Μάθημα 2 ο : Συγχρονική και Ασύγχρονη διαδικτυακή επικοινωνία ΤΜΗΜΑ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ-ΠΑΝΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ & ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ

Transcript

1 Κοινωνικές Επιστήμες, Διαδίκτυο και Κυβερνοχώρος Μάθημα 2 ο : Συγχρονική και Ασύγχρονη διαδικτυακή επικοινωνία ΤΜΗΜΑ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ-ΠΑΝΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ & ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΜΔρ. Ερευνήτρια M. Κωλέτση mkoletsi@panteion.gr

2 Περιβάλλοντα λειτουργίας H/Y και Mobile τεχνoλογίας OS (Operating systems) Λογισμικά Η/Υ (software) για προσωπική και επαγγελματική χρήση 1. Windows (Xp, Vista, 7, 8, 10) 2. OS Apple (Tigera, Leopard, Lion) 3. Linux (Debian, Fedora, Mint) Λογισμικά Mobile τηλεφωνίας και tablet 1. Android της Google 2. ios της Apple 3. Linux (Ubuntu) Η λειτουργία των παραπάνω λογισμικών εξαρτάται από τις δυνατότητες και την υποδομή κάθε μηχανήματος που πρόκειται να το υποδεχθεί (προδιαγραφές hardware) Τα παραπάνω λογισμικά περιλαμβάνουν μια σειρά υπηρεσιών που μπορεί να χρησιμοποιήσουν οι χρήστες όπως περιβάλλον υποδοχής , ενσύρματη/ασύρματη επικοινωνία, διαχείριση αρχείων κ.λ.π. Μπορούν όμως να υποδεχθούν την εγκατάσταση νέων, ανάλογα με τις επιλογές των χρηστών π.χ. προγράμματα προβολής οπτικοακουστικού υλικού, chat/video κ.α. 2

3 Μορφές (υπηρεσίες) ανάπτυξης επικοινωνίας στο διαδίκτυο (Αρσένης, 2010): 1. Υπηρεσίες επικοινωνίας μεταξύ των χρηστών 2. Υποστηρικτικές υπηρεσίες που δεν οδηγούν άμεσα σε επικοινωνία των χρηστών μεταξύ τους 3. Διαδικτυακά δομημένα περιβάλλοντα που περιλαμβάνουν πολλές και διαφορετικές μορφές επικοινωνίας Οι παραπάνω υπηρεσίες ανάπτυξης της επικοινωνίας, εκτός από τις υποστηρικτικές υπηρεσίες, διακρίνονται ανάλογα με το ρόλο τους στη διαχείριση του χρόνου των χρηστών, δηλαδή του χρόνου μετάδοσης και απόκρισης της πληροφορίας, σε: 1. Συγχρονικές: άμεσος τρόπος επικοινωνίας, ταυτόχρονος 2. Ελαστικές συγχρονικές: καθυστέρηση στην αποστολή/παραλαβή της πληροφορίας 3. Ασύγχρονες: διαμεσολάβηση μεγάλου διαστήματος για την αποστολή/παραλαβή της πληροφορίας 3

4 Υπηρεσίες επικοινωνίας (Αρσένης, 2010): 1. Ηλεκτρονικό Ταχυδρομείο ( ) 2. Λίστες ηλεκτρονικού ταχυδρομείου (mailing lists) 3. Στιγμιαία μηνύματα (instant messages) 4. Δωμάτια συζήτησης (chat rooms) 5. Χώροι δημόσιας ή ιδιωτικής συζήτησης (forum) 6. Ηλεκτρονικές ομάδες ενημέρωσης (newsgroups) 7. Τηλεφωνία μέσω διαδικτύου (internet telephony) 8. Βιντεοκλήση (videophone, videocall, videoconference) 9. Συνεργατικές υπηρεσίες (wiki) 10. Micro-blogging (π.χ. Twitter), webcast, webinar 4

