Ερευνητικό Υποέργο 3: «GSF (Green Smart Furniture) Πράσινο και

Transcript

1 ΠΡΑΞΗ «ΑΡΧΙΜΗΔΗΣ ΙΙΙ Ενίσχυση Ερευνητικών Ομάδων στο ΤΕΙ Λάρισας» Ερευνητικό Υποέργο 3: «GSF (Green Smart Furniture) Πράσινο και Έξυπνο (Οίκο Λογικό) Οικιακό Έπιπλο. Ολοκληρωμένη ανάπτυξη σχεδιασμού, τεχνολογίας παραγωγής, οικονομικής ανάλυσης και προώθησης του» Επιστημονικός Υπεύθυνος: Δρ. Ιωάννης Παπαδόπουλος, Καθηγητής ΤΕΙ Θεσσαλίας ΔΡΑΣΗ Π.Ε.3.5 «Οικονομικές Αναλύσεις» ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ «ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ» ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ

2 GSF (Green Smart Furniture) Πράσινο και Έξυπνο (Οίκο Λογικό) Οικιακό Έπιπλο Τίτλος Παραδοτέου Π «ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ» Σχετικό Π.Ε. Π.Ε. 3.5: Τίτλος: «Οικονομικές Αναλύσεις» Συγγραφείς ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ, Καθηγητής ΤΕΙ Θεσσαλίας ΤΡΙΓΚΑΣ ΜΑΡΙΟΣ, Λέκτορας Α.Π.Θ. ΚΑΡΑΓΚΟΥΝΗ ΓΛΥΚΕΡΙΑ, Καθηγήτρια Εφαρμογών ΤΕΙ Θεσσαλίας ΔΕΔΟΥΛΗΣ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ, Λέκτορας Οικονομικού Παν/μίου Αθηνών ΜΠΛΑΝΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ, Καθηγητής ΤΕΙ Θεσσαλίας ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ, Πτυχιούχος Τμήματος Οργάνωσης & Διοίκησης Επιχειρήσεων Ο.Π.Α. ΧΙΩΤΕΡΗΣ ΣΠΥΡΟΣ, Σύμβουλος Επιχειρήσεων ΠΛΑΤΗ ΚΑΣΣΙΑΝΗ, Οικονομολόγος Επίπεδο διάχυσης Ημερομηνία υποβολής Ημερομηνία εκκίνησης έργου Συνολική Διάρκεια Ομάδα έργου, δημόσια 31/08/ /01/ μήνες Περίληψη Το παραδοτέο περιλαμβάνει το επιχειρηματικό σχέδιο (business plan) για την ίδρυση και λειτουργία μιας νέας επιχείρησης παραγωγής του οικολογικού και έξυπνου επίπλου GSF που προέκυψε από το παρόν ερευνητικό έργο. Έτσι, σε συνέχεια και από το Π.Ε , αλλά και σε συνδυασμό με τα προηγούμενα παραδοτέα του έργου, γίνεται λεπτομερής ανάλυση της ευρωπαϊκής και ελληνικής αγοράς επίπλου, η ανάλυση του ανταγωνισμού, η χάραξη της στρατηγικής της νέας επιχείρησης, περιγράφονται οι προβλεπόμενες δαπάνες και ελέγχεται η βιωσιμότητά της. Για το σχέδιο μάρκετινγκ θα καταρτιστεί ξεχωριστό παραδοτέο. 2

3 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ 4 1. ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΛΗΨΗ SWOT ΑΝΑΛΥΣΗ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΑ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΦΡΑΓΜΟΙ ΣΤΗΝ ΑΓΟΡΑ ΑΝΑΛΥΣΗ ΑΓΟΡΑΣ ΚΑΙ ΑΓΟΡΑΣ ΣΤΟΧΟΥ NICHE MARKET ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΑ ΠΡΟΙΟΝΤΑ.. 5. ΤΜΗΜΑΤΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΙΟΝΤΟΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ & ΠΩΛΗΣΕΩΝ 4Ps ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΑΝΑΓΚΑΙΟΙ ΠΟΡΟΙ PROFIT LOSS ΑΝΑΛΥΣΗ ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΑ ΣΧΕΔΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 97 3

4 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Στα πλαίσια του ερευνητικού έργου «GSF (Green Smart Furniture) Πράσινο και Έξυπνο (Οίκο Λογικό) Οικιακό Έπιπλο. Ολοκληρωμένη ανάπτυξη σχεδιασμού, τεχνολογίας παραγωγής, οικονομικής ανάλυσης και προώθησης του», μετά την επιτυχή ολοκλήρωση των 4 πρώτων φάσεων έρευνας που περιλάμβανε: α) την οργάνωση της διαδικασίας ανάπτυξης προϊόντων GSF και τις προκαταρτικές εργασίες, β) τον εντοπισμό της αγοράς προϊόντων GSF στην Ελλάδα και των τάσεων αυτής (Targeting & trend analysis), γ) τον σχεδιασμό του έξυπνου και οικολογικού επίπλου που αποφασίστηκε να είναι ένα έπιπλο εισόδου (περιγράφεται στη συνέχεια), και δ) η τεχνολογία παραγωγής του οικολογικού και έξυπνου επίπλου και φυσικά η κατασκευή του, ακολουθεί το προτελευταίο στάδιο που αφορά την πραγματοποίηση των οικονομικών αναλύσεων και συγκεκριμένα στο παρόν παραδοτέο καταρτίζεται το επιχειρηματικό σχέδιο (business plan) του νέου προϊόντος «GSF Έπιπλο Εισόδου Καρδιά». Τα βασικά δεδομένα που χρησιμοποιήθηκαν για το σκοπό του παραδοτέου αυτού, προήλθαν από τα προαναφερθέντα παραδοτέα, την έρευνα της διεθνούς αγοράς επίπλων, λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαίτερες συνθήκες της οικονομικής ύφεσης, αλλά και τα οικονομικά στοιχεία που προέκυψαν από την κατάρτιση της οικονομοτεχνικής μελέτης (Π.Ε ). Η ερευνητική ομάδα αποφάσισε να διαφοροποιήσει για το παρόν παραδοτέο, το σκεπτικό που χρησιμοποιήθηκε κατά την οικονομοτεχνική μελέτη, όπου οι σχετικοί υπολογισμοί έγιναν με στόχο τη δημιουργία μιας νέας επιχείρησης που θα παρήγαγε και διέθετε στην αγορά έξυπνα και οικολογικά έπιπλα. Στο παρόν επιχειρηματικό σχέδιο καταρτίστηκε με βάση το σκεπτικό ότι γίνεται ανάπτυξη ενός νέου προϊόντος και αποτελεί μέρος του χαρτοφυλακίου μιας εταιρείας που είναι σε θέση να παράγει και να διαθέτει στην αγορά στόχο της τρίτης κυρίως ηλικίας, το έπιπλο εισόδου «καρδιά» τόσο στην ελληνική όσο και στη διεθνή αγορά. Όπως άλλωστε έχει προκύψει και από την έρευνα αγοράς (Π.Ε ), παρόλο που στον κλάδο επίπλου δεν υφίσταται κάποιας μορφής νομοθεσία που να ασκεί έντονες πιέσεις αναφορικά με τον τρόπο παραγωγής και τα χαρακτηριστικά των προϊόντων, πολλοί κατασκευαστές επίπλων σε διεθνές επίπεδο αντιλαμβάνονται την ευθύνη που έχουν στο να κατασκευάσουν έπιπλα τα οποία να είναι πιο φιλικά στο περιβάλλον. Τα «πράσινα» προϊόντα που εμφανίζονται σταδιακά στις αγορές υποχρεώνουν τους σχεδιαστές προϊόντων να ενσωματώσουν περιβαλλοντικά κριτήρια στην παραγωγική διαδικασία και τα τελικά προϊόντα (Maxwell and van der Vorst, 2003; Shapiro and White, 1999). Μερικές από τις πιο σημαντικές αποφάσεις με σεβασμό στις περιβαλλοντικές ιδιότητες ενός νέου προϊόντος λαμβάνονται κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης του προϊόντος (Nielsen and Wenzel, 2002). Η βαθύτερη γνώση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων των υλικών που χρησιμοποιούνται και των διαδικασιών που ακολουθούνται στη βιομηχανία επίπλων, 4

5 καθώς επίσης και η γνώση των κριτήριων των καταναλωτών για οικολογικά έπιπλα, ωθεί τις επιχειρήσεις στο «πρασίνισμα» των προϊόντων τους. Έτσι κάθε χρόνο ο κλάδος του επίπλου παρουσιάζει πωλήσεις 20 εκατ. τεμαχίων καρέκλας, 13 εκατ. ντουλάπες και 11 εκατ. γραφεία (UEA, 2005). Κυβερνητικές και μη πρωτοβουλίες σε παγκόσμιο επίπεδο για βιώσιμη ανάπτυξη έχουν αρχίσει να αποτελούν κεντρική στρατηγική πολιτική με στόχο τον προσανατολισμό στην οικολογική σχεδίαση και την παραγωγή «πράσινων» οικολογικών επίπλων. Αναφορικά με τον κλάδο του επίπλου στην Ελλάδα, σχετική έρευνα των Papadopoulos et al. (2010) έδειξε ότι οι περισσότερες ελληνικές επιχειρήσεις επίπλου υποστηρίζουν έντονα την πράσινη επιχειρηματικότητα και την πιστοποίηση των προϊόντων ξύλου ως προς τις περιβαλλοντικές τους επιπτώσεις. Μέσα από αυτή τη διαδικασία οι επιχειρήσεις πιστεύουν ότι θα μπορέσουν να δημιουργήσουν νέα πεδία επιχειρηματικής δραστηριότητας βασισμένα σε πιστοποιημένα οικολογικά προϊόντα επίπλου, ενισχύοντας την ανταγωνιστικότητά τους και την καινοτομική τους δραστηριότητα (Trigkas et al. 2011). Οι περιβαλλοντικοί παράγοντες και η περιβαλλοντική προστασία όλο και περισσότερο αντιμετωπίζονται από τις επιχειρήσεις ως ευκαιρίες για να καθορίσουν την αποδοτικότητα της επιχειρηματικής λειτουργίας, να ενεργοποιήσουν την καινοτομική διαδικασία, να μειώσουν το κόστος λειτουργίας, να ενισχύσουν τη θέση τους στην αγορά (brand positioning) και να ενισχύσουν την επικοινωνίας τους. Επιπρόσθετα, η επιτυχία αντιμετώπισης αυτών των περιβαλλοντικών προκλήσεων παρέχει ένα εξαιρετικό νέο πεδίο για ανταγωνισμό και δημιουργίας προστιθέμενης αξίας για τα προϊόντα και στον πυρήνα της επιχειρηματικής στρατηγικής (Porter, 1991; Porter and van der Linde, 1995; Sinclair-Desgagné,1999; O Rafferty, 2008; Lewis and Gertsakis, 2001; Day, 1998). Ορισμένοι ερευνητές τονίζουν το γεγονός ότι, οι επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται υπό το πρίσμα της περιβαλλοντικής προστασίας είναι γενικά πιο καινοτόμες και επιχειρηματικά δραστήριες από τους ανταγωνιστές τους (Esty and Winston, 2006). Ο οικολογικός σχεδιασμός ο οποίος αφορά την συστηματική ενσωμάτωση των επιπτώσεων του κύκλου ζωής ενός προϊόντος στη διαδικασία σχεδιασμού (Tukker et al., 2000), παίζει ένα ουσιαστικό ρόλο για τις καινοτόμες επιχειρήσεις, προσθέτοντας μια αξία βιώσιμης ανάπτυξης και αειφορίας στην στρατηγική της επιχείρησης. Ταυτόχρονα το έτερο χαρακτηριστικό του GSF του προγράμματος αυτού, η ευφυία του, φαίνεται να αποτελεί τη μελλοντική εξέλιξη και τάση στη βιομηχανία επίπλων Intelligent furniture is the future development trend of furniture industry (Tokuda H., et al. 2004, Zongdeng and Wenjin., 2010). Έτσι, ένα έξυπνο έπιπλο έχει την ικανότητα να μετατρέψει ένα μη έξυπνο χώρο σε ένα έφυες σημείο που ενσωματώνει υπολογιστικά συστήματα (Ito et al, 2003). 5

6 Καθώς λοιπόν, το έξυπνο έπιπλο είναι εξοπλισμένο με δίκτυα υπολογιστών, αισθητήρες και διάφορες συσκευές πληροφορικής και τεχνολογίας μπορεί να παρέχει πολλές και διάφορες υπηρεσίες, είτε από μόνο του είτε σε συνεργασία με επιμέρους συσκευές και αντικείμενα του ανθρώπινου καθημερινού περιβάλλοντος, στα πλαίσια ενός ubiquitous computing περιβάλλοντος (Wuliji, 2009). Έτσι, με βάση τα προαναφερόμενα υπάρχουν βάσιμες προσδοκίες επιτυχούς πορείας του «προϊόντος» του εν λόγω ερευνητικού έργου και να βρει εφαρμογή στην «πράξη» και να επιβεβαιώσει ότι η χρηματοδότησή του ήταν μια επιτυχημένη απόφαση για όλα τα εμπλεκόμενα μέρη (Υπουργείο Παιδείας, ΤΕΙ Θεσσαλίας, Τμήμα Σ.Τ.Ξ.Ε., κλάδος επίπλου, επιχειρήσεις, μέλη ερευνητικής ομάδας κά). 6

7 1. ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΛΗΨΗ Στα πλαίσια του ερευνητικού έργου «GSF (Green Smart Furniture) Πράσινο και Έξυπνο (Οίκο Λογικό) Οικιακό Έπιπλο. Ολοκληρωμένη ανάπτυξη σχεδιασμού, τεχνολογίας παραγωγής, οικονομικής ανάλυσης και προώθησης του», μετά την επιτυχή ολοκλήρωση των 4 πρώτων παραδοτέων, που αφορούσαν στην έρευνας αγοράς, τον εντοπισμό της ομάδας στόχου, το σχεδιασμό και την τεχνολογία παραγωγής του οικολογικού επίπλου, το παρόν παραδοτέο αποτελεί τη συνέχεια του έργου για την ανάπτυξη του νέου προϊόντος. Στα κεφάλαια που ακολουθούν παρουσιάζεται το ολοκληρωμένο επιχειρηματικό σχέδιο του GSF, το οποίο μπορεί να αποτελέσει ένα χρήσιμο οδηγό για δυνητικούς επενδυτές και χρηματοδότες σχετικής επιχειρηματικής δραστηριότητας, επιχειρηματίες κατασκευαστές του προϊόντος, εργαλείο ελέγχου της εξέλιξης αντίστοιχης επιχειρηματικής δραστηριότητας και γενικά το μέσο πληροφόρησης επάνω στην επιχειρηματική αξιοποίηση της ευκαιρίας που παρουσιάζεται στην αγορά για ένα καινοτόμο προϊόν έξυπνου και οικολογικού επίπλου. Το πρώτο τμήμα του επιχειρηματικού σχεδίου αφορά την ανάλυση του ανταγωνιστικού περιβάλλοντος της αγοράς του έξυπνου και οικολογικού επίπλου, ώστε να διαπιστωθούν τα δυνατά σημεία και οι ευκαιρίες που παρουσιάζει η αγορά επίπλων και συγκεκριμένα GSF επίπλων, σε Ελλάδα, την Ευρώπη αλλά και διεθνώς, καθώς επίσης και τα αδύνατα σημεία και οι απειλές, για τον κλάδο. Το τμήμα αυτό του επιχειρηματικού σχεδίου, είναι ιδιαίτερης σημασίας, προκειμένου να εντοπιστούν οι ευκαιρίες και οι προοπτικές του ερευνητικού εγχειρήματος σε όρους επιχειρηματικής αξιοποίησης, σε συνδυασμό με τα αποτελέσματα που προκύπτουν από τη σχετική έρευνα αγοράς στην Ελλάδα και παρουσιάζονται σε επόμενο κεφάλαιο, μαζί με την χρηματοοικονομική ανάλυση, για την οποία επίσης το παρόν επιχειρηματικό σχέδιο δίνει αναλυτικές πληροφορίες. Ανάμεσα στα άλλα, ως σημαντικότερα στοιχεία που προκύπτουν από την ανάλυση της αγοράς, αναφέρονται τα παρακάτω: Οι θετικοί ρυθμοί ανάπτυξης στην οικονομία της Ε.Ε. και της ευρωζώνης, που δημιουργούν ευνοϊκές προοπτικές για εξαγωγές του GSF στην ευρωπαϊκή αγορά. Το χαμηλό κόστος ενέργειας και ανταγωνιστικότητα του ευρώ έναντι του δολαρίου, που καθιστούν ανταγωνιστικό το προϊόν ενισχύοντας επίσης τις προοπτικές εξαγωγών σε χώρες εκτός της Ε.Ε.. Το γεγονός αυτό ενισχύεται ακόμη από το σημαντικό άνοιγμα αγορών σε αναδυόμενες οικονομίες της Ασίας και Νοτίου Αμερικής. Η παγκόσμια κατανάλωση επίπλων παρουσιάζει ισχυρότατους ρυθμούς ανάπτυξης. Επιπλέον, οι προοπτικές ανάπτυξης της κατανάλωσης επίπλων στις αγορές αυτές είναι θετικές λόγω του αυξανόμενου διαθέσιμου κατά κεφαλή εισοδήματος. Η αξία της κατά κεφαλή κατανάλωσης επίπλων/έτος, επίσης, είναι σε ικανοποιητικά επίπεδα. Τέλος, στην αγορά επίπλων υφίστανται δομικές αλλαγές που 7

8 προωθούν τις εξαγωγές όπως η μείωση των δασμών, η επέκταση των κορυφαίων αλυσίδων λιανικής σε διεθνές επίπεδο και η διείσδυσή τους στις αναδυόμενες αγορές, η ανάπτυξη συνεργασιών μεταξύ των διανομέων μεγάλης κλίμακας και των προμηθευτών του εξωτερικού, η βελτίωση των υποδομών και της εφοδιαστικής αλυσίδας. Σε ότι αφορά την ελληνική βιομηχανία της κατασκευής επίπλων, τα βασικότερα στοιχεία που διαμορφώνουν τις προοπτικές για την επιτυχία των GSF επίπλων, στην τρέχουσα οικονομική συγκυρία είναι, οι αυξημένες επενδύσεις στην Ελλάδα στη βιομηχανία κυρίως σε εξοπλισμό, γεγονός που βοηθά στην κατεύθυνση της αυτοματοποίησης της παραγωγής και της αύξησης της δυναμικότητας ώστε να ανταποκριθεί μελλοντικά στις αυξημένες ανάγκες της διεθνούς αγοράς. Οι εξαγωγές κινούνται σε θετικό πρόσημο ακόμη προς Ευρωζώνη, Βόρεια Αμερική και τη Μέση Ανατολή, περιοχές στις οποίες μπορεί να στοχεύσει η εξαγωγική δραστηριότητα σε ότι αφορά το GSF. Φυσικά, δε θα πρέπει να παραλειφθεί το γεγονός ότι η ελληνική οικονομία γενικά βρίσκεται σε μία πολύ άσχημη περίοδο λόγω της παρατεταμένης οικονομικής κρίσης και ύφεσης, βιώνοντας ταυτόχρονα τις αρνητικές επιπτώσεις της πολιτικής αστάθειας και των capital controls. Ωστόσο, στα θετικά μπορούμε να αναφέρουμε την μικρή αύξηση της οικοδομικής δραστηριότητας την παρούσα χρονιά, γεγονός που ενισχύει τις προοπτικές αύξησης της ζήτησης επίπλων και σε εγχώριο επίπεδο. Η ανάλυση της αγοράς αναδεικνύει το γεγονός ότι και οι Έλληνες κατασκευαστές επίπλων, επομένως και οι κατασκευαστές GSF, θα πρέπει να εφαρμόσουν δομικές αλλαγές στο επιχειρηματικό τους μοντέλο και δραστηριότητα, βασιζόμενοι στις διεθνείς εξελίξεις και επιχειρηματικές στρατηγικές των κατασκευαστών, τις εφαρμοζόμενες πολιτικές σε επίπεδο Ε.Ε. και την ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας έντασης γνώσης με ευέλικτα χαρακτηριστικά, όπως αυτά της ικανότητας ανάπτυξης συνεργειών, συμπληρωματικότητας, outsourcing και δικτύωσης με άλλες επιχειρήσεις, προμηθευτές και λιανοπωλητές σε διεθνές επίπεδο. Οι βασικότεροι παράγοντες που συνηγορούν στα παραπάνω είναι οι εξής: Οι εφαρμοζόμενες πολιτικές ενίσχυσης της ψηφιακής οικονομίας και των e skills των καταναλωτών σε επίπεδο Ε.Ε., πολιτικές ενίσχυσης της περιβαλλοντικής προστασίας, πιστοποίησης προϊόντων, ενίσχυσης της περιβαλλοντικής ευαισθησίας των καταναλωτών. Η ραγδαία αύξηση της τρίτης ηλικίας σε Ευρώπη και στις ανεπτυγμένες χώρες, που αποτελεί και την ομάδα στόχο των προϊόντων GSF. Η αλματώδης αύξηση της παραγωγής επίπλων τόσο σε όγκο όσο και σε αξία την τελευταία δεκαετία σε παγκόσμιο επίπεδο και ειδικά στις αναπτυσσόμενες οικονομίες. Η αύξηση αυτή οφείλεται επίσης, στη στρατηγική των ανεπτυγμένων οικονομιών να επενδύσουν παραγωγικά στις αναδυόμενες οικονομίες. Με τον τρόπο αυτό ενισχύουν την εξαγωγική τους δυνατότητα καλύπτοντας τις όλο και διαρκώς αυξανόμενες ανάγκες της αγοράς στις οικονομίες αυτές. 8

9 Το μεγαλύτερο μέρος του εμπορίου επίπλων διεξάγεται μεταξύ χωρών που γειτνιάζουν γεωγραφικά και εντός συγκεκριμένων οικονομικών ζωνών. Επιδιώκονται παγκόσμιες στρατηγικές στην εξεύρεση πόρων σε κατασκευαστικό επίπεδο και σε επίπεδο λιανικών πωλήσεων, με αποτέλεσμα να υπάρχει κατακερματισμός της αλυσίδας αξίας επίπλων. Υπάρχουν μεγάλες προοπτικές ανάπτυξης του κατασκευαστικού κλάδου, καθώς η αξία του εμπορίου επίπλων αυξάνεται με μεγαλύτερο ρυθμό από αυτόν της κατασκευής. Η αναλογία των εισαγωγών από χώρες εκτός Ε.Ε. αυξάνεται με γρήγορο ρυθμό στην Ανατολική Ευρώπη, ωστόσο οι αξίες κυμαίνονται σε χαμηλά επίπεδα. Η διείσδυση των εισαγωγών από χώρες εκτός Ε.Ε. αυξήθηκε σε όλες τις χώρες κατά την τελευταία δεκαετία. Τα ξύλινα έπιπλα κατέχουν το μεγαλύτερο μερίδιο της ευρωπαϊκής παραγωγής σε ότι αφορά τα υλικά. Οι κυριότεροί παράγοντες που διαμορφώνουν τον ανταγωνισμό στην αλυσίδα αξίας των προϊόντων επίπλου περιλαμβάνουν τη διαθεσιμότητα των πρώτων υλών και του εξειδικευμένου προσωπικού, καθώς και τη δυνατότητα επενδύσεων σε μηχανήματα και εξοπλισμό. Οι άυλες επενδύσεις στην καινοτομία και το design παίζουν επίσης έναν αποφασιστικό ρόλο. Ο συνδυασμός των παραπάνω για την παραγωγή προϊόντων σε ανταγωνιστικές τιμές είναι επίσης ένα στοιχείο κλειδί. Η επικρατούσα τάση έχει να κάνει με το customization, την εργονομία και τη λειτουργικότητα. Τα περιβαλλοντικά ζητήματα αποκτούν επίσης μια διαρκώς αυξανόμενη σημασία. Το design αναγνωρίζεται ευρέως ότι προσφέρει στους παραγωγούς επίπλων ένα ανταγωνιστικό πλεονέκτημα το οποίο μπορεί να αντιπαρέλθει τη χαμηλή τιμή, σήμερα σημαντικό ρόλο παίζει η έρευνα και στις ΤΠΕ, με τις εφαρμογές των smartphones και τα wireless remote controls να χρησιμοποιούνται για λειτουργίες των επίπλων και των κατοικιών, και τη χρήση ψηφιακού υλικού για την προώθηση των πωλήσεων. Με την πάροδο των ετών η περιβαλλοντική νομοθεσία και η νομοθεσία που αφορά την ασφάλεια αποτελούν ένα νέο σημείο σύγκρισης αναφορικά με την εμπιστοσύνη που επιδεικνύουν οι καταναλωτές σε προϊόντα της μεταποίησης. Η σχετική έρευνα αγοράς που διεξήχθη στο πλαίσιο του παρόντος ερευνητικού έργου σε Ελλάδα και Κύπρο, προκειμένου να εντοπισθούν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της ομάδας στόχου των καταναλωτών αλλά και των κατασκευαστών των GSF επίπλων, ανέδειξε τα επόμενα βασικά συμπεράσματα, τα οποία έρχονται σε συμφωνία σε πολύ μεγάλο βαθμό με τα παραπάνω κομβικά συμπεράσματα που προκύπτουν από την ανάλυση της αγοράς και του ανταγωνιστικού περιβάλλοντος σε διεθνές επίπεδο: Παρά τις σημαντικές συνέπειες που υφίστανται οι ελληνικές και κυπριακές επιχειρήσεις επίπλου από την οικονομική κρίση αναγνωρίζουν την σημαντικότητα των οικολογικών σημάνσεων στα προϊόντα που παράγουν ή εμπορεύονται, ακόμη και την κοινωνική ευθύνη τους γι αυτό. Έτσι όλο και περισσότερες επιχειρήσεις 9

