Έκθεση για το ερευνητικό πρόγραμμα. INNOREGIO: διάδοση τεχνολογιών ανάπτυξης καινοτομίας. Δρ Βασίλειος Κελεσίδης. Τεχνολογικό Πάρκο Θεσσαλονίκης

Transcript

1 ΤΕΧΝΟΔΙΑΓΝΩΣΗ Έκθεση για το ερευνητικό πρόγραμμα INNOREGIO: διάδοση τεχνολογιών ανάπτυξης καινοτομίας Δρ Βασίλειος Κελεσίδης Τεχνολογικό Πάρκο Θεσσαλονίκης Ι ΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2000

2 1 Περιεχόμενα 1 Περιγραφή 1.1 Τι είναι η τεχνική 1.2 Σκοπός της τεχνικής 1.3 Περιγραφή / δομή της μεθοδολογίας / εναλλακτικές λύσεις 1.4 Αναμενόμενα αποτελέσματα / οφέλη 1.5 Χαρακτηριστικά της εταιρείας δέκτη και των φορέων παροχής 2 Εφαρμογή 2.1 Που έχει εφαρμοστεί η τεχνική (Εταιρείες / Οργανισμοί) 2.2 Είδη εταιρειών / οργανισμών 2.3 Κόστος εφαρμογής 2.4 Προϋποθέσεις για την εφαρμογή (υποδομές, απαιτούμενες τροποποιήσεις) 2.5 Ευρωπαϊκοί οργανισμοί που υποστηρίζουν τη τεχνική 3 Διαδικασία υλοποίησης 3.1 Στάδια / Φάσεις 3.2 Τεχνικές και εργαλεία που περιλαμβάνονται σε κάθε στάδιο 3.3 Συσχετισμένο λογισμικό (software) 4 Βιβλιογραφία Παραρτήματα 1 Παράδειγμα τεχνοδιάγνωσης 2 Ενδεικτικό ερωτηματολόγιο για γενική διάγνωση

3 2 1 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ 1.1 Τι είναι η τεχνική Η τεχνοδιάγνωση είναι μια μέθοδος έρευνας η οποία αποσκοπεί στην εκτίμηση α) της τεχνολογικής ικανότητας, β) των διαδικασιών, και γ) των αναγκών μιας ΜΜΕ ή ενός οργανισμού. Επιπλέον, είναι μια μέθοδος αναγνώρισης των δυνατών και αδύνατων σημείων μέσο του χαρακτηρισμού και της γενικότερης αποτίμησης της βασικής τεχνογνωσίας που κατέχει η εταιρεία (μάρκετινγκ, διοικητική διαχείριση, οικονομικά, ανθρώπινοι πόροι κλπ.). Είναι μια διαδικασία ανάλυσης, η οποία οδηγεί σε συγκεκριμένες προτάσεις (το πρόγραμμα δράσης) Η τεχνοδιάγνωση πραγματοποιείται από εξωτερικούς συμβούλους σε στενή συνεργασία με την διοίκηση και το προσωπικό της εταιρείας. Είναι βασισμένη στην δομή : συλλογή δεδομένων ανάλυση σύνθεση έκθεση. Μετά από πετυχημένη ολοκλήρωση θα καταλήξει σ ένα πρόγραμμα δράσης που θα οδηγήσει σε τεχνολογική βελτίωση, απόκτηση των αναγκαίων τεχνολογιών και / ή εξειδίκευσης. Είναι ένα καλό σημείο εκκίνησης για την περαιτέρω εξέλιξη της εταιρείας δεδομένου ότι πραγματοποιείται από έμπειρους συμβούλους και λαμβάνεται σοβαρά υπόψη από την διοίκηση της εταιρείας. Θα πρέπει να τονιστεί ότι η τεχνοδιάγνωση δεν μπορεί να λύση από μόνη της θεμελιώδη προβλήματα, να εξασφαλίσει άμεσο κέρδος, να διορθώσει λάθη και να γίνει υποκατάστατο για προβλήματα οργάνωσης. 1.2 Σκοπός της τεχνικής Ο γενικότερος στόχος της τεχνοδιάγνωσης είναι να εκτιμήσει την ικανότητα των εταιρειών και οργανισμών στο να ολοκληρώσουν νέες τεχνολογίες, να δουλέψουν με τεχνολογικούς συνεργάτες και να προσδιορίσουν με ακρίβεια τις ανάγκες για την πετυχημένη εφαρμογή αυτών των τεχνολογιών μέσα στην εταιρεία. Συγκεκριμένα, η τεχνοδιάγνωση πρέπει να καθιστά δυνατό τον χαρακτηρισμό των αναγκών της ΜΜΕ που είναι συσχετισμένες με την καινοτομία από διαφορετικές οπτικές γωνίες. Η τοποθέτηση των προϊόντων σε αγορές ενισχύοντας την ανταγωνιστικότητα και την σταθερή ανάπτυξη της εταιρείας Τεχνολογικές περιοχές που χρειάζονται προσοχή : αυτοματισμός, τεχνολογίες πληροφορικής, βιοτεχνολογία, χημικά, συσκευασία κλπ. Λειτουργικά προβλήματα γενικής φύσης τα οποία απαιτούν καινοτόμες λύσεις: παραγωγικότητα, ποιότητα, ενέργεια, περιβάλλον, ευελιξία κλπ. Μέσα για την μεταφορά τεχνολογίας, όπως: εκπαίδευση, συνεργασίες για τεχνολογική ανάπτυξη (εθνική & Ευρωπαϊκή), τεχνική βοήθεια, δικαιώματα βιομηχανικής ιδιοκτησίας, χρηματοδότηση κλπ. Πηγές και κανάλια καινοτομίας που μπορούν να χρησιμοποιηθούν και σχέσεις που μπορούν να αναπτυχθούν: πελάτες, προμηθευτές, τεχνικά κέντρα, πανεπιστήμια, ερευνητικά εργαστήρια κλπ.

4 3 1.3 Περιγραφή / Δομή της μεθοδολογίας / Εναλλακτικές λύσεις Δεν υπάρχουν παγκόσμια πρότυπα για την πραγματοποίηση μιας τεχνοδιάγνωσης. Παρόλα αυτά μια γενική δομή αποτελείται από: Α. Προκαταρκτική εργασία Συλλογή βασικών πληροφοριών της εταιρείας, του κλάδου, διασυνδέσεις με άλλες εταιρίες και προμηθευτές τεχνολογίας. Β. Γενική σύντομη διάγνωση Πρώτη συνέντευξη με την εταιρεία / επίσκεψη στην εταιρεία για την συλλογή γενικών δεδομένων με βάση ή μια προκαθορισμένη δομή ερωτηματολογίου ή ανοικτή συνέντευξη (συνήθως με τον Γενικό Διευθυντή της εταιρείας) Ανάλυση των δεδομένων / πρώτη διάγνωση Σύντομη παρουσίαση της πρώτης διάγνωσης στον (στους) διευθυντές της ΜΜΕ, αντίδραση, συζήτηση, προσδιορισμός των θεμάτων που θα αναλυθούν σε βάθος Γ Περαιτέρω συλλογή πληροφοριών, μέσο συμπληρωματικών συνεντεύξεων, ανάλογά με το θέμα επιλογής, καλύπτοντας :!" Διαχείριση / διοίκηση (οργανωτική δομή στρατηγική επενδύσεις)!" Λειτουργίες παραγωγής (παραγωγικότητα ροή υλικών / διάγραμμα ροής ευελιξία αυτοματοποίηση συντήρηση ασφάλεια)!" Τμήμα Ε&Α (θέματα ενδιαφέροντος είδη δραστηριοτήτων Ε&Α εσωτερική / εξωτερική Ε&Α)!" Τμήμα ποιότητας (οργάνωση πρότυπα διαδικασίες ελέγχου ποιότητας)!" Διαχείριση ανθρωπίνων πόρων (ικανότητες διαθεσιμότητα συνεχιζόμενη κατάρτιση / εκπαίδευση)!" Μάρκετινγκ / πωλήσεις (σχέδιο μάρκετινγκ στρατηγική μάρκετινγκ - μερίδιο αγοράς - ανταγωνιστές - σημεία διανομής χρήση τεχνολογιών πληροφορικής για τις πωλήσεις. Δ. Περιληπτική έκθεση ανάλυσης των στοιχείων και σύνθεσης των αποτελεσμάτων, που οδηγεί σε ένα πρόγραμμα δράσης για την επίλυση συγκεκριμένων τεχνολογικών προβλημάτων όπως αυτά προέκυψαν από την τεχνοδιάγνωση. Ε Παρουσίαση της έκθεσης στή διοίκηση της εταιρείας, αξιολόγηση των συμπερασμάτων, οριστικοποίηση του προγράμματος δράσης. Ζ. Επισκέψεις των συμβούλων για παρακολούθηση της προόδου, συζητήσεις με την διοίκηση της εταιρείας πάνω στην εφαρμογή του προγράμματος δράσης από την Μ.Μ.Ε. ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΛΥΣΕΙΣ Εναλλακτικές λύσεις της τεχνοδιάγνωσης θα μπορούσαν να είναι: 1. Διαδικασία αυτο-ελέγχου, τεχνική που μπορεί να εφαρμοστεί από μια ΜΜΕ χωρίς την βοήθεια εξωτερικού ειδικού. Φυσιολογικά αυτή η τεχνική θα οδηγήσει την εταιρεία στο να αποφασίσει την συνέχιση της προσπάθειας με την διεξαγωγή μιας τεχνοδιάγνωσης. 2. Διαδικασία επιδόσεων, όπου αναλύονται τα δυνατά και αδύνατα σημεία της εταιρείας, καταλήγοντας σ ένα τεχνολογικό προφίλ, το οποίο στην συνέχεια