5 Υποστηρικτικές υπηρεσίες που διευκολύνουν την πρόσβαση στις πληροφορίες (Αρσένης, 2010): 1. Απομακρυσμένη πρόσβαση 2. Μεταφορά και ανταλλαγή αρχείων 3. Μηχανές αναζήτησης 4. Ενημέρωση ανανέωσης περιεχομένου (rss feed, podcasts με κείμενο, ήχο, εικόνα) 5. Επιλογή/Αξιολόγηση περιεχομένου 6. Ανάρτηση/διαχείριση περιεχομένου 5

6 Διαδικτυακά δομημένα περιβάλλοντα με πολλαπλές επιλογές στην επικοινωνία: 1. Ιστοσελίδες (websites) 2. Πλατφόρμες (web platforms) 3. Ιστολόγια (weblogs ή blogs) 4. Διαδικτυακές ομάδες (groups π.χ. Googlegroups) 5. Περιβάλλοντα κοινωνικής δικτύωσης (social networks) 6. Περιβάλλοντα δυνητικής πρjαγματικότητας (virtual reality) 7. Διαδικτυακά παιχνίδια (internet games, MMORPG) Για τις περισσότερες δραστηριότητες στο διαδίκτυο, απαιτείται η εγγραφή στις υπηρεσίες που τις φιλοξενούν δηλώνοντας τα στοιχεία του χρήστη όπως ονοματεπώνυμο, χώρα, γλώσσα, ηλικία κ.λ.π. και δημιουργώντας έναν προσωπικό λογαριασμό. Σε ορισμένες υπηρεσίες μπορεί να χρησιμοποιηθεί ένα ψευδώνυμο (nickname), αναγνωριστικό του κάθε χρήστη. 6

7 Τι μπορεί να κάνει κανείς με τις υπάρχουσες υπηρεσίες στο διαδίκτυο: -Να ενημερωθεί για γεγονότα του παρελθόντος και του παρόντος (π.χ. ειδησιογραφία), για θέματα που τον ενδιαφέρουν. -Να εκπαιδευτεί μέσα από επίσημους (π.χ. μαθήματα e-learning Πανεπιστημίων) και ανεπίσημους χώρους (π.χ. μαθήματα ξένης γλώσσας από χρήστες στο youtube.com). -Να αναπτύξει επαγγελματική/επιχειρηματική δραστηριότητα (π.χ. δημιουργία επιχείρησης e- shop), να προβεί σε αγορές υπηρεσιών/προϊόντων. -Να διευκολύνει την καθημερινότητά του μέσα από την αξιοποίηση υπηρεσιών ηλεκτρονικής διακυβέρνησης (e-governance) (π.χ. ηλεκτρονική έκδοση πιστοποιητικών δημοσίων οργανισμών, επικοινωνία με φορείς του κράτους κ.λ.π.). -Να αναπτύξει κοινωνικές σχέσεις με άτομα και κοινωνικές ομάδες ανεξάρτητα από το γεωγραφικό χώρο, στον οποίο βρίσκεται. 7

8 Συγχρονική και Ασύγχρονη Επικοινωνία Αρσένης (2010): Παραδείγματα συγχρονικής επικοινωνίας: Στιγμιαία μηνύματα (instant messanger), chat rooms, videocalls/videoconference, περιβάλλοντα virtual reality Παραδείγματα ασύγχρονης επικοινωνίας: s, blogs, ιστοσελίδες, mailing lists, συνεργατικές υπηρεσίες (wiki), groups (π.χ. Googlegroups) Παραδείγματα που περιλαμβάνουν ελαστική συγχρονική και ασύγχρονη επικοινωνία: Forum, newsgroups, microblogging Παραδείγματα που περιλαμβάνουν συγχρονική επικοινωνία και ελαστική συγχρονική επικοινωνία: Στιγμιαία μηνύματα (instant messanger), chat rooms Παραδείγματα που περιλαμβάνουν όλα τα ήδη επικοινωνίας: Περιβάλλοντα κοινωνικής δικτύωσης, περιβάλλοντα gaming (instant gaming, MMORPG) 8

