Χαιρετισμός του Υπουργού Εσωτερικών. κ. Νεοκλή Συλικιώτη. στο Υπερεθνικό Σεμινάριο των Γραφείων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου

Transcript

1 Χαιρετισμός του Υπουργού Εσωτερικών κ. Νεοκλή Συλικιώτη στο Υπερεθνικό Σεμινάριο των Γραφείων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σε Ελλάδα, Μάλτα και Κύπρο Παρασκευή, 7 Οκτωβρίου 2011 Θέμα: «Η νέα μεσογειακή πραγματικότητα στην Ευρώπη: μετανάστευση και άσυλο σε Κύπρο, Μάλτα και Ελλάδα» Κυρίες κύριοι σύνεδροι, καλή σας μέρα, Αφού καλωσορίσω στην Κύπρο τους συνέδρους που μας έρχονται από την Μάλτα και την Ελλάδα, θα ήθελα να ευχαριστήσω τους διοργανωτές για την τιμητική σας πρόσκληση να χαιρετήσω το υπερεθνικό αυτό σεμινάριο. Θα συμφωνήσω μαζί σας πως η Ευρώπη είναι πλέον αντιμέτωπη με μια νέα μεσογειακή πραγματικότητα. Μάλιστα θα πρόσθετα, μια νέα σκληρή μεσογειακή πραγματικότητα. Οι σοβαρές εξελίξεις που σημειώνονται στη Βόρεια Αφρική και η κλιμάκωση της έντασης και της αστάθειας στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής έχουν ως αποτέλεσμα τη διόγκωση του κύματος των μικτών μεταναστευτικών ροών προς τα μεσογειακά κράτη μέλη της ΕΕ. Μια εξέλιξη που φέρνει, τόσο τα κράτη μας, όσο και την ΕΕ στο σύνολο της, αντιμέτωπους με μια σειρά προκλήσεων, στις οποίες οφείλουμε να ανταποκριθούμε. Όταν δε αναφέρομαι στην ΕΕ στο σύνολο της κυριολεκτώ. Στη διαχείριση των θεμάτων μετανάστευσης και ασύλου, όπως και σε πλείστα άλλα κρίσιμα ζητήματα, έχει πλέον διαφανεί πως χρειαζόμαστε περισσότερη Ευρώπη και όχι λιγότερη

2 Ευρώπη. Και αυτή μου την πεποίθηση την έχω κατ επανάληψη μεταφέρει και στους ομολόγους μου στα Συμβούλια Υπουργών Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων Δεν μπορούμε να παραγνωρίσουμε πως κάποια θετικά βήματα γίνονται προς αυτή την κατεύθυνση, όπως είναι για παράδειγμα η κατάληξη μας στο Ευρωπαϊκό Σύμφωνο για τη Μετανάστευση και το Άσυλο. Είναι όμως σαφές, πως πολλά απομένουν ακόμη να γίνουν μέχρι που η ΕΕ να ξεπεράσει τον εαυτό της και σε περιόδους κρίσης να μιλά και να δρα ως ένα ενιαίο σύνολο. Μια αδυναμία, βέβαια, που είναι το αποτέλεσμα και της ανυπαρξίας μιας ολοκληρωμένης κοινής ευρωπαϊκής πολιτικής για τη μετανάστευση και το άσυλο. Σε αυτή την πρόκληση οφείλουμε να δράσουμε και έγκαιρα και αποφασιστικά. Όπως είναι γνωστό, η ΕΕ έχει θέσει ως ένα βασικό πολιτικό στόχο τη δημιουργία του Κοινού Ευρωπαϊκού Συστήματος Ασύλου μέχρι το τέλος τους Η ανάγκη, άλλωστε, για τήρηση αυτού του χρονοδιαγράμματος καταγράφεται με τον πλέον ξεκάθαρο τρόπο, τόσο στο Πρόγραμμα της Στοκχόλμης, όσο και στα σχετικά Συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Ένας στόχος που συμπίπτει και με τους στόχους της Κυπριακής Προεδρίας το δεύτερο εξάμηνο του Βασική μας επιδίωξη θα πρέπει να συνεχίσει να είναι η δημιουργία ενός κοινού χώρου προστασίας και αλληλεγγύης που θα παρέχει υψηλές προδιαγραφές ασφάλειας, δίκαιες και αποτελεσματικές πρακτικές που θα προλαμβάνουν τις καταχρήσεις, αλλά και ομοιόμορφες διαδικασίες, τόσο για την εκτίμηση των αιτήσεων ασύλου και τις συνθήκες υποδοχής των αιτούντων άσυλο, όσο και για τον προσδιορισμό του παρεχόμενου καθεστώτος. Άλλωστε, η Ευρώπη παραδοσιακά ήταν ο χώρος που προσέφερε προστασία και αλληλεγγύη σε όσους έχρηζαν διεθνούς προστασίας και αυτές τις αρχές και αξίες οφείλει να συνεχίσει τις υπερασπίζεται και να τις εφαρμόζει. Για να επιτύχουμε ωστόσο σε αυτό το στόχο θα πρέπει τα ΚΜ μεταξύ μας να συμφωνήσουμε στις αναγκαίες τροποποιήσεις σε 4 βασικά νομοθετήματα που εκκρεμούν, και στη συνέχεια βέβαια, να επιτύχουμε συμφωνία με το Ευρωκοινοβούλιο.

