Παράγοντες κινδύνου για το κάπνισμα στην εφηβεία: Νεότερα ευρήματα από μία μελέτη διατομής στα δύο μεγάλα αστικά κέντρα της Ελλάδας.

Μέγεθος: px

Εμφάνιση ξεκινά από τη σελίδα:

Download "Παράγοντες κινδύνου για το κάπνισμα στην εφηβεία: Νεότερα ευρήματα από μία μελέτη διατομής στα δύο μεγάλα αστικά κέντρα της Ελλάδας."

Γαλήνη Κοσμόπουλος
7 χρόνια πριν
Προβολές:

1 Παράγοντες κινδύνου για το κάπνισμα στην εφηβεία: Νεότερα ευρήματα από μία μελέτη διατομής στα δύο μεγάλα αστικά κέντρα της Ελλάδας. Αθανασία Λιοζίδου MSC, Νίκη Δήμου MSC, Αρετή Λιούπα BSC, Παναγιώτης Μπεχράκης MD, PhD.

2 Εισαγωγή Η εφηβεία έχει χαρακτηριστεί ως μία περίοδος πειραματισμού των προϊόντων καπνού. Η πλειοψηφία των ενήλικων καπνιστών ξεκινούν το κάπνισμα κατά την περίοδο της εφηβείας1. Από τα παιδιά που θα αρχίσουν το κάπνισμα κατά τη διάρκεια της εφηβείας τα μισά από αυτά θα πεθάνουν πρόωρα από μία ασθένεια σχετιζόμενη με το κάπνισμα2,3. 1.Mackenbach, J. P., Stirbu, I., Roskam, A. J., Schaap, M. M., Menvielle, G., Leinsalu, M., & Kunst, A. E. (2008). Socioeconomic inequalities in health in 22 European countries. N Engl J Med, 358(23), doi: /NEJMsa , Preventing tobacco use among young people. A report of the Surgeon General. Executive summary. (1994). MMWR Recomm Rep, 43(Rr-4), Peto, R., Lopez, AD. (2004). The future worlwide health effects of current smoking patterns. Tobacco: Science, policy and public health. New York: Oxford University Press. 3.Jarvis, M. (2004). ABC of Smoking Cessation. Why people smoke. British Medical Journal, 328,

3 Prevalence of current tobacco use among adolescents aged years. Retrieved 06/11/2014, 2014, from

4 Πρωτόκολλο του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας στην Ελλάδα 10.4% (2005), 10.1% (2013) Kyrlesi, A., et al., (2007), National School of Public Health, A. S. o. H.-. (2014). Tobacco use among students aged years in Greece: The GYTS project. [Press release 27/01/2014] Έφηβοι Αθηνών-Θεσσαλονίκης 9.1%, άτομα ετών, Giannakopoulos, G., et.al., (2009) 34.3% (αγόρια), 40.9% (κορίτσια), άτομα ετών Arvanitidou, M. et al., (2008). 18.1%, άτομα ετών (Παραδοτέο Π.2.1. Οργάνωση και Διεξαγωγή Επιδημιολογικής Μελέτης, Ενέργειες Ενημέρωσης και Υποστήριξης για την Οργάνωση και Υλοποίηση Προγράμματος Αγωγής Υγείας για το Κάπνισμα στα Σχολεία, Ιούνιος, 2014, Ίδρυμα Ιατροβιολογικών Ερευνών Ακαδημίας Αθηνών, 2014)

5 Ενδοπροσωπικοί, κοινωνικοί, περιβαλλοντικοί/πολιτισμικοί Διαταραχές διάθεσης Διαταραχές άγχους Κάπνισμα γονέων/αδελφών/φίλων, καθηγητών Νομοθεσία για τον καπνό (έκθεση, πρόσβαση σε προϊόντα) Πειραματισμός με τα προϊόντα καπνού Έκθεση στο κάπνισμα μέσω του κινηματογράφου, της μουσικής βιομηχανίας, των ενεργειών προώθησης της καπνοβιομηχανίας Lenney, W., & Enderby, B. (2008). Charlesworth, A., & Glantz, S. A. (2005), Freeman, B., & Chapman, S. (2007).