9 Επικοινωνία στο διαδίκτυο Αποτύπωση του χάρτη του διαδικτύου σύμφωνα με τη δημοφιλία των υπηρεσιών Web Trend Map 4 (2009) Οι χρήστες του διαδικτύου σε παγκόσμιο επίπεδο Εκτίμηση των χρηστών του διαδικτύου για το 2015 Παρακολούθηση της κίνησης στο δίκτυο σε πραγματικό χρόνο Real time web monitor (Akamai) Αποτύπωση της διάχυσης του διαδικτύου σε παγκόσμια κλίμακα Global Internet Penetration (%) Αποτύπωση του διαδικτύου για το έτος 2015 The internet

10 Διαδίκτυο και νέες τεχνολογίες στην Ελλάδα Έρευνα της ΚτΠ με θέμα «Οι νέες τεχνολογίες στην καθημερινή ζωή των πολιτών» (2014) Δημοφιλέστερες δραστηριότητες των χρηστών διαδικτύου: 76,7% αναζήτηση πληροφοριών (προϊόντα/υπηρεσίες) 74,6% χρήση 70,5% ανάγνωση ηλεκτρονικών περιοδικών/εφημερίδων 63,9% «κατεβάζει» παιχνίδια, φωτογραφίες, ταινίες, μουσική Δημοφιλέστερες δραστηριότητες στο % των πολιτών 62,4% χρησιμοποιεί Η/Υ (τελευταίο 12μηνο) 61,5% έχει πρόσβαση στο διαδίκτυο από το σπίτι 57,9% χρησιμοποιεί διαδίκτυο τακτικά 20,4% αγορά προϊόντων/υπηρεσιών (τελευταίο 3μηνο) 10

11 Αποστολή και λήψη μηνυμάτων που μπορεί να περιλαμβάνουν κείμενο, ήχο και εικόνα. Οι χρήστες μπορούν να χρησιμοποιήσουν είτε προγράμματα ανάγνωσης/αποστολής στον προσωπικό τους Η/Υ (outlook, thunderbird κ.λ.π.) είτε διαδικτυακές εφαρμογές που προσφέρουν αντίστοιχες υπηρεσίες ηλεκτρονικού ταχυδρομείου (gmail, hotmail, yahoo κ.λ.π.). Για την προστασία των δεδομένων υπάρχει η δυνατότητα κρυπτογράφησης των μηνυμάτων. Mailing lists Λίστες επικοινωνίας με πολλαπλούς παραλήπτες και κοινό σημείο αναφοράς ενδιαφέροντος μεταξύ των αποστολέων και των παραληπτών π.χ. ένα κοινό θέμα για ενημέρωση, συζήτηση. Συνήθως οι λίστες επικοινωνίας δημιουργούνται είτε άτυπα από έναν χρήστη που επιλέγει ποιους άλλους θα εντάξει στην ομάδα που δημιουργεί ή μπορεί να διαμορφωθεί από έναν χρήστη, ο οποίος θα φέρει την ιδιότητα του διαχειριστή και ορίζει ποιος έχει πρόσβαση στη λίστα. Μια mailing list μπορεί να είναι ιδιωτική ή δημόσια. 11

12 Στιγμιαία μηνύματα (Instant messaging-im) Windows live messenger, Facebook messenger, Pidgin, Aim, WhatsApp, Snapchat κ.α. Chat rooms Τα δωμάτια συζήτησης μπορεί να είναι ανοικτά, δημόσια ή ιδιωτικά και να συνομιλούν 2 ή περισσότερα άτομα ταυτόχρονα. Υπάρχουν chat rooms που αφορούν στην συζήτηση γύρω από θέματα γενικού ενδιαφέροντος, κοινωνικές γνωριμίες κ.α. Επίσης, μπορούν να προσφέρουν τη δυνατότητα ταυτόχρονης μετάδοσης εικόνας και ήχου, εκτός από κείμενο. Τόσο στα στιγμιαία μηνύματα όσο και στα δωμάτια συζήτησης, υπάρχουν εικονίδια (emoticons) που επιτρέπουν στους συνομιλητές να εμπλουτίσουν την συνομιλία με εκφράσεις συναισθηματικής κατάστασης (οργή, θυμό, γέλια, άρνηση). Βασικοί κανόνες συμπεριφοράς διέπουν τα chat rooms και δηλώνονται είτε από την αρχή είτε άτυπα μέσα από την συζήτηση μεταξύ των χρηστών π.χ. υβριστικό/προσβλητικό περιεχόμενο, προστασία παιδιών, επανάληψη του ίδιου μηνύματος πολλές φορές, κείμενο γραμμένο με κεφαλαία γράμματα. 12

