ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΣΧΟΛΗ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ

Transcript

1 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΣΧΟΛΗ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ & ΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών Φύλο και Νέα Εκπαιδευτικά και Εργασιακά Περιβάλλοντα στην Κοινωνία της Πληροφορίας Διπλωματική Εργασία Αξιολόγηση της εκπαίδευσης των μαθητών δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης στην Πληροφορική Μεταπτυχιακός Φοιτητής ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΠΟΥΛΑΚΗΣ (Α.Μ.: 425M/ ) Μέλη Εξεταστικής Επιτροπής ΠΕΤΡΟΣ ΡΟΥΣΣΟΣ Λέκτορας Τμήματος Φιλοσοφίας, Παιδαγωγικής & Ψυχολογίας, Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (Επιβλέπων) ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑΔΗΣ Επίκουρος Καθηγητής Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης, Πανεπιστήμιο Κρήτης ΜΑΡΙΟΣ ΒΡΥΩΝΙΔΗΣ Επίκουρος Καθηγητής Τμήματος Κοινωνικών Επιστημών, Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου ΡΟΔΟΣ 2010

2 2 Πίνακας Περιεχομένων Ευρετήριο Πινάκων...3 Ευρετήριο Γραφημάτων...5 Συντομογραφίες...6 Εισαγωγή...7 Η Πληροφορική στην Εκπαίδευση...7 Η Πληροφορική στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση...8 Η πληροφορική στο νηπιαγωγείο...9 Η πληροφορική στο δημοτικό...10 Η Πληροφορική στο Γυμνάσιο...15 Η Πληροφορική στο Γενικό Λύκειο...18 Η Πληροφορική στην Επαγγελματική Εκπαίδευση...21 Επαγγελματικά λύκεια...22 Επαγγελματικές σχολές...29 Οδύσσεια Ένα Πρόγραμμα Ενσωμάτωσης Τ.Π.Ε. στην Εκπαίδευση...31 Αναγνώριση Επιπέδου Εκπαίδευσης Πληροφορικής...31 Θέματα Ποιότητας Εκπαίδευσης στην Πληροφορική...34 Οι Εκπαιδευτικοί Πληροφορικής στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση...34 Η Διδασκαλία των Μαθημάτων Πληροφορικής...38 Η Πληροφορική Παιδεία στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση...39 Παράγοντες Διαφοροποίησης στη Γνώση Πληροφορικής...47 Ερευνητικά Ερωτήματα...53 Μέθοδος...56 Συμμετέχοντες...56 Μέσα Συλλογής Δεδομένων...57 Διαδικασία Συλλογής Δεδομένων...60 Αποτελέσματα...64 Συζήτηση - Συμπεράσματα...89 Περιορισμοί Μελλοντικές Κατευθύνσεις...95 Βιβλιογραφικές Αναφορές...98 Παράρτημα Α - Ερωτηματολόγιο Γενικών Στοιχείων Παράρτημα Β Ερωτηματολόγιο Γνώσης Πληροφορικής Παράρτημα Γ Ιστογράμματα Συχνοτήτων Γνώσης Πληροφορικής...125

3 3 Ευρετήριο Πινάκων Πίνακας 1. Μαθήματα πληροφορικής στο γενικό λύκειο...19 Πίνακας 2. Τομείς και ειδικότητες στα επαγγελματικά λύκεια...23 Πίνακας 3. Κατανομή ωρών μαθήματος «Εφαρμογές Πληροφορικής» Α τάξης ΕΠΑ.Λ Πίνακας 4. Κατανομή φύλου δείγματος...57 Πίνακας 5. Κατοχή πιστοποιητικού χρήσης υπολογιστή...65 Πίνακας 6. Βοήθεια από το σπίτι στους υπολογιστές...66 Πίνακας 7. Πεποίθηση ότι η γνώση στους υπολογιστές προέρχεται από το δημόσιο σχολείο...66 Πίνακας 8. Πεποίθηση ότι η γνώση στους υπολογιστές προέρχεται από προσωπική ενασχόληση...67 Πίνακας 9. Πεποίθηση ότι η γνώση στους υπολογιστές προέρχεται από φίλους και συγγενικά πρόσωπα...67 Πίνακας 10. Πεποίθηση ότι η γνώση στους υπολογιστές προέρχεται από εκπαίδευση σε ιδιωτικά κέντρα...68 Πίνακας 11. Πεποίθηση για την αναγκαιότητα της πληροφορικής ως μάθημα στο γυμνάσιο...69 Πίνακας 12. Περιγραφικά στοιχεία μεταβλητών ανά φύλο συμμετέχοντα/ουσας...70 Πίνακας 13. Απαντήσεις συμμετεχόντων/ουσών στο ερωτηματολόγιο γνώσης πληροφορικής...73 Πίνακας 14. Περιγραφικά στοιχεία γνώσης πληροφορικής ανά φύλο συμμετέχοντα/ουσας...74 Πίνακας 15. Περιγραφικά στοιχεία γνώσης πληροφορικής ανά κατοχή ή μη υπολογιστή...74 Πίνακας 16. Περιγραφικά στοιχεία γνώσης πληροφορικής ανά ενασχόληση ή μη εκτός σχολείου...75 Πίνακας 17. Περιγραφικά στοιχεία γνώσης πληροφορικής ανά ενασχόληση ή μη για διασκέδαση εκτός σχολείου...76 Πίνακας 18. Περιγραφικά στοιχεία γνώσης πληροφορικής ανά ενασχόληση ή μη για πληροφόρηση στο διαδίκτυο...77 Πίνακας 19. Περιγραφικά στοιχεία γνώσης πληροφορικής ανά ενασχόληση ή μη για οργάνωση αρχείων...78 Πίνακας 20. Περιγραφικά στοιχεία γνώσης πληροφορικής ανά εκπαίδευση σε ιδιωτικά κέντρα...79 Πίνακας 21. Περιγραφικά στοιχεία γνώσης πληροφορικής ανά κατοχή πιστοποιητικού χρήσης υπολογιστή...80 Πίνακας 22. Περιγραφικά στοιχεία γνώσης από προσωπική ενασχόληση - γνώση πληροφορικής...82

4 4 Πίνακας 23. Σύνοψη μοντέλου ανάλυσης παλινδρόμησης...84 Πίνακας 24. Δεδομένα υπολογισμού ανάλυσης παλινδρόμησης...85 Πίνακας 25. Συσχέτιση γνώσης πληροφορικής - αναγκαιότητας μαθήματος πληροφορικής στο σχολείο...86 Πίνακας 26. Περιγραφικά στοιχεία ομάδων αναγκαιότητας μαθήματος πληροφορικής - γνώση πληροφορικής...87

5 5 Ευρετήριο Γραφημάτων Σχήμα 1. Ιστόγραμμα συχνότητας γνώσης πληροφορικής...71 Σχήμα 2. Ιστόγραμμα συχνότητας γνώσης πληροφορικής ανά φύλο Σχήμα 3. Ιστόγραμμα συχνότητας γνώσης πληροφορικής με κατοχή υπολογιστή Σχήμα 4. Ιστόγραμμα συχνότητας γνώσης πληροφορικής με ενασχόληση εκτός σχολείου Σχήμα 5. Ιστόγραμμα συχνότητας γνώσης πληροφορικής με ενασχόληση με παιχνίδια Σχήμα 6. Ιστόγραμμα συχνότητας γνώσης πληροφορικής με ενασχόληση για διασκέδαση Σχήμα 7. Ιστόγραμμα συχνότητας γνώσης πληροφορικής με πληροφόρηση από διαδίκτυο Σχήμα 8. Ιστόγραμμα συχνότητας γνώσης πληροφορικής με οργάνωση αρχείων - δραστηριοτήτων Σχήμα 9. Ιστόγραμμα συχνότητας γνώσης πληροφορικής με εκπαίδευση σε ιδιωτικά κέντρα Σχήμα 10. Ιστόγραμμα συχνότητας γνώσης πληροφορικής με κατοχή πιστοποιητικού χρήσης υπολογιστών Σχήμα 11. Ιστόγραμμα συχνότητας γνώσης πληροφορικής με βοήθεια από το σπίτι Σχήμα 12. Ιστόγραμμα συχνότητας γνώσης πληροφορικής με γνώση από δημόσιο σχολείο Σχήμα 13. Ιστόγραμμα συχνότητας γνώσης πληροφορικής με γνώση από προσωπική ενασχόληση Σχήμα 14. Ιστόγραμμα συχνότητας γνώσης πληροφορικής με γνώση από φίλους - συγγενείς Σχήμα 15. Ιστόγραμμα συχνότητας γνώσης πληροφορικής με γνώση από ιδιωτικά κέντρα Σχήμα 16. Ιστόγραμμα συχνότητας γνώσης πληροφορικής με αναγκαιότητα μαθημάτων πληροφορικής...132

6 6 Συντομογραφίες AΣΠΑΙΤΕ Ανώτατη Σχολή Παιδαγωγικής και Τεχνολογικής Εκπαίδευσης ΑΕΙ Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα ΑΕΠΠ Ανάπτυξη Εφαρμογών σε Προγραμματιστικό Περιβάλλον ΑΠΣ Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών ΓΕΛ Γενικό Λύκειο ΔΕ Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση ΔΕΠΠΣ Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγράμματος Σπουδών ΕΛ Ενιαίο Λύκειο ΕΠΑΛ Επαγγελματικό Λύκειο ΕΠΑΣ Επαγγελματική Σχολή ΕΠΕ Ένωση Πληροφορικών Ελλάδας ΕΠΠΣ - Ενιαίο Πλαίσιο Προγράμματος Σπουδών ΙΕΚ Ινστιτούτο Επαγγελματικής Κατάρτισης ΚΑΤΕΕ Κέντρο Ανωτέρας Τεχνικής και Επαγγελματικής Εκπαίδευσης ΟΕΔΒ Οργανισμός Εκδόσεως Διδακτικών Βιβλίων ΟΕΕΚ Οργανισμός Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης ΠΑΤΕΣ Παιδαγωγική Τεχνική Σχολή ΠΔ Προεδρικό Διάταγμα ΠΕ Πανεπιστημιακή Εκπαίδευση ΠΙ Παιδαγωγικό Ινστιτούτο ΣΕΛΕΤΕ - Σχολή Εκπαιδευτικών Λειτουργών Επαγγελματικής και Τεχνικής Εκπαίδευσης ΤΕΕ Τεχνικό Επαγγελματικό Εκπαιδευτήριο ΤΕΙ Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα ΤΕΛ Τεχνικό Επαγγελματικό Λύκειο ΤΕΣ Τεχνική Επαγγελματική Σχολή ΤΠΕ Τεχνολογίες Πληροφορίας και Επικοινωνίας ΥΑ Υπουργική Απόφαση ΥΕ Υποχρεωτική Εκπαίδευση ΥΠΔΒΜΘ Υπουργείο Δια Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων ΥΠΕΠΘ Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων ΦΕΚ Φύλλο Εφημερίδας της Κυβέρνησης