6 Ελληνικός εφηβικός πληθυσμός Ανδρικό φύλο, κάπνισμα γονέων, το χαρτζιλίκι 16 ευρώ Rachiotis, G., et al.,(2008). Αδέλφια καπνιστές, >3 φίλους καπνιστές, η τελευταία τάξη του σχολείου Damianaki, A., et al.,(2008). Προβλήματα συναισθήματος και συμπεριφοράς, υπερκινητικότητα και ελλειμματική προσοχή Giannakopoulos, G., (2009).

7 Γιατί; Σποραδικές μελέτες Λίγα δεδομένα Οι έφηβοι καπνιστές Χρόνιο πρόβλημα υγείας : Το ποσοστό έκθεσης των εφήβων στο κάπνισμα μέσω των κινηματογραφικών ταινιών παρόμοιο με αυτό που επικρατούσε κατά τη δεκαετία του 1950 Charlesworth, A., & Glantz, S. A. (2005). Hanewinkel, R.,. (2013). Ανάγκη εφαρμογής αποτελεσματικών πρωτοκόλλων παρέμβασης Αντιμετώπιση της επιδημίας του καπνίσματος στον Ελληνικό εφηβικό πληθυσμό

Μέθοδος Επιδημιολογική Μελέτη «Ενέργειες Ενημέρωσης και Υποστήριξης για την Οργάνωση και Υλοποίηση Προγράμματος Αγωγής Υγείας για το Κάπνισμα στα σχολεία» Το φύλο. Η τάξη. Η ηλικία πρώτης δοκιμής.

8 Μέθοδος Επιδημιολογική Μελέτη «Ενέργειες Ενημέρωσης και Υποστήριξης για την Οργάνωση και Υλοποίηση Προγράμματος Αγωγής Υγείας για το Κάπνισμα στα σχολεία» Το φύλο. Η τάξη. Η ηλικία πρώτης δοκιμής. Το κάπνισμα γονέων. Το κάπνισμα αδελφών. Η έκθεση στο κάπνισμα των καθηγητών/τριών. Η έκθεση σε διαφήμιση του καπνίσματος (cinema, TV, video clip). Η έκθεση στις προωθητικές ενέργειες της καπνοβιομηχανίας. Επίγνωση για τις συνέπειες υγείας του καπνίσματος.

9 Μέθοδος Δειγματοληψία Τυχαία στρωματοποιημένη κατανομή Βασική μονάδα δειγματοληψίας αποτέλεσαν τα δημόσια και ιδιωτικά σχολεία στις Περιφερειακές Ενότητες Αττικής και Θεσσαλονίκης. Κριτήρια αποκλεισμού: φοίτηση σε σχολεία ειδικής αγωγής, σε μουσικά σχολεία και σε επαγγελματικά λύκεια. Εργαλείο Μέτρησης Ανώνυμα αυτοσυμπληρούμενο Ερωτηματολόγιο 49 ερωτήσεων