5 4 συγκρίνεται με τις εταιρείας ηγέτες του κλάδου ή / και τον μέσο όρο των εταιρειών του κλάδου. Αυτή η τεχνική προϋποθέτει ότι οι ειδικοί που την διεξάγουν έχουν στην διάθεσή τους στοιχεία και από άλλες εταιρείες έτσι ώστε να είναι δυνατή η σύγκριση. 3. Έλεγχος διαχείρισης καινοτομίας, μεθοδολογία για την διεξαγωγή ελέγχου και παροχή πλάνων δράσης που αφορούν σε θέματα διοίκησης της εταιρείας (στρατηγικός σχεδιασμός, ανάπτυξη ανθρωπίνων πόρων, μάρκετινγκ κ.λ.π.) 1.4 Αναμενόμενα αποτελέσματα / οφέλη Τα αναμενόμενα αποτελέσματα από μια τεχνοδιάγνωση η οποία έχει διεξαχθεί προσεκτικά αφορούν κυρίως σε: Ολοκληρωμένη και περιεκτική ανάλυση και αξιολόγηση των αναγκών της εταιρείας για την συνεχιζόμενη ανάπτυξή της. Πλήρες και αμερόληπτη ανάλυση (Δυνάμεις, Αδυναμίες, Ευκαιρίες, Απειλές) από εξωτερικούς έμπειρους ειδικούς. Εντοπισμός ευκαιριών για νέα προϊόντα / νέες υπηρεσίες / νέες τεχνολογίες / νέες αγορές. Διασύνδεση με προμηθευτές τεχνολογίας, πηγές τεχνολογίας και άλλες εταιρείες. Πιθανή εκτίμηση του τεχνολογικού χαρτοφυλακίου, πνευματικά δικαιώματα. Έρευνα και προσδιορισμός δυνητικών μηχανισμών χρηματοδότησης. Αποστολή ταυτότητας της εταιρείας σε δίκτυα καινοτομίας και μεταφοράς τεχνολογίας με σκοπό την τεχνολογική ανάπτυξη μέσο συνεργασιών στα πλαίσια Ευρωπαϊκών και εθνικών προγραμμάτων. Εισαγωγή σε νέες πηγές χρηματοδότησης 1.5 Χαρακτηριστικά της εταιρείας δέκτη και των φορέων παροχής ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΔΕΚΤΗΣ Γενικά, σε όλες τις εταιρείες μπορεί να πραγματοποιηθεί τεχνοδιάγνωση. Αλλά για καλύτερα αποτελέσματα και ευνοϊκότερη αναλογία κόστους / οφέλους, η εταιρεία στην οποία διεξάγεται τεχνοδιάγνωση, θα πρέπει να έχει τα ακόλουθα χαρακτηριστικά: πραγματική επιθυμία και κίνητρο για καινοτομία ύπαρξη μιας ελάχιστης δυναμικότητας (όσον αφορά το μέγεθος αριθμός εργαζομένων και κύκλος εργασιών) και μια αρκετά σταθερή οργανωτική δομή που να επιτρέπει στην ΜΜΕ την υλοποίηση ενός καινοτόμου έργου (π.χ. εφαρμογή του σχεδίου δράσης) Θέληση για συμμετοχή στην καμπάνια διαγνώσεων που εκφράζεται με την οικονομική δέσμευση το ύψος της οποίας εξαρτάται από το κατά πόσο η προσπάθεια μπορεί να ενταχθεί για συγχρηματοδότηση σε κάποιο Ευρωπαϊκό ή Εθνικό πρόγραμμα. ΦΟΡΕΙΣ ΠΑΡΟΧΗΣ Μια τεχνοδίαγνωση μπορεί να απαιτεί την χρήση δύο τύπων εξωτερικών συνεργατών : a) Μη εξειδικευμένος ειδικός, αρμόδιος και έμπειρος σύμβουλος, ικανός να πραγματοποιεί διαγνώσεις, με προηγούμενη εμπειρία στο αντικείμενο και εκτεταμένη γνώση σε θέματα προβλημάτων καινοτομικότητας στις ΜΜΕ. Θα πρέπει να έχουν τα ακόλουθα χαρακτηριστικά : #"Γνώση της τεχνικής

6 5!" Μπορεί να έχουν αναπτύξει την δική τους τεχνική, αλλά τα βασικά στάδια παραμένουν τα ίδια #"Γνώση του περιβάλλοντος!" ΜΜΕ ανάγκες / αγορές / τάσεις!" Υποστηρικτική υποδομή #"Γνώση σε θέματα: Οικονομικά, τεχνικά, οργανισμοί διαμεσολάβησης, πολιτικές, προγράμματα Ε & Α!" Προμηθευτές τεχνολογίας, τοπικά και Ευρωπαϊκά πανεπιστήμια και ερευνητικά ινστιτούτα κλπ. #" Προσεκτικοί παρατηρητικοί ακροατές #" Θετική προσέγγιση στην όλη κατάσταση #" Προσεκτική δέσμευση σε θέματα κλειδιά και υλοποίηση των υποσχέσεων b) Εξειδικευμένοι Ειδικοί σε συγκεκριμένη τεχνολογία / κλάδο με μεγάλη εμπειρία, ικανοί στον προσδιορισμό εξειδικευμένων προβλημάτων και στην υπόδειξη βιώσιμων λύσεων, με τα ακόλουθα χαρακτηριστικά: #" Αναγνωρισμένοι ειδικοί στον τομέα τους #" Να έχουν τοπική / Ευρωπαϊκή / παγκόσμια προοπτική #" Τεχνικό, Ε & ΤΑ και επιχειρηματικό προσανατολισμό #" Θα πρέπει να συνεργαστούν με την διοίκηση ώστε να διευκολύνουν τις δράσεις και τις αλλαγές Οι ειδικοί μπορεί να κληθούν κατά την διάρκεια διεξαγωγής της τεχνοδιάγνωσης ώστε να παρέχουν την εξειδικευμένη γνώση τους στην διαμόρφωση της τελικής έκθεσης και του προγράμματος δράσης. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η συμμετοχή ενός συμβούλου στην διεξαγωγή μιας τεχνοδιάγνωσης ίσως να μην είναι επιχειρηματικά ελκυστική από μόνη της. Παρόλα αυτά όμως, αποτελεί καλή ευκαιρία για την παρουσίαση των υπηρεσιών του στην ΜΜΕ. Επίσης, θα πρέπει να υπογραμμιστεί ότι, κατά την διάρκεια διεξαγωγής της τεχνοδιάγνωσης αλλά και αργότερα, θα πρέπει να εγγυηθεί η εχεμύθεια από πλευράς των ειδικών συμβούλων που συμμετέχουν αφού θα καλυφθούν πολλοί ευαίσθητοι τομείς της εταιρείας. Συνιστάτε η υπογραφή συμφωνητικού εμπιστευτικότητας μεταξύ της εταιρείας και του εξωτερικού συμβούλου πριν την έναρξη της τεχνοδιάγνωσης. 2 ΕΦΑΡΜΟΓΗ 2.1 Που έχει εφαρμοστεί η τεχνική (Εταιρείες / Οργανισμοί) Η τεχνοδιάγνωση είναι μια σχετικά καινούργια τεχνική η οποία εφαρμόζεται σε ΜΜΕ στο περιβάλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης (1990+) με την μορφή και στο πλαίσιο που περιγράφεται στο 1 ο κεφάλαιο. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει χρηματοδοτήσει αρκετές πρωτοβουλίες που στοχεύουν στην ανάπτυξη και εφαρμογή της τεχνικής. Θα μπορούσε να αναφερθεί το πρόγραμμα ΜΙΝΤ (Managing the Integration of New Technology) και το πρόγραμμα IMT (Innovation Management Techniques). Επιπρόσθετα, μέσα από υποστήριξη σε πρωτοβουλίες όπως, Περιφερειακά τεχνολογικά σχέδια(rtp), Περιφερειακές στρατηγικές για την καινοτομία (RIS), Περιφερειακή στρατηγική για την καινοτομία και την μεταφορά τεχνολογίας (RITTS) δόθηκε η ευκαιρία σε πολλούς διαμεσολαβητικούς οργανισμούς όπως επίσης και σε ΜΜΕ να