3 Για κάτι τέτοιο απαιτείται να επιδειχτεί πνεύμα συνεργασίας και συναίνεσης από όλους γιατί, δυστυχώς, εξακολουθούν να υφίστανται σημαντικές διαφορές μεταξύ μας. Τέτοιες σημαντικές διαφορές καταγράφονται, αφενός, στην τροποποίηση του Κανονισμού Δουβλίνο ΙΙ και στην εισαγωγή μηχανισμού αναστολής των μεταφορών αιτητών ασύλου σε έκτακτες καταστάσεις. Αφετέρου, εξακολουθούμε να διαφωνούμε ευρύτερα στα μέτρα αλληλεγγύης και ισότιμης κατανομής βαρών που θα πρέπει να θεσμοθετήσει η ΕΕ προς στήριξη εκείνων των ΚΜ που δέχονται και τις μεγαλύτερες πιέσεις από μικτά μεταναστευτικά ρεύματα. Ως τέτοια μέτρα αλληλεγγύης, εμείς εισηγούμαστε τη δημιουργία μηχανισμού για ενδοκοινοτική ανακατανομή των δικαιούχων διεθνούς προστασίας, τη δημιουργία μόνιμου έκτακτου ταμείου για την αντιμετώπιση καταστάσεων κρίσεων, καθώς και την παροχή οικονομικής και πρακτικής βοήθειας στα ΚΜ που υπόκεινται σε δυσανάλογες πιέσεις από μικτά μεταναστευτικά ρεύματα. Θεωρούμε, πως είναι σημαντικό να γίνουν κατανοητές οι πραγματικές ανησυχίες εκείνων των ΚΜ που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή, όταν μάλιστα γι αυτά τα ΚΜ εγείρονται και ζητήματα δημογραφίας. Σε αυτό το πλαίσιο, η σύσταση του δικτύου των Μεσογειακών Κρατών Μελών της ΕΕ που αποτελείται από την Ιταλία, την Ισπανία, τη Μάλτα, την Ελλάδα και την Κύπρο παραμένει κρίσιμης σημασίας. Όπως κρίσιμης σημασίας είναι και σε όσα καταλήξαμε στην Κοινή μας Διακήρυξη στην τελευταία μας συνάντηση εδώ στη Λευκωσία στις 19 Απριλίου 2011, στην προσπάθεια που καταβάλλουμε για προώθηση κοινών θέσεων στην ΕΕ για την αντιμετώπιση των δυσανάλογων πιέσεων που δεχόμαστε, τόσο από τους αυξημένους αριθμούς αιτητών ασύλου, όσο και από παράνομους οικονομικούς μετανάστες. Το φαινόμενο της παράνομης μετανάστευσης είναι βέβαια εξαιρετικά σύνθετο και πολύπλοκο, αφού συνδέεται και με τα κυκλώματα εμπορίας ανθρώπων. Η αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος δεν μπορεί να είναι ούτε απλή ούτε και μονοδιάστατη. Απαιτούνται σύνθετα μέτρα και πολιτικές σε πολλά επίπεδα. Μεταξύ