7 7 Εισαγωγή Σκοπός της παρούσας διπλωματικής εργασίας είναι η προσπάθεια ανίχνευσης και καταγραφής της ποιότητας της εκπαίδευσης στην Πληροφορική, που προσφέρεται από τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση στην Ελλάδα. Μέσα από τη θεωρητική (βιβλιογραφική) ανασκόπηση του υπό μελέτη θέματος θα γίνει αναφορά στα προγράμματα σπουδών και τα μαθήματα σχετικά με την Πληροφορική που προσφέρονται σε όλες τις βαθμίδες της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης της Ελλάδας, σε μια προσπάθεια να σκιαγραφηθεί το παρεχόμενο επίπεδο σπουδών. Μέσα από την αναδρομή αυτή θα πραγματοποιηθεί ταυτόχρονα μια συνολική θεώρηση τόσο της ιστορίας της εισαγωγής της πληροφορικής στην εκπαίδευση, όσο και του θεσμικού νομικού πλαισίου που τη διέπει. Ακολούθως, θα γίνει αναφορά σε παρόμοιες έρευνες και ερευνητικά εργαλεία επί του θέματος, σε μια προσπάθεια προσέγγισης του θέματος της εκπαίδευσης στην πληροφορική. Τέλος, θα διερευνηθεί ποσοτικά η ποιότητα της εκπαίδευσης στην πληροφορική των αποφοίτων υποχρεωτικής εκπαίδευσης (γυμνασίου), λαμβάνοντας υπόψη και εξωγενείς επιδράσεις, όπως προσωπική ενασχόληση, σεμινάρια ή άλλα προγράμματα σχετικά με την Πληροφορική που ενδεχομένως έχουν παρακολουθήσει οι συμμετέχοντες/ουσες στην έρευνα. Η Πληροφορική στην Εκπαίδευση Το αντικείμενο της πληροφορικής είναι από τα σχετικά νεώτερα στην ιστορία του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος. Η πρώτη βαθμίδα του εκπαιδευτικού συστήματος στην Ελλάδα είναι η εννιαετής υποχρεωτική εκπαίδευση, που περιλαμβάνει 6 τάξεις στο δημοτικό και 3 τάξεις στο γυμνάσιο, και οδηγεί σε τίτλο απόλυσης της υποχρεωτικής εκπαίδευσης (Απολυτήριο Υ.Ε.). Ακολούθως, υπάρχει ο τίτλος απόλυσης της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης (Απολυτήριο Δ.Ε.), που τυπικά φτάνει κανείς με τρεις τάξεις σε Γενικό Λύκειο (ΓΕ.Λ.) ή Επαγγελματικό Λύκειο

8 8 (ΕΠΑ.Λ.) ή τέσσερις τάξεις σε Εσπερινό Λύκειο. Στα ΕΠΑ.Λ. υπάρχουν κατευθύνσεις οι οποίες οδηγούν και στη λήψη πτυχίου αντίστοιχης ειδικότητας (επιπέδου 3), με θεσμοθετημένα επαγγελματικά δικαιώματα σε πολλές από τις προσφερόμενες ειδικότητες. Τέλος, στις Επαγγελματικές Σχολές (ΕΠΑ.Σ.) οδηγούνται οι μαθητές/τριες στη λήψη πτυχίου αντίστοιχης ειδικότητας (επιπέδου 3). Στις παραγράφους που ακολουθούν θα αναλυθούν τα προσφερόμενα ανά βαθμίδα εκπαίδευσης μαθήματα σχετικά με την πληροφορική και τη διδασκόμενη ύλη, όπως αυτή ορίζεται από το Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγράμματος Σπουδών (Δ.Ε.Π.Π.Σ.) Πληροφορικής και τα Αναλυτικά Προγράμματα Σπουδών (Α.Π.Σ.) Πληροφορικής για το Νηπιαγωγείο, το Δημοτικό και το Γυμνάσιο, καθώς και το Ενιαίο Πλαίσιο Προγράμματος Σπουδών (Ε.Π.Π.Σ.) Πληροφορικής για το ΓΕ.Λ. και τα Α.Π.Σ. για τα ΕΠΑ.Λ. και τις ΕΠΑ.Σ., όπως αυτά έχουν εκπονηθεί και δημοσιευτεί από το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο (Π.Ι.) και το Υπουργείο Παιδείας, Διά Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων (Υ.Π.Δ.Β.Μ.Θ.). Η Πληροφορική στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση Στις παραγράφους που ακολουθούν θα αναλυθεί η εισαγωγή της πληροφορικής στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση, η οποία όπως διαπιστώνεται είναι αρκετά πρόσφατη, όπως άλλωστε και σε όλα σχεδόν τα στάδια της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Αναφέροντας την Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση, συνήθως εννοούνται τα δημοτικά σχολεία, που αποτελούν και την πρώτη βαθμίδα της εννιαετούς υποχρεωτικής εκπαίδευσης. Πριν από το δημοτικό σχολείο υπάρχει το νηπιαγωγείο, η φοίτηση στο οποίο διαρκεί ένα ή δύο έτη (νήπιο - προνήπιο). Σύμφωνα με το Προεδρικό Διάταγμα (Π.Δ.) 200 (1998α) δεν ήταν υποχρεωτική η φοίτηση στο νηπιαγωγείο, όπως επίσης δεν εξασφαλιζόταν από το κράτος η φοίτηση όλων των νηπίων σε αυτά, καθώς αναφέρεται στο ίδιο Π.Δ. ότι σε περιπτώσεις που δεν επαρκούσαν οι θέσεις για όλα τα νήπια

9 9 γινόταν κλήρωση μεταξύ αυτών. Με τους Νόμους 3518 (2006) και 3687 (2008) η φοίτηση στα νηπιαγωγεία γίνεται υποχρεωτική. Παρόλα αυτά, οι παραπάνω Νόμοι δεν έχουν εφαρμοστεί ακόμα στην πράξη, καθώς δεν υπάρχει η κτιριακή υποδομή και το προσωπικό που θα καλύψει τις ανάγκες σε όλη την Ελλάδα, με αποτέλεσμα το Υπουργείο Παιδείας με την Υπουργική Απόφαση (Υ.Α.) Φ.6/110/50654/Γ1/ να άρει την υποχρέωση παρακολούθησης νηπιαγωγείου για την εγγραφή στο δημοτικό, όσον αφορά στο σχολικό έτος Όσον αφορά στο δημοτικό σχολείο, στο Π.Δ. 201 (1998β) αναφέρεται ότι είναι υποχρεωτική η εγγραφή όλων των παιδιών που συμπληρώνουν τη νόμιμη ηλικία, σε αντιστοιχία με το Νόμο 1566 (1985), που ορίζει την υποχρεωτική εκπαίδευση και την τοποθετεί στο δημοτικό και το γυμνάσιο, μέχρι τη συμπλήρωση του 16 ου έτους της ηλικίας. Η πληροφορική στο νηπιαγωγείο. Στο Δ.Ε.Π.Π.Σ. που έχει οριστεί για το Νηπιαγωγείο (Π.Ι., ΥΠ.Ε.Π.Θ., 2001) προσδιορίζονται οι κατευθύνσεις των προγραμμάτων σχεδιασμού και ανάπτυξης δραστηριοτήτων που αναλύονται σε πέντε τομείς: α) Γλώσσα, β) Μαθηματικά, γ) Μελέτη Περιβάλλοντος, δ) Δημιουργία και Έκφραση (Εικαστικά, Δραματική Τέχνη, Μουσική, Φυσική Αγωγή) και ε) Πληροφορική. Όπως αναφέρεται στο Δ.Ε.Π.Π.Σ.: «Τα προγράμματα αυτά δε νοούνται ως διακριτά διδακτικά αντικείμενα και δεν προτείνονται για αυτοτελή διδασκαλία αλλά για τον προγραμματισμό και την υλοποίηση δραστηριοτήτων που έχουν νόημα και σκοπό για τα ίδια τα παιδιά. Το πρόγραμμα για την Πληροφορική εισάγει τη γνωριμία µε τη χρήση του υπολογιστή ως εποπτικού μέσου διδασκαλίας και ως εργαλείου διερεύνησης και επικοινωνίας, πάντα µε τη στενή βοήθεια του εκπαιδευτικού». Στην ανάλυση των σκοπών της εισαγωγής της πληροφορικής στο Νηπιαγωγείο αναφέρονται: α) η εξοικείωση των παιδιών µε απλές βασικές λειτουργίες του