7 6 εμπλακούν σε τεχνοδιαγνώσεις, αφού η σημαντικότερη προϋπόθεση για την χάραξη στρατηγικών καινοτομίας σε περιφερειακό επίπεδο είναι η κατανόηση των τεχνολογικών αναγκών των ΜΜΕ, που εν μέρη διαφαίνονται μέσο των τεχνοδιαγνώσεων. Ακόμη τα Κέντρα αναδιανομής καινοτομίας (Innovation Relay Centres IRC) (53στην Ευρωπαϊκή Ένωση και 10 στα κράτη της πρώην Ανατολικής Ευρώπης) έχουν αναπτύξει εργαλεία και τεχνικές για τεχνοδιαγνώσεις, έτσι ώστε να καταγράψουν τις τεχνολογικές ανάγκες και ικανότητες των τοπικών ΜΜΕ και να επιτελέσουν με επιτυχία την αποστολή τους (διακρατική μεταφορά τεχνολογίας). Έτσι, η εφαρμογή της τεχνικής στις διάφορες μορφές της συναντάται στις περισσότερες Ευρωπαϊκές περιφέρειες που έχουν υλοποιήσει προγράμματα RTP / RIS / RITTS ή που έχουν κέντρο αναδιανομής καινοτομίας (IRC), με περισσότερες από 50 εταιρείες ανά περιφέρεια να συμμετέχουν στην καμπάνια τεχνοδιαγνώσεων. Ο τύπος εταιρείας που απαντάται πιο συχνά είναι οι κατασκευαστικές εταιρείες με περισσότερους από 5 εργαζόμενους, αλλά υπάρχουν και περιπτώσεις όπου έχουν πραγματοποιηθεί τεχνοδιαγνώσεις και σε εταιρείες παροχής υπηρεσιών. 2.2 Είδη εταιρειών / οργανισμών Η τεχνοδιάγνωση είναι εφαρμόσιμη κατά τον ίδιο τρόπο και σε μεταποιητικές και σε εταιρείες παροχής υπηρεσιών. Το μέγεθος των εν λόγο εταιρειών μπορεί να κυμαίνεται μεταξύ 10 και 250 εργαζομένων. Για μεγαλύτερες εταιρείες συνιστάται ο διαχωρισμός σε τμήματα ή δραστηριότητες και η διεξαγωγή μεμονωμένων τεχνοδιάγνωσεων. Οι εταιρείες θα πρέπει να επιθυμούν την δημιουργία νέων προϊόντων, την ενσωμάτωση νέων διαδικασιών, την διαφοροποίηση των δραστηριοτήτων τους και να έχουν δυναμική ανάπτυξης. Θα πρέπει να έχουν την ικανότητα να επιβιώνουν και να καινοτομούν, και να είναι δεκτικές σε διεθνής συνεργασίες. Μπορούν να είναι εταιρείες που ήδη λειτουργούν (οι περισσότερες τεχνοδιαγνώσεις διεξάγονται σε τέτοιου είδους επιχειρήσεις) αλλά έχουν αναφερθεί και τεχνικές για τεχνοδιάγνωση σε νεοϊδρυόμενες επιχειρήσεις. 2.3 Κόστος εφαρμογής Το κόστος εφαρμογής καλύπτει κυρίως την αμοιβή του/των ειδικού/ών. Σ αυτό το άμεσο κόστος θα πρέπει να συμπεριληφθεί και το κόστος των ανθρωποημερών που δαπανούνται από το προσωπικό της εταιρείας, μια και αυτό είναι η συνεισφορά της ΜΜΕ σε είδος και θα πρέπει να συνυπολογιστεί στο συνολικό κόστος. Το κόστος μπορεί να εκτιμηθεί με βάση τον αριθμό των ημερών που απαιτούνται για την εφαρμογή της τεχνικής. Παρακάτω ακολουθούν εκτιμήσεις για το εύρος των ανθρωποημερών ανά στάδιο εφαρμογής (τα στάδια περιγράφονται στο 3.1.) για τους εξωτερικούς ειδικούς και το προσωπικό της εταιρείας. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι τα παρακάτω αποτελούν εκτιμήσεις και εξαρτούνται κυρίως από το μέγεθος της εταιρείας/ οργανισμού, τον αριθμό των ατόμων που θα συμμετέχουν στις συνεντεύξεις και στο βαθμό λεπτομέρειας που θα προχωρήσει η τεχνοδιάγνωση. Εκτίμηση της προσπάθειας που απαιτείται για τεχνοδιάγνωση # Περιγραφή σταδίου Ανθρωποημέρες Ειδικοί ΜΜΕ 1 Εκδήλωση επιθυμίας από πλευράς της εταιρείας για την διεξαγωγή της τεχνοδιάγνωσης

8 7 2 Επιλογή του ενδιάμεσου φορέα που θα διενεργήσει την τεχνοδιάγνωση 3 Πρώτη επαφή / επίσκεψη του ειδικού στην εταιρεία Προκαταρκτική εργασία του ειδικού για την συγκέντρωση των βασικών πληροφοριών 5 Γενική διάγνωση μικρής έκτασης Ανάλυση στοιχείων από τον ειδικό έκθεση αποτελεσμάτων 7 Παρουσίαση της έκθεσης αποτελεσμάτων στον Γενικό Διευθυντή και στην διοίκηση της εταιρείας 8 Επιπρόσθετες επισκέψεις / συνεντεύξεις με τους επικεφαλείς τμημάτων 9 Τελική έκθεση της τεχνοδιάγνωσης Παρουσίαση της έκθεσης στην διοίκηση της εταιρείας ΣΥΝΟΛΟ Από τα παραπάνω φαίνεται ότι η απασχόληση του ειδικού για την διεξαγωγή μιας τεχνοδιάγνωσης κυμαίνεται μεταξύ 8 και 16 ανθρωποημερών. Από αυτές μπορεί να θεωρηθεί ότι 6-15 ανθρωποημέρες απασχολείται ένας μη εξειδικευμένος ειδικός και 1-6 ανθρωποημέρες ένας ειδικός εξειδικευμένος σε συγκεκριμένο αντικείμενο. Θεωρώντας ότι η αμοιβή του ειδικού κυμαίνεται μεταξύ 250 και 500 Ευρώ ανά ανθρωποημέρα και του εξειδικευμένου ειδικού μεταξύ 500 και 1000 Ευρώ ανά ανθροποημέρα, εκτιμάται ότι το άμεσο κόστος για την ΜΜΕ θα είναι Ευρώ για τον ειδικό Ευρώ για τον εξειδικευμένο ειδικό δίνοντας ένα σύνολο Ευρώ ανά εφαρμογή Θα πρέπει βέβαια να συνυπολογίσουμε και τις ανθρωπο-ημέρες που δαπανούνται από το προσωπικό της ΜΜΕ Χρονοδιάγραμμα για την εφαρμογή Σ αυτό το σημείο θα πρέπει να δοθεί και μια εκτίμηση της χρονικής διάρκειας για την εφαρμογή του κάθε σταδίου της τεχνοδιάγνωσης. Στον πίνακα που ακολουθεί φαίνεται το χρονικό διάστημα που απαιτείται για την εφαρμογή των σταδίών τις τεχνοδιάγνωσης, όπως αυτά περιγράφονται στις επόμενες παραγράφους. Εκτίμηση χρόνου που απαιτείται για την τεχνοδιάγνωση Στάδιο # Εβδομάδες ΣΥΝΟΛΟ 8 Στο σύνολο υπολογίζεται ότι απαιτούνται περίπου 2 μήνες για την διεξαγωγή μιας πλήρους τεχνοδιάγνωσης. Σ αυτό το χρονικό διάστημα έχει συνυπολογιστεί και ο

