Ο ΗΓΟΣ. Μαθητές ΣΩΣΤΗΣ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ & ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΜΗΝΙΑΙΟΥ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ

Transcript

1 ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΜΗΝΙΑΙΟΥ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ ΚΥΡΙΑΚΗ 12 ΜΑΪΟΥ 2013 ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ Ο ΗΓΟΣ ΣΩΣΤΗΣ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ & ΨΥΧΟΛΟΓΙΑΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ Μαθητές Μάθετε ποιες τροφές διώχνουν το άγχος και ανεβάζουν την απόδοση στις εξετάσεις Διαιτολόγιο κατά τη διάρκεια των Πανελλαδικών από τον Δημήτρη Γρηγοράκη Συνταγές για πρωτιές Τα μυστικά του σωστού ύπνου Οδηγός αυτοσυγκέντρωσης από την ψυχολόγο Αλεξάνδρα Καππάτου Ασκήσεις αυτοπεπoίθησης και εκτόνωσης Οι περσινοί αριστούχοι αποκαλύπτουν τα μυστικά της επιτυχίας τους ΜΕ ΤΗΝ ΥΠΟΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΚΛΙΝΙΚΟΥ ΔΙΑΙΤΟΛΟΓΟΥ - ΔΙΑΤΡΟΦΟΛΟΓΟΥ MSc ΔΗΜΗΤΡΗ ΓΡΗΓΟΡΑΚΗ

2

3 Editorial Η επιτυχία περνάει και από το πιάτο Kατά τη διάρκεια της συγγραφής του εγχειριδίου «Νους υγιής» θα πρέπει να σας ομολογήσω ότι επέστρεψα νοητά πολλά, πολλά χρόνια πίσω Κάπου στα μέσα της δεκαετίας του 80 Τότε που ήμουν κι εγώ μαθητής και, όπως είναι φυσικό, είχα τεράστιο άγχος για τις γραπτές εξετάσεις. Ηρθε στο μυαλό μου ο μαθηματικός μας, ο κ. Γιώργος Παππάς (καλή του ώρα όπου κι αν βρίσκεται ), ο οποίος λίγες ημέρες πριν από τις εξετάσεις, αντί να εντείνει τις επαναλήψεις, αρκούνταν μόνο στο να μας συμβουλεύει «Παιδιά, στις εξετάσεις δεν θα προσέλθετε με άδειο στομάχι γιατί υπάρχει άμεσος κίνδυνος υπογλυκαιμίας, αλλά ούτε και με... γεμάτο. Η διάταση στομάχου δημιουργεί διάθεση για ύπνο (υπνηλία) και μειωμένη συγκέντρωση. Επίσης, την ώρα του διαγωνίσματος να έχετε διαθέσιμες καραμέλες, που αποτελούν μια πλούσια και άμεση πηγή γλυκόζης, η οποία είναι τόσο αναγκαία για την πνευματική εγρήγορση και διαύγεια. Τέλος, να έχετε μαζί σας νερό ή πορτοκαλάδα, προλαμβάνοντας τον κίνδυνο της αφυδάτωσης που είναι πολύ πιθανός, με δεδομένη την αυξημένη εφίδρωση λόγω υψηλής θερμοκρασίας, αλλά και λόγω άγχους», κατέληγε με έμφαση! Απλές συμβουλές διατροφής, που όμως αποδείχθηκαν τόσο σημαντικές, στη δική μου τουλάχιστον περίπτωση! Φαντάζομαι και των άλλων παιδιών που τις ακολούθησαν Η κατάλληλη διατροφή, τόσο κατά τη φάση του διαβάσματος όσο και κατά τη διάρκεια των διαγωνισμάτων, εξασφαλίζει, σε συνδυασμό με την άρτια προετοιμασία, τη μέγιστη επίδοση. Την ώρα που διακυβεύονται οι κόποι μίας ολόκληρης χρονιάς, θα πρέπει ο μαθητής να βρίσκεται σε πλήρη πνευματική διαύγεια. Πώς θα το πετύχει αυτό; Μα, προετοιμάζοντας τον εαυτό του κατάλληλα μέσω της σωστής διατροφής. Σε αντίθετη περίπτωση, θα μοιάζει με ένα αγωνιστικό αυτοκίνητο που διαθέτει όλα τα εφόδια να κερδίσει τον αγώνα, αλλά που τε- λικώς μένει από... βενζίνη. Είναι πολύ σημαντικό τα παιδιά να κατανοήσουν ότι η επιλεκτική και περιεκτική διατροφή αποτελεί σοβαρό μέρος της ευρύτερης προετοιμασίας και ετοιμότητάς τους. Εκτός των άλλων ωφελειών, θα τους αυξήσει την αυτοπεποίθηση και την αισιοδοξία... Καλή σας επιτυχία, παιδιά! ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΓΡΗΓΟΡΑΚΗΣ ΚΛΙΝΙΚΟΣ ΔΙΑΙΤΟΛΟΓΟΣ - ΔΙΑΤΡΟΦΟΛΟΓΟΣ MSc Μάιος 2013 Νους υγιής 3

4 Περιεχόμενα 08 Ο Κωνσταντίνος Κατσαρός και η Ειρήνη Σταματίου, αριστούχοι το 2012, μας αποκαλύπτουν τα μυστικά της επιτυχίας τους 12 Σούπερ τροφές για µυαλό ξυράφι 16 Οργάνωσε τη σκέψη σου! 20 Εσύ τι ώρα διαβάζεις καλύτερα; Πρωί ή βράδυ; 22 Οι καλοί βαθμοί από το πρωί φαίνονται 24 Ο καφές βοηθάει ή όχι; 26 Η 2 Ο για να τα γράψει νεράκι 29 Ισοτονικά νερά: Να πίνω ή να μην πίνω; ΣΥΝΤΑΓΕΣ & ΔΙΑΤΡΟΦΗ 30 Αφεψήματα για τόνωση ή ηρεμία 32 Σωστή διατροφή 14 ημερών 34 Μαμά θέλω κάτι αλμυρό, νόστιμο και γλυκό 40 Τα ναι και τα όχι της διατροφής πριν από τις εξετάσεις 42 Πίνακας: Μέταλλα & βιταμίνες 44 Πολυβιταμινούχα συμπληρώματα διατροφής 48 Τσέκαρε το στρες σου! ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ 50 «Να σας πω τι μου την έσπαγε;» 52 Το πιάτο που ηρεμεί 56 «Ο καλός ύπνος βοηθά στη μαθησιακή επίδοση» 58 Μπες στην ψυχολογία του νικητή! 60 Καιρός για time out ΛΙΓΟ ΠΡΙΝ 62 Ηγγικεν η ώρα! Τι μας συμβουλεύουν οι ειδικοί 64 Μία συνταγή για κάθε στιγμή της ημέρας 68 Αντιμέτωποι με μία κόλλα χαρτί 70 Οι κακοί μαθητές του Χόλιγουντ 72 Η ζωή είναι ωραία και μέσα και έξω από το Πανεπιστήμιο Νους υγιής ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΤΥΠΟΣ Α.Ε. ΕΚΔΟΤΕΣ Δημήτρης Μπενέκος, Αλέξης Σκαναβής ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ Πάνος Αμυράς ΔΙΕΥΘΥΝΤΡΙΑ ΕΚΔΟΣΗΣ Κάτια Μηλιαράκη CREATIVE DIRECTOR Διονύσης Θεοδόσης YΠΕΥΘΥΝΗ ΕΚΔΟΣΗΣ Ελενα-Νατάσα Καΐτσα ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟ Ζωή Γαΐτη Σοφία Κανελλοπούλου ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ Κατερίνα Θεοδωροπούλου, Μαρία Τσιλιμιγκάκη ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΔΙΟΡΘΩΣΗΣ Κατερίνα Μπεχράκη ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΜΠΟΡΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ELSE AGENCY Τηλ. επικοινωνίας: Ε-mail: elseagency@elseagency.gr ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ Ελφη Αλεξανδρόγλου ealexandroglou@e-typos.com ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ Ελενα Καλογρίτσα kalogritsa@logodiatrofis.gr ΥΠΟΔΟΧΗ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ Μαίρη Κούρτη sales@e-typos.com mkourti@elseagency.gr ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ «Ε.Τ.» Παναγιώτης Μούσουρας ΕΚΤΥΠΩΣΗ ΤYΠΟΕΚΔΟΤΙΚΗ Α.Ε. ΔΙΑΝΟΜΗ: Ευρώπη ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΤΥΠΟΣ Αγίας Λαύρας 2 & Σαρανταπόρου, Ν. Ηράκλειο Τ.Κ Τηλ FAX: ΜΕ ΤΗΝ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ 4 Νους υγιής Μάιος 2013

5

6 Εξετάσεις Εμείς... Η Επιστηµονική µας Οµάδα Η Επιστημονική Ομάδα ΑΠΙΣΧΝΑΝΣΙΣ - ΛΟΓΩ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ πρωταγωνιστεί στον τομέα της διαιτολογικής φροντίδας, αντιμετωπίζοντας με επιστημονικό τρόπο προβλήματα που σχετίζονται με τη διατροφή. Πρωτοστατεί και στην έγκυρη διατροφική ενημέρωση των καταναλωτών μέσω του περιοδικού «λόγω διατροφής» και των ιστότοπων: e-περιοδικό logodiatrofis.gr, το portal φροντίδας & υγείας care24.gr και το παιδικό e-περιοδικό activekids.gr. ηµήτρης Γρηγοράκης Κλινικός Διαιτολόγος - Διατροφολόγος, ΜSc grigorakis@ logodiatrofis.gr Κολωνάκι: Σκουφά 32, Ανω Πατήσια: Προμπονά Νικόλαος Θυµιανίδης Κλινικός Διαιτολόγος- Διατροφολόγος, BSc thimianidis@ logodiatrofis.gr Πειραιάς: Βασ. Γεωργίου Α 11, Μέγαρα: Π. Γεωργακή 2, Γεωργία Καπώλη Κλινική Διαιτολόγος - Διατροφολόγος MSc kapoli@logodiatrofis.gr Νεμέα Κορινθίας: Ορ. Χριστοπούλου 20, Μιχάλης Μακρυλλός Κλινικός Διαιτολόγος - Διατροφολόγος, ΜSc makryllos@ apisxnansis.gr Παλαιό Φάληρο: Ελ. Βενιζέλου 235, Εύα Καφετζή Κλινική Διαιτολόγος - Διατροφολόγος, ΒSc kafetzi@ logodiatrofis.gr Πτολεμαΐδα: Βασ. Σοφίας 12, Ευθυµία έδε Κλινική Διαιτολόγος - Διατροφολόγος, ΒSc dede@logodiatrofis.gr Ανω Λιόσια: Αχαρνών 30, Ελίνα Ασηµακοπούλου Κλινική Διαιτολόγος - Διατροφολόγος, ΒSc assimakopoulou@ logodiatrofis.gr Καλύβια Αττικής: Σουνίου 40, Αθηνά Ρούντου Κλινική Διαιτολόγος - Διατροφολόγος, ΒSc rountou@logodiatrofis. gr Κατερίνη: Ανδρούτσου & Ερμού 5, Λάρισα: Παπακυριαζή 30, Γιούλη Φραγκιαδουλάκη Κλινική Διαιτολόγος - Διατροφολόγος, ΒSc fragiadoulaki@ logodiatrofis.gr Ηράκλειο Κρήτης: Αποστόλου Παύλου 10, Αρκαλοχώρι Κρήτης: Ιερολοχιτών 1, ιονύσης - Αδωνις Πάνος Κλινικός Διαιτολόγος - Διατροφολόγος, ΒSc panos@logodiatrofis.gr Γλυφάδα: Λαζαράκη 8, logodiatrofis@e-typos.com 6 Νους υγιής Μάιος 2013