10 γνωρίζουν τα οικολογικά σήματα για τα έπιπλα και εναρμονίζονται σταδιακά με τις θεσπισμένες οικολογικές σημάνσεις (ecolabels) της Ε.Ε. για τα έπιπλα, παρά το γεγονός καμία από αυτές δεν καλύπτει πλήρως όλα τα σχετικά τμήματα και κριτήρια της αγοράς. Οι καταναλωτές επίπλων στην Ελλάδα και Κύπρο εμφανίζουν στην πλειονότητά τους μικρό έως μέτριο το ενδιαφέρον τους για αγορά οικολογικών επίπλων, καθώς η οικονομική κρίση έχει ως αποτέλεσμα τη σημαντική μείωση της αγοραστικής τους δύναμης (περισσότερο βέβαια στην Ελλάδα μέχρι στιγμής). Μεγαλύτερη προτίμηση σε οικολογικά έπιπλα εμφανίζουν στατιστικά οι καταναλωτές μεγαλύτερων επιχειρήσεων. Η τιμή του οικολογικού επίπλου φαίνεται να αποτελεί ένα καθοριστικό παράγοντα αγοραστικής απόφασης των καταναλωτών. Σο ποσό που είναι διατεθειμένοι να δαπανήσουν οι καταναλωτές οικολογικών επίπλων κυμαίνεται μεταξύ 6-11% (σε Ελλάδα και Κύπρο αντίστοιχα) πάνω απ αυτή των συμβατικών επίπλων. Η καθημερινότητα του ατόμου και οι δυσκολίες που αυτή παρουσιάζει σε σχέση με τη χρήση επίπλων, στο χώρο που αυτό κινείται, παράλληλα με τη βελτίωση της υγείας του αλλά και την προστασία του περιβάλλοντος, φαίνεται να αποτελούν την κυριότερη προϋπόθεση επιλογής ενός έξυπνου και οικολογικού επίπλου σε σχέση με ένα συμβατικό. Ο σημερινός καταναλωτής φαίνεται να είναι ιδιαίτερα ευαισθητοποιημένος για τα περιβαλλοντικά ζητήματα, γεγονός το οποίο θα πρέπει οι επιχειρήσεις να εντάσσουν στον επιχειρηματικό τους σχεδιασμό και στρατηγική. Τα οικολογικά έπιπλα μπορεί να αποτελέσουν ένα σημαντικό ανταγωνιστικό πλεονέκτημα για τις ελληνικές και κυπριακές επιχειρήσεις, ιδιαίτερα μετά την ανάκαμψη από την παρατεταμένη περίοδο της οικονομικής κρίσης, καθώς αυτές δίνοντας έμφαση σε περιβαλλοντικά θέματα μπορούν μεταξύ άλλων να εισέλθουν και σε άλλες αναδυόμενες αγορές πράσινων προϊόντων. Αντίθετα με την καθεστηκυία αντίληψη, τα άτομα της τρίτης ηλικίας είναι ευαισθητοποιημένα ως προς τα περιβαλλοντικά ζητήματα και την ιεράρχηση των κριτηρίων κατασκευής οικολογικών επίπλων. Η ύπαρξη σχετικής κουλτούρας θα διευκολύνει σημαντικά την προώθηση τέτοιων επίπλων στην αγορά. Είναι γνωστό ότι με κάθε επιχειρηματική δράση αναλαμβάνεται και το ανάλογο επιχειρηματικό ρίσκο και η επιχείρηση εκτίθεται σε κάποιους κινδύνους, γεγονός που αποτελεί τον πρωταρχικό παράγοντα προβληματισμού για τις ελληνικές επιχειρήσεις επίπλου. Η πράξη έχει αποδείξει ότι το ρίσκο αυτό μειώνεται σε σημαντικό βαθμό (δεν εκμηδενίζεται) με την πραγματοποίηση σωστής έρευνας αγοράς και εξέτασης μιας σειράς παραγόντων, που στην παρούσα έρευνα που αφορά τα οικολογικά έπιπλα αποδείχθηκε ότι εστιάζονται κυρίως: α) σε χρηματοοικονομικούς και επενδυτικούς παράγοντες, β) στους 10

11 διαθέσιμους «πόρους» της επιχείρησης με βάση τη ζήτηση της αγοράς και γ) στο αποτελεσματικό μάρκετινγκ που εφαρμόζουν οι επιχειρήσεις αυτές. Με βάση την ανάλυση του ανταγωνιστικού περιβάλλοντος που έγινε παραπάνω και τις προδιαγραφές της παραχθείσας καινοτομίας στο πλαίσιο του ερευνητικού έργου, το οικολογικό κι έξυπνο έπιπλο εισόδου με την ονομασία «καρδιά»: αποτελεί το πρώτο ελληνικό έπιπλο που είναι αμιγώς οικολογικό κι ενσωματώνει ευφυείς λειτουργίες («έξυπνο»). Η κατάλληλη προβολή και προώθησή του στην Ελληνική αγορά θα προσελκύσει το αγοραστικό κοινό που έλκεται και υιοθετεί άμεσα την καινοτομία. ανήκει στην πρώτη γενιά έξυπνων επίπλων σε παγκόσμια κλίμακα, γεγονός που αυξάνει την πιθανότητα αποδοχής του αρχικά από το Ευρωπαϊκό κοινό. Απευθύνεται στην Τρίτη ηλικία ως κύρια αγορά-στόχο, η οποία αποτελεί ένα μεγάλο μέρος του καταναλωτικού κοινού κι επιπλέον αποτελούν το μεγαλύτερο ποσοστό των χρηστών και καταναλωτών προϊόντων προσαρμοσμένης τεχνολογίας. Συμβάλει σημαντικά στην ανεξαρτητοποίηση των χρηστών Η πολυχρηστικότητά του συνδυάζεται με την ευκολία χρήσης και τη φιλικότητα ως προς το χρήστη ανάγκη ιδιαίτερα επιτακτική στα άτομα τρίτης ηλικίας. Οι προδιαγραφές του εγγυώνται ασφάλεια τόσο σωματική όσο και πνευματική. Το έπιπλο είναι επίσης ελκυστικό για οικογένειες με εργαζόμενους γονείς. Η εξ ολοκλήρου οικολογική του κατασκευή αποτελεί αιτία προσέλκυσης των καταναλωτών που είναι ιδιαίτερα ευαισθητοποιημένοι σε θέματα προστασίας της φύσης και των φυσικών πόρων τόσο της τρίτης ηλικίας όσο κι άλλων ομάδων. Το έπιπλο μπορεί να προσαρμοσθεί σε όλους τους χώρους ανεξάρτητα από τη διακόσμηση και το μέγεθός τους. Όσο αφορά στην προώθησή του στην Ελληνική αγορά, θα τονισθεί η χρήση ξυλείας που προέρχεται από πιστοποιημένα αειφορικά διαχειριζόμενα Ελληνικά δάση. Όσο αφορά στην προώθησή του στο εξωτερικό, θα τονισθεί η ευκολία μεταφοράς του (σε επίπεδη συσκευασία) που μεταφράζεται σε χαμηλό κόστος μεταφοράς που δεν θα επιβαρύνει σημαντικά την τελική τιμή. Ακόμη θα τονισθεί η δυνατότητα προσαρμογής του στο ύφος και τις συνήθειες των χρηστών ανά χώρα. Τέλος, η χρηματοοικονομική ανάλυση της επιχειρηματικής αξιοποίησης του προϊόντος δείχνει ότι οι επενδύσεις που απαιτούνται για την παραγωγή του δεν είναι απαγορευτικές για οποιοδήποτε Έλληνα κατασκευαστή επίπλου και η παραγωγή του μπορεί να γίνει πλήρως από μία ήδη υπάρχουσα επιχείρηση κατασκευής επίπλου. Η ανάλυση σε βάθος χρόνου δείχνει ότι οι καθαρές ταμειακές ροές είναι θετικές, γεγονός που συνηγορεί προς την κατεύθυνση επίτευξης κερδοφορίας και βιωσιμότητας των σχετικών επενδύσεων. 11

12 2. SWOT ΑΝΑΛΥΣΗ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 2.1 ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Τάσεις και Προοπτικές της Διεθνούς Οικονομίας Μετά από μια μικρή επιβράδυνση κατά το τέταρτο τρίμηνο του 2014 η παγκόσμια οικονομική δραστηριότητα σημείωσε το πρώτο τρίμηνο του 2015 αύξηση 3,3% συγκριτικά με το αντίστοιχο τρίμηνο του προηγούμενου έτους (στοιχεία για G20). Το 2015 εκτιμάται οριακή επιτάχυνση της παγκόσμιας ανάπτυξης, στο 3,5% από 3,4%, με οδηγό τη σταδιακή ανάκαμψη των προηγμένων οικονομιών, καθώς η ανάπτυξη στις αναδυόμενες αγορές αναμένεται να είναι φέτος αμετάβλητη (ΙΟΒΕ 2015). Σε ότι αφορά το παγκόσμιο εμπόριο, αν και η διεύρυνσή του επιβραδύνθηκε στα τέλη του 2014, κυρίως επειδή ο περιορισμός στις εισαγωγές των αναδυόμενων οικονομιών και ειδικά της Ασίας αντιστάθμισε με το παραπάνω την αύξηση που σημειώθηκε στις προηγμένες οικονομίες (Ευρωζώνη, Ιαπωνία), για το 2015 οι προοπτικές είναι ενθαρρυντικές. Η αύξηση του παγκόσμιου εμπορίου αναμένεται να ανέλθει από 3,4% πέρυσι σε 3,7% φέτος. Αναλυτικά, οι θετικές προοπτικές στηρίζονται σε τρεις βασικούς παράγοντες, με κυριότερο τη χαμηλή τιμή του πετρελαίου και γενικότερα της ενέργειας. Αυτή αναμένεται να προκαλέσει αφενός βελτίωση της καταναλωτικής εμπιστοσύνης και αύξηση του πραγματικού διαθέσιμου εισοδήματος των νοικοκυριών, αφετέρου εξοικονόμηση στο κόστος λειτουργίας των επιχειρήσεων και ισχυροποίηση της επενδυτικής προοπτικής Οικονομίες της ΕΕ και της Ευρωζώνης Η ανάκαμψη των ευρωπαϊκών οικονομικών αναμένεται να συνεχιστεί και να επιταχυνθεί το τρέχον έτος, εφόσον δεν προκύψουν αναταράξεις από το πρόγραμμα της Ελλάδας, καθώς η οικονομική δραστηριότητα τόσο στην Ευρωπαϊκή Ένωση, όσο και στην Ευρωζώνη, βελτιώνεται αργά, ωστόσο συνεχώς από την αρχή του δεύτερου τριμήνου του 2013 (ΙΟΒΕ 2015). Το πρώτο τρίμηνο του 2015 σημειώθηκαν ρυθμοί ανάπτυξης 1,5% στην ΕΕ-28 και 1,0% στην Ευρωζώνη σε σύγκριση με το αντίστοιχο τρίμηνο πέρυσι. Όλες οι χώρες μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης που έχουν στοιχεία για το πρώτο τρίμηνο του 2015, παρουσίασαν θετικούς ρυθμούς μεταβολής του ΑΕΠ σε σύγκριση με το ίδιο τρίμηνο πριν ένα χρόνο. Αναλυτικά, σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat για το πρώτο τρίμηνο του 2015, οι εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών αυξήθηκαν κατά 4,3% στην Ευρωπαϊκή Ένωση και 4,2% στην Ευρωζώνη σε σύγκριση με το ίδιο διάστημα πέρυσι ενώ οι εισαγωγές, αυξήθηκαν ταχύτερα, κατά 5,2% στην Ευρωπαϊκή Ένωση και 5,1% στην Ευρωζώνη. Φαίνεται δηλαδή 12

13 ότι οι καθαρές εξαγωγές είχαν το πρώτο τρίμηνο του 2015 αρνητική επίδραση στη μεταβολή του ΑΕΠ. Για το 2015 συνολικά εκτιμάται αύξηση των εξαγωγών κατά 4,2% και 4,4% σε ΕΕ-28 και Ευρωζώνη αντίστοιχα. To πρώτο τρίμηνο του 2015, οι επενδύσεις αυξήθηκαν κατά 1,6% στην Ευρωπαϊκή Ένωση και 0,8% στην Ευρωζώνη σε σύγκριση με το αντίστοιχο τρίμηνο πέρυσι Η ιδιωτική κατανάλωση συνεχίζει και το πρώτο τρίμηνο του 2015 να αποτελεί τον βασικό παράγοντα αύξησης του ΑΕΠ, τόσο στην ΕΕ-28 όσο και στην Ευρωζώνη (+1,1 και 0,9 ποσοστιαίες μονάδες αντίστοιχα). Συγκεκριμένα, η ιδιωτική κατανάλωση το πρώτο τρίμηνο του 2015 αυξήθηκε κατά 2,0% και 1,7% αντίστοιχα σε σχέση με το πρώτο τρίμηνο πέρυσι, ως αποτέλεσμα κυρίως της ενίσχυσης του διαθέσιμου πραγματικού εισοδήματος, των μικρών βελτιώσεων των δεδομένων στην αγορά εργασίας και του χαμηλότερου πληθωρισμού. Αντίστοιχη αναμένεται να είναι η ανάκαμψη στην ιδιωτική κατανάλωση για το σύνολο του έτους ήτοι κατά 2,1% στην ΕΕ-28 και κατά 1,8% στην Ευρωζώνη (Πίνακας 2.1). Πίνακας 2.1: Βασικά Μακροοικονομικά Μεγέθη, EE-28, Ευρωζώνη (ετήσιες % μεταβολές) Πηγή: ΙΟΒΕ Το οικονομικό περιβάλλον στην Ελλάδα Γενικά Ο Δείκτης Οικονομικού Κλίματος στην Ελλάδα μειώθηκε το τρίμηνο Απριλίου Ιουνίου 2015 σε σχέση με το αμέσως προηγούμενο τρίμηνο Ιανουαρίου Μαρτίου, κινούμενος κατά μέσο όρο στις 91,6 (από 96,8) μονάδες, επίπεδο σαφώς χαμηλότερο σε σχέση με το αντίστοιχο περσινό (99,8 μον. κατά μέσο όρο). 13

14 Σε επίπεδο τομέων, οι επιχειρηματικές προσδοκίες στην Ελλάδα εξασθενούν το δεύτερο τρίμηνο του έτους σε σχέση με το προηγούμενο σχεδόν σε όλους τους τομείς, περισσότερο δε στις Κατασκευές, ενώ βελτιώνονται ελαφρά στο Λιανικό Εμπόριο. Στη Βιομηχανία, η πτώση του δείκτη δεν ξεπερνά τις 2 μονάδες, ενώ στις Υπηρεσίες ο σχετικός δείκτης μειώνεται κατά 3 και στις Κατασκευές κατά 7 μονάδες. Αντίθετα, στο Λιανικό Εμπόριο ο δείκτης αυξάνεται κατά 5 μονάδες, ενώ τέλος, στην Καταναλωτική Εμπιστοσύνη καταγράφεται πτώση των 7 μονάδων (Πίνακας 2.2). Πίνακας 2.2: Βραχυχρόνιοι Δείκτες Οικονομικής Συγκυρίας Πηγή: ΙΟΒΕ 2015 Η ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας επιβραδύνθηκε αρκετά στο πρώτο τρίμηνο του 2015, στο 0,4%, έναντι ρυθμού ανόδου του ΑΕΠ 1,3% στο τελευταίο τρίμηνο του Αναλυτικά σε ότι αφορά τις τάσεις στις επιμέρους συνιστώσες του ΑΕΠ στο περασμένο τρίμηνο Ιανουαρίου - Μαρτίου, η εγχώρια κατανάλωση ήταν 1,0% υψηλότερη έναντι της ίδιας περιόδου του 2014, κατά την οποία αυξήθηκε οριακά, κατά 0,4% (ΙΟΒΕ 2015). 14

15 Η αύξηση της κατανάλωσης υπερέβη και αυτή στο καταληκτικό τρίμηνο πέρυσι (0,5%). Οι τάσεις στις βασικές συνιστώσες της εγχώριας κατανάλωσης κατά τον περασμένο χρόνο συνεχίστηκαν στις αρχές του 2015: H νέα άνοδος οφείλεται αποκλειστικά στην αύξηση των καταναλωτικών δαπανών των νοικοκυριών κατά 1,6%, όταν πριν ένα έτος αυτές διευρύνονταν κατά 0,5%. Κατακόρυφη άνοδο παρουσίασαν οι επενδύσεις στο χρονικό διάστημα Ιανουαρίου - Μαρτίου φέτος (+27,6%), σε αντίθεση με τη μείωσή τους πριν ένα έτος (-19,3%), ενίσχυση που ήταν η ισχυρότερη της τελευταίας 9ετίας. Η αύξηση προήλθε κυρίως από τον υψηλότερο σχηματισμό πάγιου κεφαλαίου (+14,6%), ενώ ταυτόχρονα σημειώθηκε σχετικά μεγάλη συσσώρευση αποθεμάτων. Στον αντίποδα, η κατασκευή κατοικιών παρέμεινε σε πτωτική τροχιά για έβδομο έτος, με μεγάλη ταχύτητα (-30,5%), με τη σωρευτική μείωση από το πρώτο τρίμηνο του 2007 να φθάνει το 91,2%.Δεδομένης της νέας, έντονης πτώσης στην κατασκευή κατοικιών τους πρώτους μήνες του 2015, όπως επίσης στις λοιπές κατασκευές, οι οποίες καταγράφηκαν παραπάνω, η συρρίκνωση της δραστηριότητας στον Κατασκευαστικό τομέα κατά 27,6% θεωρείται αναμενόμενη. Υπερέβη κατά πολύ και την υποχώρηση στο αρχικό τρίμηνο του 2014 (-9,0%), ενώ από το 2007, όταν ξεκίνησε η κάμψη στις Κατασκευές, η συνολική μείωση του προϊόντος έχει φθάσει το 81,2%, με αποτέλεσμα ο τομέας να είναι πλέον ο μικρότερος σε προϊόν μεταξύ των 10 βασικών τομέων, από πέμπτος. Σημαντική μεταβολή τάσης σημειώθηκε στις εξαγωγές, καθώς τον υψηλό ρυθμό ανόδου τους στο τέταρτο περυσινό τρίμηνο (10,0%) διαδέχθηκε στις αρχές του 2015 μικρή αύξηση (1,3%), αρκετά χαμηλότερη και της διεύρυνσής τους στο πρώτο τρίμηνο του 2014 (+7,8%). Η άνοδος επιβραδύνθηκε αισθητά τόσο στις εξαγωγές αγαθών (+0,9%, από +5,2% πριν ένα χρόνο), όσο και στις εξαγωγές υπηρεσιών (+2,2%, από +10,7%). Ωστόσο, επισημαίνεται ότι κατόπιν της αύξησης των εξαγωγών στο αρχικό τρίμηνο, για τέταρτο έτος στη σειρά, αυτές διαμορφώθηκαν στο δεύτερο υψηλότερο επίπεδό τους σε σταθερές τιμές διαχρονικά, για τη συγκεκριμένη περίοδο, στα 13,9 δισεκ Συνέπειες του περιορισμού κίνησης κεφαλαίων (capital controls) Πέρα από την κάμψη της δραστηριότητας που εμφανίζουν ήδη από τις αρχές του δεύτερου τριμήνου ορισμένοι κλάδοι και δραστηριότητες της ελληνικής οικονομίας, την τάση στο σύνολο της ελληνικής οικονομίας και τους τομείς της στο υπόλοιπο του τρέχοντος έτους, με ελάχιστες εξαιρέσεις, καθώς και τις μεσοπρόθεσμες προοπτικές της, τουλάχιστον έως τα μέσα του 2017, αναμένεται να διαμορφώσουν οι τρέχουσες ραγδαίες πολιτικοοικονομικές εξελίξεις, δηλαδή η επιβολή περιορισμών στην κίνηση κεφαλαίων. H πλήρης άρση της στην Ελλάδα δεν αναμένεται να λάβει χώρα εντός του 2015, ενώ είναι αρκετά πιθανή η διατήρησή τους, με σταδιακή χαλάρωσή τους, σε μεγάλο μέρος της 15

16 διάρκειας του Χωρίς να είναι προς το παρόν εφικτή η εκτίμηση της έντασής τους, αυτές αναμένεται να αποτυπωθούν κυρίως σε (ΙΟΒΕ 2015): α) Εκτεταμένη μεταβολή των αγοραστικών καταναλωτικών προτεραιοτήτων των νοικοκυριών και περιορισμό των καταναλωτικών δαπανών, β) Σημαντική δυσχέρεια υλοποίησης εξαγωγών εισαγωγών προϊόντων, γ) Περιορισμό ή παύση της παραγωγικής δραστηριότητας, από τη χαμηλή εγχώρια ζήτηση και τα εμπόδια στις εισαγωγές πρώτων υλών/εξαγωγές προϊόντων, δ) Αναστολή/παύση πληρωμών προς και από το κράτος, ε) Κάμψη της διεθνούς τουριστικής κίνησης, στ) Αναστολή υλοποίησης επενδυτικών σχεδίων, ζ) Υψηλή συσσώρευση αποθεμάτων, κυρίως σε προϊόντα των οποίων η ζήτηση έχει υποχωρήσει κατακόρυφα, όπως διαρκών καταναλωτικών και κεφαλαιουχικών προϊόντων Εξελίξεις και προοπτικές σε βασικούς τομείς της Οικονομίας που επηρεάζουν την κατασκευή και εμπορία επίπλων Οριακή ενίσχυση της τάξης του 0,8% σημείωσε ο γενικός δείκτης βιομηχανικής παραγωγής κατά το πρώτο πεντάμηνο του 2015, έναντι απωλειών που κυμάνθηκαν στο 2,2% την αντίστοιχη περίοδο του Στη Μεταποίηση, απώλειες καταγράφονται σε 8 από τους 24 υποκλάδους κατά το πρώτο πεντάμηνο του Η παραγωγή Ξύλου-Φελλού περιορίζεται κατά 8,3% (αντί -18,4%), σύμφωνα με τα στοιχεία του Πίνακα 2.3. Αντιστρέφεται η τάση των προηγούμενων ετών στον κλάδο Κατασκευών κατά το πρώτο τρίμηνο του 2015, καθώς ο δείκτης παραγωγής του ενισχύθηκε κατά 38,4% σε σχέση με το αντίστοιχο περσινό πρώτο τρίμηνο, όταν κατέγραφε κάμψη κατά 7,5%. Στους επιμέρους δείκτες, ο δείκτης παραγωγής οικοδομικών έργων αυξήθηκε κατά 23,0% σε σχέση με το πρώτο τρίμηνο του 2014, όταν σημείωνε απώλειες 12,6%. Η μεταβολή του δείκτη παραγωγής έργων πολιτικού μηχανικού είχε θετικό πρόσημο για πρώτη φορά τα τελευταία πέντε χρόνια, καθώς αυξήθηκε κατά 53,5%, έναντι απωλειών κατά 1,8% την αντίστοιχη περσινή περίοδο. Παράλληλα κατά το πρώτο τετράμηνο του 2015, ο αριθμός των οικοδομικών αδειών στην Ελλάδα ενισχύθηκε κατά 7,4% σε σχέση με την περσινή περίοδο (3.948 άδειες). Ο δείκτης επιφανείας αυξήθηκε κατά 18,5% και ο δείκτης όγκου κατά 20,7% σε σχέση με το πρώτο τετράμηνο του Σε όρους αδειών, αύξηση καταγράφεται σχεδόν σε όλες τις περιφέρειες της χώρας, με εξαίρεση στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη και στη Δυτική Ελλάδα. Αντίθετα η μεγαλύτερη αύξηση σημειώθηκε στα Ιόνια νησιά (+54,7%) και στο Βόρειο Αιγαίο (+53,0%). Κατά το πρώτο τετράμηνο του 2015, ο δείκτης όγκου του 16

17 λιανικού εμπορίου βελτιώνεται με οριακό ωστόσο ρυθμό της τάξης του 0,6% σε σχέση με απώλειες κατά 1,1% το πρώτο τετράμηνο του Πλέον ο κύκλος εργασιών ενισχύεται σε 4 από τους 8 υποκλάδους. Εντείνονται οι απώλειες στον τζίρο Έπιπλα και Ηλεκτρικά Είδη (- 3,1% αντί -1,1%). Πίνακας 2.3: Ετήσιες Μεταβολές του Δείκτη Όγκου στο Λιανικό Εμπόριο Πηγή: ΙΟΒΕ 2015 Πηγή: ΙΟΒΕ 2015 Σχήμα 2.1: Εξέλιξη του Δείκτη Κύκλου Εργασιών στο Χονδρικό Εμπόριο 17