9 8 «νεκρός» χρόνος που είναι απαραίτητος ώστε να οριστούν οι συναντήσεις-συνεντεύξεις. 2.4 Προϋποθέσεις για την εφαρμογή Δεν υπάρχουν κάποιες ειδικές προϋποθέσεις για την εφαρμογή της μεθοδολογίας. Θα πρέπει όμως να σημειωθεί ότι #" Από μεριάς της εταιρείας δέκτη!" Θα πρέπει να έχει δηλώσει την απόφασή της για διενέργεια τεχνοδιάγνωσης!" Θα πρέπει να είναι ανοικτή και συνεργάσιμη με τον ειδικό (φυσικά ο ειδικός θα πρέπει να κερδίσει την εμπιστοσύνη της εταιρείας)!" Θα πρέπει να δεσμευτεί για την εφαρμογή του σχεδίου δράσης #" Από την μεριά του ειδικού!" Θα πρέπει να είναι σε θέση να κερδίσει την εμπιστοσύνη της διοίκησης της εταιρείας!" Μπορεί να έχει την δική του μεθοδολογία, αλλά τα βασικά στάδια που πρέπει να ακολουθηθούν είναι αυτά που περιγράφονται στην παράγραφο Ευρωπαϊκοί οργανισμοί που υποστηρίζουν την εφαρμογή της τεχνικής Υπάρχουν πολλοί ενδιάμεσοι οργανισμοί και εταιρείες συμβούλων που έχουν αναπτύξει την δική τους μεθοδολογία και έχουν εφαρμόσει τεχνοδιαγνώσεις. Μια αναλυτική περιγραφή των οργανισμών αυτών μαζί με μια σύντομη περιγραφή της μεθοδολογίας που χρησιμοποιούν, για την περίοδο μέχρι το 1994, περιέχεται στον οδηγό ΜΙΝΤ που συντάχτηκε από την εταιρεία NODAL consultants στα πλαίσια της πρωτοβουλίας SPRINT. Στο σύνολο εξετάστηκαν 38 εργαλεία που αφορούσαν σε Γενική διάγνωση : Καθιερωμένα 11 πρόσφατα 5 και θεματική διάγνωση : 22 Από τις ακόλουθες χώρες: Χώρα # εργαλείων Χώρα # εργαλείων Χώρα # εργαλείων Χώρα # εργαλείων D 5 IRL 2 N 1 L 1 E 6 NL 4 S 1 I 1 F 8 UK 7 DK 2 Η ανασκόπηση επιλεγμένων μεθοδολογιών διαχείρισης καινοτομίας που διεξάχθηκε από το ερευνητικό ινστιτούτο του Warwick, με ανάθεση από την Γ.Δ. ΧΙΙΙ (1997) περιέχει εμπεριστατωμένη ανάλυση 19 μεθοδολογιών από παρεμφερή αριθμό οργανισμών σε 17 Ευρωπαϊκές χώρες (DK - 1, FI - 2, F - 2, D - 1, GR - 1, IC - 1, IL - 1, I - 1, NL - 1, N - 1, P - 1, E - 2, S - 1, UK - 2). Αμέσως παρακάτω παραθέτονται οι οργανισμοί που βρίσκονται στις χώρες των εταίρων του Innoregio: Ισπανία : VALUE ANALYSIS, από το Instituto Andaluz de Tecnologia, Seville

10 9 DT-PYMES διάγνωση, από το IMPI - Madrid ATS - All at once Technological Services, από το ROBOTIKER, Zamudio Design Audit Methodology, από το DDI, Madrid Diagnostico Tecnico, από το CETEMA, Madrid Industrial Diagnosis System, από το CETENASA, Noain - Navarra Slace, από το LABEIN, Bilbao Πορτογαλία : VISAO Methodology, από το IAPME, Lisbon Ηνωμένο Βασίλειο: Pera Profile diagnosis, από το Pera International, Leicestershire PROBE Methodology, από το Confederation of British Industry, London Ελλάδα: EOMMEX diagnosis, από τον EOMMEX, Αθήνα Τομογραφία, Καινοτόμες Τεχνικές Διοίκησης, Τεχνολογικό Πάρκο Θεσσαλονίκης 3 ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ 3.1 Στάδια / Φάσεις Μια σχηματική περιγραφή των σταδίων που, σε κανονικές συνθήκες, ακολουθούνται κατά την υλοποίηση μια ς τεχνοδιάγνωσης φαίνεται στο σχήμα που ακολουθεί. Απόφαση της εταιρείας για τεχνοδιάγνωση Επιλογή του φορέα τεχνοδιάγνωσης Φορέας τεχνοδιάγνωσης Συλλογή βασικών πληροφοριών για την εταιρεία και τον κλάδο Επίσκεψη στην εταιρεία/ Γενική διάγνωση Συλλογή στοιχείων Παρουσίαση / Συζήτηση Τέλος Περαιτέρω διάγνωση Επιπρόσθετες επισκέψεις Ειδικός Εξειδικευμένος ειδικός Συλλογή στοιχείων Εφαρμογή σχεδίου δράσης Παρουσίαση / Συζήτηση Οριστικοποίηση σχεδίου δράσης Σύστημα παρακολούθησης προόδου Ανάλυση SWOT Ανάλυση στοιχείων Ανάλυση στοιχείων Προτεινόμενες λύσεις Υλοποίηση σχεδίου δράσης Έκθεση

11 10 Στάδια που ακολουθούνται κατά την τεχνοδιάγνωση 1 Επιθυμία της εταιρείας να διεξάγει μια τεχνοδιάγνωση. Διάφορες καμπάνιες προώθησης προγραμμάτων όπως Innoregio, RIS κλπ μπορεί να προκαλέσουν την επιθυμία της εταιρείας για τεχνοδιάγνωση. 2 Επιλογή του ενδιάμεσου οργανισμού / ειδικού που θα διεξάγει την τεχνοδιάγνωση. 3 Πρώτη επαφή / επίσκεψη του ειδικού στην εταιρεία Συζήτηση για την διαδικασία και τα οφέλη από την τεχνοδιάγνωση Παρουσίαση των σταδίων 4 Προπαρασκευαστική εργασία του ειδικού για την συλλογή βασικών στοιχείων για Την εταιρεία Τον κλάδο δραστηριοποίησής της 5 Γενική διάγνωση μικρής διάρκειας Συνέντευξη με την χρήση ερωτηματολογίου (ενδεικτικό ερωτηματολόγιο δίνεται στο Παράρτημα), συνήθως με τον Γενικό Διευθυντή στοχεύοντας στα ακόλουθα: Συλλογή γενικών στοιχείων για την εταιρεία Σχηματισμός του τεχνολογικού προφίλ της εταιρείας Διεξαγωγή ανάλυσης SWOT (δυνάμεις, αδυναμίες, ευκαιρίες, απειλές) Προσδιορισμός τεχνολογικών περιοχών για επιπρόσθετη ανάλυση 6 Ανάλυση των στοιχείων από τον ειδικό προκαταρκτική έκθεση διάγνωσης (ενδεικτικά περιεχόμενα της προκαταρκτικής έκθεσης δίνονται στο Παράρτημα) 7 Παρουσίαση της προκαταρκτικής έκθεσης στον Γενικό Διευθυντή και την Διοίκηση της εταιρείας Συζήτηση, επαλήθευση των ευρημάτων Οριστικοποίηση των θεμάτων για περαιτέρω ανάλυση με ή χωρίς την χρήση επιπρόσθετου εξειδικευμένου ειδικού. Τα θέματα για περαιτέρω ανάλυση μπορεί να καλύπτουν περιοχές όπως: διαδικασίες παραγωγής, Ε&ΤΑ, Ποιότητα, Ανάπτυξη προϊόντος, Διοίκηση ανθρωπίνων πόρων κλπ 8 Επιπρόσθετες επισκέψεις / συνεντεύξεις με τους υπευθύνους για τα θέματα που επιλέχθηκαν στο στάδιο 7. Αυτές οι επισκέψεις μπορεί να διεξαχθούν από τον ειδικό, τον εξειδικευμένο ειδικό ή σε συνδυασμό. Οι σύμβουλοι μπορεί να έχουν αναπτύξει την δική τους μεθοδολογία, αλλά οι περιοχές που πρέπει να καλυφθούν στα παραπάνω τμήματα είναι αυτές που περιγράφονται στον Σύνταξη της τελικής έκθεσης τεχνοδιάγνωσης από τους ειδικούς, η οποία θα πρέπει να καλύπτει: Τα θέματα που αναλύθηκαν Μεθοδολογία που χρησιμοποιήθηκε Τα προβλήματα που εντοπίστηκαν ανά περιοχή Προτάσεις για επίλυση Βήματα που πρέπει να ακολουθηθούν για την υλοποίηση των προτάσεων (πρόγραμμα δράσης ) 10 Παρουσίαση της έκθεσης από τους ειδικούς στην Διοίκηση της εταιρείας στοχεύοντας στα: Συζήτηση των θεμάτων που προσδιορίσθηκαν Συζήτηση των προτεινόμενων λύσεων / προσδιορισμός εναλλακτικών λύσεων Συζήτηση / οριστικοποίηση του προγράμματος δράσης Κατάστρωση συστήματος παρακολούθησης της υλοποίησης με ή χωρίς την βοήθεια των ειδικών