7 Εμείς... Εξετάσεις Αναστασία Κόκκαλη Κλινική Διαιτολόγος - Διατροφολόγος, SRD kokkali@ logodiatrofis.gr Θεσσαλονίκη: Αριστοτέλους 8, Ελένη Σολωµού Κλινική Διαιτολόγος - Διατροφολόγος, ΒSc solomou@ logodiatrofis.gr Κεφαλλονιά - Αργοστόλι: Βεργωτή 45, Νικόλ Τσιάνη Κλινική Διαιτολόγος - Διατροφολόγος, ΒSc M tsiani@logodiatrofis.gr Χολαργός: Φανερωμένης 13, Ιωάννα Βασιλακοπούλου Κλινική Διαιτολόγος - Διατροφολόγος, ΒSc vasilakopoulou@ logodiatrofis.gr Πάτρα: Γεωργίου Παπανδρέου 44-48, Τ.Κ & Καρολίνα Καπόγλου Επιστημονική διευθύντρια ΑΠΙΣΧΝΑΝΣΙΣ ΛΟΓΩ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ kapoglou@ logodiatrofis.gr Ιωάννινα: 28ης Οκτωβρίου 30, Τ.Κ Ελενα Περλεπέ Κλινική Διαιτολόγος - Διατροφολόγος, ΒSc perlepe@ logodiatrofis.gr Λαμία: Αβέρωφ 47, Αγριελιά Λαμίας, Μαρία Ριµίκη Επιστημονική διευθύντρια ΛΟΓΩ ΔΙΑΤΡΟ- ΦΗΣ ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΩΝ rimiki@logodiatrofis.gr Αμπελόκηποι: Λ. Κηφισίας 46, Χρύσα Μακρίδη Κλινική Διαιτολόγος - Διατροφολόγος, ΒSc makridi@ logodiatrofis.gr Νέα Φιλαδέλφεια: Επινίκου 4, ΤΚ Βαλασία Τοκµακίδου Κλινική Διαιτολόγος - Διατροφολόγος, ΒSc tokmakidou@ logodiatrofis.gr Θεσσαλονίκη: Μετέωρα Πολύχνη, Αγίου Ραφαήλ 38, Βασιλική Ρούλια Διατροφολόγος roulia@logodiatrofis.gr Κολωνάκι: Σκουφά 32, info@logodiatrofis.gr Μάιος 2013 Νους υγιής 7

8 Εξετάσεις Συνέντευξη με τους πρώτους Κωνσταντίνος Κατσαρός «Πρέπει να τρως σωστά αν θέλεις να πετύχεις» Αριστούχος και φοιτητής πλέον της Ιατρικής, ο Κωνσταντίνος Κατσαρός έρχεται να απομυθοποιήσει τις Πανελλαδικές Εξετάσεις. Θυμάται την περσινή χρονιά, μοιράζεται μαζί μας την εμπειρία του και συμβουλεύει τους φετινούς υποψηφίους. Απο την kateρινα θεοδωροπουλου Info Το 2012 πέρασε στην Ιατρική με μόρια Tι γεύση σου άφησαν οι Πανελλαδικές Εξετάσεις; Ουδέτερη, άοσμη και άχρωμη. Δεν ήταν τίποτα το ιδιαίτερο, δεν ήταν τόσο τραγικό όσο πολλοί πιστεύουν. Ουσιαστικά είναι εξετάσεις όπως και οι υπόλοιπες. Τότε όμως το εκλάμβανες έτσι; Δεν ήμουν ιδιαίτερα αγχωμένος. Hξερα ότι ήμουν σωστά προετοιμασμένος. Πιέστηκα μόνο κατά τη διάρκεια των εξετάσεων και ιδιαίτερα μετά το μάθημα της Φυσικής στο οποίο είχε γίνει ο σάλος με τη μία άσκηση. Αισθάνθηκες πίεση από τους γονείς, τους καθηγητές σου; Πίεση υπήρχε αλλά στη δική μου περίπτωση είχε να κάνει με το ότι είχα ως χόμπι τη μουσική και τότε έπρεπε να περιορίσω την ενασχόλησή μου αυτή. Θεωρούσαν τόσο οι γονείς όσο και οι καθηγητές μου ότι μπορεί να παρατούσα το διάβασμα ή να μη δώσω την απαιτούμενη προσοχή στα μαθήματά μου. Οπότε εσύ δεν θυσίασες τα χόμπι σου χάρη των Πανελλαδικών; Οχι, τη μουσική δεν τη σταμάτησα. Τα πάντα χρειάζονται μέτρο, πρέπει να βρίσκεις διεξόδους χαλάρωσης, διαφορετικά δεν θα αντέξεις έναν ολόκληρο χρόνο. Για τα αγόρια δεν είναι πιο δύσκολη αυτή η διαδικασία, είστε περισσότερο της βόλτας σε αυτή την ηλικία Κατά μία έννοια ισχύει αυτό που λες αλλά δεν είναι θέμα φύλου. Πιστεύω ότι έχει να κάνει καθαρά με τον άνθρωπο και το τι θέλει στη ζωή του. Υπάρχουν αγόρια που διαβάζουν πολύ περισσότερο από τα κορίτσια. Εβγαινες για ποτό, ξενυχτούσες ή ήσουν πλήρως αφοσιωμένος στο διάβασμα; Σε κλαμπ δεν πήγαινα ποτέ. Εκανα όμως άλλα πράγματα, έβγαινα, ας πούμε, οπωσδήποτε μία φορά την εβδομάδα. Στο ξαναείπα, δεν μπορείς να αντεπεξέλθεις στην πίεση αν δεν κάνεις ευχάριστα διαλείμματα. Οι έρωτες επηρεάζουν τελικά αρνητικά; Προσωπικά δεν είχε τύχει να έχω σχέση εκείνη την περίοδο αλλά θεωρώ ότι είναι πολύ καλό και ευεργετικό. Σε χαλαρώνει, δεν σε αποσπά από τίποτα. Αρκεί πάντα να υπάρχει μέτρο! Διάβαζες πολλές ώρες; Οχι. Οταν έχεις σχολείο μέχρι τις δυόμισι το μεσημέρι και μετά φροντιστήριο, πώς να διαβάσεις πάνω από δύο ώρες; Δεν γίνεται! Τα Σαββατοκύριακα διάβαζα λίγο περισσότερο. Ποια είναι τελικά τα μυστικά της επιτυχίας; Να έχεις ένα στόχο, δικό σου, να αγαπάς αυτό που κάνεις και να μην ακολουθείς δρόμους που σου δείχνουν οι άλλοι. Δεν είναι εύκολο να υιοθετήσεις αυτή τη λογική ως μαθητής αλλά όταν πια μπαίνεις στο πανεπιστήμιο, το καταλαβαίνεις. Αντικρίζεις φοιτητές που πραγματικά αγαπούν αυτό που κάνουν και ψάχνουν το αντικείμενό τους και «Οι Πανελλαδικές δεν ήταν τίποτα το ιδιαίτερο, δεν ήταν τόσο τραγικό όσο πολλοί πιστεύουν» 8 Νους υγιής Μάιος 2013