10 10 υπολογιστή, β) η πρώτη επαφή µε διάφορες χρήσεις του, ως εποπτικού μέσου διδασκαλίας καθώς και ως εργαλείου ανακάλυψης, δημιουργίας και έκφρασης στο πλαίσιο των καθημερινών τους δραστηριοτήτων. Όπως αναφέρεται στο Δ.Ε.Π.Π.Σ. τα παιδιά με τη βοήθεια του εκπαιδευτικού θα μπορούν να προσεγγίζουν βασικές έννοιες που αφορούν στους υπολογιστές, να αποκτούν στοιχειώδεις δεξιότητες χειρισμού λογισμικού γενικής χρήσης, να «παίζουν» με ασφάλεια χρησιμοποιώντας τον υπολογιστή στο πλαίσιο των δυνατοτήτων τους και τέλος να ευαισθητοποιούνται και ενθαρρύνονται να αναγνωρίζουν τον υπολογιστή ως χρήσιμο εργαλείο για τον άνθρωπο. Γίνεται λοιπόν ήδη από το νηπιαγωγείο μια πρώτη προσπάθεια εισαγωγής της πληροφορικής και αρχικής εξοικείωσης των παιδιών με τον υπολογιστή, εισάγοντάς τον ως εργαλείο στις καθημερινές δραστηριότητες τους. Όπως παρατηρήθηκε παραπάνω όμως, δεν φοιτούν όλα τα παιδιά στο νηπιαγωγείο και κατ επέκταση δεν μπορεί κανείς να περιμένει τον ίδιο βαθμό εξοικείωσης με τους υπολογιστές στα παιδιά που εισάγονται στην επόμενη βαθμίδα εκπαίδευσης, το δημοτικό σχολείο. Η πληροφορική στο δημοτικό. Με την απόφαση 21072β/Γ2 του Υπουργού Παιδείας (ΥΠ.Ε.Π.Θ., 2003α) ορίζονται το Δ.Ε.Π.Π.Σ. και το Α.Π.Σ. Πληροφορικής για τα δημοτικά σχολεία. Το αντικείμενο της πληροφορικής δεν έχει εισαχθεί ως κύριο αντικείμενο στο πρόγραμμα σπουδών του δημοτικού σχολείου, αλλά υπάρχει «διάχυση της Πληροφορικής στα επιμέρους γνωστικά αντικείμενα (ολιστική προσέγγιση)», όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται. Στο Α.Π.Σ. Πληροφορικής αναφέρεται μεταξύ άλλων: «Ο ειδικός σκοπός της εισαγωγής της Πληροφορικής στο Δημοτικό Σχολείο είναι να εξοικειωθούν οι μαθητές και οι μαθήτριες με τις βασικές λειτουργίες του υπολογιστή και να έλθουν σε μια πρώτη επαφή με διάφορες χρήσεις του ως εποπτικού μέσου διδασκαλίας, ως γνωστικού διερευνητικού εργαλείου και ως

11 11 εργαλείου επικοινωνίας και αναζήτησης πληροφοριών στο πλαίσιο των καθημερινών σχολικών τους δραστηριοτήτων με τη χρήση κατάλληλου λογισμικού και ιδιαίτερα ανοικτού λογισμικού διερευνητικής μάθησης. Σε καμία περίπτωση δεν νοείται η διδασκαλία της Πληροφορικής ως διδασκαλία γνωστικού αντικειμένου (λαμβανομένου, επιπλέον, υπόψη ότι δεν διατίθεται χρόνος στο αντίστοιχο Ωρολόγιο Πρόγραμμα)». Παρατηρείται λοιπόν μια προσπάθεια εισαγωγής της Πληροφορικής, η οποία δεν αντιμετωπίζεται αυτόνομα ως μάθημα και ως γνωστικό αντικείμενο, αλλά πραγματοποιείται στην κατεύθυνση της εξοικείωσης των μαθητών με αυτή μέσα από τα υπόλοιπα μαθήματα, σε αντιδιαστολή με άλλα γνωστικά αντικείμενα. Με το άρθρο 4 του Ν. 2525/1997 δημιουργήθηκαν και λειτουργούν τα Ολοήμερα Δημοτικά Σχολεία, στα οποία δεν είναι υποχρεωτική η συμμετοχή όλων των μαθητών (Νόμος υπ αριθμ. 2525, 1997). Το ολοήμερο δημοτικό σχολείο λειτουργεί μετά το πέρας της διδασκαλίας του κανονικού προγράμματος σπουδών, συγκεκριμένα κατά τις ώρες 12:50 16:00 (4 διδακτικές ώρες) καθημερινά, σύμφωνα με την απόφαση Φ.50/76/121153/Γ1/ του Υπουργού Παιδείας (ΥΠ.Ε.Π.Θ., 2002β). Με την απόφαση Φ51/154/77093/Γ1 της Υπουργού Παιδείας αναμορφώνεται το πρόγραμμα σε 28 Πειραματικά ολοήμερα δημοτικά σχολεία με λειτουργία από τις 7:00 έως τις 17:00, με το υποχρεωτικό διδακτικό πρόγραμμα να λειτουργεί μέχρι τις 15:30 (ΥΠ.Ε.Π.Θ., 2006α). Με την απόφαση Φ.12/773/77094/Γ1 της Υπουργού Παιδείας αναμορφώνεται το ωρολόγιο πρόγραμμα για όλα τα δημοτικά σχολεία μέχρι τις 12:25 για τις τάξεις Α και Β και μέχρι τις 13:15 για τις υπόλοιπες τάξεις (με εξαίρεση σχολεία με διδασκαλία δεύτερης ξένης γλώσσας όπου ορίζεται στις 14:00 για τις Ε και ΣΤ τάξεις), καθώς και από 12:35 μέχρι 17:00 για το ολοήμερο δημοτικό σχολείο (ΥΠ.Ε.Π.Θ., 2006α).

12 12 Ο σκοπός του ολοήμερου δημοτικού σχολείου διαιρείται σε τρεις άξονες, όπως αναφέρεται στον παραπάνω ιδρυτικό νόμο (Νόμος υπ αριθμ. 2525, 1997): α) την υποχρεωτική εφαρμογή του οικείου προγράμματος διδασκαλίας μαθημάτων, β) την προαιρετική εφαρμογή των προγραμμάτων μελέτης των μαθημάτων της επόμενης μέρας και προγραμμάτων δημιουργικής απασχόλησης και γ) την προαιρετική εφαρμογή προγραμμάτων ενισχυτικής διδασκαλίας σε μαθητές που παρουσιάζουν μαθησιακές δυσκολίες. Το 2002 με την απόφαση Φ.50/76/121153/Γ1/ του Υπουργού Παιδείας εισάγεται η Πληροφορική ως μάθημα στο ολοήμερο δημοτικό σχολείο (ΥΠ.Ε.Π.Θ., 2002β). Όπως αναφέρεται στην υπουργική απόφαση οι γενικοί στόχοι του μαθήματος είναι οι εξής: α) «Γνώση και Μεθοδολογία», β) «Συνεργασία και Επικοινωνία» και γ) «Επιστήμη και Τεχνολογία στην καθημερινή ζωή». Ακολούθως, την επόμενη χρονιά με την απόφαση Φ.20/482/95210/Γ1 του Υπουργού Παιδείας παύει να ισχύει το μάθημα της Πληροφορικής και στην ουσία μετονομάζεται σε Νέες Τεχνολογίες (ΥΠ.Ε.Π.Θ., 2003β). Όπως αναφέρεται στην υπουργική απόφαση, σκοπός του μαθήματος των Νέων Τεχνολογιών είναι «ο μαθητής να μαθαίνει με τη χρήση των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και της Επικοινωνίας (ΤΠΕ) παρά για τη χρήση τους». Το μάθημα των Νέων Τεχνολογιών εισάγεται ως υποχρεωτικό στο πρόγραμμα σπουδών του ολοήμερου δημοτικού σχολείου για δύο ώρες την εβδομάδα, για όλες τις τάξεις. Στην ίδια Υ.Α. αναφέρεται και η ύλη του μαθήματος των Νέων Τεχνολογιών. Για τις πρώτες τρεις τάξεις του ολοήμερου δημοτικού συμπεριλαμβάνονται οι ενότητες: α) «Γνωρίζω τον υπολογιστή», β) «Παίζω και μαθαίνω με τον υπολογιστή» και γ) «Επικοινωνώ Ηλεκτρονικά». Για τις τελευταίες τρεις τάξεις συμπεριλαμβάνονται οι ενότητες: α) «Γνωρίζω τον υπολογιστή», β) «Παίζω και μαθαίνω με τον υπολογιστή»,

13 13 γ) «Επικοινωνώ Ηλεκτρονικά», δ) «Γράφω και Ζωγραφίζω», ε) «Δημιουργώ, Ανακαλύπτω, Ενημερώνομαι» και στ) «Ο υπολογιστής και οι εφαρμογές του». Τελειώνοντας λοιπόν το δημοτικό σχολείο, κάποιος/α μαθητής/τρια που έχει παρακολουθήσει σε όλες τις τάξεις το ολοήμερο δημοτικό σχολείο, σύμφωνα με το παραπάνω Πρόγραμμα Σπουδών θα μπορεί να: αναγνωρίζει έναν υπολογιστή και τα βασικά του μέρη γνωρίζει τη σωστή (εργονομική) στάση για να τον χρησιμοποιεί ανοίγει και να κλείνει με ασφάλεια τον υπολογιστή ανοίγει και να κλείνει μια εφαρμογή ξεφυλλίζει κείμενα, εικόνες και να ακροάται ήχους και μουσική από μια έτοιμη πολυμεσική εφαρμογή δημιουργεί και αποθηκεύει εικόνες με τη ζωγραφική χειρίζεται το πληκτρολόγιο, το ποντίκι και τα ειδικά πλήκτρα του πληκτρολογίου επισκέπτεται προκαθορισμένους διαδικτυακούς τόπους πληκτρολογεί και να αποθηκεύει κείμενο, καθώς και να εισάγει εικόνες στα αρχεία κειμένου που δημιουργεί χρησιμοποιεί ηλεκτρονικό ταχυδρομείο αναζητεί και συλλέγει πληροφορίες αναγνωρίζει τις κυριότερες χρήσεις του υπολογιστή στην καθημερινή ζωή. Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία του Υπουργείου Παιδείας για το σχολικό έτος , σε πανελλαδικό επίπεδο, το σύνολο των μαθητών δημοτικού ανέρχεται σε και από αυτούς παρακολουθούν το πρόγραμμα του ολοήμερου δημοτικού σχολείου, δηλαδή μόνο ένα ποσοστό της τάξης του 26,5% των μαθητών του