12 Τεχνικές και εργαλεία που περιλαμβάνονται σε κάθε στάδιο Για τα στάδια που περιγράφονται στο 3.1. παρακάτω υποδεικνύονται τα εργαλεία που χρησιμοποιούνται ανά στάδιο υλοποίησης της τεχνικής. Φυσικά πολλοί παροχείς της υπηρεσίας μπορεί να έχουν αναπτύξει τα δικά τους εργαλεία, αλλά αυτά δε θα διαφέρουν πολύ από αυτά που περιγράφονται παρακάτω: ΣΤΑΔΙΟ 1ο Επιθυμία της εταιρείας να διεξάγει μια τεχνοδιάγνωση Αν η υπόδειξη για τεχνοδιάγνωση προέρχεται από την εταιρεία δεν απαιτείται η χρήση κάποιου εργαλείου. Στην περίπτωση όμως που η εταιρεία προσεγγίζεται από τον παροχέα της υπηρεσίας, αυτό μπορεί να γίνει με την χρήση τεχνικών στοχευόμενης επικοινωνίας μέσο επιστολής / τηλεομοιοτυπίας (φαξ) / τηλεφωνικής επαφής. Θα πρέπει να επεξηγηθούν:!" Στόχος της πρωτοβουλίας, σύντομη περιγραφή της τεχνικής, δυνητικά οφέλη για την ΜΜΕ, βασικά χαρακτηριστικά του συμβούλου / παροχέα της υπηρεσίας. ΣΤΑΔΙΟ 2ο (Δεν υπάρχουν διαθέσιμα εργαλεία) ΣΤΑΔΙΟ 3ο Πρώτη επαφή / επίσκεψη του ειδικού στην εταιρεία/ προετοιμασία του πλάνου τεχνοδιάγνωσης Ο ειδικός θα πρέπει να έχει!" Ένα φυλλάδιο που θα περιγράφονται τα στάδια που θα ακολουθηθούν!" Λίστα με τα οφέλη για την εταιρεία!" Λίστα με άλλες εταιρείες όπου έχει διεξαχθεί τεχνοδιάγνωση!" Βοηθητικό στοιχείο είναι η μεθοδική παρουσίαση με την χρήση διαφανειών ή φορητού υπολογιστή Το πλάνο της τεχνοδιάγνωσης επιμερίζεται σε συνεργασία με την διοίκηση της εταιρείας. Ορίζονται τα θέματα που θα καλυφθούν, πώς θα γίνει η συλλογή των πληροφοριών και από ποίον, χρονοδιάγραμμα, κόστος, τι θα χρειασθεί από μεριάς διοίκησης της εταιρείας για την επιτυχή διεξαγωγή της τεχνοδιάγνωσης. ΣΤΑΔΙΟ 4ο Προπαρασκευαστική εργασία του ειδικού για την συλλογή βασικών στοιχείων για την εταιρία και τον κλάδο. Για την εταιρεία: συλλογή πληροφοριών από δημοσιευμένα στοιχεία, φυλλάδια της εταιρείας, οικονομικά στοιχεία, εργαζόμενοι, προϊόντα, εξαγωγές κλπ Για τον κλάδο: δημοσιευμένα στοιχεία για την απασχόληση, τον κύκλο εργασιών, την πορεία του κλάδου, αγορές για τα προϊόντα της εταιρείας, χρήση νέων τεχνολογιών. Μια σύντομη έκθεση με τα παραπάνω στοιχεία θα είναι χρήσιμη και θα βοηθήσει στην καλλιέργεια κλίματος εμπιστοσύνης με την εταιρεία.

13 12 ΣΤΑΔΙΟ 5ο Γενική διάγνωση μικρής διάρκειας Γίνεται με την χρήση ερωτηματολογίου είτε σε έντυπη μορφή, είτε σε ηλεκτρονική μορφή με την χρήση ηλεκτρονικού υπολογιστή το οποίο θα πρέπει να καλύπτει: ΟΡΓΑΝΩΣΗ Πληροφορίες για την εταιρεία Στρατηγική Σχεδιασμός ανάπτυξης ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΙ ΠΟΡΟΙ Ικανότητες / ανάγκες / δυνάμεις / αδυναμίες Εκπαίδευση / επιδόσεις / ανταμοιβές ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ Πηγές τεχνολογίας / τεχνογνωσίας Αποτίμηση του τεχνολογικού επιπέδου Εφαρμογή τεχνολογιών πληροφορικής / νέων τεχνολογιών ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ Ανάπτυξη προϊόντων / διαδικασίες Νέα προϊόντα αριθμός χρονοδιάγραμμα Έρευνα και Ανάπτυξη Εσωτερικά, εξωτερικά Προσδιορισμός πόρων Περιοχές ενδιαφέροντος Πηγές απόκτησης τεχνολογίας ΙΚΑΝΟΤΗΤΑ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑΣ Καινοτομίες που εισήχθηκαν στην εταιρεία Εμπόδια για καινοτομία Παρακολούθηση τεχνολογικών εξελίξεων / αναζήτηση / διάχυση τεχνολογίας Εμπλοκή σε έργα συνεργατικής έρευνας ΠΡΟΪΟΝΤΑ Προϊόντα / Αγορές Οργάνωση και διοίκηση παραγωγής Εξοπλισμός παραγωγής, περιήγηση στις εγκαταστάσεις παραγωγής ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΕΣ ΔΙΚΤΥΩΣΗ Με άλλες εταιρείες / τοπικά - διεθνώς Με προμηθευτές τεχνολογίας / πηγές τεχνολογίας Συμμετοχή σε προγράμματα Ε & ΤΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ Ζήτηση για υπηρεσίες / εξοπλισμό / βελτίωση ποιότητας Νέες τεχνολογίες Πρόσβαση σε πληροφόρηση / μηχανισμούς διάχυσης τεχνολογίας ΠΟΙΟΤΗΤΑ

14 13 Έλεγχος ποιότητας, προϊόντα Α ύλες Στάνταρς Σχέσεις με πελάτες / προμηθευτές ΜΑΡΚΕΤΙΝΓΚ Αγορές, τοπικές / διεθνής Σχέδιο μάρκετινγκ / στρατηγική ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Επίγνωση / προβλήματα / ανάγκες ΣΤΑΔΙΟ 6ο Ανάλυση των στοιχείων από τον ειδικό προκαταρκτική έκθεση διάγνωσης Η έκθεση θα πρέπει να είναι σύντομη και σαφής και να περιέχει : Περίληψη περιεχομένου Επισκόπηση της εταιρείας και των δραστηριοτήτων της (προφίλ της εταιρείας κατάλληλο για χρήση στα Ευρωπαϊκά δίκτυα κλπ) Γενική επισκόπηση του κλάδου δραστηριοποίησης και των αγορών στις οποίες απευθύνεται η εταιρεία Συνθετική αιτιολόγηση Δυνάμεις / αδυναμίες / ευκαιρίες / απειλές (SWOT) Πιθανές προτάσεις (ειδικά εάν η τεχνοδιάγνωση σταματά σ αυτό το σημείο) για την επίλυση των προβλημάτων και την εκμετάλλευση των ικανοτήτων και ευκαιριών, κυρίως με την υπόδειξη σχεδίου δράσης για την υιοθέτηση των προτάσεων. (βλέπε και Στάδιο 9 ο ) Απομόνωση συγκεκριμένων περιοχών / τμημάτων για περαιτέρω διάγνωση, αιτιολογημένη πρόταση. ΣΤΑΔΙΟ 7 ο Παρουσίαση της προκαταρκτικής έκθεσης στον Γενικό Διευθυντή και την Διοίκηση της εταιρείας Η παρουσίαση θα πρέπει να διεξαχθεί αφού η διοίκηση της εταιρείας έχει λάβει γνώση του περιεχομένου της έκθεσης έτσι ώστε να υπάρχει βάση συζήτησής του. Η παρουσίαση πρέπει να γίνει με την χρήση διαφανειών και να περιλαμβάνει τα κύρια ευρήματα της διάγνωσης. Κατά την διάρκειά της γίνεται και η οριστικοποίηση των περιοχών / θεμάτων στις οποίες θα συνεχιστεί η προσπάθεια τεχνοδιάγνωσης. ΣΤΑΔΙΟ 8 ο Επιπρόσθετες επισκέψεις / συνεντεύξεις με τους υπευθύνους τμημάτων Τυπικές περιοχές και θέματα που θα μπορούσαν να καλυφθούν με την χρήση εξειδικευμένων εργαλείων ή/και με την βοήθεια εξειδικευμένου ειδικού είναι : A. Ποιότητα!" Πολιτική στόχοι εμπλοκή εργαζομένων εκπαίδευση!" Διαδικασίες ποιότητας συστήματα ελέγχου και παρακολούθησης χειρισμός αποθήκευση συσκευασία!" Τήρηση αρχείων / χρήση των αποτελεσμάτων!" Ποιότητα προϊόντων έλεγχος ποιότητας Α υλών και προϊόντων