9 Συνέντευξη με τους πρώτους Εξετάσεις «Το μεγαλύτερό μου λάθος ήταν ότι δεν έτρωγα πρωινό» Συμβουλές επιτυχίας Για να αντεπεξέλθετε στην πίεση του διαβάσματος πρέπει να κάνετε ευχάριστα διαλείμματα. Ασχοληθείτε με το χόμπι σας ή βγείτε με τους φίλους σας οπωσδήποτε μία φορά την εβδομάδα. Προσέξτε τη διατροφή σας. Το πρωινό, τα μικρά και συχνά γεύματα θα σας δώσουν την απαραίτητη ενέργεια. Συμπληρώστε με προσοχή το μηχανογραφικό. Διαλέξτε αυτό που θα κάνει εσάς ευτυχισμένους στη ζωή σας. Να θυμάστε ότι ο κόσμος δεν τελειώνει στις εξετάσεις και τα αποτελέσματά τους! εκείνους που έχουν τη νοοτροπία του βαθμού που υπήρχε στο λύκειο. Η σωστή διατροφή παίζει ρόλο; (γέλια). Η μητέρα μου ήταν αυτής της άποψης. Είχε γεμίσει το σπίτι με βιταμίνες, συμπληρώματα. Δεν τα είχα αγγίξει ποτέ. Ετρωγες σωστά, του τύπου πρωινό, φρούτα ; Τώρα που σπουδάζω Ιατρική και γνωρίζω ποιες είναι οι σωστές τροφές, σκέφτομαι ότι κατανάλωνα όλα τα λάθος προϊόντα. Το μεγαλύτερό μου λάθος ήταν ότι δεν έτρωγα πρωινό. Ουσιαστικά χρειάζονται μικρά και συχνά γεύματα. Το βραδινό ακόμα πρέπει να το τρως μέχρι τις 9. Η νοοτροπία της σοκολάτας τελικά βοηθά; Για μένα όχι. Το να τρως σωστά βοηθά. Κοιμόσουν σωστά; Οχι, δεν μπορείς να το ρυθμίζεις. Οταν κοιμάσαι τα μεσάνυχτα και ξυπνάς νωρίς για να πας σχολείο, δεν μπορείς να ξεκουραστείς. Νομίζω ότι είναι ένα πρόβλημα όλων των μαθητών. Τι θα συμβούλευες τους υποψηφίους; Να προσέξουν το μηχανογραφικό τους. Πρέπει όσες σχολές δηλώσουν να τις θέλουν οι ίδιοι, ούτε οι γονείς ούτε τα φροντιστήρια. Να αγαπούν αυτό που κάνουν, αν δεν ισχύσει αυτό δεν θα γίνουν καλοί και ευτυχισμένοι στη ζωή τους. Ακόμα, να μην απαξιώνουν σχολές επειδή δεν είναι κοινωνικά αποδεκτές. Και τα παιδιά που δεν είχαν την οικονομική δυνατότητα να πάνε φροντιστήριο; Δεν χρειάζεται να νιώθουν μειονεκτικά. Ας αγοράσουν κάποια βοηθήματα για να λύνουν επιπλέον ασκήσεις. Επίσης, υπάρχει και το σχολείο το οποίο πολλοί απαξιώνουν χωρίς λόγο. Υπάρχουν εξαιρετικοί εκπαιδευτικοί τους οποίους μπορείς να συμβουλευτείς, μπορούν να σε καθοδηγήσουν. Σε όσους έχουν το φόβο ότι θα αποτύχουν τι απαντάς; Να μη σκέφτονται τίποτα από αυτά. Σε περίπτωση όμως που γίνει, να μην κατηγορήσουν το σύστημα, μπορεί να φταίνε και οι ίδιοι. Ας κάτσουν να βρουν τι έκαναν λάθος κι ας ξαναπροσπαθήσουν. Δεν τελειώνει και ο κόσμος. Ισως είναι γεννημένοι για κάτι άλλο, που μέχρι εκείνη τη στιγμή δεν το έχουν σκεφτεί! Τέλος, τι θα έλεγες σε εκείνα τα παιδιά που σκέφτονται τη φοιτητική ζωή και αγχώνονται λόγω οικονομικών; Είναι μία πολύ ωραία περίοδος αλλά στις μέρες μας πρέπει να σκεφτούν και το οικονομικό. Εννοώ ότι πρέπει να μειώνουμε τα έξοδά μας χωρίς να επηρεάζουμε τη ζωή μας. Στα μικρά πράγματα κρύβονται όμορφες στιγμές! Μάιος 2013 Νους υγιής 9

10 Εξετάσεις Συνέντευξη με τους πρώτους Ειρήνη Σταματίου «Ημουν 100% αφοσιωμένη στο διάβασμά μου» Στους νικητές της υπόθεσης «Πανελλαδικές» ανήκει η Ειρήνη Σταματίου. Οχι μόνο αρίστευσε την περσινή χρονιά, αλλά πέτυχε και το στόχο της μπαίνοντας τρίτη στη Φιλολογία Αθηνών. Βέβαια για την ίδια η εμπειρία των εξετάσεων δεν ήταν και η καλύτερη. Απο την kateρινα θεοδωροπουλου Info Το 2012 πέρασε 3 η στη Φιλολογία Αθηνών με μόρια Tι αίσθηση σου άφησαν οι Πανελλαδικές Εξετάσεις; Δεν ήταν και η καλύτερή μου φάση (γέλια). Μπορώ να πω ότι τις θυμάμαι με τρόμο. Ημουν τόσο αγχωμένη και πιεσμένη που δεν μπορώ να σκεφτώ κάτι θετικό από εκείνη την περίοδο. Ησουν σε τόσο άσχημη ψυχολογική κατάσταση; Ναι, ήμουν αγχωμένη αλλά περισσότερο κακοδιάθετη. Ανυπομονούσα να περάσει ο χρόνος. Δεν είναι εύκολο να μην έχεις ούτε λίγο ελεύθερο χρόνο για να κάνεις πράγματα που είχες συνηθίσει. Ησουν πιεσμένη και από τον περίγυρο, φροντιστήριο, γονείς; Δεν θα έλεγα τόσο από τον περίγυρο. Ημουν πολύ πιεσμένη από τις ίδιες τις συνθήκες. Το πρόγραμμα ήταν τόσο απαιτητικό που ό,τι και να σου έλεγαν οι άλλοι περίσσευε. Πόσες ώρες διάβαζες περίπου την ημέρα; Ανάλογα με το πρόγραμμα που είχα. Τις μέρες που είχα μάθημα στο φροντιστήριο, που διαρκούσε περίπου πέντε ώρες, όταν γυρνούσα σπίτι δεν είχα αντοχές. Οταν δεν είχα, διάβαζα όλο το απόγευμα. Πάντα με μικρά διαλείμματα για να ξεκουράζομαι. Το φροντιστήριο σε βοήθησε; Με βοήθησε αλλά αυτό που πρέπει όλα τα παιδιά να καταλάβουν είναι ότι τα πάντα περνάνε από τα δικά τους χέρια. Το φροντιστήριο σε βοηθά στο να κατανοήσεις καλύτερα τα μαθήματα, να τα οργανώσεις, σε «πιέζει» με την καλή έννοια και εν μέρει σε αναγκάζει να διαβάζεις με μέθοδο. Ομως πρέπει να το θες κι εσύ. Δεν μπορεί μόνο του να σου εμφυτεύσει τις γνώσεις. Μην είμαστε παράλογοι. Ας το καταλάβουν οι γονείς και τα παιδιά. Είχες στο μυαλό σου το ενδεχόμενο της αποτυχίας; Εννοείται. Ποτέ κανένας δεν μπορεί «Θυσίασα ολόκληρη την προσωπική μου ζωή την περίοδο των Πανελλαδικών» να είναι σίγουρος 100% ότι θα πετύχει. Ομως ήμουν θεωρητική κατεύθυνση και αυτό μου έδινε μία παραπάνω ασφάλεια. Εννοώ ότι είναι η μόνη κατεύθυνση που αν έχεις διαβάσει πολύ καλά και σωστά, οι πιθανότητες του να μη γράψεις είναι μικρές. Δεν υπάρχουν δηλαδή πολλοί αστάθμητοι παράγοντες. Θυσίασες πολλά πράγματα εκείνη την περίοδο; Κατ' αρχάς ολόκληρη την προσωπική μου ζωή. Ούτε τους φίλους μου έβλεπα όπως ήθελα ούτε τα χόμπι μου μπορούσα να κάνω ούτε να βγαίνω όπως έχει ανάγκη κάθε παιδί σε αυτή την ηλικία. Πραγματικά θυσιάζεις πράγματα για να πετύχεις το στόχο σου. Δεν έβγαινες δηλαδή για ένα ποτό, για έναν καφέ; Ημουν 100% αφοσιωμένη στο διάβασμά μου. Δεν ξενυχτούσα, δεν πήγαινα σε κλαμπ. Δεν μπορούσα να το συνδυάσω, υπήρχαν συμμαθητές και φίλοι που τα κατάφερναν, εγώ δεν μπορούσα. Γυρνώντας το χρόνο θα άλλαζες κάτι, έχεις μετανιώσει για κάτι; Σίγουρα δεν μετάνιωσα που θυσίασα όλα αυτά γιατί πέτυχα το στόχο 10 Νους υγιής Μάιος 2013

11 Συνέντευξη με τους πρώτους Εξετάσεις «Δεν τρεφόμουν καθόλου σωστά κατά τη διάρκεια των εξετάσεων. Ετρωγα πολύ άτσαλα και πολλά γλυκά» Συμβουλές επιτυχίας Το φροντιστήριο θα σας βοηθήσει να κατανοήσετε καλύτερα τα μαθήματα, εν μέρει θα σας αναγκάσει να διαβάσετε με μέθοδο. Δεν μπορεί να σας εμφυτεύσει τις γνώσεις. Πρέπει να το θέλετε και εσείς. Οποιος έχει διαβάσει καλά δεν χρειάζεται να αγχώνεται τόσο. Εμπιστευθείτε τους δασκάλους σας στο σχολείο και ζητήστε τη βοήθειά τους όποτε τη χρειάζεστε. Να είστε ψύχραιμοι, να έχετε ηρεμία και όλα θα πάνε καλά. Οταν πετύχετε το στόχο σας δεν θα θυμάστε τις θυσίες που έχετε κάνει. μου. Μακάρι όμως να μπορούσα να γυρίσω το χρόνο και να έβλεπα διαφορετικά τα πράγματα και την κατάσταση. Θεωρώ βέβαια είναι τόση η πίεση που ό,τι κι αν λέω τώρα και πάλι την ίδια συμπεριφορά θα είχα. Θα ήθελα δηλαδή να είμαι πιο χαλαρή και χαρούμενη αλλά πραγματικά δεν ξέρω αν θα τα κατάφερνα. (γέλια). Μιλάμε ουσιαστικά για την πιο αγχωτική περίοδο της ζωής μου μέχρι εκείνη τη στιγμή. Δεν θα ξαναέδινες να υποθέσω Πανελλαδικές; Πολύ δύσκολα, μη σου πω και όχι. Για μένα ήταν μία ψυχοφθόρα διαδικασία. Μπορεί βέβαια αυτή την απάντηση να τη δίνω και εκ του ασφαλούς. Τι θα συμβούλευες τα παιδιά που δίνουν φέτος Πανελλαδικές; Σίγουρα δεν είμαι από αυτούς που θα πουν τα κλασικά: Ψυχραιμία, ηρεμία και όλα καλά θα πάνε. Οταν δεν είσαι σε αυτή τη φάση, δεν μπορείς να το καταλάβεις. Οσο χαλαρός και να είσαι ως άνθρωπος, δεν γίνεται να μην σε επηρεάσει. Σε κάνουν να πιστεύεις, και όντως μέχρι ενός σημείου έτσι είναι, ότι από αυτές τις εξετάσεις κρίνεται ένα μέρος της ζωής, του μέλλοντός σου. Εγώ απλά θα πω ότι όποιος έχει διαβάσει καλά δεν χρειάζεται να αγχώνεται τόσο. Αυτό νομίζω είναι κάπως παρήγορο. Και όσοι δεν κατάφεραν να πάνε φροντιστήριο λόγω οικονομικών συνθηκών; Οποιος θέλει μπορεί να τα καταφέρει. Είναι άδικο να υποβαθμίζουμε το ρόλο του σχολείου. Υπάρχουν καθηγητές που κάνουν πολύ καλή δουλειά, σε βοηθούν. Οπότε να αρκεστούν σε αυτό, μα κυρίως στις δυνάμεις τους. Διατροφικά τι θα έλεγες να προσέξουν; Συνήθως στις Πανελλαδικές οι έφηβοι παίρνουν κιλά Δεν είμαι η κατάλληλη για τέτοιες συμβουλές (γέλια). Δεν τρεφόμουν καθόλου σωστά κατά τη διάρκεια των Πανελλαδικών. Ετρωγα πολύ άτσαλα, δεν μπορούσα να σκεφτώ και αυτό. Είχες πάρει αρκετά κιλά; Οχι, δύο-τρία, απλά δεν είχα σωστή διατροφή. Τι έτρωγες δηλαδή; Πολλά γλυκά, αλλά έτσι κι αλλιώς είμαι άνθρωπος του γλυκού. Κοιμόσουν καλά τουλάχιστον; Και να θες δεν γίνεται. Το ήθελα αλλά δεν το είχα καταφέρει. Υπήρχαν φορές που κατά τη διάρκεια της ημέρας δεν μπορούσα να διαβάσω, είτε γιατί ήμουν κουρασμένη είτε γιατί είχα μάθημα. Οπότε ξενυχτούσα ή σηκωνόμουν πολύ νωρίς την επομένη. Μάιος 2013 Νους υγιής 11