13 Forum Χώροι δημόσιας ή ιδιωτικής συζήτησης γύρω από ένα θέμα. Η κλασική μορφή τους μοιάζει με πίνακα ανακοινώσεων. Ένα φόρουμ μπορεί να φιλοξενεί πολλές υποκατηγορίες θεμάτων γύρω από τις οποίες εξελίσσεται η συζήτηση. Για την εύρυθμη λειτουργία της συζήτησης υπάρχει ένας διαχειριστής (Admin), ο οποίος φροντίζει να τηρούνται οι βασικοί κανόνες συμπεριφοράς που διέπουν και τα chatrooms. Στα fora όπως και στα chatrooms, εφόσον η συμπεριφορά ορισμένων χρηστών θεωρείται ενοχλητική, προσβλητική, επιθετική κ.λ.π. προς τους άλλους συνομιλητές, λαμβάνονται μέτρα προειδοποίησής του και στην περίπτωση που δεν συμμορφωθεί με τους κανόνες οδηγείται σε αποκλεισμό, μερικό ή ολικό και διαγραφή του από τη συζήτηση. Η πλέον ενοχλητικές συμπεριφορές είναι το spamming (ανάρτηση/αποστολή διαφημιστικού υλικού) και το trolling (επαναλαμβανόμενες προκλήσεις προκειμένου να προκαλέσει χάος σε μια συζήτηση) Συμπεριφορές troll μπορούν να παρατηρηθούν και στα chatrooms, σε mailing lists, σε blogs που επιτρέπονται τα σχόλια κ.α. Αποτέλεσμα μπορεί να είναι η αποχώρηση χρηστών από τη συζήτηση ή ακόμη και ο τερματισμός της. 13

14 Microblogging Παρουσιάζει παρόμοια χαρακτηριστικά με ένα blog αλλά αφορά μικρότερο όγκο πληροφορίας, σύντομο και άμεσο π.χ. Twitter, Tumblr Οι χρήστες ανεβάζουν τις πληροφορίες για ένα θέμα ή ένα γεγονός, πολλές φορές την ίδια στιγμή που αυτό συμβαίνει. Η πληροφορία που αναρτάται δομείται γύρω από ένα θέμα (hashtag) διαμορφώνοντας σύντομες και εκτεταμένες συζητήσεις. Webinars Μορφή διαδικτυακής διάλεξης, σεμιναρίου, που μπορεί να παρουσιαστεί σε πραγματικό χρόνο ή/και να παρακολουθηθεί αργότερα από τους χρήστες. Εφόσον γίνεται σε ζωντανή μετάδοση και υπάρχει η σχετική τεχνική πρόβλεψη, οι χρήστες μπορούν να στείλουν σχόλια, παρατηρήσεις και να παρέμβουν στην παρουσίαση. Αξίζει να τονιστεί ότι πλέον οι παραπάνω τεχνολογίες μπορούν να συνδυαστούν και να αλληλοσυμπληρωθούν π.χ. μπορεί να υπάρχει η παρουσίαση ενός webinar με ταυτόχρονη δυνατότητα microblogging και chat. 14