18 Εξαγωγικές Επιδόσεις της Ελληνικής Οικονομίας Οι εξαγωγές αγαθών το χρονικό διάστημα Ιανουαρίου - Απριλίου 2015 διαμορφώθηκαν στα 8,3 δισεκ. Έναντι 8,4 δισεκ. την αντίστοιχη περίοδο του 2014, σημειώνοντας μικρή υποχώρηση της τάξης του 0,6%. Μη λαμβάνοντας υπόψη τις εξαγωγές πετρελαιοειδών, οι υπόλοιπες εξαγωγές την ίδια περίοδο αυξήθηκαν κατά 13,9%, καθώς διαμορφώθηκαν στα 5,9 δισεκ. Το 2015, από 5,2 δισεκ. την προηγούμενη χρονιά. Αυτή η εξέλιξη θεωρείται ότι αντανακλά τη θετική επίδραση της υποτίμησης του ευρώ έναντι του δολαρίου στην ανταγωνιστικότητα των ελληνικών εξαγωγών. Σε ότι αφορά τις τάσεις των εξαγωγών ανά γεωγραφικές περιοχές, παρουσίασαν αυξητική τάση στις χώρες της Ευρωζώνης στις οποίες κατευθύνθηκε το διάστημα Ιανουάριος- Απρίλιος 2015 πάνω από το 1/3 των ελληνικών προϊόντων -, της τάξης του 18,1%, προσεγγίζοντας τα 3,1 δισεκ. το τρέχον έτος από 2,7 δισεκ. Το ίδιο διάστημα του 2014, ενώ στην ΕΕ-28 η αύξηση ήταν μικρότερη (14,5%) με τις εξαγωγές να παρουσιάζουν αύξηση κατά 562,4 εκατ. (από 3,9 δισεκ. το 2014 σε 4,4 δισεκ. φέτος). Στις χώρες της Βόρειας Αμερικής οι εξαγωγές παρουσίασαν αύξηση κατά 46,7% (από 326 εκατ. σε 478 εκατ.) κυρίως λόγω της αύξησης των εξαγωγών προς τις Η.Π.Α. από τα 256 εκατ. περίπου στα 376 εκατ. (+47,2%), αλλά και την άνοδο των εξαγωγών προς το Μεξικό και τον Καναδά κατά 49,1% ( 43 εκατ.) και 41,9% ( 58,7 εκατ.) αντίστοιχα. Οι εξαγωγές σημείωσαν αύξηση προς τις χώρες της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής, κατά 1% (από 1,17 δισεκ. σε 1,18 δισεκ.). Σημαντική αύξηση κατά 73,5% παρουσιάστηκε την περίοδο Ιανουαρίου- Απριλίου 2015 στις εξαγωγές προς τις αγορές των χωρών της Κεντρικής- Λατινικής Αμερικής με την αξία τους να αυξάνεται στα 50,8 εκατ. από 29,3 εκατ. ένα χρόνο πριν. Αντιθέτως, μείωση της ζήτησης των ελληνικών αγαθών προς τις χώρες της Ασίας, καθώς το πρώτο τετράμηνο του 2015 καταγράφηκε μείωση των εξαγωγών προς αυτές κατά - 11,4% σε σχέση με το προηγούμενο έτος, διαμορφώνοντάς τις στα 423,2 εκατ. από 477, Υιοθέτηση των ΤΠΕ και ψηφιακή ανάπτυξη στην Ελλάδα Στη σημερινή εποχή, η ταχεία εξέλιξη της ψηφιακής τεχνολογίας και ειδικά των Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών δημιουργεί πολλές προκλήσεις. Στο πλαίσιο των ευρωπαϊκών πολιτικών, αυτές εξυπηρετούν το βασικό στόχο της στρατηγικής Ευρώπη 2020, για έξυπνη, βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη. Οι νέες τεχνολογίες, και ειδικά οι ΤΠΕ διαμορφώνουν ένα νέο επιχειρηματικό περιβάλλον που αντιπροσωπεύει τη λεγόμενη μετάβαση σε μια ψηφιακή οικονομία, στο πλαίσιο της οποίας δημιουργούνται νέες επιχειρηματικές ευκαιρίες υψηλής προστιθέμενης αξίας, συνεισφέροντας σε διάφορες διαστάσεις της αναπτυξιακής διαδικασίας μιας οικονομίας. 18

19 Οι ψηφιακές δεξιότητες αποτελούν ένα βασικό στρατηγικό εργαλείο για την ευρωπαϊκή οικονομία προκειμένου να προσανατολιστεί προς μια δυναμική, έξυπνη, βιώσιμη και χωρίς κοινωνικούς αποκλεισμούς ανάπτυξη. Τα άτομα με ισχυρές ψηφιακές δεξιότητες αναμένεται να παίξουν βασικό ρόλο στην ενίσχυση της καινοτομίας και της ανταγωνιστικότητας της ευρωπαϊκής οικονομίας. Επίσης, είναι ευρέως αναγνωρισμένο, σε διάφορες διεθνείς εκθέσεις και αναφορές, ότι η επιτυχημένη εφαρμογή των ΤΠΕ εξαρτάται κυρίως από το βαθμό στον οποίο το εργατικό δυναμικό κατέχει τις σχετικές γνώσεις και δεξιότητες ΤΠΕ. Οι ψηφιακές δεξιότητες φαίνεται να είναι βασικές για τους εργαζομένους και τους managers που εργάζονται σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις, στους νέους ανθρώπους, και στους ανέργους. Δεδομένης της ραγδαίας ανάπτυξης της ψηφιακής οικονομίας, τα άτομα με υψηλή γνώση της χρήσης των ΤΠΕ φαίνεται να παρουσιάζουν μεγαλύτερες προκλήσεις και ευκαιρίες. Από την ανάλυση προκύπτει ότι για κάθε 1000 άτομα που βελτιώνουν το επίπεδο eskills που διαθέτουν: θα μπορούσαν να ενισχυθούν οι εξαγωγές από την Ελλάδα κατά 13,9εκατ. θα μπορούσαν να δημιουργηθούν στη χώρα 72 νέες επιχειρήσεις Οι περισσότεροι σήμερα συναινούν στο ότι το νέο πρότυπο ανάπτυξης στην Ελλάδα θα πρέπει να επικεντρωθεί στις εξαγωγές και στις επενδύσεις. Αλλά το να προσανατολιστεί η χώρα στις εξαγωγές δεν είναι εύκολη επιλογή. Σημαίνει ότι πρέπει να γίνουν επενδύσεις σε ικανότητες, δεξιότητες και τεχνολογία, έτσι ώστε οι επιχειρηματικές πρακτικές να μπορούν να υποστηρίξουν αυτό το σχέδιο εξαγωγικού προσανατολισμού. Η ενίσχυση των ψηφιακών δεξιοτήτων (e-skills) μπορεί να έχει σημαντικό αντίκτυπο σε αυτή τη διαδικασία, καθώς παρέχουν τις δυναμικές ικανότητες που είναι απαραίτητες για να αποκτήσουν ευρείες ομάδες του πληθυσμού επαρκή εικόνα για πιθανές αγορές, πελάτες, αλλά και τους ανταγωνιστές (ΙΟΒΕ 2015). Η διείσδυση των ΤΠΕ στις επιχειρήσεις και ειδικά στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ) συμβάλλει σημαντικά στη βελτίωση και τόνωση της παραγωγικότητας, της καινοτομίας, της διεθνοποίησης και γενικά της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων. Νέες ψηφιακές τεχνολογίες και καινοτομίες εξελίσσονται ραγδαία, επηρεάζοντας πολλές βιομηχανίες και αλυσίδες αξίας. Επίσης, αμβλύνονται τα εμπόδια εισόδου για τα πιθανά νέα start-up, ενώ την ίδια στιγμή μπορεί να παρακινούν ήδη υπάρχουσες επιχειρήσεις να ακολουθήσουν μια διαδικασία δημιουργικής καταστροφής (creative destruction), προκειμένου να διατηρήσουν το ανταγωνιστικό τους πλεονέκτημα. Γενικά, οι ψηφιακές τεχνολογίες δημιουργούν νέες προκλήσεις και ευκαιρίες για την εμφάνιση υψηλής ποιότητας start-ups, δηλαδή επιχειρήσεων με μεγάλη πιθανότητα να μεγαλώσουν, να δημιουργήσουν θέσεις εργασίας, να καινοτομήσουν και να κάνουν εξαγωγές. Στο πλαίσιο αυτό η προώθηση της - οδηγούμενης από την καινοτομία - 19

20 επιχειρηματικότητας (innovation driven entrepreneurship) συνιστά βασική πολιτική προτεραιότητα για τις ανεπτυγμένες οικονομίες. Οι λεγόμενοι ψηφιακοί επιχειρηματίες (digital entrepreneurs) χαρακτηρίζονται από μεγάλη συσχέτιση με τις νέες τεχνολογίες (π.χ βασικές τεχνολογίες γενικής εφαρμογής, ανοιχτά και μεγάλα δεδομένα, κινητές και cloud computing λύσεις), με στόχο να βελτιώσουν τις λειτουργίες της επιχείρησης και να εισάγουν νέες λύσεις στις συναλλαγές τους με πελάτες και προμηθευτές. Από την ποσοτική ανάλυση με βάση οικονομετρικές τεχνικές προέκυψε ότι η υιοθέτηση ΤΠΕ από τις ελληνικές ΜΜΕ: Αυξάνει την πιθανότητα καινοτομίας κατά περίπου 4-9 ποσοστιαίες μονάδες Διευκολύνει σημαντικά τη διεθνοποίηση των επιχειρήσεων, καθώς αυξάνει τη πιθανότητα εξαγωγών κατά περίπου 1,5-4 ποσοστιαίες μονάδες. Η αναβάθμιση της προστιθέμενης αξίας των προϊόντων/ υπηρεσιών από το ελληνικό παραγωγικό σύστημα, συνιστά βασική συνιστώσα της βελτίωσης της διεθνούς ανταγωνιστικότητας. Η Ελλάδα δεν μπορεί να ανταγωνιστεί αποτελεσματικά τις οικονομίες χαμηλού κόστους, που εστιάζουν στο χαμηλό κόστος του εργατικού δυναμικού και στην ανειδίκευτη εργασία. Προκειμένου όμως να αυξηθεί η προστιθέμενη αξίας παραγωγής, θα πρέπει να τονωθεί η καινοτομία, και η βασιζόμενη στη γνώση επιχειρηματικότητα. Η υιοθέτηση και διάδοση των ΤΠΕ στη παραγωγική διαδικασία μπορεί να παρέχει πλεονεκτήματα κόστους και καινοτομίας που υπερβαίνουν το κόστος εργασίας. Για αυτό η επένδυση σε ΤΠΕ δεν είναι πολυτελής επένδυση, ακόμα και σε καιρούς αυστηρής δημοσιονομικής κατάστασης. Αντιθέτως, αποτελεί σημαντική προϋπόθεση για την επίτευξη βιώσιμης ανάπτυξης που θα βασίζεται στην καινοτομία και όχι στο χαμηλό κόστος εργασίας. 2.2 ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ ΕΠΙΠΛΩΝ Η παγκόσμια αγορά κατασκευής επίπλων. Το 2012, η αξία της παγκόσμιας παραγωγής επίπλων ήταν 361 δισεκατομμύρια (Πίνακας 2.4), σύμφωνα με το CSIL (Centre for Industrial Studies) και την επεξεργασία στατιστικών στοιχείων από επίσημες πηγές σε εθνικό και διεθνές επίπεδο, τα οποία καλύπτουν 70 από τις πιο σημαντικές χώρες στην αγορά παγκοσμίως. Οι χώρες αυτές, με 5 δις κατοίκους, που αντιστοιχεί περίπου στο 75% του παγκόσμιου πληθυσμού, κατέχουν το 92% του παγκόσμιου εμπορίου αγαθών και σχεδόν το σύνολο της παραγωγής προϊόντων επίπλου σε όρους αξίας (CEPS et al 2014). 20

21 Την τελευταία δεκαετία, η παγκόσμια παραγωγή επίπλων έχει παρουσιάσει αύξηση κάθε χρόνο, εκτός από το 2008 και 2009 εξαιτίας της διεθνούς οικονομικής κρίσης. Το 2012 η παγκόσμια παραγωγή επίπλων ήταν αυξημένη κατά 60% σε σχέση με την προηγούμενη δεκαετία. Το 2012 επίσης, οι χώρες με υψηλό κατά κεφαλή εισόδημα, σύμφωνα με το διαχωρισμό που κάνει η παγκόσμια τράπεζα, παρείχαν το 41% της συνολικής παγκόσμιας παραγωγής (Πίνακας 2.5). Ανάμεσα στα άλλα, η παραγωγή επίπλων των 7 κυριότερων βιομηχανικών οικονομιών (Καναδάς, Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία, Ιαπωνία, Η.Π.Α. και Ηνωμένο Βασίλειο), είναι αξίας 120 δισεκατομμύρια, κατέχοντας το 1/3 της συνολικής παγκόσμιας παραγωγής. Πίνακας 2.4. Παγκόσμια παραγωγή επίπλων (Αφορά 70 χώρες) Δις Ρυθμός ανάπτυξης - 3.0% 8.2% 7.9% 4.0% -0.1% -5.3% 13.6% 7.2% 12.4% Πηγή: 2014 Το 2010, για πρώτη φορά, το μερίδιο των χωρών με μέσο και χαμηλό κατά κεφαλή εισόδημα, ήταν πάνω από το μισό της συνολικής παγκόσμιας παραγωγής επίπλων, της τάξεως του 53%. Αυτό έχει ως συνέπεια τα εξής : Το αυξανόμενο μερίδιο της αγοράς που κατέχουν οι αναδυόμενες οικονομίες το οποίο τροφοδοτείται από εγχώριους προμηθευτές οι οποίοι αυξάνουν με γοργούς ρυθμούς ώστε να ικανοποιήσουν τις διαρκώς αυξανόμενες ανάγκες της εσωτερικής τους αγοράς (π.χ. Βραζιλία και Ινδία). Παραγωγικές επενδύσεις που έγιναν από εταιρείες προερχόμενες από ανεπτυγμένες οικονομικά χώρες. Πραγματικά στις αναδυόμενες οικονομίες, υπάρχουν τρεις χώρες (Κίνα, Πολωνία και Βιετνάμ), όπου η παραγωγή επίπλων αυξάνεται με γεωμετρικό ρυθμό εξαιτίας επενδύσεων σε νέα εργοστάσια τα οποία στοχεύουν στην αύξηση των εξαγωγών. Έτσι, τα στοιχεία του επόμενου πίνακα αφορούν σε δεδομένα που έχουν σχέση με την παραγωγή σε μία χώρα, τόσο σε τοπικό επίπεδο όσο και σε εργοστάσια ξένης ιδιοκτησίας που δραστηριοποιούνται στη χώρα αυτή. Πίνακας 2.5: Παγκόσμια παραγωγή επίπλων, ανεπτυγμένες/αναδυόμενες οικονομίες Χώρες με υψηλό κατά κεφαλή 75% 72% 69% 66% 62% 57% 51% 47% 45% 41% εισόδημα, % Αναδυόμενες οικονομίες, % 25% 28% 31% 34% 38% 43% 49% 53% 55% 59% Πηγή: CSIL 2014 Πιο συγκεκριμένα, το 2012, το 80% της παγκόσμιας παραγωγής είναι συγκεντρωμένο σε 10 χώρες, με την Κίνα από μόνη της να κατέχει το 40% της παγκόσμιας παραγωγής (Πίνακας 2.6). Οι.Η.Π.Α. έρχονται δεύτερες στην κατάταξη, ενώ δύο χώρες μέλη της Ε.Ε. (Γερμανία και Ιταλία) ακολουθούν σε κάποια απόσταση. 21

22 Την τελευταία δεκαετία, η ανάπτυξη της Κινέζικης αγοράς επίπλων είναι εντυπωσιακή, μετατρέποντας την Κίνα σε παγκόσμιο leader, αναφορικά με την παραγωγή επίπλων. Επίσης, η Βραζιλία και η Ινδία, διπλασίασαν την αξία της παραγωγής τους κατά την τελευταία δεκαετία. Η Πολωνία επίσης ανέβηκε στην κατάταξη από την 9 η θέση παγκοσμίως στην 7 η. Αντιθέτως και με την εξαίρεση μόνο της Γερμανίας, μεταξύ των κυριότερων ανεπτυγμένων οικονομιών που περιλαμβάνονται στην πρώτη δεκάδα, τα επίπεδα παραγωγής είναι σήμερα χαμηλότερα απ ότι πριν μία δεκαετία (Η.Π.Α., Ιταλία, Ιαπωνία και Καναδάς) ή παραμένουν σταθερά (π.χ. Γαλλία). Πίνακας 2.6: Παγκόσμια παραγωγή επίπλων, οι 10 μεγαλύτεροι παραγωγοί (σύγκριση 2003 και 2012) εκατομμύρια % μερίδιο εκατομμύρια % μερίδιο Κίνα 22,555 10% 145,318 40% ΗΠΑ 60,677 27% 51,642 14% Γερμανία 15,492 7% 17,738 5% Ιταλία 19,338 9% 15,950 4% Ινδία 5,386 2% 11,624 3% Ιαπωνία 11,925 5% 10,743 3% Πολωνία 4,393 2% 8,323 2% Καναδάς 8,385 4% 8,262 2% Βραζιλία 3,168 1% 7,970 2% Γαλλία 7,817 4% 7,929 2% Top ,137 71% 285,499 79% Άλλο 63,877 29% 75,363 21% Παγκόσμια* 223, % 360, % Πηγή: CSIL 2014 Συμπερασματικά: Αλματώδης αύξηση της παραγωγής επίπλων τόσο σε όγκο όσο και σε αξία την τελευταία δεκαετία. Η αύξηση αυτή προέρχεται από αναδυόμενες οικονομίες κυρίως. Στις ανεπτυγμένες οικονομίες μόνο η Γερμανία φαίνεται να διατηρεί ακόμη αυξητικές τάσεις. 22

23 Η αύξηση αυτή ωστόσο οφείλεται στη στρατηγική των ανεπτυγμένων οικονομιών να επενδύσουν παραγωγικά στις αναδυόμενες οικονομίες. Με τον τρόπο αυτό ενισχύουν την εξαγωγική τους δυνατότητα καλύπτοντας τις όλο και διαρκώς αυξανόμενες ανάγκες της αγοράς στις οικονομίες αυτές. Οι προμηθευτές στις αναδυόμενες οικονομίες είναι τοπικού επιπέδου, το ίδιο και οι καταναλωτές. Η Κίνα αποτελεί τον αδιαμφησβήτητο leader παγκοσμίως στην παραγωγή επίπλων Εξέλιξη της κατανάλωσης επίπλων και οι νέες αγορές Μετά την κρίση, η παγκόσμια αγορά επίπλων επέστρεψε στο μονοπάτι της ανάπτυξης. Οι ευκαιρίες της αγοράς εμφανίζονται σε διάφορες περιοχές του κόσμου, με τις αναδυόμενες οικονομίες, όπου το διαθέσιμο εισόδημα αυξάνεται διαρκώς, να παίζουν ένα σημαντικό ρόλο, μαζί με τις χώρες που ανέκαθεν αποτελούν τις παραδοσιακές αγορές επίπλων. Η συνολική παγκόσμια κατανάλωση επίπλων αυξήθηκε από τα 226 δισεκατομμύρια το 2003 φθάνοντας το μέγιστο με 281 δισεκατομμύρια το 2007, πριν ελαττωθεί ως αποτέλεσμα της παγκόσμιας ύφεσης. Η ανάπτυξη επανήλθε το Η κατανάλωση επίπλων έφτασε τα 347 δισεκατομμύρια το 2012, πολύ πάνω από τα επίπεδα της προ κρίσης εποχής (Πίνακας 2.7). Πίνακας 2.7: Παγκόσμια κατανάλωση επίπλων Δις Ρυθμός ανάπτυξης 3.1% 8.5% 7.6% 3.4% -1.0% -6.2% 13.2% 6.3% 10.4% Πηγή: CSIL 2014 Η ανάλυση της παγκόσμιας κατανάλωσης μεταξύ ανεπτυγμένων και αναδυόμενων οικονομιών, δείχνει τον αυξανόμενο ρόλο και συμμετοχή των δεύτερων, με ένα μερίδιο του 47% το 2012 (έναντι 18% το 2003) (Πίνακας 2.8). Η αύξηση του διαθέσιμου εισοδήματος στις αναδυόμενες αγορές και το άνοιγμα των αγορών αυτών είναι μεταξύ των παραγόντων στους οποίους οφείλετε η αύξηση αυτή. Πίνακας 2.8: Παγκόσμια κατανάλωση επίπλων ανεπτυγμένες/αναδυόμενες οικονομίες Χώρες με υψηλό κατά 82% 80% 78% 75% 72% 68% 61% 59% 56% 53 κεφαλή εισόδημα, % Αναδυόμενες οικονομίες, % 18% 20% 22% 25% 28% 32% 39% 41% 44% 47% Πηγή: CSIL 2014 Η κατά κεφαλή κατανάλωση επίπλων κυμαίνεται από ένα μέσο όρο της τάξεως των 40/έτος στις αναδυόμενες οικονομίες έως ένα μέσο όρο της τάξεως των 175/έτος στις ανεπτυγμένες οικονομίες. Ο παγκόσμιος μέσος όρος είναι 67/έτος. Η διαφορά μεταξύ των 23

24 δύο είναι αρκετά μεγάλη, ωστόσο βαίνει διαρκώς μειούμενη, όπως φαίνεται και στο παρακάτω Σχήμα 2.3., το οποίο αναδεικνύει την ανάπτυξη της κατανάλωσης επίπλων «δύο ταχυτήτων», μεταξύ ανεπτυγμένων και αναδυόμενων οικονομιών. Σχήμα 2.3: Κατά κεφαλή παγκόσμια κατανάλωση επίπλων μεταξύ ανεπτυγμένων και αναδυόμενων οικονομιών (έτος βάσης 2003=100). Πηγή: CSIL 2014 Συμπερασματικά: Η παγκόσμια κατανάλωση επίπλων παρουσιάζει ισχυρότατους ρυθμούς ανάπτυξης Σημαντικό ρόλο παίζουν οι αναδυόμενες οικονομίες κατέχοντας ένα μεγάλο μερίδιο της αγοράς Οι προοπτικές ανάπτυξης της κατανάλωσης επίπλων στις αγορές αυτές είναι θετικές λόγω του αυξανόμενου διαθέσιμου εισοδήματος. Η αξία της κατά κεφαλή κατανάλωσης επίπλων/έτος είναι σε ικανοποιητικά επίπεδα Το άνοιγμα των αγορών επίπλων Μία ακόμη σημαντική δομική αλλαγή που επηρεάζει τον κλάδο είναι το γεγονός ότι, κατά την τελευταία δεκαετία παρατηρείται ένα σημαντικό «άνοιγμα» της αγοράς. Αυτό μπορούμε να πούμε ότι οφείλετε σε πολλούς παράγοντες όπως: η μείωση των δασμών, η επέκταση των κορυφαίων αλυσίδων λιανικής σε διεθνές επίπεδο και η διείσδυσή τους στις αναδυόμενες αγορές, η ανάπτυξη συνεργασιών μεταξύ των διανομέων μεγάλης κλίμακας και των προμηθευτών του εξωτερικού, η βελτίωση των υποδομών και της εφοδιαστικής αλυσίδας, η μείωση του κατά κεφαλή ποσού που ξοδεύεται για την αγορά επίπλων στις 24

25 ανεπτυγμένες οικονομίες (ειδικά στην περίοδο κατά τη διάρκεια αλλά και μετά την κρίση), και την υποβόσκουσα αυξανόμενη ανάγκη για προϊόντα φθηνά που κατά κύριο λόγω παράγονται σε ασιατικές χώρες. Εξαιτίας των παραπάνω παραγόντων, η διείσδυση των εισαγωγών επίπλων (ως η σχέση μεταξύ εισαγωγών και κατανάλωσης) σε παγκόσμια κλίμακα αυξήθηκε από 26.8% το 2003 σε 29.5% το Το 2008 και το 2009 μειώθηκε ως αποτέλεσμα της ύφεσης και παρέμεινε χαμηλότερη σε σχέση με τα προ κρίσης επίπεδα. Η σχέση αυτή είναι αποτέλεσμα μιας μεγαλύτερης αυξανόμενης διείσδυσης των εισαγωγών στις ανεπτυγμένες οικονομίες (περίπου 40%) και το μικρότερο αλλά αυξανόμενο άνοιγμα των αγορών στις αναδυόμενες οικονομίες (η σχέση μεταξύ εισαγωγών/κατανάλωσης είναι 10%). Μεταξύ των ανεπτυγμένων οικονομιών οι ΗΠΑ, η Γερμανία και το Ηνωμένο Βασίλειο άνοιξαν με γρήγορους ρυθμούς, η Ισπανία μετατρέπεται σταδιακά από μια κλειστή σε μια ανοιχτή αγορά για τα έπιπλα, ενώ στην Ιταλία το άνοιγμα της αγοράς βρίσκεται στα αρχικά της στάδια. Όσον αφορά τις αναδυόμενες οικονομίες, οι μεγαλύτερες αγορές παραμένουν κλειστές με εξαίρεση ίσως τη Ρωσία, με προοπτικές όμως ανοίγματος ειδικά στην Κίνα και τη Βραζιλία όπου οι εισαγωγές αφορούν λιγότερο από το 5% της αγοράς. Ο Πίνακας 2.9 δείχνει τις υπάρχουσες διαφορές όσον αφορά αυτό το άνοιγμα των αγορών, γεγονός που επηρεάζει τις προοπτικές εξαγωγών των χωρών της Ε.Ε. στην παγκόσμια αγορά. Πίνακας 2.9: Εισαγωγές/κατανάλωση επίπλων κατά γεωγραφική περιοχή το 2012 Εισαγωγές/κατανάλωση (%) Ασία και Ειρηνικός 8% Βόρεια Αμερική 40% Ε.Ε % Νορβηγία, Ελβετία, Ισλανδία 76% Υπόλοιπη Ευρώπη (περιλ. Τη Ρωσία) 33% Νότια Αμερική 10% Μέση Ανατολή και Αφρική 49% Πηγή: CSIL 2014 Συμπερασματικά: Υπάρχουν μεγάλες προοπτικές ανοίγματος της αγοράς επίπλων ειδικά στις αναδυόμενες οικονομίες που θα οδηγήσουν στην αύξηση των εξαγωγών από την Ε.Ε. Η Ρωσία αυτή τη στιγμή αποτελεί μία πολλά υποσχόμενη αγορά. Στην αγορά επίπλων υφίστανται δομικές αλλαγές που προωθούν τις εξαγωγές όπως η μείωση των δασμών, η επέκταση των κορυφαίων αλυσίδων λιανικής σε διεθνές επίπεδο και η διείσδυσή τους στις αναδυόμενες αγορές, η ανάπτυξη συνεργασιών μεταξύ των διανομέων μεγάλης κλίμακας και των προμηθευτών του εξωτερικού, η βελτίωση των υποδομών και της εφοδιαστικής αλυσίδας. 25