15 14!" Πρότυπο πιστοποίησης ISO παρουσίαση - οφέλη B. Ανθρώπινοι πόροι!" Οργανόγραμμα ικανότητες - διαθεσιμότητα!" Ικανοποίηση ανταμοιβές!" Συναντήσεις επίγνωση των δραστηριοτήτων της εταιρείας!" Ομαδική εργασία / διαχείριση έργων!" Συνεχιζόμενη κατάρτιση / εκπαίδευση!" Προώθηση εξέλιξη C. Ε&ΤΑ Ανάπτυξη προϊόντων!" Ε&ΤΑ στρατηγική / συνεργάτες!" Γκάμα προϊόντων / ανάλυση κύκλου ζωής προϊόντος!" Ανάλυση διαδικασιών ανάπτυξης νέων προϊόντων!" Ανάλυση των δραστηριοτήτων Ε&ΤΑ!" Συμμετοχή σε έργα Ε & ΤΑ!" Εστίαση σε συγκεκριμένη περιοχή Ε & ΤΑ προσδιορισμός πιθανών προμηθευτών τεχνολογίας D. Λειτουργία παραγωγής!" Επισκόπηση της παραγωγικής διαδικασίας σημεία καθυστέρησης προβληματικές περιοχές!" Ροή υλικών διάγραμμα ροής!" Συστήματα αυτοματισμού / ανάγκες ευκαιρίες!" Ασφάλεια στον χώρο παραγωγής / ασφάλεια προϊόντος!" Συντήρηση διαδικασίες σχεδιασμός προβλήματα!" Ανάλυση παραγωγικότητας E. Πωλήσεις / Μάρκετινγκ!" Ύπαρξη / ανάλυση του σχεδίου μάρκετινγκ!" Στρατηγική μερίδιο αγοράς / τοπικά εξαγωγές!" Ανάλυση ανταγωνισμού / κλαδική ανάλυση / ευκαιρίες - απειλές!" Δίκτυα διανομής - προβλήματα!" Χρήση τεχνολογιών πληροφορικής για πωλήσεις/ ηλεκτρονικό εμπόριο - Internet ΣΤΑΔΙΟ 9 ο Σύνταξη της τελικής έκθεσης τεχνοδιάγνωσης από τους ειδικούς Η τελική έκθεση θα πρέπει να περιέχει τα ακόλουθα:!" Περίληψη περιεχομένου!" Περίληψη αποτελεσμάτων από την προκαταρκτική διάγνωση!" Θέματα που αναλύθηκαν στο δεύτερο μέρος!" Μεθοδολογία που χρησιμοποιήθηκε για την ανάλυση!" Προβλήματα που αναγνωρίστηκαν!" Λύσεις που προτάθηκαν!" Πρόγραμμα δράσης Το πρόγραμμα δράσης θα πρέπει να : a) Είναι συγκεκριμένο για το κάθε θέμα b) περιέχει χρονοδιάγραμμα εφαρμογής c) περιέχει προκαθορισμένα ορόσημα προόδου d) περιλαμβάνει προϋπολογισμό κόστους e) αναφέρει τα αναμενόμενα αποτελέσματα

16 15 f) κατονομάζει πιθανούς τρόπους επίλυσης ( παροχείς υπηρεσιών, τεχνολογιών) g) υποδεικνύει εναλλακτικούς τρόπους χρηματοδότησης των προτάσεων ( π.χ. Εθνικά ή / και Ευρωπαϊκά προγράμματα ) h) περιέχει πρόγραμμα παρακολούθησης της προόδου υιοθέτησης των προτάσεων. ΣΤΑΔΙΟ 10 ο Παρουσίαση της έκθεσης από τους ειδικούς στην Διοίκηση της εταιρείας Σ αυτό το στάδιο βρίσκουν εφαρμογή τα εργαλεία του σταδίου Σχετικό λογισμικό (software) Μερικοί φορείς που παρέχουν την υπηρεσία χρησιμοποιούν προγράμματα φτιαγμένα από τους ίδιους κυρίως για την συλλογή στοιχείων της εταιρείας και για την δημιουργία βάσης δεδομένων από όπου διαφαίνονται τάσεις της εταιρείας και του κλάδου γενικότερα. Μερικές από τις μεθοδολογίες που αναπτύχθηκαν στα προγράμματα ΜΙΝΤ και ΙΜΤ έχουν τα δικά τους σετ εργαλείων. Το λογισμικό που χρησιμοποιείται για τεχνοδιαγνώσεις θα μπορούσε επίσης να δίνει διαγράμματα με στοιχεία της εταιρείας. Πάντως, στις μέρες μας δεν υπάρχει ευρέως διαδεδομένο λογισμικό που : a) Επιτρέπει τον αυτοέλεγχο μια εταιρείας b) Συγκρίνει στοιχεία εταιρειών από τον ίδιο κλάδο προσφέροντας συγκριτική βαθμολογία της κάθε εταιρείας σε σχέση με τον μέσο όρο τού κλάδου. (benchmarking) Θεωρείται ότι καθώς επεκτείνεται η χρήση τεχνολογικών και καινοτομικών ελέγχων σε εταιρείες σαν εργαλείο για την κατανόηση της πορείας και των προοπτικών της βιομηχανίας γενικότερα, η δημιουργία κατάλληλου λογισμικού είναι ζήτημα χρόνου. 4 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ (1) Duhamel, M., Franzetti, P, 'Methodology Guide Book for Conducting a Programme of Regional Technology Audits of Small and Medium Sized Enterprises (SMEs)', in Regional Technology Plan, Technical Series No 1, Nov (2) NODAL CONSULTANTS, 'MINT Guide Book for Business and Technology Diagnostic Tools & Methodologies', SPRINT Programme, April 1994 (3) Warwick Research Institute, 'Innovation Management Tools: A Review of Selected Methodologies', EIMS Publ. No 30, Nov (4) Filiatre, J.-P., Descryve, O., 'Methodologie d;audit Strategique Preliminaire', Technology Transfer Practice in Europe, Hanover, Apr , pp , 1994 (5) Davies, L.B., Duff, E.J., 'Technology Audit - A tool for Change?', Technology Transfer Practice in Europe, Hanover, Apr , pp , 1994

17 16 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ Παράρτημα 1: Παράδειγμα τεχνοδιάγνωσης Ακολουθεί η περιγραφή μιας τεχνοδιάγνωσης σε Ελληνική ΜΜΕ με 15 εργαζόμενους η οποία πραγματοποιήθηκε από Ελληνικό φορέα τεχνοδιαγνώσεων. 1. Η αρχική επαφή μεταξύ της εταιρείας (Γενικός Διευθυντής και ιδιοκτήτης της εταιρείας) και του φορέα παροχής τεχνοδιαγνώσεων πραγματοποιήθηκε κατά την διάρκεια μιας τεχνολογικής ημερίδας. 2. Ο φορέας παροχής προώθησε την ιδέα των τεχνοδιαγνώσεων (οι οποίες υποστηρίζονταν από κάποιο Ευρωπαϊκό πρόγραμμα). Η εταιρεία εκδήλωσε ενδιαφέρον για την διεξαγωγή τεχνοδιάγνωσης. 3. Ο ειδικός (στέλεχος του φορέα παροχής) επισκέφτηκε τις εγκαταστάσεις της εταιρείας, συζήτησε την διαδικασία και τις επιλογές γα την διεξαγωγή της τεχνοδιάγνωσης. 4. Με την χρήση δομημένου ερωτηματολογίου ο ειδικός συγκέντρωσε στοιχεία της εταιρείας και προσδιόρισε τις περιοχές τεχνολογικού ενδιαφέροντος για την εταιρεία. 5. Σε συνεργασία του ειδικού με την διοίκηση της εταιρείας προσδιορίστηκε η θεματική περιοχή εμβάθυνσης της τεχνοδιάγνωσης. Αφορούσε στην ανάπτυξη ενός νέου, για την Ευρωπαϊκή αγορά, προϊόντος το οποίο θα επέκτεινε την γκάμα προϊόντων της εταιρείας. 6. Αποφασίστηκε από την εταιρεία να μην προχωρήσει σε άλλα θέματα η ανάλυση αλλά να αναπτυχθεί πρόγραμμα δράσης για το συγκεκριμένο θέμα. 7. Ο παροχέας της υπηρεσίας προετοίμασε ένα πρόγραμμα δράσης που περιείχε (α) Προσδιορισμός Ευρωπαϊκού / Εθνικού προγράμματος που χρηματοδοτεί τέτοιες ενέργειες. (β) Προσδιορισμός συνεταίρων για τον σχηματισμό κοινοπραξίας για την ανάληψη του έργου. 8. Το πρόγραμμα δράσης συζητήθηκε με την εταιρεία και τελικώς δόθηκε το πράσινο φως για την εφαρμογή του. 9. Ο παροχέας της υπηρεσίας υλοποίησε το πρόγραμμα δράσης με τα ακόλουθα αποτελέσματα : (α) Προσδιορίστηκε κατάλληλο Ευρωπαϊκό πρόγραμμα για πιθανή χρηματοδότηση του έργου (β) Η διαδικασίες και οι απαιτήσεις του προγράμματος παρουσιάστηκαν και συζητήθηκαν με την εταιρεία (γ) Εντοπίστηκε ερευνητικό εργαστήριο από τοπικό φορέα έρευνας το οποίο επιλέχτηκε από την εταιρεία για την επιστημονική στήριξη του έργου. (δ) Επιλέχθηκε κάποια εταιρεία από την αλυσίδα προμηθευτών της ενδιαφερόμενης εταιρείας και έγιναν οι απαραίτητες επαφές ώστε να συμμετάσχει και αυτή στην κοινοπραξία του έργου. (ε) Μια πρόταση συνεργατικής έρευνας των τριών συνεργαζόμενων φορέων υποβλήθηκε και στην συνέχεια εγκρίθηκε για χρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή ένωση, έτσι το έργο ξεκίνησε και τελικά ολοκληρώθηκε. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι τα στάδια 1 έως 8 περιλαμβάνονται στην διαδικασία τεχνοδιάγνωσης, ενώ το στάδιο 9 είναι η υλοποίηση των προτάσεων που προέκυψαν. Το στάδιο αυτό θα μπορούσε να υλοποιηθεί από οποιονδήποτε φορέα παροχής τέτοιου