12 Εξετάσεις Yπερτροφές για καλή μνήμη Σούπερ τροφές για μυαλό ξυράφι Μάθετε ποιες τροφές ακονίζουν τον εγκέφαλο και μας χαρίζουν πνευματική διαύγεια και καλή μνήμη! Απο την Εφη Δέδε, Κλινική διαιτολόγο - διατροφολόγο, BSc «Η διατροφή μιας αλεπούς περιλαμβάνει καρπούς και μικρά φυτοφάγα σε ίσες ποσότητες. Αν η βιομάζα της αλεπούς είναι 20g/m2, πόση είναι η βιομάζα των παραγώγων για να στηρίξουν τροφικά την αλεπού;» Βεβαίως και έχει ο γιος σας διαβάσει εκατό φορές τον κανόνα που δίνει τη σωστή απάντηση στην παραπάνω άσκηση. Ωστόσο, δεν θυμάται με τίποτα ποιος είναι αυτός Μήπως πριν βρει τι πρέπει να φάει η αλεπού, οφείλετε να μάθετε εσείς τι πρέπει να τρώει για να έχει καλή μνήμη; Για να αποκτήσουν τα παιδιά καλή μνήμη, το μυστικό είναι η ισορροπημένη -και έξυπνηδιατροφή. Εσείς είστε υπεύθυνοι για να τα βοηθήσετε να ακολουθήσουν ένα σωστό διαιτολόγιο, το οποίο θα τους εξασφαλίσει την καλύτερη απόδοση στις σχολικές εξετάσεις. Πώς όμως οι τροφές που καταναλώνουμε μπορούν να βοηθήσουν τον εγκέφαλό μας; Ο εγκέφαλος αποτελεί την έδρα πολύπλοκων ανώτερων πνευματικών λειτουργιών όπως η σκέψη, η βούληση, η μνήμη, η όρεξη, ο κορεσμός κ.ά. Αποτελείται από εκατομμύρια κύτταρα, τα οποία έχουν ανάγκη να εφοδιάζονται με τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά για την επαρκή λειτουργία του εγκεφάλου. Ο εγκέφαλος είναι ευαίσθητος ακόμη και σε μικρής διάρκειας διαταραχές της αιμάτωσής του και μπορεί να υποστεί μόνιμες βλάβες. Η παρουσία ή η απουσία θρεπτικών συστατικών επηρεάζει τη λειτουργία, τη διατήρηση της ισορροπίας του εγκεφάλου και τη συμπεριφορά του. Τα συστατικά αυτά περιέχονται στις διαφορετικές τροφές που πρέπει να παίρνουμε με την καθημερινή διατροφή. Ας δούμε ποιες τροφές θα βοηθήσουν το μαθητή να αριστεύσει στις εξετάσεις. Γάλα Δυναμώνει (και) το μυαλό Ερευνες έχουν αποδείξει τη συμβολή του γάλακτος τόσο στην ισορροπία του νευρικού συστήματος όσο και στην εγκεφαλική λειτουργία. Μπορεί, λοιπόν, το ασβέστιο να βοηθά στην ανάπτυξη και την ενδυνάμωση του σκελετού και στην προστασία των δοντιών, το ασβέστιο όμως, σε συνδυασμό με τις βιταμίνες και τις πρωτεΐνες που περιέχει, κάνουν το γάλα σύμμαχο των μαθητών, αφού κατά κάποιον τρόπο συμβάλλει ακόμα και στην ενίσχυση της σχολικής τους επίδοσης. Δημητριακά Χαρίζουν ενέργεια Γάλα και δημητριακά ολικής άλεσης: Αυτός είναι ο καλύτερος συνδυασμός για να ξεκινήσουν οι μαθητές την ημέρα τους, αφού το συγκεκριμένο πρωινό τούς χαρίζει την 12 Νους υγιής Μάιος 2013

13 Yπερτροφές για καλή μνήμη Εξετάσεις ενέργεια που χρειάζονται για να παρακολουθήσουν το μάθημα και όλες τις δραστηριότητες. Αν μάλιστα συνδυαστεί και με την υψηλή θρεπτική αξία των δημητριακών ολικής άλεσης, τότε θα καταφέρετε να δώσετε ένα «σπρώξιμο» και στη συγκέντρωση των παιδιών σας, αφού, σύμφωνα με σχετική έρευνα, οι μαθητές που τρώνε δημητριακά ολικής άλεσης έχουν την τάση να συγκεντρώνονται πιο εύκολα. Σολομός Εξυψώνει το πνεύμα Τα Ωμέγα-3 λιπαρά οξέα που κρύβονται στο σολομό (αλλά και σε διάφορα άλλα ψάρια, όπως τη σαρδέλα και το φρέσκο τόνο) συμβάλλουν στην ανάπτυξη του εγκεφάλου, ενισχύουν την πνευματική λειτουργία, δυναμώνουν τη μνήμη και κατ επέκταση κάνουν ακόμα πιο αποδοτική τη μελέτη. Αν προσθέσετε και τις αντιφλεγμονώδεις δυνάμεις τους, τότε θα καταλάβετε ότι μιλάμε για μια πολύ σημαντική τροφή, η οποία είναι καλό να κάνει την εμφάνισή της στο οικογενειακό τραπέζι τουλάχιστον 1-2 φορές την εβδομάδα. Αβγά Για ξεκάθαρη σκέψη Στα αβγά συναντάμε τη βιταμίνη Β12 η οποία βοηθάει τη μνήμη και τη μάθηση, αλλά και σημαντική ποσότητα βιταμίνης D, η οποία συμβάλλει στην απορρόφηση του ασβεστίου. Επίσης, τα αβγά περιέχουν πρωτεΐνες οι οποίες από τη μία ενισχύουν τη «δουλειά» των νευροδιαβιβαστών, κάνοντάς τους να μεταφέρουν ακόμα πιο γρήγορα τα μηνύματα στον εγκέφαλο, ενισχύοντας έτσι τη διαδικασία της σκέψης, και από την άλλη είναι πλούσιες σε αμινοξέα, τα οποία ενισχύουν τη λειτουργία της μνήμης. Φρούτα Δεν (τα) ξεχνάτε Εκτός από τις απαραίτητες βιταμίνες και τις φυτικές ίνες, τα φρούτα περιέχουν επίσης και πολλές αντιοξειδωτικές ουσίες, οι οποίες συμβάλλουν στη βελτίωση της μνήμης. Τι καλύτερο, λοιπόν, από το να ξεκινάει κανείς την ημέρα με ένα ποτήρι φυσικό χυμό φρούτων; Κρέας Για ακόμα καλύτερες επιδόσεις Το κρέας και ειδικά το κόκκινο θεωρείται μια από τις πλουσιότερες πηγές σιδήρου, στοιχείο το οποίο ενισχύει τη μνήμη των μαθητών. Ταυτόχρονα, είναι πλούσιο και σε πρωτεΐνες, οι οποίες, εκτός από την απαραίτητη ενέργεια, χαρίζουν στα παιδιά ακόμα καλύτερη μνήμη. Κακάο Βελτιώνει τη διάθεση Πλούσιο σε πολυφαινόλες, το κακάο προστατεύει την καρδιά, διεγείρει το κεντρικό νευρικό σύστημα και χάρη στις ενδορφίνες, οι οποίες απελευθερώνονται στον οργανισμό με την κατανάλωσή του βελτιώνει τη διάθεση. Γι αυτούς ακριβώς τους λόγους, η κατανάλωσή του (σε υγρή ή στέρεα μορφή) ενδείκνυται ειδικά κατά τη διάρκεια της εξεταστικής περιόδου. Βασική προϋπόθεση; Να καταναλώνεται με μέτρο Βασιλικός Δρα συνδυαστικά! Κρυμμένος στις σάλτσες, στα κεφτεδάκια και σε άλλα φαγητά, ο βασιλικός είναι πλούσιος σε αντιοξειδωτικές ουσίες, βιταμίνες, σίδηρο, κάλιο και ασβέστιο, στοιχεία απαραίτητα για τον οργανισμό μας. Δεν είναι λίγες, μάλιστα, οι έρευνες που μας έχουν δείξει ότι έχει τη δύναμη να μαλακώνει πονοκεφάλους. Κανέλα Για έξτρα ενέργεια Σύμφωνα με τους ειδικούς, η κανέλα μπορεί να βοηθήσει στη ρύθμιση του σακχάρου μετριάζοντας την πρωινή αδυναμία που μπορεί κάποιες φορές να νιώθουν οι μαθητές. Για να τους χαρίσουμε λίγη έξτρα ενέργεια, πασπαλίζουμε τη φρυγανιά με το μέλι ή τα δημητριακά τους με λίγη κανέλα. Μάιος 2013 Νους υγιής 13

