ όσο προχωρούσε η μέρα η αύξηση του ενδιαφέ- Σταυρούλα Μοσχίδου, Ιωάννης Δρυλλεράκης, Αλεξία Κουκκουλλή, Νικόλας Κανελλόπουλος, Κωνσταντίνος Μίχαλος, Πολυξένη Τσιτσώνη, Σταύρος Βαρδαλάς (από αριστερά προς τα δεξιά) ροντος μεταφράστηκε σε ένα γεμάτο αμφιθέατρο. Συντονιστής της ημερίδας ήταν ο κ. Νικόλας Κανελλόπουλος Γενικός Γραμματέας του υπουργείου Δικαιοσύνης, Διαφάνειας & Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, ο οποίος έχει πρωτοστατήσει στη διάδοση του θεσμού της Διαμεσολάβησης, ενώ βασικοί εισηγητές ήταν ο κ. Ιωάννης Δρυλλεράκης, Δικηγόρος, Διαιτητής, Πρόεδρος του ΣΔΕΕ, ο οποίος έχει συνδέσει επ έτη άρρηκτα το όνομά του με το θεσμό της Διαιτησίας και έτι μία φορά έδωσε το παρόν θέλοντας να μετακυλήσει την εμπειρία και τη γνώση του και να συνδράμει στις πρωτοβουλίες του ΕΒΕΑ, ο κ. Σταύρος Βαρδαλάς, Δικηγόρος, Διαιτητής, Νομικός Σύμβουλος ΕΒΕΑ, η κα. Αλεξία Κουκκούλλή, Δικηγόρος, Διαιτητής, Διαμεσολαβήτρια, η κα. Σταυρούλα Μοσχίδου, Δικηγόρος, Διαιτητής, Διαμεσολαβήτρια και η κα. Πολυξένη Τσιτσώνη, Δικηγόρος και Διαμεσολαβήτρια. Την πρωτοβουλία αυτή του ΕΒΕΑ στήριξε ο Δικηγόρος κ. Ιωάννης Δαμηλάκης, ο οποίος έχει χειρισθεί Διαιτησίες, εγχώριες και διεθνείς, τόσο ως Διαιτητής και Επιδιαιτητής, όσο και ως δικηγόρος, και ο οποίος εισηγήθηκε το 1o Workshop για τη Διαιτησία, τη Θεσμική Διαιτησία του Ε.Β.Ε.Α. και τη Διαιτητική Ρήτρα. Η αξιοσημείωτη και πολύτιμη υποστήριξή του και η κομβικής σημασίας παρουσία του είχαν ως αποτέλεσμα να κατακλυστεί από ερωτήσεις τις οποίες απάντησε με αμεσότητα και παραστατικότητα, απόρροια της πολυετούς ενασχόλησής και εμπειρίας του στον τομέα της Διαιτησίας. Καθοριστική ήταν και η συνδρομή του κ. Βαρδαλά, ο οποίος ακόμη μία Ο Κωνσταντίνος Μίχαλος από βήματος προλογίζει την εκδήλωση 21