18 17 είδους υπηρεσιών. Τα στάδια 1 έως 8 διάρκεσαν περίπου 4 εβδομάδες για την ολοκλήρωσή τους. Δεν υπήρξε χρηματική επιβάρυνση της εταιρείας από τον φορέα παροχής, πέρα από την ενασχόληση των στελεχών της εταιρείας στα πλαίσια της τεχνοδιάγνωσης. Ο λόγος ήταν ότι, η πραγματοποίηση της τεχνοδιάγνωσης χρηματοδοτήθηκε από Ευρωπαϊκό πρόγραμμα, ένα από τα αρκετά που υπήρχαν στο 4 ο πρόγραμμα πλαίσιο, τα περισσότερα από τα οποία συνεχίζονται και στο 5 ο πρόγραμμα πλαίσιο.

19 18 Παράρτημα 2 : Ενδεικτικό ερωτηματολόγιο για γενική διάγνωση ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΕΣ ΔΙΕΡΕΥΝΗΣΕΙΣ Οδηγός Συνέντευξης ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ Επωνυμία :. Νομική μορφή :. Κλάδος :. Διεύθυνση :. Τηλ. : fax : Αρμόδιος :.. Θέση :. Ημερομηνία :.

20 19 1. ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΔΥΝΑΜΙΚΟ Σύνολο εργαζομένων T -2 T - 1 T Ανάλυση ανθρώπινων πόρων ΤΜΗΜΑ Μόνιμο προσωπικό Παραγωγή επιστημονικό προσωπικό Τεχνίτες Εργάτες Ποιότητα Έρευνα - ανάπτυξη - σχεδιασμός Πωλήσεις - marketing Διοίκηση Άλλο. Εποχιακό προσωπικό Συνολικός αριθμός Επιστημονικό προσωπικό ΑΕΙ ΤΕΙ ΝΑΙ Πραγματοποιούνται προγράμματα επιμόρφωσης / εκπαίδευσης του προσωπικού ΟΧΙ Προσδιορίστε Αν ΝΑΙ (συχνότητα, προσωπικό που συμμετέχει, ενδο-εξω επιχειρησιακά κ.λ.π. ) Αν ΟΧΙ για ποιους λόγους (υψηλό κόστος, δεν υπάρχει ανάγκη κ.λ.π.) Οργανόγραμμα επιχείρησης

21 20 2. ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΑ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ Κύκλος εργασιών T - 2 T - 1 T (πρόβλεψη) Κύκλος εργασιών Ύψος επενδύσεων T 2 T - 1 T Ποσό Διάρθρωση επενδύσεων την τελευταία τριετία Κατηγορία % επι του συνόλου των επενδύσεων Κτιριακές εγκαταστάσεις.. Παραγωγικός εξοπλισμός.. Άλλες επενδύσεις (*).. (*) Προσδιορίστε Υπάρχουσες εγκαταστάσεις Ιδιόκτητη Ναι Όχι Επιφάνεια οικοπέδου (τ.μ.).. Επιφάνεια κτιρίων (τ.μ.).. Εγκατεστημένη ισχύς (ΗΡ).. Πρώτες ύλες α/α ΕΙΔΟΣ ΠΟΣΟΤΗΤΕΣ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ Προϊόντα α/α Κυριότερα προϊόντα Ποσότητα % κύκλου Προορισμός εργασιών

22 21 3. ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑΣ ΣΤΑΔΙΟ Χρησιμοποιούμενη Τεχνολογία Μηχανολογικός εξοπλισμός Διάγραμμα ροής

23 22 4. ΠΟΙΟΤΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ Υπάρχει τμήμα ποιοτικού ελέγχου ; ΝΑΙ ΟΧΙ Οι διαδικασίες ποιοτικού ελέγχου που εφαρμόζονται στην επιχείρησή σας καλύπτουν το σύνολο των προδιαγραφών του προϊόντος καλύπτουν τις θεωρούμενες ως βασικές προδιαγραφές καλύπτουν μερικώς τις προδιαγραφές του προϊόντος ΝΑΙ Απευθύνεστε σε εξωτερικούς φορείς για ποιοτικό έλεγχο των προϊόντων σας ; ΟΧΙ ΣΥΧΝΑ Έχετε επιστροφές των προϊόντων λόγω ΣΠΑΝΙΑ προβλημάτων ποιότητας ; ΠΟΤΕ

24 23 5. ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗ Έχει λάβει η επιχείρησή σας πιστοποιητικό ποιότητας, (π.χ. ISO 9000); ΝΑΙ Είδος πιστοποιητικού Χρόνος λήψης Οργανισμός πιστοποίησης Διαδικασία πιστοποίησης σε εξέλιξη Είδος πιστοποιητικού Προσδοκώμενος χρόνος λήψης Οργανισμός πιστοποίησης ΟΧΙ 6. ΠΡΟΤΥΠΑ Τι είδους πρότυπα / προδιαγραφές χρησιμοποιείτε όσον αφορά τα προϊόντα σας; Υπάρχουν Ακολουθούνται Δεν ακολουθούνται Νομοθεσίας Πελατών Επιχείρησης Διεθνή Παρατηρήσεις :.

25 24 7. ΕΡΕΥΝΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΝΑΙ Υπάρχει τμήμα Έρευνας & Τεχνολογικής Ανάπτυξης ΟΧΙ Προσωπικό που εμπλέκεται μόνο σε θέματα Ε&ΤΑ... για θέματα μόνο Ποιοτικού Ελέγχου (ΠΕ)... για θέματα Ε&ΤΑ και ΠΕ.. Τομείς ενδιαφέροντος σε θέματα έρευνας και τεχνολογίας Ενδιαφέρον Μεγάλο Μέτριο Μηδενικό Πληροφορική Μικροηλεκτρονική Αυτοματισμοί Ρομποτική Οπτικοηλεκτρονική Βιοτεχνολογία Νέα υλικά Έχετε συμμετάσχει στην υλοποίηση χρηματοδοτούμενων έργων(αναπτυξιακά -Ε&ΤΑ) α/α Είδος προγράμματος Αντικείμενο έργου Προϋπολογισμός Σε περίπτωση που μέχρι στιγμής η εταιρία σας δεν συμμετείχε σε έργα Ε & ΤΑ και άλλα αναπτυξιακά, προσδιορίστε τους λόγους: Δεν υπάρχει ενδιαφέρον από την πλευρά της εταιρίας Ελλιπείς πληροφορίες σχετικά με προκηρύξεις Ελλιπείς τεχνική υποστήριξη για την υποβολή προτάσεων Αδυναμία εντοπισμού ικανών συνεργατών για τη σύσταση σοβαρών κοινοπραξιών Άλλο..