14 Εξετάσεις Yπερτροφές για καλή μνήμη Τα απαραίτητα Ποια είναι τα θρεπτικά συστατικά που θα βοηθήσουν το μαθητή να αυτοσυγκεντρωθεί, να έχει καλή μνήμη και καλή απόδοση στις σχολικές εξετάσεις; Γλυκόζη Το καύσιμο του εγκεφάλου Η γλυκόζη είναι το αποκλειστικό καύσιμο του εγκεφάλου, πράγμα που σημαίνει ότι όταν στερήσουμε τα εγκεφαλικά κύτταρα από την ουσία αυτή διαταράσσεται η ομαλή λειτουργία τους. Ακόμη η γλυκόζη συμβάλλει στην παραγωγή της σεροτονίνης, που είναι βασικός νευροδιαβιβαστής και συμμετέχει στη διατήρηση της μνήμης. Σε μια πρόσφατη έρευνα μελετήθηκε η επίδραση της γλυκόζης στη μνήμη ηλικιωμένων ατόμων. Τους δόθηκαν διάφορα τεστ μνήμης μετά το πρωινό τους γεύμα. Η πρώτη ομάδα ήπιε λεμονάδα με ζάχαρη και η δεύτερη λεμονάδα με ζαχαρίνη για πρωινό. Βρέθηκε τελικά ότι τα άτομα της πρώτης ομάδας (που είχαν καταναλώσει ζάχαρη στο πρωινό) είχαν καλύτερες αποδόσεις στα τεστ μνήμης σε σχέση με τα άτομα της δεύτερης ομάδας. Σε μια άλλη σχετική έρευνα, τα άτομα που κατανάλωσαν ζάχαρη αφού είχαν διαβάσει ένα κείμενο θυμούνταν περισσότερα την επόμενη μέρα σε σχέση με τα άτομα που είχαν καταναλώσει ζαχαρίνη. Πολλοί διαβάζοντας ότι η ζάχαρη βοηθάει τη μνήμη μπορεί να προβούν σε υπερβολική πρόσληψη. Πριν το κάνετε αυτό να θυμάστε ότι η υπερκατανάλωση ζάχαρης είναι επιβλαβής για την υγεία. Το πιο σημαντικό είναι να διατηρούνται σταθερά τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα. Ετσι, η συχνή και σωστή κατανάλωση τροφίμων πλούσιων σε υδατάνθρακες μπορεί να εφοδιάσει τον οργανισμό μας με κατάλληλη ποσότητα ενέργειας αλλά και γλυ- Τα φασόλια είναι καλές πηγές σιδήρου. Eνα φλιτζάνι φασόλια παρέχει 30 με 37% της συνιστώμενης ημερήσιας ποσότητας σε σίδηρο. Συνδυάστε τα με καλές πηγές βιταμίνης C (όπως λεμόνι, πορτοκάλια, ντομάτες, κ.λπ.), που αυξάνει την ικανότητα του σώματος να απορροφά το σίδηρο. κόζης, που είναι το απαραίτητο καύσιμο για την καλή λειτουργία της μνήμης. να δίνετε στο μαθητή: Φρούτα, χυμούς, πολύσπορο ψωμί, πατάτες, καστανό ή αναποφλοίωτο ρύζι, δημητριακά και ζυμαρικά ολικής άλεσης, ρυζογκοφρέτες, φρυγανιές ή κριτσίνια ολικής αλέσεως, πλιγούρι, όσπρια, cream crackers σίκαλης, μέλι, μαρμελάδα. Σίδηρος (Fe) Για υψηλό IQ Η έλλειψή του προκαλεί διαταραχές προσοχής, μνήμης και συμπεριφοράς, ενώ συνδέεται στενά με χαμηλότερους δείκτες νοημοσύνης (IQ). Η ανάπτυξη και η λειτουργία του εγκεφάλου, όπως προαναφέρθηκε, επηρεάζονται από την παροχή σιδήρου. Ελλειψή του επηρεάζει αρνητικά πολλές λειτουργίες του εγκεφάλου. Ενα από τα αποτελέσματα της έλλειψης σιδήρου στον οργανισμό είναι και η εξασθένηση της μνήμης και της δυνατότητας εκμάθησης. Εχει αποδειχθεί ότι η σιδηροπενική αναιμία συσχετίζεται με εξασθενημένη νοητική και ψυχοκινητική ανάπτυξη και λειτουργία στα παιδιά. Τα παιδιά, για παράδειγμα, με σιδηροπενική αναιμία παρουσιάζουν χαμηλότερο δείκτη ευφυΐας και ικανότητα εκμάθησης, καθώς και χειρότερη συμπεριφορά στην τάξη. να δίνετε στο μαθητή: Σπανάκι, μοσχαρίσιο συκώτι και γενικά κρέας, αβγά, ξηρά φασόλια, αποξηραμένα σύκα, αμύγδαλα, μαύρο ψωμί, σαρδέλες και σόγια. Χαλκός Για γερή μνήμη Ο χαλκός παίζει ουσιαστικό ρόλο στη λειτουργία του εγκεφάλου. Η ελάττωσή του μπορεί να είναι επιζήμια για τη μνήμη, τη σκέψη και την προσωπικότητά μας. «Επειδή ο χαλκός είναι μια ουσιαστική θρεπτική ουσία για το σώμα, είμαστε ευτυχείς, για μια φορά ακόμα, διότι 14 Νους υγιής Μάιος 2013

15 Yπερτροφές για καλή μνήμη Εξετάσεις Φασόλια, σπανάκι, φρούτα, ψάρια δεν πρέπει να λείπουν από τη διατροφή μας Β12 (Κυανοκομπαλαμίνη) Και ο νοών νοείτω Η συγκεκριμένη βιταμίνη, εκτός των άλλων, είναι απαραίτητη για την ομαλή ανάπτυξη και ισορροπία του νευρικού συστήματος, τη διατήρηση της ακεραιότητας του νευρικού ιστού (συμβάλλει στην αυτοη επιστημονική έρευνα απέδειξε ότι ο χαλκός βοηθάει στην προστασία του εγκεφάλου από τη νόσο Αλτσχάιμερ», λέει ο John Fennell, διευθύνων σύμβουλος του Κέντρου Ανάπτυξης Χαλκού. Ενα πειραματικό φάρμακο (PBT2) που αναπτύχθηκε από την Εταιρεία Ερευνών Νευροεκφυλιστικών Διαταραχών βελτίωσε την αποκατάσταση της γνωστικής λειτουργίας (μνήμης και σκέψης) σε πάσχοντες από Αλτσχάιμερ με τη δράση ενεργών μετάλλων, συμπεριλαμβανομένων του χαλκού και του ψευδαργύρου, σε νευρώνες του εγκεφάλου που έχουν πληγεί από την ασθένεια. Εάν σκεφτούμε ότι 1 στα 25 άτομα άνω των 60 ετών πάσχει από τη νόσο του Αλτσχάιμερ, με έκπτωση των λειτουργιών του εγκεφάλου, δηλαδή της μνήμης, της σκέψης, και απώλεια της προσωπικότητάς του, τότε τα παραπάνω νέα είναι ενθαρρυντικά και ελπιδοφόρα. να δίνετε στο μαθητή: Ξηρούς Τα κεράσια μειώνουν αισθητά την πνευματική κόπωση και είναι ιδιαίτερα χρήσιμα για τους μαθητές σε περιόδους εξετάσεων, στο τέλος της σχολικής χρονιάς, όπου υπάρχουν σε αφθονία. καρπούς, οστρακοειδή, συκώτι, νεφρά, σταφίδες και ξηρά ψυχανθή (κουκιά, φασόλια, φακή, ρεβίθια, μπιζέλια, σόγια, φάβα). Β1 (Θειαμίνη) Κατά της νωθρότητας Αποτελεί βασικό παράγοντα για το μεταβολισμό των τροφών με σκοπό την απελευθέρωση ενέργειας. Συνεπώς, συνεισφέρει στη σωστή ανάπτυξη του οργανισμού, στην καλή λειτουργία του εγκεφάλου, του καρδιαγγειακού και του κεντρικού νευρικού συστήματος, ενώ παίζει ρόλο και στη διαβίβαση των νευρικών ερεθισμάτων. Ετσι, αυξάνει την πνευματική μας δραστηριότητα. Η θειαμίνη ενισχύει το ανοσοποιητικό μας σύστημα και επηρεάζει τη λειτουργία της μνήμης. Για αυτό το λόγο, αρκετοί τη χρησιμοποιούν ώστε να βελτιώσουν τη μαθησιακή τους ικανότητα, να έχουν καλύτερο μνημονικό, να νιώθουν πιο ενεργοί και να καταπολεμήσουν τη νωθρότητα, να έχουν καλύτερες αθλητικές επιδόσεις, να έχουν καλύτερη διανοητική υγεία και καλύτερο μηχανισμό καταπολέμησης του στρες. να δίνετε στο μαθητή: Δημητριακά ολικής άλεσης, πατάτες, γάλα, κρέας, λαχανικά, φρούτα και πολύσπορο ψωμί. συγκέντρωση και τη μνήμη). Ελλειψή της, εκτός από αναιμία, οδηγεί και σε νευρολογικά συμπτώματα, νοητική καθυστέρηση καθώς και σε πολλά άλλα κλινικά προβλήματα. Είναι, επίσης, πιθανόν στον οργανισμό να εμποδίζεται ή να ανατρέπεται κάποιο μέρος της μείωσης της νοητικής λειτουργίας, η οποία συμβαίνει φυσιολογικά με την άνοδο της ηλικίας, με τη βελτιωμένη κατάσταση της βιταμίνης Β12, Β6 και φολικού στον οργανισμό. να δίνετε στο μαθητή: Συκώτι, κρέας, αβγά, ψάρια (πέστροφα), ταραμοσαλάτα, τυρί μαλακό, εμπλουτισμένα δημητριακά πρωινού. Ωμέγα-3 λιπαρά οξέα Βοηθούν στη μάθηση Είναι ουσιώδη για την καλή λειτουργία του εγκεφάλου, μιας και συμβάλλουν στη σύνθεση των κυττάρων στο κεντρικό νευρικό σύστημα. Υπάρχουν ενδείξεις ότι χαμηλά επίπεδα Ω-3 λιπαρών οξέων και ιδιαίτερα δοκοσαεξανοϊκού οξέος μπορεί να επηρεάσουν την ικανότητα εκμάθησης και τη νοητική λειτουργία. να δίνετε στο μαθητή: Σολοµό, τόνο, σκουµπρί, κολιό και σαρδέλες, αφού τα λιπαρά ψάρια είναι πλούσια σε Ωμέγα-3. Χολίνη Για αυτοσυγκέντρωση Ευεργετικές είναι και όσες τροφές είναι πλούσιες σε χολίνη, καθώς ενισχύουν τη δυνατότητα της συγκέντρωσης. να δίνετε στο μαθητή: Αβγά, σοκολάτα, συκώτι. Μάιος 2013 Νους υγιής 15