14 14 δημοτικού παρακολούθησε το ολοήμερο κατά το σχολικό έτος (Υ.Π.Δ.Β.Μ.Θ. 1, 2010). Αναλύοντας όμως περισσότερο την υπάρχουσα κατάσταση, υπάρχουν αναφορές (Κυρίζογλου & Γρηγοριάδης, 2005) ότι σε αρκετά ολοήμερα σχολεία υπάρχει έλλειψη υλικοτεχνικής υποδομής (εργαστηρίου Η/Υ), ακόμα και εκπαιδευτικών που μπορούν να διδάξουν το μάθημα «Νέες Τεχνολογίες», ενώ αυτό είναι υποχρεωτικό. Οπότε, τα παιδιά που παρακολουθούν τα συγκεκριμένα προγράμματα δεν θα παρακολουθήσουν δυστυχώς το συγκεκριμένο μάθημα. Ανακεφαλαιώνοντας τα παραπάνω, συμπεραίνεται ότι εφόσον δεν έχει θεσμοθετηθεί ως μάθημα στο κανονικό πρόγραμμα σπουδών του δημοτικού σχολείου το αντικείμενο της πληροφορικής, δεν υπάρχει αντίστοιχα η προσδοκία ότι όλοι οι μαθητές/τριες αποφοιτώντας από το δημοτικό σχολείο θα έχουν κάποιο γνωστικό υπόβαθρο σε αυτήν. Οι Κυρίζογλου και Γρηγοριάδης (2005) αναφέρουν όμως ότι αρκετοί γονείς στέλνουν τα παιδιά τους σε ιδιωτικά κέντρα εκμάθησης ξένων γλωσσών και χρήσης υπολογιστών. Επίσης, αρκετά σπίτια σήμερα διαθέτουν ηλεκτρονικό υπολογιστή. Έτσι, μπορεί να γίνει η υπόθεση ότι είτε λόγω της συμμετοχής στο πρόγραμμα του ολοήμερου δημοτικού, είτε λόγω εκπαίδευσης σε ιδιωτικά κέντρα, αλλά και λόγω της διαθεματικής χρήσης υπολογιστών στα υπόλοιπα αντικείμενα σπουδών του δημοτικού σχολείου, καθώς και της χρήσης αυτών ως εποπτικά μέσα διδασκαλίας, θα υπάρχουν εξοικειωμένα άτομα με τη χρήση υπολογιστή. Αναμένεται λοιπόν μια ομαλή μετάβαση των μαθητών/τριών στη διδασκαλία του γνωστικού αντικειμένου, πλέον, της πληροφορικής στο γυμνάσιο. Σαφώς οι μαθητές/τριες που έχουν παρακολουθήσει το ολοήμερο δημοτικό σχολείο ή έχουν εκπαιδευτεί σε ιδιωτικά κέντρα ή έχουν 1 Το Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων μετονομάστηκε τον Οκτώβριο του 2009 σε Υπουργείο Παιδείας, Δια Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων.

15 υποστήριξη μέσα από το σπίτι στο θέμα αυτό θα έχουν σίγουρα μεγαλύτερη εξοικείωση και ευχέρεια με τη χρήση του υπολογιστή. 15 Η Πληροφορική στο Γυμνάσιο Το μάθημα της πληροφορικής στο γυμνάσιο εισήχθη σταδιακά και με την πάροδο αρκετών ετών. Το 1987 με την απόφαση Γ2/5228/ του Υπουργού Παιδείας εισάγεται πειραματικά η Πληροφορική ως μάθημα σε κάποια γυμνάσια και μόνο για την Γ τάξη, ενώ το 1993 με την απόφαση Γ2/5330/ του Υπουργού Παιδείας εισάγεται η Πληροφορική ως κλάδος του μαθήματος «Πληροφορική - Τεχνολογία» για τις τάξεις Α και Β του γυμνασίου, όπως αναφέρουν οι Κοκκαλίδης, Πιλατέρης, Στέφος και Συντυχάκης (2007). Με την ίδια Υ.Α. ορίζεται και το Α.Π.Σ. για το μάθημα «Πληροφορική - Τεχνολογία» για τις τάξεις Α και Β του γυμνασίου. Το 1995 δημοσιεύεται το Α.Π.Σ. της πληροφορικής με το Π.Δ. 446 (1995β) και το 1999 αποστέλλεται νέο Πρόγραμμα Σπουδών για την πληροφορική με το Γ2/1092/ έγγραφο του Υπουργείου Παιδείας, στα πλαίσια του Ενιαίου Πλαισίου Προγραμμάτων Σπουδών (Ε.Π.Π.Σ.) που δημιουργείται. Το 2001 παρουσιάζεται το Δ.Ε.Π.Π.Σ. για όλα τα μαθήματα (ΥΠ.Ε.Π.Θ., 2001) και μέσα σε αυτό, στο Φ.Ε.Κ. 1375, ορίζεται νέο Α.Π.Σ. για την πληροφορική. Το 2003, στα πλαίσια μιας ριζικής αναμόρφωσης των προγραμμάτων σπουδών ορίζονται το Δ.Ε.Π.Π.Σ. και το Α.Π.Σ. πληροφορικής για τα δημοτικά και τα γυμνάσια (ΥΠ.Ε.Π.Θ., 2003α), καταργώντας προηγούμενες διατάξεις. Το μάθημα "Πληροφορική - Τεχνολογία" στην Α' και Β' τάξη γυμνασίου αποτελείται από δύο κλάδους, το μάθημα της Πληροφορικής και το μάθημα της Τεχνολογίας και σύμφωνα με το Π.Δ. 447 (1993), που τροποποιήθηκε με το Π.Δ. 174 (1994), κάθε κλάδος διδάσκεται από μία ώρα την εβδομάδα. Στη Γ' τάξη Γυμνασίου το μάθημα "Πληροφορική" διδάσκεται μία ώρα την εβδομάδα σύμφωνα με τα ίδια Π.Δ. Το ωρολόγιο πρόγραμμα στο γυμνάσιο για την Πληροφορική έχει μείνει σταθερό μέχρι

16 16 και σήμερα, δηλαδή μία ώρα την εβδομάδα για κάθε τάξη, σύμφωνα και με την τελευταία Υ.Α /Γ2 καθορισμού ωρολογίου προγράμματος γυμνασίου (ΥΠ.Ε.Π.Θ., 2005β), όπου αναφέρεται ως ξεχωριστό μάθημα πλέον με όνομα «Πληροφορική» για όλες τις τάξεις. Στο γυμνάσιο δεν υπάρχουν μαθήματα επιλογής, οπότε η συμμετοχή των μαθητών είναι υποχρεωτική για την πληροφορική. Το βιβλίο που διδάσκεται σήμερα στο γυμνάσιο είναι αυτό των Αράπογλου, Μαβόγλου, Οικονομάκου και Φύτρου (2006α). Ανατρέχοντας στα αντίστοιχα κεφάλαια του βιβλίου, στην ύλη και τους διδακτικούς στόχους όπως έχουν εισαχθεί με το Δ.Ε.Π.Π.Σ. και το Α.Π.Σ. πληροφορικής (ΥΠ.Ε.Π.Θ., 2003α), αλλά και στο βιβλίο καθηγητή (Αράπογλου, Μαβόγλου, Οικονομάκος & Φύτρος, 2006β) θα μελετηθεί η διδακτέα ύλη όπως αυτή παρουσιάζεται. Έτσι, στην Α τάξη του γυμνασίου υπάρχουν οι ενότητες «Γνωρίζω τον υπολογιστή», «Το λογισμικό του υπολογιστή», «Χρήση εργαλείων έκφρασης και δημιουργίας», «Γνωριμία με το διαδίκτυο και τις υπηρεσίες του» και τέλος η ενότητα «Ο υπολογιστής στην καθημερινή μας ζωή». Στη Β τάξη του γυμνασίου διδάσκονται οι ενότητες «Γνωρίζω τον υπολογιστή ως ενιαίο σύστημα», «Επικοινωνώ με τον υπολογιστή», «Χρήση εργαλείων έκφρασης, επικοινωνίας, ανακάλυψης και δημιουργίας» και «Ο υπολογιστής στο επάγγελμα». Τέλος, στην Γ τάξη του γυμνασίου διδάσκονται οι ενότητες «Γνωρίζω τον υπολογιστή ως ενιαίο σύστημα - Προγραμματισμός», «Χρήση εργαλείων έκφρασης, επικοινωνίας, ανακάλυψης και δημιουργίας: Μεγάλες Δραστηριότητες» και «Ο υπολογιστής στην κοινωνία και στον πολιτισμό». Έτσι, ήδη στην Α τάξη οι μαθητές/τριες διδάσκονται τις βασικές έννοιες της πληροφορικής, το υλικό του υπολογιστή, θέματα εργονομίας και θέματα σχετικά με την ιστορία της πληροφορίας και της πληροφορικής. Επίσης, μαθαίνουν σχετικά με το

17 17 λογισμικό ενός υπολογιστή, τα γραφικά περιβάλλοντα επικοινωνίας, την προστασία του λογισμικού και θέματα σχετικά με ιούς, καθώς επίσης και για την πειρατεία του λογισμικού. Προχωρώντας, στην ενότητα της έκφρασης και δημιουργίας ασχολούνται με τη ζωγραφική και την επεξεργασία κειμένου. Ακόμα, γίνεται εισαγωγή στο διαδίκτυο, μαθαίνοντας για τον παγκόσμιο ιστό και τα υπερκείμενα, την άντληση πληροφοριών από το διαδίκτυο και το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο. Τέλος, διδάσκονται θέματα σχετικά με την χρήση του υπολογιστή στην καθημερινή ζωή. Στη Β τάξη εμβαθύνουν σχετικά με το υλικό και τα μέρη του υπολογιστή, ενώ γίνεται εισαγωγή στα πολυμέσα και στα δίκτυα. Επίσης, μαθαίνουν να διαχειρίζονται αρχεία και φακέλους, καθώς και να χρησιμοποιούν τη βοήθεια του υπολογιστή. Μαθαίνουν για τις υπηρεσίες αναζήτησης στον παγκόσμιο ιστό, καθώς επίσης και για την επεξεργασία δεδομένων και τα υπολογιστικά φύλλα, αλλά και για τα γραφήματα και τις παρουσιάσεις. Υπάρχει ακόμα μία ενότητα σχετικά με τις νέες τεχνολογίες και το επάγγελμα. Τέλος, στην Γ τάξη οι μαθητές/τριες εισάγονται στην έννοια του αλγόριθμου και του προγραμματισμού, μαθαίνοντας πώς να χρησιμοποιούν μια γλώσσα προγραμματισμού στην πράξη ώστε να επιλύουν διάφορα προβλήματα. Τέλος, υπάρχουν συνθετικές μεγάλες δραστηριότητες που τους/τις βοηθούν να συνθέσουν δημιουργικά όλη τη γνώση που πήραν το προηγούμενο διάστημα, καθώς και μια τελευταία ενότητα σχετικά με τους υπολογιστές στην κοινωνία και τον πολιτισμό, ενημερώνοντας αλλά και εισάγοντας προβληματισμούς για τις αλλαγές που επιτελούνται. Τελειώνοντας με την ανασκόπηση των μαθημάτων πληροφορικής του γυμνασίου, παρατηρείται ότι υπάρχει μια ομαλή μετάβαση στον κόσμο της πληροφορικής και των υπολογιστών και οι μαθητές/τριες που αποφοιτούν από το