10 Ορισμοί Κάπνισμα (Current Smoking): Κάπνισμα τσιγάρου κατά τη διάρκεια των τελευταίων 30 ημερών.1,2,3,4 1.Substance Abuse and Mental Health Services Administration. Appendix A: description of the Survey. In: Results from the 2008 National Survey on Drug Use and Health: National Findings. NSDUH Series H-36. Rockville (MD): U.S. Department of Health and Human Services, Substance Abuse and Mental Health Services Administration, Office of Applied Studies, 2009a: DHHS Publication No. SMA National Youth Tobacco Survey, Centers for Disease Control and Prevention. National Health Interview Survey, Methodology Report, 2009b. 3. Johnston LD, O Malley PM, Backman JG, Schulenberg JE. Monitoring the Future National Survey Results on Drug Use, : Volume I Secondary School Students. Bethesda (MD): US. Department of Health and Human Services, National Institutes on Health, National Institute on Drug Abuse, 2011a. NIH Publication No World Health Organization. Tobacco Free Initiative Meeting on Tobacco and Religion, 3 May 1999, Geneva, Switzerland, Geneva; World Health Organization; 1999.WHO Report WHO/NCD/TFI/ Preventing Tobacco Use Among Youth and Young Adults, A Report of the Surgeon General (2012) U.S. Department of Health and Human Services, Public Health Service, Office of the Surgeon General, Rockville, M.D.

11 Ορισμοί 1.Ηλικία πρώτης δοκιμής: «Πόσο χρονών ήσουν όταν δοκίμασες για πρώτη φορά να καπνίσεις;» 2.Κάπνισμα γονέων και αδελφών 3.Κάπνισμα φίλων 4.Κάπνισμα καθηγητών/τριών στο σχολείο «Έχεις δει καθηγητές/τριες να καπνίζουν στο σχολείο;»

12 Ορισμοί 5. Επίγνωση για τις συνέπειες υγείας του καπνίσματος «Σύμφωνα με όσα γνωρίζεις, το κάπνισμα προκαλεί ισχυρή εξάρτηση;» «Πιστεύεις ότι ο περιστασιακός καπνιστής είναι εξαρτημένος;» «Το κάπνισμα μπορεί να προκαλέσει εγκεφαλικά επεισόδια;» «Το κάπνισμα βλάπτει την επίδοση και την αντοχή των εφήβων αθλητών;» «Το κάπνισμα προκαλεί πρόωρη γήρανση του δέρματος με αποτέλεσμα οι καπνιστές να έχουν περισσότερες ρυτίδες και αλλοιώσεις στο χρώμα του δέρματος σε σχέση με τους μη καπνιστές;»

13 Ορισμοί 6. Διαφήμιση και προωθητικές ενέργειες (Μέθοδος ανάκλησης-the recall method) «Τις τελευταίες 30 ημέρες, είδες κάποιον ηθοποιό/ πρωταγωνιστή/ τραγουδιστή να καπνίζει επιδεικτικά σε ταινία/ σειρά/video clip στην τηλεόραση ή στον κινηματογράφο;» Goldberg, M. E., & Baumgartner, H. (2002). «Σέ έχει προσεγγίσει ποτέ άτομο που εργάζεται σε εταίρεια προώθησης για να σού παρουσιάσει μια συγκεκριμένη μάρκα τσιγάρων ή άλλα προϊόντα που διαφημίζουν τη μάρκα αυτή (π.χ. καπέλα, αναπτήρες, στυλό, μπλουζάκια);» Pierce, J. P., et al., (1998).

14 Μέθοδος Pearson x2 test για τη διερεύνηση της σχέσης μεταξύ δύο μεταβλητών Μοντέλα λογιστικής παλινδρόμησης εκτίμησης των παραγόντων πρόβλεψης του καπνίσματος Επίπεδο Στατιστικής Σημαντικότητας: p<.05 Statistical Package for Social Sciences (S.P.S.S.)-18 version

15 Συμμετέχοντες μαθητές της Β θμιας εκπαίδευσης Γράφημα 1. Ποσοστιαία αναλογία συμμετεχόντων στη μελέτη ανά φύλο. Γράφημα 2. Ποσοστιαία αναλογία συμμετεχόντων στη μελέτη ανά βαθμίδα εκπαίδευσης.

16 Αποτελέσματα Γράφημα 3. Ποσοστιαία αναλογία εφήβων καπνιστών ανά φύλο.

17 Αποτελέσματα Γράφημα 4. Ποσοστιαία αναλογία εφήβων καπνιστών ανά βαθμίδα εκπαίδευσης.