26 2.2.4 Διεθνές εμπόριο επίπλων Η μεταβαλλόμενη γεωγραφία σε παγκόσμιο επίπεδο της παραγωγής επίπλων, οι παγκόσμιες επιχειρηματικές στρατηγικές αναζήτησης πόρων που επιδιώκονται τόσο σε θέματα λιανικής όσο και σε κατασκευαστικό επίπεδο (π.χ. η στρατηγική της ΙΚΕΑ) και ο διεθνής κατακερματισμός της παραγωγής, μεταφέρουν τα όρια των εταιριών πέραν της έδρας τους, σε χώρες όπου το κόστος εργασίας, των πόρων και των υπολοίπων εισροών είναι περισσότερο βολικό - χαμηλότερο. Από την άλλη, το μεγαλύτερο άνοιγμα των αγορών που αναφέρθηκε και ο αυξανόμενος ρόλος των αναδυόμενων οικονομιών, ενισχύει περαιτέρω αυτή τη διαδικασία. Ως αποτέλεσμα, την τελευταία δεκαετία, το παγκόσμιο εμπόριο επίπλων, το οποίο κατέχει περίπου το 1% του συνολικού παγκόσμιου εμπορίου προϊόντων της μεταποίησης, έχει αυξηθεί με μεγαλύτερο ρυθμό από ότι η παραγωγή επίπλων. Αυτό υπολογιζόταν σε 59 δισεκατομμύρια το 2003 και αυξήθηκε στα 82 δισεκατομμύρια το Μετά από ένα έντονο περιορισμό το 2009, το 2010 έφτασε πάλι στα προ κρίσης επίπεδα με αυξανόμενη τάση (Πίνακας 2.10). Πίνακας 2.10: Παγκόσμιο εμπόριο επίπλων Δις Ρυθμός ανάπτυξης - 8% 9% 10% 8% 0% -14% 18% 5% 13% Πηγή: CSIL 2014 Αναλύοντας το παγκόσμιο εμπόριο επίπλων θα πρέπει να έχουμε υπόψη τα παρακάτω: Περίπου 25% της αξίας του εμπορίου αφορά μέρη επίπλων, γεγονός που επιβεβαιώνει την παραπάνω αντίληψη για επιχειρηματικές στρατηγικές εξεύρεσης πόρων σε παγκόσμιο επίπεδο και τον κατακερματισμό των παγκόσμιων αλυσίδων αξίας. Μόνο το μισό του παγκόσμιου εμπορίου επίπλων λαμβάνει χώρα μεταξύ χωρών που βρίσκονται σε μεγάλη απόσταση. Αυτό αφορά κυρίως τη ροή από τις αναδυόμενες οικονομίες της Ασίας προς την Ευρώπη και τις ΗΠΑ. Τέλος, ένα σημαντικό ποσοστό του διεθνούς εμπορίου επιπλών διεξάγεται μέσα σε ευρύτερες οικονομικές περιοχές (π.χ. Ε.Ε., ΗΠΑ, Καναδάς και Μεξικό, Ασία κ.λ.π.). Η ανάλυση των σχετικών θέσεων που κατέχουν οι 10 μεγαλύτεροι εξαγωγείς επίπλων (Πίνακας 2.11), δείχνει ότι αυτές άλλαξαν δραματικά από το 2003 στο 2012, με την Κίνα να κατέχει πλέον την ηγετική θέση, παίρνοντας τη θέση της Ιταλίας η οποία είναι Τρίτη στην κατάταξη πίσω από τη Γερμανία και το Βιετνάμ από την 24 η θέση να ανεβαίνει στην 6 η. 26

27 Πίνακας 2.11: Οι 10 μεγαλύτερες εξαγωγικές χώρες επίπλων ( εκατομμύρια) Κίνα 6,503 8,270 10,967 13,800 16,357 18,481 18,337 25,165 27,524 38,387 Γερμανία 5,279 5,776 6,109 6,897 7,855 8,131 7,015 7,605 8,505 8,483 Ιταλία 8,553 8,698 8,442 8,944 9,591 9,320 7,285 7,761 8,064 8,131 Πολωνία 3,313 3,867 4,394 4,898 5,485 5,767 4,921 5,701 6,404 6,513 ΗΠΑ 2,131 2,198 2,400 2,620 2,689 2,869 2,380 2,919 3,064 3,816 Βιετνάμ 761 1,070 1,447 1,776 2,158 2,320 2,239 2,820 2,791 3,494 Καναδάς 3,639 3,469 3,591 3,586 3,073 2,530 1,734 2,064 2,057 2,255 Μαλαισία 1,416 1,512 1,613 1,783 1,839 1,809 1,586 1,904 1,840 2,060 Σουηδία 1,239 1,324 1,411 1,589 1,704 1,705 1,433 1,590 1,751 1,783 Γαλλία 2,014 2,041 2,030 2,176 2,369 2,384 1,948 1,746 1,733 1,704 Πηγή: CSIL 2014 Από την άλλη, οι κυριότερες χώρες αναφορικά με τις εισαγωγές επίπλων παρουσίασαν μια μείωση κατά την περίοδο της ύφεσης. Το 2012 αρκετές από αυτές επέστρεψαν (όπως οι ΗΠΑ, η Γερμανία, ο Καναδάς και η Ιαπωνία) στα προ κρίσης επίπεδα. Συμπερασματικά, την τελευταία δεκαετία 10 χώρες είναι οι πρωταγωνιστές στο εμπόριο επίπλων, οι 7 πιο βιομηχανοποιημένες χώρες (G7) μαζί με την Κίνα, την Πολωνία και το Βιετνάμ. Συμπερασματικά: Επιδιώκονται παγκόσμιες στρατηγικές στην εξεύρεση πόρων σε κατασκευαστικό επίπεδο και σε επίπεδο λιανικών πωλήσεων. Υπάρχει κατακερματισμός της αλυσίδας αξίας επίπλων. Το μεγαλύτερο μέρος του εμπορίου επίπλων διεξάγεται μεταξύ χωρών που γειτνιάζουν γεωγραφικά και εντός συγκεκριμένων οικονομικών ζωνών. Υπάρχουν μεγάλες προοπτικές ανάπτυξης του κατασκευαστικού κλάδου, καθώς η αξία του εμπορίου επίπλων αυξάνεται με μεγαλύτερο ρυθμό από αυτόν της κατασκευής. 2.3 Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΑΓΟΡΑ ΕΠΙΠΛΩΝ Επιδόσεις της Ευρωπαϊκής αγοράς επίπλων Το ¼ της παγκόσμιας παραγωγής επίπλων, γίνεται στην Ε.Ε. των 28. Στο πλαίσιο αυτό πολύ σημαντικό ρόλο διαδραματίζουν χώρες όπως η Γερμανία, η Ιταλία και η Γαλλία που ανήκουν όπως αναφέρθηκε και στους 10 μεγαλύτερους κατασκευαστές επίπλων στον κόσμο, με μερίδιο 13% της παγκόσμιας παραγωγής και 60% της Ε.Ε. (CEPS et al 2014). Το μερίδιο της Ε.Ε. στην παραγωγή επίπλων την τελευταία δεκαετία βαίνει μειούμενο και η αξία της παραγωγής το 2012 ήταν όσο περίπου και δέκα χρόνια πριν (Πίνακας 2.12). Θα πρέπει να σημειωθεί εδώ ότι, τα στοιχεία δεν αφορούν την παραγωγή από εργοστάσια 27

28 ευρωπαϊκών συμφερόντων που είναι εγκατεστημένα εκτός Ε.Ε., φαινόμενο το οποίο αυξήθηκε σημαντικά κατά την τελευταία δεκαετία. Ωστόσο, η παραγωγή επίπλων στην Ε.Ε. εξελίσσεται με πολύ καλές προοπτικές σε σχέση με άλλες περιοχές, όπως η Βόρεια Αμερική και η Ιαπωνία, ενώ βρίσκεται αρκετά πίσω σε σχέση με τις αναπτυσσόμενες οικονομίες της Ασίας. Πίνακας 2.12: Παραγωγή επίπλων στην Ε.Ε. των 28 και μερίδιο της παγκόσμιας παραγωγής EU28, 84,911 88,136 89,985 95,232 99,828 97,594 82,478 83,470 85,419 84,147 εκατομ. World, 223, , , , , , , , , ,862 εκατομ EU28 μερίδιο 38% 38% 36% 36% 36% 35% 31% 28% 27% 23% Πηγή: CSIL Ζήτηση επίπλων στην ευρωπαϊκή αγορά Η ευρωπαϊκή αγορά επίπλων κατέχει το 23% της παγκόσμιας αγοράς. Η κατανάλωση επίπλων στην Ε.Ε. των 28 το 2012 ωστόσο, ήταν αρκετά χαμηλότερη από αυτή που υπήρχε στην προ κρίσης περίοδο. Σήμερα, η αξία της αγοράς στην Ε.Ε., η οποία αφορά 500 εκατομμύρια καταναλωτές, είναι μεγαλύτερη από αυτή της Βόρειας Αμερικής με 460 εκατομμύρια καταναλωτές, όπου η κατανάλωση είναι επίσης σε πολύ χαμηλότερα επίπεδα από ότι στην προ κρίσης περίοδο. Το μεγαλύτερο μέρος της ζήτησης στην Ε.Ε. καλύπτεται από την ίδια την παραγωγή της Ε.Ε., η οποία κατέχει το 85% της συνολικής ευρωπαϊκής κατανάλωσης, με το υπόλοιπο ποσοστό να καλύπτεται από εισαγωγές από άλλες χώρες (Πίνακας 2.13). Ωστόσο, η τάση που επικρατεί είναι να υπάρξει μελλοντικά μεγαλύτερη εξάρτηση από τις εισαγωγές με αποτέλεσμα το μεγαλύτερο βαθμό διάβρωσης των μεριδίων που κατέχουν οι κατασκευαστές στην Ε.Ε. Το γεγονός αυτό είναι κομβικό αναφορικά με την ανάλυση της ανταγωνιστικότητας του κλάδου σε ευρωπαϊκό επίπεδο, επηρεάζοντας την αρνητικά. Πίνακας 2.13: Ανάλυση της κατανάλωσης επίπλων στην Ε.Ε. των 28 μεταξύ εισαγωγών εκτός Ε.Ε. και παραγωγής εντός Ε.Ε. (ποσοστό μεριδίου της αγοράς) Εισαγωγές από χώρες εκτός Ε.Ε. Παραγωγή στην Ε.Ε. Συνολική κατανάλωση στην Ε.Ε. Πηγή: CSIL % 9% 11% 11% 13% 13% 13% 15% 14% 15% 92% 91% 89% 89% 87% 87% 87% 85% 86% 85% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 100% 28

29 Η μέση κατά κεφαλή δαπάνη στην Ευρώπη για έπιπλα είναι 10% υψηλότερη από αυτή στη Βόρεια Αμερική και τέσσερις φορές υψηλότερη από τη μέση αξία που καταγράφεται στις αναδυόμενες οικονομίες. Κοιτώντας επίσης την τάση εξέλιξης των μεγεθών αυτών τα τελευταία δέκα έτη, θα παρατηρήσει κανείς ότι η Ευρώπη τα πήγε καλύτερα από η Βόρειο Αμερική, ωστόσο το γεγονός αυτό βασίζεται σε αρκετά διαφοροποιημένες επιδόσεις μεταξύ των ευρωπαϊκών κρατών με πολλές χώρες να αντιμετωπίζουν σημαντικές δυσκολίες. Πιο συγκεκριμένα, η Γερμανία, η Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο με την Ιταλία κατέχουν συνολικά τα 2/3 της συνολικής ευρωπαϊκής κατανάλωσης επίπλων σε ποσοστό 64%. Συνολικά, οι χώρες της Δυτικής Ευρώπης κατέχουν το 90% της συνολικής ευρωπαϊκής αγοράς επίπλων, όπως φαίνεται και στον επόμενο Πίνακα Όλες οι χώρες αντιμετώπισαν περιορισμό της αγοράς κατά την περίοδο της κρίσης. Συνολικά, η Ε.Ε. έχασε το 2% το 2008 της αγοράς σε αξία και το 15% το 2009, με την ανάκαμψη να επανέρχεται σταδιακά από το 2010, με σημαντικές όμως δυσκολίες. Μόνο η Γερμανία, η Σουηδία, η Γαλλία και η Αυστρία επανήλθαν στα επίπεδο προ κρίσης, ενώ ο περιορισμός είναι έντονος σε αγορές όπως η Ιταλία, η Ελλάδα, η Ισπανία και η Πορτογαλία. Έτσι, όταν γίνεται η ανάλυσης της ευρωπαϊκής αγοράς επίπλων, θα πρέπει κανείς να έχει υπόψη ότι, ορισμένες από αυτές τις αγορές σε επιμέρους χώρες, βρίσκονται 30-40% χαμηλότερα από τα ποσοστά που είχαν σε αξία και η κατανάλωση των επίπλων εξαρτάται σε πολύ μεγάλο βαθμό από τη διαδικασία της ανάκαμψης της οικονομίας σε βραχυ/μεσο πρόθεσμο επίπεδο και αφορά ορισμένες μόνο από τις χώρες. Πίνακας 2.14: Κατανάλωση επίπλων στην Ε.Ε. των 28 το 2012 ( εκατομ., ποσοστιαία μερίδια και μέσος ρυθμός ανάπτυξης). εκατομ. Μερίδιο επί του συνόλου της Ε.Ε. Μέσος ετήσιος ρυθμός ανάπτυξης Γερμανία 18, % 0.9% Γαλλία 12, % 2.2% Ηνωμένο Βασίλειο 11, % -1.4% Ιταλία 9, % -2.5% Ισπανία 5, % -3.7% Ολλανδία 3, % -0.7% Βέλγιο Λουξεμβούργο 3, % 2.0% Αυστρία 2, % 3.0% Πολωνία 2, % 6.1% Σουηδία 2, % 1.7% Δανία 1, % 1.1% Τσεχία 1, % 2.1% Φινλανδία 1, % 0.4% Πορτογαλία % -3.6% Ελλάδα % -7.3% Σλοβακία % 7.4% Ιρλανδία % -3.3% Ρουμανία % 5.0% Ουγγαρία % -2.4% 29

30 Κροατία % -0.8% Σλοβενία % 1.5% Λιθουανία % 0.5% Εσθονία % -0.1% Κύπρος % -1.9% Βουλγαρία % 0.5% Λετονία % 1.0% Μάλτα % -0.4% ΕΕ15 73,070 91% -0.3% ΕΕ13 7,267 9% 3.2% ΕΕ28 80, % 0.0% Πηγή: CSIL 2014 Η μακροχρόνια ανάλυση της αγοράς επίπλων στην Ε.Ε. (CEPS et al 2014) αναφορικά με την προέλευση των επίπλων και τη σχέση εισαγωγών/παραγωγής/κατανάλωσης δείχνει ότι (Πίνακας 2.15): Το μερίδιο της εγχώριας παραγωγής στην κατανάλωση της κάθε χώρας μειώθηκε παντού με εξαίρεση το Βέλγιο και την Αυστρία. Το γεγονός αυτό ισχύει και στις μεγαλύτερες αγορές της Γερμανίας, της Ιταλίας και του ΗΒ, με περιορισμό του μεριδίου της εγχώριας παραγωγής στα επίπεδα του 10%. Το μερίδιο της εγχώριας παραγωγής, το οποίο πριν μια δεκαετία ήταν γενικά μεγαλύτερο στην Ανατολική Ευρώπη από ότι στη Δυτική, περιορίζεται με γρήγορο ρυθμό, με την εξαίρεση της Πολωνίας, όπου η παραγωγή επίπλων παραμένει ακόμη ανταγωνιστική. Το γεγονός αυτό οφείλεται κυρίως στη διεύρυνση της Ε.Ε. που κατέστησε την πρόσβαση στα προϊόντα επίπλου που προέρχονται από τη Δυτ. Ευρώπη πιο εύκολη, με το ρόλο των αλυσίδων λιανικής και την επέκτασή τους να είναι ουσιαστικής σημασίας και στο ότι αυξήθηκαν οι εισαγωγές φθηνών προϊόντων από την Ασία, κυρίως στη Δυτ. Ευρώπη. Η αναλογία των εισαγωγών από χώρες εκτός Ε.Ε. αυξάνεται με γρήγορο ρυθμό στην Ανατολική Ευρώπη, ωστόσο οι αξίες κυμαίνονται σε χαμηλά επίπεδα. Η διείσδυση των εισαγωγών από χώρες εκτός Ε.Ε. αυξήθηκε σε όλες τις χώρες κατά την τελευταία δεκαετία. Πίνακας 2.15: Ανάλυση της κατανάλωσης επίπλων στην Ε.Ε. των 28 σε εθνική παραγωγή, εισαγωγές από χώρες εντός/εκτός της Ε.Ε. κατά το 2012 (ποσοστιαία μερίδια) Συνολική κατανάλωση εκατομ Μερίδιο εθνικής παραγωγής στο σύνολο της συνολικής κατανάλωσης Μερίδιο εισαγωγών στο σύνολο της συνολικής κατανάλωσης Μερίδιο εισαγωγών από χώρες της Ε.Ε. επί της κατανάλωσης Γερμανία 18,794 49% 51% 36% 15% Γαλλία 12,079 52% 48% 35% 13% Ηνωμένο Βασίλειο 11,144 54% 46% 21% 25% Μερίδιο εισαγωγών από χώρες εκτός της Ε.Ε. επί της κατανάλωσης 30

31 Ιταλία 9,414 83% 17% 11% 6% Ισπανία 5,074 65% 35% 24% 11% Ολλανδία 3,030 29% 71% 40% 31% Βέλγιο 3,007 23% 77% 60% 18% Λουξεμβούργο Αυστρία 2,856 29% 71% 61% 10% Πολωνία 2,749 66% 34% 25% 9% Σουηδία 2,715 46% 54% 37% 18% Δανία 1,587 32% 68% 43% 25% Τσεχία 1,382 59% 41% 35% 6% Φινλανδία 1,291 64% 36% 31% 5% Πορτογαλία % 62% 58% 4% Ελλάδα % 31% 19% 12% Σλοβακία % 40% 38% 2% Ιρλανδία % 46% 32% 14% Ρουμανία % 58% 43% 14% Ουγγαρία % 76% 63% 14% Κροατία % 62% 39% 23% Σλοβενία 284 n.a. n.a. n.a n.a Λιθουανία % 63% 51% 13% Εσθονία % 43% 35% 8% Κύπρος % 53% 35% 18% Βουλγαρία % 75% 54% 21% Λετονία % 80% 64% 16% Μάλτα 78 50% 50% 36% 14% ΕΕ15 73,069 53% 47% 32% 15% ΕΕ13 7,268 55% 45% 35% 10% ΕΕ28 80,337 53% 47% 32% 15% Πηγή: CSIL 2014 Όσον αφορά τα υλικά που χρησιμοποιούνται όλα τα παραπάνω αφορούν ξύλινα, ή με βάση το ξύλο έπιπλα καθώς αυτά αποτελούν το 57% της αξίας παραγωγής της Ε.Ε. με τα έπιπλα που χρησιμοποιούν υλικά όπως το δέρμα, υφάσματα κ.λ.π. να ακολουθούν με μερίδιο αξίας 20%, τα μεταλλικά 12% και τα υπόλοιπα υλικά (πλαστικό, γυαλί, μπαμπού κ.λ.π.) με 11%. Συμπερασματικά: Το ¼ της παγκόσμιας παραγωγής επίπλων, γίνεται στην Ε.Ε. των 28. Η ευρωπαϊκή παραγωγή επίπλων βρίσκεται αρκετά πίσω σε σχέση με τις αναπτυσσόμενες οικονομίες της Ασίας σε όρους όγκου παραγωγής, ωστόσο σε αξία τα στοιχεία είναι πιο ικανοποιητικά. Η τάση που επικρατεί είναι να υπάρξει μελλοντικά μεγαλύτερη εξάρτηση από τις εισαγωγές με αποτέλεσμα το μεγαλύτερο βαθμό διάβρωσης των μεριδίων που κατέχουν οι κατασκευαστές στην Ε.Ε. Το μερίδιο της εγχώριας παραγωγής σε σχέση με την κατανάλωση, περιορίζεται με γρήγορο ρυθμό. Το γεγονός αυτό οφείλεται κυρίως στη διεύρυνση της Ε.Ε. που κατέστησε την πρόσβαση στα προϊόντα επίπλου που προέρχονται από τη Δυτ. Ευρώπη πιο εύκολη, με το ρόλο των αλυσίδων λιανικής και την επέκτασή 31

32 τους να είναι ουσιαστικής σημασίας και στο ότι αυξήθηκαν οι εισαγωγές φθηνών προϊόντων από την Ασία, κυρίως στη Δυτ. Ευρώπη. Η αναλογία των εισαγωγών από χώρες εκτός Ε.Ε. αυξάνεται με γρήγορο ρυθμό στην Ανατολική Ευρώπη. Τα ξύλινα έπιπλα κατέχουν το μεγαλύτερο μερίδιο της ευρωπαϊκής παραγωγής σε ότι αφορά τα υλικά Μέγεθος των επιχειρήσεων Η επικρατούσα τάση στην Ε.Ε. για του κατασκευαστές επίπλων μαζικής παραγωγής για παραγωγή και αποστολή στις αγορές μεγάλων ποσοτήτων και χαμηλής/μέσης τιμής προϊόντων, αποτελεί μια βιώσιμη στρατηγική για αυτή την κατηγορία επιχειρήσεων. Βασιζόμενες στη δυνατότητα για μεγάλες επενδύσεις έχουν τη δυνατότητα να οργανώσουν την παραγωγική τους διαδικασία και την εφοδιαστική αλυσίδα ώστε να επιτύχουν διείσδυση σε νέες αγορές. Από την άλλη, οι μεγαλύτερες επιχειρήσεις βρίσκουν ως επικερδή στρατηγική το outsourcing και τον καταμερισμό των δραστηριοτήτων τους σε διάφορες περιοχές και χώρες του κόσμου, με τις μικρές και ΜΜΕ να βασίζονται σε αυτές για να επιτύχουν πρόσβαση στις αγορές. Η σημασία των ΜΜΕ είναι πολύ μεγάλη σε ότι αφορά τομείς του niche market, κυρίως για τελικά προϊόντα, custom made με βάση το σχεδιασμό τους. Οι ΜΜΕ του κλάδου επίπλου επίσης, για να αντιμετωπίσουν τις δυσκολίες που πηγάζουν από το μικρό τους μέγεθος προχωρούν στη δημιουργία cluster με σημαντικά παραδείγματα στην Ευρώπη αλλά και διεθνώς. Ο κλάδος του επίπλου στην Ε.Ε. κυριαρχείται από ΜΜΕ με ποσοστό 85% να είναι μικρές επιχειρήσεις και ένα 12% να είναι μικρές. Η μεσαίου μεγέθους επιχειρήσεις αποτελούν το 2% (Πίνακας 2.16). Οι επιχειρήσεις αυτές συνολικά κατέχουν πάνω από το 70% της συνολικής παραγωγής επίπλου στην Ε.Ε. και είναι οι πρωταγωνιστές αναφορικά με τις τάσεις που επικρατούν στην ευρωπαϊκή αγορά και αναλύθηκαν παραπάνω. Ωστόσο, παρόλο που οι μεγάλες επιχειρήσεις αποτελούν λιγότερο από το 1% του συνόλου, κατέχουν το 26% της συνολικής αξίας παραγωγής επίπλων στην Ε.Ε. Πίνακας 2.16: Ανάλυση του μεγέθους επιχειρήσεων παραγωγής επίπλων στην Ε.Ε. το 2003 και το 2010 Αριθμός επιχειρήσεων Αριθμός απασχολούμενων <9 άτομα 10<άτομα<19 20<άτομα<49 50<άτομα<249 >250 άτομα Σύνολο % 7% 4% 2% 0.4% % 8% 4% 2% 0.4% 100% % 11% 14% 26% 28% 100% % 12% 15% 26% 22% 100% 32

33 Αξία παραγωγής % 9% 15% 30% 33% 100% % 11% 15% 32% 27% 100% Πηγή: CSIL Παράγοντες που διαμορφώνουν τον ανταγωνισμό Οι κυριότεροί παράγοντες που διαμορφώνουν τον ανταγωνισμό στην αλυσίδα αξίας των προϊόντων επίπλου περιλαμβάνουν τη διαθεσιμότητα των πρώτων υλών και του εξειδικευμένου προσωπικού, καθώς και τη δυνατότητα επενδύσεων σε μηχανήματα και εξοπλισμό. Οι άυλες επενδύσεις στην καινοτομία και το design παίζουν επίσης έναν αποφασιστικό ρόλο. Ο συνδυασμός των παραπάνω για την παραγωγή προϊόντων σε ανταγωνιστικές τιμές είναι επίσης ένα στοιχείο κλειδί. Μερικά χαρακτηριστικά στοιχεια είναι τα ακόλουθα: Το 2011, η αγορά αγαθών και υπηρεσιών αφορούσαν το 73% της συνολικής αξίας παραγωγής στη βιομηχανία επίπλων της Ε.Ε. των 28. Η αγορά ενέργειας περιλαμβάνεται στην αγορά αγαθών με μεγαλύτερες τιμές για τις χώρες της Ε.Ε. των 13 από αυτές τις Ε.Ε. των 15. Το κόστος προσωπικού στον κατασκευαστικό κλάδο επίπλων κατείχε το 24% της αξίας παραγωγής το 2010, που θεωρείται αρκετά υψηλό. Το γεγονός αυτό ερμηνεύεται με βάση το ότι η παραγωγή επίπλων είναι έντασης εργασίας. Το R&D και η καινοτομία είναι κρίσιμοι παράγοντες για τη διατήρηση της θέσης των επιχειρήσεων επίπλου στην αγορά. Το γεγονός αυτό κατέστη απαραίτητο από τις μεταβαλλόμενες ανάγκες των καταναλωτών και την πίεση της αγοράς γενικότερα. Οι αλλαγές στις προτιμήσεις, οι αναδυόμενες ανάγκες και η παραγωγή καινοτόμων προϊόντων είναι σημαντικοί παράγοντες. Η ανταγωνιστικότητα των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων επίπλου θα πρέπει να αξιολογείται με βάση την ικανότητά τους να ανταποκρίνονται στη ζήτηση των καταναλωτών, σήμερα αλλά και μελλοντικά, μέσα από την καινοτομία και το σχεδιασμό των προϊόντων. Η επικρατούσα τάση έχει να κάνει με το customization, την εργονομία και τη λειτουργικότητα. Τα περιβαλλοντικά ζητήματα αποκτούν επίσης μια διαρκώς αυξανόμενη σημασία Η ανάγκη για design Ταυτόχρονα με τις νέες ανάγκες των καταναλωτών και τις τάσεις των προϊόντων, η παγκοσμιοποίηση της αγοράς επίπλου και οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις σε σχέση με τον ανταγωνισμό που υφίστανται από την Ασία σε θέματα τιμής των προϊόντων, έφεραν στο προσκήνιο το σχεδιασμό του προϊόντος. Οι ευρωπαίοι κατασκευαστές θεωρούν το design ως το καλύτερο μέσο για διαφοροποίηση των προϊόντων τους από τη μαζική παραγωγή και για την πρόσβαση στις αγορές με υψηλό 33