18 18 γυμνάσιο θα έχουν ένα καλό υπόβαθρο σε βασικές γνώσεις πληροφορικής, θα ξέρουν να χρησιμοποιήσουν στην καθημερινότητά τους ένα υπολογιστή, να αναζητήσουν πληροφορίες, να τις συνθέσουν, να δημιουργήσουν αρχεία κειμένου, παρουσιάσεων, υπολογιστικών φύλλων κ.ά., αλλά και να μιλήσουν για τον υπολογιστή και την επίδρασή του στη σύγχρονη πραγματικότητα, καθώς και θα μπορούν να δημιουργήσουν απλά προγράμματα επίλυσης προβλημάτων με μια γλώσσα προγραμματισμού. Τα παραπάνω βέβαια ισχύουν με την προϋπόθεση ότι εφαρμόζονται το Δ.Ε.Π.Π.Σ. και Α.Π.Σ. πληροφορικής και ότι ο χρόνος της μίας ώρας την εβδομάδα αρκεί, καθώς όπως αναφέρεται σε επόμενη ενότητα προτείνεται η συγκεκριμένη ύλη να διδάσκεται σε δύο διδακτικές ώρες. Η Πληροφορική στο Γενικό Λύκειο Το Ενιαίο Λύκειο (Ε.Λ.) εισήχθη στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση με το Νόμο 2525 (1997) και αντικατέστησε τα Γενικά, Κλασσικά, Μουσικά, Τεχνικά Επαγγελματικά (Τ.Ε.Λ.) και Ενιαία Πολυκλαδικά Λύκεια που υπήρχαν μέχρι τότε. Με το Νόμο 3475 (2006) μετονομάζεται το Ενιαίο Λύκειο (ξανά) σε Γενικό Λύκειο, όπως είναι η τωρινή του ονομασία. Σύμφωνα με τον ιδρυτικό του Νόμο 2525 (1997), το Ε.Λ. περιλαμβάνει κοινό πρόγραμμα σπουδών για όλους στην Α τάξη, με μαθήματα υποχρεωτικά και επιλογής, δηλαδή υπάρχουν και μαθήματα τα οποία επιλέγουν οι μαθητές/τριες κατά την κρίση τους. Στην Β τάξη οι μαθητές/τριες επιλέγουν μία από τρεις δυνατές κατευθύνσεις, οι οποίες είναι οι εξής: Θεωρητική, Θετική και Τεχνολογική. Κάθε μία κατεύθυνση έχει το δικό της πρόγραμμα σπουδών, με μαθήματα υποχρεωτικά και επιλογής. Στην Γ Λυκείου προβλέπονται κύκλοι σπουδών μέσα στις κατευθύνσεις, και για την Τεχνολογική αυτοί είναι οι: α) Τεχνολογίας & Παραγωγής και β) Πληροφορικής & Υπηρεσιών.

19 19 Στο Ε.Λ. εισήχθησαν μαθήματα σχετικά με την πληροφορική από την ίδρυσή του το 1997, τα οποία είναι είτε μαθήματα επιλογής είτε υποχρεωτικά στην Τεχνολογική κατεύθυνση. Τα μαθήματα αυτά φαίνονται στον πίνακα 1 και οι ώρες που αντιστοιχούν σε κάθε μάθημα είναι σύμφωνα με το ισχύον ωρολόγιο πρόγραμμα (ΥΠ.Ε.Π.Θ., 2005α). Πίνακας 1 Μαθήματα πληροφορικής στο γενικό λύκειο Μάθημα Τάξη Κατεύθυνση Ώρες/ Εβδ. Τύπος Εφαρμογές Υπολογιστών Α Όλες 2 Επιλογής Εφαρμογές Πληροφορικής Β ή Γ Όλες 2 Επιλογής Τεχνολογία Επικοινωνιών Β Τεχνολογική 2 Υποχρεωτικό Τεχνολογία Υπολογιστικών Συστημάτων & Λειτουργικά Συστήματα Γ Όλες 2 Επιλογής Πολυμέσα Δίκτυα Γ Όλες 2 Επιλογής Εφαρμογές Λογισμικού Γ Όλες 2 Επιλογής Τεχνολογική Ανάπτυξη Εφαρμογών σε (Κύκλος Γ Προγραμματιστικό Περιβάλλον Πληροφορικής & Υπηρεσιών) 2 Υποχρεωτικό Όπως προκύπτει από τα στοιχεία, όλα σχεδόν τα μαθήματα σχετικά με την πληροφορική είναι επιλογής. Το μόνο μάθημα που είναι υποχρεωτικό είναι το Ανάπτυξη Εφαρμογών σε Προγραμματιστικό Περιβάλλον (Α.Ε.Π.Π.), το οποίο ανήκει στην Τεχνολογική Κατεύθυνση (Κύκλος Πληροφορικής & Υπηρεσιών) και διδάσκεται στην Γ τάξη του λυκείου. Επίσης, υπάρχει το μάθημα Τεχνολογία Επικοινωνιών, που είναι υποχρεωτικό στη Β τάξη για τους μαθητές/τριες που έχουν επιλέξει την Τεχνολογική κατεύθυνση (Κύκλος Πληροφορικής & Υπηρεσιών). Το συγκεκριμένο μάθημα σύμφωνα με την εγκύκλιο ανάθεσης μαθημάτων στους εκπαιδευτικούς δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης (ΥΠ.Ε.Π.Θ., 2008β) γίνεται πρώτη ανάθεση στους κλάδους ΠΕ12.06, ΠΕ12.10, ΠΕ17.04 και ΠΕ17.08 (Ηλεκτρονικοί Μηχανικοί, Φυσικοί

20 20 Ραδιοηλεκτρολόγοι, Ηλεκτρονικοί A.Σ.ΠΑΙ.Τ.Ε. και Ηλεκτρονικοί Τ.Ε.Ι. K.A.T.E.E.), και ως δεύτερη ανάθεση (δηλαδή σε περίπτωση που δεν υπάρχει εκπαιδευτικός της πρώτης ειδικότητας) στον κλάδο ΠΕ19 - ΠΕ20 (Πληροφορικής Α.Ε.Ι. Τ.Ε.Ι.). Το Υπουργείο Παιδείας δηλαδή δεν το θεωρεί αμιγές μάθημα Πληροφορικής, αλλά το κατατάσσει στον τομέα της Ηλεκτρονικής θεωρώντας όμως ότι μπορούν να το διδάξουν και οι πληροφορικοί. Έτσι, δεν μπορεί να θεωρηθεί κατεξοχήν μάθημα πληροφορικής, σύμφωνα πάντα με τις επιταγές του Υπουργείου Παιδείας. Το μάθημα πληροφορικής που διδάσκεται σε όλες τις τάξεις ως επιλογής, στην Α Λυκείου ονομάζεται «Εφαρμογές Πληροφορικής» και ακολούθως στη Β ή τη Γ τάξη (οι μαθητές/τριες μπορούν να το επιλέξουν σε μία από τις δύο χρονιές) ονομάζεται «Εφαρμογές Υπολογιστών». Η ύλη του μαθήματος καλύπτεται από ένα βιβλίο για όλες τάξεις, αυτό των Γιακουμάκη, Γκυρτή, Μπελεσιώτη, Ξυνού και Στεργιοπούλου Καλαντζή (1999), σύμφωνα με την αρχική ύλη του μαθήματος (ΥΠ.Ε.Π.Θ., 1998), και τις τροποποιήσεις που επήλθαν (ΥΠ.Ε.Π.Θ., 2002α). Κάθε ένα επίσης από τα υπόλοιπα μαθήματα περιλαμβάνει τη δική του ύλη, όπως ορίζεται στο Πρόγραμμα Σπουδών του (ΥΠ.Ε.Π.Θ., 2002α). Για την πληροφορική στο Ε.Λ. υπάρχει το Ε.Π.Π.Σ. Πληροφορικής (Π.Ι., 1997), το οποίο αναφέρει τους γενικούς και ειδικούς σκοπούς των μαθημάτων και προδιαγράφει την ύλη στα μαθήματα αυτά. Αξιοπρόσεκτο είναι το γεγονός ότι στον αρχικό αυτό σχεδιασμό το μάθημα «Ανάπτυξη Εφαρμογών Σε Προγραμματιστικό Περιβάλλον», το μόνο υποχρεωτικό μάθημα πληροφορικής στο Ενιαίο Λύκειο, είχε σχεδιαστεί για τρεις (3) ώρες την εβδομάδα, ενώ πλέον διδάσκεται για δύο (2) ώρες σύμφωνα με το ισχύον ωρολόγιο πρόγραμμα (ΥΠ.Ε.Π.Θ., 2005α), χωρίς να έχει αλλάξει η αρχική ύλη (ΥΠ.Ε.Π.Θ., 2002α) ή το βιβλίο του μαθήματος (Βακάλη, Γιαννόπουλος, Ιωαννίδης, Κοίλιας, Μάλαμας, Μανωλόπουλος, Πολίτης, 1999). Επίσης, μια δεύτερη παρατήρηση,