18 Πίνακας 1. Μοντέλο λογιστικής παλινδρόμησης εκτίμησης της ηλικίας πρώτης δοκιμής ως παράγοντα πρόβλεψης του καπνίσματος των Ελλήνων εφήβων συμμετεχόντων.

19 Πίνακας 2. Μοντέλο λογιστικής παλινδρόμησης εκτίμησης της επίδρασης του κοινωνικού περιβάλλοντος στο κάπνισμα των Ελλήνων εφήβων συμμετεχόντων.

20 Πίνακας 3. Μοντέλο λογιστικής παλινδρόμησης εκτίμησης της επίδρασης της επίγνωσης των συνεπειών υγείας στο κάπνισμα των Ελλήνων εφήβων συμμετεχόντων.

21 Πίνακας 4. Μοντέλο λογιστικής ανάλυσης παλινδρόμησης εκτίμησης της επίδρασης της έκθεσης στο κάπνισμα μέσω κινηματογραφικής ταινίας, τηλεόρασης, video clip ως παράγοντα πρόβλεψης του καπνίσματος των Ελλήνων εφήβων συμμετεχόντων.

22 Πίνακας 5. Μοντέλο λογιστικής ανάλυσης παλινδρόμησης εκτίμησης της επίδρασης της έκθεσης στο κάπνισμα μέσω ενεργειών προώθησης της καπνοβιομηχανίας ως παράγοντα πρόβλεψης του καπνίσματος των Ελλήνων εφήβων συμμετεχόντων.

23 Περιορισμοί μελέτης Διερεύνηση μόνο αστικού πληθυσμού (Αθήνα-Θεσσαλονίκη) Απουσία δεδομένων αναφορικά με την έναρξη του καπνίσματος Απουσία δεδομένων αναφορικά με τη χρήση άλλων προϊόντων καπνού (gateway effect) Απουσία δεδομένων ειδικών ομάδων, όπου υπάρχουν υψηλά ποσοστά καπνίσματος «Ο περιστασιακός καπνιστής είναι εξαρτημένος?»

24 Συμπεράσματα Το ανδρικό φύλο. Το κάπνισμα επιπολάζει εντός της οικογένειας και της παρέας. Ο ρόλος των καθηγητών ως πρότυπα για την πορεία υγείας των παιδιών. Η επίγνωση των συνεπειών υγείας μπορεί να αποτελέσει προστατευτικό παράγοντα έναντι του καπνίσματος. H μεθοδολογία της καπνοβιομηχανίας αποτελεί ισχυρό παράγοντα πρόβλεψης του καπνίσματος για τον πληθυσμό των Ελλήνων εφήβων.

25 Μελλοντικές κατευθύνσεις Διερεύνηση παραγόντων σε εθνικό επίπεδο Παρακολούθηση εφηβικού πληθυσμού (Διαχρονικές μελέτες) Διερεύνηση παραγόντων ανά φύλο (π.χ. Κάπνισμα για έλεγχο του βάρους) Διερεύνηση παραγόντων ανά ψυχολογικό status (π.χ. Κάπνισμα για την αποφυγή αρνητικού συναισθήματος, κατάθλιψη, άγχος) Διερεύνηση παραγόντων ανά μέσο (You Tube, Κοινωνικά Μέσα Δικτύωσης)

Σχετικά έγγραφα

Καταγραφή στάσεων και συμπεριφορών μαθητών μαθητριών απέναντι στο κάπνισμα. Ιούνιος 2014. Αποτελέσματα έρευνας

Αποτελέσματα έρευνας Καταγραφή στάσεων και συμπεριφορών μαθητών μαθητριών απέναντι στο κάπνισμα Στο πλαίσιο της Πράξης: «Ενέργειες ενημέρωσης και υποστήριξης για την οργάνωση και υλοποίηση προγράμματος