4 πολλών άλλων, θα πρέπει για παράδειγμα ο FRONTEX να επιταχύνει τις διαπραγματεύσεις με τις χώρες της Βόρειας Αφρικής και της Μέσης Ανατολής, με στόχο να συμφωνηθεί ένα σύστημα κοινής περιπολίας των ακτών τους, να συνεχιστούν οι τρέχουσες επιχειρήσεις του Οργανισμού, αλλά και να επεκταθούν στην ανατολική Μεσόγειο για να καλύψουν την περιοχή μεταξύ Αιγύπτου και Συρίας, όπου και όταν αυτό χρειαστεί. Θα πρέπει, επίσης, να αναπτυχθούν περαιτέρω οι σχέσεις, η συνεργασία και ο διάλογος με τις γειτονικές χώρες προέλευσης και διέλευσης των μεταναστών, ενεργοποιώντας συγκεκριμένα προγράμματα στήριξης στη βάση της Σφαιρικής Προσέγγισης της Μετανάστευσης και των Συμφωνιών Κινητικότητας. Θα πρέπει, δηλαδή, να προχωρήσουμε στη διαμόρφωση και εφαρμογή μιας πολιτικής καλής γειτονίας με τις χώρες της περιοχής για στρατηγική αντιμετώπιση των γενεσιουργών αιτίων που προκαλούν τα έντονα μεταναστευτικά ρεύματα. Ακόμη, θα πρέπει να ενταθούν οι προσπάθειες για ολοκλήρωση των συμφωνιών επανεισδοχής της ΕΕ με τις χώρες προέλευσης ή και διέλευσης παράνομων μεταναστών, καθώς και ενίσχυσης ή και ανάπτυξης προγραμμάτων επιστροφής. Ειδικότερα σε ότι αφορά τις τρίτες χώρες οι οποίες αρνούνται να συνεργαστούν προς την κατεύθυνση αυτή, αλλά και δεδομένου του γεγονότος ότι τα μικρότερα Κράτη Μέλη, όπως η Κύπρος, έχουν περιορισμένη διαπραγματευτική ικανότητα, η βαρύτητα και ο ρόλος που μπορεί να διαδραματίσει η ΕΕ ως το συμβαλλόμενο μέρος της συμφωνίας αντί του μεμονωμένου κράτους μέλους είναι καίριας σημασίας. Για την Κύπρο, παραμένει σημαντικό να προχωρήσει η συμφωνία επανεισδοχής ΕΕ Τουρκίας. Η Τουρκία είναι μια χώρα της οποίας το έδαφος χρησιμοποιείται συστηματικά για τη διακίνηση παράνομων μεταναστών, τόσο στην Κύπρο, όσο και σε άλλα κράτη μέλη, και όπως σε πλείστα άλλα θέματα έχει αποδειχτεί κακόπιστος γείτονας. Δυστυχώς η χώρα αυτή αρνείται να υπογράψει τη συμφωνία, γι αυτό και στο πρόσφατο Συμβούλιο Υπουργών στις Βρυξέλλες πριν 2 εβδομάδες κάλεσα την Επιτροπή να επιδείξει περισσότερο σθένος και να πείσει την Τουρκία να συναινέσει στο συμφωνημένο κείμενο.