34 εισόδημα. Το design αναγνωρίζεται ευρέως ότι προσφέρει στους παραγωγούς επίπλων ένα ανταγωνιστικό πλεονέκτημα το οποίο μπορεί να αντιπαρέλθει τη χαμηλή τιμή, στοιχείο που προβάλουν οι κατασκευαστές στις αναδυόμενες οικονομίες. Η Ευρώπη κατέχει πάνω από το 80% των παγκόσμιων πωλήσεων σε design luxury έπιπλα. Πέρα από το σχεδιασμό, η καινοτομία σε υλικά και τεχνολογίες είναι ακόμη ένας κρίσιμος παράγοντας ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας. Σε αντίθεση με το σχεδιασμό, ένα μικρό ποσοστό επιχειρήσεων εκτελεί δραστηριότητες βιομηχανικής έρευνας εσωτερικά για την ανάπτυξη νέων υλικών ή τεχνολογιών όσον αφορά τα έπιπλα. Ωστόσο, ένα σημαντικό asset της ευρωπαϊκής βιομηχανίας επίπλων στον τομέα αυτό είναι ότι, συνεργάζεται στενά με τους προμηθευτές πρώτων υλών και νέων τεχνολογιών. Ο επόμενος Πίνακας 2.17 δείχνει το μερίδιο του προσωπικού R&D σε σχέση με το σύνολο των απασχολούμενων στον κλάδο κατασκευής επίπλου. Πίνακας 2.17: Προσωπικό απασχολούμενο σε R&D σε σχέση με το σύνολο των απασχολούμενων στον κλάδο κατασκευής επίπλου (ως ποσοστό %) ΧΩΡΕΣ Προσωπικό απασχολούμενο σε R&D σε σχέση με το σύνολο των απασχολούμενων Βέλγιο 2.0% Βουλγαρία 0.0% Τσεχία 0.7% Δανία 2.2% Γερμανία 0.6% Εσθονία 0.2% Ιρλανδία n.a. Ισπανία 0.8% Γαλλία 0.4% Κροατία 0.1% Ιταλία 1.1% Κύπρος 0.0% Λετονία 1.2% Λιθουανία 0.3% Ουγγαρία 0.4% Μάλτα n.a. Ολλανδία 1.7% Αυστρία 0.6% Πολωνία 0.2% Πορτογαλία 0.5% Ρουμανία 0.0% Σλοβενία 0.9% Φινλανδία 1.3% Σουηδία 1.4% Ηνωμένο Βασίλειο 1.3% ΕΕ15 0.9% ΕΕ13 0.2% ΕΕ28 0.7% 34

35 Αναφορικά με τις τεχνολογικές καινοτομίες, μέχρι πριν μερικά χρόνια ο μηχανολογικός εξοπλισμός αποτελούσε το μοναδικό μέτωπο της έρευνας στον κλάδο επίπλου, ενώ σήμερα σημαντικό ρόλο παίζει η έρευνα και στις ΤΠΕ, με τις εφαρμογές των smartphones και τα wireless remote controls να χρησιμοποιούνται για λειτουργίες των επίπλων και των κατοικιών, και τη χρήση ψηφιακού υλικού για την προώθηση των πωλήσεων. Όσον αφορά τις καινοτομίες διαδικασίας, οι κορυφαίοι κατασκευαστές επίπλων στην Ευρώπη επενδύουν στην αναβάθμιση και αυτοματοποίησή της παραγωγικής διαδικασίας μέσω νέων μηχανολογικών λύσεων και την εξοικονόμηση στην κατανάλωση ενέργειας Ασφάλεια και περιβαλλοντική προστασία Τα τελευταία χρόνια ένας σημαντικός παράγοντας ενίσχυσης της καινοτομίας στον κλάδο του επίπλου είναι η ανάγκη να ανταποκριθεί σε νέες αξίες των καταναλωτών όπως η προστασία του περιβάλλοντος. Με την πάροδο των ετών η περιβαλλοντική νομοθεσία και η νομοθεσία που αφορά την ασφάλεια αποτελούν ένα νέο σημείο σύγκρισης αναφορικά με την εμπιστοσύνη που επιδεικνύουν οι καταναλωτές σε προϊόντα της μεταποίησης. Ως αποτέλεσμα διάφορες πρωτοβουλίες και πολιτικές έχουν εφαρμοστεί σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Ως οι κυριότερες που αφορούν την προστασία του περιβάλλοντος και επηρεάζουν τη βιομηχανία επίπλων αναφέρουμε (CEPS et al 2014): Industrial Emissions Directive (IED) 2010/75/EU, the Volatile Organic Compounds (VOC) Directive and Waste Framework Directive. Κείμενα αναφοράς σε Best Available Techniques, (BREFs). Παρέχουν πληροφορίες σε περιβαλλοντικά θέματα. Στον τομέα του ξύλου και της κατεργασίας επιφανειών αναφέρουμε τα BREF on Surface Treatment of Metals and Plastics που υιοθετήθηκε το 2006, BREF on wood-based panels production που είναι υπό σχεδιασμό, BREF on Surface Treatment using Organic Solvent, που υιοθετήθηκε το 2007, BREF on wood and wood products preservation. Κανονισμός N. 955/2010 of the European Parliament and of the Council (γνωστός ως EU Timber Regulation) Επιπλέον, ως τμήμα ενός ευρύτερου Action Plan για τη Βιώσιμη Κατανάλωση και Παραγωγή και τη Βιώσιμη Βιομηχανική Πολιτική που υιοθετήθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το EU Ecolabel και το Green Public Procurement (GPP) instrument. Επί του παρόντος, το EU Ecolabel είναι διαθέσιμο για τα ξύλινα έπιπλα που εφαρμόζουν τα κριτήρια που τέθηκαν με την απόφαση της Επιτροπής στις 30 Νοεμβρίου του Στις αρχές του 2013 μόνο ένας ευρωπαίος κατασκευαστής εφάρμοζε την πιστοποίηση EU Ecolabel! 35

36 Όσον αφορά την ασφάλεια, η ευρωπαϊκή νομοθεσία δίνει βαρύτητα τόσο στην ασφάλεια των καταναλωτών όσο και των εργαζομένων με τη Directive 2001/95/EC και την European Framework Directive σε θέματα υγιεινής και ασφάλειας στο χώρο εργασίας. Η βιομηχανία επίπλων έχει επενδύσει στην παραγωγή φιλικών προς το περιβάλλον προϊόντων. Στο πλαίσιο αυτό, μερικές από τις στρατηγικές που αναπτύσσονται από του κατασκευαστές επίπλων στην Ε.Ε. κατευθύνονται προς την αύξηση της χρήσης πιστοποιημένης ξυλείας προερχόμενη από αειφορικά διαχειριζόμενα δάση (FSC και PEFC), chains of custody, επενδύσεις σε ερευνητικά προγράμματα για τη μείωση των VOCs όπως η φορμαλδεΰδη, χρήση ανακυκλώσιμου ξύλου, βιοδιασπώμενα υλικά κ.λ.π. Πηγή: CEPS et al (2014) 36

37 2.4 Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΓΟΡΑ ΕΠΙΠΛΩΝ ΟΙΚΙΑΚΗΣ ΧΡΗΣΗΣ Κύρια χαρακτηριστικά του κλάδου Στον παραγωγικό τομέα του εξεταζόμενου κλάδου δραστηριοποιούνται μεγάλου μεγέθους επιχειρήσεις με αυτοματοποιημένη παραγωγή, καθώς και μικρότερου μεγέθους (βιοτεχνίες), οι οποίες δραστηριοποιούνται κυρίως στην τοπική αγορά. Ανομοιογένεια παρατηρείται και στον εισαγωγικό τομέα, στον οποίο ωστόσο είναι εντονότερη η παρουσία εταιρειών μεσαίου και μεγάλου μεγέθους. Αρκετές εταιρείες του κλάδου δραστηριοποιούνται παράλληλα στην παραγωγή ή/και εισαγωγή άλλων ειδών επίπλων, όπως κουζίνας, μπάνιου, γραφείου, εξωτερικών χώρων, παιδικών επίπλων, αλλά και άλλων οικιακών ειδών, προσφέροντας συχνά ολοκληρωμένες προτάσεις για τον εξοπλισμό μιας κατοικίας. Βάσει των στοιχείων της ΕΛ.ΣΤΑΤ., ο αναθεωρημένος Δείκτης Βιομηχανικής Παραγωγής του κλάδου κατασκευής επίπλων παρουσιάζει διαχρονική μείωση από το 2008 και μετά, ενώ κυμαίνεται σε επίπεδα χαμηλότερα του αντίστοιχου μέσου ετήσιου γενικού δείκτη της βιομηχανίας τη διετία (ΙΟΒΕ 2015). Πηγή: ΙΟΒΕ 2011 Σχήμα 2.4: Εξέλιξη του δείκτη βιομηχανικής παραγωγής του κλάδου επίπλου την περίοδο Η εξέλιξη της οικοδομικής δραστηριότητας, αποτελεί ιδιαίτερα σημαντικό παράγοντα που επηρεάζει τη ζήτηση για έπιπλα οικιακής χρήσης. Έντονη είναι η μείωση της ιδιωτικής οικοδομικής δραστηριότητας τα τελευταία όμως έτη, λόγω της παρατεταμένης οικονομικής ύφεσης της χώρας, η οποία έχει πλήξει σε σημαντικό βαθμό τον κλάδο των κατασκευών. 37

38 Ωστόσο κάποια σημάδια ανάκαμψης άρχισαν να κάνουν την εμφάνισή τους την τελευταία περίοδο. Μένει βέβαια να δούμε πως θα επηρεάσει τον κλάδο των κατασκευών γενικά η πολιτική κατάσταση που επικρατεί αλλά και τα capital controls στο τέλος του έτους συνολικά. Έτσι, αύξηση 18,8% κατέγραψε την περίοδο Ιανουαρίου - Απριλίου 2014 ο όγκος της ιδιωτικής οικοδομικής δραστηριότητας σε ετήσια βάση. Σύμφωνα με τα προσωρινά στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής στο τετράμηνο Ιανουαρίου - Απριλίου 2015, η συνολική οικοδομική δραστηριότητα εμφάνισε στο σύνολο της χώρας, αύξηση κατά 7,4% στον αριθμό των οικοδομικών αδειών, κατά 18,5% στην επιφάνεια και κατά 20,7% στον όγκο, σε σχέση με το αντίστοιχο τετράμηνο του Αντίστοιχα, η ιδιωτική οικοδομική δραστηριότητα, εμφάνισε στο σύνολο της χώρας, αύξηση κατά 8,1% στον αριθμό των οικοδομικών αδειών, κατά 17,3% στην επιφάνεια και κατά 18,8% στον όγκο, σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο Ιανουαρίου - Απριλίου Κατά τον Απρίλιο του 2015 το μέγεθος της συνολικής οικοδομικής δραστηριότητας (ιδιωτικής-δημόσιας) στο σύνολο της χώρας μετρούμενο με βάση τις εκδοθείσες οικοδομικές άδειες, ανήλθε σε οικοδομικές άδειες, που αντιστοιχούν σε 207,8 χιλιάδες m2 επιφάνειας και 945,0 χιλιάδες m3 όγκου. παρουσίασε δηλαδή αύξηση κατά 6,2% στον αριθμό των οικοδομικών αδειών, μείωση κατά 6,3% στην επιφάνεια και κατά 3,6% στον όγκο, σε σχέση με τον αντίστοιχο μήνα του Το μέγεθος ιδιωτικής οικοδομικής δραστηριότητας, στο σύνολο της χώρας, ανήλθε σε οικοδομικές άδειες, που αντιστοιχούν σε 206,8 χιλιάδες m2 επιφάνειας και 941,3 χιλιάδες m3 όγκου, σημειώνοντας δηλαδή αύξηση κατά 6,4% στον αριθμό των οικοδομικών αδειών, μείωση κατά 6,2% στην επιφάνεια και κατά 3,5% στον όγκο, σε σχέση με τον Απρίλιο του Δομή και διάρθρωση Ο κλάδος των επίπλων οικιακής χρήσης παρουσιάζει σημαντικό βαθμό ανομοιογένειας σε επίπεδο επιχειρήσεων. Η πλέον ευδιάκριτη κατηγοριοποίηση των επιχειρήσεων του κλάδου τις κατατάσσει σε βιομηχανίες, βιοτεχνίες, επιπλοποιούς - μαραγκούς και εισαγωγείς επίπλων. Οι περισσότερες παραγωγικές μονάδες είναι πολύ μικρού μεγέθους και δε διαθέτουν αυτοματοποιημένη παραγωγή. Οι εν λόγω επιχειρήσεις προσφέρουν τη δυνατότητα επιλογής υλικών και σχεδίων και τα προϊόντα τους προσαρμόζονται στις ανάγκες και απαιτήσεις του εκάστοτε πελάτη. Από την άλλη πλευρά, οι βιομηχανίες διαθέτουν τον απαραίτητο εξοπλισμό ώστε να παράγουν μεγάλες ποσότητες και να επιτυγχάνουν οικονομίες κλίμακας, ενώ η ευελιξία τους όσον 38

39 αφορά την προσαρμογή στις απαιτήσεις του πελάτη είναι πιο περιορισμένη και βασίζεται στην γκάμα των προϊόντων τους. Όσον αφορά τα δίκτυα πωλήσεων των επιχειρήσεων, οι σημαντικότερες διαφορές εντοπίζονται μεταξύ των μεγάλων επιχειρήσεων (εισαγωγικών και παραγωγικών) και των μικρότερων μονάδων (βιοτεχνίες, ξυλουργοί - μαραγκοί). Οι πρώτες διαθέτουν συνήθως εκθεσιακούς χώρους και δίκτυο διανομής των προϊόντων τους το οποίο συχνά περιλαμβάνει εταιρικά καταστήματα, καταστήματα που λειτουργούν με το σύστημα franchising, αλλά και τοπικούς αντιπροσώπους. Οι μικρότερες επιχειρήσεις, παράγουν συνήθως κατόπιν παραγγελίας και δε διαθέτουν εκθεσιακούς χώρους ή αντιπροσώπους. Παράγοντες του κλάδου εκτιμούν ότι, τα τελευταία χρόνια ο ανταγωνισμός είναι ιδιαίτερα αυξημένος λόγω και της μείωσης του διαθέσιμου εισοδήματος των καταναλωτών. Οι συνθήκες αυτές επηρεάζουν σημαντικά τη διαμόρφωση της τιμολογιακής πολιτικής και των όρων πωλήσεων των επιχειρήσεων Η εγχώρια αγορά επίπλων οικιακής χρήσης Το μέγεθος της εγχώριας παραγωγής οικιακών επίπλων (σε αξία) παρουσιάζει πτωτική πορεία την περίοδο , με μέσο ετήσιο ρυθμό μεταβολής 17% περίπου (Πίνακας 2.18). Ειδικότερα, το 2011 εκτιμάται ότι διαμορφώθηκε σε 220 εκατ. από 270 εκατ. το 2010 (μείωση κατά 18,5%). Πίνακας 2.18: Εγχώρια αγορά επίπλων οικιακής χρήσης σε αξία ( ) Πηγή: ICAP 2011 Φθίνουσα πορεία ακολουθεί και η εγχώρια αγορά (κατανάλωση) επίπλων οικιακής χρήσης σε αξία την περίοδο , με μέσο ετήσιο ρυθμό μεταβολής -12,3%. Ειδικότερα, σε ό,τι αφορά το 2011, η αξία της εν λόγω αγοράς εκτιμάται σε 415 εκατ. έναντι 507 εκατ. το 2010, καταγράφοντας πτώση 18,1%. Αναφορικά με τις πωλήσεις εισαγομένων επίπλων οικιακής χρήσης σε αξία, τα τελευταία χρόνια, εμφανίζουν πτωτική πορεία, το δε 2011/10 το ποσοστό μείωσης εκτιμάται στο 16% (2011: 210 εκατ., 2010: 250 εκατ.). Ωστόσο, η εισαγωγική διείσδυση βαίνει αυξανόμενη. Ειδικότερα, το 2011 το μερίδιο των εισαγομένων οικιακών επίπλων επί της συνολικής αξίας της αγοράς ανήλθε σε περίπου 51%. Οι εξαγωγές επίπλων σε αξία κυμαίνονται σε σχετικά 39

40 χαμηλά επίπεδα. Το 2011 εκτιμάται ότι διαμορφώθηκαν σε 15 εκατ. έναντι 13 εκατ. το 2010 (αύξηση 15% περίπου). Στο σημείο αυτό θα πρέπει να τονισθεί ότι, η μείωση που καταγράφεται τα τελευταία χρόνια στο μέγεθος της αγοράς οικιακών επίπλων (πωλήσεις σε αξία) είναι αποτέλεσμα της γενικότερης οικονομικής ύφεσης που πλήττει τη χώρα και της συμπίεσης του εισοδήματος των καταναλωτών, με αποτέλεσμα τη μείωση της ζήτησης Συμπεράσματα Προοπτικές Του Κλάδου Τα έπιπλα οικιακής χρήσης αποτελούν σημαντικό τομέα στον ευρύτερο κλάδο των επίπλων, περιλαμβάνοντας μεγάλο αριθμό επιχειρήσεων, οι οποίες διαφέρουν ως προς το μέγεθος και την οργάνωσή τους, αλλά και ως προς το εύρος των προϊόντων που διαθέτουν. Η πλέον ευδιάκριτη κατηγοριοποίηση των επιχειρήσεων τις κατατάσσει σε βιομηχανίες, βιοτεχνίες, μαραγκούς- επιπλοποιούς και εισαγωγείς επίπλων. Ο κλάδος χαρακτηρίζεται ως «κατακερματισμένος» λόγω του μεγάλου αριθμού επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται σε αυτόν. Τόσο στον παραγωγικό όσο και στον εισαγωγικό τομέα παρατηρείται ανομοιογένεια, καθώς λειτουργούν σχετικά λίγες εταιρείες μεγάλου μεγέθους και πολλές μικρότερου μεγέθους επιχειρήσεις. Στον τομέα της λιανικής πώλησης δραστηριοποιούνται εκτός από τα «μεμονωμένα» καταστήματα και ορισμένες αλυσίδες με εκτεταμένα δίκτυα πωλήσεων και ισχυρά εμπορικά σήματα, τα οποία συνήθως υποστηρίζονται από διαφημιστικές ενέργειες. Στον κλάδο έχουν παρουσία και επιχειρήσεις που δεν ασχολούνται παραδοσιακά με την εμπορία επίπλων, όπως μεγάλες αλυσίδες υπερμάρκετ, οι οποίες διαθέτουν συχνά μικροέπιπλα, καρέκλες, ντουλάπια κλπ. 2.5 ΑΝΑΛΥΣΗ SWOT Δυνατά σημεία: Η ανυπαρξία υποκατάστατων προϊόντων. Η ποιότητα των εγχωρίως παραγόμενων επίπλων, η τεχνογνωσία και η μακρόχρονη εμπειρία αρκετών επιχειρήσεων του κλάδου, οδηγούν σε προϊόντα υψηλής αισθητικής και ποιότητας. Η ευρεία γκάμα προϊόντων με ποικίλα χαρακτηριστικά και τιμές διάθεσης, η οποία καλύπτει διαφορετικές ανάγκες και απαιτήσεις των καταναλωτών. Αδύνατα σημεία: Οι αδυναμίες και τα κενά που παρατηρούνται σε θέματα ελέγχου και πιστοποίησης της ποιότητας αρκετών εισαγόμενων επίπλων. 40

41 Ευκαιρίες: Απειλές: Η περιορισμένη εξαγωγική επίδοση του κλάδου. Η έλλειψη εξειδικευμένου προσωπικού στη γραμμή παραγωγής επίπλων. Το αυξημένο κόστος παραγωγής καθώς και το μεταφορικό κόστος, λόγω της αύξησης της τιμής του πετρελαίου. Η κατάκτηση νέων αγορών μέσω της αύξησης των εξαγωγών, η οποία αποτελεί διέξοδο στα πλαίσια και της υπάρχουσας οικονομικής συγκυρίας. Η επέκταση του δικτύου πωλήσεων των επιχειρήσεων, μέσω της δημιουργίας περισσότερων σημείων πώλησης (εταιρικών ή franchise). Η διεύρυνση της «γκάμας» των προϊόντων και η προσφορά ολοκληρωμένων λύσεων, προς τον καταναλωτή, όσον αφορά τον οικιακό εξοπλισμό. Η τρέχουσα οικονομική ύφεση και η «συμπίεση» του διαθέσιμου εισοδήματος των καταναλωτών. Η συνεχής μείωση της οικοδομικής δραστηριότητας. Η αύξηση των επισφαλειών και τα προβλήματα ρευστότητας στην αγορά. Η δυσκολία τραπεζικής χρηματοδότησης για το σύνολο σχεδόν των επιχειρήσεων. Η μείωση των στεγαστικών δανείων. Προοπτικές Η παρατεταμένη οικονομική ύφεση στη χώρα δημιουργεί κλίμα αβεβαιότητας και πλήττει σε σημαντικό βαθμό και τον κλάδο των οικιακών επίπλων. Η «συμπίεση» του διαθέσιμου εισοδήματος των καταναλωτών και η πτώση της οικοδομικής δραστηριότητας, έχουν επηρεάσει αρνητικά τον εξεταζόμενο κλάδο στη χώρα μας. Ως εκ τούτου, οι βραχυπρόθεσμες προοπτικές για τον εξεταζόμενο κλάδο δεν είναι ενθαρρυντικές. Σύμφωνα με παράγοντες του κλάδου, υπό τις παρούσες συνθήκες και τάσεις της αγοράς, η εγχώρια ζήτηση για έπιπλα οικιακής χρήσης, προβλέπεται ότι θα κινηθεί πτωτικά τη διετία Η αξία της αγοράς εκτιμάται ότι θα παρουσιάσει μείωση, με μέσο ετήσιο ρυθμό της τάξης του 20%. 41

42 2.6 ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΑ - ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ Μια νέα τάξη πραγμάτων στον πλανήτη αποτυπώνει η αναθεωρημένη έκθεση του ΟΗΕ για τον παγκόσμιο πληθυσμό, που εκτιμά ότι μέχρι το 2050 θα φτάσει τα 9,7 δισεκατομμύρια και το 2100 τα 11,2 δισ. Όπως προκύπτει από την τελευταία αναθεωρημένη έκθεση του ΟΗΕ, μέσα στα επόμενα 35 χρόνια ο μισός πληθυσμός της Γης θα ζει σε εννέα χώρες και συγκεκριμένα στην Ινδία, τη Νιγηρία, στο Πακιστάν, στη Δημοκρατία του Κονγκό, την Αιθιοπία, την Τανζανία, στις ΗΠΑ, στην Ινδονησία και την Ουγκάντα. Η σημαντικότερη αύξηση καταγράφεται στην Αφρική, όπου ο πληθυσμός μέχρι τα μέσα του αιώνα θα ξεπεράσει τα 2,5 δισεκατομμύρια, με τη Νιγηρία να καθίσταται τρίτη πολυπληθέστερη χώρα στον κόσμο, εκτοπίζοντας τις ΗΠΑ. Η Ινδία θα έχει ξεπεράσει την Κίνα ήδη από το 2022, έξι χρόνια νωρίτερα από ό,τι προέβλεπαν οι επιστήμονες, ενώ τα νέα είναι δυσάρεστα για την Ευρώπη, που θα συρρικνωθεί επικίνδυνα. Σύμφωνα με τις προβλέψεις του ΟΗΕ, ο πληθυσμός της Ευρώπης θα μειωθεί από τα 738 εκατομμύρια στα 646 εκατομμύρια μέχρι το τέλος του αιώνα, οδηγώντας τους ειδικούς στο συμπέρασμα ότι η μόνη «θεραπεία» είναι η υποδοχή περισσότερων μεταναστών. Η Ευρώπη, εξάλλου, θα είναι κυριολεκτικά η... Γηραιά Ήπειρος, με τον μέσο όρο ηλικίας να αυξάνεται από τα 30 που είναι σήμερα στα 42. Μέχρι το 2050 οι θάνατοι στην Ευρώπη θα είναι περισσότεροι κατά 32 εκατομμύρια σε σχέση με τις γεννήσεις. Οι μεγαλύτερες μειώσεις στα ποσοστά γεννήσεων σημειώνονται στις πρώην ανατολικές χώρες, όπου ταυτόχρονα παρατηρείται σημαντική αύξηση στο μεταναστευτικό ρεύμα προς άλλα κράτη. Μόνο από τη Βουλγαρία φεύγουν κάθε χρόνο δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι, με προορισμό άλλες ευρωπαϊκές χώρες ή ακόμη και την Αμερική. Μέσα στα επόμενα 35 χρόνια, ο πληθυσμός χωρών όπως η Βουλγαρία, η Κροατία, η Ουγγαρία, η Ρουμανία, η Σερβία, η Ουκρανία και η Βοσνία-Ερζεγοβίνη θα μειωθεί κατά τουλάχιστον 15%. Γενικότερα, όμως, ο παγκόσμιος πληθυσμός θα είναι αρκετά... γερασμένος, καθώς οι άνθρωποι άνω των 60 ετών θα διπλασιαστούν μέχρι το 2050 και θα τριπλασιαστούν μέχρι το Την ίδια στιγμή η Αφρική βιώνει μια πληθυσμιακή έκρηξη και μέχρι το 2100 ο πληθυσμός θα έχει σχεδόν τετραπλασιαστεί. Η μεγαλύτερη αύξηση πληθυσμού θα σημειωθεί στον Νίγηρα, όπου οι κάτοικοι θα δεκαπλασιαστούν, ενώ θα πενταπλασιαστούν μέχρι το 2100 σε δέκα ακόμη αφρικανικές χώρες μεταξύ των οποίων η Αγκόλα, η Σομαλία, η Ουγκάντα και η Τανζανία. Η κυριότερη αιτία είναι το μεγάλο ποσοστό γεννήσεων: ο μέσος όρος της Μαύρης Ηπείρου είναι 4,7 παιδιά ανά γυναίκα, ενώ στον Νίγηρα φτάνει το 7,6, ποσοστό τριπλάσιο του παγκόσμιου μέσου όρου. 42