16 Εξετάσεις Οδηγός αυτοσυγκέντρωσης Οργάνωσε τη σκέψη σου! Ποιοι παράγοντες μπορούν να αποσπάσουν την προσοχή των μαθητών από το διάβασμα; Πώς θα βοηθήσετε τα παιδιά σας να συγκεντρωθούν και να αξιοποιήσουν με τον καλύτερο τρόπο την ώρα της μελέτης; Από την ΑΛΕΞΑΝΔΡΑ ΚΑΠΠΑΤΟΥ ψυχολόγο παιδοψυχολόγο συγγραφέα Σε λίγες μέρες ξεκινούν οι εξετάσεις. Στις περισσότερες οικογένειες όπου υπάρχουν παιδιά Γυμνασίου και Λυκείου ήδη έχει «ανάψει κόκκινο». Οι γονείς, από τη μια, προσπαθούν να υπενθυμίσουν στα παιδιά την υποχρέωσή τους να μελετήσουν και από την άλλη, οι έφηβοι συνήθως αναβάλλουν. Αυτό δημιουργεί εντάσεις μεταξύ γονιών και εφήβων. Συχνά οι γονείς ανησυχούν διαπιστώνοντας ότι τα παιδιά τους δεν συγκεντρώνονται ή αδιαφορούν. Αναρωτιούνται για ποιο λόγο συμβαίνει αυτό. H έλλειψη συγκέντρωσης, η παθητικότητα και η έμμεση αδιαφορία για τα μαθήματα μπορεί να οφείλονται σε διάφορα αίτια: σε ζητήματα που απασχολούν τον έφηβο, στην ορμονική αναστάτωσή του ή σε εξωτερικούς περισπασμούς. Υπάρχουν, όμως, κάποιοι τρόποι που ίσως βοηθήσουν τον έφηβο να συγκεντρωθεί. Καλό είναι ο έφηβος να ξεκινήσει από τα απλούστερα, δηλαδή τους εξωτερικούς περισπασμούς αυτοί διορθώνονται πιο εύκολα. Eπίσης, Σημείωση Οταν διαβαζει ο εφηβοσ καλο ειναι να εχει διπλα του ενα μπλοκακι και να γραφει εκει τισ ΣΚΕψεισ που τον... διεκοψαν, ετσι ωστε να ασχοληθει μαζι τουσ αργοτερα! σκόπιμο είναι να ρυθμίσει με συμπεριφορικές μεθόδους τη μελέτη του ώστε να μπορεί να «μαζεύει το μυαλό» του και να διαβάζει ανεξάρτητα απ όσα βαθύτερα ζητήματα τον απασχολούν. Eίναι εύλογο ότι αυτά δεν πρέπει να τα «θάβει» και να τα ξεχνά. Aπεναντίας, πρέπει να τα λύνει όχι όμως την ώρα της μελέτης. Ας δούμε κάποιες τεχνικές συγκέντρωσης για τις εξετάσεις και όχι μόνο: O έφηβος χρειάζεται να συνειδητοποιήσει ότι η ώρα της μελέτης δεν είναι ώρα χαλάρωσης. Μπορεί να χαλαρώνει μόνο όταν κάνει διάλειμμα. Kαλύτερα να κάνει πολλά διαλείμματα παρά να ονειροπολεί με τα βιβλία ανοιχτά μπροστά του. Προτείνετέ του να σεβαστεί την ανάγκη του για ονειροπόληση, αλλά να της βάλει «ωράριο». Nα αποφασίσει δηλαδή ότι θα μπορεί να χαζέψει και να ονειροπολήσει, για παράδειγμα, μόλις τελειώσει το διάβασμα. Kάθε φορά που «πετάγεται» μια ιδέα στο μυαλό του την ώρα που διαβάζει, καλό είναι να σημειώνει ένα μεγάλο X ή άλλο εμφανές σήμα στο βιβλίο του. Tο σημάδι πρέπει να Κρατήστε τους... πειρασμούς μακριά πολλά παιδιά για να αποδώσουν πρέπει να κλείνουν το κινητό ή τον ήχο της συμβατικής συσκευής τηλεφώνου. Aν το παιδί δεν μπορεί να πει εύκολα στους φίλους του «άσε με τώρα, διαβάζω», καλύτερα να μην μπορεί να του τηλεφωνήσει κανείς την ώρα της μελέτης. Εάν ο έφηβος δυσκολεύεται να συγκεντρωθεί, καλό είναι να μην προσπαθεί να συνδυάσει δουλειά και απόλαυση ή «χαρά και εργασία». Καλό είναι να διαχωρίσει τις δύο δραστηριότητες και να μην αισθάνεται ότι η ώρα του διαβάσματος μπορεί παράλληλα να είναι και ώρα διασκέδασης ή παιχνιδιού. Αρα καλό είναι την ώρα που διαβάζει να μην έχει στο γραφείο δύο χυμούς, τσιπς και στο CD player μουσική. Aν όμως βλέπετε ότι το δικό σας παιδί αποδίδει καλύτερα ακούγοντας μουσική, μην παρεμβαίνετε. 16 Νους υγιής Μάιος 2013

17 Οδηγός αυτοσυγκέντρωσης Εξετάσεις Αλεξάνδρα Καππάτου Το παιδί σας δίνει εξετάσεις, όχι εσείς! Εσείς πρέπει απλά να είστε δίπλα του μπαίνει στο σημείο της σελίδας όπου βρισκόταν την ώρα που «πετάχτηκε» η οποιαδήποτε άσχετη σκέψη. Στη συνέχεια καλό είναι να έχει δίπλα του ένα μπλοκάκι και να σημειώνει εκεί τη σκέψη που τον... διέκοψε. Ετσι θα νιώθει ότι έβγαλε αυτή την ιδέα από το μυαλό του προσωρινά και ότι θα μπορεί να ασχοληθεί με αυτήν αργότερα. Eκείνη τη στιγμή δεν θα τη διαγράψει σαν ασήμαντη, δεν θα την αποδεχτεί, δεν θα την καταπιέσει, θα την αφήσει απλώς για αργότερα. Ετσι θα μπορέσει να συνεχίσει το διάβασμα με ησυχία. Aς ορίζει κάθε μέρα ένα σταθερό «ραντεβού» με τον εαυτό του (λ.χ ) για να ασχολείται με όσα βλέπει ότι «πετάγονται» αυθαίρετα στο μυαλό του την ώρα που μελετά. Προφανώς τον ή την απασχολούν πολύ. Θα πρέπει να τα αντιμετωπίσει. Οταν τελειώνει τη μελέτη, ας εξετάζει πόσες ασκήσεις μπόρεσε να Μάιος 2013 Νους υγιής 17

18 Εξετάσεις Οδηγός αυτοσυγκέντρωσης λύσει ή παραγράφους να διαβάσει χωρίς διακοπή. Θα τις μετρήσει κοιτάζοντας κάθε πότε σημείωνε X ή όποιο σήμα διακοπής χρησιμοποίησε. Ετσι θα διαπιστώνει ρεαλιστικά ποιο είναι αυτή την εποχή το όριό του στη συγκέντρωση. Aυτό το όριο θα πρέπει να το σεβαστεί, όπως κι εσείς. Aν βλέπει ότι το μυαλό του «φεύγει» περίπου κάθε 10 λεπτά ή ανά 4-5 παραγράφους, θα πρέπει να κάνει ένα ρεαλιστικό χρονοδιάγραμμα. Tην επόμενη μέρα που θα καθίσει να διαβάσει, θα αποφασίσει ότι θα διαβάσει 4-5 παραγράφους και μετά θα σηκωθεί για να πιει ένα αναψυκτικό ή να κάνει ένα μικρό διάλειμμα. Aυτές τις 5 παραγράφους καλό είναι την πρώτη μέρα να τις σημειώσει με ένα X που θα έχει τοποθετήσει «προκαταβολικά» στο τέλος τους. Aντί δηλαδή να κοιτάζει το ρολόι για το πότε θα περάσει το 15λεπτο να σηκωθεί, θα έχει προαποφασίσει ως όριο το εμφανές X και θα λέει: «Θα διαβάσω μέχρι εκεί». Θα πάρει έτσι εκείνο την πρωτοβουλία της διακοπής και θα έχει την απόλυτα θετική αίσθηση ότι ελέγχει την κατάσταση. Σταδιακά ίσως μπορεί να προσθέτει σε κάθε ημέρα και μία παράγραφο, δηλαδή να μεταθέτει το X ή το οποιοδήποτε σήμα του λίγο παρακάτω. Kάποια παιδιά βοηθιούνται από φράσεις-κλισέ που επαναλαμβάνουν στον εαυτό τους όταν τον «συλλαμβάνουν» να ονειροπολεί (λ.χ. «Tώρα, διάβασμα!» ή «Θα χαζέψω αργότερα! Πρέπει να βγάλω την ύλη τώρα» ή «Σύνελθε! Tώρα είσαι εδώ!» ή «Ωρα να συγκεντρωθώ»). Βάλτε χρονόµετρο Δεκαπέντε λεπτά εντατικής μελέτης, δηλαδή με υψηλό βαθμό συγκέντρωσης, είναι πιο αποτελεσματικά από 45 λεπτά χαλαρής μελέτης. Aν το παιδί μπορεί να συγκεντρώνεται για 15 λεπτά, ας δουλεύει στο διάστημα αυτό «στο φουλ» και μετά ας σηκώνεται να κάνει ένα μικρό διάλειμμα ή ας αλλάζει μάθημα. H εναλλαγή κεντρίζει συχνά το ενδιαφέρον ή πάντως φέρνει συχνά το ηµιουργήστε τον κατάλληλο χώρο O χώρος μελέτης πρέπει να έχει πολύ καλό φωτισμό και να μην έχει αντικείμενα που μπορούν να του αποσπάσουν την προσοχή. Το διάβασμα πρέπει να γίνεται πάντα στον ίδιο χώρο και την ίδια ώρα. Aν δεν είναι δυνατόν, προσπαθήστε οι εναλλαγές να έχουν πάλι ένα στοιχείο ρουτίνας και σταθερότητας. ίδιο αποτέλεσμα με ένα μικρό διάλειμμα. Αλλα παιδιά δουλεύουν καλύτερα με το ξυπνητήρι. Aν λ.χ. διαπιστώνει ότι η συγκέντρωσή του χαλαρώνει στα 20 λεπτά, ας βάζει υπενθυμίσεις στο κινητό ώστε να τον «διακόπτουν» προγραμματισμένα κάθε 20 λεπτά. Ετσι θα έχει και πάλι την αίσθηση ότι ελέγχει την κατάσταση. Eπιπλέον, δεν θα έχει το νου του να κοιτάζει το ρολόι, γιατί θα χτυπήσει μόνο του. Tο ρολόι μάλιστα καλό είναι να «κοιτάζει» προς τον τοίχο, ώστε να μην του αποσπά την προσοχή. Aν χρησιμοποιεί το κινητό, τότε καλύτερα να έχετε ένα κινητό ειδικά γι αυτή τη δουλειά -ένα παλιό δικό σας- γιατί αν είναι το δικό του, είναι βέβαιο ότι κάποιο τηλεφώνημα θα τον διακόψει την ώρα που διαβάζει. Σε κάποια παιδιά ταιριάζει το πρόγραμμα της πυραμίδας με σταδιακή κλιμάκωση. Ξεκινούν να διαβάσουν μόνο μία σελίδα μέχρι το πρώτο τους διάλειμμα, μετά διαβάζουν 2 σελίδες και κάνουν Να θυμάστε: δεύτερο διάλειμμα. Υστερα ΔΕΚΑΠΕΝΤΕ ΛΕΠΤΑ διαβάζουν 3-4 σελίδες συνεχόμενες και κάνουν το ΔΗΛΑΔΗ ΜΕ ΥΨΗΛΟ ΕΝΤΑΤΙΚΗΣ ΜΕΛΕΤΗΣ, τρίτο τους διάλειμμα. Kαλό ΒΑΘΜΟ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗΣ, είναι ο έφηβος να υπολογίζει την κλιμάκωση ανάλογα ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΑ ΑΠΟ ΕΙΝΑΙ ΠΙΟ με το δικό του βιορυθμό σε 45 ΛΕΠΤΑ ΧΑΛΑΡΗΣ συγκέντρωση. Aν βλέπει ότι ΜΕΛΕΤΗΣ. όσο περνά η ώρα συγκεντρώνεται όλο και καλύτερα, τότε αυτή η 18 Νους υγιής Μάιος 2013