15 Βιντεοκλήση Συνδυασμός κειμένου (chat), ήχου (συνομιλία) και εικόνα (video) με προγράμματα που επιτρέπουν την ταυτόχρονη συνομιλία (conference) πολλών χρηστών π.χ. Skype, Viber κ.α. Bloggging Προσωπικά ημερολόγια που εμφανίζονται ως μικρογραφία ιστοσελίδας, με λιγότερες πληροφορίες αλλά με δομή και εμφάνιση που επιτρέπει στους επισκέπτες να περιηγηθούν σε αυτά, να συμμετέχουν με σχόλια, εφόσον επιτρέπεται και να συνεισφέρουν στο περιεχόμενο εφόσον πρόκειται για συνεργατικό blog (blog με περισσότερους του ενός συγγραφείς και συνεργαζόμενους). Για την συντήρησή του υπάρχει διαχειριστής/ες, συντάκτες, αρθρογράφοι ανάλογα με τις ανάγκες και το περιεχόμενό του. Μπορεί να είναι προσωπικό, ακαδημαϊκό, επαγγελματικό κ.α. Οι κάτοχοι blogs αναφέρονται συχνά ως bloggers και το σύνολο του «χώρου» που καταλαμβάνουν τα blogs, «μπλογκόσφαιρα». Υπάρχουν αρκετές περιπτώσεις όπου χρήστες ξεκίνησαν με ένα blog, το οποίο εξέλιξαν αργότερα σε ιστοσελίδα. Στο χώρο της Ψυχολογίας οι εμπειρίες των χρηστών δείχνουν ότι το blog μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως προσωπικό ημερολόγιο, εκπαιδευτικό μέσο, δημόσια υπηρεσία και δυνητική κοινότητα (Clay, 2008). 15

16 Vlogging Στην ίδια λογική με τα blogs, αναπτύσσεται το vlogging ή αλλιώς η διατήρηση προσωπικού ημερολογίου υπό τη μορφή video. Φυλλομετρητές (Browsers) Προγράμματα περιήγησης στο διαδίκτυο μέσα από τα οποία είναι δυνατή η πρόσβαση στην πληροφορία (περιεχόμενο σε κείμενο, ήχο και εικόνα). Οι χρήστες μπορούν να περιηγηθούν σε διάφορα περιβάλλοντα (blogs, ιστοσελίδες) και να «κατεβάσουν» στον Η/Υ ή στο τηλέφωνό τους εφαρμογές (παιχνίδια, προγράμματα κ.α.). Παραδείγματα Browsers: Chrome, Opera, Mozilla Firefox, Safari, Tor (για ανώνυμη περιήγηση) Μηχανές αναζήτησης Αναζήτηση και ανάσυρση περιεχομένου σε οποιαδήποτε μορφή. Τα αποτελέσματα της αναζήτησης εμφανίζονται καθετοποιημένα με μια σειρά κριτηρίων όπως συνάφεια με βάση λέξεις-κλειδιά, γλώσσα, διαφημιστική προβολή κ.α. Παραδείγματα Μηχανών αναζήτησης: Google, Bing, Yahoo, Ask κ.α. 16

17 Πηγές-Αναφορές Αρσένης, Σ. (2010). Διαδίκτυο και Κοινωνικές Επιστήμες: Τεχνικές, τεχνολογικές και συστημικές προσεγγίσεις. Αθήνα: Κλειδάριθμος. Κοινωνία της Πληροφορίας Α.Ε. (2014). Οι νέες τεχνολογίες στην καθημερινή ζωή των πολιτών. Διαθέσιμο στο και (διαδραστική εφαρμογή). Clay, Rebecca (2008). Meet psychology's bloggers: Their motivations for sharing their thoughts are as diverse as the topics they write about. Monitor on Psychology, 39(11), p.34. Websites: Akamai Real-Time Web Monitor. Network Traffic Overview. APA on Twitter APA Webinars APA Style Blog Internet society. Global Internet Maps. Lyon Barrett. The Opte Project: The internet Panisson, A. (2011). The Egyptian revolution on Twitter. Vagabrothers Channel on Youtube. Video Blogging. Web Trend Map Worldbank Data-Internet users