26 25 8. ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ Ποια είναι τα κυριότερα προβλήματα που περιορίζουν την ανταγωνιστικότητα της επιχείρησής σας Υψηλό κόστος παραγωγής που οφείλεται κυρίως σε κόστος α υλών κόστος προσωπικού χρησιμοποιούμενη τεχνολογία οργάνωση άλλο Ποιότητα προϊόντων που σχετίζεται με αδυναμία τυποποίησης έλλειψη ποιοτικού ελέγχου προβλήματα ποιότητας Α υλών χρησιμοποιούμενη τεχνολογία άλλο Περιορισμένη θέση στην αγορά που οφείλεται σε ανεπαρκή εμπορική προώθηση των προϊόντων (marketing) ανεπαρκή δίκτυα διανομής προϊόντων ανεπαρκής γνώση αγορών καθιερωμένα brand names και μερίδια αγοράς άλλο Ελλιπείς υποστήριξη επιχειρηματικών δραστηριοτήτων που εντοπίζεται σε ασάφεια / πολυπλοκότητα νομικού πλαισίου αναποτελεσματικότητα επενδυτικών νόμων ανεπάρκεια χρηματοπιστωτικών οργανισμών αστάθεια οικονομικού περιβάλλοντος υψηλό κόστος χρήματος άλλο

27 26 9. ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΚΑΙ ΖΗΤΗΣΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ Τεχνολογικοί στόχοι της εταιρείας Τομείς Βελτίωση εσωτερικής οργάνωσης/ διοίκησης νέα συστήματα διοίκησης πληροφορικά συστήματα διοίκησης συστήματα διασφάλισης ποιότητας διαδικασίες οργάνωσης & προγραμματισμού παραγωγής άλλο εκπαίδευση/ κατάρτιση/ εξειδίκευση ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Υφιστάμενα προβλήματα/ προτεινόμενες λύσεις (πηγές χρηματοδότησης) Βελτίωση διαδικασιών ποιοτικού ελέγχου νέα μηχανήματα εξειδικευμένο προσωπικό διαδικασίες πιστοποίηση άλλο εκπαίδευση/ κατάρτιση Υφιστάμενα προβλήματα/ προτεινόμενες λύσεις (πηγές χρηματοδότησης).. Βελτίωση προϊόντων Αύξηση παραγωγικότητας νέα μηχανήματα νέα τεχνολογία πρώτες ύλες νέες διαδικασίες παραγωγής αυτοματισμός πληροφορική άλλο εκπαίδευση/ κατάρτιση/ εξειδίκευση Υφιστάμενα προβλήματα/ προτεινόμενες λύσεις (πηγές χρηματοδότησης)..

28 27 Νέα προϊόντα διερεύνηση αγοράς νέα τεχνολογία άλλο εκπαίδευση/ κατάρτιση/ εξειδίκευση Υφιστάμενα προβλήματα/ προτεινόμενες λύσεις (πηγές χρηματοδότησης).. Βελτίωση προώθησης/ διάθεσης προϊόντων νέα συστήματα προβολής/ προώθησης προϊόντων ηλεκτρονικά δίκτυα πληροφ./προώθησης άλλα νέες μορφές εμπορικών συνεργασιών εκπαίδευση/ κατάρτιση/ εξειδίκευση Υφιστάμενα προβλήματα/ προτεινόμενες λύσεις (πηγές χρηματοδότησης).....

29 28 Ποιες από τις παρακάτω πηγές τεχνολογίας χρησιμοποιείται ΝΑΙ ΟΧΙ ΑΙΤΙΟΛΟΓΗΣΗ Ε & ΤΑ εσωτερική Επιμόρφωση / πρόσληψη εξειδικευμένου προσωπικού Ε & ΤΑ σε συνεργασία με άλλους φορείς Ανάθεση Ε & ΤΑ σε εξωτερικούς φορείς Από την μητρική εταιρεία Αγορά τεχνολογίας - τεχνογνωσίας Αγορά καινούργιου μηχανολογικού εξοπλισμού άλλο Παρατηρήσεις

30 29 Εμπόδια για την ανάπτυξη καινοτόμων λύσεων Πληροφόρηση Επιμόρφωση - εξειδικευμένο προσωπικό Χρηματοδότηση αυτόνομη συνεργασίες επιχορηγήσεις Τεχνολογία άλλο ΑΙΤΙΟΛΟΓΗΣΗ Ποιες από τις παρακάτω πηγές πληροφόρησης χρησιμοποιείτε Πελάτες Προμηθευτές Εκθέσεις Έντυπα - Περιοδικά Εμπορικοί & κλαδικοί σύνδεσμοι Ερευνητικά - Τεχνολογικά κέντρα Πανεπιστήμια εσωτ. εξωτε. Άλλες επιχειρήσεις Εξειδικευμένους εξωτερικούς σύμβουλους Βιομηχανικά - επιχειρηματικά δίκτυα (clubs) Άλλο

31 30 Παρακαλούμε αξιολογείστε την πληροφόρηση / ενημέρωσή σας στους παρακάτω τομείς. Υπάρχει αναγκαιότητα για ενίσχυση της πληροφόρησης στους τομείς αυτούς; Αναγκαιότητα Τ Ο Μ Ε Ι Σ Ικανοποιητική Μέτρια Ανεπαρκής ΝΑΙ ΟΧΙ Επιστημονικές / Τεχνολογικές Εξελίξεις Μελέτη προϊόντων / Έρευνα Αγορών Στατιστικά στοιχεία κλάδου και εμπορικής δραστηριότητας Νομοθεσία Εθνική / Κοινοτική Κοινοτικά Προγράμματα Εθνικά Προγράμματα Επενδυτικές / Χρηματοδοτικές Δυνατότητες Δραστηριότητες και Αρμοδιότητες Φορέων, Συμβούλων κ.λ.π.

32 31 Καινοτόμα (νέα) προϊόντα που εισήγαγε η επιχείρησή σας στην αγορά τα τελευταία 3 χρόνια Αριθμός.Περιγραφή. Πορεία προϊόντος - Απόδοση... Βαθμός καινοτομικότητας προϊόντος νέο προϊόν σε νέα Ελληνική αγορά νέο προϊόν γι την διεθνή αγορά βελτίωση / μετασχηματισμός υπάρχοντος προϊόντος νέο προϊόν συσχετισμένο με υπάρχοντα νέο προϊόν μη συσχετισμένο με υπάρχοντα υπάρχον προϊόν με νέες πρόσθετες υπηρεσίες 9.7. Οι ιδέες για καινοτομία προέρχονται Εσωτερικά τμήμα Ε & ΤΑ παραγωγή διοίκηση marketing πωλήσεις άλλο.. Εξωτερικά πελάτες ανταγωνιστές προμηθευτές πανεπιστήμια συμβούλους άλλο.

33 ΔΙΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΚΑΙ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΗ ΘΕΣΗ Συμμετέχετε σε διεπιχειρησιακά προγράμματα ; ΝΑΙ ΟΧΙ Στόχοι Οφέλη Προβλήματα Πώς θα χαρακτηρίζατε τον ανταγωνισμό μεγάλο κανονικό περιορισμένο στην Ελλάδα στο εξωτερικό

34 ΠΡΟΒΛΕΨΕΙΣ ΚΑΙ ΕΚΤΙΜΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ Ποιες θεωρείται τις κυριότερες (επικρατέστερες) εταιρείες του κλάδου Πρόσφατες ουσιαστικές μεταβολές στον κλάδο (Αφορά τις ουσιαστικές και σημαντικές μεταβολές / εξελίξεις / γεγονότα κατά τη διάρκεια των τριών τελευταίων ετών, σε όλους τους τομείς της επιχείρησης, όπως: Ιδιοκτησιακό καθεστώς, Οργάνωση, Τεχνολογία που εφαρμόζεται, Παραγωγή, Προϊόντα, Είσοδος σε νέες αγορές, Νομοθετικό πλαίσιο κ.λ.π.). Σε ποιους τομείς προβλέπεται να υπάρξουν σημαντικές τεχνολογικές εξελίξεις τα επόμενα χρόνια στον κλάδο σας ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Παραγωγική διαδικασία αυτοματοποίηση έλεγχος παραγωγής τεχνολογία παραγωγής Ποιότητα προϊόντων διαδικασίες ποιοτικού ελέγχου Α ύλες διαδικασίες παραγωγής Διοίκηση management συστήματα πληροφοριών διοίκησης σχεδίαση νέων προϊόντων.

35 34 Προβλέψεις στους ακόλουθους τομείς + = - ΑΙΤΙΟΛΟΓΗΣΗ Ανταγωνισμός Πορεία της επιχείρησης Τεχνολογικός εκσυγχρονισμός Όγκος πωλήσεων Προστιθέμενη αξία Διάθεση προϊόντων Σχέση με προμηθευτές