19 Οδηγός αυτοσυγκέντρωσης Εξετάσεις κλιμάκωση σίγουρα του ταιριάζει. Aν όμως βλέπει ότι όσο περνά η ώρα η συγκέντρωσή του χάνεται όλο και συχνότερα, τότε πρέπει να κρατήσει ρεαλιστικά μια σταθερή «μερίδα» διαβάσματος ανά διάλειμμα ή να ακολουθήσει και την αντίθετη τεχνική δηλαδή να διαβάζει πρώτα περισσότερες σελίδες και να μειώνει τον αριθμό τους. Θέστε στόχους Στη συγκέντρωση βοηθά ο σαφής προσδιορισμός της ύλης που θα πρέπει να «βγάλει» ο έφηβος μέσα σε μία ημέρα. Kαλό είναι όταν κάθεται να διαβάσει να κάνει στο μυαλό του ένα προσχέδιο. Εχει σημασία το παιδί να σηκώνεται από το γραφείο έχοντας ολοκληρώσει κάτι. Δεν έχει σημασία αν θα έχει ολοκληρώσει ένα ολόκληρο κεφάλαιο. Eκείνο που μετράει είναι να έχει ολοκληρώσει εκείνο που ο ίδιος ή η ίδια είχε προαποφασίσει ως «μερίδα». Ετσι θα νιώθει αυτοπεποίθηση και θα ξέρει ότι τελείωσε εκείνο που είχε ορίσει ως υποχρέωσή του. Οταν διαβάζει κάτι και το ολοκληρώνει, καλό είναι να βάζει και ένα σήμα ότι «το τελείωσε». Aς διαλέξει Αν στο τέλος της «κούρσας» το παιδί σταματήσει το διάβασμα, ο γονιός θα πρέπει με ηρεμία να συζητήσει τους λόγους για τους οποίους έγινε αυτό, να είναι ψύχραιμος και να προσπαθήσει να το κινητοποιήσει. Κυρίως, όμως, να το υποστηρίξει. όποιο σήμα θέλει. Οταν «βγάζει» την ύλη που ο ίδιος ή η ίδια προσδιόρισε ως απαραίτητη μέχρι το πρώτο διάλειμμα, ας ανταμείψει τον εαυτό του/της με κάτι ευχάριστο. Mη βάζει στόχους που δεν θα επιτύχει, γιατί θα απογοητευτεί και έτσι θα δυσκολευτεί ακόμα περισσότερο στη μελέτη του. Aν πει, για παράδειγμα, ότι θα διαβάζει 4 ώρες την ημέρα με δύο διαλείμματα και είναι άτομο με μειωμένη συγκέντρωση, θα αποκαρδιωθεί πολύ γρήγορα και η προσπάθειά του να βελτιώσει την κατάσταση θα φέρει αντίθετο αποτέλεσμα. Κάντε διάλειµµα Μην πιέζετε το παιδί να διαβάσει αν αισθάνεται κουρασμένο. Οσο κι αν προσπαθήσει, το αποτέλεσμα θα είναι πολύ φτωχό γιατί η κούραση φέρνει πάντα προβλήματα συγκέντρωσης και απομνημόνευσης. Μην ξεχνάτε ότι πρέπει να υπάρχει ένα μέτρο στις ώρες μελέτης, ανάπαυσης και ψυχαγωγίας του μαθητή. Το διάβασμα δεν μπορεί να γίνεται εις βάρος των άλλων δύο. Aν νιώθει κούραση ή γενικά έλλει- ψη συγκέντρωσης, ο έφηβος μπορεί να τονωθεί κάνοντας ασκήσεις γυμναστικής. Mια βόλτα με γρήγορους ρυθμούς γύρω από το τετράγωνο ή 5 λεπτά γυμναστικής ξυπνούν και το σώμα και το μυαλό. Eπίσης, βοηθά στην εγρήγορση και η τσίχλα ή ένα ελαφρύ γεύμα με πρωτεΐνες (ψωμί με τυρί ή ζαμπόν ή αβγό). Πάνω απ όλα Η στάση σας πρέπει να είναι υποστηρικτική στην προσπάθεια του εφήβου. Να αποφεύγετε να του επαναλαμβάνετε «διάβασε» ή «μη βγαίνεις τώρα το Σάββατο γιατί έχεις εξετάσεις» κ.λπ. Είναι απαραίτητο να καταλάβει το παιδί ότι οι εξετάσεις είναι δική του υποχρέωση και η επιτυχία του εξαρτάται σε σημαντικό βαθμό από την προσπάθειά του. Εσείς είστε δίπλα, αλλά εκείνο δίνει εξετάσεις. Μάιος 2013 Νους υγιής 19

20 Εξετάσεις Βιολογικό ρολόι Εσύ τι ώρα διαβάζεις καλύτερα; Πρωί ή βράδυ; Ανακαλύψτε τι τύπος είναι το παιδί σας ανάλογα με τις ώρες που προτιμά να μελετά και δείτε πώς θα εκμεταλλευτείτε καλύτερα τις συνήθειές του. ΑΠΟ ΤΗ ΜΑΡΙΑ ΤΣΙΛΙΜΙΓΚΑΚΗ Ηταν πριν από αρκετά χρόνια, ως φοιτήτρια της Φιλοσοφικής, που άκουσα για πρώτη φορά ότι οι άνθρωποι χωριζόμαστε σε δύο κατηγορίες σε ό,τι αφορά τη φάση της ημέρας κατά την οποία αποδίδουμε καλύτερα Και έτρεξα δικαιωμένη να πω στον μπαμπά μου ότι είναι απόλυτα φυσιολογικό που μαθαίνω καλύτερα αν μελετήσω το βράδυ και όχι το πρωί. Ας το ξεκαθαρίσουμε. Υπάρχουν τα παιδιά- «κουκουβάγιες» τα οποία έχουν ανάγκη τον πρωινό ύπνο και αποδίδουν καλύτερα από το μεσημέρι και μετά και τα παιδιά «κορυδαλλοί» που ξυπνούν κεφάτα στις 6-7 το πρωί και αποδίδουν από εκείνη την ώρα ως το μεσημέρι, ενώ το βραδάκι νυστάζουν νωρίς. Κάθε προσπάθεια να αλλάξουμε αυτό το «γενετικό ρολόι» στο παιδί μας μοιάζει αρκετά με τη μάταιη όσο και επικίνδυνη εμμονή παλαιότερων ετών να μάθουμε έναν αριστερόχειρα να γράφει με το «καλό» χέρι, δηλαδή το δεξί. Βεβαίως, στην περίπτωση του αριστερόχειρα η κατάσταση είναι πιο δύσκολη και περιπλεγμένη καθώς τίθεται ζήτημα καθαρά λειτουργίας του εγκεφάλου. Ενώ στο θέμα του ύπνου και της ώρας που η μνήμη «ρουφάει» ευκολότερα τη γνώση, δεν έχουμε ακόμα εντοπίσει τον ακριβή μηχανισμό. Υπάρχουν όμως κάποια χαρακτηριστικά που οι παιδοψυχολόγοι, οι παιδίατροι και οι ειδικοί παιδαγωγοί έχουν περιγράψει εδώ και δεκαετίες σε επιστημονικά συγγράμματα: Πρώτα από όλα, οι πρωινοί τύποι είναι πιο «άκαμπτοι» στους κιρκαδιανούς ρυθμούς τους (ύπνου/αφύπνισης), ενώ οι νυχτερινοί τύποι μπορούν να προσαρμοστούν σε νέα προγράμματα ευκολότερα. Στον αντίποδα, οι τύποι που ξυπνούν νωρίτερα το πρωί έχουν μεγαλύτερη ευκολία στις σπουδές και την εργασία καθώς οι περισσότερες δραστηριότητες ξεκινούν το πρωί. Ο δρ Εμμανούλ Μινιό, ο οποίος είναι καθηγητής Ψυχιατρικής στο Πανεπιστήμιο Στάνφορντ των ΗΠΑ, διεξήγαγε προ ετών μια ενδιαφέρουσα έρευνα στην οποία συμμετείχαν 410 ενήλικες. Κατά την πρώτη φάση της μελέτης τούς ρώτησε πότε προτιμούν να εργάζονται και να κοιμούνται και τους ζήτησε να περιγράψουν το ιδανικό πρόγραμμα ύπνου τους και την ώρα της ημέρας κατά την οποία αισθάνονται εγρήγορση. Στη δεύτερη φάση της μελέτης τούς έκανε αιμοληψία προκειμένου να αναζητήσει διαφορές στο γονίδιο-«ρολόι», που ρυθμίζει τους κιρκαδιανούς ρυθμούς. Αυτό που τελικά αποκαλύφθηκε είναι ότι υπάρχει σχέση ανάμεσα σε δύο διαφορετικές μορφές του γονιδίου Αν και οι περισσότεροι ερωτηθέντες περιέγραψαν τον εαυτό τους ως πρωινό τύπο, ωστόσο 25% από αυτούς δήλωσε ότι ένιωθαν σε μεγαλύτερη εγρήγορση αργά το μεσημέρι και νωρίς το βραδάκι. Και σχεδόν όλα τα άτομα που περιέγραψαν τον εαυτό τους ως νυχτερινό τύπο είχαν την ίδια μορφή του γονιδίου-«ρολογιού»! Αρα ο ψυχίατρος εντόπισε ότι υπάρχει γονιδιακή προδιάθεση στον παράγοντα ύπνοεγρήγορση και απλά κάποιοι λόγω συνθηκών αναγκάζονται να τον αγνοήσουν. Παιδιά-«κορυδαλλοί» Διαβάζουν πρωινές ώρες Ξυπνούν ακόμα και χωρίς ξυπνητήρι νωρίτερα από τις 7 το πρωί και έχουν αμέσως ευεξία. Το μεσημέρι μετά τις 3 έχουν ανάγκη από μία ώρα ξεκούρασης. Το βράδυ δεν μπορούν με τίποτα να μελετήσουν μετά τις 9 και θέλουν να κοιμηθούν νωρίς. Αν ξυπνήσουν νωρίς το πρωί και αρχίσουν να μελετούν, θα μάθουν πολύ πιο γρήγορα τα μαθήματά τους. Οσο μεσημεριάζει, «πέφτουν». H πλειονότητα των ανθρώπων βρίσκεται πάντως κάπου ανάμεσα στα δύο... Ωστόσο, δεδομένου ότι το κιρκαδιανό ρολόι ελέγχει και το μεταβολισμό, τη φυσιολογία και τη συμπεριφορά στους ανθρώπους είναι σκόπιμο να το λαμβάνουμε σοβαρά υπόψη. 20 Νους υγιής Μάιος 2013