21 21 θετική κατά την άποψη του γράφοντος, έχει να κάνει με τα μαθήματα επιλογής της Γ τάξης, όπου δικαίωμα να δηλώσουν τα μαθήματα επιλογής της Πληροφορικής έχουν όλοι/ες οι μαθητές/τριες ανεξαρτήτως κατεύθυνσης που έχουν επιλέξει (ΥΠ.Ε.Π.Θ., 2005α) κι όχι μόνο αυτοί/ές που ακολουθούν τον κύκλο Πληροφορικής και Υπηρεσιών της Τεχνολογικής κατεύθυνσης, όπως αναφερόταν αρχικά στο Ε.Π.Π.Σ. πληροφορικής (Π.Ι., 1997). Στο σημείο αυτό παρατηρείται όμως ότι καθώς τα περισσότερα μαθήματα πληροφορικής είναι επιλογής, και το μόνο υποχρεωτικό ανήκει σε κατεύθυνση που μπορεί πολλοί μαθητές/τριες να μην επιλέξουν, είναι δυνατόν να τελειώσουν πολλοί μαθητές/τριες τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση χωρίς να ασχοληθούν ξανά με την πληροφορική στο γενικό λύκειο. Για το λόγο αυτό δεν θα γίνει ανάλυση του περιεχομένου των μαθημάτων αυτών στην παρούσα εργασία. Ενδιαφέρον στα πλαίσια της παρούσας έρευνας θα ήταν να αναφερθούν στατιστικά στοιχεία του Υπουργείου Παιδείας τα τελευταία χρόνια, σχετικά με το πόσοι/ες από τους/τις μαθητές/τριες επιλέγουν τα μαθήματα της Πληροφορικής. Στα πλαίσια της παρούσας έρευνας ζητήθηκαν επίσημα τα στατιστικά στοιχεία για τα τελευταία έτη από το Υπουργείο Παιδείας (αριθμός πρωτοκόλλου αίτησης 30658/Γ2/ ). Στην απάντηση που δόθηκε (αριθμός πρωτοκόλλου 40458/Γ2/ ) αναφέρεται ότι το Υπουργείο Παιδείας δεν διαθέτει στατιστικά στοιχεία για τα μαθήματα επιλογής στο γενικό λύκειο. Σε τηλεφωνική επικοινωνία παραπεμφθήκαμε στις κατά τόπους Διευθύνσεις Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, καθότι τα στοιχεία αυτά δεν υπάρχουν κεντρικά στο Υπουργείο Παιδείας. Η Πληροφορική στην Επαγγελματική Εκπαίδευση Ένα μεγάλο κομμάτι των προσφερόμενων επιλογών σπουδών στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση αφορά στην τεχνική (ή επαγγελματική) εκπαίδευση. Αρχικά

22 22 υπήρξαν τα Τεχνικά Λύκεια, που δημιουργήθηκαν με το Νόμο 576 (1977), τα οποία μετονομάστηκαν το 1985 σε Τεχνικά Επαγγελματικά Λύκεια (Τ.Ε.Λ.) με το νόμο 1566 (1985). Στα Τ.Ε.Λ. για πρώτη φορά εισάγεται η πληροφορική ως μάθημα το (Κόμης, 2004). Το συγκεκριμένο μάθημα είναι και το πρώτο ιστορικά που εισάγεται στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση στην Ελλάδα. Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, με το Νόμο 2525 (1997) τα Τ.Ε.Λ. καταργούνται και αντικαθίστανται από τα Ενιαία Λύκεια, αλλά στην πραγματικότητα στη θέση τους ιδρύονται τα Τεχνικά Επαγγελματικά Εκπαιδευτήρια (Τ.Ε.Ε.) τον επόμενο χρόνο με το Νόμο 2640 (1998). Το 2006 καταργούνται τα Τ.Ε.Ε. και αντικαθίστανται από τα Επαγγελματικά Λύκεια (ΕΠΑ.Λ.) και τις Επαγγελματικές Σχολές (ΕΠΑ.Σ.) με το Νόμο 3475 (2006). Επαγγελματικά λύκεια. Οι μαθητές/τριες αποφοιτώντας από το ΕΠΑ.Λ. λαμβάνουν Απολυτήριο Επαγγελματικού Λυκείου (ισότιμο με το Απολυτήριο Γενικού Λυκείου) και ταυτόχρονα Πτυχίο επιπέδου 3 στην ειδικότητα που έχουν επιλέξει, σύμφωνα με τα οριζόμενα στο Νόμο 2009 (1992). Σημειώνεται ότι για τις περισσότερες από τις ειδικότητες των ΕΠΑ.Λ. έχουν θεσπιστεί επαγγελματικά δικαιώματα που καλύπτουν τους πτυχιούχους τους (Οργανισμός Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης, 2010). Για τις ειδικότητες της πληροφορικής δεν έχει υπάρξει ακόμα νομοθετική ρύθμιση επαγγελματικών δικαιωμάτων. Τα ΕΠΑ.Λ. ακολουθώντας την προηγούμενη δομή των Τ.Ε.Ε., προσφέρουν έναν κοινό κορμό υποχρεωτικών μαθημάτων στην Α τάξη για όλους τους/τις μαθητές/τριες, οι οποίοι/ες επιλέγουν επιπλέον έναν προσφερόμενο κύκλο σπουδών, από τρεις συνολικά που προσφέρονται και είναι οι: α) Τεχνολογικός, β) Υπηρεσιών και γ) Ναυτικός - Ναυτιλιακός. Ακολούθως οι μαθητές/τριες επιλέγουν στην Β τάξη κάποιον Τομέα, χωρίς να δεσμεύονται στην επιλογή αυτή από τον κύκλο σπουδών που είχαν ακολουθήσει στην Α τάξη. Οι μαθητές/τριες διδάσκονται κοινά (υποχρεωτικά)

23 23 μαθήματα σε κάθε τομέα, και ακολούθως στην Γ τάξη επιλέγουν κάποια ειδικότητα, στην επιλογή της οποίας δεσμεύονται βάσει του τομέα που έχουν ακολουθήσει στην Β τάξη, καθώς στον κάθε τομέα ανήκουν συγκεκριμένες ειδικότητες, όπως φαίνεται στον πίνακα 2. Στην Γ τάξη οι μαθητές/τριες διδάσκονται υποχρεωτικά τα μαθήματα της ειδικότητάς τους και ακολούθως επιλέγουν μία ομάδα μαθημάτων γενικής παιδείας από δύο συνολικά προσφερόμενες και ένα μάθημα επιλογής από έξι (6) διαφορετικά που προσφέρονται. Πίνακας 2 Τομείς και ειδικότητες στα επαγγελματικά λύκεια Τομέας Γεωπονίας, Τροφίμων και Περιβάλλοντος Δομικών Έργων Εφαρμοσμένων Τεχνών Ηλεκτρολογίας Ηλεκτρονικής Μηχανολογίας Ναυτικού Μηχανικών Ναυτικού Πλοιάρχων Οικονομικών και Διοικητικών Υπηρεσιών Οχημάτων Πληροφορικής Υγείας και Πρόνοιας Ειδικότητα Έργων Τοπίου και Περιβάλλοντος Σύγχρονης Επιχειρηματικής Γεωργίας Τεχνολογίας και Ελέγχου Τροφίμων Σχεδιαστών Δομικών Έργων Γραφικών Τεχνών Ηλεκτρολογικών Εγκαταστάσεων Ηλεκτρονικών Συστημάτων Επικοινωνιών Ηλεκτρονικών Υπολογιστικών Συστημάτων και Δικτύων Μηχανολογικών Εγκαταστάσεων και Κατασκευών Ψυκτικών Εγκαταστάσεων και Κλιματισμού Μηχανικών Εμπορικού Ναυτικού Πλοιάρχων Εμπορικού Ναυτικού Υπαλλήλων Διοίκησης και Οικονομικών Υπηρεσιών Υπαλλήλων Τουριστικών Επιχειρήσεων Μηχανικών και Ηλεκτρολογικών Συστημάτων Αυτοκινήτου Υποστήριξη Συστημάτων, Εφαρμογών και Δικτύων Η/Υ Βοηθών Βρεφονηπιοκόμων Βοηθών Ιατρικών και Βιολογικών Εργαστηρίων Βοηθών Νοσηλευτών

24 24 Στην Α τάξη η πληροφορική δεν υπάρχει στα γενικά μαθήματα που είναι υποχρεωτικά για όλους/ες τους μαθητές/τριες. Υπάρχει όμως και στους τρεις προσφερόμενους κύκλους στην Α τάξη, ως μάθημα ειδικότητας, το μάθημα «Εφαρμογές Πληροφορικής» και είναι το μοναδικό μάθημα πληροφορικής που κάνουν όλοι/ες ανεξαιρέτως οι μαθητές/τριες των ΕΠΑ.Λ. Το μάθημα αυτό αντιστοιχεί σε τρεις (3) ώρες την εβδομάδα για τον Τεχνολογικό κύκλο και τον κύκλο Υπηρεσιών, και για δύο (2) ώρες την εβδομάδα για το Ναυτικό Ναυτιλιακό κύκλο, σύμφωνα με το ισχύον ωρολόγιο πρόγραμμα των ημερησίων ΕΠΑ.Λ. (ΥΠ.Ε.Π.Θ., 2007β). Ειδικότερα, για τα εσπερινά ΕΠΑ.Λ. επειδή το πρόγραμμα αντιστοιχεί σε λιγότερες ώρες εβδομαδιαίως από ότι στα ημερήσια, οι τάξεις έχουν γίνει τέσσερις (4) και για το μάθημα «Εφαρμογές Πληροφορικής» αντιστοιχούν δύο (2) ώρες στην Α τάξη για όλους τους κύκλους (ΥΠ.Ε.Π.Θ., 2008γ). Σε κανένα από τα κοινά υποχρεωτικά μαθήματα γενικής παιδείας, τόσο της Β όσο και της Γ τάξης, αλλά και στα μαθήματα επιλογής της Γ τάξης δεν περιλαμβάνονται μαθήματα πληροφορικής, και το ίδιο ισχύει και για τις τάξεις του εσπερινού ΕΠΑ.Λ. Ακολούθως, υπάρχει η ειδικότητα Υποστήριξης Συστημάτων, Εφαρμογών και Δικτύων Η/Υ του τομέα Πληροφορικής, καθώς και η ειδικότητα Ηλεκτρονικών Υπολογιστικών Συστημάτων και Δικτύων του τομέα Ηλεκτρονικής, στην οποία οι μαθητές/τριες εξειδικεύονται σε θέματα που άπτονται του γνωστικού πεδίο της πληροφορικής. Οι πτυχιούχοι των συγκεκριμένων ειδικοτήτων είναι και οι μοναδικοί/ές απόφοιτοι δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης στους/στις οποίους/ες αναγνωρίζεται η βασική γνώση χρήσης υπολογιστών από το ελληνικό δημόσιο, σύμφωνα με τις επιταγές του Π.Δ. 44 (2005), όπως θα αναλυθεί και σε επόμενη παράγραφο. Στην παρούσα μελέτη δεν θα αναλυθούν περαιτέρω οι ειδικότητες αυτές, καθώς αποτελούν ειδικότητες που ασχολούνται αποκλειστικά με την πληροφορική, με αποφοίτους/ες εξειδικευμένους/ες