43 Ταυτόχρονα, το προσδόκιμο ζωής έχει αυξηθεί σημαντικά, από τα 37 έτη που ήταν το 1950 στα 60 που είναι σήμερα. Η τάση αυτή αναμένεται να συνεχιστεί και τα επόμενα χρόνια και μέχρι το 2100 το προσδόκιμο ζωής θα έχει φτάσει στην Αφρική τα 78 χρόνια. Σήμερα τρεις στους πέντε κατοίκους της Αφρικής είναι κάτω των 25 ετών. Στον αντίποδα, ο πληθυσμός της ανατολικής Ασίας θα συρρικνωθεί, με την Ιαπωνία να κρατά τα σκήπτρα: από 127 εκατομμύρια κατοίκους σήμερα, η Χώρα του Ανατέλλοντος Ηλίου θα έχει μόνο 83 εκατομμύρια μέχρι το Ακόμη και στην Κίνα, ο πληθυσμός θα μειωθεί από 1,38 δισ. σε κάτι λιγότερο από 1 δισ. Συνολικά, όμως, ο πληθυσμός της Ασίας θα αυξηθεί, λόγω του υψηλού ποσοστού γεννήσεων στις νότιες περιοχές της ηπείρου. 43

44 3. ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΑ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΦΡΑΓΜΟΙ ΣΤΗΝ ΑΓΟΡΑ Α) Ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα Η ανάλυση του ανταγωνιστικού περιβάλλοντος κατέδειξε την έλλειψη πρωτοτυπίας και καινοτομίας στην Ελληνική αγορά επίπλου. Οι Έλληνες κατασκευαστές μέσα στην κρίση εξακολουθούν να επενδύουν σε πολιτικές χαμηλής τιμής σε συνδυασμό με την υψηλή ποιότητα (που δεν διαθέτουν τα εισαγόμενα φθηνά προϊόντα) την ευελιξία στην κατασκευή με βάση τις επιθυμίες του πελάτη αλλά και τις ευκολίες πληρωμής. Παρόλα αυτά, τέτοιου είδους προσπάθειες δεν δημιουργούν ανταγωνιστικό περιβάλλον ιδιαίτερα μέσα στο πλαίσιο της διαρκώς συρρικνούμενης Ελληνικής αγοράς. Με βάση τόσο τη βιβλιογραφία όσο και την εμπειρική έρευνα αλλά και τις αναφορές της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τον κλάδο, η καινοτομία αποτελεί σχεδόν μονόδρομο για την βιομηχανία επίπλου όπως και για το σύνολο των κλάδων στην Ευρώπη. Επιπλέον, δεδομένου του μικρού μεγέθους της εσωτερικής αγοράς, τα καινοτόμα έπιπλα θα πρέπει να μπορούν να σταθούν εξίσου και στις αγορές του εξωτερικού. Με βάση την ανάλυση του ανταγωνιστικού περιβάλλοντος που έγινε παραπάνω και τις προδιαγραφές της παραχθείσας καινοτομίας στο πλαίσιο του ερευνητικού έργου, το οικολογικό κι έξυπνο έπιπλο εισόδου με την ονομασία «καρδιά»: 1. αποτελεί το πρώτο ελληνικό έπιπλο που είναι αμιγώς οικολογικό κι ενσωματώνει ευφυείς λειτουργίες («έξυπνο»). Η κατάλληλη προβολή και προώθησή του στην Ελληνική αγορά θα προσελκύσει το αγοραστικό κοινό που έλκεται και υιοθετεί άμεσα την καινοτομία. 2. ανήκει στην πρώτη γενιά έξυπνων επίπλων σε παγκόσμια κλίμακα, γεγονός που αυξάνει την πιθανότητα αποδοχής του αρχικά από το Ευρωπαϊκό κοινό. 3. Απευθύνεται στην Τρίτη ηλικία ως κύρια αγορά-στόχο, η οποία αποτελεί ένα μεγάλο μέρος του καταναλωτικού κοινού κι επιπλέον αποτελούν το μεγαλύτερο ποσοστό των χρηστών και καταναλωτών προϊόντων προσαρμοσμένης τεχνολογίας. 4. Συμβάλει σημαντικά στην ανεξαρτητοποίηση των χρηστών ως προς: την υπενθύμιση σημαντικών γεγονότων αλλά κι αντικειμένων όπως τα κλειδιά και το πανωφόρι ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες. Για παράδειγμα, αν ο χρήστης πάρει τα κλειδιά ή το πανωφόρι και ο καιρός προβλέπεται ότι θα βρέξει ή θα χιονίσει, τότε μετά από λίγα δευτερόλεπτα θα βγάλει γραπτό και ηχητικό μήνυμα ότι θα χρειαστεί ομπρέλα. την υποστήριξη σε καθημερινές ανάγκες (π.χ. ψώνια) με το τροχήλατο σκαμπό με αποθηκευτικό χώρο, 44

45 την υποβοήθηση στην κίνηση εντός του σπιτιού με την επιφάνεια καθίσματος και το χερούλι στήριξης, μπορεί να χρησιμοποιηθεί και σαν μικρό κάθισμα εισόδου. 5. Η πολυχρηστικότητά του συνδυάζεται με την ευκολία χρήσης και τη φιλικότητα ως προς το χρήστη ανάγκη ιδιαίτερα επιτακτική στα άτομα τρίτης ηλικίας. Πιο συγκεκριμένα: Ο καθρέφτης οθόνη παραμένει ένας απλός καθρέφτης έως ότου ενεργοποιηθεί. Ο χρήστης δεν χρειάζεται να πληκτρολογήσει κάποιο κωδικό για να αναγνωριστεί. Με την εμφάνισή του το σύστημα θα τον αναγνωρίσει και θα του εμφανίσει ένα μήνυμα καλωσορίσματος αναφέροντας και το όνομά του π.χ. «Γειά σου Νίκο». 6. Οι προδιαγραφές του εγγυώνται ασφάλεια τόσο σωματική όσο και πνευματική. Ενδεικτικά: Οι ρόδες είναι με φρένο. Το σύστημα έχει τη δυνατότητα αναγνώρισης προσώπου και επιτρέπει μόνο σε συγκεκριμένους χρήστες να εκτελέσουν λειτουργίες. 7. Το έπιπλο είναι επίσης ελκυστικό για οικογένειες με εργαζόμενους γονείς, καθώς οι υπενθυμίσεις μπορούν να αφορούν παιδιά που πηγαίνουν στο σχολείο (π.χ. να πάρουν μαζί τους κλειδιά, να σβήσουν τα φώτα και να κλειδώσουν). 8. Η εξ ολοκλήρου οικολογική του κατασκευή αποτελεί αιτία προσέλκυσης των καταναλωτών που είναι ιδιαίτερα ευαισθητοποιημένοι σε θέματα προστασίας της φύσης και των φυσικών πόρων τόσο της τρίτης ηλικίας όσο κι άλλων ομάδων. 9. Το έπιπλο υπερκαλύπτει τις συνήθεις απαιτήσεις των χρηστών και συγκεκριμένα: ευκολία συντήρησης και καθαριότητας, εύκολη μετακίνηση ασφάλεια την υποβοήθηση του ατόμου για αλλαγή θέσης στο έπιπλο ή προσαρμογή των διαστάσεών του ως προς τα ανθρωπομετρικά χαρακτηριστικά του ατόμου (π.χ. για παιδί και ενήλικα) 10. Το έπιπλο μπορεί να προσαρμοσθεί σε όλους τους χώρους ανεξάρτητα από τη διακόσμηση και το μέγεθός τους. 11. Όσο αφορά στην προώθησή του στην Ελληνική αγορά, θα τονισθεί η χρήση ξυλείας που προέρχεται από πιστοποιημένα αειφορικά διαχειριζόμενα Ελληνικά δάση. 12. Όσο αφορά στην προώθησή του στο εξωτερικό, θα τονισθεί η ευκολία μεταφοράς του (σε επίπεδη συσκευασία) που μεταφράζεται σε χαμηλό κόστος μεταφοράς που δεν θα 45

46 επιβαρύνει σημαντικά την τελική τιμή. Ακόμη θα τονισθεί η δυνατότητα προσαρμογής του στο ύφος και τις συνήθειες των χρηστών ανά χώρα. Β) Φραγμοί στην αγορά Η σημαντικότερη τροχοπέδη σήμερα για την μαζική παραγωγή του καινοτόμου επίπλου εισόδου «καρδιά» έγκειται στην δεινή κρίση που ταλανίζει την Ελλάδα και το ιδιαίτερα ασταθές πολιτικά και συνακόλουθα επιχειρηματικό πλαίσιο. Η κατάσταση αυτή επηρεάζει ικανούς κατασκευαστές μαζικής παραγωγής επίπλου αρνητικά ώστε να διστάζουν να επενδύσουν σε παραγωγή μιας καινοτομίας που δεν εξασφαλίζει άμεσα οφέλη και κέρδη. Σήμερα υπάρχει μια τάση ανάληψης υπεργολαβιών (π.χ. από πολυεθνικές όπως η ΙΚΕΑ) ή ανάπτυξης συνεργασιών σε μεγάλα έργα ώστε να είναι εξασφαλισμένη η αγορά των παραγόμενων προϊόντων. Η κακή κατάσταση της εσωτερικής αγοράς, η οποία ταλανίζεται από τα capital controls,την υψηλή ανεργία και το έντονο πρόβλημα ρευστότητας δυσχεραίνουν ακόμη περισσότερο την επενδυτική απόφαση παραγωγής της καινοτομίας. Παράλληλα, οι περιορισμοί στις τραπεζικές συναλλαγές σε συνδυασμό με τις μειωμένες αντοχές των επιχειρήσεων και την αυξανόμενη δυσπιστία των πελατών του εξωτερικού αυξάνουν τις αμφιβολίες των παραγωγών για την επιτυχία του καινοτόμου εγχειρήματος. Πέραν των σημαντικών αυτών προβλημάτων, η ανάλυση αγοράς και η μελέτη του ανταγωνιστικού περιβάλλοντος δεν κατέδειξαν άλλους σημαντικούς φραγμούς στην αγορά. Η «καρδιά» έχει τις δυνατότητες με ορθή και καλά μελετημένη στρατηγική προώθησης και προβολής να κατακτήσει τόσο την Ελληνική αγορά όσο και τις αγορές του εξωτερικού. 46

47 4. ΑΝΑΛΥΣΗ ΑΓΟΡΑΣ ΚΑΙ ΑΓΟΡΑΣ ΣΤΟΧΟΥ NICHE MARKET ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΑ ΠΡΟΙΟΝΤΑ Η ανάλυση της αγοράς επίπλων σε διεθνές και εθνικό επίπεδο έχει πραγματοποιηθεί σε βάθος τόσο στο κεφάλαιο 2 του παρόντος επιχειρηματικού σχεδίου, όσο και στα παραδοτέα Π.Ε , Π.Ε , Π.Ε του ερευνητικού προγράμματος GSF. Με βάση τα παραπάνω έχει προσδιοριστεί ως αγορά στόχος άνδρες και γυναίκες της τρίτης ηλικίας, δηλ. άνω των ετών που βρίσκονται όμως σε ικανοποιητική κατάσταση υγείας και ζωτικότητας και μπορούν να συμμετέχουν ενεργά στον κοινωνικό τους περίγυρο και απασχολούνται με ελαστικό ωράριο της επιλογής τους τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Ευρώπη, χωρίς φυσικά να αποκλείονται και άλλες ηλικιακές ομάδες. Η συγκεκριμένη αγορά στόχος επιλέχθηκε στο συγκεκριμένο ερευνητικό έργο, καθώς από την ανασκόπηση της βιβλιογραφίας έχει προκύψει ότι η τρίτη ηλικία αποτελεί πλέον ένα αγοραστικό κοινό με διαρκώς αυξανόμενο ενδιαφέρον τόσο εξαιτίας της αύξησης του μεγέθους του, όσο και λόγω των προκλήσεων που δημιουργούνται στους σχεδιαστές και παραγωγούς προϊόντων για την ομάδα αυτή. Ο συγκεκριμένος πληθυσμός εγείρει προκλήσεις πολιτιστικές, οικονομικές, οργανωτικές και σχεδιαστικές. Παράλληλα η δημογραφική γήρανση αποτελεί και απειλή: οι αγορές ανησυχούν για την οικονομική και δημοσιονομική αστάθεια που δημιουργείται από την έλλειψη ηλικιακών ισορροπιών των αγοραστικών ομάδων. Δεδομένης της οικονομικής κρίσης που βιώνει τόσο η Ελλάδα, όσο και η Ευρώπη (κι ο κόσμος) γενικότερα, η έντονη πίεση στις επιχειρήσεις επιβάλλει την αναζήτηση νέων οδών για άνοιγμα αγορών και τη μετατροπή των απειλών σε ευκαιρίες. Είναι γεγονός ότι, σε παγκόσμια κλίμακα, από το 1950 το ποσοστό των ηλικιωμένων αυξάνεται σταθερά (από 8% το 1950 στο 11% το 2009, και αναμένεται να φτάσει το 22% το Συγκεκριμένα για την εικοσαετία αναμένεται αύξηση κατά 49% στον αριθμό των ατόμων ηλικίας άνω των 65 ετών στην Ευρώπη, 82% στις ΗΠΑ και 77% στην Ιαπωνία (United Nations, 2001).Το φαινόμενο αυτό της γήρανσης του πληθυσμού είναι εντονότερο στη νότια Ευρώπη όπου και εκτιμάται ότι έως το έτος 2050 το ποσοστό του πληθυσμού άνω των 65 ετών θα ανέρχεται σε 32,5%. Αυτή η ηλικιακή ομάδα αναμένεται να φτάσει από 87.5 εκατομμύρια το 2010 στα εκατομμύρια το 2060 στην ΕΕ. Αντίστοιχα οι άνω των 80 θα τριπλασιασθούν (από 23.7 εκ. το 2010, σε 62.4 το 2060). Ειδικότερα στην Ελλάδα, η αύξηση του προσδόκιμου χρόνου ζωής και η δραματική πτώση της γεννητικότητας, έχει ως αποτέλεσμα η χώρα μας να είναι μία από τα πλέον γερασμένα έθνη του κόσμου μαζί με την Ιταλία, τη Γερμανία και τη Σουηδία. Ενώ στις ΗΠΑ, η αναλογία ατόμων άνω των 60 ετών, στο σύνολο του πληθυσμού, είναι 16,5%, στην Ελλάδα το αντίστοιχο ποσοστό είναι 22,3%. Το έτος 2020, σύμφωνα με σχετική έρευνα του ΕΚΚΕ, ο 47

48 αριθμός των ηλικιωμένων θα είναι όσο και των νέων. Tο έτος 2030, ο αριθμός των ατόμων άνω των 60 ετών, στη χώρα μας, σύμφωνα με την Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος (ΕΣΥΕ), θα φτάσει το 1/3 του συνόλου. Το προσδοκώμενο μέσο όριο ζωής, μέχρι και τις αρχές του τρέχοντος αιώνα στις περισσότερες χώρες, δεν ξεπερνούσε τα χρόνια. Σήμερα έχει φτάσει και ξεπερνά τις ηλικίες των 77 ετών (Πίνακας 4.1). Στην Ελλάδα, σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα δεδομένα, οι γυναίκες ζουν κατά μέσο όρο 80 και οι άντρες 75 χρόνια. Αυτό σημαίνει ότι ο μέσος όρος ζωής στη χώρα μας αυξήθηκε κατά 14 χρόνια μεταπολεμικά. Και οι γυναίκες είναι το «ισχυρό» φύλο, τουλάχιστον όσον αφορά τη μακροζωία. Πίνακας 4.1: Μέσο όριο ζωής ΠΕΡΙΟΔΟΙ ΕΛΛΑΔΑ ΚΟΣΜΟΣ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟ ΑΝΑΠΤΥΓΜΕΝΕΣ ΧΩΡΕΣ ΛΙΓΟΤΕΡΟ ΑΝΑΠΤΥΓΜ ΕΝΕΣ ΧΩΡΕΣ ΕΛΑΧΙΣΤΑ ΑΝΑΠΤΥΓΜΕΝ ΕΣ ΧΩΡΕΣ , , ,5 44, , , , , , ,5 Ανάμεσα στα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η χώρα μας παρουσιάζει τη δεύτερη υψηλότερη προσδοκώμενη ζωή για τους άντρες, πίσω από τη Σουηδία (76,7 έτη) ενώ κατατάσσεται πέμπτη για τις γυναίκες( Eurostat, 2011). Το 1960 ο γεροντικός πληθυσμός αντιπροσώπευε το 9,4% του συνολικού πληθυσμού της χώρας. Το αντίστοιχο ποσοστό για τον πληθυσμό ηλικίας έως 14 ετών ήταν 24,8%. Ο δείκτης γονιμότητας στην Ελλάδα μειώθηκε σταδιακά από 2,3 γεννήσεις ανά γυναίκα αναπαραγωγικής ηλικίας το 1960, σε 1,3 γεννήσεις το Σε σχέση με τα υπόλοιπα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η χώρα εμφανίζει τον χαμηλότερο δείκτη, μαζί με την Ισπανία (1,2 γεννήσεις) και την Ιταλία (1,2 γεννήσεις) (Eurostat,2011). Επιπρόσθετα, η δηµογραφική γήρανση συνδέεται µε τις κοινωνικές μεταβολές στη δοµή και τη λειτουργία της οικογένειας. Η τρίτη ηλικία δεν αποτελεί πλέον το «δεκανίκι» της επόμενης γενιάς, αλλά ούτε επιθυμεί την εξάρτησή της από εκείνη. Οι εξελίξεις της τεχνολογίας και της ιατρικής έχουν δημιουργήσει ένα νέο προφίλ της συγκεκριμένης ομάδας το οποίο παραπέμπει στη δημιουργία νέων αγαθών και προϊόντων που να ανταποκρίνονται σε διαρκώς νέες επιθυμίες κι ανάγκες με κύριο χαρακτηριστικό τις διαρκείς μεταβολές. Αυτές συνδέονται με την επιθυμία για διατήρηση του τρόπου ζωής όπως αυτός διαμορφώθηκε 48

49 τις προηγούμενες δεκαετίες ζωής του κάθε ατόμου χωριστά, τη βελτίωση της ποιότητας ζωής και της προσαρμογής στις νέες ανάγκες. Μια ιδιαίτερης σημασίας νέα πραγματικότητα είναι οι σύγχρονες δυνατότητες όπως η τηλεργασία, η τηλεματική και η χρήση του Internet που ευνοούν τη μερική απασχόληση και την ενεργό συμμετοχή στην κοινωνία των ωρίμων πολιτών. Αυτές οι τεχνολογίες επιτρέπουν στα άτομα τρίτης ηλικίας, εφ όσον το επιθυμούν, να συμμετέχουν ενεργά στην παραγωγική διαδικασία, τα κοινωνικά και πολιτικά δρώμενα. Επιπλέον η χρήση της τεχνολογίας Το ίδιο ισχύει και όσον αφορά την ανάγκη επικοινωνίας που έχει ο κάθε άνθρωπος και ιδιαίτερα τα ηλικιωμένα άτομα. Η τρίτη ηλικία διεκδικεί το δικαίωμά στη ζωή καταρρίπτοντας τις καθεστηκυίες αντιλήψεις και αποτελώντας πρόσφορο έδαφος ερευνητικών και σχεδιαστικών προκλήσεων, ιδιαίτερα αν ληφθεί υπόψη ότι οι σημερινοί μεσήλικες είναι η αυριανή τρίτη ηλικία! Επομένως, ένα πολυσύνθετο σύνολο εργαζόμενων, επιχειρηματιών, υπηρεσιών και μεταποίησης μπορεί να δραστηριοποιηθεί και αναπτυχθεί με επίκεντρο τις ηλικίες αυτές και βάση τα νέα δεδομένα και ανάγκες που ευνοούν τη σχεδιαστική και τεχνολογική καινοτομία. Ύστερα από τα παραπάνω διαφαίνεται ξεκάθαρα ότι ο αυξανόμενος αριθμός της συγκεκριμένης πληθυσμιακής ομάδας δημιουργεί ένα μεγάλο μέγεθος αγοράς για τα νέα προϊόντα, όπως αυτό που προέκυψε από το παρόν ερευνητικό πρόγραμμα, τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Με βάση τα παραπάνω η σχεδιαστική ομάδα αυτού του ερευνητικού προγράμματος κλήθηκε, λαμβάνοντάς τα υπόψη τους, να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις μιας αγοραστικής ομάδας που παρουσιάζει μεγάλη ποικιλομορφία, αφού παρά τη σχετική ομοιομορφία των ψυχολογικών και ανθρωπομορφικών χαρακτηριστικών, τα άτομα έχουν ζήσει μια μακρά ζωή με εμπειρίες από διαφορετικές εποχές, κανόνες, πρότυπα και βιώματα. Παρά την καθεστηκυία αντίληψη ότι «όλοι οι ηλικιωμένοι τείνουν να μοιάζουν», σύγχρονες σχετικές έρευνες αποδεικνύουν ότι ο κάθε άνθρωπος διατηρεί τη μοναδικότητά του ως το τέλος της ζωής του. Έτσι, έχουν γίνει σχετικές ερευνητικές προσπάθειες διεθνώς (Anderson, 1976; Burke, 1990; Haigh, 1993; Naqvi et al., 1994; Demirbilek, 1999; Pinto et al., 2000; Comfurt, 2003a; Jönsson, 2003; Pennathur et al., 2003) για το σχεδιασμό και την ανάπτυξη προϊόντων που διευκολύνουν τον τρόπο διαβίωσης των ηλικιωμένων τις οποίες η σχεδιαστική ομάδα έλαβε επίσης υπόψιν της. Στο πλαίσιο του παρόντος ερευνητικού έργου, και πιο συγκεκριμένα στο Παραδοτέο «ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΜΕΛΕΤΗ ΕΡΕΥΝΑΣ ΑΓΟΡΑΣ» της Δράσης Π.Ε.3.2 «Εντοπισμός της αγοράς προϊόντων GSF στην Ελλάδα και των τάσεων αυτής (Targeting & trend analysis)», έγινε αναλυτική καταγραφή των απόψεων των επιχειρήσεων επίπλων, καθώς και των καταναλωτών σχετικά με τα οίκο-λογικά έπιπλα, με σκοπό τη σαφή διατύπωση των 49

50 κριτηρίων με βάση τα οποία προσδιορίζεται η αγορά στόχος, καθώς και τον προσδιορισμό των ευνοϊκών και ανασταλτικών παραγόντων ανάπτυξης οικολογικών και έξυπνων επίπλων, ώστε να ληφθούν οι σχετικές αποφάσεις για το σχεδιασμό και κατασκευή του τελικού προϊόντος. Ορισμένα από τα βασικότερα σημεία στα οποία επικεντρώθηκε η έρευνα και τα αποτελέσματα που προέκυψαν, αφορούν στα παρακάτω. A. Προτιμήσεις καταναλωτών αναφορικά με το είδος επίπλου Τα ξύλινα έπιπλα κατέχουν την πρώτη θέση στην προτίμηση των συμμετεχόντων καταναλωτών στην έρευνα για καθημερινή χρήση, με βάση την ιεράρχηση από 1 έως 5 (όπου, 1=Πάρα πολύ και 5=Καθόλου). Ακολουθούν τα συνηθισμένα υλικά κατασκευής όπως το ύφασμα (2,34), τα μεταλλικά έπιπλα (3,28), η χρήση δέρματος (3,61), αλλά και ο συνδυασμός υλικών (3,73). Η καρέκλα, είναι το είδος του επίπλου που χρησιμοποιείται περισσότερο από τους ερωτώμενους, σε ποσοστό 27,9% των αποκρίσεων. Αρκετά χαμηλότερα εμφανίζεται η χρήση επίπλων κήπου βεράντας, αποθηκευτικών χώρων, όπως ντουλάπια κουζίνας και σύνθετα, αλλά και γραφείων. B. Αντίληψη για την οικολογικότητα και ενσωμάτωση της τεχνολογίας Η ενότητα αυτή των αποτελεσμάτων, κρίνεται ιδιαίτερα σημαντική καθώς διερευνά τις δύο βασικές παραμέτρους που ενσωματώνει ένα «έξυπνο» και «πράσινο» (οικολογικό) έπιπλο και αποτελεί τον πυρήνα της έρευνας στο πλαίσιο διερεύνησης του είδους επίπλου, των περιβαλλοντικών και τεχνολογικών χαρακτηριστικών που θα ενσωματώνει και τη χρήση του, ώστε να αποτελέσει τη βάση για την ανάπτυξη του νέου προϊόντος επίπλου GSF (Green Smart Furniture). Επιπλέον, μέσα από τις αποκρίσεις της συγκεκριμένης ενότητας δίνεται η δυνατότητα διερεύνησης της ανταπόκρισης των καταναλωτών σχετικά με ένα νέο προϊόν επίπλου και εντοπισμού της αγοράς στόχου της έρευνας με βάση ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της καθημερινότητας του ατόμου, την κλινική και ψυχολογική του κατάσταση, την επαφή του και εξοικείωσή του με την τεχνολογία αλλά και τις περιβαλλοντικές του ευαισθησίες. Στην ερώτηση λοιπόν, που αποτελεί και τη βασική προϋπόθεση ανάπτυξης αγοράς έξυπνου και οικολογικού επίπλου στη χώρα μας, αν είναι διατεθειμένοι οι καταναλωτές να αλλάξουν τα έπιπλα που ήδη έχουν με έξυπνα και οικολογικά, παρατηρείται ότι το κριτήριο της τιμής είναι αυτό που παίζει το σημαντικότερο ρόλο. Έτσι, ένα ποσοστό 54,4% (Σχήμα 4.1), απάντησε θετικά στην αλλαγή των επίπλων του με την προϋπόθεση ότι τα έξυπνα και οικολογικά έπιπλα θα είναι φθηνότερα σε σχέση με τα συμβατικά. Το αποτέλεσμα αυτό είναι λογικό, αν αναλογιστεί κανείς το μειωμένο διαθέσιμο εισόδημα των καταναλωτών στην περίοδο της οικονομικής κρίσης που διέρχεται η χώρα. Αντίθετα, το ενδιαφέρον σχετικά με την τεχνολογία βρίσκεται αρκετά χαμηλότερα στις προϋποθέσεις που θέτουν οι 50