5 Το μόνο πάντως βέβαιο είναι πως ούτε τα θέματα ασύλου ούτε και αυτά της παράνομης μετανάστευσης μπορούν να αντιμετωπιστούν με μέτρα και μηχανισμούς όπως αυτό που προτάθηκε για αναστολή του Σιέγκεν και επαναφοράς ελέγχου στα εσωτερικά σύνορα της ΕΕ. Είναι γνωστές οι επιφυλάξεις που εκφράσαμε ως Κύπρος για τον προτεινόμενο αυτό μηχανισμό. Ένας τέτοιος μηχανισμός όχι μόνο πλήττει μια από τις θεμελιώδεις αρχές σύστασης της ΕΕ, αυτή της ελεύθερης διακίνησης, αλλά και αποπροσανατολίζει την ΕΕ από αυτά θα πρέπει να κάνει προς αντιμετώπιση του προβλήματος. Η προτεραιότητα που θα πρέπει να δοθεί είναι στη λήψη μέτρων ενίσχυσης των ελέγχων στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ. Κυρίες κύριοι σύνεδροι, Είναι αλήθεια ότι επενδύουμε πολλά στην ΕΕ για τα θέματα μετανάστευσης και ασύλου, γιατί είμαστε πεπεισμένοι, πως μόνο αν λειτουργήσουμε ως ένα ενιαίο σύνολο θα μπορέσουμε να ανταποκριθούμε στα πιεστικά ζητήματα που προκύπτουν από τους αυξημένους αριθμούς παράνομων μεταναστών και αιτητών ασύλου. Ωστόσο, δεν παραλείπουμε ως κράτος να πράξουμε όσα οφείλουμε να πράξουμε για την αποτελεσματικότερη κατά το δυνατό διαχείριση αυτών των ζητημάτων. Εδώ και τρία χρόνια, στην Κύπρο για πρώτη φορά έχουμε διαμορφώσει μια ολοκληρωμένη και συγκροτημένη μεταναστευτική πολιτική, η οποία έχει αποδώσει πολύ θετικά αποτελέσματα. Στο πλαίσιο υλοποίησης αυτής μας της πολιτικής επιτύχαμε: Να ρυθμίσουμε τη νόμιμη μετανάστευση. Να υλοποιούμε σειρά προγραμμάτων για σωστή ένταξη των μεταναστών Να ελέγξουμε την παράνομη μετανάστευση. Αλλά και να δημιουργήσουμε αποτελεσματικές υπηρεσίες ασύλου, αξιοποιώντας ευρωπαϊκά προγράμματα, με αποτέλεσμα τόσο την παροχή διεθνούς προστασίας σε όσους πραγματικά χρήζουν ανάλογης βοήθειας, όσο και την αντιμετώπιση του φαινομένου της κατάχρησης.

6 Οι αριθμοί που ενδεικτικά και μόνο θα αναφέρω επιβεβαιώνουν αυτά που ισχυρίζομαι. Τον Ιούλιο του 2011 οι εκκρεμούσες υποθέσεις στην Υπηρεσία Ασύλου έχουν μειωθεί στις 909, όταν το 2005 εκκρεμούσαν οι αιτήσεις ατόμων περίπου. Στην δε Αναθεωρητική Αρχή Προσφύγων μέχρι τον Ιούνιο του 2011 εκκρεμούσαν εκκρεμούσες εφέσεις όταν το 2009 οι εκκρεμούσες εφέσεις έφταναν τις Παράλληλα, συνεχίζεται η προοδευτική μείωση της εισροής παράνομων μεταναστών από τα κατεχόμενα. Από τον Ιανουάριο μέχρι τον Αύγουστο 2011 εισήλθαν στις ελεύθερες περιοχές από τα κατεχόμενα 427 άτομα. Από αυτούς οι 276 έχουν υποβάλει αίτηση για παραχώρηση ασύλου. Ενδεικτικά και πάλι μόνο να αναφέρω πως ο αριθμός των παράνομων μεταναστών που εισήλθαν στις ελεύθερες περιοχές από τα κατεχόμενα το 2008 ήταν άτομα. Βέβαια όλοι κατανοούμε πως η κατοχή παραμένει μια μόνιμη απειλή στην εσωτερική μας ασφάλεια, και ένας εν δυνάμει κίνδυνος για την εισροή παράνομων μεταναστών στις ελεύθερες περιοχές. Καταληκτικά, επιτρέψετε μου να καταθέσω σε αυτό το σεμινάριο μια θέση αρχής που υπηρετώ με συνέπεια όταν διαχειρίζομαι τα πολύ πιεστικά και συνάμα ευαίσθητα αυτά θέματα μετανάστευσης και ασύλου. Κανένα μέτρο και καμία πολιτική που υιοθετούμε είτε σε Ευρωπαϊκό είτε σε εθνικό επίπεδο δεν μπορεί και δεν πρέπει να έρχεται αντιμέτωπο με τις ευρωπαϊκές αρχές και αξίες. Οφείλουμε με σθένος να παραμένουμε αλληλέγγυοι στους λαούς που υποφέρουν και να σεβόμαστε πλήρως τα ανθρώπινα δικαιώματα και την αξιοπρέπεια όλων των μελών της κοινωνίας μας χωρίς διακρίσεις ή προκαταλήψεις. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο παραμένει ένας θεμελιώδης πυλώνας για την προάσπιση και προώθηση αυτών των αρχών και αξιών, γι αυτό και πάντα προσβλέπω στην άριστη συνεργασία μου μαζί σας. Εύχομαι κάθε επιτυχία στις εργασίες του σεμιναρίου σας.

7 Σας ευχαριστώ.