25 25 πτυχιούχους που θα εργαστούν απευθείας στον κλάδο της πληροφορικής, οπότε το επίπεδο των πτυχιούχων αυτών στην πληροφορική είναι σαφώς ανώτερο και μη συγκρίσιμο με το μέσο όρο των αποφοίτων δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Προχωρώντας, στα μαθήματα των τομέων (Β τάξη) και των ειδικοτήτων (Γ τάξη) υπάρχουν κάποια μαθήματα σχετικά με την πληροφορική, όπως είναι τα: α) Επικοινωνίες - Δίκτυα Τεχνολογία Η/Υ του Τομέα Ηλεκτρονικής και β) Χρήση Η/Υ (Λογιστικά Φύλλα) στον Τομέα Διοικητικών και Οικονομικών Υπηρεσιών, τα οποία σύμφωνα με την ισχύουσα ανάθεση διδασκαλίας του Υπουργείου Παιδείας μπορούν να διδάξουν οι εκπαιδευτικοί Πληροφορικής (ΠΕ19 ΠΕ20) σε δεύτερη ανάθεση, εφόσον δηλαδή δεν υπάρξει εκπαιδευτικός του κλάδου της πρώτης ανάθεσης (ΥΠ.Ε.Π.Θ., 2008α). Στα υπόλοιπα μαθήματα τομέων - ειδικοτήτων σχετικά με υπολογιστές δεν δίνεται καν το δικαίωμα σε εκπαιδευτικούς πληροφορικής να τα διδάξουν, ακόμα και σε μαθήματα αμιγώς πληροφορικής, όπως είναι το «Εφαρμογές Προγραμματισμού για Η/Υ» ή το «Τεχνολογία Δικτύων Επικοινωνιών» της ειδικότητας Ηλεκτρονικών Υπολογιστών Συστημάτων και Δικτύων του Ηλεκτρονικού τομέα. Από την άλλη, δίνεται το δικαίωμα σε εκπαιδευτικούς εκτός του κλάδου ΠΕ19-ΠΕ20 (Πληροφορικής ΑΕΙ-ΤΕΙ) να διδάσκουν μαθήματα πληροφορικής όπως το «Εφαρμογές Πληροφορικής» της Α τάξης, με προσόντα ακόμα και την απλή πιστοποίηση των βασικών γνώσεών τους. Επιπρόσθετα, υποβαθμίζεται ακόμα περισσότερο το αντικείμενο, καθώς για τα εργαστηριακά μαθήματα όλων των ειδικοτήτων η αναλογία μαθητών προς εκπαιδευτικό ορίζεται σε 12/1 ενώ μόνο για την πληροφορική σε 17/1. Η συγκεκριμένη απόφαση του Υπουργείου έχει προκαλέσει έντονες αντιδράσεις (Ε.Π.Ε., 2008α), ακόμα και προσφυγές στη Δικαιοσύνη (Ε.Π.Ε., 2008β). Η Ένωση Πληροφορικών Ελλάδας, εκτός από τις παραπάνω αντιδράσεις, έχει εκπονήσει και πολυσέλιδη μελέτη πρόταση, προτείνοντας και τεκμηριώνοντας αλλαγές στις αναθέσεις και την

26 26 αντιμετώπιση των μαθημάτων της πληροφορικής, με στόχο την πληρέστερη και ορθότερη εκπαίδευση των μαθητών/τριών (Ε.Π.Ε., 2008γ). Στην πρόταση αναφέρονται αρκετά μαθήματα σχετικά με τους υπολογιστές για τα ημερήσια ΕΠΑ.Λ. (ένα για όλους τους κύκλους στην Α τάξη, δεκατρία για έξι τομείς στη Β τάξη και δεκατρία για επτά ειδικότητες στην Γ τάξη) που προτείνεται να διδάσκουν οι εκπαιδευτικοί πληροφορικής. Επίσης, υπάρχουν μαθήματα ειδικοτήτων που εμπεριέχουν τη χρήση υπολογιστή. Όλα αυτά τα μαθήματα συμβάλλουν στην ανάπτυξη της πληροφορικής παιδείας και την αναβάθμιση του επιπέδου των βασικών γνώσεων χρήσης υπολογιστή των μαθητών/τριών των ΕΠΑ.Λ. Καθότι τα μαθήματα σχετικά με την πληροφορική είναι διασκορπισμένα σε διάφορους τομείς και ειδικότητες, καθώς επίσης υπάρχουν και τομείς ειδικότητες που δεν περιέχουν κανένα μάθημα σχετικό με υπολογιστή, κρίνεται σκόπιμο στα πλαίσια της παρούσας εργασίας να αναλυθεί η ύλη του μαθήματος «Εφαρμογές Πληροφορικής» που αντιστοιχεί σε όλους τους κύκλους σπουδών της Α τάξης, τόσο στα ημερήσια όσο και στα εσπερινά ΕΠΑ.Λ., δηλαδή διδάσκεται σε όλους ανεξαιρέτως τους/τις μαθητές/τριες των ΕΠΑ.Λ. Η ανάλυση της ύλης γίνεται σύμφωνα με το βιβλίο καθηγητή (Γεωργοπούλου, Ιωαννίδης, Κωστάκος, Παπαϊωάννου, Παπανδρέου και Φρυδάς, 1999α), το βιβλίο μαθητή (Γεωργοπούλου και συν., 1999β) και το ισχύον Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών του (ΥΠ.Ε.Π.Θ., 1999), το οποίο δεν άλλαξε όταν τα Τ.Ε.Ε. μετασχηματίστηκαν σε ΕΠΑ.Λ. το 2006, όπως αναφέρει η αντίστοιχη Υπουργική Απόφαση (ΥΠ.Ε.Π.Θ., 2006β). Το μάθημα των Τ.Ε.Ε. λεγόταν «Αυτοματισμός Γραφείου» και διδασκόταν για έξι (6) ώρες την εβδομάδα. Το βιβλίο που διδασκόταν στα Τ.Ε.Ε. και διδάσκεται και σήμερα στα ΕΠΑ.Λ. είναι το «Αυτοματισμός Γραφείου» των Γεωργοπούλου και συν. (1999β). Η διδακτέα ύλη παραμένει η ίδια, αλλά οι ώρες του μαθήματος έχουν μειωθεί

27 27 στις μισές, τρεις (3) δηλαδή, για τον Τεχνολογικό τομέα και τον τομέα Υπηρεσιών των ημερησίων ΕΠΑ.Λ. και στο ένα τρίτο, δύο (2) δηλαδή, για τον Ναυτικό Ναυτιλιακό τομέα και όλους τους τομείς των εσπερινών ΕΠΑ.Λ. Στις οδηγίες διδασκαλίας του μαθήματος προσαρμόζονται οι ώρες κάθε ενότητας ενδεικτικά ώστε να ταιριάζουν με το αντίστοιχο ωρολόγιο πρόγραμμα των ΕΠΑ.Λ. (Π.Ι., 2006). Στον πίνακα 3 αναφέρονται οι ενότητες και οι προτεινόμενες ώρες διδασκαλίας από το Π.Ι., οι ώρες που αντιστοιχούσαν στον αρχικό σχεδιασμό του μαθήματος (ΥΠ.Ε.Π.Θ., 1999) και το ποσοστό μείωσης στις ώρες διδασκαλίας που αντιστοιχεί σε κάθε ενότητα. Πίνακας 3 Κατανομή ωρών μαθήματος «Εφαρμογές Πληροφορικής» Α τάξης ΕΠΑ.Λ. Ενότητα Αρχικές Διδακτικές Ώρες Τρέχουσες Διδακτικές Ώρες % Μείωση 1. Το Γραφείο % 2. Επεξεργαστής Κειμένου % 3. Επεξεργαστής Πινάκων % 4. Παρουσιάσεις % 5. Βάσεις Δεδομένων % 6. Επικοινωνία εφαρμογών % 7. Οργάνωση χρόνου και Επικοινωνίες % 8. Εργονομία Εξελίξεις % Σύνολο % Όσον αφορά στο γενικό σκοπό του μαθήματος, αυτός είναι «να αποκτήσει ο μαθητής τις απαραίτητες γνώσεις και δεξιότητες, ώστε να είναι σε θέση να αξιοποιεί τις εφαρμογές αυτοματισμού γραφείου για επαγγελματική χρήση» όπως αναφέρουν οι οδηγίες του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου (2006). Στις ίδιες οδηγίες, δίδεται η επιλογή στον/στην εκπαιδευτικό να κατανείμει τις διδακτικές ώρες όπως κρίνει αυτός/ή καλύτερα, λαμβάνοντας υπόψη το βαθμό εξοικείωσης των μαθητών/τριών με το αντικείμενο, το γεγονός ότι ήδη κάποιες από τις ενότητες τις έχουν διδαχθεί στο