51 συμμετέχοντες στην έρευνα για αλλαγή των επίπλων τους, σε ένα ποσοστό 22,8% των αποκρίσεων. Τα παραπάνω αποτελέσματα, επιβεβαιώνονται εν μέρει και από τη διερεύνηση του δείκτη ευαισθησίας που έχουν οι συμμετέχοντες στην έρευνα, αναφορικά με την προστασία του περιβάλλοντος γενικότερα, ως ένα από τα βασικά κριτήρια αγοράς προϊόντων. Το 41,6% των ερωτηθέντων δηλώνει πως η περιβαλλοντική προστασία αποτελεί βασικό κριτήριο στις αγορές που πραγματοποιεί, ενώ το 21,3% δηλώνει την περιβαλλοντική προστασία ως το βασικότερο κριτήριο αγορών, με μόνο ένα 12,5% να τη θεωρεί ως μη σημαντική. Σχήμα 4.1. Προϋποθέσεις αλλαγής επίπλων με έξυπνα και οικολογικά έπιπλα Οι επόμενες κατηγορίες απαντήσεων της παρούσας έρευνας αγοράς, αποτελούν και τον πυρήνα των χαρακτηριστικών - ιδιοτήτων που θα πρέπει να διέπουν ένα "έξυπνο" και "οικολογικό" έπιπλο, τόσο όσον αφορά το βαθμό ενσωμάτωσης της περιβαλλοντικής προστασίας και των φυσικών πόρων, όσο και των τεχνολογικών χαρακτηριστικών και εφαρμογών που μπορεί να έχει ταυτόχρονα με τη δυνατότητα ανταπόκρισης σε ιδιαιτερότητες και χαρακτηριστικά του χρήστη και του περιβάλλοντος - χώρου όπου αυτός κινείται. Στην ερώτηση λοιπόν, ποιες ιδιότητες - λειτουργίες θα πρέπει να εξυπηρετεί ένα οικολογικό έπιπλο, αυτό θα πρέπει: να διασφαλίζει την αειφορία όσον αφορά τη χρήση φυσικών πόρων (βαθμός ιεράρχησης 1,72), 51

52 να υπάρχει η δυνατότητα παραγωγής μέσα από μία παραγωγική διαδικασία που σέβεται το περιβάλλον (1,74), να εξασφαλίζει την εξοικονόμηση ενέργειας τόσο κατά την παραγωγή του όσο και κατά τη χρήση του (1,79) αλλά και να είναι κατασκευασμένο από ανακυκλώσιμα υλικά (1,82). Ακολουθούν επιπλέον παράγοντες όπως η εργονομία - ασφάλεια, χρήση οικολογικών υλικών φινιρίσματος, δυνατότητα επανάχρησης υλικών αλλά και η χρήση καινοτόμων υλικών. Αντίστοιχα, οι επόμενες ερωτήσεις της παρούσας έρευνας αγοράς, διερευνούν την εξοικείωση των συμμετεχόντων με την τεχνολογία και το βαθμό ενσωμάτωσης που έχουν σε επιμέρους τεχνολογικές εφαρμογές και λειτουργίες, επικεντρώνοντας στη χρήση υπολογιστικών συστημάτων. Με βάση τις αποκρίσεις των συμμετεχόντων στην έρευνα, οι καταναλωτές φαίνονται να επιδεικνύουν μεγαλύτερο βαθμό εξοικείωσης αναφορικά με τη χρήση κινητού τηλεφώνου (2,54), αυτοματισμών μέσα στο σπίτι (3,39), όπως αυτόματα ρολά στα παράθυρα, φωτισμό κ.λ.π., οπτικοακουστικών μέσων (3,43) (dvd, τηλεόραση, μηχανήματα προβολής) και ακολουθούν η χρήση Η/Τ και το διαδίκτυο σε βαθμό 3,79 και 4,00 αντίστοιχα. Εστιάζοντας ακόμη περισσότερο στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και ιδιότητες τις οποίες θα πρέπει να ενσωματώνει ένα "έξυπνο" πλέον έπιπλο, η ανάλυση των αποτελεσμάτων (Πίνακας 4.2), έδειξε ότι ο ανθρωποκεντρικός σχεδιασμός αποτελεί τη βασική ιδιότητα του προϊόντος επίπλου (1,95) με έξυπνα χαρακτηριστικά και ακολουθούν οι τεχνολογικές ιδιότητες και δυνατότητες που αυτό θα μπορούσε να ενσωματώσει, με κυριότερες τη δυνατότητα ειδοποίησης για προβλήματα υγείας του ατόμου (2,09), τη δυνατότητα επικοινωνίας με το χρήστη (2,24) και τη δυνατότητα αλληλεπίδρασης με το περιβάλλον (2,39). Τα αποτελέσματα αυτά μπορούν να συνδυαστούν και με τους σκοπούς που θα πρέπει να επιτυγχάνει ένα "έξυπνο" έπιπλο. Έτσι, οι συμμετέχοντες στην παρούσα έρευνα θεωρούν ότι ένα "έξυπνο" έπιπλο θα πρέπει να διευκολύνει την καθημερινότητα του χρήστη (1,40), να υλοποιεί κάποιες εργασίες (1,73) να εξασφαλίζει μια ανεξάρτητη καθημερινότητα του ατόμου (1,87) και να δημιουργεί ευχάριστο κλίμα μέσα στο σπίτι (1,88). 52

53 Πίνακας 4.2. Βαθμός ενσωμάτωσης τεχνολογικών ιδιοτήτων έξυπνου επίπλου (κλίμακα ιεράρχησης από 1 έως 5 όπου, 1=Πάρα πολύ και 5=Καθόλου) ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΕΞΥΠΝΟΥ ΕΠΙΠΛΟΥ ΒΑΘΜΟΣ Std. Deviation Ο ΑΝΘΡΩΠΟΚΕΝΤΡΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ 1,95 1,200 ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΑ ΕΙΔΟΠΟΙΗΣΗΣ ΣΕ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΥΓΕΙΑΣ 2,09 1,198 ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΜΕ ΤΟ ΧΡΗΣΤΗ 2,24 1,215 ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΑ ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΗΣ ΜΕ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 2,39 1,164 ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΑ ΧΕΙΡΙΣΜΟΥ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ 2,48 1,239 ΗΔΥΝΑΤΟΤΗΤΑ ΑΠΟΦΑΣΗΣ ΚΑΙ ΑΝΤΙΔΡΑΣΗΣ ΣΤΗΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑ 2,55 1,265 Η ΗΨΗΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ 2,63 1,351 ΤΑ ΔΙΑΚΡΙΤΙΚΑ ΕΝΣΩΜΑΤΩΜΕΝΑ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ 2,72 1,317 Τέλος, όσον αφορά τους παράγοντες επηρεασμού της απόφασης των συμμετεχόντων στην έρευνα στην απόφαση να προχωρήσουν στην αγορά ενός "έξυπνου" και οικολογικού επίπλου, οι τρεις βασικότεροι είναι το κόστος, η ποιότητα και η λειτουργικότητα του επίπλου. Ακολουθούν οι υπόλοιποι παράγοντες όπως η ασφάλεια και η εργονομία, η περιβαλλοντική προστασία και η τεχνολογία με το design. Γ. Είδος και χαρακτηριστικά "έξυπνου" και οικολογικού επίπλου. Οι προτιμήσεις των καταναλωτών, ως προς τις λειτουργίες που θα μπορούσε να έχει ένα "έξυπνο" έπιπλο, προσανατολίζονται κυρίως στην ευκολία συντήρησης και καθαριότητας (1,64), εύκολη μετακίνησή του (1,67), ασφάλεια (1,71) και την υποβοήθηση του ατόμου για αλλαγή θέσης στο έπιπλο ή προσαρμογή των διαστάσεών του ως προς τα ανθρωπομετρικά χαρακτηριστικά του ατόμου. Εστιάζοντας ακόμη περισσότερο σε συγκεκριμένο είδος επίπλου το οποίο οι ερωτώμενοι θα επιθυμούσαν να είναι ένα "έξυπνο" και οικολογικό έπιπλο, η πλειοψηφία (49,5%) δήλωσε ότι αυτό είναι το κάθισμα, είτε καρέκλα είτε καναπές κ.λ.π., και ακολουθούν με πολύ χαμηλότερα ποσοστά το κρεβάτι (25,1%), η κουζίνα (12,1%), ενώ αρκετά χαμηλότερα βρίσκονται το τραπέζι και οι αποθηκευτικοί χώροι (ντουλάπια) με ποσοστά 7,0% και 6,3% αντίστοιχα. 53

54 Πολύ σημαντικά είναι τα αποτελέσματα που παρουσιάζονται στο επόμενο Σχήμα 4.2 και αφορούν στο επιπλέον χρηματικό ποσό που είναι διατεθειμένοι οι καταναλωτές να πληρώσουν προκειμένου να αποκτήσουν ένα "έξυπνο" και οικολογικό έπιπλο. Είναι σημαντικό ότι η σχετική πλειοψηφία (27,4%) δηλώνει ότι είναι διατεθειμένη να πληρώσει επιπλέον 5-10% της τιμής που έχει ένα συμβατικό έπιπλο για ένα "έξυπνο" και οικολογικό έπιπλο. Αν σε αυτό το ποσοστό προσθέσουμε και αυτούς οι οποίοι είναι διατεθειμένοι να πληρώσουν από 1-5% επιπλέον (22,4%) και από 11-15% επιπλέον (18,6%), τότε ένα ποσοστό της τάξεως του 68% των συμμετεχόντων στην έρευνα, είναι διατεθειμένο να πληρώσει έως και 15% περισσότερο σε σχέση με ένα συμβατικό έπιπλο. Σχήμα 4.2. Επιπλέον χρηματικό ποσό που είναι διατεθειμένοι οι καταναλωτές να πληρώσουν για ένα έξυπνο και οικολογικό έπιπλο. Με βάση λοιπόν, όλα τα παραπάνω και λαμβάνοντας υπόψη τα ιδιαίτερα τεχνολογικά, οικολογικά και λειτουργικά χαρακτηριστικά που μπορεί να ενσωματώνει ένα "έξυπνο" και οικολογικό έπιπλο, στην ερώτηση για το πόσο θα ενδιέφερε τους συμμετέχοντες η αγορά ενός τέτοιου επίπλου, η πλειοψηφία απάντησε από "αρκετά" (41,6%) έως "πάρα πολύ" (28,6%), ενώ μόλις 1,5% δήλωσε πως δεν θα τον ενδιέφερε καθόλου. Παρατηρείται λοιπόν το φαινόμενο, με βάση και το συγκεκριμένο αποτέλεσμα, ύπαρξης "κρίσιμης" μάζας του καταναλωτικού κοινού για την ανάπτυξη της αγοράς των "έξυπνων" και οικολογικών επίπλων και στη χώρα μας, στην οποία θα μπορούσαν να εστιάσουν οι ελληνικές επιχειρήσεις στην παρούσα περίοδο της οικονομικής κρίσης. Επιπλέον, το είδος του προϊόντος στο οποίο κατευθύνει η παρούσα έρευνα δημιουργεί προϋποθέσεις και για πωλήσεις σε αγορές πέραν της εθνικής (εξωστρέφεια). Τέλος η έρευνα υποδεικνύει ότι υπάρχουν οι προϋποθέσεις για την συγκεκριμένη εξειδικευμένη αγορά (Niche market) ιδιαίτερα στην περίοδο ανάκαμψης της οικονομίας. 54

55 Επομένως η στροφή στη συγκεκριμένη αγορά οδηγεί σε βέβαιη απόκτηση σημαντικών ανταγωνιστικών πλεονεκτημάτων. Δ. Εντοπισμός αγοράς στόχου - χαρακτηριστικά "έξυπνου" και οικολογικού επίπλου. Σε σχέση με τα οικολογικά χαρακτηριστικά του επίπλου, αυτά θα πρέπει να επικεντρώνονται στη διασφάλιση των φυσικών πόρων από το συγκεκριμένο προϊόν, την εξοικονόμηση ενέργειας και την επανάχρηση. Σχεδόν σε όλες τις κλάσεις ηλικίας ο βασικότερος σκοπός του «έξυπνου» και οικολογικού επίπλου θα πρέπει να είναι η διευκόλυνση της καθημερινότητας του ατόμου, ενώ η λειτουργία του ως προειδοποιητικός μηχανισμός για την υγεία/ασφάλεια του ατόμου είναι σημαντικός παράγοντας για τις ηλικίες ετών. Αντίστοιχα για τις ηλικίες σημαντικό ρόλο παίζουν η παρακολούθηση της υγείας του ατόμου και η δημιουργία ευχάριστου κλίματος μέσα στο σπίτι. Εστιάζοντας ακόμη περισσότερο σε συγκεκριμένες ιδιότητες λειτουργίες που θα πρέπει να ενσωματώνει και εκτελεί ένα «έξυπνο» έπιπλο, για όλες σχεδόν τις κλάσεις ηλικίας αυτές είναι η εύκολη συντήρηση και καθαριότητα και η δυνατότητα εύκολης μετακίνησης, κυρίως για τις ηλικίες από 66 ετών και άνω καθώς και η μετάβαση από την καθιστή στην όρθια θέση και αντίστροφα. Η δυνατότητα ειδοποίησης για προβλήματα υγείας φαίνεται να παίζει σημαντικό ρόλο για τις ηλικίες άνω των 75 ετών. Ιδιαίτερα σημαντικά είναι τα αποτελέσματα τα οποία ακολουθούν και αφορούν την κατηγοριοποίηση των συμμετεχόντων στην έρευνα, με βάση το επιπλέον χρηματικό ποσό το οποίο είναι διατεθειμένοι να πληρώσουν και τα επιμέρους χαρακτηριστικά και λειτουργίες, τις οποίες θα μπορούσε να ενσωματώνει ένα "έξυπνο" και οικολογικό έπιπλο, καταδεικνύοντας την προστιθέμενη αξία για τον καταναλωτή την οποία ενσωματώνει ένα τέτοιο προϊόν. Οι ερωτώμενοι είναι διατεθειμένοι σε αρκετά μεγάλο βαθμό να πληρώσουν από 1-15% επιπλέον σε σχέση με ένα συμβατικό έπιπλο, για να αποκτήσουν ένα "έξυπνο" και οικολογικό έπιπλο το οποίο σαν κύριο χαρακτηριστικό θα έχει την ασφάλεια για το χρήστη και την εύκολη συντήρηση και καθαριότητα. Πολύ σημαντικό είναι το γεγονός ότι, οι καταναλωτές είναι διατεθειμένοι να πληρώσουν από 16% μέχρι και πάνω από 20% για χαρακτηριστικά "έξυπνου" επίπλου όπως η βοήθεια που μπορεί να δώσει το έπιπλο στην κίνηση του χρήστη, η δυνατότητα προσαρμογής του σε ανθρωπομετρικά χαρακτηριστικά του χρήστη, όπως η αλλαγή του ύψους τραπεζιού, και η δυνατότητα εύκολης μετακίνησης του επίπλου στο χώρο. Τα αποτελέσματα αυτά κρίνονται ως ιδιαίτερα αισιόδοξα, αναφορικά με την ύπαρξη αγοραστικού κοινού στην Ελλάδα για "έξυπνα" και οικολογικά έπιπλα και υποδηλώνουν πως οι καταναλωτές είναι διατεθειμένοι να πληρώσουν ένα πολύ σημαντικό ποσό επιπλέον για χαρακτηριστικά και λειτουργίες του επίπλου που είναι ιδιαίτερα εξειδικευμένες και στοχευμένες ως προς τις ανάγκες τους. Ως προς τα κριτήρια επηρεασμού των συμμετεχόντων στην έρευνα και του επιπλέον ποσού που θα ήταν διατεθειμένοι να πληρώσουν, τα αποτελέσματα (Πίνακας 4.3) δείχνουν ότι, το 55

56 κόστος και η ποιότητα του επίπλου είναι τα βασικότερα κριτήρια που τους δίνουν τη δυνατότητα να διαθέσουν ένα επιπλέον ποσό της τάξεως από 1-15% και ειδικά το κόστος του προϊόντος για επιπλέον ποσό αγοράς πάνω από 20%. Ωστόσο, οι καταναλωτές είναι διατεθειμένοι να πληρώσουν από 1-5% παραπάνω σε σχέση με ένα συμβατικό έπιπλο, για να αποκτήσουν ένα "έξυπνο" και οικολογικό, που πέρα από το κόστος και την ποιότητά του, θα είναι λειτουργικό, ασφαλές, φιλικό στο περιβάλλον και γενικά θα ενσωματώνει όλα εκείνα τα χαρακτηριστικά που το διακρίνουν σε σχέση με ένα συμβατικό έπιπλο. Αντίθετα, τα αποτελέσματα δε δείχνουν διάθεση για να δώσουν επιπλέον ποσό από 16-20% για το σύνολο των παραγόντων που θα μπορούσαν να επηρεάσουν την απόφαση αγοράς. (ιεράρχηση από 4,00-4,67). Πίνακας 4.3. Ομάδες καταναλωτών με βάση το επιπλέον χρηματικό ποσό για αγορά έξυπνου και οικολογικού επίπλου και λειτουργίες του επίπλου (κλίμακα ιεράρχησης από 1 έως 5 όπου, 1=Πάρα πολύ και 5=Καθόλου) ΕΠΙΠΛΕΟΝ ΠΟΣΟ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΕΠΗΡΕΑΣΜΟΥ ΑΓΟΡΑΣ ΒΑΘΜΟΣ 0% ΚΟΣΤΟΣ 1,14 ΠΟΙΟΤΗΤΑ 1,43 ΠΟΙΟΤΗΤΑ 1,12 ΑΣΦΑΛΕΙΑ-ΕΡΓΟΝΟΜΙΑ 1,12 1-5% ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ 1,16 ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΚΟΣΤΟΣ 1,16 ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ 1, % ΚΟΣΤΟΣ 1,20 ΠΟΙΟΤΗΤΑ 1, % ΠΟΙΟΤΗΤΑ 1,65 ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ 1,71 >20% ΚΟΣΤΟΣ 1,19 Η ομαδοποίηση των συμμετεχόντων στην έρευνα με βάση το συνολικό οικογενειακό εισόδημα και το είδος επίπλου που χρησιμοποιούν για τις καθημερινές τους ανάγκες έδειξε ότι κυρίαρχη θέση έχει το ξύλινο έπιπλο σχεδόν σε όλες τις εισοδηματικές κλάσεις συγκεντρώνοντας και την πλειοψηφία των απαντήσεων. Τέλος, η ανάλυση με βάση το είδος του επίπλου που θα ενδιέφερε περισσότερο τους συμμετέχοντες στην έρευνα να είναι "έξυπνο" και οικολογικό και τις λειτουργίες που θα μπορούσε αυτό να εκτελεί, τα αποτελέσματα, δείχνουν ότι, αναφορικά με το κάθισμα η 56

57 προσαρμογή στα ανθρωπομετρικά χαρακτηριστικά και η εύκολη μετακίνηση του επίπλου παίζουν το βασικότερο ρόλο. VI. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Το κριτήριο της τιμής σε συνάρτηση με την ποιότητα είναι αυτό που παίζει το σημαντικότερο ρόλο στη λήψη απόφασης αλλαγής συμβατικών επίπλων με "έξυπνα" και οικολογικά. Οι τρεις προϋποθέσεις αναφορικά με την αλλαγή των συμβατικών επίπλων με έξυπνα και οικολογικά, αφορούν την υγεία των ατόμων, τη βοήθεια που μπορούν να προσφέρουν τα έξυπνα και οικολογικά έπιπλα στην περιβαλλοντική προστασία παράλληλα με τη βελτίωση της καθημερινότητας. Ο σημερινός καταναλωτής που ανήκει στην τρίτη ηλικία φαίνεται να είναι ιδιαίτερα ευαισθητοποιημένος για τα περιβαλλοντικά ζητήματα, γεγονός το οποίο θα πρέπει οι επιχειρήσεις να εντάσσουν στον επιχειρηματικό τους σχεδιασμό και στρατηγική. Σε σχέση με το ποιες ιδιότητες - λειτουργίες θα πρέπει να εξυπηρετεί ένα οικολογικό έπιπλο, αυτό θα πρέπει να διασφαλίζει την αειφορία όσον αφορά τη χρήση φυσικών πόρων, να υπάρχει η δυνατότητα παραγωγής μέσα από μία παραγωγική διαδικασία που σέβεται το περιβάλλον, να εξασφαλίζει την εξοικονόμηση ενέργειας τόσο κατά την παραγωγή του όσο και κατά τη χρήση του αλλά και να είναι κατασκευασμένο από ανακυκλώσιμα υλικά. Οι παραπάνω ιδιότητες είναι αυτές που θα πρέπει να ενσωματώνει ένα οικολογικό έπιπλο, γεγονός που καταδεικνύει την κατεύθυνση προς την οποία θα πρέπει να προσανατολιστούμε αναφορικά με τις περιβαλλοντικές ιδιότητες του προϊόντος επίπλου που θα αναπτυχθεί Αναφορικά με τις συγκεκριμένες τεχνολογικές εφαρμογές που θα μπορούσαν να ενσωματωθούν στο "έξυπνο" έπιπλο, η τεχνολογία των κινητών τηλεφώνων είναι πιο οικεία, ακολουθούμενη από χρήση οπτικο-ακουστικών μέσων και χρήση Η/Τ και διαδικτύου. Τα βασικότερα κριτήρια αναφορικά με την απόφαση αγοράς "έξυπνων" και οικολογικών επίπλων δε διαφοροποιούνται ουσιαστικά σε σχέση με τα "συμβατικά" προϊόντα επίπλου, γεγονός που καθιστά σχετικά εύκολο τον προσανατολισμό των επιχειρήσεων ως προς την προστιθέμενη αξία που θα πρέπει να προσδώσουν στα προϊόντα τους και την πώληση αυτών. Αυτά αποτελούν και κατά κάποιο τρόπο και τα ανταγωνιστικά προϊόντα του προτεινόμενου καινοτόμου προϊόντος «οικιακό έξυπνο και οικολογικό έπιπλο εισόδου καρδιά» που προέκυψε από το εν λόγω ερευνητικό πρόγραμμα. Η σημαντική όμως διαφοροποίηση του GSF του προγράμματος σε συνδυασμό με τη διαθεσιμότητα των καταναλωτών οικιακών επίπλων να πληρώσουν επιπλέον για την προστιθέμενη αξία που έχει ένα προϊόν επίπλου με τεχνολογικές και οικολογικές καινοτομίες, το οποίο ικανοποιεί συγκεκριμένες ανάγκες τους, παρά την οικονομική κρίση και τις δραματικές της συνέπειες στο οικογενειακό εισόδημα αλλά και τον κλάδο του επίπλου στη χώρα μας. 57

58 Επιπλέον, τα συγκεκριμένα αποτελέσματα, αποτελούν ένα αισιόδοξο μήνυμα προς τον κλάδο κατασκευής επίπλων, ότι δηλαδή, θα πρέπει να εστιάσουν στη διαφοροποίηση από τον ανταγωνισμό καινοτομώντας με την παραγωγή και διάθεση προϊόντων επίπλων με υψηλή προστιθέμενη αξία για τον καταναλωτή, γεγονός που μπορεί να τους εξασφαλίσει ένα μερίδιο της εσωτερικής αγοράς αρκετά σημαντικό και πολύ περισσότερο να δώσει ώθηση στην εξωστρέφεια την οποία θα πρέπει να επιδιώξουν. 58

59 5. ΤΜΗΜΑΤΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΙΟΝΤΟΣ Η αγορά στόχος για το καινοτόμο έξυπνο και οικολογικό οικιακό έπιπλο (GSF) εισόδου «Καρδιά» του Υποέργο 03 του Προγράμματος ΑΡΧΙΜΗΔΗΣ ΙΙΙ, έχει περιγραφτεί και αναλυθεί στο προηγούμενο Κεφάλαιο 4. Αυτό απευθύνεται κατά κύριο λόγο σε άτομα τρίτης ηλικίας, άνω των 60 ετών (άνδρες και γυναίκες) που είναι ενεργοί σωματικά και διανοητικά. Όπως προαναφέρθηκε με βάση τις έρευνες που έχουν γίνει (United Nations, 2001) ο πληθυσμός των ατόμων τρίτης ηλικίας ανέρχεται στα 87,5 εκατομμύρια και οι προβλέψεις για το 2060 είναι να ανέλθει ο αριθμός αυτός στα 152,6 εκατομμύρια! Αν υποθέσουμε, με βάση τα αποτελέσματα της έρευνας που παρουσιάστηκαν στο Π.Ε , αλλά με μεγάλο βαθμό επιφύλαξης, ότι ισχύει το ποσοστό του 28,6% που δήλωσαν ότι ενδιαφέρονται πάρα πολύ για την αγορά προϊόντων GSF, προκύπτει ότι η δυνητική αγορά στόχος για τέτοιου είδους προϊόντα στην Ευρώπη ανέρχονται σε 25 εκατομμύρια άτομα! Φυσικά δεν λαμβάνεται στη φάση αυτή το ποσοστό του 41,6% των ερωτηθέντων που δηλώνουν ότι θα τους ενδιέφερε αρκετά η αγορά GSF. Επίσης, στο παραδοτέο Π.Ε η έρευνα αγοράς των καταναλωτών που ανέδειξε ότι υπάρχει σημαντικό αγοραστικό ενδιαφέρον για προϊόντα όπως τα οικολογικά και έξυπνα (ευφυή) έπιπλα, έχει το εξής προφίλ: Είναι άτομα ηλικίας από ετών, χαμηλού και μέσου ετήσιου οικογενειακού εισοδήματος (από ), μέρος του οποίου είναι διατεθιμένοι να διαθέσουν για την αγορά προϊόντος επίπλου με υψηλή προστιθέμενη αξία. Επίσης, η πλειοψηφία δηλώνει ότι κατοικεί στην πόλη και μάλιστα σε μονοκατοικία η οποία έχει επιφάνεια από τ.μ. (28% των απαντήσεων αντίστοιχα), ενώ ένα 24,0% διαθέτει μεγαλύτερους χώρους κατοικίας από τ.μ. Τέλος, κατοικούν με κάποια συντροφιά, είτε το/τη σύζυγο είτε την υπόλοιπη οικογένεια. Με βάση τα παραπάνω ικανοποιούνται οι προϋποθέσεις της σωστής τμηματοποίησης της αγοράς ενός νέου προϊόντος (Παπαδόπουλος 2010), καθώς έχουν προσδιοριστεί τα εξής στοιχεία: οι αγοραστές που αποτελούν το τμήμα αυτό, είναι γνωστά όλα εκείνα τα χαρακτηριστικά που κάνουν έναν αγοραστή να είναι μέλη του τμήματος. τα μέλη του τμήματος είναι κατά το δυνατόν ομοιογενή, όσον αφορά το προϊόν που θέλουν και χρειάζονται. το τμήμα αυτό περιέχει αρκετά μέλη κι έτσι προδιαγράφεται ότι θα είναι κερδοφόρο για τον παραγωγό και έμπορο επίπλων, 59