21 Βιολογικό ρολόι Εξετάσεις Πώς µπορείτε να τα βοηθήσετε ως γονείς Αναγνωρίστε σε ποια κατηγορία ανήκει το παιδί σας και αποδεχτείτε το ακόμα κι αν ανήκετε στην αντίθετη. Βάλτε τα ιδιαίτερα και τις πιο δύσκολες εξωσχολικές του δραστηριότητες πιο κοντά στη φάση του 24ωρου που αποδίδει καλύτερα. Καθώς μπαίνει στην εφηβεία, αφήστε του το περιθώριο να καθορίσει από μόνο ποιες ώρες θα μελετά, αρκεί να διαπιστώσετε ότι αποδίδει στα μαθήματα και δεν κάνει υπερβολές. Υπερβολή είναι να ξυπνάει στις 4 το πρωί για να μελετήσει, υπερβολή είναι και να κοιμάται στις 4 το πρωί ενώ έχει σχολείο στις 8. Βασικός παράγοντας σωστής λειτουργίας του εσωτερικού ρολογιού ως προς την εμπέδωση των μαθημάτων είναι ποια στιγμή του 24ώρου η μελέτη αποδίδει πιο γρήγορα καρπούς. Παιδιά- «κουκουβάγιες» Διαβάζουν βραδινές ώρες Ξυπνούν φυσιολογικά από τις 9:30 το πρωί και μετά. Κάποια μάλιστα μπορεί να ξυπνούν και στις 12 το μεσημέρι. Κι αυτό συμβαίνει ακόμα κι αν ξυπνούν υποχρεωτικά από Δευτέρα ως Παρασκευή στις 7 το πρωί και έχουν ελευθερία να κοιμηθούν όσο θέλουν μόνο τα Σαββατοκύριακα. Τα παιδιά αυτά δεν συνηθίζουν ποτέ την πρωινή αφύπνιση. Δεν νυστάζουν με τίποτα το μεσημέρι ούτε μπορούν να κάνουν μεσημεριανή «σιέστα» ακόμα κι αν έχουν ξυπνήσει νωρίς το πρωί. Δεν μπορούν να κοιμηθούν πριν από τις 11 το βράδυ ακόμα κι αν είναι μικρά σε ηλικία, κουρασμένα ή έχουν ξυπνήσει πρωί. Μαθαίνουν «παπαγαλία» πολύ πιο εύκολα αν μελετήσουν μετά τις 5 το απόγευμα και ακόμα και τα μεσάνυχτα. Οσο πλησιάζουν και ξεπερνούν την εφηβεία, μάλιστα, έχουν την ανάγκη να μελετούν όλο και πιο αργά καθώς ενδόμυχα γνωρίζουν ότι θα αποδώσουν καλύτερα και γρηγορότερα τις νυχτερινές ώρες. Τις πρώτες δύο ώρες στο σχολείο δεν αποδίδουν ούτε παρακολουθούν με τη δέουσα προσοχή το μάθημα. Απλά δεν έχει «ξυπνήσει» ο εγκέφαλός τους. Μάιος 2013 Νους υγιής 21

22 Εξετάσεις Η αξία του πρωινού Οι καλοί βαθμοί από το πρωί φαίνονται Ενα ποτήρι φρεσκοστυμμένος χυμός, μία φέτα ψωμί ολικής άλεσης με μία κουταλιά μέλι, ένα μπολ με δημητριακά και γάλα... Οι επιλογές για το πρώτο και σημαντικότερο γεύμα της ημέρας είναι πολλές. Οσα και τα οφέλη. ΑΠΟ ΤΟΝ Διονύση-ΑδωνΙ Πάνο Κλινικό διαιτολόγο - διατροφολόγο, BSc Τ ο πρωινό γεύμα είναι το πλέον σημαντικό γεύμα κατά τη διάρκεια της ημέρας και δεν πρέπει να παραλείπεται αν θέλετε τα παιδιά σας να έχουν πνευματική διαύγεια και συγκέντρωση στις εξετάσεις. Από την αρχή της χρονιάς απομνημονεύουν κείμενα, λύνουν εξισώσεις, γράφουν εκθέσεις ιδεών. Προετοιμάζονται για τη μεγάλη ώρα που θα δώσουν Πανελλήνιες ή ενδοσχολικές εξετάσεις. Η σωστή διατροφή μπορεί να βοηθήσει στα μέγιστα την προσπάθειά τους. Και η προσπάθεια θα πρέπει να ξεκινάει από το πρωί. Το πρωινό συμβάλλει στην αναπλήρωση των αποθηκών ενέργειας (γλυκόζη), οι οποίες είναι περιορισμένες όταν ξυπνάμε. Ο σημαντικός ρόλος του πρωινού αποδίδεται με την αγγλική λέξη «Breakfast» (Break-fast που σημαίνει «Σπάζω τη νηστεία»). Αυτό ακριβώς, δηλαδή, το οποίο επιτυγχάνεται με την κατανάλωση πρωινού γεύματος. Εξάλλου, δεν είναι καθόλου τυχαία η γνωστή σε όλους μας παροιμία «Η καλή μέρα από το πρωί φαίνεται». Το πρωινό δυστυχώς πολλοί μαθητές το παραλείπουν είτε γιατί το ξεχνάνε είτε γιατί το υποβαθμίζουν είτε γιατί απλά δεν πεινάνε το πρωί είτε γιατί δεν γνωρίζουν την αξία του! Ενα ισορροπημένο πρωινό πρέπει να καλύπτει περίπου το 25% των ημερησίων αναγκών σε ενέργεια και θρεπτικά συστατικά και να περιλαμβάνει ποικιλία τροφίμων που να προσφέρουν πρωτεΐνες, υδατάνθρακες, βιταμίνες, ανόργανα στοιχεία και φυτικές ίνες. Ποια τα οφέλη σε ένα μαθητή από το πρωινό γεύμα; Εχει καλύτερη απόδοση στο σχολείο. Αισθάνεται λιγότερη κούραση και υπνηλία στα πρωινά μαθήματα. Αθλείται περισσότερο και καταναλώνει μικρότερη ποσότητα γλυκών και λιπαρών τροφίμων κατά τη διάρκεια της μέρας. Info Τα παιδιά που δεν τρώνε πρωινό εμφανίζουν ελλείψεις σε σημαντικά θρεπτικά συστατικά (σίδηρος, ασβέστιο, ψευδάργυρος, φυλλικό οξύ) και έχουν τάση για αύξηση βάρους. Τα παιδιά που δεν τρώνε πρωινό εμφανίζουν ελλείψεις σε σημαντικά θρεπτικά συστατικά (σίδηρος, ασβέστιο, ψευδάργυρος, φυλλικό οξύ) και έχουν τάση αύξησης βάρους. Μελέτες έχουν δείξει πως τα παιδιά που τρώνε πρωινό έχουν 30% λιγότερες πιθανότητες να γίνουν παχύσαρκα. Πολλές διατροφικές «αλχημείες» κατά τη διάρκεια της ημέρας ξεκινούν από τη μη λήψη πρωινού. Αυτό συμβαίνει γιατί είναι το σημαντικότερο γεύμα, που βοηθά όχι μόνο στην καλύτερη απόδοση, αλλά προσφέρει και ενέργεια που καταναλώνεται άμεσα κατά τη διάρκεια της ημέρας. Ο μηχανισμός φαίνεται ότι είναι λογικός και ξεκινά από την κατανόηση της καύσης της ενεργειακής πρόσληψης: Οτι αυτή πραγματοποιείται ευκολότερα και γρηγορότερα όταν πρόκειται για τμηματική χορήγηση 22 Νους υγιής Μάιος 2013