28 28 γυμνάσιο, αλλά και τις μειωμένες πλέον ώρες που δίνονται στο μάθημα σε σχέση με τον αρχικό σχεδιασμό που υπήρξε όταν αυτό εισήχθη για πρώτη φορά. Η ενότητα «Το Γραφείο» είναι εισαγωγική και οι μαθητές/τριες μαθαίνουν για τις βασικές λειτουργίες που επιτελούνται σε αυτό, τα είδη, τα χαρακτηριστικά και τις δυνατότητες των εφαρμογών αυτοματισμού γραφείου, για την Πληροφορία και τη διαχείρισή της, καθώς και εκπαιδεύονται στο τυφλό σύστημα πληκτρολόγησης. Στην ενότητα «Επεξεργαστής Κειμένου» μαθαίνουν να συντάσσουν από απλά έγγραφα έως και ομαδικές επιστολές, να προσαρμόζουν τα προγράμματα επεξεργασίας κειμένου στις ανάγκες τους, να χρησιμοποιούν τις επιλογές μορφοποίησης, εκτύπωσης, πινάκων, αλλά και τις πρόσθετες δυνατότητες ενός επεξεργαστή κειμένου, φτάνοντας στο σημείο να μπορούν να σχεδιάζουν μια απλή εφημερίδα και ένα μικρό σύγγραμμα. Προχωρώντας, στην ενότητα «Επεξεργαστής Πινάκων» οι μαθητές/τριες μαθαίνουν τις δυνατότητες της επεξεργασίας πινάκων, για τις έτοιμες συναρτήσεις, τις γραφικές παραστάσεις και τις μακροεντολές, καταλήγοντας να μπορούν να κατασκευάζουν γραφικές παραστάσεις, συγκεντρωτικούς πίνακες με τις πράξεις που αυτοί μπορεί να εμπεριέχουν, να χρησιμοποιούν έτοιμες συναρτήσεις, αλλά και να δημιουργούν δικές τους συναρτήσεις και μακροεντολές. Στην ενότητα «Παρουσιάσεις» οι μαθητές/τριες μαθαίνουν να δημιουργούν παρουσιάσεις με κατάλληλα προγράμματα, μορφοποιώντας κατάλληλα το κείμενο και εισάγοντας εικόνες, κινούμενες εικόνες, ήχο και κίνηση στην παρουσίαση. Επιπλέον, διδάσκονται τους κανόνες αισθητικής και λειτουργικότητας μιας παρουσίασης. Στην ενότητα «Βάσεις Δεδομένων» οι μαθητές/τριες μαθαίνουν τις βασικές έννοιες και τις δυνατότητες που παρέχουν οι σύγχρονες βάσεις δεδομένων, να δημιουργούν μια απλή βάση δεδομένων αλλά και να χρησιμοποιούν έτοιμα υποδείγματα βάσεων, και τέλος να μπορούν να δημιουργούν απλά ερωτήματα και

29 29 αναφορές σε μια βάση δεδομένων. Στην ενότητα «Επικοινωνία εφαρμογών» μαθαίνουν για τους τρόπους ανταλλαγής δεδομένων μεταξύ των εφαρμογών ενός σύγχρονου γραφείου, κατανοούν όρους όπως Δυναμική Ανταλλαγή Δεδομένων και Σύνδεση Ενσωμάτωση Αντικειμένων, έχοντας τη δυνατότητα πρακτικά να συνδέσουν έγγραφα με πίνακες και παρουσιάσεις. Στην ενότητα «Οργάνωση χρόνου και Επικοινωνίας» οι μαθητές/τριες μαθαίνουν να οργανώνουν ηλεκτρονικά το χρόνο και τις εργασίες τους, και στα πλαίσια αυτής της οργάνωσης μαθαίνουν για προγράμματα οργάνωσης προσωπικών πληροφοριών όπως είναι το Outlook, για το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο και τις δυνατότητες, αλλά και τους κινδύνους που μπορεί να επιφέρει η χρήση του διαδικτύου, μαθαίνοντας τρόπους προστασίας από ιούς. Τέλος, στην ενότητα «Εργονομία - Εξελίξεις» μαθαίνουν για τους κανόνες εργονομίας και υγιεινής σε ένα σύγχρονο γραφείο και τους κινδύνους από τη μη τήρησή τους, και επίσης μαθαίνουν να αναζητούν τρόπους βελτίωσης των δραστηριοτήτων ενός σύγχρονου γραφείου. Τελειώνοντας με την ανάλυση του εν λόγω μαθήματος, παρατηρείται ότι αρκετά από τα αντικείμενα που πραγματεύεται έχουν διδαχθεί και στο γυμνάσιο, αλλά ταυτόχρονα αποτελεί ένα πραγματικά ολοκληρωμένο μάθημα όσον αφορά στις βασικές δεξιότητες στη χρήση υπολογιστή. Επαγγελματικές σχολές. Οι Επαγγελματικές Σχολές (ΕΠΑ.Σ.) προσφέρουν ειδικότητες διετούς φοίτησης, στις οποίες μπορούν να γραφτούν μαθητές/τριες που έχουν ολοκληρώσει την Α τάξη οποιουδήποτε τύπου Λυκείου (ΓΕ.Λ. ή ΕΠΑ.Λ. ή Τ.Ε.Ε.). Η φοίτηση και επιτυχής ολοκλήρωση των σπουδών στις σχολές αυτές οδηγεί σε Πτυχίο επιπέδου 3 στην ειδικότητα που έχουν επιλέξει, σύμφωνα με τα οριζόμενα στο Νόμο 2009 (1992), με το δικαίωμα να αποκτούν άδεια άσκησης επαγγέλματος και να εγγράφονται σε Ι.Ε.Κ., χωρίς όμως σύνδεση με την Τριτοβάθμια εκπαίδευση (Νόμος

30 , 2006). Με την Υ.Α /Γ2/ (ΥΠ.Ε.Π.Θ., 2007α) ορίζονται οι προσφερόμενες ειδικότητες στις ΕΠΑ.Σ., ο αριθμός των οποίων ανέρχεται σε 33. Στις ΕΠΑ.Σ. υπάρχουν μόνο υποχρεωτικά μαθήματα ειδικοτήτων, σύμφωνα με το ισχύον ωρολόγιο πρόγραμμα σπουδών (ΥΠ.Ε.Π.Θ., 2008α). Σε αρκετές από τις ειδικότητες υπάρχει το μάθημα «Εφαρμογές Η/Υ» και σε κάποιες άλλες υπάρχουν μαθήματα που σχετίζονται με την πληροφορική, αλλά εξειδικεύονται στο γνωστικό αντικείμενο της κάθε ειδικότητας, όπως για παράδειγμα τα μαθήματα σχεδίασης με Η/Υ. Όλα τα μαθήματα αυτά θεωρούνται μαθήματα ειδικότητας από το Υπουργείο Παιδείας και για το λόγο αυτό δεν υπάρχει παρουσία εκπαιδευτικών πληροφορικής (κλάδου ΠΕ19-ΠΕ20) στις ΕΠΑ.Σ., αλλά σύμφωνα με την τελευταία ανάθεση διδασκαλίας μαθημάτων του Υπουργείου διδάσκονται από εκπαιδευτικούς άλλων ειδικοτήτων (ΥΠ.Ε.Π.Θ., 2008β), κάτι που έχει προκαλέσει αρκετές αντιδράσεις από την Ε.Π.Ε., όπως είδαμε και για τη διδασκαλία μαθημάτων στα ΕΠΑ.Λ. (Ε.Π.Ε., 2008α. Ε.Π.Ε., 2008β. Ε.Π.Ε., 2008γ). Στην πρόταση της Ε.Π.Ε. για την ανάθεση διδασκαλίας μαθημάτων περιλαμβάνονται είκοσι (20) μαθήματα που αντιστοιχούν σε 14 ειδικότητες των ΕΠΑ.Σ., τα οποία χαρακτηρίζονται ως μαθήματα πληροφορικής και μπορεί να θεωρηθεί ότι συμβάλλουν στην ανάπτυξη της πληροφορικής παιδείας και την αναβάθμιση του επιπέδου των βασικών γνώσεων χρήσης υπολογιστή των μαθητών/τριών των ΕΠΑ.Σ. Στο σημείο αυτό δεν θα γίνει περαιτέρω ανάλυση του αντικειμένου των μαθημάτων αυτών, καθώς δεν διδάσκονται σε όλες τις ειδικότητες και έτσι δεν δημιουργείται συνολική εικόνα για το επίπεδο της πληροφορικής των πτυχιούχων ΕΠΑ.Σ.

31 31 Οδύσσεια Ένα Πρόγραμμα Ενσωμάτωσης Τ.Π.Ε. στην Εκπαίδευση Εκτός από την ένταξη των μαθημάτων πληροφορικής στα προγράμματα σπουδών στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια εκπαίδευση και τη χρήση των Τ.Π.Ε. στα υπόλοιπα μαθήματα όπως αναφέρθηκε στις προηγούμενες παραγράφους, έχουν υλοποιηθεί στο παρελθόν προγράμματα περισσότερο προς την κατεύθυνση της ενσωμάτωσης της πληροφορικής στα υπόλοιπα γνωστικά αντικείμενα στο σχολείο. Το κυριότερο πρόγραμμα από αυτά είναι η Οδύσσεια, που φιλοδοξούσε να αποτελέσει «μια ολοκληρωμένη προσέγγιση στις νέες τεχνολογίες: η πληροφορική αξιοποιείται έτσι ώστε να καταξιωθεί στη συνείδηση των παιδιών, όχι τόσο ως αυτόνομο γνωστικό αντικείμενο, αλλά ως εργαλείο καθημερινής χρήσης για τη διδασκαλία, τη μάθηση και την επικοινωνία» (Οδύσσεια, 2002α). Το πρόγραμμα αυτό εφαρμόστηκε σε 385 σχολεία πανελλαδικά από το 1997 έως και το 2002, και μέσα από τα υποέργα του περιελάμβανε: α) Επιμόρφωση και στήριξη εκπαιδευτικών όλων των ειδικοτήτων, β) Δημιουργία κατάλληλης υποδομής με πλήρως εξοπλισμένα εργαστήρια συνδεδεμένα σε Πανελλήνιο Σχολικό Δίκτυο και τεχνική υποστήριξη για το σύνολο των σχολείων και γ) Δημιουργία κατάλληλου εκπαιδευτικού υλικού: ανάπτυξη νέου και προσαρμογή υπάρχοντος διεθνούς διερευνητικού και διαθεματικού εκπαιδευτικού λογισμικού (Οδύσσεια, 2002α). Η Οδύσσεια περιελάμβανε συνολικά δεκαεννιά (19) έργα που εφάρμοζαν τους παραπάνω στόχους (Οδύσσεια, 2002β), και αποτέλεσε το μεγαλύτερο πρόγραμμα στην ενσωμάτωση των Τ.Π.Ε. στην εκπαίδευση τα τελευταία χρόνια. Αναγνώριση Επιπέδου Εκπαίδευσης Πληροφορικής Στις προηγούμενες παραγράφους αναλύθηκε το περιεχόμενο της εκπαίδευσης στην πληροφορική από την δευτεροβάθμια εκπαίδευση στην Ελλάδα. Ένα σημαντικό θέμα στην πληροφορική εκπαίδευση στην Ελλάδα είναι η αναγνώριση των δεξιοτήτων που αποκτούνται στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση από το επίσημο Ελληνικό Κράτος. Το