60 έχει μεγάλες δυνατότητες ανάπτυξης στο μέλλον υπάρχει εύκολη πρόσβαση σε αυτό και έχουν εντοπιστεί ανεκλπήρωτες ανάγκες των καταναλωτών που θα πρέπει να ικανοποιήσουν οι καινοτόμες εταιρείες του κλάδου. Επειδή όμως τόσο η τμηματοποίηση της αγοράς όσο και η τοποθέτηση ενός νέου προϊόντος αποτελεί μέρος της σχεδιαζόμενης στρατηγικής του μάρκετινγκ και της κατάρτισης ενός marketing plan, έχει γίνει ειδική μελέτη τα αποτελέσματα της οποίας θα παρουσιαστούν πολύ σύντομα σε επόμενο παραδοτέο (Π.Ε Σχέδιο Μάρκετινγκ) του Υποέργου 03 του Προγράμματος ΑΡΧΙΜΗΔΗΣ ΙΙΙ. 60

61 6. ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ & ΠΩΛΗΣΕΩΝ 4Ps Η στρατηγική μάρκετινγκ και πωλήσεων που θα ακολουθηθεί για το καινοτόμο προϊόν «οικολογικό και έξυπνο οικιακό έπιπλο καρδιά» κρίνεται ως καθοριστικός παράγοντας για την επιτυχή εμπορική πορεία αυτού. Για το λόγο αυτό, που είχε προβλεφθεί και κατά την υποβολή της συγκεκριμένης πρότασης, γίνεται ειδική έρευνα και τα αποτελέσματα θα παρουσιαστούν σε επόμενο παραδοτέο (Π.Ε Σχέδιο Μάρκετινγκ). Η σημασία του μάρκετινγκ είναι άλλωστε αναμφισβήτητο γεγονός για την αποτελεσματική λειτουργία και αποδοτικότητα των επιχειρήσεων, καθώς απ αυτό ξεκινά μια επιχείρηση και τελειώνει με την πώληση με κύριο στόχο την ικανοποίηση των αναγκών των καταναλωτών και τη δημιουργία ευχαριστημένων και -γιατί όχι- ενθουσιασμένων πελατών. Ταυτόχρονα το μάρκετινγκ «φροντίζει για την καλή φήμη (της επιχείρησης), την άριστη επικοινωνία, την πραγματοποίηση των υποσχέσεών της, την εντιμότητά της, την προστασία του περιβάλλοντος και την υγιεινή, ασφάλεια και ικανοποίηση των εργαζομένων της» (Παπαδόπουλος 2010, Papadopoulos et al 2012). Στη βιβλιογραφία (Porter 1980, Kolter 2000, Doyle 1998, Aaker 2001, Σιώμκος κά) παρουσιάζονται οι διαδικασίες επιλογής εναλλακτικών στρατηγικών ΜΚΤ, καθώς και τα κριτήρια που θα πρέπει να χρησιμοποιούνται για την επιλογή της στρατηγικής μάρκετινγκ που θα ακολουθηθεί από κάθε επιχείρηση. Έτσι, για την επίτευξη των παραπάνω στόχων είναι απαραίτητη η χάραξη μιας στρατηγικής μάρκετινγκ που για κάθε επιχείρηση είναι μοναδική και ιδιαίτερη και η οποία θα αποτελεί πυξίδα για την ορθή λήψη αποφάσεων και τη θέσπιση στόχων. Η παραπάνω διαπίστωση επιβάλλεται ακόμη περισσότερο στις μέρες μας όπου παρατηρείται μια έντονη οικονομική ύφεση που έχει επηρεάσει σε μεγάλο βαθμό την τελευταία 6ετία τις ελληνικές επιχειρήσεις επίπλου, αλλά η ύφεση έχει επισημανθεί και σε ευρωπαϊκό επίπεδο για τον κλάδο αυτό, σύμφωνα με τα στοιχεία της έρευνας αγοράς που παρατέθηκαν στο Κεφάλαιο 2. Όμως οι εταιρείες οφείλουν να προσαρμόζουν τις στρατηγικές τους και ιδιαίτερα το μίγμα του μάρκετινγκ για να διατηρήσουν τουλάχιστον τη σημερινή τους κατάσταση ή να βελτιώσουν την αποδοτικότητά τους καθώς το περιβάλλον μεταβάλλεται, και ιδιαίτερα σε περιόδους οικονομικής κρίσης, όπως αναφέρουν οι (Köksal and Özgül, 2007). Στην εργασία τους επισημαίνουν τις στρατηγικές εκείνες που έχουν περισσότερες πιθανότητες να επιτύχουν το αποτέλεσμα που θέλουν, το οποίο αποτιμάται όσον αφορά τις πωλήσεις, το μερίδιο αγοράς και την κερδοφορία τους. 61

62 Στο ίδιο συμπέρασμα καταλήγουν στην έρευνά τους οι Grewal and Tansuhaj (2001), δηλαδή τονίζουν τη σημαντικότητα του ρόλου του προσανατολισμού της αγοράς και την ευελιξίας των στρατηγικών των επιχειρήσεων βοηθώντας τους να ξεπεράσουν μια οικονομική κρίση. Η παραπάνω ευελιξία φαίνεται να έχει θετική επιρροή στην επίδοση της επιχείρησης, ιδιαίτερα μετά την πάροδο της κρίσης. Η σημαντικότητα του προσανατολισμού της αγοράς επισημαίνεται και από τους Blankson et al (2006). Οι στρατηγικές μάρκετινγκ είναι τελικά ένα εργαλείο για τις επιχειρήσεις προκειμένου να προσαρμοστούν στις ανάγκες και τις επιθυμίες των πελατών τους (Ferrell and Hartine 2002). Το μίγμα του μάρκετινγκ (4P s) αποτελεί το μέσο ώστε οι αλλαγές στις στρατηγικές του μάρκετινγκ να προσαρμοστούν στις αλλαγές της συμπεριφοράς των καταναλωτών που έχουν προκληθεί από την οικονομική κρίση. Αντίστοιχα, οι Hooley et al (2008) αναφέρουν χαρακτηριστικά ότι στρατηγική είναι οτιδήποτε κάνει τα πράγματα σωστά. Έρευνες έχουν δείξει ότι μια οικονομική ύφεση μπορεί να οδηγήσει τις επιχειρήσεις, μέσα από την εφαρμογή ενός δυναμικού μάρκετινγκ, στο να αποκτήσουν ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα. Σύμφωνα με την μελέτη των Srinivasan et al. (2005), οι επιχειρήσεις που επενδύουν στο μάρκετινγκ κατά την περίοδο μιας οικονομικής ύφεσης όχι μόνο θα έχουν πολύ καλύτερη θέση στην αγορά μετά το πέρας αυτής, αλλά υπάρχουν και άμεσες θετικές επιπτώσεις. Την «ευκαιρία» - διαπίστωση αυτή έρχεται να αξιοποιήσει το εν λόγω ερευνητικό πρόγραμμα και αυτός είναι ο βασικός λόγος που εξειδικευμένη ερευνητική ομάδα θα ασχοληθεί επισταμένα με τη σύνταξη του σχεδίου μάρκετινγκ για το εν λόγω προϊόν GSF. Αξίζει όμως να αναφερθεί στο σημείο αυτό ότι το γενικό όραμα του έργου αυτού, όπως καθορίστηκε στο Π.Ε είναι: «Κατασκευή επίπλου που θα συνδυάζει αρμονικά την οικολογία με την τεχνολογία, παρέχοντας καλύτερη εμπειρία σπιτικής ζωής χωρίς να υπερφορτώνονται οι χρήστες με τεχνολογία και προωθώντας την ιδέα της επιστροφής στη φύση». Αναλύοντας το γενικό όραμα περαιτέρω, το έργο στοχεύει στην κατασκευή επίπλωσης που Ικανοποιεί αισθητικά κριτήρια Συνδυάζει την ευφυή τεχνολογία με την οικολογικότητα (Green-Smart) Προσφέρει μέγιστη λειτουργικότητα συναντώντας τις ανάγκες και τις επιθυμίες των χρηστών, σήμερα και στο μέλλον Συμβάλει στην αίσθηση της ευεξίας κι ανταποκρίνεται στο σύγχρονο φυσικό και κοινωνικό πλαίσιο Είναι εύκολο να παραχθεί μαζικά αλλά και να συντηρηθεί 62

63 Αποτελεί ταυτόχρονα τεχνολογική και οικολογική καινοτομία με ελαχιστοποίηση των συνολικών επιδράσεων (υλικά παραγωγή συντήρηση) στο περιβάλλον Το παραπάνω όραμα λήφθηκε σοβαρά υπόψη, τόσο από τη σχεδιαστική όσο και την κατασκευαστική επιστημονική ομάδα του ερευνητικού προγράμματος και φυσικά ακολουθείται και στα υπόλοιπα παραδοτέα. Εμπεριστατωμένη όμως ανάλυση για το θέμα της στρατηγικής του μάρκετινγκ, των πωλήσεων και της διερεύνησης των 4P s του μάρκετινγκ, καθώς και της ολοκληρωμένης επικοινωνίας του προϊόντος GSF του προγράμματος αυτού, διεξάγεται ήδη, όπως προαναφέρθηκε και πολύ σύντομα θα δοθούν τα κατάλληλα δεδομένα για την επιτυχή πορεία αυτού. 63

64 7. ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΑΝΑΓΚΑΙΟΙ ΠΟΡΟΙ Στη συνέχεια δίνονται αναλυτικά στοιχεία της παραγωγικής διαδικασίας του οικολογικού και έξυπνου επίπλου GSF - Έπιπλο Εισόδου «Καρδιά» - Κωδικός «Κύκλοι» v2 που προέκυψε από το παρόν ερευνητικό πρόγραμμα, καθώς επίσης το είδος, τα χαρακτηριστικά και οι απαιτούμενες ποσότητες των υλικών (κύριων και βοηθητικών) και τον απαιτούμενο μηχανολογικό εξοπλισμό που θα πρέπει να διαθέτει μια παραγωγική εταιρεία επίπλων για να επιτύχει ένα καλό και οικονομικό κατά το δυνατόν κόστος παραγωγής. Όπως έχει επισημανθεί στα Π.Ε , που αφορούν την κατασκευή του εν λόγω GSF προϊόντος, αλλά και στη τελική σχεδιαστική πρόταση (Π.Ε ) απαιτούνται τα ξύλινα μέρη και ο ηλεκτρονικός εξοπλισμός. Τα πρώτα είναι αυτά που προσδίδουν τον οικολογικό χαρακτήρα του επίπλου και προέρχονται από πιστοποιημένα αειφορικά διαχειριζόμενα δάση, ενώ τα δεύτερα αυτά του έξυπνου - ευφυούς επίπλου. Ο συνδυασμός τους έχει ως αποτέλεσμα την επίτευξη του βασικού στόχου του Υποέργου, δηλ. την κατασκευή ενός ιδιαίτερου και μοναδικού οικολογικού & έξυπνου επίπλου GSF (Σχήμα 7.1) Δ.1. ΞΥΛΙΝΑ ΜΕΡΗ Για να κατασκευαστούν τα ξύλινα μέρη του επίπλου θα πρέπει να προηγηθεί η κατασκευή των επιμέρους τεμαχίων τα οποία με την συναρμολόγησή τους θα αποτελέσουν το ολοκληρωμένο έπιπλο. Τα επιμέρους στοιχεία που αποτελούν το έπιπλο GSF, όπως αυτό απεικονίζεται στο Σχήμα 7.1 είναι: 1. Το προφίλ 2. Η καρδιά-κέντρο ενημέρωσης όπου αποθηκεύεται το ηλεκτρονικό μέρος της συσκευής 3. Η κλειδοθήκη-γραμματοθήκη 4. Αποθηκευτικός χώρος μικροαντικειμένων 5. Διάφορα αποθηκευτικά κουτιά 6. Κρεμάστρες και 7. Βοηθός 64

65 Σχήμα 7.1. Σχεδιαστική πρόταση του οικολογικού και έξυπνου επίπλου εισόδου «Καρδιά» - GSF Η βασική πρώτη ύλη που χρησιμοποιείται για την παραγωγή των επιμέρους στοιχείων του επίπλου GSF, ώστε να πληρούνται οι προϋποθέσεις του οικολογικού επίπλου, είναι η συμπαγής ξυλεία δρυός. Σε σημεία που η κατασκευή φέρει φορτία χρησιμοποιείται επικολλητή ξυλεία δρυός. Για την διαμόρφωση των επιμέρους τεμαχίων και των μερών αυτών και ανάλογα με τη φύση του τελικού αποτελέσματος τα υλικά κατεργάστηκαν σε διάφορα μηχανήματα κατεργασίας ξύλου και με διαφορετική σειρά κατεργασίας. Τα κύρια χαρακτηριστικά του προτεινόμενου επίπλου GSF είναι τα παρακάτω: Καθρέφτης που λειτουργεί και ως οθόνη για την προβολή πληροφοριών όπως: προβλέψεις καιρού, ενδείξεις και υπενθυμίσεις. Κλειδούχος και αποθηκευτικός χώρος για γράμματα ή μικροαντικείμενα που καταγράφει παράλληλα συσχετισμούς της κατάστασης του χρήστη και υπενθυμίσεις σχετικές με τα αντικείμενα. Θήκη για γυαλιά και πορτοφόλι με παρόμοιες δυνατότητες καταγραφής 65

66 Θήκη μικροαντικειμένων που μας συνοδεύουν κατά την είσοδο και έξοδο από το σπίτι. Κλάδους σύνδεσης των παραπάνω στοιχείων που παράλληλα εκτελούν χρέη καναλιών καλωδίωσης. Τροχήλατο σκαμπό που έχει αποθηκευτικό χώρο, επιφάνεια καθίσματος και χερούλι στήριξης, με σκοπό την υποβοήθηση στην κίνηση εντός του σπιτιού αλλά και της μεταφοράς βαρύτερων αντικειμένων όπως ψώνια. Επίσης μπορεί να βοηθάει σαν μικρό κάθισμα εισόδου. Οι ρόδες θα είναι με φρένο. Συνοδευτικά σημεία κρέμασης αντικειμένων όπως πανωφόρια, καπέλα, ομπρέλες και τσάντες. Εικόνα 7.1. Η καρδιά-κέντρο.ενημέρωσης όπου αποθηκεύεται το ηλεκτρονικό μέρος της συσκευής του Οικολογικού & Έξυπνου Επίπλου «Καρδιά» - GSF Εικόνα 7.2. Κρεμάστρες του. Οικολογικού & Έξυπνου Επίπλου «Καρδιά» - GSF που περιλαμβάνουν και τους αισθητήρες ανίχνευσης ρούχων που είναι κρεμασμένα και ανήκουν στον καθένα χρήστη ξεχωριστά 66

67 Εικόνα 7.3. Βοηθός του Οικολογικού & Έξυπνου Επίπλου «Καρδιά» - GSF. Εικόνα 7.4. Κλειδοθήκη (χωρίς τους αισθητήρες) του Οικολογικού & Έξυπνου Επίπλου «Καρδιά» - GSF. 67

68 Εικόνα 7.5. Τελικό Προϊόν: Οικολογικό και Έξυπνο Έπιπλο Εισόδου «Καρδιά» - GSF 68

69 Στη συνέχεια γίνεται λεπτομερής καταγραφή των ειδών των υλικών, των προδιαγραφών τους, των διαστάσεών τους, των απωλειών φύρας υλικών, ο υπολογισμός του τελικού όγκου ή του αριθμού των απαιτούμενων τεμαχίων για την κατασκευή του οικολογικού και έξυπνου επίπλου GSF Εισόδου «Καρδιά». Όσον αφορά τον χαρακτήρα του έξυπνου επίπλου το μέλος της ερευνητικής ομάδας Γρ. Παυλής με τους συνεργάτες του, καθόρισαν τις απαιτούμενες προδιαγραφές των υλικών που έπρεπε να χρησιμοποιηθούν για την κατασκευή και λειτουργία του εν λόγω οικολογικού και έξυπνου επίπλου. Δ.2. ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ ΛΟΓΙΣΜΙΚΟΥ ΚΑΙ ΥΛΙΚΩΝ Δ2.1. Προδιαγραφές Λογισμικού Το πρόγραμμα υλοποιείται σε γλώσσα JAVA με χρήση του περιβάλλοντος Eclipse και χρήση του Android Development Tools (ADT) το οποίο επεκτείνει τις δυνατότητες του IDE Eclipse για την δημιουργία Android Projects. Όσον αφορά την αναγνώριση προσώπου χρησιμοποιείται η βιβλιοθήκη ανοικτού κώδικα OpenCV η οποία διέπεται από την BSD license και είναι δωρεάν για ακαδημαϊκή και εμπορική χρήση. Στον ακόλουθο πίνακα εμφανίζονται οι εκδόσεις των βασικών στοιχείων καθώς και των plug-in που χρησιμοποιήθηκαν. Α/Α Περιγραφή Στοιχείου 1 Eclipse Platform Eclipse Java Development Tools Android Development Toolkit Android Tools Developer Android SDK Build Tools Picasso Loader Image Έκδοση 9MF7GHYdG0B5kx4E_Skf ZV-1mNjVATf67ZAb v v nFu3FNOfwKLRuqgXKIy 9z0I Namespace org.eclipse.platform org.eclipse.jdt com.android.ide.eclipse.adt.featur e com.android.ide.eclipse.adt.packa ge.feature API com.squareup.picasso.picasso 7 OpenCV org.opencv 69

70 Δ2.2. Προδιαγραφές Υλικών Το σύστημα αποτελείται από την οθόνη (tablet με λειτουργικό Αndroid), τρεις (3) επαγωγικούς αισθητήρες για την ανίχνευση των κλειδιών, πέντε (5) φωτοηλεκτρικούς αισθητήρες για την ανίχνευση των πανωφοριών, λογικό ελεγκτή (PLC) για τη συγκέντρωση των σημάτων από τους αισθητήρες και μετάδοσή τους στο tablet μέσω ενός access point. Δ2.3 Προδιαγραφές Οθόνης Feature Description Info Type SM-T530 Samsung Galaxy Tab4 Νetwork Technology No cellular connectivity Launch Announced Status 2014, April Available. Released 2014, June Dimensions x x 8 mm (9.58 x 6.94 x 0.31 in) Body Weight 487 g (1.07 lb) SIM No Type TFT capacitive touchscreen, 16M colors Size 10.1 inches (~68.9% screen-to-body ratio) Display Resolution 1280 x 800 pixels (~149 ppi pixel density) Multitouch Yes - TouchWiz UX UI OS Android OS, v4.4.2 (KitKat) Platform Chipset Qualcomm Snapdragon 400 CPU Quad-core 1.2 GHz Memory Card slot Internal microsd, up to 64 GB 16 GB, 1.5 GB RAM 70

71 Primary 3.15 MP, 2048 x 1536 pixels Camera Features Video Geo-tagging 720p@30fps Secondary 1.3 MP Alert types Vibration; MP3, WAV ringtones Sound Loudspeaker Yes, with stereo speakers 3.5mm jack Yes WLAN Wi-Fi a/b/g/n, dual-band, Wi-Fi Direct, hotspot Bluetooth v4.0, A2DP Comms GPS Yes, with GLONASS Radio No USB microusb v2.0 Sensors Messaging Browser Java Accelerometer , Push Mail, IM HTML5 Yes, via Java MIDP emulator Features - HDMI port - MP4/H.264 player - MP3/WAV/eAAC+/Flac player - Photo/video editor - Document viewer Battery Stand-by - Non-removable Li-Po 6800 mah battery 71

72 Talk time Up to 10 h (multimedia) Music play Up to 208 h Colors White, Black Misc SAR US 1.07 W/kg (body) SAR EU 0.29 W/kg (body) Δ2.4 Προδιαγραφές Αισθητήρων Είδος Μοντέλο Πλήθος Τροφοδοσία Επαγωγικός Φωτοηλεκτρικό ς KFPS TLX- 18N08E1 Απόσταση ανίχνευσης Vdc 8mm KFPS XP-CR30E Vdc 30cm Δ2.4 Προδιαγραφές Λογικού Ελεγκτή (PLC) Είδος Μοντέλο Πλήθος Τροφοδοσία I/O Λογικός Ελεγκτής (PLC) Fatek FBs-20MC Vac 12 Input / 8 Output Ethernet module Fatek FBs-CBE Δ2.5 Προδιαγραφές Access Point Είδος Μοντέλο Πλήθος Τροφοδοσία Info Access Point ΣDiMAX EW-7228APn Vac 150Mbps Wireless Range Δ2.7 Προδιαγραφές ξύλινων μερών του επίπλου Τα βασικά υλικά ξυλείας που χρησιμοποιήθηκαν για το εν λόγω οικολογικό και έξυπνο έπιπλο Εισόδου «Καρδιά» ήταν τα εξής: 72

73 Α. Ξυλεία δρυός (μασίφ) Πριστή ξυλεία δρυός, ξηραμένη, Α ποιότητας (χωρίς ρόζους, ραγάδες και άλλα σφάλματα), πάχους 5 εκ., πλάτους 25 εκ. & μήκους 2,5 m σε 3 τεμάχια. Η συνολική ποσότητα προμήθειας αυτού του είδους της ξυλείας για το εν λόγω Υποέργο 3 ανήλθε σε 0,1 m3. B. Επικολλητή ξυλεία Επικολλητή ξυλεία δρυός Α ποιότητας (χωρίς ρόζους, ραγάδες και άλλα σφάλματα), πάχους 2 εκ., πλάτους 65 εκ. & μήκους 4 m σε 2 τεμάχια. Η συνολική ποσότητα προμήθειας αυτού του είδους της ξυλείας για το εν λόγω Υποέργο 3 ανήλθε σε 5,2 m2. Δ.3. ΓΡΑΜΜΗ- ΣΤΑΔΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΥ ΕΠΙΠΛΟΥ ΕΙΣΟΔΟΥ ΚΑΡΔΙΑ Για την διαμόρφωση των επιμέρους τεμαχίων και των μερών αυτών και ανάλογα με τη φύση του τελικού αποτελέσματος τα υλικά κατεργάζονται σε διάφορα μηχανήματα κατεργασίας ξύλου και με διαφορετική σειρά κατεργασίας. Ο σχεδιασμός για την οργάνωση της κατασκευής του οικολογικού και έξυπνου επίπλου εισόδου «Καρδιά» περιλαμβάνει τη χρήση των παρακάτω μηχανημάτων: Ταινιοπρίονο Πλάνη Ξεχονδριστήρας Δισκοπρίονο Σβούρα CNC Τόρνος Μορσοτρύπανο Φρέζα χειρός Πρέσσες(Συμπιεστές) Τριβείο Βαφείο Μηχανή περιτυλίγματος Οι γενικές φάσεις τις παραγωγικής διαδικασίας των ξύλινων τμημάτων που αποτελούν στο σύνολό τους το οικολογικό και έξυπνο έπιπλο εισόδου «Καρδιά» ακολουθεί την παρακάτω πορεία : 73

74 Η περιγραφή των σταδίων παραγωγής των επιμέρους στοιχείων που αποτελούν την τελική κατασκευή έχει ως αναλύεται στη συνέχεια: Ε.1 ΠΡΟΦΙΛ Δ. Ως βασική πρώτη ύλη για την κατασκευή του προφίλ Δ χρησιμοποιείται συμπαγής ξυλεία δρυός. Για την διαμόρφωση των επιμέρους πριστών (τριών στον αριθμό, μετώπη-πλαϊνά) μέχρι την απόκτηση των τελικών τους διαστάσεων, χρησιμοποιούνται βασικά μηχανήματα κατεργασίας του ξύλου όπως: ταινιοπρίονο επανάπρισης, πλάνη, ξεχονδριστήρας, δισκοπρίονο και τριβείο. Για την δημιουργία του κάθε πριστού ακολουθούνται τα ίδια στάδια παραγωγής όπως περιγράφονται στην συνέχεια. Αρχικά η πριστή ή ημίπριστη ξυλεία δρυός (πρώτη ύλη) οδηγείται στο τανιοπρίονο επανάπρισης όπου δίνονται οι τρεις διαστάσεις του ξύλου (μήκος, πλάτος, πάχος) με το ξεμάκρισμα, ξεφάρδισμά και ξεχόνδρισμα του ξύλου, αφήνοντας μια μικρή υπερδιάσταση έτσι ώστε οι τελικές διαστάσεις να επιτευχθούν στις επόμενες φάσεις κατεργασίας. Στη συνέχεια η ξυλεία οδηγείται σε δισκοπρίονο όπου και ολοκληρώνεται η διαδικασία του ξεμακρίσματος με δύο κατακόρυφες και λείες τομές στα δύο εγκάρσια σόκορα της υπό κατεργασίας ξυλείας. Ακολούθως η πριστή ξυλεία δρυός οδηγείται στην πλάνη όπου με τις κλασικές κατεργασίες που δέχεται στο συγκεκριμένο μηχάνημα (πλανιά-γωνιά) επιτυγχάνεται η δημιουργία δύο 74